Autor: Żukowski, Tomasz - Katalog OPAC zbiorów

Skocz do pozycji: 1.

Tytuł:: Autowizerunek po katastrofie. Zofia Kossak-Szczucka i Jerzy Andrzejewski: dwa polskie świadectwa Zagłady z lat 40
Self-image after a Catastrophe. Zofia Kossak-Szczucka and Jerzy Andrzejewski: Two Polish Testimonies of the Holocaust from the 1940s
Autorzy:: Żukowski, Tomasz
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/1389622.pdf
Data publikacji:: 2015-01-01
Wydawca:: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:: Polish literature
1940s
Polish narrations about the Holocaust
Opis:: As far as the question of the Holocaust is concerned, the Polish culture is characterised by some peculiar feature. On the one hand, it embraces the texts which quite uncompromisingly describe the Polish role in extermination, noticing a continuum between collective discriminating behaviours of the non-Jewish part of the society and the exterminating activities of the Nazis. Such voices deconstruct narration, in which the Polish majority remains an isolated, bystanding and passive witness of the Holocaust, and demonstrate some forms of participation. On the other hand, the message of this kind does not permeate into social consciousness, does not become known and does not improve the knowledge of the society about itself. The studies of Protest by Zofia Kossak-Szczucka and Wielki Tydzień (“Holy Week”) by Jerzy Andrzejewski are used for the description of the mechanism of this “becoming acquainted”. A key role in this mechanism is played by preoccupation with self-image of the group. The Holocaust, to a certain degree, undermined the obviousness of Polish discriminating practices towards Jews. In the awareness of elites there appeared a premonition of other criteria of evaluation of Polish behaviours, going beyond the mentioned practices (a phantasm “eyes of the world”). In the light of such criteria, the attitude towards exterminated Jews proves to be discrediting. At the same time, there appear narrations whose aim is to restore the order of discrimination and the hierarchies connected with it, which comes down to forcing the victims into inferior position—in contrast to the dominating majority—and concealing the knowledge about participation in the crime. Consequently, culture remains in the state of unrest. Unwanted knowledge (and the feeling of guilt) returns and the attempts to become purified by the renewed concealment and repudiation of the awareness of evil always prove unsuccessful. The signs of repudiation are the recurring symptoms and repetitions of the same scenario of denial of never clearly stated accusations.
Źródło:: Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka; 2015, 25; 165-186
1233-8680
2450-4947
Pojawia się w:: Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 2.

Tytuł:: Zbiorowa nieświadomość. Czesław Miłosz
Collective Unconscious. Czesław Miłosz
Autorzy:: Żukowski, Tomasz
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/699396.pdf
Data publikacji:: 2019
Wydawca:: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
Tematy:: Zagłada w Polsce
świadkowie Zagłady
pamięć zbiorowa
nieświadomość
polska poezja wojenna
Holocaust in Poland
bystanders
collective memory
unconscious
Polish war poetry
Opis:: “A Poor Christian Looks at the Ghetto” and “Campo di Fiori” are the most acclaimed Polish poetic works on the Holocaust. They have been read as texts on the collective anxieties; the article assumes this interpretative position as well. It begins with a reference to the concreteness of war, that is, an attempt to understand the array of scenes and phenomena that underlie the poetic images. In fact, literary accounts and testimonies of Polish Jews suggest that the general context includes the problems of the Polish violence towards them and collective responsibility incorporated into the plan of extermination inaugurated by the Nazi Germany. In Miłosz’s poem, the unwanted awareness of cooperation and contribution to the Holocaust resurfaces as anxieties (represented by the “mole-guard”), whose invasion is followed by the collapse of the symbolic order and domesticating images. Present yet invisible to the society, the knowledge of Polish violence thus functions as the Lacanian Real. Polish perspective on the death of Jews is put forward in “Campo di Fiori.” Against the traditional readings of it as an account of “apathy,” this text juxtaposes the event of burning the heretic on stake by Christian inquisition with the gaze of a “poor Christian” focused on the burning ghetto. Both figures share the exclusion of dying people who establish the limits of Christian and Polish community; simultaneously, the dying occupy a “dangerous place,” one that is destined to be annihilated in the realm of foundational myths of identity. In the times of the Holocaust, constructing such a limit happens to be a sentence legitimising the actions undertaken by the Nazis.
Wiersze Biedny chrześcijanin patrzy na getto oraz Campo di Fiori należą do najsłynniejszych polskich utworów poetyckich o Zagładzie. Czytano je jako zapis zbiorowych lęków. Tekst jest próbą pójścia tym tropem interpretacyjnym. Krokiem wstępnym jest odniesienie do wojennego konkretu, a więc próba zrozumienia, do jakiego rodzaju scen i zjawisk odnoszą się poetyckie obrazy. Zestawienie ze świadectwami oraz literackimi zapisami polskich Żydów wskazuje, że kontekstem są polska przemoc i kolektywne sprawstwo wpisujące się w realizowaną przez nazistów eksterminację. Niechciana wiedza o sprawstwie i współudziale przybiera u Miłosza postać lęków uosabianych przez „strażnika-kreta”. Ich inwazji towarzyszy rozpad symbolicznego porządku i obrazów zadomowienia, co wskazuje, że obecna, a jednocześnie niewidoczna dla społeczności wiedza o polskiej przemocy funkcjonuje jak Lacanowskie Realne. Zapisem polskiego patrzenia na śmierć Żydów jest wiersz Campo di Fiori. Polemicznie do tradycji interpretowania go jako świadectwa „obojętności” wydobyte zostają paralele między spaleniem heretyka przez chrześcijańską inkwizycję i spojrzeniem „biednego chrześcijanina” na płonące getto. Ich wspólną cechą jest wykluczenie ginących jako tych, którzy wyznaczają granicę chrześcijańskiej i polskiej społeczności, a jednocześnie zajmują „miejsce niebezpieczne”, a więc w porządku fundujących tożsamość mitów przeznaczone do unicestwienia. Ustanowienie tej granicy okazuje się w realiach Zagłady wyrokiem i legitymizuje działania nazistów.
Źródło:: Narracje o Zagładzie; 2019, 5; 44-65
2450-4424
Pojawia się w:: Narracje o Zagładzie
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 3.

Tytuł:: Zbiorowa nieświadomość. Czesław Miłosz
Collective Unconscious. Czesław Miłosz
Autorzy:: Żukowski, Tomasz
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/699402.pdf
Data publikacji:: 2019
Wydawca:: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
Tematy:: Zagłada w Polsce
świadkowie Zagłady
pamięć zbiorowa
nieświadomość
polska poezja wojenna
Holocaust in Poland
bystanders
collective memory
unconscious
Polish war poetry
Opis:: “A Poor Christian Looks at the Ghetto” and “Campo di Fiori” are the most acclaimed Polish poetic works on the Holocaust. They have been read as texts on the collective anxieties; the article assumes this interpretative position as well. It begins with a reference to the concreteness of war, that is, an attempt to understand the array of scenes and phenomena that underlie the poetic images. In fact, literary accounts and testimonies of Polish Jews suggest that the general context includes the problems of the Polish violence towards them and collective responsibility incorporated into the plan of extermination inaugurated by the Nazi Germany. In Miłosz’s poem, the unwanted awareness of cooperation and contribution to the Holocaust resurfaces as anxieties (represented by the “mole-guard”), whose invasion is followed by the collapse of the symbolic order and domesticating images. Present yet invisible to the society, the knowledge of Polish violence thus functions as the Lacanian Real. Polish perspective on the death of Jews is put forward in “Campo di Fiori.” Against the traditional readings of it as an account of “apathy,” this text juxtaposes the event of burning the heretic on stake by Christian inquisition with the gaze of a “poor Christian” focused on the burning ghetto. Both figures share the exclusion of dying people who establish the limits of Christian and Polish community; simultaneously, the dying occupy a “dangerous place,” one that is destined to be annihilated in the realm of foundational myths of identity. In the times of the Holocaust, constructing such a limit happens to be a sentence legitimising the actions undertaken by the Nazis.
Wiersze Biedny chrześcijanin patrzy na getto oraz Campo di Fiori należą do najsłynniejszych polskich utworów poetyckich o Zagładzie. Czytano je jako zapis zbiorowych lęków. Tekst jest próbą pójścia tym tropem interpretacyjnym. Krokiem wstępnym jest odniesienie do wojennego konkretu, a więc próba zrozumienia, do jakiego rodzaju scen i zjawisk odnoszą się poetyckie obrazy. Zestawienie ze świadectwami oraz literackimi zapisami polskich Żydów wskazuje, że kontekstem są polska przemoc i kolektywne sprawstwo wpisujące się w realizowaną przez nazistów eksterminację. Niechciana wiedza o sprawstwie i współudziale przybiera u Miłosza postać lęków uosabianych przez „strażnika-kreta”. Ich inwazji towarzyszy rozpad symbolicznego porządku i obrazów zadomowienia, co wskazuje, że obecna, a jednocześnie niewidoczna dla społeczności wiedza o polskiej przemocy funkcjonuje jak Lacanowskie Realne. Zapisem polskiego patrzenia na śmierć Żydów jest wiersz Campo di Fiori. Polemicznie do tradycji interpretowania go jako świadectwa „obojętności” wydobyte zostają paralele między spaleniem heretyka przez chrześcijańską inkwizycję i spojrzeniem „biednego chrześcijanina” na płonące getto. Ich wspólną cechą jest wykluczenie ginących jako tych, którzy wyznaczają granicę chrześcijańskiej i polskiej społeczności, a jednocześnie zajmują „miejsce niebezpieczne”, a więc w porządku fundujących tożsamość mitów przeznaczone do unicestwienia. Ustanowienie tej granicy okazuje się w realiach Zagłady wyrokiem i legitymizuje działania nazistów.
Źródło:: Narracje o Zagładzie; 2019, 5; 44-65
2450-4424
Pojawia się w:: Narracje o Zagładzie
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 4.

Tytuł:: Pamięć grudniem pisana : żyjemy w kraju, który osiągnął wszystko to, przeciwko czemu był skierowany stan wojenny : demokrację, członkostwo w NATO, znormalizowane stosunki z Rosją
Autorzy:: Żukowski, Tomasz.
Powiązania:: Życie 2001, nr 292, s. 23
Data publikacji:: 2001
Tematy:: Stan wojenny 1981-1983 r. w Polsce opinia publiczna
Dostawca treści:: Bibliografia CBW

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 5.

Tytuł:: Fantazmat "Sprawiedliwych" i film "W ciemności" Agnieszki Holland
Autorzy:: Żukowski, Tomasz
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/643699.pdf
Data publikacji:: 2012
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:: ”In Darkness”/W ciemności”
Agnieszka Holland
„Sprawiedliwi”
Ryszard Gontarz
Janusz Kidawa
„Historia Kowalskich”
Arkadiusz Gołębiowski
Maciej Pawlicki
the Righteous among the Nations
rescue of Jews
historical politics
March '68
film
Opis:: Phantasm of the Righteous and Agnieszka Holland’s film "In Darkness"The text analyses Agnieszka Holland’s film In Darkness against the background of the Polish discourse on the Righteous. The devices of this discourse are reconstructed on the basis of two documentary films: The Righteous by Ryszard Gontarz and Janusz Kidawa (1968) and The Story of the Kowalski by Arkadiusz Gołębiowski and Maciej Pawlicki (2009). The basic devices distinguished in the narrative of the Righteous are the following: 1. a symmetry between the Jewish and Polish suffering 2. lack of Jews’ gratefulness and solidarity (“we demonstrated solidarity as far as the sacrifice of life but they…”); 3. treating the Righteous as pars pro toto of the community (they become the proof of the “national character” of Poles; the motif of “the Righteous-anti-Semite”); 4. a conviction about Polish helplessness; 5. marginalisation of the Polish aggression against Jews (a viewpoint that apparently “the scum is everywhere” and the simultaneously expressed accusations that the victims were involved in the Holocaust themselves).Holland is not aware of the discursive mechanisms accumulating around the undertaken subject or the correlated stakes of the common imagination. Therefore, many fragments of In Darkness easily succumb to being captured by the prevailing, and in fact anti-Semitic, clichés of understanding the history. In effect, the phenomenon of unwanted comeback of phantasms occurs in reference to a narrative developed as an antidote for such.
Źródło:: Studia Litteraria et Historica; 2012, 1
2299-7571
Pojawia się w:: Studia Litteraria et Historica
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 6.

Tytuł:: Wytwarzanie „winy obojętności” oraz kategorii „obojętnego świadka” na przykładzie artykułu Jana Błońskiego „Biedni Polacy patrzą na getto”
Autorzy:: Żukowski, Tomasz
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/643715.pdf
Data publikacji:: 2013
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:: Holocaust
memory
public discourse in Poland
Opis:: Producing the 'guilt of indifference' and the category of "indifferent witness". A case study of Jan Błoński’s 'Biedni Polacy patrzą na getto'Błoński’s article Biedni Polacy patrzą na getto (1987) is regarded as a milestone for the Polish awareness of the Holocaust. Błoński tried to tackle the issue of the Polish complicity, and his narration updated an important model in the Polish culture. It contained some facts about the wartime reality, but at the same time it overturned much of the knowledge about those times and rendered it mostly transparent. The analysis of Błoński’s article allowed me to elucidate the relation between the catharsis effect and the denial, which appeared as the effect of the article. The paper attempts at answering some important questions: What is the Polish complicity according to Błoński? What are the different perceptions of the relations between Poles and Jews? What is the perception of the majority? How the different opinions on the Polish complicity in the Holocaust are legitimised by the majority? How are they removed and delegitimised at the same time?[The article was prepared with financial support of the NPRH.] Wytwarzanie „winy obojętności” oraz kategorii „obojętnego świadka” na przykładzie artykułu Jana Błońskiego „Biedni Polacy patrzą na getto”Tekst Jana Błońskiego Biedni Polacy patrzą na getto (1987) uznaje się za przełomowy dla polskiej świadomości zbiorowej dotyczącej Zagłady. Błoński stawia w nim problem polskiej współwiny. Jego narracja aktualizuje ważny wzór polskiej kultury. Zawiera elementy wiedzy o wojennych realiach, a jednocześnie ją unieważnia i czyni w dużym stopniu niewidoczną. Analiza tekstu Błońskiego pozwala uchwycić związek między efektem przełomu i jednoczesnym wyparciem. Autor pyta, w jaki sposób Błoński stawia kwestię polskiej winy, jakie wyobrażenia relacji polsko-żydowskich jej towarzyszą, jaki jest obraz polskiej większości, wreszcie – jak głosy na temat polskiej roli w eksterminacji Żydów zyskują prawo istnienia w zbiorowej świadomości, stając się prawomocnymi narracjami o historii i jak są z niej – niemal jednocześnie – usuwane i delegitymizowane.[Artykuł powstał w ramach projektu Wobec Zagłady – w stronę demitologizacji kategorii opisu. Kategoria „obojętni świadkowie” finansowanego przez NPRH.]
Źródło:: Studia Litteraria et Historica; 2013, 2
2299-7571
Pojawia się w:: Studia Litteraria et Historica
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 7.

Tytuł:: Fetysz „obiektywności”. „Nasza klasa” Tadeusza Słobodzianka
Autorzy:: Żukowski, Tomasz
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/643731.pdf
Data publikacji:: 2015
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:: Holocaust
memory
Polish public discourse
Jedwabne discussion
Opis:: "Objectivity fetish." Our Class by Tadeusz SłobodzianekOur Class was received in Poland with enthusiasm. The author was praised for his courage and his voice was considered a balanced part of the Jedwabne pogrom discussion, taking place in Poland since 2000. Why this enthusiasm now, when the publication of the Neighbours was received without it? What changes to narration about Jedwabne provided by Słobodzianek were so successful? The article described the drama’s reception which turns out to be selective. It also refers to the play’s text, bringing out two orders of presenting and explaining the events. Firstly, Our Class creates a picture of interpersonal relations where social mechanisms of discrimination are erased. This thread is picked up and developed by the Polish reviewers. The Slaughter on Jews becomes an outcome of a conflict between two equal groups with similar possibilities of action and agency and therefore not linked to domination of the majority over the minority. Hence, the symmetry of harm and as a consequence, the question of guilt and the alleged tragedy of the characters becomes unsolvable. That is supported by psychological explanations of motives and behaviours, modelled on family relations. The viewpoint of the event’s participants, that is a discrimination symptom itself, is being treated as an objectifying description. Seen up close and psychologized fates of the characters veil the background of the dominating group’s violence. This violence can be explained only in sociological terms.However Słobodzianek refers also to descriptions on a social level. In that manner he constructs the scene of Rachelka’s wedding and the handling of her salvation after the war relating it to extraordinarily described phenomena of the Righteous Among the Nations’ social functioning. He notices and describes subordination rituals organised for the Survivors and the Survivor’s mimicry. Those threads were completely ignored by the reviewers, however. They were also unable to break through the narration structures of the first type, which are more recognisable.Fetysz „obiektywności”. Nasza klasa Tadeusza SłobodziankaNasza klasa przyjęta została w Polsce z entuzjazmem. Autora chwalono za odwagę, a jego głos uznano za wyważony i rozsądny w toczącej się od 2000 roku debacie nad zbrodnią w Jedwabnem. Skąd ten entuzjazm, którego brakowało przecież po publikacji Sąsiadów? Jakie zmiany wprowadzone przez Słobodzianka do narracji o Jedwabnem zapewniły mu sukces?Artykuł opisuje recepcję dramatu, która okazuje się wybiórcza. Sięga także do tekstu sztuki, wydobywając dwa porządki prezentowania i objaśniania zdarzeń. W pierwszej warstwie Nasza klasa tworzy obraz stosunków międzyludzkich, w którym znikają społeczne mechanizmy dyskryminacji. Wątek ten podchwytują i rozwijają polscy recenzenci. Wymordowanie Żydów okazuje się następstwem konfliktu równorzędnych grup z podobnymi możliwościami działania i sprawstwa, a więc nieuwikłanych w stosunki dominacji większości nad mniejszością. Stąd wynika symetria krzywd, a w konsekwencji nierozstrzygalność pytania o winę i domniemany tragizm aktorów zdarzeń. Do tego dochodzi psychologiczne wyjaśnianie zachowań i motywacji wzorowane na relacjach rodzinnych. Punkt widzenia uczestników wydarzeń (będący symptomem dyskryminacji) zostaje potraktowany jako obiektywizujący opis. Widziane z bliska i psychologizowane perypetie bohaterów zasłaniają tło, jakim jest przemoc grupy dominującej. A tę można wyjaśnić jedynie w kategoriach socjologicznych.Słobodzianek sięga jednak także po opis na poziomie społecznym. Tak konstruuje scenę ślubu Rachelki, rozgrywanie sprawy jej ocalenia po wojnie – niezwykle opisany fenomen społecznego funkcjonowania motywu Sprawiedliwych – dostrzega i opisuje rytuały podporządkowania organizowane dla ocalałych oraz to, jak grają narzucone im role. Wątki te zostają jednak całkowicie pominięte przez krytykę. Nie są także w stanie przebić się przez lepiej rozpoznawalne społecznie struktury narracyjne pierwszego typu.
Źródło:: Studia Litteraria et Historica; 2015, 3–4
2299-7571
Pojawia się w:: Studia Litteraria et Historica
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki