- Tytuł:
- Subglacial meltwater discharge within and around North Latvia Uplands during the Last Glaciation
- Autorzy:
- Ozols, D.
- Powiązania:
- https://bibliotekanauki.pl/articles/1182768.pdf
- Data publikacji:
- 2009
- Wydawca:
- Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy
- Tematy:
-
szarża lodowcowa
obniżenia pseudodolinne
kem
oz
drumlin
wody subglacjalne
wody inglacjalne
cykl szarżowania
glacial surge
valley-like depression
kame
esker
diamicton
subglacial water
englacial water
surge cycle - Opis:
- Osady i formy rzeźby Wysoczyzny Północnowidzemskiej są efektem szarży lądolodu. Ich powstawanie zainicjowała erozja i ruch lobu lodowcowego po rozległej warstwie wody subglacjalnej. Proces ten zakończył się drenażem wody tunelami subglacjalnymi i dominacją depozycji. Transport materiału i odpływ wód roztopowych podczas szarży zachodził od obszarów niżej położonych do stref interlobalnych (wysoczyzn) i strefy marginalnej lądolodu. Był on stymulowany głównie przez strumienie wód roztopowych, które deponowały materiał klastyczny w szczelinach i przetainach lodowych występujących na wzniesieniach interlobalnych, aż do wysokości zwierciadła wód inglacjalnych. Wysokie ciśnienie wód subglacjalnych spowodowało, że wysoko występowało również zwierciadło wody w szczelinach położonych na działach lodowych. Na Wysoczyźnie Północnowidzemskiej płaskie powierzchnie wierzchowinowe licznych kemów znajdują się na tej samej wysokości, co można wytłumaczyć jednakowym położeniem zwierciadła wód roztopowych w czasie ich powstawania. A więc najwyższe kemy wskazują na pierwszy etap wkraczania lądolodu na działy lodowe i na rozwój szczelin wskutek topnienia lodu. Odpływ subglacjalny wód roztopowych odbywał się zgodnie z głównymi kierunkami ruchu lobów lodowcowych, a więc ku krawędzi lądolodu na W. Podczas pierwszej i najbardziej dynamicznej fazy ostatniej szarży wody roztopowe odpływały wzdłuż obniżeń dolinnych ku SE, a następnie prawdopodobnie wokół wschodniego skraju Wysoczyzny Środkowowidzemskiej do Dźwiny. W końcowych fazach ostatniego zlodowacenia, kiedy fala kinematyczna szarżującego lądolodu zbliżała się do jego strefy marginalnej, wody roztopowe mogły wypływać swobodnie spod lodu, ciśnienie wody subglacjalnej malało, a zwierciadło wody inglacjalnej ulegało obniżeniu. Drenaż lobów lodowcowych, północnowidzemskiego i jeziora Vörts, odbywał się ku E i S tunelami subglacjalnymi rzek Rűja, Seda, Vaike Emajogi, Ohne i Pedele, a następnie przez basen subglacjalny Strenči do submarginalnego tunelu rzeki Gauja, która płynęła ku SW. Powstałe poprzeczne obniżenia pseudodolinne są świadectwem różnego rodzaju transportu materiału pod lądolodem. Osady strumieni wód roztopowych są laminowane przekątnie i równolegle oraz zawierają ripplemarki prądowe, zaś utwory prądów zawiesinowych mają uwarstwienie frakcjonalne. Osady utworzone wskutek upłynnienia i spływów masowych mają strukturę masywną bądź warstwową i zawierają zrotowane klasty miękkich skał i osadów. Materiał, który został zdeformowany w warunkach subglacjalnych w końcowej fazie szarży wskutek trakcji materiału plastycznego, zawiera zdeformowane klasty skał odpornych. Powstanie ilastego diamiktonu w stropie większości sekwencji wynika ze zmniejszenia ciśnienia hydraulicznego wody subglacjalnej, kiedy transport trakcyjny przez ladolód spowodował mieszanie materiału podścielającego i utworzył masę mułową, która po depozycji była przekształcana w ilaste osady masywne lub uławicone, określone na ogół jako glina lodowcowa bazalna.
- Źródło:
-
Polish Geological Institute Special Papers; 2009, 25; 49-58
1507-9791 - Pojawia się w:
- Polish Geological Institute Special Papers
- Dostawca treści:
- Biblioteka Nauki
Artykuł