- Tytuł:
-
Przemilczane i zapomniane. O zjawisku Matyldy, czyli systemowym umniejszaniu roli kobiet w nauce
Silenced and Forgotten: On the Matilda Effect, or the Systemic Devaluation of Women in Science - Autorzy:
- DERRA, Aleksandra
- Powiązania:
- https://bibliotekanauki.pl/articles/1047483.pdf
- Data publikacji:
- 2020-01-16
- Wydawca:
- Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
- Tematy:
-
efekt Mateusza, efekt Matyldy, feministyczne badanie nauki, problem płci w nauce
Matthew Effect, Matilda Effect, feminist studies of science, gender problem in science - Opis:
-
W późnych latach sześćdziesiątych dwudziestego wieku słynny socjolog Robert Merton zauważył, że system nauki i instytucje naukowe funkcjonują w przedziwny sposób. Przyznają zasługi znanym już naukowcom; znacznie też częściej cytuje się ich prace, a ich badania uznaje się za wybitne i wyjątkowe. Opisywane zjawisko nazwał on „efektem Mateusza” i opisał jego dobroczynne działanie dla systemu nauki. Ponad dwadzieścia lat później amerykańska socjolożka i historyczka nauki Margaret Rossiter zauważyła komplementarny wobec opisywanego proces odmiennej dystrybucji uznania za osiągnięcia naukowe ze względu na płeć. Jak zauważyła, kobiety naukowczynie są często ignorowane, odmawia się im uznania, ich badania są przemilczane, a czasami zupełnie zapomniane. Nazwała to „zjawiskiem Matyldy” na cześć sufrażystki i krytyczki feministycznej Matyldy Joslyn Gage.
W artykule omawiam zjawisko swoistego systemowego wymazywania kobiet z historii nauki, umniejszania ich zasług w nauce, kulturowego przemilczania i osłabiania ich roli dla rozwoju poszczególnych dziedzin, wreszcie, pomijania zmiennej płci jako istotnej dla krytycznego badania nauki. W tym celu zestawiam ze sobą rozważania Mertona nad tak zwanym „efektem Mateusza” z analizami Margaret Rossiter dotyczącymi „zjawiska Matyldy”. By zilustrować mechanizmy działania tego ostatniego, przypominam historię działalności naukowej dwóch wybitnych badaczek, chemiczki i krystalografki Rosalind Franklin i biolożki Ruth Hubbard.
In late 1960’s the famous sociologist Robert Merton pointed out that the system of institutional science functions in a very peculiar way, namely, it distributes merits to scientists who are already known. As a result, their papers are cited more frequently and their research is highly evaluated already in advance. Merton called this tendency the ‘Matthew Effect’ and showed its advantageous results for institutionalized science. More than twenty years later the American historian of science Margaret Rossiter noticed a complementary phenomenon which consists in a division of the recognition of scientific achievements in relation to gender. According to Rossiter, women scientists have been ignored, denied appreciation and sometimes forgotten. She has labelled this phenomenon the ‘Matilda Effect’ in order to honour the suffragist and feminist critic Matilda Joslyn Gage. The aim of the present article is to examine specific mechanisms responsible for the systematic erasing of women from the history of science, which is connected with devaluation of their scientific achievements and with a reduction of their role in the development of certain scientific domains. Generally speaking, the ‘Matilda Effect’ amounts to silencing women in scientific culture. Additionally, the author refers to the ignorance of the gender factor as a significant issue in the critical approach to science. In the article Merton’s analysis is juxtaposed with Rossiter’s observations. In order to describe the functioning of the ‘Matilda effect’ in a more detailed way, I discuss the history of the scientific activity of two prominent female scientists: Rosalind Franklin, a chemist and crystallographer, and Ruth Hubbard, a biologist. - Źródło:
-
Ethos; 2016, 29, 1 (113); 203-218
0860-8024 - Pojawia się w:
- Ethos
- Dostawca treści:
- Biblioteka Nauki
Artykuł