Wszystkie pola: ruszenie - Katalog OPAC zbiorów

Tytuł:: Formacje zbrojne samorządu szlacheckiego Rzeczypospolitej : koncepcja i zastosowanie
Autorzy:: Staręgowski, Bartosz (1990- ).
Powiązania:: Mówią Wieki 2021, nr 4, s. 42-45
Data publikacji:: 2021
Tematy:: Wojsko
Bezpieczeństwo militarne państwa
Obrona terytorialna
Pospolite ruszenie
Szlachta
Wyprawy łanowe (wojsko)
Artykuł problemowy
Artykuł z czasopisma historycznego
Artykuł z czasopisma popularnonaukowego
Opis:: Tematem artykułu są formacje zbrojne i system wojskowy Rzeczypospolitej. W okresie przed rozbiorami Polska dysponowała rozbudowanymi siłami zbrojnymi, podstawą systemu wojskowego było wojsko państwowe, zazwyczaj uzupełniane oddziałami wojewódzkimi. Oprócz tego istniały również wojska prywatne poszczególnych magnatów oraz załogi miast, piechota wybraniecka, wojska najemne zaciągane doraźnie w razie potrzeby, a także gwardia królewska. Najwyższym zwierzchnikiem sił zbrojnych był król, ale szlachta decydowała o sprawach własnego terytorium. Co więcej, z biegiem czasu samorząd szlachecki miał coraz większe możliwości i swobodę w organizowaniu własnych sił zbrojnych.
Dostawca treści:: Bibliografia CBW

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 6.

Tytuł:: II Korpus gen. Józefa Hauke-Bosaka w Powstaniu Styczniowym : inspiracje rozwiązaniami Powstania Kościuszkowskiego
II Corps of General Józef Hauke-Bosak in the January Uprising : inspirations with the solutions of the Kościuszko Uprising
Autorzy:: Cwyl, Grzegorz (1975- ).
Powiązania:: Studia i Materiały Centralnej Biblioteki Wojskowej im. Marszałka Józefa Piłsudskiego 2021, nr 1, s. 81-90
Data publikacji:: 2021
Tematy:: Kościuszko, Tadeusz (1746-1817)
Traugutt, Romuald (1826-1864)
Insurekcja kościuszkowska (1794)
Powstanie styczniowe (1863-1864)
Piechota
Chłopi
Pospolite ruszenie
System wartości
Etos
Artykuł z czasopisma naukowego
Opis:: Autor porównuje insurekcję kościuszkowską z powstaniem styczniowym oraz odpowiada na pytanie, czy założenia i przebieg powstania styczniowego odwołują się do etosu Kościuszki. Swoje rozważania zaczyna od zdefiniowania pojęcia „kosynierów” i omówienia warunków udziału ludności chłopskiej w różnych zbrojnych działaniach. Istotny był fakt, że władze powstańcze chciały włączyć lud do walki o niepodległą Rzeczpospolitą. Autor prezentuje poglądy Romualda Traugutta, ostatniego dyktatora powstania styczniowego, dotyczące pospolitego ruszenia i konieczności zaangażowania prostego ludu w działania powstańcze. Omówiono powołanie II Korpusu Armii Narodowej, który miał być ucieleśnieniem idei żołnierza-obywatela, pochodzącego z prostego ludu i z własnej woli walczącego w obronie Ojczyzny.
Bibliografia na stronie 90.
Dostawca treści:: Bibliografia CBW

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 7.

Tytuł:: Jeden z dziesięciu. Pomorskie kontyngenty dla Krzywoustego według relacji Herborda
One in Ten. Pomeranian Contingents for Bolesław Iii Krzywousty (Wrymouth) According to Herbord’s Account
Autorzy:: Babij, Paweł
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/1591106.pdf
Data publikacji:: 2017
Wydawca:: Uniwersytet Szczeciński. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
Tematy:: early medieval Pomerania
military organization
select levy
expeditionary levy
hagiography
wczesnośredniowieczne Pomorze
organizacja sił zbrojnych
wybranieckie pospolite ruszenie
ekspedycyjne pospolite ruszenie
hagiografia
Opis:: Artykuł traktuje o interpretacji relacji Herborda, w którym autor jednego z żywotów św. Ottona opisał wymiar kontyngentów wojskowych, jakie Pomorzanie mieli dostarczać Bolesławowi III. Istnieją trzy zasadnicze interpretacje tego przekazu. Pierwsza oparta jest na rozumieniu sformułowania patres familias jako warstwy możnych. Zgodnie z drugą byli oni grupą niewolnych wojowników wyspecjalizowanych w wyprawach łupieżczych. Zdaniem autora najwłaściwsze będzie jednak dosłowne rozumienie tekstu Herborda. Wymiar pomorskich kontyngentów najczęściej porównywano z realiami monarchii karolińskiej i ottońskiej. Warto odnieść się też do materiału porównawczego z obszaru Danii i Połabia. Duńska organizacja sił zbrojnych znała ekspedycyjne pospolite ruszenie o charakterze morskim. Słowianie Połabscy również mobilizowali oddziały na zasadzie terytorialnej, jednak nie wiadomo, czy było to wybranieckie pospolite ruszenie tak samo jak na Pomorzu. Liczba 1/10 wydaje się prawdopodobna, jednak należy pamiętać, że Herbord był hagiografem i bardziej zależało mu na symbolicznym znaczeniu liczb niż ich dokładności.
This article covers the interpretation of Herbord’s account, in which the author describes the size of the military contingents which the Pomeranians were supposed to provide to Bolesław III. There are three main interpretations of this source. The first one relies on understanding “patres familias” as the upper class or magnates. The second interprets the same phrase as a group of slave warriors specialised in raids. According to the author of this article, the literary interpretation is the most appropriate one. The size of the Pomeranian contingents was most commonly compared to the reality of Carolingian and Ottonian monarchy. One may also use comparable sources from Denmark and Polabia. The Danish military organisation included maritime expeditionary levy. The Polabian Slavs mobilised their troops based on territorial rules but it is not certain whether they were select levy as in Pomerania. The one in ten ratio seems to be probable but it should be noted that Herbord was a hagiographer and wanted to emphasize the symbolic meaning of the numbers rather than their accuracy.
Źródło:: Przegląd Zachodniopomorski; 2017, 2; 43-66
0552-4245
2353-3021
Pojawia się w:: Przegląd Zachodniopomorski
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 8.

Tytuł:: Kompania pospolitego ruszenia Jana Piotra Opalińskiego – rejestr popisowy pod Beresteczkiem z 1651 roku
Jan Piotr Opaliński’s company in the levèe en masse – muster roll at Beresteczko in 1651
Autorzy:: Staręgowski, Bartosz
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/11364382.pdf
Data publikacji:: 2021-12-22
Wydawca:: Archiwum Główne Akt Dawnych
Tematy:: Beresteczko
bitwa
Jan Piotr Opaliński
pospolite ruszenie
rejestr popisowy
Wielkopolska
battle
levèe en masse
muster roll
Opis:: Rejestry popisowe pospolitego ruszenia są jednym z najcenniejszych źródeł dla historyków zajmujących się historią wojskową i społeczną oraz prozopografią i genealogią. Źródła te dostarczają wiedzy o organizacji wypraw pospolitego ruszenia. W 1651 r. na wojnę z Kozakami zaporoskimi zorganizowano jedną z największych tego typu ekspedycji. Brały w niej udział również wojska z województw bezpośrednio niezagrożonych działaniami zbrojnymi. Z Wielkopolski były to województwa poznańskie i kaliskie. Wyprawę z województwa kaliskiego przygotowywał kasztelan kaliski Jakub Rozdrażewski. Jedną z grup, która najwcześniej dotarła pod Beresteczko (26 VI 1651 r.) była kompania podczaszego koronnego Jana Piotra Opalińskiego. Publikowany rejestr jest dowodem na to, że niewielka część wielkopolskich sił pospolitego ruszenia dotarła na miejsce koncentracji wojsk w terminie i wzięła udział w bitwie pod Beresteczkiem.
Levèe en masse muster rolls are one of the most valuable sources for historians dealing with military and social history as well as prosopography and genealogy. These sources provide knowledge about organization of expeditions of the levèe en masse. In 1651 one of the largest expeditions of this kind was organized for the war with Zaporozhian Cossacks. It also included troops from voivodships that were not directly threatened by military action. These included Poznań and Kalisz voivodships from Wielkopolska. The Kalisz voivodship expedition was organized by the castellan of Kalisz, Jakub Rozdrażewski. One of the groups that reached Beresteczko the earliest (26th June 1651) was the company of the Crown Cupbearer Jan Piotr Opaliński. The published muster roll proves that a small part of Wielkopolska's forces reached the place of assembly on time and took part in the Battle of Beresteczko.
Źródło:: Miscellanea Historico-Archivistica; 2021, 28; 165-173
0860-1054
Pojawia się w:: Miscellanea Historico-Archivistica
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 9.

Tytuł:: Krestjanskoje partizanskoje dwiżenie w Otieczestwiennoj wojnie 1812 goda
Autorzy:: Byczkow, L.N.
Data publikacji:: 1954
Wydawca:: Moskwa : Gospolitizdat
Tematy:: Wojna francusko-rosyjska (1812)
Działania partyzanckie Rosja 1812 R.
Pospolite ruszenie Rosja 1812 r.
Dostawca treści:: Bibliografia CBW

Książka

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 10.

Tytuł:: Mobilization Activities in the Voivodeships of the Lesser Poland Province in the Summer of 1675
Działania mobilizacyjne województw prowincji małopolskiej w lecie 1675 r.
Autorzy:: Wierzbicki, Leszek
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/33756371.pdf
Data publikacji:: 2022
Wydawca:: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:: mobilization
call to arms
mass mobilization
general levy
Lesser Poland province
John III Sobieski
mobilizacja
wici
pospolite ruszenie
prowincja małopolska
Jan III Sobieski
Opis:: At the beginning of July 1675, John III Sobieski issued a proclamation regarding the second call to arms for a mass mobilization, which ordered the nobility in the Crown to start preparations for a military campaign. The voivodeships from the western and northern Crown were obliged to take measures only for a prospective military expedition of the commoners (pospolitacy), which was to take place after the announcement about the third call to arms (wici). In turn, men from the south-eastern voivodeships were to gather in the local camps and fight off the attacks of the marauding Tartars or strengthen the garrisons of the local cities. The noblemen from the areas most endangered by the invasion of the Turkish and Tartar forces took measures of mobilising nature. Initially, they were gathering at the expedition councils (sejmiki ekspedycyjne) and then they were making inspections during the enlistments. Toward the end of July, these activities were continued by the nobility from the Land of Przemyśl, Sanok, Drohiczyn, and from the Voivodeship of Lublin. At the beginning of August, mobilization was announced for the Land of Chełm, County of Biecz, and Voivodeship of Sandomierz. John III managed to stop the invaders near Lviv and gave up on sending the last call to arms. Due to this decision, the commoners from the voivodeships situated in the province of the Lesser Poland did not take part in the military operations.
Na początku lipca 1675 r. Jan III Sobieski wydał uniwersały zawierające drugie wici na pospolite ruszenie, które nakazywały szlachcie koronnej rozpoczęcie przygotowań do wyprawy. Województwa z zachodniej i północnej Korony zostały zobligowane do podjęcia jedynie przygotowań do ewentualnej ekspedycji pospolitaków, która miała nastąpić po ogłoszeniu trzecich wici. Natomiast województwa południowo-wschodnie miały zgromadzić się w lokalnych obozach i odpierać ataki grasujących Tatarów lub wzmocnić załogi tamtejszych miast. Szlachta z tych terenów, które były najbardziej zagrożone najazdem wojsk tureckich i tatarskich, podejmowała działania o charakterze mobilizacyjnym. Zbierała się najpierw na sejmikach ekspedycyjnych, a następnie dokonywała przeglądów podczas popisów. Pod koniec lipca takie czynności podjęła szlachta z ziem: przemyskiej, sanockiej i drohiczyńskiej oraz z województwa lubelskiego. Na początku sierpnia mobilizację ogłosiła ziemia chełmska, powiat biecki i województwo bełskie, a w połowie tego miesiąca ziemia bielska i województwo sandomierskie. Jan III zdołał jednak zatrzymać najeźdźców pod Lwowem i zrezygnował z wydania ostatnich wici. Dzięki temu pospolitacy z województw należących do prowincji małopolskiej nie brali udziału w działaniach wojennych.
Źródło:: Res Historica; 2022, 53; 79-93
2082-6060
Pojawia się w:: Res Historica
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 11.

Tytuł:: Najazd tatarski jako sugestia wyboru właściwego króla
Autorzy:: Beczek, Hubert.
Powiązania:: Mówią Wieki 2020, nr 2, s. 59-63
Data publikacji:: 2020
Tematy:: Murad III (sułtan turecki ; 1546-1595)
Bezkrólewie
Pospolite ruszenie
Szlachta
Artykuł z czasopisma historycznego
Opis:: Artykuł dotyczy sytuacji na ziemiach polskich w czasie bezkrólewia po abdykacji Henryka Walezego. Przedstawiono najazd wojsk tatarskich w 1575 roku.
Dostawca treści:: Bibliografia CBW