- Tytuł:
- O powrocie Polski do Europy. Przyczynek do rekonceptualizacji dychotomii centrum-peryferie.
- Autorzy:
- Grzymski, Jan
- Powiązania:
- https://bibliotekanauki.pl/articles/441346.pdf
- Data publikacji:
- 2010
- Wydawca:
- Wyższa Szkoła Europejska im. ks. Józefa Tischnera
- Tematy:
-
Zachód, Wschód
peryferie
Europa
Europa Wschodnia
orientalizacja
West
East
periphery
Europe
Eastern Europe
orientalisation - Opis:
-
Transformacja przeprowadzana w latach 90. miała, w powszechnym odczuciu,dokonać modernizacji i europeizacji Polski oraz przeistoczyć ją (przetransformować) z kraju wschodniego w kraj zachodni. Zarówno z punktu widzenia
entuzjastów, jak i krytyków westernizacji pytanie o bilans transformacji sprowadzałoby się więc do tego, czy Polska stała się już krajem centralnym, zachodnim i pozbyła się piętna wschodniości i peryferyjności?
W artykule kreślę inny model interpretacji procesu transformacji, statusu peryferii i europeizacji Polski, wykraczający poza schemat udanej/nieudanej westernizacji, twórczej/imitacyjnej linearnej przemiany w kraj demokratyczny, wolnorynkowy, zachodni. Uznaję jednak za bardzo relewantną dychotomię przestrzenną
Zachód-Wschód.
W latach 90. pozycja Polski była ambiwalentna – zarazem w Europie i nie-wpełni-europejska, czego uosobieniem było traktowanie naszego kraju zarówno przez Zachód, jak i przez samych Polaków jako części Europy Wschodniej.
Wschodniość odnosiła się do głęboko zakorzenionej reprezentacji peryferyjności i zacofania. Transformacja w Polsce i „wschodnie” rozszerzenie Unii Europejskiej, które, według wielu, wieńczyło reformy rozpoczęte w 1989 roku w dawnych krajach postkomunistycznych, były podtrzymywane w znaczącym stopniu
przez esencjalizującą różnicę między Europą i Europą Wschodnią.
Zamiast mówić o absolutnej dychotomii centrum-peryferie mieliśmy raczej do czynienia ze złożoną strukturą odcieni i stopniowania europejskości oraz wschodniości. W istocie każde miejsce w Europie Wschodniej czy w Polsce może
być skonstruowane jako europejskie albo wschodnioeuropejskie. Przestrzeń oraz ludzie w Europie są bowiem klasyfikowani poprzez stopniowanie europejskości i wschodniości. Jest to gradacja Europy i Wschodu za pomocą bliskości i podobieństwa
do wyidealizowanej Europy i zorientalizowanego Wschodu. W tym sensie paradoksalnie w centrum jest miejsce na peryferie, jak i na peryferiach jest miejsce dla centrum. Dyskurs „wschodniego” rozszerzenia UE zakładał podział Europy na w pełni europejskie centrum i nie-w-pełni-europejską Europę Wschodnią.
Mimo że w latach 90. często przywoływano opozycję centrum-peryferie, w niniejszym artykule będę bronił tezy, że nie można mówić o całkowitym dualizmie tych dwóch pojęć.
The accession of Poland to the European Union (EU) is commonly regarded as the successful finalization of the consecutive stages in European integration and the end point of the transformation sarted after 1989. In an ecstatic style, Timothy Garton Ash announced after the first round of the so-called ‘Eastern’ Enlargement, that it eventually made Europe ‘whole and free’. Nevertheless, the process of both political transformations and integration efforts aiming to meet EU entry conditions revealed a distinction between Europe and Eastern Europe, where the latter represented the distance from and the lack of “Europeanness” (the essential and idealized Europe). One could argue that there was a kind of dual framing of Eastern Europe as being simultaneously in Europe and not yet European. In the meantime, Poland and most of the countries called either ‘Eastern’, ‘Central-Eastern,’ ‘South-Eastern’ or ‘Central’ European in bulk strongly referred to their profound Europeanness and their historiographies rendered it one of the most vital topos. Therefore, it seems to be paradoxical that during the post-socialist transformation the watchword, ‘the Return to Europe’ captured political and popular imaginations in those countries. For many, ‘being in transition’ meant linear passage from authoritarian rule to democratic, from a socialist, state-ruled economy to a market economy and finally from Europe’s East to Europe Proper. From this perspective the meaning of terms like ‘Europe’ and ‘democracy’ were predominantly taken for granted and treated as given, natural and transhistorical. Europe was perceived as doomed by the historical necessity to be ‘whole,’ ‘free’ and ‘democratic.’ In the enlargement discourse there was the categorization of Europe into a fully European core and not-yet-fully European Eastern Europe. The interesting, emerging question is how this discourse constructs the accession states as learners and adopters of European norms. The massive learning process employed by Central European politicians and intellectuals – i.e. adherence to the EU conditionality – was predominantly maintained by rhetorical strategies to discursively locate their own countries in ‘Europe’ while ‘othering’ their Eastern neighbours. - Źródło:
-
Kultura i Polityka; 2010, 7; 68-82
1899-4466 - Pojawia się w:
- Kultura i Polityka
- Dostawca treści:
- Biblioteka Nauki
Artykuł