Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "Janeczek, Stanisław" wg kryterium: Autor

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-15 z 30
Tytuł:
Ks. Idzi Radziszewski jako filozof w kontekście poglądów Désiré Merciera
Fr. Idzi Radziszewski as a Philosopher in the Context of Désiré Merciers Views
Autorzy:
Janeczek, Stanisław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2233093.pdf
Data publikacji:
2022-10-15
Wydawca:
Teologiczne Towarzystwo Naukowe Wyższego Seminarium Duchownego we Włocławku
Tematy:
Idzi Radziszewski
Désiré Mercier
neo-scholasticism
philosophy and science
Christian philosophy
neoscholastyka
filozofia a nauka
filozofia chrześcijańska
Opis:
Artykuł stara się przybliżyć styl filozofowania ks. Idziego Radziszewskiego, charyzmatycznego założyciela Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, przez zestawienie z pełniejszą wizją filozofii sformułowaną w bogatym piśmiennictwie kard. Désiré Merciera, założyciela Institut Supérieur de Philosophie, w ramach Université Catholique de Louvain. Wizja obu myślicieli zespala autonomicznie pojęte typy myślenia filozoficznego, naukowego i religijnego. Ukazuje twórcze konsekwencje tego zespolenia oraz jego hipotetyczne trudności i ujawniające się w dziejach zagrożenia. W szczególności wskazano na dążenie obu myślicieli do sformułowania integralnie, czyli maksymalistycznie pojętej filozofii z odniesieniami światopoglądowymi, w opozycji do przejawów pozytywistycznego redukcjonizmu i naturalizmu. Wskazano, że omawiany typ filozofowania jest twórczym przejawem neoscholastyki.
This article seeks to present the philosophizing style of Fr. Idzi Radziszewski, the charismatic founder of the Catholic University of Lublin, by juxtaposing it with a more complete vision of philosophy formulated in the rich literature of Card. Désiré Mercier, the founder of the Institut Supérieur de Philosophie at the Université Catholique de Louvain. The vision of both thinkers unites the autonomously understood types of philosophical, scientific and religious thinking. It shows the creative consequences of this fusion as well as its hypothetical difficulties and threats that have emerged in history. In particular, the intention of both thinkers was indicated to formulate an integral, i.e. maximalistic, philosophy with world-view references, in opposition to the manifestations of positivist reductionism and naturalism. It was pointed out that the type of philosophizing under discussion is a creative manifestation of neo-scholastics.
Źródło:
Studia Włocławskie; 2022, 24; 82-128
1506-5316
2449-8777
Pojawia się w:
Studia Włocławskie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Didactics of logic in ken schools and the conception of logicin the "Encyclopédie ou dictionnaire universel raisonné"
Autorzy:
Janeczek, Stanisław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1070382.pdf
Data publikacji:
2020-12-31
Wydawca:
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
Tematy:
logic
Great French Encyclopedia
Condillac
d’Alembert
Opis:
The paper describes the conception of logic in Polish didactics authored by the Commission of National Education (KEN), an important educational institution of the European  Enlightenment. Since the documents of the Commission refer to a vision of science presented by such influential works then as the Encyclopédie ou dictionnaire universel raisonné [Great French Encyclopedia], the paper compares the requirements from the Commission’s programmer with the encyclopaedic entries that entail logical problems broadly understood. It turns out that the Commission, following the Encyclopédie, not only recommended a list of textbooks of logic but also shared its eclectic vision of logic. Although it is characteristic of modernity to take a relative approach to the importance of traditional logic, transformed into science on method, or literally an outline of epistemology, understood according to É. Condillac as a specific form of metaphysics, nevertheless some elements of logic were eclectically made valid. This logic, from the times of I. Kant, has been defined as formal logic. Practical logical skills were preferred to the knowledge of logical theories. At the same time attention was paid to the meaning of natural logical skills, and drills in logical reasoningwhen studying languages and mathematics. Despite preferences for the analytical method they also noticed the importance of synthetic method. It seems also that although the documents of the Commission do not say anything about the teaching of syllogistic issues, in didactic practice inspired by the Encyclopédie in the schools controlled by the Commission, the room was made to teach these problems. Condillac’s book was preferred in the schools controlled by the Commission, nevertheless, it was not, as in the case of other textbooks, a must on the reading list, an obligatory reading matter, therefore it was not published in Poland. The conception of logic presented by the Commission as modelled on the Encyclopédie managed to avoid the one-sidedness of Condillac’s approach, the approach that in fact eliminated the teaching of logic.
Źródło:
Studia Philosophiae Christianae; 2020, 56, S1; 41-62
0585-5470
Pojawia się w:
Studia Philosophiae Christianae
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ideały wychowawcze w edukacji oświeceniowej (w perspektywie historii intelektualnej). Z dziejów Komisji Edukacji Narodowej
Ideals of Education in Enlightenment Education (in Line of Intellectual History): On the History of the Commission of National Education
Autorzy:
Janeczek, Stanisław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1807233.pdf
Data publikacji:
2020-01-03
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
Komisja Edukacji Narodowej
historia oświaty
Rzeczpospolita Obojga Narodów
wiek oświecenia
Commission of National Education
History of Education
Polish–Lithuanian Commonwealth
Age of Enlightenment
Opis:
Artykuł omawia ideały wychowawcze w szkołach Komisji Edukacji Narodowej (KEN) w dobie oświecenia na tle europejskim. Wykorzystuje metody historii kultury intelektualnej (intellectual history), które umożliwiają poszerzenie tradycyjnej historii oświaty i wychowania o wymiar społeczno-kulturowy. Działania Komisji, podobnie jak poprzedzające ją reformy przeprowadzone w Rzeczypospolitej na gruncie szkolnictwa kościelnego w połowie XVIII wieku, wpisują się w analogiczne zmiany na gruncie ogólnoeuropejskim. Podobny był ich duch, godzący nowożytny utylitaryzm – odpowiedni do potrzeb absolutystycznych państw, które przejmowały troskę o oświatę od grup wyznaniowych – z integralną wizją szkoły, w której elementem fundamentalnym jest wychowanie moralne zespolone z religijnym. Mimo przejawów pewnego racjonalizmu i naturalizmu w duchu epoki religia pozostała fundamentem moralności, a ta podstawą ładu społecznego. Artykuł potwierdza ideę tzw. długiego trwania (longue durée), ukazując ciągłość wychowawczą w szkole nowożytnej, mimo odmiennych deklaracji ideowych.
This paper discusses the ideals of education present in the schools of the Commission of National Education (Pol. KEN) in the period of the Enlightenment against the backdrop of Europe. It applies the methods of intellectual history which permit to expand the traditional history of education and formation by the social and cultural dimensions. The activities of the Commission, like the preceding reforms in the mid-eighteenth century Polish Republic (based on church education), are part and parcel of the European reforms. They were similar in terms of their spirit that combined a critical approach to modern utilitarianism—appropriate to the needs of the absolutist states that were concerned about education in the manner of religious groups— with an integral vision of school whose fundamental element was moral formation in combination with religious formation. Despite certain manifestations of rationalism and naturalism in line with the spirit of the epoch, religion remained the foundation of morality, and the latter in turn was the foundation of social order. This paper confirms the idea of the so-called long duration (longue durée), and shows that in spite of different ideological declarations we observe educational continuity in the modern school.
Źródło:
Roczniki Kulturoznawcze; 2015, 6, 2; 5-37
2082-8578
Pojawia się w:
Roczniki Kulturoznawcze
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Juliusz Domański. Philosophica. Paraphilosophica. Metaphilosophica. Studia i szkice z dziejów myśli dawnej. Kraków: Polska Akademia Umiejętności 2008
Autorzy:
Janeczek, Stanisław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1807425.pdf
Data publikacji:
2020-01-02
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Źródło:
Roczniki Kulturoznawcze; 2011, 2; 160-169
2082-8578
Pojawia się w:
Roczniki Kulturoznawcze
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Komisja Edukacji Narodowej. Perspektywy badawcze w kręgu kultury intelektualnej
The Commission of National Education: Research Prospects within Intellectual Culture
Autorzy:
Janeczek, Stanisław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1807468.pdf
Data publikacji:
2020-01-02
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
oświata
historia kultury intelektualnej
oświecenie
Polska
Komisja Edukacji Narodowej
education
intellectual history
enlightenment
Polska
Commission of National Education
Opis:
This paper discusses the trends in researches indispensable for an integral approach to the Commission of National Education, an essential cultural and social phenomenon. As it is universally agreed, the Commission was the first European ministry of education. It is necessary to go beyond the circle of studies typical of school structure in its history, i.e. such that concentrates on the presentation how a school structure functions in its formative and didactic aspects, especially the network of schools, population of teachers and pupils, and also didactic aids that were used. Education should be analysed also within the overall cultural formation, a concrete school system, especially that its social role in the Enlightenment went considerably beyond the scope of contemporary education. Accordingly, we are obliged to show, among other things, the European context of the Enlightenment school reforms, commonly linked with the French reforms, and the school standards that preceded the reforms. One should also make a more thorough analysis of textbooks used in this system of education, taking into consideration the then level of learned and philosophical culture, or even traces that the intellectual tendencies that affected formation and education proper of this learned institution.
Źródło:
Roczniki Kulturoznawcze; 2010, 1; 115-134
2082-8578
Pojawia się w:
Roczniki Kulturoznawcze
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Przyrodoznawstwo w polskim szkolnictwie kościelnym okresu oświecenia
Natural Science in Educational System of Polish Church in Age of Enlightenment
Autorzy:
Janeczek, Stanisław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1918987.pdf
Data publikacji:
2020-10-27
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Opis:
This article analyses philosophy of the 18th century in the period of transition from taxonomical philosophy of nature to phenomenalistic natural science. This process, illustrated by influential works of Ch. Wolff, J. A. Nollet, E. Purchot (Purchotius), E. Corsini and J. Redlhammer, occured also in Polish educational system run chiefly by the Piarists (A. Wiśniewski, S. Chróścikowski, K. Narbutt) and the Jesuits (J. Jaworski, B. Dobszewicz, S. Szadurski, J. Rogaliński). These works tried most often to coordinate philosophical and scientific methods of analysis. There were made attempts to implement categories of natural science by means of experiment. In spite of minimalism and practicism of these achievements they showed little convergence with the ideals of the 18th century prepositivism. They did not lead (in time) to the eviction of lecturing of philosophy. Cultural creativeness of these changes, which in their turn made the way to modern metodology of science, was bound with debasement of philosophy. Polish authors were noticeable because of their knowledge of metodology and the range of solutions to various problems that could be found in bibliography of that time.
Źródło:
Roczniki Filozoficzne; 1993, 41, 3; 87-109
0035-7685
Pojawia się w:
Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Racjonalizm kultury intelektualnej Johna Locke’a
John Locke’s Rationalism of Intellectual Culture
Autorzy:
Janeczek, Stanisław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1807440.pdf
Data publikacji:
2020-01-02
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
J. Locke
racjonalizm
empiryzm
John Locke
rationalism
empiricism
Opis:
Artykuł podejmuje problematykę należącą do epistemologii Johna Locke’a, charakterystycznego reprezentanta idei Oświecenia. Zwraca się uwagę na szerszy kontekst intelektualny tych rozstrzygnięć, mających odniesienia światopoglądowe czy społeczno-polityczne. Choć struktura An Essay Concerning Human Understanding sugeruje, że empiryzm jest konsekwencją antynatywizmu, to jednak logika wywodów Locke’a nakazuje uznać to rozstrzygnięcie za konsekwencję systemową rozważań o bardziej podstawowym charakterze. Nie sposób jednak nie docenić wagi refleksji Locke’a w zakresie oceny ludzkich możliwości poznawczych, uwidaczniającej się na gruncie teorii wiedzy, tyleż w kontekście wyakcentowania znaczenia ludzkiej „praxis”, co też specyfiki jego teorii nauki, pojętej w sensie nowożytnego przyrodoznawstwa. Może to prowadzić do wyróżnienia dwu poziomów jego refleksji nad poznaniem, czyli poziomu oficjalnego i nieoficjalnego, w formie analiz normatywnych oraz opisowych, tj. dotyczących metod stosowanych w praktyce naukowej czy przekonań formułowanych na użytek praktyki życiowej. Poziomowi pierwszemu odpowiadałby „twardy” empiryzm, charakterystyczny dla II księgi An Essay Concerning Human Understanding, zaś drugiemu – właściwy księdze IV – racjonalizm, dominujący jednak nawet nad pierwszym podejściem. W tym kontekście rodzi się potrzeba wyjścia poza uprawomocnienie jedynie wąskiego kręgu prawd należących do empirystycznie ugruntowanej właściwej wiedzy naukowej, zobiektywizowanej i pewnej („knowledge”), w kierunku usankcjonowania skromniej pojętych przekonań, tyleż formułowanych na bazie racjonalnej, co z elementami subiektywistycznymi („belief”, „assent”).
This paper seeks to discuss the problems of John Locke's epistemology. Locke was a characteristic representative of the idea of the Enlightenment.  This text focuses on a broader intellectual context of Enlightenment solutions that refer to socio-political issues and to one's outlook. The structure of An Essay Concerning Human Understanding suggests that empiricism results from antinativism, nevertheless the logic of Locke's considerations makes us agree that this solution is a systematic consequence of a more basic reasoning. It is difficult not to appreciate the importance of Locke's reflection with regard to the assessment of human cognitive abilities. His assessment is made evident in the theory of knowledge, the importance of human praxis, and also in the specific character of his theory of science in the sense of modern natural history. This may lead to the distinction of two levels of his reflection on knowledge, i.e. the official level and the non-official level, in the form of normative and descriptive analyses, the analyses that deal with methods applied in scientific practice or beliefs formulated for the sake of  practical life. The first level would correspond to 'hard' empiricism, the  kind of empiricism characteristic of the 2nd book of An Essay Concerning Human Understanding; the second level is found in book four: rationalism that dominates, however, even over the first approach. In this context there is a need to go beyond the legitimation of only the narrow circles of truths that belong to proper learned knowledge based on empiricism, such knowledge that is objectified and certain. We need to legitimise more modest convictions formulated on a rational basis, convictions with subjectivistic elements (“belief,” “assent”).
Źródło:
Roczniki Kulturoznawcze; 2011, 2; 51-70
2082-8578
Pojawia się w:
Roczniki Kulturoznawcze
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Spór o rolę wolffianizmu w polskim Oświeceniu. Antoni Wiśniewski SP a Christian Wolff
A Controversy on the Role of Wolffianism in the Polish Enlightenment. Antoni Wiśniewski S.P. and Christian Wolff
Autorzy:
Janeczek, Stanisław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1918934.pdf
Data publikacji:
2020-10-27
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Opis:
The paper seeks to verify the sources of a thesis which emphasizes the impact of Ch. Wolff on the Polish reforms of teaching philosophy in the Catholic education in the first half of the 18th century. The paper compares also the works by A. Wis´niewski S.P. with those written by Wolff and takes into account the fact that the Piarist was a pioneer in formulating the didactic curriculum in Piarist education. It contains a comparative analysis carried out against the background of influential Western handbooks (written by, e.g., E. Pourchot, E. Corsini, A. Genovesi, F. Jacquier, J. Redlhammer, J.A. Nollet). This analysis allowed us to state that Wis´niewski was original in his grasp of the subject matter. He freely took advantage of varied philosophical and scientific traditions, as well as particular handbooks (very often other handbooks than Wolff’s). The differences between the authors in question have been revealed both as regards philosophical declarations and in the structural dimension and contents. Wis´niewski’s solution differs, first of all, in view of its consequent eclectism which diverges from Wolff’s systemic interpretation. The latter solution is, however, diluted with a (parallel) three-level (empirical, mathematical and philosophical) analyses of reality. It is also in view of the conditionings of the then philosophy (e.g. the debates on the philosophy of life) that the Piarist’s standpoint diverges from the rationalistic and naturalistic solutions which we find in Wolff. The Polish Piarist founded the ideal of “Christian philosophy”. This ideal while showing similarities between the contents and methods of argumentation and the philosophy of the Enlightenment, conditions a close tie with the 18th-century philosophical and theological formation, defined as the so-called Christian Enlightenment.
Źródło:
Roczniki Filozoficzne; 1994, 42, 1; 81-120
0035-7685
Pojawia się w:
Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Z dziejów kultury naukowej – koncepcja nauki Jeana le Rond d’Alemberta
From the History of the Culture of Science: Jean le Rond d’Alembert’s Conception of Science
Autorzy:
Janeczek, Stanisław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1807398.pdf
Data publikacji:
2020-01-02
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
oświecenie
historia nauki
Jean le Rond d’Alembert
Enlightenment
history of science
Opis:
The article discusses d’Alembert’s conception of science as a manifestation of the Enlightenment culture of science. Albeit the spirit of empiricism, typical of the Enlightenment culture, is indeed dominant in it, also signs of the lasting tradition of the Cartesian rationalism can be seen, along The article discusses d’Alembert’s conception of science as a manifestation of the Enlightenment culture of science. Albeit the spirit of empiricism, typical of the Enlightenment culture, is indeed dominant in it, also signs of the lasting tradition of the Cartesian rationalism can be seen, along with the vision of unification of science understood in the modern way with philosophy, which even accounts for the traces of speculative thinking in physics. Also the effect of the spirit of more geometrico in the form of raison physico-mathématique may be perceived, that requires treating mathematics as a model of unfailing cognition, its systemic perspective, as well as linguistic precision. This, however, does not rule out legitimacy of the use of methods of the kind of cognition that is only probable, including making use of hypotheses. A specific manifestation of the unification of empiricism and rationalism in d’Alembert’s conception of science is also the legitimization of cognition that has an instinctive character, revealed in the Enlightenment owing not only to the Scottish common sense philosophy, but also to the influence of the Cartesian spirit in France of that time, from the perspective of C. Buffer SJ, who was as much an empiricist as a rationalist. An expression of a harmonious combination of these traditions is ultimately a unifying classification of sciences, in which d’Alembert legitimizes not only natural and social sciences, but also elements belonging to classical philosophy (modern Christian Aristotelianism) with references to the world view, like the ones undertaken against the background of the rise of agnosticism that was forced both by the ideal of certain knowledge and by the conception of the nature of science understood in the utilitarian way, of its origin and function. Hence, ultimately connecting d’Alembert’s conception of science with the theory of science characteristic of positivism that sometimes appears in the literature of the subject is illegitimate
Źródło:
Roczniki Kulturoznawcze; 2013, 4, 1; 59-92
2082-8578
Pojawia się w:
Roczniki Kulturoznawcze
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Feliksa Jarońskiego koncepcja filozofii a kultura przełomu XVIII i XIX w.
Feliks Jaroński’s Conception of Philosophy and the Culture of the Turn of the Eighteenth and Nineteenth Centuries
Autorzy:
Janeczek, Stanisław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1807482.pdf
Data publikacji:
2019-09-30
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
Historia filozofii w Polsce
Feliks Jaroński
oświecenie
kantyzm
filozofia zdrowego rozsądku
tradycjonalizm
History of philosophy in Poland
Enlightenment
Kantianism
Philosophy of common sense
Traditionalism
Opis:
Artykuł analizuje program filozoficzny Feliksa Jarońskiego, profesora Uniwersytetu Jagiellońskiego, sformułowany w dwu pierwszych dziesięcioleciach wieku XIX. Ukazuje go na tle przemian w kulturze filozoficznej przełomu wieku XVIII i XIX, przede wszystkim w aspekcie oddziaływania szkockiej filozofii zdrowego rozsądku, kantyzmu i tradycjonalizmu, przełamującego minimalistyczne i sekularystyczne tendencje oświecenia. Ustosunkowuje się do dotychczasowych interpretacji i formułuje własną, łącząc dokonanie Jarońskiego z długim ciągiem philosophia recentiorum, zapoczątkowanej w połowie XVIII w., ale będącej standardem akademickim i na początku wieku XIX, choć stale modyfikowanej o asymilację zmieniających się autorytetów filozoficznych. Mimo jej eklektyzmu zachowała ona aspiracje maksymalistyczne (zachowując metafizykę) oraz otwarcie na religię, a nawet na chrystianizm. W końcu sygnalizująco zestawiono to dokonanie ze standardami kultury filozoficznej i naukowej początków wieku XXI, kwestionującej standardowy charakter naturalizmu ugruntowanego na ideale wąsko pojętej filozofii naukowej.
This paper analyses the philosophical programme of Feliks Jaroński, a professor of the Jagiellonian University, the programme he formulated in the first two decades of the nineteenth century. This is depicted against the backdrop of the transformations in the philosophical culture of the turn of the eighteenth and nineteenth centuries, especially with regard to the impact of the Scottish philosophy of common sense, Kantianism, and traditionalism. The latter approach broke down the minimalistic and secularist tendencies of the Enlightenment. The present paper addresses the current interpretations and formulates its own position by linking Jaroński’s attainment with a long tradition of philosophia recentiorum, a trend initiated in the 1750s, but remained still an academic standard in the beginning of the nineteenth century. It is constantly modified by assimilating the changing philosophical authorities. Despite its ecclectical character, it has preserved its maximalist aspirations (while retaining metaphysics) and openness to religion, or even to Christianism. Eventually, this paper has combined it with the standards of the philosophical and scientific culture of the origins of the twenty-first century, the culture that questions the standard character of naturalism founded on the ideal of scientific philosophy narrowly understood.
Źródło:
Roczniki Kulturoznawcze; 2019, 10, 1; 5-32
2082-8578
Pojawia się w:
Roczniki Kulturoznawcze
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Gassendi polemizuje z Descartes’em (rec.: Pierre GASSENDI, Dociekania metafizyczne, czyli wątpliwości i zastrzeżenia wobec metafizyki René Descartes’a i wobec jego odpowiedzi)
Gassendi Polemicizes with Descartes (rev.: Pierre Gassendi, Dociekania metafizyczne, czyli wątpliwości i zastrzeżenia wobec metafizyki René Descartes’a i wobec jego odpowiedzi [Metaphysical Inquiries or Doubts and Reservations against the Metaphysics of René Descartes and against His Answer])
Autorzy:
Janeczek, Stanisław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/488330.pdf
Data publikacji:
2018-03-26
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Źródło:
Roczniki Filozoficzne; 2018, 66, 1; 223-230
0035-7685
Pojawia się w:
Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Komisja Edukacji Narodowej a encyklopedia, albo słownik rozumowany nauk, sztuk i rzemiosł (cz. 1. Wymiar wychowawczy)
The Commission of National Education versus encyclopédie ou dictionnaire universel raisonné des sciences, des arts et des métiers (part one. The educational dimension)
Autorzy:
Janeczek, Stanisław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1181882.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Tematy:
Enlightenment
education
Commission of National Education
the Polish–Lithuanian Commonwealth
encyclopédie ou dictionnaire universel raisonné des sciences
des arts et des métiers
Opis:
This paper combines on the one hand the educational ideals and didactics in the schools of the Polish–Lithuanian Commonwealth reformed by the Commission of National Education (1773), and on the other hand one of the most representative testimonies of the then intellectual culture, i.e. Encyclopédie ou dictionnaire universel raisonné des sciences, des arts et des métiers, published in the years 1751–1780. The activity of the Commission, likewise its preceding reforms carried out in the Commonwealth in church schooling in the mid-eighteenth century, correspond with analogous changes in Europe, their specific example manifestation Encyclopédie. Their spirit was similar, it sought to reconcile modern utilitarianism – appropriate to the needs of absolutist states, which had taken the concern for education from religious groups – with an integral vision of school. In this vision, the fundamental elements was moral formation combined with religious formation. Despite some manifestations of certain rationalism and naturalism, in line with the spirit of the epoch, rather more typical of Encyclopédie than the Commission’s schooling, religion remained the foundation of morality, and the latter was the ground of the social order.
Źródło:
Zeszyty Naukowe KUL; 2016, 59, 1; 17-39
0044-4405
2543-9715
Pojawia się w:
Zeszyty Naukowe KUL
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Komisja edukacji narodowej a encyklopedia, albo słownik rozumowany nauk, sztuk i rzemiosł (cz. 2. Wymiar dydaktyczny)
The commission of national education versus the encyclopaedia, or a systematic dictionary of the sciences, arts, and crafts (part two. The didactic dimension)
Autorzy:
Janeczek, Stanisław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1181279.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Tematy:
Enlightenment
history of science
history of philosophy
the Commission of National Education
the Polish-Lithuanian Commonwealth
encyclopédie ou dictionnaire universel raisonné des sciences
des arts et des métiers
Opis:
This paper combines on the one hand the educational ideals and didactics in the schools of the Polish–Lithuanian Commonwealth reformed by the Commission of National Education (1773), and on the other hand one of the most representative testimonies of the then intellectual culture, i.e. Encyclopédie ou dictionnaire universel raisonné des sciences, des arts et des métiers, published in the years 1751–1780. It shows continuity with regard to learned culture and the place of philosophy in modern school. In accord with the standards of the Encyclopédie the European school preserved the course of philosophy in the spirit of philosophia recentiorum, at least at the university level. This philosophy took a critical approach in its assimilation of the elements of modern epistemology, especially the accomplishments of modern natural sciences. Such attitude was also typical of the school reformed in the mid-eighteenth century in the Commonwealth, especially by the orders of Piarists and Jesuits. The Commission had introduced independent mathematical and natural subjects, a fact that limited philosophy. In secondary schools philosophy was reduced to logic and practical ethics, and at universities to natural law with social, political, and economic elements. For this reason they even departed from a traditional structure of university, with a propedeuctic faculty of philosophy, when in the spirit of the physiocratic physical and moral orders a two-element structure of universities was established. Despite these changes, philosophical elements can be found even in the didactics of natural sciences in the schools of the Commission. The same tendencies are apparent in the then European school, therefore in the form of interpretations drawing on the category of substance and its properties, or even the conception of the animal soul.
Źródło:
Zeszyty Naukowe KUL; 2016, 59, 2; 3-22
0044-4405
2543-9715
Pojawia się w:
Zeszyty Naukowe KUL
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Integralność poznania ludzkiego w ujęciu Błażeja Pascala. Z dziejów filozofii zdrowego rozsądku
The integral character of human knowledge according to Blaise Pascal. on the history of the philosophy of common sense
Autorzy:
Janeczek, Stanisław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/431241.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
Tematy:
Pascal Blaise
Descartes Rene
Reid Thomas
Kartezjusz
Opis:
Artykuł omawia koncepcję poznania w ujęciu Błażeja Pascala na tle dyskusji epistemologicznych XVII i XVIII wieku. Wskazuje na integralność ludzkiej wiedzy postulowanej przez Pascala. Winna ona zespalać z jednej strony rozum, pojęty w sensie operacji dyskursywnej, z intuicją i instynktem, a z drugiej – poznanie naturalne z wiarą. Pascal wychodzi poza zestaw prawd dostępnych w poznaniu ugruntowanym na dyskursie ('raison'). Szczególną rolę wyznaczał intuicji określanej w kategoriach 'sentir' czy nawet 'instinct', operując takimi kategoriami jak 'esprit de finesse', utożsamiany z 'sens droit' czy 'esprit de justesse', istotnymi w odniesieniu do poznania 'principes'. Równocześnie tak pojęte wyposażenie ludzkiego umysłu ('lumière naturelle') odpowiada aspektywnie wiedzy ugruntowanej na 'cœur, przeciwstawianej interpretowanemu racjonalistycznie 'raison', gdy na gruncie religii 'lumière naturelle 'jest komplementarne wobec 'inspiration' czy 'révélation'. Podejście to, opozycyjne wobec przejawów naturalistycznie pojętego racjonalizmu, wydaje się wpisywać w długi ciąg filozofii zdrowego rozsądku liczącej się z realiami ludzkiej natury. Sięga ona myśli Arystotelesa, mimo nowożytnej kontestacji jego nauki. Punktem odniesienia rozważań Pascala nade wszystko jest jednak epistemologia Kartezjusza podkreślającego znaczenie apriorycznych elementów poznania, traktowanych jako naturalne wyposażenie ludzkiego umysłu, do których odwołuje się intuicja czy instynkt. Konsekwencją integralności poznania jest akceptacja maksymalistycznie pojętej filozofii, nawet jeśli w nowożytności zmienił się paradygmat – z metafizycznego na epistemologiczny. Traktowanie ówczesnych ograniczeń w zakresie wykładu metafizyki jako przejawu minimalizmu, a nawet swoistego agnostycyzmu, nie wydaje się jednak uprawnione dlatego, że ze względu na zmianę nowożytnego paradygmatu to epistemologia była głównym terenem, na którym rozgrywały się podstawowe spory filozoficzne. Owocowały one określonymi rozstrzygnięciami światopoglądowymi, istotnymi w perspektywie ówczesnej dominacji kultury religijnej. Być może nawet, że to właśnie religijne milieu wymuszało podjęcie wątków metafizycznych, które stanowiłyby fundament światopoglądu religijnego. W tym kontekście wymóg ten aktualizowało ówczesne szkolnictwo, preferując u schyłku wieku oświecenia szkocką filozofię zdrowego rozsądku, broniącą integralności ludzkiej wiedzy wobec przejawów filozoficznego minimalizmu, a nawet swoistego sceptycyzmu, groźnego dla ładu kulturowego.
This paper discusses the conception of knowledge according to Blaise Pascal against the backdrop of epistemological discussions in the seventeenth and eighteenth centuries. It indicates the integral character of human knowledge as postulated by Pascal. This knowledge should combine reason, conceived in the sense of discourse, with intuition and instinct; on the other hand, it should combine natural knowledge and faith. Pascal goes beyond an array of truths accessible in the knowledge based on discourse (raison). He attributed a special role to intuition defined in terms of sentir or even instinct, using such categories as esprit de finesse, identified with sens droit or esprit de justesse, the categories essential in the knowledge of principes. At the same time this kind of endowment of the human mind (lumière naturelle) corresponds in some respects to the knowledge grounded on cœur, the knowledge set in opposition to raison, rationalistically understood, whereas in religion lumière naturelle is complementary to inspiration or révélation. This approach, opposite to the naturalistic manifestations of rationalism, seems to belong to a long history of common sense philosophy that takes into account the realities of human nature. It goes back to Aristotle, despite the modern contestation of his doctrine. The point of reference for Pascal is, above all, Descartes’s epistemology. The French philosopher stressed the importance of the a priori elements of knowledge, the elements treated as a natural endowment of the human mind, to which intuition or instinct refer. As a result of the integral character of knowledge one approves of a philosophy that is conceived in a maximalist manner, even though this paradigm changed in modernity from metaphysical to epistemological. Now treating the then limitations with regard to metaphysics as a manifestation of minimalism, or even a peculiar agnosticism, does not seem to be justified. This is because of the fact that the modern paradigm had changed; it was epistemology that became the main territory on which basic philosophical debates were conducted. They brought about some definite solutions in worldview, solutions essential in view of the then domination of culture by religion. Perhaps it was the religious milieu that enforced metaphysical questions which would make up the foundation of religious worldview. In this context, the era’s education implemented this requirement. At the end of the Enlightenment it preferred the Scottish school of common sense philosophy, the school that defended the integral character of human knowledge up against any manifestations of philosophical minimalism, or even peculiar skepticism, in itself dangerous for the cultural order.
Źródło:
Studia Philosophiae Christianae; 2015, 51, 4; 5-73
0585-5470
Pojawia się w:
Studia Philosophiae Christianae
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-15 z 30

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies