Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

Wyszukujesz frazę "Gryz, Krzysztof" wg kryterium: Autor


Wyświetlanie 1-34 z 34
Tytuł:
„Trójca Święta” Rublowa jako ikonograficzny katechizm prawosławia
“Holy Trinity” Rublev as an iconographic catechism of Orthodoxy
Autorzy:
Gryz, Krzysztof
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/30150798.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
Tematy:
katechizm prawosławny
Rublow
teologia ikony
teologia prawosławna
Trójca Święta
Orthodox catechism
Orthodox theology
icon theology
Rublev
Holy Trinity
Opis:
Treścią artykułu jest analiza ikonograficzno-teologiczna ikony Trójcy Świętej, napisanej przez Andrzeja Rublowa. Według Katechizmu Kościoła prawosławnego istnieje ścisła analogia w przedstawieniu Trójcy Świętej na ikonie a prawdami wiary wyrażonymi w Credo. Idąc tym tropem, w artykule zanalizowano poszczególne elementy ikony, takie jak: przedstawienie postaci aniołów, które odpowiadają poszczególnym osobom Trójcy Świętej; postawy, jakie zajmują wzajemnie wobec siebie; a także przedmioty, które im towarzyszom. We wszystkich tych elementach można odczytać ikonograficzne przedstawienie podstawowych prawdy wiary chrześcijańskiej w odniesieniu do tajemnicy Boga, Jego dzieła zbawczego w historii świata, a także w odniesieniu do relacji człowieka z Bogiem, który wchodząc w owe tajemnice poprzez kontemplację, otwiera się na dar przebóstwienia.
The content of the article is an iconographic and theological analysis of the icon of the Holy Trinity, written by Andriej Rublev. According to the Catechism of the Orthodox Church, there is a close analogy between the representation of the Holy Trinity in the icon and the truths of faith expressed in the Creed. Following this lead, the article analyzes the individual elements of the icon, such as the representation of the figures of angels that correspond to the individual persons of the Holy Trinity, the attitudes they take towards each other, as well as the objects that accompany them. In all these elements, one can read the iconographic representation of the basic truths of the Christian faith in relation to the mystery of God, His saving work in the history of the world, as well as in relation to the relationship of man with God, who, entering these mysteries through contemplation, opens up to the gift deification.
Źródło:
Analecta Cracoviensia; 2023, 55; 193-210
2391-6842
0209-0864
Pojawia się w:
Analecta Cracoviensia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wolność – prawda – sumienie. Antropologiczne uwarunkowania moralności w encyklice św. Jana Pawła II Veritatis splendor
Freedom – Truth – Conscience. Anthropological Determinants of Morality in the Encyclical St. John Paul II Veritatis Splendor
Autorzy:
Gryz, Krzysztof
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29432369.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
Tematy:
poznanie prawdy
wolny wybór
sumienie
etyka
ludzkie działanie
recognition of the truth
free choice
conscience
ethics
act of person
Opis:
Ludzkie działanie jest podstawą budowania egzystencji zarówno w wymiarze indywidualnym jak i wszystkich społecznych relacji. U podstaw każdego działania, które podejmuje człowiek leżą trzy zasadnicze elementy, decydującego o tym, że mówimy o ludzkim działaniu, a nie tylko o zaistnieniu określonego skutku jako rezultat działania bezosobowej przyczyny. Tymi czynnikami, specyficznie ludzkimi, głęboko zakorzenionymi w naturze człowieka jako osoby, jest możliwość poznania prawdy, wolność wyboru i sumienie. Dlatego możemy mówić o egzystencjalnej strukturze człowieka. Właśnie dlatego, że działanie człowieka jest związane z możliwością poznania prawdy, nie tylko tej technicznej, opisującej świat przedmiotów, ale również prawdy mądrościowej, ujawniającej sens rzeczy, oraz zdolnością człowieka do dokonywania autonomicznych wyborów, kierując się kryterium aksjologicznym (dobra-zła), które ujawnia się najwyraźniej w doświadczeniu sumienia, człowiek jest za swoje działanie odpowiedzialny. Odpowiedzialność ta ma swoje konsekwencje nie tylko w wymiarze moralnym, ale także w wymiarze prawnym.
Human action is the basis for building existence both in the individual dimension and in all social relations. At the core of every action that a person undertakes there are three essential elements that determine the fact that we are talking about human action, and not just the occurrence of a specific effect as a result of the action of an impersonal cause. These factors, specifically human, deeply rooted in the nature of man as a person, are the ability to know the truth, freedom of choice and the conscience. That is why we can talk about the existential structure of man. Precisely because human activity is connected with the possibility of knowing the truth, not only the technical one, that describes the world of objects, but also the truth of wisdom, revealing the meaning of things, and the human ability to make autonomous choices, following the axiological criterion (good-evil) that reveals itself apparently in the experience of conscience, man is responsible for his actions. This responsibility has its consequences not only in the moral but also legal dimension.
Źródło:
Analecta Cracoviensia; 2020, 52; 133-145
2391-6842
0209-0864
Pojawia się w:
Analecta Cracoviensia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Od zniszczonych butów do antropologii daru. Duszpasterska geneza personalizmu św. Jana Pawła II
From the destroyed shoes to the anthropology of the gift. The pastoral genesis of the personalism of Saint John Paul II
Autorzy:
Gryz, Krzysztof
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/28682867.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
Tematy:
Karol Wojtyła
John Paul II
anthropology
dignity of the person
love
theology of the body
godność osoby
miłość
teologia ciała
Jan Paweł II
antropologia
duszpasterstwo
Opis:
Jednym z głównych wątków bogatego magisterium św. Jana Pawła II jest tematyka antropologiczna. Pytanie o człowieka, o jego naturę, jego egzystencjalny etos i ostateczne powołanie, które odnajduje w Bogu, było tematem pierwszej, programowej encykliki Redemptor hominis. Jednak geneza zainteresowania tematem człowieka była wcześniejsza i sięga początków formacji intelektualnej i duchowej Karola Wojtyły, a także jego pracy kapłańskiej. Znaczącym elementem tej historii jest duszpasterstwo młodzieży akademickiej w Krakowie. Stało się ono nie tylko praktycznym polem doświadczenia człowieka, ale i inspiracją do naukowej refleksji filozoficzno-teologicznej. Jej owocem były dwa dzieła, w których Wojtyła formułuje zarys swojego personalizmu integralnego: Miłość i odpowiedzialność oraz Osoba i czyn. Zawarta w nich analiza podmiotowości człowieka będzie później fundamentem jego nauczania o godności osoby ludzkiej, której najgłębszy fundament znajduje się w stworzeniu człowieka na obraz i podobieństwo Boga, w odkupieniu dokonanemu przez Chrystusa i powołaniu człowieka do wspólnoty miłości z Bogiem w wieczności. Artykuł przedstawia zasadnicze linie tego rozwoju, począwszy od pierwszych konferencji na temat człowieka skierowanych do krakowskich studentów, aż po teologię ciała, rozwijaną w trakcie środowych audiencji w Watykanie.
One of the main themes of the rich magisterium of St. John Paul II is an anthropological theme. The question about man, his nature, his existential ethos and the ultimate vocation he finds in God was the subject of the first, program encyclical Redemptor hominis. However, the genesis of his interest in the topic of man was much earlier and dates back to the beginnings of the intellectual and spiritual formation of Karol Wojtyła, as well as his priestly work. A significant element of this story is the pastoral care of the university students in Krakow. It has become not only a practical field of the experience of every human being, but also an inspiration for the scientific philosophical and theological reflection. Its fruit were two works in which Wojtyła formulates an outline of his integral personalism: Love and responsibility, and Person and act. The analysis of the human subjectivity contained in them will later become the foundation of his teaching on the dignity of the human person, whose deepest foundation is being created in the image and likeness of God, redemption by Christ and man’s vocation to communion with God in eternity. The article presents the main lines of this development starting from the first conferences on the topic of man addressed to students in Krakow to the theology of the body, developed during the Wednesday audiences in the Vatican.
Źródło:
Analecta Cracoviensia; 2019, 51; 65-84
2391-6842
0209-0864
Pojawia się w:
Analecta Cracoviensia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Sprzeciw sumienia w kulturze
Conscientious Objection in Culture
Autorzy:
Gryz, Krzysztof
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1047891.pdf
Data publikacji:
2013-01-01
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
Christianity and culture
conscientious objection
morality
history of Church discipline
Chrześcijaństwo i kultura
sprzeciw sumienia
moralność
historia dyscypliny kościelnej
Opis:
Kościół od zawsze przywiązywał dużą wagę do świata kultury, widząc w niej miejsce i pomoc w ewangelizacji. Wielu chrześcijan aktywnie włączało się i nadal włącza w działania kulturalne, które nadawały chrześcijański charakter światu, w którym żyjemy. Współcześnie jednak pod wpływem przemian, związanych z silnym wpływem laicyzacji, niektóre nurty kulturowe dystansują się do dziedzictwa chrześcijańskiego, a nawet je wyraźnie kontestują. Pojawia się pytanie: jak powinien zachować się chrześcijanin w obliczu takich zjawisk? Czy powinien nadal aktywnie uczestniczyć w wymianie kulturalnej, czy też powinien się od nich dystansować? Jak korzystać z osiągnięć kulturalnych, które posiadają dwuznacznie moralny charakter? Jak pozostać wierny swojemu sumieniu, a jednocześnie nie rezygnować z misji ewangelizacyjnej na areopagach współczesnej kultury? Próbę poszukiwania odpowiedzi na te pytania podejmuje niniejszy artykuł.
The Church has always attached great significance to the world of culture, understanding culture as a place and a help in the task of evangelization. Many Christians join actively in cultural endeavors, which impart the Christian character to our world. Unfortunately, nowadays, due to the influence of changes inspired predominantly by laicization, some of the cultural trends distance themselves from the Christian heritage, and even sometimes defy this heritage. The question arises: how should a Christian behave in the face of such phenomena? Should he still take actively participate in cultural exchange or should he keep aloof. How to benefit from the achievements of culture with dubious moral character? How to be faithful to one's conscience and simultaneously not refrain from the evangelical mission in the Areopaguses of contemporary culture? The paper tries to give answers to these  questions.
Źródło:
Teologia i moralność; 2013, 8, 2(14); 101-115
1898-2964
2450-4602
Pojawia się w:
Teologia i moralność
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Personalistyczne ujęcie chrześcijańskiej nauki moralnej w magisterium Soboru Watykańskiego II
Personalistic approach to Christian moral teaching in the magisterium of The Second Vatican Council
Autorzy:
Gryz, Krzysztof
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1048103.pdf
Data publikacji:
2020-12-01
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
moral theology
personalism
history of Council Vatican II
dignity of human person
John XXIII
Paul VI
John Paul II
teologia moralna
personalizm
historia Soboru Watykańskiego II
godność ososby ludzkiej
Jan XXIII
Paweł VI
Jan Paweł II
Opis:
W okresie poprzedzającym Sobór Watykański II przygotowano kilka projektów, które miały stanowić podstawę dla ojców Soboru do dyskusji na sesjach plenarnych. Obejmowały one fundamentalne problemy teologiczne i duszpasterskie, które Komisja Przygotowawcza (Commissio antepreparatoria) uznała za najważniejsze. Wśród nadesłanych propozycji znalazły się również projekty dotyczące zagadnień moralnych: De ordine morali christiano i De castitate, matrimonio, familia et virginitate. Choć od strony merytorycznej były dobrze przygotowane, spotkały się ze znaczną krytyką ze strony członków Komisji Teologicznej i niektórych biskupów, gdyż – ich zdaniem – nie odpowiadały oczekiwanemu przez papieża Jana XXIII duszpasterskiemu charakterowi soboru. Projekty te były wielokrotnie redagowane, aż ostatecznie zdecydowano, że kwestie te zostaną poruszone w szerszym dokumencie omawiającym relacje Kościoła ze światem, który ostatecznie przybrał kształt Konstytucji duszpasterskiej o Kościele we współczesnym świecie Gaudium et spes. Osią nauczania tej Konstytucji jest integralna wizja osoby ludzkiej, stworzonej przez Boga jako istota rozumna i wolna, odkupiona przez Chrystusa i powołana do wiecznej wspólnoty w Bogu. Po latach kard. Karol Wojtyła, komentując Konstytucję, zsyntetyzował jej nauczanie, zwłaszcza w sprawach moralnych, na dwie kategorie personalistyczne: „uczestnictwo” i „solidarność”. Pierwsza odnosi się do osobistej relacji człowieka z Bogiem, druga dotyczy relacji człowieka ze światem, który tworzą inni ludzie i wspólnoty, w których żyją. Obie kategorie wyrażają osobiste zaangażowanie człowieka jako odpowiedź na dar i wezwanie zawarte w objawieniu się Boga dla człowieka.
In the period preceding the Second Vatican Council, several projects were prepared, which for the Council Fathers were to be the basis for the discussions during plenary sessions.  They included fundamental theological and pastoral problems which the Pre-Preparation Commission (Commissio antepreparatoria) considered the most important.  Among the submitted proposals were also projects on moral issues: De ordine morali christiano and De castitate, matrimonio, familia et virginitate.  Although they were well prepared in terms of content, they met with considerable criticism from members of the Theological Commission and some bishops, because in their opinion they did not correspond to the pastoral character of the Council, expected by Pope John XXIII.  These projects were edited many times until it was finally decided that these issues would be addressed in a broader document discussing the relationship of the Church with the world, which eventually took the shape of a Pastoral Constitution on the Church in the modern world Gaudium et Spes. The axis of the entire teaching of this Constitution is the integral vision of the human person, created by God as a rational and free being, redeemed by Christ and called to an eternal community in God.  Years later, Cardinal Karol Wojtyła commenting on the Constitution,  synthesized its teaching, especially in moral matters, in two personalistic categories: “participation” and “solidarity”.  The first refers to the personal relationship of man with God, while the second characterizes the relationships of man toward the world formed by other people and communities in which they live.  Both categories express man's personal commitment as a response to the gift and call contained in God's revelation to man.
Źródło:
Teologia i moralność; 2020, 16, 2(28); 119-142
1898-2964
2450-4602
Pojawia się w:
Teologia i moralność
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Antropologiczny wymiar wiary. Spojrzenie Jana Pawła II
Autorzy:
Gryz, Krzysztof
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/669539.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
Tematy:
Anthropology
Bible
dignity of person
faith
John Paul II
truth
tradition
Opis:
The article analyzes, on the basis if the private letters of John Paul II, the anthropological dimension of faith which is, for the Pope, the essential good of faith because it reveals the goodness of human nature as rational and free being, able to recognize the trans-phenomenological truth and able to choose in free act the recognized truth.In the act of faith, this human ability is actualized in the most basic and deepest way, because it concerns the absolute reality, that is, the Absolute God.This thesis finds its confirmation in the personal journey of faith enacted by John Paul II. This journey can be summarized in the following points: upbringing in a Christian family, intellectual selfformation and personal search for the truth about the sense of life, reading of the Bible, experience of conformity between faith and personal structure of man, and consciousness of passing away and the hope for everlasting life in unity with God.
Źródło:
Analecta Cracoviensia; 2012, 44
2391-6842
0209-0864
Pojawia się w:
Analecta Cracoviensia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Uczynki miłosierdzia względem ciała i duszy. Historia i praktyka
Autorzy:
Gryz, Krzysztof
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/669727.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
Tematy:
divine mercy
mercy to the poor
alms
catechism
charity parochial
St. Faustina
St. John Paul II
Pope Francis
miłosierdzie
uczynki miłosierdzia
katechizm
caritas
jałmużna
biedni
działalność charytatywna
św. Tomasz z Akwinu
św. Faustyna
św. Jan Paweł II
Opis:
The Church made assisting the poor and needy an important part of its mission, as a response to an explicit command to enact the commandment to love one’s neighbor given by Christ. The obligation to show an active love of neighbor is expressed in the catechism formula of works of mercy toward the body and soul. The article analyzes both the genesis of this formula, as well as its historical interpretation over the centuries.The corporal works of mercy have been clearly stated by Christ Himself in the context of the teaching of the last judgment recorded in the Gospel of Matthew 25:31–40, however the spiritual works of mercy find their biblical justification in different places of the Gospels. In III century Origen in the spirit of allegorical exegesis interpreted the works of mercy mentioned in the Gospel of Matthew also as a call to help in the spiritual needs of man, and after him St. Augustine in the West. In this way, gradually the list of seven works of mercy concerning the soul was established.St. Thomas Aquinas gave us the classical moral interpretation of the acts of mercy, establishing the conditions under which they are a strict moral obligation. I the later period in the practice of charity stressed the elements such as: a personal experience of God’s mercy as a call to help others (St. Faustina), valuing man in his dignity (St. John Paul II) and recentely a concern for people excluded or deprived of opportunities of self-development (Pope Francis).
Wspomaganie biednych i potrzebujących uczynił Kościół ważnym elementem swojego posłannictwa, jako odpowiedź na wyraźny nakaz realizacji przykazania miłości bliźniego dany przez Chrystusa. Obowiązek okazywania czynnej miłości bliźniemu został wyrażony w katechizmowej formule uczynków miłosierdzia co do ciała i co do duszy. Artykuł analizuje zarówno genezę powstania tej formuły, jak również jej historyczną interpretację na przestrzeni wieków.Uczynki miłosierdzia co do ciała zostały wyraźnie sformułowane przez samego Chrystusa w kontekście nauki o sądzie ostatecznym, zapisanej w Ewangelii św. Mateusza 25, 31–40, natomiast uczynki co do duszy znajdują swoje biblijne uzasadnienie w różnych miejscach Ewangelii. W III wieku Orygenes w duchu egzegezy alegorycznej interpretował uczynki miłosierdzia wymienione w Ewangelii Mateusza także jako wezwanie do pomocy w duchowych potrzebach człowieka, a za nim na Zachodzie czynił tak św. Augustyn. W ten sposób stopniowo rodziła się lista siedmiu uczynków co do duszy.Klasyczną interpretację moralną uczynków miłosierdzia podał św. Tomasz z Akwinu, ustalając, w jakich warunkach są one ścisłą powinnością moralną. W późniejszym okresie w praktykowaniu miłosierdzia podkreślano takie elementy jak: osobiste doświadczenie Bożego miłosierdzia jako wezwanie do pomocy innym (św. Faustyna), dowartościowanie człowieka w jego godności (św. Jan Paweł II) oraz w ostatnim czasie troska o ludzi wykluczonych, czyli pozbawionych możliwości własnego rozwoju (papież Franciszek).
Źródło:
Analecta Cracoviensia; 2016, 48
2391-6842
0209-0864
Pojawia się w:
Analecta Cracoviensia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Prawo stopniowości w posynodalnych adhortacjach o rodzinie Familiaris consortio i Amoris laetitia
Law of Gradualness in the Post-synodal Exhortations on the Family Familiaris con-sortio and Amoris laetitia
Autorzy:
Gryz, Krzysztof
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1047179.pdf
Data publikacji:
2018-09-18
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
moral law
conscience
marriage
pastoral care of the family
hierarchical Magiste-rium
Pope John Paul II
Pope Francis
prawo moralne
sumienie
małżeństwo
duszpasterstwo rodzin
Magisterium Kościoła
Jan Paweł II
Franciszek
Opis:
Życie moralne jest dynamicznym procesem nieustannego rozpoznawania woli Boga i odpowiedzi człowieka na Boże wezwanie skierowane do niego w konkretnych uwarunkowaniach, w których się znajduje. Ten proces jest naznaczony swoistym napięciem między obiektywnym i niezmiennym prawem Bożym, a zmieniającymi się sytuacjami i okolicznościami, które nadają ludzkim wyborom charakter niepowtarzalny. Mając na uwadze ów dynamizm refleksja duszpasterska Kościoła wypracowała kategorię prawa stopniowości, która znalazła zastosowanie w odniesieniu do małżeństwa i życia rodzinnego w adhortacji Jana Pawła II Familiaris consortio, a później w adhortacji Franciszka Amoris laetitia. Celem artykułu jest analiza zarówno samej kategorii prawa stopniowości, jego interpretacji teologicznych, jak też sposobu stosowania go w duszpasterstwie, które proponują dokumenty papieskie.
Moral life is a dynamic process of constant recognizing of God's will and the man’s re-sponse to God in the concrete conditions in which man finds himself. This process is marked by a specific tension between the objective and unchangeable law of God, and the changing situations and circumstances that give human choices unique character. Bearing in mind that dynamism, the Church’s pastoral reflection developed a category of gradual law that applied to marriage and family life in the exhortation of John Paul II, Familiaris consortio and later in Francis’ exhortation Amoris laetitia. The purpose of the article is to analyze both the category of the law of gradualness, its theological interpretations, and the manner in which it can be applied in the pastoral practice offered by the papal documents.
Źródło:
Teologia i moralność; 2018, 13, 1(23); 153-179
1898-2964
2450-4602
Pojawia się w:
Teologia i moralność
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Problematyka społeczno-etyczna w konfesjonale
Socio-Ethical Issues in the Confessional
Autorzy:
Gryz, Krzysztof
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1047690.pdf
Data publikacji:
2015-12-05
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
social sin
ethics of mass media
confession
restitution
personal responsibility
grzech społeczny
etyka mediów masowych
spowiedź
zadośćuczynienie
osobista odpowiedzialność
Opis:
W artykule zwrócono uwagę na znaczenia tzw. grzechów społecznych we współczesnej świadomości wiernych oraz ich poczucie odpowiedzialności za grzechy osobiste, które mają poważne konsekwencje społeczne - szczególnie tych powstających z obecnych przemian sfery społeczno-ekonomicznych i kulturowych w obecnych czasach.
The article deals with the question of the importance of the so-called social sins in the contemporary consciousness of the faithful, their sense of responsibility for personal sins which have serious social consequences, as well as with confessing those sins during the sacrament of reconciliation. The new situations of sins are being analysed, particularly those emerging from current transformations of the socio-economic and cultural spheres of life.
Źródło:
Teologia i moralność; 2015, 10, 2(18); 53-66
1898-2964
2450-4602
Pojawia się w:
Teologia i moralność
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zagadnienie zgorszenia w kontekście poszanowania życia. Prawo a moralność
The problem of scandal in the context of respect for life. Law and morality
Autorzy:
Gryz, Krzysztof
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/554045.pdf
Data publikacji:
2019-12-15
Wydawca:
Wyższe Seminarium Misyjne Księży Sercanów
Tematy:
prawo moralne
prawo stanowione
cywilizacja śmierci
sumienie
zgorszenie
moral law
civil law
civilization of the death
conscience
scandal
Opis:
Jan Paweł II, mówiąc o wielorakich zagrożeniach dla życia człowieka, wprowadził do swojego magisterium wyrażenie „kultura śmierci” lub „cywilizacja śmierci”. Wyraża się ona nie tylko poprzez określone działania zagrażające bezpośrednio życiu człowieka, ale ma swoje głębsze korzenie w duchowej sferze człowieka i jego sumieniu, której przyczyną może być zgorszenie. I odwrotnie, niemoralne działanie, naruszające podstawowe zasady etyczne, może owocować zgorszeniem innych. Artykuł analizuje moralną naukę na temat zgorszenia zawartą w Katechizmie Kościoła katolickiego, który sytuuje je w ramach piątego przykazania jako to, co powoduje śmierć duchową. Szczególną uwagę koncentruje na niesprawiedliwym i niemoralnym prawie jako możliwej przyczynie zgorszenia.
John Paul II, speaking about the multiple threats to the human life, introduced to his teaching the expression of the „culture of death” or „civilization of death”. It is expressed not only through the specific actions threatening directly human life, but has its deeper roots in the spiritual sphere of man and his conscience, which may be caused by scandal. And vice versa, an immoral action that violates basic ethical principles can cause in the scandal of others. The article analyzes the moral teaching on the topic of scandal contained in the Catechism of the Catholic Church, which places it in the section of the fifth commandment as that which causes the spiritual death. Particular attention is focused on the unjust and immoral law as a possible cause of scandal.
Źródło:
Sympozjum; 2019, 2(37); 175-195
2543-5442
Pojawia się w:
Sympozjum
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Poszukiwanie życia w kosmosie a teologia
Autorzy:
Gryz, Krzysztof
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2143106.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
Tematy:
Cosmos
live
theology
original sin
redemption
Kosmos
życie
teologia
grzech pierworodny
odkupienie
Opis:
W XX wieku podjęto wiele działań badawczych, których celem było znalezienie dowodów wskazujących na istnienie życia w kosmosie. Działania te mogą być także przedmiotem refleksji teologii. Pole tej refleksji wypełniają dwa nurty myślenia. Pierwsze jest czysto hipotetyczne, jako że dowodów na istnienie życia dotąd nie odkryto. Druga przestrzeń refleksji jest bardziej realna i koncentruje się np. na sensie poszukiwania innych cywilizacji: czy ludzkie istnienie jest czymś wyjątkowym we wszechświecie, czy tęsknota na inną, wyższą formą cywilizacji nie jest wyrazem odwiecznej tęsknoty za doskonałością i pragnieniem życia nieśmiertelnego?
In the twentieth century, a number of research activities were undertaken, the purpose of which was to find evidence, indicating the existence of life in space. These activities can also be the subject of theological reflection. The field of this reflection is filled with two trends of thought. The first one is purely hypothetical, since the evidence for the existence of life has not been discovered yet. The second area of reflection is more real and focuses, for example, on the sense of searching for other civilizations, whether human existence is something special in the universe, or is it a longing for a different, higher form of civilization is it not an expression of the eternal longing for perfection and for immortal life?
Źródło:
Polonia Sacra; 2020, 24, 2; 167-183
1428-5673
Pojawia się w:
Polonia Sacra
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Podstawy oceny elektromagnetycznych okoliczności użytkowania nasobnych urządzeń Internetu Rzeczy
Principles of evaluating electromagnetic aspects of using wearable Internet of Things devices
Autorzy:
Zradziński, Patryk
Gryz, Krzysztof
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/23352060.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Centralny Instytut Ochrony Pracy
Tematy:
pole elektromagnetyczne
skutki bezpośrednie narażenia
skutki pośrednie narażenia
współczynnik pochłaniania właściwego energii (SAR)
nauki o zdrowiu
inżynieria biomedyczna
inżynieria środowiska
electromagnetic field
direct effects of exposure
indirect effects of exposure
specific energy absorption rate (SAR)
health sciences
biomedical engineering
environmental engineering
Opis:
Objęcie poruszających się obiektów nadzorem systemu Internetu Rzeczy (IoT, ang. Internet of Things) wymaga zastosowania bezprzewodowej transmisji danych, a często również energii, z wykorzystaniem propagacji energii elektromagnetycznej w powietrzu. Rozwiązania takie są coraz powszechniej wdrażane w wielu gałęziach gospodarki (np. przemyśle wytwórczym, budownictwie, transporcie czy rolnictwie, nauce, służbie zdrowia, a nawet w służbach mundurowych czy działaniach militarnych). Pole elektromagnetyczne (pole-EM) jest w takich systemach emitowane przez moduły radiowe urządzeń wyposażone w anteny nadawcze. Ze względu na elektromagnetyczne okoliczności związane z użytkowaniem urządzeń nasobnych IoT, właściwe jest rozróżnienie ich pod względem rodzaju źródła zasilania modułów radiowych na: (1) autonomiczne urządzenia wyposażone w źródło zasilania modułów radiowych, wykorzystujących różne standardy radiokomunikacji, np. Bluetooth, Wi-Fi, publiczne systemy telefonii komórkowej i podobne oraz (2) urządzenia niezawierające źródła zasilania, zasilane z zewnątrz energią przekazaną bezprzewodowym łączem elektromagnetycznym, np. znaczniki pasywne RFID. Celem publikacji jest scharakteryzowanie okoliczności i skutków oddziaływania w środowisku pracy pola-EM wytwarzanego ze względu na zamierzone właściwości funkcjonalne różnorodnych nasobnych urządzeń wykorzystywanych w systemach IoT. Scharakteryzowano nasobne urządzenia systemów IoT i wykorzystywane w nich różnorodne technologie radiokomunikacyjne, rozpatrywane ze względu na pole-EM emitowane podczas ich użytkowania i skutki jego oddziaływania w środowisku pracy. Omówiono wymagania prawne dotyczące oceny i ograniczania niepożądanych skutków oddziaływania pola-EM na pracujących i materialne środowisko pracy, a także środki ochronne służące ich ograniczaniu, stosowane w ramach wymagań prawa pracy.
Making movable objects a part of the Internet of Things (IoT) system requires the use of wireless transmission of data, and often also energy when harvesting electromagnetic energy in the air. Such solutions are increasingly commonly implemented in many sectors of the economy (e.g. manufacturing industry, construction, transport and agriculture, science, healthcare, and even in the uniformed services or military operations). The electromagnetic field (EMF) in such systems is emitted by radio modules of devices equipped with transmitting antennas. Due to the electromagnetic circumstances related to the use of IoT wearable devices, it is appropriate to distinguish them in terms of the type of power source for radio modules into: (1) autonomous devices equipped with a power source for radio modules, using various radiocommunication standards, e.g. Bluetooth, Wi-Fi, public mobile telecommunication systems, so on; and (2) devices without a power source, powered externally using energy transmitted via a wireless electromagnetic link, e.g. passive RFID tags. The aim of the publication is to characterise the circumstances and effects of EMF exposure in the work environment due to the intended functional properties of various wearable devices used in IoT systems. The wearable IoT systems devices and the various radiocommunication technologies used in them are characterised, considering the EMF emitted during their use, and the effects of this in the work environment. The paper also discusses the legal requirements for assessing and reducing the undesirable effects of EMF exposure on workers and the material objects of work environment, as well as protective measures to limit them, as applied within the requirements of the labour law.
Źródło:
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy; 2022, 4 (114); 7--38
1231-868X
Pojawia się w:
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ocena elektromagnetycznych okoliczności użytkowania nasobnych lokalizatorów
Evaluation of the electromagnetic circumstances of the use of wearable locators
Autorzy:
Zradziński, Patryk
Karpowicz, Jolanta
Gryz, Krzysztof
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/23352065.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Centralny Instytut Ochrony Pracy
Tematy:
pole elektromagnetyczne
skutki bezpośrednie narażenia
skutki pośrednie narażenia
nauki o zdrowiu
inżynieria biomedyczna
inżynieria środowiska
zagrożenia elektromagnetyczne
electromagnetic field
direct effects of exposure
indirect effects of exposure
biomedical engineering
environmental engineering
electromagnetic hazards
Opis:
Lokalizatory, czyli nasobne urządzenia ułatwiające zdalne (elektromagnetyczne) monitorowanie miejsca pobytu lub odnalezienie człowieka, są wykorzystywane w rozwiązaniach poprawiających bezpieczeństwo ludzi w trudnym lub niebezpiecznym terenie. W związku z tym, że lokalizatory mają za zadanie poprawienie bezpieczeństwa ludzi w razie zagrożenia bezpieczeństwa, a nawet życia użytkownika, parametry emitowanego przez nie pola elektromagnetycznego są w znacznym stopniu zdeterminowane spodziewanymi dla takiego zdarzenia okolicznościami technicznymi i parametrami dielektrycznymi środowiska w takim miejscu. Wykonane badania wykazały, że w otoczeniu nasobnych lokalizatorów (takich jak lokalizatory lawinowe, lampy górnicze wyposażone w górniczy nadajnik lokacyjny czy radiotelefony) należy rozpoznać, czy występuje przestrzeń pola elektromagnetycznego o poziomie, przy którym stosuje się systemowe działania związane z ochroną przed zagrożeniami elektromagnetycznymi (tzn. jest tam pole elektromagnetyczne stref ochronnych, o zasięgach zależnych od rodzaju urządzenia i parametrów jego pracy), a przy radiotelefonach pracujących z mocą 4 W lub więcej należy również rozpoznać, czy występuje przestrzeń pola elektromagnetycznego strefy niebezpiecznej (narażenie niebezpieczne). Ze względów funkcjonalnych (konieczność emisji pola elektromagnetycznego w pobliżu ciała pracownika) całkowita eliminacja zagrożeń elektromagnetycznych związanych z użytkowaniem nasobnych lokalizatorów jest niemożliwa. Zaproponowane w niniejszym opracowaniu środki ochronne umożliwiają znaczne ograniczenie omawianych zagrożeń elektromagnetycznych podczas użytkowania lokalizatorów nasobnych.
Locators, i.e. wearable remote (electromagnetic) assisting devices, provide ability to supervise the places to stay or to find a person, they are in solutions that improve the safety of people in harsh or dangerous environment. Due to the fact that the locators are designed to improve the safety of people in the event of a hazardous or even life danger of the user, the parameters of the electromagnetic field emitted by them are determined by the technical circumstances and dielectric parameters of the environment that may occur where the active use of locators is expected. Based on the results of performed studies in the vicinity of wearable locators (such as avalanche locators, mining lamps equipped with a mining locating transmitters, or radiotelephones) it is necessary to recognize whether there is an electromagnetic field space with a level at which systemic measures related to protection against electromagnetic hazards are applied (i.e. with ranges depending on the type of device and its operating parameters), and in the case of radiotelephones operating with a power of 4 W or higher, also whether there is also an electromagnetic field space of the dangerous (conditional) exposure. For functional reasons (the need to emit an electromagnetic field near the worker’s body), complete elimination of electromagnetic hazards related to the use of wearable locators is impossible. The protective measures proposed in this paper make it possible to significantly reduce the discussed electromagnetic hazards during the use of wearable locators.
Źródło:
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy; 2022, 4 (114); 65--78
1231-868X
Pojawia się w:
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Przenośne urządzenia komputerowe (laptopy) : charakterystyka pola elektromagnetycznego w ich otoczeniu
Portable computer de vice s (laptops) : characteristic of electromagnetic field in their vicinty
Autorzy:
Gryz, Krzysztof
Karpowicz, Jolanta
Zradziński, Patryk
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/957820.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Centralny Instytut Ochrony Pracy
Tematy:
bezpieczeństwo i higiena pracy
urządzenia komputerowe
pole elektromagnetyczne
zagrożenia elektromagnetyczne
współczynnik SAR
zdrowie publiczne
inżynieria środowiska
occupational safety and health
computer devices
electromagnetic fileds
electromagnetic hazards
SAR ratio
public health
environmental engineering
Opis:
W artykule scharakteryzowano pole elektromagnetyczne wytwarzane przez przenośne urządzenia komputerowe. Emitują one złożone pole elektromagnetyczne, o częstotliwościach do pojedynczych GHz. Wykazano, że zagrożenia elektromagnetyczne w przestrzeni pracy podczas użytkowania urządzeń oddalonych co najmniej 20 cm od ciała operatora, nie wymagają indywidulanej oceny, aby potwierdzić zgodność poziomu ekspozycji użytkowników z wymaganiami prawa pracy. Wyniki obliczeń współczynnika SAR w modelu ciała kobiety wskazują istotnie większy poziom zagrożeń dla użytkownika laptopa trzymanego bezpośrednio przy ciele, w porównaniu z korzystaniem z urządzenia oddalonego od ciała. W ramach stosowania środków ochronnych dla ograniczenia potencjalnych zagrożeń elektromagnetycznych należy zapewniać warunki użytkowania przenośnych urządzeń komputerowych zgodnie z zaleceniami ergonomicznymi.
Electromagnetic field emitted by laptops, were characterised. Computer devices are sources of complex electromagnetic field of frequency till several GHz. Assessment of electromagnetic hazards in working space near above mentioned computer devices do not need individual compliance of the level of electromagnetic exposure level with the limits provided with respect to protection of workers against electromagnetic hazards - in the case of the use of devices removed at less 20 cm from body's operator. Results of numerical calculation of SAR ratio in virtual women model's shown in fact higher level of electromagnetic risk while using laptop close to the body than while using laptop m longer distance. During the use of preventive measures for limitation of possible electromagnetic risks also conditions of the use of portable computer device according to ergonomic requirements should be assured.
Źródło:
Bezpieczeństwo Pracy : nauka i praktyka; 2019, 2; 16-19
0137-7043
Pojawia się w:
Bezpieczeństwo Pracy : nauka i praktyka
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Charakterystyka emisji elektromagnetycznych związanych z użytkowaniem nasobnych urządzeń działających w technologii Internetu Rzeczy
Characteristics of electromagnetic emissions related to the use of wearable devices operating within the Internet of Things technology
Autorzy:
Zradziński, Patryk
Karpowicz, Jolanta
Gryz, Krzysztof
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2202814.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Centralny Instytut Ochrony Pracy
Tematy:
urządzenia łączności bezprzewodowej
inżynieria środowiska
inżynieria biomedyczna
pole elektromagnetyczne
symulacje numeryczne
szybkość pochłaniania właściwego energii
wireless communication devices
environmental engineering
biomedical engineering
electromagnetic field
numerical simulations
specific energy absorption rate
Opis:
Internet Rzeczy (IoT) jest coraz powszechniej wykorzystywaną technologią w przemyśle, w tzw. inteligentnych miastach i domach czy w monitoringu stanu zdrowia. Artykuł prezentuje charakterystykę emisji elektromagnetycznych różnych technologii łączności bezprzewodowej wykorzystywanych w IoT (WiFi, Bluetooth, RFID, Zig-Bee, sieci komórkowe itp.). Przedstawiono w nim również kryteria i metody oceny zawodowych zagrożeń elektromagnetycznych związanych z użytkowaniem takich urządzeń.
The Internet of Things (IoT) is an increasingly popular technology in industry, so-called smart cities and homes, or health monitoring. The article presents the characteristics of electromagnetic emissions of various wireless communication technologies used in IoT (WiFi, Bluetooth, RFID, Zig-Bee, cellular networks, etc.). It also presents criteria and methods for the assessment of occupational electromagnetic hazards related to the use of such devices.
Źródło:
Bezpieczeństwo Pracy : nauka i praktyka; 2021, 5; 17-21
0137-7043
Pojawia się w:
Bezpieczeństwo Pracy : nauka i praktyka
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Pole elektromagnetyczne emitowane przez systemy radiokomunikacyjne – zmiany poziomów ekspozycji na terenie Warszawy w XXI wieku
Electromagnetic field emitted by radiocommunication systems - changes in Warsaw in the 21st century
Autorzy:
Gryz, Krzysztof
Karpowicz, Jolanta
Zradziński, Patryk
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2202822.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Centralny Instytut Ochrony Pracy
Tematy:
pole elektryczne
pomiary
ekspozycja
inżynieria środowiska
electric field
measurement
exposure
environmental enginnering
Opis:
Powszechne wykorzystywanie systemów radiokomunikacyjnych przyczynia się do ekspozycji ludzi na pole elektromagnetyczne emitowane przez te systemy. Ze względu na dużą liczbę użytkowników w środowisku wielkomiejskim występuje tu największe zagęszczenie anten radiokomunikacyjnych oraz pole elektromagnetyczne o najbardziej złożonym widmie częstotliwości. W artykule przedstawiono wyniki rozpoznania i oceny ekspozycji na pole elektromagnetyczne emitowane przez systemy radiokomunikacyjne. Te wyniki bazują na rezultatach badań własnych i charakteryzują niemal dwudziestoletnią ewolucję parametrów ekspozycji w centrum Warszawy. Wskazują ponadto, że do 2020 r. w budynkach użyteczności publicznej i w otwartej przestrzeni miasta nie dochodziło w Warszawie do ekspozycji pracowników na pole elektromagnetyczne o poziomie wymagającym okresowej kontroli według wymagań prawa pracy. Badania nie obejmowały oceny parametrów lokalnego narażenia na silniejsze pole elektromagnetyczne bezpośrednio przy antenach nadajników, zlokalizowanych najczęściej na dachach budynków lub wolnostojących konstrukcjach wsporczych.
The common use of radiocommunication systems and their dynamic development affects the exposure of people to the electromagnetic field emitted by devices operating in these systems. Due to the large number of users in the urban environment, there is the highest density of radiocommunication antennas and the electromagnetic field with the most complex frequency spectrum. The article presents the results of the recognition and assessment of exposure to electromagnetic field emitted by radiocommunication systems, based on the results of own research, characterizing the evolution of the parameters of this exposure over nearly twenty years in the center of Warsaw. The results of discussed investigations shown, that till 2020 in considered locations in public buildings and outdoor urban spaces, there was no exposure of workers to electromagnetic field in Warsaw at levels requiring a periodic inspection with respect to the labour law provisions. Discussed investigations did not cover the evaluation of locally stronger electromagnetic field exposure in the proximity of emitting antennas located usually at the building roofs or free-standing constructions.
Źródło:
Bezpieczeństwo Pracy : nauka i praktyka; 2021, 7; 5-9
0137-7043
Pojawia się w:
Bezpieczeństwo Pracy : nauka i praktyka
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Elektromagnetyczne aspekty użytkowania diatermii chirurgicznych – pilotowe badania modelowe ekspozycji pracowników
Electromagnetic aspects of the use of surgical diathermy - pilot model studies of workers’ exposure
Autorzy:
Karpowicz, Jolanta
Zradziński, Patryk
Gryz, Krzysztof
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2146793.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Indygo Zahir Media
Tematy:
diatermia chirurgiczna
pole elektromagnetyczne
ekspozycja
bezpieczeństwo i higiena pracy
inżynieria środowiska
inżynieria biomedyczna
electrosurgical diathermy
electromagnetic field
exposure
occupational safety and health
environmental engineering
biomedical engineering
Opis:
Elektromagnetyczne zagrożenia zawodowe podczas zabiegów z użyciem diatermii chirurgicznych (DCH) determinowane są m.in. stanem zdrowia pacjenta, wyposażeniem i organizacją przestrzenną sali operacyjnej oraz organizacją pracy zespołu zabiegowego. W artykule przeanalizowano ten problem z wykorzystaniem parametrów charakteryzujących takie zagrożenia zgodnie z wymaganiami prawa pracy (tj. parametrów pola elektromagnetycznego w otoczeniu DCH oraz miar skutków jego oddziaływania na ludzi – współczynnika SAR i natężenia indukowanego w organizmie pola elektrycznego E-ind). Wykorzystano wyniki zaawansowanych symulacji komputerowych, dotyczących modeli scenariuszy narażenia różnych (1-10-osobowych) zespołów zabiegowych (z jednobryłowymi, jednorodnymi modelami ciała człowieka). Przy niedostatecznej izolacji elektrycznej operatora DCH i innych osób przebywających przy pacjencie, skutki oddziaływania na nie pola elektromagnetycznego są do 10-krotnie większe i mają inny rozkład przestrzenny niż w modelach izolowanych od podłoża. Porównywalnie do operatora mogą być narażone również inne osoby (przebywające obok operatora i po przeciwnej stronie pacjenta). Również rozkład przestrzenny narażenia pacjenta jest silnie uzależniony od liczebności i miejsca przebywania zespołu zabiegowego, co może być istotne np. podczas operowania użytkowników implantów medycznych. Planowane są szersze badania symulacyjne skutków narażenia zespołów zabiegowych na pole elektromagnetyczne emitowane przez DCH (SAR i E-ind). Dotychczas ze względu na trudności techniczne takiego modelowania komputerowego były one rozpoznane w stopniu niewystarczającym do pełnej realizacji wymagań prawa pracy.
Occupational electromagnetic hazards during the medical use of surgical diathermy (DCH) are determined, among others, by the patient’s health, equipment and spatial organization of the treatment room, and organization of the work of the treatment team. The article analyses this problem with the use of parameters characterizing such hazards in accordance with the requirements of the labour law (i.e. the parameters of the electromagnetic field in the proximity to DCH and metrics of its impact on humans - the SAR coefficient and the strength of electric field induced in the body E-ind). There were used the results of advanced computer simulations, considering models of exposure scenarios of various (1-10 people) treatment teams (with single block, homogeneous models of the human body). With insufficient electrical insulation of the DCH operator and other people present in proximity to the patient, the effects of electromagnetic field influence on them are up to 10 times stronger and have a different spatial distribution than in the models insulated from the ground. The other people may be exposed comparable to the operator (when staying next to the operator and on the opposite side of the patient). Also, the spatial distribution of patient exposure is strongly dependent on the size and location of the treatment team, which may be important, for example, when treatment of users of medical implant. Broader simulation studies of the effects of exposure of treatment teams to the electromagnetic field emitted by DCH (SAR and E-ind) are planned. So far due to the technical difficulties of the computer modelling required in them, they were insufficiently recognized to fully meet the requirements of labour law.
Źródło:
Inżynier i Fizyk Medyczny; 2020, 9, 6; 445--455
2300-1410
Pojawia się w:
Inżynier i Fizyk Medyczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Podstawy oceny zagrożeń elektromagnetycznych podczas pomiarów pola elektromagnetycznego emitowanego przez diatermie chirurgiczne
The principles of evaluating electromagnetic hazards when measuring the electromagnetic field emitted by surgical diathermy devices
Autorzy:
Karpowicz, Jolanta
Gryz, Krzysztof
Zradziński, Patryk
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/23352061.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Centralny Instytut Ochrony Pracy
Tematy:
diatermia chirurgiczna
pole elektromagnetyczne
ekspozycja
bezpieczeństwo i higiena pracy
inżynieria środowiska
inżynieria biomedyczna
ocena zagrożeń elektromagnetycznych
surgical diathermy device
electromagnetic field
exposure
occupational safety and health
environmental engineering
biomedical engineering
evaluation of electromagnetic hazards
Opis:
Ochrona przed zagrożeniami elektromagnetycznymi powinna dotyczyć również prac podczas ich oceny, traktowanych jako jeden z przejawów użytkowania źródła pola elektromagnetycznego (pola-EM). Diatermie chirurgiczne zaliczają się do najliczniejszych źródeł pola-EM, które wymaga oceny w środowisku pracy. Przy takich urządzeniach charakterystyka zagrożeń elektromagnetycznych jest podobna podczas wykonywania ich oceny i podczas zabiegów medycznych - jest uzależniona od konfiguracji przestrzennej wyposażenia technicznego w sali operacyjnej (lub zabiegowej) oraz organizacji pracy zespołu pomiarowego/(zabiegowego). Jednakże warunki narażenia zespołu zabiegowego są determinowane w pierwszym rzędzie stanem zdrowia pacjenta, ale również wiedzą i umiejętnościami pracowników organizujących lub przeprowadzających zabiegi. Narażenie na pole-EM jest nieuniknione podczas wykorzystywania diatermii chirurgicznych w zabiegach ratujących zdrowie i życie pacjentów, natomiast podczas pomiarów przy takich urządzeniach można w znacznym stopniu je ograniczyć, opracowując procedury wykonywania pomiarów w optymalnym zakresie i warunkach technicznych – o ile pomiary takie są niezbędne do właściwego rozpoznania i ograniczenia zagrożeń dotyczących pracowników ochrony zdrowia. W artykule przeanalizowano wybrane aspekty tego problemu w kontekście wymagań prawa pracy dotyczących m.in. oceny i ograniczania oddziaływania pola-EM emitowanego przez diatermie chirurgiczne na pracowników, w tym oceny narażenia kończyn. Pomiary pola-EM powinny być zorganizowane w taki sposób, aby miarodajnie ocenić parametry narażenia zespołu zabiegowego (przy wielu urządzeniach osiągającego poziom narażenia niebezpiecznego), ale przy zapewnieniu bezwarunkowej tymczasowości narażenia zespołu pomiarowego, ponieważ prace pomiarowe nie spełniają kryteriów dotyczących warunkowej akceptowalności narażenia niebezpiecznego na pole-EM pracownika (jak określono w rozporządzeniu ministra ds. pracy: DzU 2018, poz. 331). W załączniku artykułu scharakteryzowano ramowe zasady organizowania takich pomiarów i zasady oceny zagrożeń elektromagnetycznych (występujących w różnych warunkach użytkowania diatermii chirurgicznych), obejmującej wykorzystanie danych poza-pomiarowych.
Protection against electromagnetic hazards should also apply to work performed while assessing such hazards, as this is also treated as a use of electromagnetic field (EMF) sources. The most common EMF source for which electromagnetic hazards in the work environment are assessed involves surgical diathermy devices. By such devices, the characteristics of electromagnetic hazards while assessing them has many features in common with the hazards experienced during medical treatments using surgical diathermy devices – they are determined by the configuration of the material objects used in the operating (or treatment) room and the organization of the work of the measuring team / (treatment team). However, the exposure of the treatment team is determined primarily by the patient’s health, as well as by the knowledge and skills of the personnel organizing or performing the treatment. Exposure to the EMF emitted by surgical diathermy devices is inevitable during medical procedures saving the health and life of patients, while exposure during measurements near such devices may be substantially mitigated by developing procedures for performing the measurements in the proper scope and under proper technical conditions – assuming that such measurements are the necessary basis for recognizing and mitigating electromagnetic hazards experienced by the healthcare workers. The article analyses selected aspects of this problem in the context of labour law concerning issues such as the evaluation and mitigation of interactions of EMF emitted by surgical diathermy devices on workers, including evaluation of limb exposure. Measurements of EMF must be organized in such a way as to reliably determine the parameters of the exposure of the treatment team (reaching the level of “dangerous exposure” near many devices), but must also ensure that the exposure of the measuring team is unconditionally “temporary” because the measurement tasks do not fulfill the criteria set with respect to conditional accepting the “dangerous exposure” to EMF for worker (as set out in the labour regulation: J.L 2018, item 331). The principles for organizing such measurements and for assessing electromagnetic hazards (while using surgical diathermy devices), including the use of non-measuringsourced data are described in an appendix to the article.
Źródło:
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy; 2022, 4 (114); 79--98
1231-868X
Pojawia się w:
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Problematyka oceny w budynkach użyteczności publicznej oddziaływania na pracowników promieniowania elektromagnetycznego systemów radiokomunikacyjnych
The issues of assessing the impact of electromagnetic radiation of radiocommunication systems on workers in public buildings
Autorzy:
Gryz, Krzysztof
Karpowicz, Jolanta
Zradziński, Patryk
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/23352071.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Centralny Instytut Ochrony Pracy
Tematy:
promieniowanie elektromagnetyczne
pomiary
środowisko pracy
ekspozycja pracujących
rejestratory pola elektrycznego
systemy radiokomunikacyjne
bezpieczeństwo i higiena pracy
inżynieria środowiska
electromagnetic radiation
measurements
working exposure
electric field exposimeters
radiocommunication systems
occupational safety and health
environmental engineering
Opis:
Przedstawiono charakterystykę systemów radiokomunikacyjnych emitujących promieniowanie elektromagnetyczne (PR-EM) rozpoznane w budynkach użyteczności publicznej. Zaprezentowano wyniki badań PR-EM w budynkach użyteczność publicznej w środowisku miejskim, charakteryzującym się największym zagęszczeniem anten nadawczych oraz PR-EM o najbardziej złożonym widmie częstotliwości. Wykazano, że głównymi źródłami ekspozycji na PR-EM w budynkach są zewnętrzne stacje bazowe sieci telefonii mobilnej 4G/5G (pasma downlink: GSM 900 oraz LTE 800, 1800, 2100 i 2600) i naziemnych nadajników radiowo-telewizyjnych (FM i TV VHF i UHF), o ile są one zlokalizowane na terenie miasta, oraz wewnętrzne sieci lokalnej łączności między urządzeniami i dostępu do Internetu (Wi-Fi 2,4GHz i 5GHz). Wyniki badań wykazały, że w typowych warunkach lokalizacji zewnętrznych anten systemów radiokomunikacyjnych ekspozycja na PR-EM w budynkach użyteczności publicznej nie przekraczała dolnego limitu strefy pośredniej (ekspozycja pomijalna określona przez prawo pracy). W przypadku lokalizacji wewnątrz budynków źródeł PR-EM mogą one mieć najistotniejszy udział w profilu występującej tam ekspozycji. Zaprezentowano również kluczowe elementy postępowania podczas oceny i ograniczania PR-EM w budynkach użyteczności publicznej.
The characteristics of radiocommunication systems as the main sources of exposure to electromagnetic radiation (EMR) in public utility buildings are presented. The results of EMR research in public utility buildings in an urban environment characterized by the highest density of transmitting antennas and EMR with the most complex frequency spectrum are presented. It has been shown that the main sources of exposure to EMR in buildings are external base stations of the 4G/5G mobile communications network (downlink: GSM 900 and LTE 800, 1800, 2100 and 2600 bands), terrestrial radio and television transmitters (FM and TV VHF and UHF) if they are located in the city, and internal networks of local communication between devices and access to the Internet (Wi-Fi 2.4GHz and 5GHz). The investigation results showed that under typical conditions of location of external antennas of radiocommunication systems, exposure to EMR in public buildings did not exceed the lower limit of the intermediate zone where protection of workers against EMR is applicable (negligible exposure defined by labour law). In the case of EMR sources located inside buildings, they may have a significant contribution to the exposure profile. The key elements of the procedure for EMR assessments and limiting EMR radiation in public buildings were also presented.
Źródło:
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy; 2022, 4 (114); 99--109
1231-868X
Pojawia się w:
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Evaluation of the safety of users of active implantable medical devices (AIMD) in the working environment in terms of exposure to electromagnetic fields – Practical approach to the requirements of European Directive 2013/35/EU
Autorzy:
Zradziński, Patryk
Karpowicz, Jolanta
Gryz, Krzysztof
Leszko, Wiesław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2162037.pdf
Data publikacji:
2018-12-20
Wydawca:
Instytut Medycyny Pracy im. prof. dra Jerzego Nofera w Łodzi
Tematy:
workers’ safety
cardiac pacemakers
implanted defibrillators
exposure effects
electromagnetic interference
wearable insulin pump
Opis:
Objectives Electromagnetic fields (EMF) may cause malfunctions in electronic devices, in particular in active implantable medical devices (AIMD), along with discomfort or health hazards to users. The use of AIMD by workers is increasing (especially cardiac pacemakers, implantable cardioverter defibrillators and wearable insulin infusion pumps). Electromagnetic fields may be much stronger in the working environment than applied in basic immunity tests of AIMD (based on EN 60601- 1-2:2015 and EN 50527-1:2016). European Directive 2013/35/EU regarding the safety of workers exposed to EMF considered the AIMD users to be “workers at particular risk” who need an individual evaluation of EMF hazards. The study aimed at evaluating the safety of users of AIMD in medical and industrial working environments exposed to EMF Material and Methods Near the common sources of strong EMF applied in medical and industrial use, the “standard safety distances” (SSD) for AIMD users were evaluated (i.e., distances from the EMF source, where exposure drops below limits from Recommendation 1999/519/EC and AIMD safety may be expected). The analysis is based on the results of measurements of magnetic and electric field strengths near 127 typical devices, in their normal use. Results The longest electric field related SSD was identified near dielectric sealers (up to 180 cm), and the longest magnetic field related SSD – near induction heaters (up to 450 cm). Conclusions Electromagnetic fields related AIMD malfunctions need to be considered up to several meters from EMF sources. The “individual safety distance,” that is sufficient to ensure the safety of a particular AIMD user may be significantly different (usually shorter) from the presented SSD, but needs to be considered in the context of detailed safety data from the AIMD manufacturer (if available). The labelling indicating the location of the area of a strong EMF increases safety of AIMD users in the work environment. Int J Occup Med Environ Health 2018;31(6):795–808
Źródło:
International Journal of Occupational Medicine and Environmental Health; 2018, 31, 6; 795-808
1232-1087
1896-494X
Pojawia się w:
International Journal of Occupational Medicine and Environmental Health
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Pomiary i ocena pola elektromagnetycznego przy radiotelefonach przenośnych w kontekście wymagań Dyrektywy Europejskiej 2013/35/UE i polskiego prawa pracy
Measurement and assessment of electromagnetic fields near radiophones in line with provisions of European Directive 2013/35/EU and Polish labour law
Autorzy:
Gryz, Krzysztof
Zradziński, Patryk
Karpowicz, Jolanta
Leszko, Wiesław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2166307.pdf
Data publikacji:
2014-11-05
Wydawca:
Instytut Medycyny Pracy im. prof. dra Jerzego Nofera w Łodzi
Tematy:
łączność konwencjonalna
łączność trankingowa
ekspozycja zawodowa
natężenie pola elektrycznego
natężenie pola magnetycznego
częstotliwości radiowe
conventional communication
trunked communication
occupational exposure
electric field strength
magnetic field strength
radiofrequency
Opis:
Wprowadzenie: Funkcjonowanie służb ratunkowych i mundurowych wymaga wykorzystania urządzeń łączności bezprzewodowej, takich jak radiotelefony. Ocena narażenia pracowników na wytwarzane przez nie pola elektromagnetyczne jest istotna ze względu na wymagania prawa pracy, a także doniesienia literaturowe dotyczące możliwych zagrożeń zdrowia użytkowników urządzeń, które emitują pole elektromagnetyczne o częstotliwościach radiowych. Materiały i metody: Badaniami objęto 50 radiotelefonów przenośnych konwencjonalnego i trankingowego systemu łączności. Zagrożenia elektromagnetyczne dla użytkowników oceniono z wykorzystaniem wyników pomiarów pierwotnego pola elektromagnetycznego, przeprowadzonych w otoczeniu anten radiotelefonów. Wyniki: Pole elektryczne o natężeniu odpowiadającym ekspozycji zawodowej (tj. według wymagań polskiego prawa pracy - ekspozycji na pola tzw. stref ochronnych) zmierzono w odległości dochodzącej do: 45-65 cm od anten radiotelefonów pracujących w systemie konwencjonalnym i 75-95 cm od radiotelefonów systemu trankingowego, zależnie od ich typu i trybu pracy - ocena na podstawie średnich wyników wykonanych serii badań. Pole elektryczne o natężeniach przekraczających tzw. interwencyjny poziomom narażenia, określony w Dyrektywie 2013/35/UE, stwierdzono w odległości do ok. 15 cm od anteny radiotelefonów systemu konwencjonalnego i do ok. 10 cm od radiotelefonów systemu trankingowego. Wnioski: Z uwagi na zasięg stref ochronnych i użytkowanie radiotelefonów przenośnych bezpośrednio przy ciele ich użytkownicy powinni być zaliczani do grupy pracowników, którzy podlegają ekspozycji zawodowej na pola elektromagnetyczne. Wyniki wykonanych pomiarów pola elektromagnetycznego oraz typowe warunki użytkowania radiotelefonów uzasadniają konieczność przeprowadzenia dodatkowej oceny zagrożeń elektromagnetycznych - zbadania zgodności z tzw. granicznym poziomem oddziaływania określonym Dyrektywą 2013/35/EU. Med. Pr. 2013;64(5):671–680
Background: The activities of rescue and uniformed services require the use of wireless communication devices, such as portable radiophones. Assessment of workers' exposure to electromagnetic fields emitted by radiophones is important in view of occupational safety and health (OSH), legislation requirements and reports on possible adverse health effects in users of devices emitting radiofrequency electromagnetic field. Materials and Methods: In this study 50 portable radiophones of conventional and trunked communication systems were investigated. The assessment of electromagnetic hazards to users involved unperturbed electromagnetic field measurements near radiophones' antennas. Results: The electric field strength corresponding to the occupational exposure level (fields of so-called safety zones established by OSH legislation in Poland) was measured at a distance of 45-65 cm from the portable radiophones antennas of conventional system and 75-95 cm from antennas of trunked system radiophones, depending on their type and mode of work. The assessment was based on the averaged results of series of measurements. The electric field strength exceeding action levels defined by Directive 2013/35/EU was found up to 15 cm from radiophone antennas of conventional system and up to 10 cm from the antennas of trunked system radiophones. Conclusions: Taking into account the range of safety zones and the use of portable radiophones near the body, their users should be classified into the group of workers occupationally exposed to electromagnetic fields. Electromagnetic field measurement results and typical conditions of using portable radiophones justify theneed for additional assessment of electromagnetic hazards - the analysis of compliance with relevant exposure limit values provided by Directive 2013/35/EU. Med Pr 2013;64(5):671–680
Źródło:
Medycyna Pracy; 2013, 64, 5; 671-680
0465-5893
2353-1339
Pojawia się w:
Medycyna Pracy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ocena narażenia na pola elektromagnetyczne użytkowników przenośnych radiotelefonów, z wykorzystaniem symulacji numerycznych i wymagań Dyrektywy 2013/35/UE
Assessment of the portable radiophone users exposure to electromagnetic fields, with use of numerical simulations and Directive 2013/35/EU requirements
Autorzy:
Zradziński, Patryk
Leszko, Wiesław
Karpowicz, Jolanta
Gryz, Krzysztof
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2166320.pdf
Data publikacji:
2014-11-05
Wydawca:
Instytut Medycyny Pracy im. prof. dra Jerzego Nofera w Łodzi
Tematy:
radiotelefon przenośny
łączność konwencjonalna
łączność trankingowa
ekspozycja zawodowa
współczynnik SAR
portable radiophones
conventional communication
trunked communication
occupational exposure
SAR
Opis:
Wprowadzenie: Ocena rozkładu pola elektromagnetycznego w otoczeniu radiotelefonów i warunki ich eksploatacji uzasadniają analizę zagrożeń wynikających ze skutków termicznych ekspozycji. Oceniane są one na podstawie obliczeń numerycznych współczynnika szybkości pochłaniania właściwego energii (SAR). Materiały i metody: Badaniami objęto radiotelefony przenośne konwencjonalnego i trankingowego systemu łączności. Ocenę zagrożeń elektromagnetycznych wykonano w oparciu o symulacje numeryczne SAR w modelach ciała użytkowników radiotelefonów (mężczyzny i kobiety) przy 5 lokalizacjach radiotelefonu - przy uchu, ramieniu, klatce piersiowej, biodrze i twarzy. Wyniki: Wartości maksymalne SAR (10 g) zależą od typu radiotelefonu, jego mocy wyjściowej i lokalizacji - przy klatce piersiowej, biodrze i twarzy wartości są odpowiednio: 6-, 2- i 2-krotnie większe niż dla lokalizacji przy uchu. Przy maksymalnej mocy wyjściowej radiotelefonów systemu konwencjonalnego (4 W) mogą one przekroczyć limity Dyrektywy 2013/35/UE przy odległości anteny mniejszej niż 5 cm od ciała użytkownika. Przy radiotelefonach systemu trankingowego wartości SAR (10 g) nie przekraczają 35% wartości dopuszczalnej. Spełnienie wymagań polskich przepisów w niektórych warunkach korzystania z radiotelefonów i ekspozycji miejscowej może nie zapewniać zgodności z wymaganiami Dyrektywy 2013/35/UE, tzn. SAR (10 g) może lokalnie przekraczać GPO (graniczny poziom oddziaływania) podczas narażenia na pola strefy zagrożenia, a nawet pośredniej. Wnioski: Wykazano, że użytkownicy radiotelefonów systemu trankingowego nie podlegają ekspozycji przekraczającej wymagania prawa pracy w Polsce i Dyrektywy 2013/35/UE, natomiast w niektórych scenariuszach wykorzystania radiotelefonów systemu konwencjonalnego narażenie je przekracza. Wykazano również konieczność bardziej szczegółowej analizy zgodności polskich przepisów z wymaganiami Dyrektywy 2013/35/UE, dotyczącej narażenia miejscowego przy źródłach pola elektromagnetycznego zlokalizowanych bezpośrednio przy ciele pracownika. Med. Pr. 2013;64(6):817–827
Background: The assessment of electromagnetic field distribution near radiophones and their use warranted an analysis of thermal exposure hazards and related health effects, based on i.e. numerical calculations of specific energy absorption rate (SAR). Materials and Methods: The investigation concerned radiophones of conventional and trunked communication systems. Electromagnetic hazards assessment involved numerical simulations of SAR inside users' models (male and female) for 5 radiophones locations - near the ear, arm, chest, hip and face. Results: Maximum SAR (10 g) values depend on radiophone type, output power and locations. Near the chest, hip and face they are 6-, 2- and 2-fold higher than for location near the ear. SAR (10 g) may exceed Directive 2013/35/EU limits at maximum (4 W) output power of conventional radiophones, and the distance between antenna and worker's body shorter than 5 cm. SAR (10 g) values near trunked radiophones do not exceed 35% of the Directive limits. The Polish safety and health regulations in particular cases of radiophones use and local exposure may not guarantee the compliance with Directive 2013/35/EU requirements, i.e. SAR (10 g) may locally exceed exposure limit values (ELVs) during exposure to electromagnetic fields of hazardous, and even intermediate zones. Conclusions: It was demonstrated that exposure of trunked radiophones users does not exceed the limits laid down in the Polish safety and health regulations and Directive 2013/35/EU, however, in particular scenarios of the conventional radiophones use overexposure can be observed. The results showed that in exposure to electromagnetic field emitted by sources located near workers' body there is a need for more detailed analysis of the compliance of Polish safety and health regulations with Directive 2013/35/EU requirements. Med Pr 2013;64(6):817–827
Źródło:
Medycyna Pracy; 2013, 64, 6; 817-827
0465-5893
2353-1339
Pojawia się w:
Medycyna Pracy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ocena zagrożeń wynikających z oddziaływania pola magnetycznego emitowanego przez aplikator magnetoterapeutyczny dla użytkowników protez słuchu wykorzystujących przewodnictwo kostne
Evaluation of hazards caused by magnetic field emitted from magnetotherapy applicator to the users of bone conduction hearing prostheses
Autorzy:
Zradziński, Patryk
Karpowicz, Jolanta
Gryz, Krzysztof
Leszko, Wiesław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2164067.pdf
Data publikacji:
2017-06-27
Wydawca:
Instytut Medycyny Pracy im. prof. dra Jerzego Nofera w Łodzi
Tematy:
symulacje numeryczne
pola elektromagnetyczne
implanty słuchowe
przewodnictwo kostne
indukowane pole elektryczne
Dyrektywa 2013/35/UE
numerical simulations
electromagnetic fields
hearing implants
bone conduction
induced electric field
Directive 2013/35/EU
Opis:
Wstęp Pole magnetyczne małej częstotliwości, wywołując wewnątrz struktur elektrycznie przewodzących indukowane pole elektryczne (Ein), może bezpośrednio oddziaływać na funkcjonowanie organizmu, np. poprzez elektrostymulację układu nerwowego. Ponadto rozkład przestrzenny i natężenie Ein są zaburzone w sąsiedztwie elektroprzewodzących struktur implantu medycznego. Materiał i metody Opracowano numeryczne modele aplikatora do magnetoterapii, będącego źródłem pola magnetycznego sinusoidalnie zmiennego o częstotliwości 100 Hz, oraz użytkownika częściowo implantowanej protezy słuchu (implantu słuchowego wykorzystującego przewodnictwo kostne: typu Bonebridge (IS-BB) lub implantu słuchowego typu BAHA (IS-BAHA – bone anchored hearing aid, implant słuchu zakotwiczony w kości). Przeanalizowano wartości Ein w modelu głowy użytkownika implantu przebywającego obok aplikatora (np. fizjoterapeuty). Wyniki Wykazano, że używanie IS-BB lub IS-BAHA istotnie zwiększa (do ok. 4-krotnie) zagrożenia elektromagnetyczne jego użytkownika w porównaniu z osobą bez implantu, narażoną na niejednorodne przestrzennie pole magnetyczne. Zagrożenie dla użytkownika IS-BAHA jest większe niż użytkownika IS-BB. Stwierdzono, że przy zastosowaniu zasad oceny określonych w Dyrektywie 2013/35/UE w przypadku użytkowników implantów słuchowych przy narażeniu na pole niejednorodne słabsze od limitów indukcji magnetycznej może wystąpić przekroczenie limitów natężenia pola indukowanego w organizmie. Natomiast w przypadku stosowania wymagań i limitów określonych w polskim prawie pracy lub zaleceniach ICNIRP (International Commission on Non-Ionizing Radiation Protection – Międzynarodowa Komisja ds. Ochrony Przed Promieniowaniem Niejonizującym) dotrzymanie wymagań dotyczących poziomu ekspozycji zapewnia również dotrzymanie wymagań dotyczących odpowiednich limitów pola indukowanego w organizmie użytkownika implantu słuchowego. Wnioski Konieczne jest wykonanie indywidualnej oceny zagrożeń elektromagnetycznych dotyczących użytkowników implantów słuchowych ze względu na stwierdzone istotnie większe zagrożenia w stosunku do osób bez implantu oraz różnic w poziomie zagrożenia użytkowników implantów o odmiennych rozwiązaniach konstrukcyjnych czy technologicznych. Med. Pr. 2017;68(4):469–477
Background Low frequency magnetic field, inducing electrical field (Ein) inside conductive structures may directly affect the human body, e.g., by electrostimulation in the nervous system. In addition, the spatial distribution and level of Ein are disturbed in tissues neighbouring the medical implant. Material and Methods Numerical models of magneto-therapeutic applicator (emitting sinusoidal magnetic field of frequency 100 Hz) and the user of hearing implant (based on bone conduction: Bonebridge type – IS-BB or BAHA (bone anchorde hearing aid) type – IS-BAHA) were worked out. Values of Ein were analyzed in the model of the implant user’s head, e.g., physiotherapist, placed next to the applicator. Results It was demonstrated that the use of IS-BB or IS-BAHA makes electromagnetic hazards significantly higher (up to 4-fold) compared to the person without implant exposed to magnetic field heterogeneous in space. Hazards for IS-BAHA users are higher than those for IS-BB users. It was found that applying the principles of directive 2013/35/EU, at exposure to magnetic field below exposure limits the direct biophysical effects of exposure in hearing prosthesis users may exceed relevant limits. Whereas applying principles and limits set up by Polish labor law or the International Commission on Non-Ionizing Radiation Protection (ICNIRP) guidelines, the compliance with the exposure limits also ensures the compliance with relevant limits of electric field induced in the body of hearing implant user. Conclusions It is necessary to assess individually electromagnetic hazard concerning hearing implant users bearing in mind significantly higher hazards to them compared to person without implant or differences between levels of hazards faced by users of implants of various structural or technological solutions. Med Pr 2017;68(4):469–477
Źródło:
Medycyna Pracy; 2017, 68, 4; 469-477
0465-5893
2353-1339
Pojawia się w:
Medycyna Pracy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Antropometryczne zróżnicowanie oddziaływania na pracownika radiofalowych pól elektromagnetycznych o częstotliwościach 100 MHz
Anthropometric differentiation of effects of radiofrequency electromagnetic fields of frequency 100 MHz on workers
Autorzy:
Zradziński, Patryk
Karpowicz, Jolanta
Gryz, Krzysztof
Leszko, Wiesław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2166236.pdf
Data publikacji:
2014-10-27
Wydawca:
Instytut Medycyny Pracy im. prof. dra Jerzego Nofera w Łodzi
Tematy:
współczynnik SAR
symulacje numeryczne
korelacja
częstotliwości radiowe
zagrożenia elektromagnetyczne
zindywidualizowana ocena narażenia
SAR
numerical simulations
correlation
radiofrequency
electromagnetic hazards
individualized evaluation of exposure
Opis:
Wstęp: Współczynnik SAR (specific energy absorption rate), obliczany w wirtualnych modelach ciała człowieka, może być wykorzystany do oceny skutków termicznych oddziaływania radiofalowych pól elektromagnetycznych na ludzi. Modele te nie reprezentują cech antropometrycznych całej populacji. Istotne jest więc określenie zależności między wartościami SAR a cechami antropometrycznymi, co umożliwi zindywidualizowanie oszacowania SAR - niezależnie od cech budowy ciała danej osoby. Materiał i metody: Przeanalizowano 48 scenariuszy ekspozycji 4 wirtualnych modeli ciała (mężczyzny i kobiety) na pola elektromagnetyczne (27 MHz lub 100 MHz, polaryzacja pionowa i pozioma, różne kierunki propagacji). Wyniki: W podgrupie wyników dotyczących pola 100 MHz/polaryzacja pionowa stwierdzono istotne statystycznie (silne, p < 0,05) korelacje: między SAR uśrednionym w całym ciele a wzrostem, masą ciała, wskaźnikiem masy ciała, obwodem klatki piersiowej, pasa lub szyi i powierzchnią przekroju w płaszczyźnie czołowej; między miejscowym SAR w głowie lub szyi a wzrostem, masą ciała, obwodem klatki piersiowej, szyi i powierzchnią przekroju w płaszczyźnie czołowej. Wykorzystując zidentyfikowane powiązania i SAR w modelu Gustav, oszacowano zróżnicowanie w populacji dorosłych Polaków (5-95. centyla kobiet i mężczyzn): ±30% dla SAR uśrednionego w całym ciele i ±50% dla SAR miejscowych. Wnioski: Wykazano, że dokonując wstępnej klasyfikacji ocenianego rodzaju ekspozycji na radiofalowe pole elektromagnetyczne (np. pod względem polaryzacji i częstotliwości), można zidentyfikować powiązania statystyczne między wartościami różnych współczynników SAR a cechami antropometrycznymi organizmu. Wielkości powiązane można wykorzystać do zindywidualizowania oceny narażenia pracowników na pola elektromagnetyczne. Med. Pr. 2014;65(3):351–360
Background: Thermal effects of radiofrequency electromagnetic fields (REMF) exposure of humans may be assessed by calculations of the parameter recognized as SAR (specific energy absorption rate) in virtual human body models, which actually do not represent anthropometric properties of the entire population. Therefore, it is important to determine the relations between SAR values and anthropometric parameters that enable individualization of SAR estimation independently of body properties of a given person. Material and Methods: The analysis concerned 48 exposure scenarios of 4 virtual body models (male and female) to vertically or horizontally polarized REMF of 27 MHz or 100 MHz frequency of various directions of propagation. Results: In the subgroup of results 100 MHz / vertical polarization statistically significant (strong; p < 0.05) correlations were identified between SAR averaged in the whole body and height, mass, BMI, circumference of chest, waist, neck and frontal cross-section area, and between local SAR in head and neck and the height, mass, circumference of chest waist or neck and frontal cross-section area. Identified relations and SAR in the Gustav model were used to estimate the variety of SAR in Polish population of adults (5-95. percentile of female and male): ±30% for SAR averaged in the whole body, ±50% for localized SAR. Conclusions: It was demonstrated that in the preliminary classified type of assessed REMF exposure (e.g., in terms of field polarization and frequency) it is possible to identify statistical relations between various SAR parameters and anthropometric properties of the exposed body. Related quantities can be used for individualized assessment of worker's electromagnetic hazards. Med Pr 2014;65(3):351–360
Źródło:
Medycyna Pracy; 2014, 65, 3; 351-360
0465-5893
2353-1339
Pojawia się w:
Medycyna Pracy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zobiektywizowana ocena narażenia chirurgów na radiofalowe pola elektromagnetyczne – w kontekście czasu narażenia oraz polskich i znowelizowanych międzynarodowych wymagań dotyczących ochrony pracowników
Objectivized evaluation of surgeons exposure to radiofrequency electromagnetic fields – In the context of exposure duration and polish and new international requirements regarding workers protection
Autorzy:
Karpowicz, Jolanta
Gryz, Krzysztof
Leszko, Wiesław
Zradziński, Patryk
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2166787.pdf
Data publikacji:
2014-11-04
Wydawca:
Instytut Medycyny Pracy im. prof. dra Jerzego Nofera w Łodzi
Tematy:
ekspozycja zawodowa
pole elektryczne
dyrektywa Europejska 2013/35/UE
urządzenia medyczne
occupational exposure
electric field
European Directive 2013/35/EU
medical devices
Opis:
Wstęp: Wykorzystanie diatermii chirurgicznej w zabiegach operacyjnych związane jest z emisją pola elektromagnetycznego, które podlega ocenie ze względu na wymagania przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Materiał i metody: Monitoring charakterystyki narażenia chirurgów wykonano w czasie 11 operacji (resekcja: odbytnicza, wątroby, guza pęcherza moczowego, migdałków, udrożnienie tętnicy i zabiegi laparoskopowe), wykorzystując rejestrator czasu rzeczywistej aktywności monopolarnych diatermii chirurgicznych w czasie zabiegów. Wykonano również badania wartości skutecznej natężenia pola elektrycznego i magnetycznego przy różnych trybach pracy urządzeń (moc: 55-150 W, częstotliwość: 330-445 kHz przy cięciu; 40-240 W, 335-770 kHz przy koagulacji). Dla każdej operacji oceniono parametry statystyczne rozkładu czasu użycia diatermii w okresie dowolnych 6 min (zgodnie z międzynarodowymi zaleceniami dotyczącymi ochrony przed niepożądanymi skutkami termicznymi oddziaływania pola elektromagnetycznego). Wyniki: Natężenie pola elektrycznego, zmierzone 10 cm od kabla zasilającego elektrodę czynną, wynosiło 147-675 V/m przy cięciu i 297-558 V/m przy koagulacji, a magnetycznego nie przekraczało 0,2 A/m przy obu trybach. Monitoring pracy diatermii w czasie operacji wykazał ich wykorzystanie w zakresie 5-66% czasu w ciągu początkowych 3 min zabiegu, 3-40% - w ciągu początkowych 6 min. Rozkład współczynnika ich wykorzystania podczas dowolnych 6-minutowych okresów charakteryzuje zakres: 0-12% (mediana) / 7-43% (wartość maksymalna). Wnioski: Rzeczywisty czas użycia diatermii chirurgicznej w czasie zabiegów jest zdecydowanie krótszy niż deklarowany przez pracowników. Przy co najmniej 15-centymetrowej odległości pracowników od kabli łączących elektrody z generatorem wymagania przepisów krajowych odnośnie do dopuszczalnego poziomu ekspozycji są spełnione. Ocena lokalnych narażeń w dłoni wymaga szczegółowej analizy rozkładu współczynnika SAR i dalszych badań. Med. Pr. 2013;64(4):487–501
Background: Use of electro surgery units (ESU) in surgeries is linked with electromagnetic field emission, which is assessed according to the requirements of occupational health and safety legislation. Material and Methods: Surgeons' exposure characteristics was monitored during 11 surgeries (proctectomy, patency of artery, hepatectomy, cystectomy, tonsilectomy, laparoscopy) by real time of monopolar ESU activity recorder. Investigations of root-mean-square value of electric and magnetic field strength was also performed at various modes of ESU operations during cutting (output power, 55-150 W; frequency, 330-445 kHz) and coagulating (40-240 W, 335-770 kHz). Statistical parameters of distribution of ESU operation over any 6-min periods (according to international requirements regarding protection against adverse thermal effects of electromagnetic field) were assessed. Results: Electric field strength, measured 10 cm from the cable supplying an active electrode was 147-675 V/m during cutting and 297-558 V/m during coagulating; magnetic field strength was less than 0.2 A/m in both modes. Monitoring of ESUs showed the following ranges of their operation during surgeries 5-66% of time over starting 3 min of surgery, 3-40% over starting 6 min, and the distribution of their use over any 6-min periods 0-12% (median) / 7-43% (maximum value). Conclusions: The real operation time of ESUs wykoduring surgeries was significantly shorter than that declared by workers. The distance of at least 15 cm between cables, connecting electrodes with generator and workers meets the requirements of the Polish legislation on permissible exposure limits. The assessment of localized exposure of the hand needs a detailed analysis of the SAR ratio distribution and further studies are required. Med Pr 2013;64(4):487–501
Źródło:
Medycyna Pracy; 2013, 64, 4; 487-501
0465-5893
2353-1339
Pojawia się w:
Medycyna Pracy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Evaluation of exposure to electromagnetic radiofrequency radiation in the indoor workplace accessible to the public by the use of frequency-selective exposimeters
Autorzy:
Gryz, Krzysztof
Karpowicz, Jolanta
Leszko, Wiesław
Zradziński, Patryk
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2179019.pdf
Data publikacji:
2014-12-01
Wydawca:
Instytut Medycyny Pracy im. prof. dra Jerzego Nofera w Łodzi
Tematy:
occupational exposure
measurements
electromagnetic fields
exposure pattern
Opis:
Objectives: The aim of the study was to identify and assess electromagnetic radiofrequency radiation (EMRR) exposure in a workplace located in a publicly accessible environment, and represented by offices (where exposure is caused by various transmitters of local fixed indoor and outdoor wireless communication systems). Material and Methods: The investigations were performed in 45 buildings (in urban and rural areas in various regions of Poland), using frequency-selective electric field strength (E-field) exposimeters sensitive to the EMRR with a frequency range of 88–2500 MHz, split into 12 subbands corresponding to the operating frequencies of typical EMRR sources. The variability of the E-field was analyzed for each frequency range and the total level of exposure by statistical parameters of recorded exposimetric profiles: minimum, maximum, median values and 25–75th – percentiles. Results: The main sources of exposure to EMRR are mobile phone base transceiver stations (BTS) and radio-television transmitters (RTV). The frequency composition in a particular office depends on the building’s location. The E-field recorded in buildings in urban and rural areas from the outdoor BTS did not exceed respectively: medians – 0.19 and 0.05 V/m, 75th percentiles – 0.25 and 0.09 V/m. In buildings equipped with the indoor BTS antennas the E-field did not exceed: medians – 1 V/m, 75th percentiles – 1.8 V/m. Whereas in urban and rural areas, the median and 75th percentile values of the E-field recorded in buildings located near the RTV (within 1 km) did not exceed: 1.5 and 3.8 V/m or 0.4 and 0.8 V/m, for radio FM band or for TV bands, respectively. Conclusions: Investigations confirmed the practical applicability of the exposimetric measurements technique for evaluating parameters of worker’s exposure in both frequency- and time-domain. The presented results show EMRR exposure of workers or general public in locations comparable to offices to be well below international limits.
Źródło:
International Journal of Occupational Medicine and Environmental Health; 2014, 27, 6; 1043-1054
1232-1087
1896-494X
Pojawia się w:
International Journal of Occupational Medicine and Environmental Health
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Podstawy oceny i ograniczania elektromagnetycznego oddziaływania infrastruktury elektroenergetycznej doładowania pojazdów samochodowych o napędzie elektrycznym. Program stosowania środków ochronnych. Metoda rekomendowana pomiaru pola elektromagnetycznego in situ – wymagania szczegółowe
Principles of assessing and mitigating the electromagnetic impact of the power infrastructure for charging electric vehicles. The programme of applying protection measures. The recommended method of making in situ measurements of the electromagnetic fi eld – specifi c requirements
Autorzy:
Gryz, Krzysztof
Śmietanka, Hubert
Karpowicz, Jolanta
Zradziński, Patryk
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/23352074.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Centralny Instytut Ochrony Pracy
Tematy:
instalacje elektroenergetyczne
inżynieria środowiska
pojazdy elektryczne
pomiary pola elektromagnetycznego
metoda rekomendowana pomiaru pola elektromagnetycznego
środowisko pracy
bezpieczeństwo i higiena pracy
nauki o zdrowiu
electric power installations
environmental engineering
electric vehicles
electromagnetic field measurements
recommended method of measurements of electromagnetic field
work environment
occupational health and safety
health sciences
Opis:
Rozwój elektromobilności, czyli wykorzystania pojazdów samochodowych o napędzie elektrycznym, a także infrastruktury technicznej zapewniającej energię do poruszania się takich pojazdów po drogach (stacji ładowania), wiąże się z emisją pola elektromagnetycznego (pola-EM). Zgodnie z wymaganiami prawa pracy, pole-EM jest oceniane i ograniczane w środowisku pracy ze względu na zagrożenia bezpieczeństwa i zdrowia, jakie mogą być związane ze skutkami ich bezpośredniego i pośredniego oddziaływania na człowieka i obiekty materialne podczas zróżnicowanych warunków użytkowania jego źródeł (obejmującego m.in. rutynową eksploatację, kontrolę i serwisowanie), (rozporządzenie ministra ds. pracy: DzU 2018, poz. 331 (t.j.)). Omówiono rodzaje typowych stacji ładowania pojazdów samochodowych o napędzie elektrycznym oraz charakterystykę pola-EM występującego w otoczeniu stacji podczas ich użytkowania. Z uwagi na rozpoznaną możliwość występowania w otoczeniu stacji ładownia pojazdów o napędzie elektrycznym pola-EM wymagającego oceny ze względu na wymagania prawa pracy, opracowano rekomendowaną metodę pomiaru parametrów pola-EM in situ w przestrzeni pracy podczas użytkowania tego rodzaju urządzeń, spełniającą wymagania prawa pracy (rozporządzenia ministra ds. pracy: DzU 2018, poz. 331 (t.j.) i poz. 1286). Zaprezentowano również kluczowe elementy programu stosowania środków ochronnych dotyczących ograniczania zagrożeń elektromagnetycznych podczas użytkowania infrastruktury elektroenergetycznej ładowania pojazdów samochodowych o napędzie elektrycznym, wymaganych do zapewnienia pracownikom bezpiecznych i higienicznych warunków pracy w otoczeniu takich źródeł pola-EM.
The development of e-mobility, electric vehicles and the technical infrastructure that provides energy to move vehicles on the roads (charging stations) has led to increased electromagnetic field (EMF) emissions. In accordance with the requirements set out by provisions of labour law, EMF emissions are assessed and must be limited in the work environment due to the health and safety hazards that are associated with the direct and indirect impact of EMF on humans and material objects during various conditions of using EMF sources (including routine operation, inspection and servicing) (Regulation of ministry of labour issues: J.L. 2018, item 331). The paper discusses typical charging stations for electric vehicles and the characteristic of the EMF present nearby during their use. Due to the recognised possibility of relatively significant EMF level near to charging stations, the recommended method of EMF parameters in situ measurements in the workplace while using this type of equipment was developed, meeting the labour law requirements (Regulations of ministry of labour issues: J.L. 2018, item 331 and 1286). The paper also presents the key elements of the programme of applying protective measures to reduce electromagnetic hazards while using electric power infrastructure for charging electric vehicles, which are required in order to provide workers with safe and hygienic working conditions in the vicinity of EMF sources.
Źródło:
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy; 2022, 4 (114); 111--135
1231-868X
Pojawia się w:
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ekspozycja na pole elektromagnetyczne podczas użytkowania pojazdów samochodowych z napędem elektrycznym lub hybrydowym
Exposure to electromagnetic field during the use of fully electric or hybrid cars
Autorzy:
Gryz, Krzysztof
Karpowicz, Jolanta
Zradziński, Patryk
Tokarski, Tomasz
Kapica, Łukasz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2202793.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Centralny Instytut Ochrony Pracy
Tematy:
pole elektromagnetyczne
ekspozycja
pojazdy elektryczne
pojazdy hybrydowe
inżynieria środowiska
electromagnetic field
exposure
electric cars
hybrid cars
environmental engineering
Opis:
Szybki rozwój technologu e-mobitity i zwiększająca się systematycznie liczba pojazdów samochodowych o napędzie całkowicie elektrycznym lub hybrydowym powoduje zwiększenie ilości źródeł pola elektromagnetycznego emisji elektromagnetycznych w środowisku W artykule przedstawiono wyniki rozpoznania i oceny ekspozycji na pole elektromagnetyczne związane z użytkowaniem osobowych pojazdów samochodowych o napędzie elektrycznym i hybrydowym w kontekście danych literaturowych i badań własnych.
The rapid development of e-mobility technology and the systematically increasing number of fully electric or hybrid cars does cause the increase in the number of electromagnetic field sources and electromagnetic emissions in the environment. The article presents the results of the recognition and evaluation of the exposure to electromagnetic field related to the use of fully electric or hybrid passenger cars in the context of literature data and own research.
Źródło:
Bezpieczeństwo Pracy : nauka i praktyka; 2020, 12; 18-21
0137-7043
Pojawia się w:
Bezpieczeństwo Pracy : nauka i praktyka
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Environmental safety aspects of using UHF RFID systems in hospitals
Aspekty środowiskowego bezpieczeństwa wykorzystania systemów UHF RFID w szpitalach
Autorzy:
Zradziński, Patryk
Karpowicz, Jolanta
Gryz, Krzysztof
Suarez, Oscar J.
Trillo, Angeles M.
Hernandez, Jose A.
Miguel-Bilbao de, Silvia
Suarez, Samuel D.
Celaya-Echarri, Mikel
Azpilicueta, Leyre
Falcone, Francisco
Ramos, Victoria
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2146754.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Indygo Zahir Media
Tematy:
biomedical engineering
environmental engineering
occupational exposure
public health
AIMD
Internet of things
inżynieria biomedyczna
inżynieria środowiska
narażenie zawodowe
zdrowie publiczne
internet rzeczy
Opis:
Various applications of Radio Frequency IDentification (RFID) technology in the medical environment are characterised. The electromagnetic field (EMF) emitted by RFID handheld readers (RFID guns) is characterised and evaluated with respect to humans exposure metrics – the strength of the electric field affecting anyone present near various UHF (ultra-high frequency) RFID guns and the specific absorption rate (SAR) values in their body. UHF RFID systems are the most popular of such systems used in hospitals. The performed studies indicate that the EMF exposure level near the RFID gun antenna and SAR values (a measure of the thermal effects of EMF exposure) caused by exposure from the RFID reader may exceed the limits of the electric field and SAR issued by international guidelines or legislation. Potentially excessive exposure to EMF emitted by UHF RFID readers is not limited to the user of the device, but may also apply to patients or bystanders. Only UHF RFID guns with an EMF emission lower than 1 W may be considered as an insignificant source of human exposure. The use of readers with a radiated power exceeding 1 W requires the evaluation of the EMF level using measurements, and also the evaluation of SAR by numerical modelling in the case of their use in close proximity to humans. In all cases, insufficient electromagnetic immunity of electronic devices (including medical implants) should be considered near RFID guns at least up to half of the reading range away from the RFID reader. The electromagnetic hazards related to the use of RFID guns may be limited by relevant preventive measures, as shown in this paper, together with the principles of an in-situ evaluation of electromagnetic hazards near the UHF RFID guns.
Scharakteryzowano różne zastosowania technologii identyfikacji radiowej (RFID) w środowisku medycznym. Pole elektromagnetyczne emitowane przez ręczne czytniki RFID (RFID guns) zostało scharakteryzowane i ocenione w odniesieniu do miar narażenia ludzi – natężenia pola elektrycznego oddziałującego na osoby znajdujące się w pobliżu różnych czytników RFID UHF (ultrawysokiej częstotliwości) i współczynnika SAR w ich ciele. System UHF RFID jest najpopularniejszym z systemów RFID użytkowanych m.in. w szpitalach. Przeprowadzone badania wskazują, że poziom ekspozycji na pole elektromagnetyczne w pobliżu anteny ręcznego czytnika RFID i wartości SAR (miara skutków termicznych oddziaływania pola elektromagnetycznego) spowodowane tą ekspozycją mogą przekraczać limity, opublikowane w zleceniach międzynarodowych lub przepisach. Nadmierna ekspozycja na pole elektromagnetyczne emitowane przez czytniki RFID UHF może dotyczyć nie tylko użytkownika urządzenia, ale również pacjenta lub osoby postronnej. Tylko ręczne czytniki RFID UHF o emisji pola elektromagnetycznego poniżej 1 W można uznać za nieistotne źródło narażenia ludzi. Korzystanie z czytników o mocy przekraczającej 1 W wymaga oceny poziomu pola elektromagnetycznego za pomocą pomiarów, a również oceny SAR za pomocą modelowania numerycznego w przypadku ich użycia w bezpośredniej bliskości ludzi. We wszystkich przypadkach niewystarczającą odporność elektromagnetyczną urządzeń elektronicznych (w tym implantów medycznych) należy rozważyć w pobliżu czytników RFID co najmniej do odległości od czytnika RFID równej połowie jego zasięgu odczytu. Zagrożenia elektromagnetyczne związane z używaniem ręcznych czytników RFID mogą być ograniczone przez odpowiednie środki ochronne, jak pokazano w tym artykule, wraz z zasadami oceny zagrożeń elektromagnetycznych in-situ w pobliżu ręcznych czytników UHF RFID.
Źródło:
Inżynier i Fizyk Medyczny; 2020, 9, 2; 133--140
2300-1410
Pojawia się w:
Inżynier i Fizyk Medyczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Labirynt
Autorzy:
Baczyński, Krzysztof Kamil
Współwytwórcy:
Kopeć-Gryz, Aleksandra
Sekuła, Aleksandra
Data publikacji:
2021-05-14
Wydawca:
Fundacja Nowoczesna Polska
Tematy:
Współczesność
Wiersz
Liryka
Opis:
Publikacja zrealizowana w ramach projektu Wolne Lektury (http://wolnelektury.pl).
Źródło:
Krzysztof Kamil Baczyński, Utwory zebrane, t.1, oprac. Aniela Kmita-Piorunwa, Kazimierz Wyka, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1970.
Dostawca treści:
Wolne Lektury
Książka
    Wyświetlanie 1-34 z 34

    Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies