Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "Chlebda, Wojciech" wg kryterium: Autor

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-15 z 27
Tytuł:
Bitwa pod Mątwami, albo Czy niepamięć jest etnolingwistycznie relewantna?
Autorzy:
Chlebda, Wojciech Michał
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/34670871.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
collective memory
non-memory
collective narcissism
Romantic paradigm
pamięć wspólnotowa
niepamięć
narcyzm grupowy
paradygmat romantyczny
общественная память
непамять
групповой нарциссизм
романтическая парадигма
Opis:
Przez „niepamięć (zbiorową)” rozumie się tu sferę faktów (zdarzeń, miejsc, postaci itp.) z określonych przyczyn wypartych z pamięci zbiorowej albo do niej przez daną wspólnotę niedopuszczonych. Etnolingwistyka bada zazwyczaj dane (systemowe, tekstowe, ankietowe) o faktach danych, natomiast zawartość niepamięci nie jest nam dana wprost, trzeba do niej dotrzeć przy pomocy specjalnych metod analizy. Badanie treści niepamięci musi odpowiedzieć na pytanie, z jakich przyczyn dana wspólnota usunęła pewne fakty poza ramy swojej pamięci (lub ich do nich nie dopuściła). Autor przeanalizował cztery fakty spoza ram polskiej pamięci wspólnotowej (bitwę pod Mątwami z 1666 r., zbrodnię w Jedwabnem, I wojnę światową, polskich jeńców w niewoli niemieckiej) i doszedł do wniosku, że ich obecność w sferze niepamięci zbiorowej ma swoje źródło w presji kodu kulturowego związanego z paradygmatem romantycznym, w którego centrum leży przekonanie o wyjątkowości, niewinności i nietykalności narodu polskiego. Kod ten blokuje dostęp do pamięci zbiorowej tych faktów, które ów paradygmat naruszają czy podważają.
The notion of “(collective) non-memory” is understood here as facts (events, places, people, etc.) that have been for some reason removed from collective memory or disallowed by a given community to find their way to it. Ethnolinguistics usually deals with (systemic, textual, questionnaire-elicited) positive data, concerning facts, whereas the content on non-memory is not provided directly – it can only be arrived at with the use of special methodology. This kind of research must answer the question why a given community has removed certain facts beyond the boundaries of its memory (or has decided not to allow them in). Four facts from beyond the Polish collective memory are analyzed here: the battle of Mątwy (1666), the Jedwabne pogrom, World War I, and the fate of Polish prisoners in German captivity (WWII). It is concluded that the reason why they have been relegated to the sphere of non-memory results from the pressure of the cultural code based on the Romantic paradigm: the paradigm is centred around the idea of the Polish nation being exceptional, innocent, and inviolable. The code thus prevents that paradigm from being violated or questioned by facts that do not align with it.
Под «(коллективной) непамятью» понимается здесь область фактов (событий, мест, людей и т.п.), по определенным причинам вытесненных из коллективной памяти или к ней данной общностью не допущенных. Как правило, этнолингвистика исследует системную, текстовую и анкетную информацию об объектах данных, в то время как содержание непамяти непостредственно нам не дано и требует специальных методов анализа. Изучение содержания непамяти нуждается в ответе на вопрос, по каким причинам данная общность вытеснила определенные факты из своей памяти (или почему их в рамки своей памяти не включила). Автор проанализировал четыре факта, найденные в польской коллективной непамяти (сражение при Монтвах 1666 г., убийство евреев в г. Едвабне, Первую мировую войну и польских солдат в немецком плену), и пришел к выводу, что их присутствие в сфере коллективной непамяти берет свое начало в воздействии культурного кода, связанного с романтической парадигмой польской культуры, центр которой определяется убеждением об исключительности, невиновности и неприкосновенности польского народа. Этот код блокирует доступ к коллективной памяти всем фактам, которые данную парадинму нарушают или хотя бы ставят под сомнение.
Źródło:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2022, 34; 95-124
0860-8032
Pojawia się w:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Czy polskość jest (słownikowo) definiowalna?
Autorzy:
Chlebda, Wojciech
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/677977.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
Polishness
language
text
excerption
dictionary
definition
Opis:
Can Polishness be (Lexicographically) Defined?The author argues that the essence of Polishness (polskość) is found in the Polish language, that is, in the language system, as well as in texts written in Polish; hence, it should be possible to reproduce and define the very concept of Polishness. So far, it should be stressed, the definitions of the concept of Polishness found in dictionaries of the Polish language have not provided any information on components of the concept under scrutiny. In this paper, the author proposes, first, a number of methods that enable one to extract the components of Polishness from the whole variety of text types and genres, and, second, a framework designed to accommodate the extracted components, and, in the future, to develop a synthetic dictionary definition of Polishness. Czy polskość jest (słownikowo) definiowalna?Autor wychodzi z założenia, że istota polskości kondensuje się w języku (polskim) i w stworzonych w nim tekstach, z systemu języka więc i z tekstów może zostać odtworzona, a następnie przedstawiona w postaci definicji. Dotychczasowe definicje konceptu polskość w słownikach języka polskiego nic nie mówią o składowych tego konceptu. Autor proponuje metody ekscerpcji cech składowych polskości z tekstów różnych gatunków oraz ramę definicji syntetycznej, w którą te wyekscerpowane cechy powinny być w przyszłości wbudowane.
Źródło:
Sprawy Narodowościowe; 2017, 49
2392-2427
Pojawia się w:
Sprawy Narodowościowe
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Dyskusja podsumowująca projekt „Metody analizy językowego obrazu świata w kontekście badań porównawczych”
Autorzy:
Фролова, Ольга
Юдин, Алексей В.
Айдачич, Деян
Nagórko, Alicja
Chlebda, Wojciech
Антропов, Николай
Korina, Natalia
Kochnowicz, Nadieżda
Березович, Елена Л.
Bartmiński, Jerzy
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/611569.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Źródło:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2016, 28
0860-8032
Pojawia się w:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Historyczna pamięć w języku. Tezy wystąpień w ramach etnolingwistycznego bloku tematycznego na XVI MKS w Belgradzie 2018
Autorzy:
Bartmiński, Jerzy
Tolstaja, Svetlana
Kozhinowa, Alla
Sedakova, Irina
Judin, Aleksej
Chlebda, Wojciech
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/611591.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Źródło:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2018, 30
0860-8032
Pojawia się w:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Jak historia odkłada się w pamięci, jak pamięć odkłada się w języku
Autorzy:
Chlebda, Wojciech
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/611626.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
history
historiography
memory
linguistic worldview
subjectivity
narration
selectivity
interpretation
languaging
historia
historiografia
pamięć
językowy obraz świata
podmiotowość
narracyjność
selektywność
interpretacyjność
ujęzykowienie
история
историография
память
языковая картина мира
субъектность
нарративность
селективность
интерпретативность
оязыковление
Opis:
The article attempts to lay out the research area of three major concepts: history, memory, and language. Because each of them is polysemous and can relate to different ontological domains in different situations (extralinguistic reality, textual or narrative reality), an attempt is made to add precision to the semantics of the words that express these concepts. There are complex relationships between the meanings of each of the words (i.e., between history1 and history2, or memory1 and memory2) and in the “horizontal” aspect between history1 and memory1 or history2 and memory2. Each of these arrangements has a unique linguistic characterization but there are also five features that function as the common denominator between the three constructs of history2 (i.e., historiography), memory2 (accounts of the content of memory), and the linguacultural worldview: subjectivity, narration, selectivity, interpretation, and “languaging”. That common denominator makes it possible to juxtapose and compare the diverse pictures of the same section of reality.
 Tematem artykułu jest zakreślenie ram pola badawczego tworzonego przez trzy tytułowe pojęcia: historia, pamięć, język. Ponieważ każde z nich jest wieloznaczne, a na dodatek w różnych sytuacjach odnoszone są do różnych porządków ontologicznych (do rzeczywistości pozajęzykowej i do rzeczywistości tekstowej, narracyjnej), autor stara się doprecyzować znaczenia odnośnych wyrazów i pokazać złożone relacje, jakie występują zarówno między poszczególnymi znaczeniami każdego z wyrazów oddzielnie (a więc pomiędzy „historią1” i „historią2” z jednej strony oraz między „pamięcią1” i „pamięcią2” – z drugiej), jak też, w układzie „horyzontalnym”, między „historią1” i „pamięcią1” oraz między „historią2” a „pamięcią2”. Autor uważa, że każdy z tych porządków rzeczy ma odrębną charakterystykę językową, istnieje jednak pięć cech, które między trzema konstruktami: „historią2” (tj. historiografią), „pamięcią2” (relacjonowaniem zawartości pamięci) i językowo-kulturowym obrazem świata stanowią wspólny mianownik; to podmiotowość, narracyjność, selektywność, interpretacyjność i ujęzykowienie. Ten wspólny mianownik pozwala na zestawianie i konfrontowanie z sobą zróżnicowanych obrazów tego samego wycinka przeszłości.
нАвтор ставит своей задачей обозначить границы исследовательского поля, создаваемого тремя понятиями: история, память, язык. Каждое из них многозначно, и в разных ситуациях их относят к разным онтологическим порядкам: к внеязыковой действительности и к действительности текста. Поэтому автор старается уточнить значения данных слов и показать сложные отношения между ними. Автор считает, что каждый из названных онтологических порядков отличается по отношению к истории и памяти своей отдельной языковой характеристикой, существует, онако, пять признаков, которые образуют их общий знаменатель; это: субъектность, нарративность, селективность, интерпретативность и оязыковление. Этот знаменатель позволяет сопоставлять друг с другом различные картины одного и того же фрагмента прошлого.
Źródło:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2019, 31
0860-8032
Pojawia się w:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Na jubileusz Profesora Jerzego Bartmińskiego
Autorzy:
Chlebda, Wojciech
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/611413.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Źródło:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2015, 27
0860-8032
Pojawia się w:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
O czym myśli rosyjski indyk, czyli O ekwiwalentach przysłów w słowniku dwujęzycznym
Autorzy:
Chlebda, Wojciech
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/604433.pdf
Data publikacji:
2008
Wydawca:
Polskie Towarzystwo Rusycystyczne
Opis:
O CZYM MYŚLI ROSYJSKI INDYK, CZYLI O EKWIWALENTACH PRZYSŁÓW W SŁOWNIKU DWUJĘZYCZNYM Streszczenie Autor wykorzystuje polskie minimum paremiczne jako punkt wyjścia do rozważań nad możliwościami ustalenia dla przysłów polskich adekwatnych ekwiwalentów rosyjskich. Autor krytykuje częstą praktykę, zgodnie z którą w słownikach przekładowych konstrukty utworzone przez leksykografów w języku docelowym przedstawia się jako autentyczne przysłowia tego języka. W artykule proponuje się trzy rodzaje ekwiwalentów słownikowych: adekwatne, funkcjonalne oraz dosłowne kalki przysłów języka wyjściowego, ale oznakowane specjalnym znakiem ∅. Weryfi kację tego rodzaju ekwiwalentów przeprowadza się w oparciu o dostępne słowniki języka docelowego oraz dane wyszukiwarek internetowych. WHAT DOES THE RUSSIAN TURKEY THINK ABOUT,OR ON EQUIVALENTS OF THE PROVERBS IN BILINGUAL DICTIONARIES Summary The paper contains some refl ections on possibilities of establishing adequate Russian equivalents of Polish proverbs by the means of the Polish proverbial minimum. The author fi nd fault with frequently applied presentation of some syntactic constructs made by lexi-cographers in the target language as the authentic proverbs of this language. He proposes three kinds of equivalents: adequate, functional, and loan translations, marked with a special symbol (∅). Such equivalents have been verifi ed with certain lingual data, taken from target language dictionaries and from the Internet browsers. 
Źródło:
Przegląd Rusycystyczny; 2008, 4
0137-298X
Pojawia się w:
Przegląd Rusycystyczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Polak przed mentalną mapą świata
A POLE’S MENTAL MAP OF THE WORLD
Autorzy:
Chlebda, Wojciech
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/611360.pdf
Data publikacji:
2002
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
geographical proper names
stereotypical images of Europe and Asia
a “mental map”
Culture code
lexicography
cognitive definition
defining proper names
geograficzne nazwy własne
stereotypowe wyobrażenia Europy
stereotypowe wyobrażenia Azji
„mapa mentalna”
kod kulturowy
leksykografia
definicja kognitywna
definiowanie nazw własnych
Opis:
Analiza tekstów polskiego dyskursu publicznego ujawnia, że występujące w nim geograficzne nazwy własne i ich derywaty służą nie tylko lokalizowaniu (identyfikowaniu) miejsc i obiektów, ale i etykietowaniu stereotypowych wyobrażeń Europy i Azji, Morza Śródziemnego i Mount Everestu, Bizancjum i Atlantydy, Pcimia i Mławy, ulicy Woronicza i placu Pigalle. Sieć tych wyobrażeń tworzy swoistą „mapę mentalną” nadbudowaną nad mapami geograficznymi i politycznymi i stosunkowo od nich niezależną. Mapa mentalna ma charakter wybiórczy (pomija większość obiektów realnych) i narodowo nacechowany, a do dwóch podstawowych wymiarów – długości i szerokości – dodaje trzeci: pion, który służy wartościowaniu obiektów. Wskutek tego obiekty na mapach mentalnych – w przeciwieństwie do map tradycyjnych – łączą się w grupy na zasadzie podobieństwa lub przeciwieństwa ich cech i wartości. Mapy mentalne są zmienne w czasie, historycznie zmienna jest także umiejętność ich odczytywania, przy czym w dyskursie społecznym funkcjonuje równocześnie wiele krzyżujących się ze sobą map mentalnych (narodowe, grupowe, środowiskowe, światopoglądowe, pokoleniowe itp.); stanowią one istotny, ale wciąż słabo poznany składnik kodu kulturowego danej wspólnoty komunikacyjnej w danym czasie. Bliższemu poznaniu map mentalnych wciąż jeszcze nie służy dzisiejsza leksykografia, programowo pomijająca definiowanie nazw własnych. Autor formułuje postulat wykorzystania definicji kognitywnej do opisu stereotypów tworzących polską mapę mentalną, a opis ten traktuje jako istotny czynnik społecznej i narodowej autorefleksji Polaków.
The analysis of the Polish public discourse reveals that geographical proper names and their derivatives are used not only to identify places and buildings or structures, but also to label stereotyped images of Europe and Asia, the Mediterranean Sea and Mount Everest, Byzantium and Atlantis, Pcim and Mława, Woronicza street and Place Pigalle. A networks of these images constitutes a „mental map”, superimposed over and relatively independent of geographical and political maps. A mental map is selective, i.e. it disregards the majority of real places and structures, and marked in the national sense. To two basic dimensions — longitude and latitude — it adds a third one: that of verticality, which is used to valuate the entities under consideration. Therefore objects on mental maps, in contrast to traditional maps, are grouped according to the similarity or discrepancy of their features and values. Mental maps change in time, as does the ability to read them. In social discourse there exist a number of crisscrossing mental maps (national, based on social groups, on particular social environments, worldviews, typical of a given generation, etc.), which constitute an important though still poorly known component of the cultural code of a given linguistic community at a particular time. By omitting to define proper names, contemporary lexicography does not contribute to a greater understanding of mental maps. In the present article the author proposes to use the cognitive definition to describe the stereotypes which constitute the Polish mental map, which description is treated as an important factor of the social and national reflection of Poles on themselves.
Źródło:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2002, 14; 9-26
0860-8032
Pojawia się w:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
POLSKIE WYRAŻENIA METATEKSTOWE O FUNKCJI FATYCZNEJ I ICH ODPOWIEDNIKI CZESKIE I ROSYJSKIE, Katowice, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2010
Autorzy:
Chlebda, Wojciech
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2033745.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Źródło:
Slavia Orientalis; 2011, 4; 553-558
0037-6744
Pojawia się w:
Slavia Orientalis
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Problem konceptu bazowego i jego profilowania – na przykładzie polskiego stereotypu Europy
Autorzy:
Bartminski, Jerzy
Chlebda, Wojciech
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/611507.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
cognitive definition
profiling
profile
stereotype
Europe
definicja kognitywna
profilowanie
profil
stereotyp
Europa
Opis:
The article aims to reconstruct the Polish concept of Europa (Europe) according to the EUROJOS methodology and on the basis of three sources of data: the language system, texts and questionnaires. Indirectly, it also aims to consider several notions and procedures of ethnolinguistic reconstruction, especially the changeability (or “variantability”) of the basic concept (here: Europa) relative to the various discourses in contemporary Polish public sphere.The authors present the concept of Europa as it emerges from the systemic (mainly lexicographic) and textual data analyzed in earlier studies of various scholars, but mainly concentrate on the results of three questionnaires from 1990, 2000 and 2010. The statistics derived from the questionnaires are juxtaposed with those of the systemic and textual data. By analyzing questionnaires, it is possible to render the content of the basic concept more specific: subjects’ responses reveal connotations not yet included in dictionaries, as well as relative ranks of the features attributed to a given (mental) object.
Bezpośrednim celem autorów jest rekonstrukcja polskiego konceptu Europy przy pomocy metod zaproponowanych w ramach konwersatorium EUROJOS i w oparciu o trzy podstawowe bazy materiałowe: systemową, tekstową i ankietową. Celem pośrednim było poddanie pod dyskusję szeregu pojęć i procedur etnolingwistycznej analizy rekonstrukcyjnej, w tym zwłaszcza kwestii zmienności (wariantywności) wyobrażeń bazowych (tu – Europy) w warunkach ich wchodzenia w zróżnicowane dyskursy obecne we współczesnej polskiej przestrzeni publicznej.Autorzy przedstawiają obrazy Europy oparte na analizie danych systemowych, zwłaszcza słownikowych, oraz tekstowych omawiane we wcześniejszych pracach różnych badaczy, jednak szczególnie wiele miejsca i uwagi poświęcają wynikom trzech badań ankietowych ASA z lat 1990, 2000 i 2010. Podają sumaryczne dane ankietowe ASA w zestawieniu z danymi systemowymi i tekstowymi i dowodzą, że dane ankietowe pozwalają uszczegółowić zapis treści bazowego konceptu, ujawniają bowiem konotacje, których słowniki jeszcze nie odnotowują; pozwalają też – co ważne -- dokonać rankingu cech przypisywanych przedmiotowi.
Źródło:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2013, 25
0860-8032
Pojawia się w:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Propozycje terminologiczne do opisu skrzydlatych słów
Terminological Proposals for the Description of Winged Words
Autorzy:
Chlebda, Wojciech
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1923914.pdf
Data publikacji:
1998-12-31
Wydawca:
Uniwersytet Opolski
Opis:
Winged words, erudite ornaments as well as ordinary building blocks, especially in journalist texts and living colloquial speech, have been collected and edited in Poland for 40 years now. However, their linguistic status has not been discussed in Polish linguistics yet, and winged words, defined as a sort of literary quotations, were placed at the borders of comparative historico-literary investigations rather than within linguistics. The author views the winged words just from the linguistic point of view. In doing so, he takes two perspectives: one is static and system-lexical, the other, dynamic, is pragmatic-textual. In the first of these perspectives the author distinguishes between quotations (as the phenomena belonging to the sphere of parole) and winged words (language units) which derive from these and which belong to the sphere of langue independently of their structure (words, word groups, sentences) and semantic status. Like all elements of language code, winged words should be an object of lexicographic codification. Thus, the author formulates the principles of their philological lexical description. From the second perspective winged words are viewed as a sort of intertextual references, and more precisely - as reminiscences brought about by means of language units and as a potential means of playing intertextual games.
Źródło:
Stylistyka; 1998, 7; 189-220
1230-2287
2545-1669
Pojawia się w:
Stylistyka
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-15 z 27

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies