Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "monastery dissolution" wg kryterium: Wszystkie pola

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-15 z 26
Tytuł:
Z dziejów parafii Wniebowzięcia NMP w Kraśniku po kasacie klasztoru kanoników regularnych
The history of the parish dedicated to the Assumption of the Blessed Virgin Mary in Kraśnik after the dissolution of the monastery of the Canons Regular
Autorzy:
Prejs, Roland
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1019363.pdf
Data publikacji:
2018-12-20
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Tematy:
Kraśnik
kasata zakonu
kanonicy regularni
parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny
the dissolution of a religious order
the Canons Regular
the parish dedicated to the Assumption of the Blessed Virgin Mary
Opis:
The history of the parish dedicated to the Assumption of the Blessed Virgin Mary in Kraśnik after the dissolution of the monastery of the Canons Regular is an interesting and worth studying case of the conversion of the former monastic parish to the diocesan one, which, however, retained at least the vestiges of the presence of monks, both in sacred buildings and in certain manifestations of pastoral practice. The latter requires more careful study and description. There were two similar cases in the diocese of Lublin – two Piarist parishes in Chełm and Opole Lubelskie before 1864; other monasteries, though active in the pastoral field, were not involved in running a parish. A more thorough study on the history of this parish could probably shed some light on how the Church performed pastoral work when faced with the restrictions imposed by the Tsar after the January Uprising. The years after 1970, especially the construction of the church in Kraśnik Fabryczny, are part of the most recent period of history and should be the subject of a separate study.
Źródło:
Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne; 2017, 108; 273-285
0518-3766
2545-3491
Pojawia się w:
Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wykaz zawartości jednostki archiwalnej "Die Bibliothek des Cistercienserklosters zu Priment (Biblioteka klasztoru cystersów w Przemęcie)"
List of Contents of an archival unit Library of the Cistersian monastery in Przemęt
Autorzy:
Seidel, Karol
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2172947.pdf
Data publikacji:
2021-12-31
Wydawca:
Instytut Wydawniczy Księży Misjonarzy Redakcja "Nasza Przeszłość"
Tematy:
Cystersi
kasata klasztorów
biblioteka
Rejencja w Poznaniu
Wielkopolska
Przemęt
Cistersians
dissolution of monasteries
library
Poznan Regency
Greater Poland
Opis:
W 1833 r. władze pruskie wydały rozkaz gabinetowy zapowiadający likwidację wszystkich zgromadzeń klasztornych na terenie Wielkiego Księstwa Poznańskiego, czego pokłosiem była kasata opactwa cystersów w Przemęcie w 1836 r. W procesie przejęcia majątku zgromadzenia brała udział Rejencja w Poznaniu – organ administracji pruskiej. Jednostka archiwalna zawiera korespondencję rejencji z innymi organami administracji państwowej oraz instytucjami Kościoła katolickiego w Poznaniu w sprawie biblioteki cystersów przemęckich tuż przed i po kasacie.
In 1833 the Prussian authorities issued a cabinet order announcing the liquidation of all monastic congregations in the Grand Duchy of Poznan, which resul-ted in the dissolution of the Cistercian abbey in Przemęt in 1836. The archival unit contains correspondence of the Regency with other bodies of state administration and institutions of the Catholic Church in Poznan in the matter of the Cistercian library in Przemęt just before and after the suppression.
Źródło:
Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce; 2021, 136; 55-83
0137-3218
2720-0590
Pojawia się w:
Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Udział Bernardynów w powstaniu styczniowym i ich późniejsze losy
Bernardine’s Participation in the January Uprising and Their Subsequent History
Autorzy:
Sitnik, Krzysztof
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1706606.pdf
Data publikacji:
2021-07-13
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
bernardyni
klasztor
kasata
Bernardine Fathers
monastery
dissolution
Opis:
Według historyków udział Zakonu Braci Mniejszych (bernardynów) w powstaniu styczniowym był znaczący. W świetle źródeł historycznych zapisali oni piękną kartę w zrywie narodowym. Uznać to trzeba za zryw szlachetny, jak stwierdził bernardyński historyk Hieronim Eugeniusz Wyczawski, będący wyrazem umiłowania Ojczyzny i wolności. Z drugiej jednak strony nie sposób nie dostrzec, że w podejmowanych przez bernardynów akcjach było dużo nierozwagi, brak umiejętności organizowania pracy konspiracyjnej i niemało łatwowierności. W niniejszym opracowaniu przedstawiłem działalność bernardynów w Królestwie Kongresowym i na ziemiach bezpośrednio wcielonych do rosyjskiego imperium, gdzie był duży ucisk narodowościowy i gdzie wybuchło krwawe powstanie styczniowe 22 stycznia 1863 r. w Królestwie Polskim i 1 lutego 1863 r. w byłym Wielkim Księstwie Litewskim. W omawianym okresie wystąpiły wielorakie ograniczenia życia zakonnego, również dla prowincji bernardyńskich. Władze zaborcze nie tylko deklarowały niechęć wobec tej formy życia, ale stopniowo ograniczały i likwidowały struktury zakonne, pojedyncze klasztory i całe prowincje. Kasatom klasztorów towarzyszyły grabieże ich mienia, zabór archiwów i bibliotek, wykorzystywanie pomieszczeń kościelnych i klasztornych na cele świeckie. Kasata rozbiła struktury bernardynów w Królestwie Polskim. W wielu zakonnikach zagubiła sens prowadzenia życia zakonnego, co przejawiało się w częstych prośbach o sekularyzację oraz w emigracji. Była to cena, jaką bernardyni płacili za zaangażowanie patriotyczne i związanie swego życia z losami społeczeństwa polskiego.
According to historians, the participation of the Order of Friars Minor (Bernardines) in the January Uprising was significant. In the light of historical sources Bernardine Fathers wrote a beautiful page in this national surge. As the historian of Bernardine Order Hieronim Eugeniusz Wyczawski claimed, it should be seen as a noble surge being the expression of love for the homeland and freedom. On the other hand it is impossible not to arrive at the conclusion that actions undertaken by Bernardine Fathers were frequently reckless and gullible or they lacked the ability to organize conspiratorial work. In the present elaboration I presented the activity of Bernardine Fathers in Congress Poland and on lands directly incarnated to Russian Empire which underwent big nationalistic oppression and where the bloody January Uprising broke out in 22nd January 1863 in the Kingdom of Poland and in 1st February 1863 in the former Grand Duchy of Lithuania. At the time multiple restrictions of monastic life occurred, also for Bernardine provinces. Not only did occupying authorities declare reluctance to such form of life, but they gradually limited and liquidated monastic structures, single monasteries and whole provinces. The dissolutions of the monasteries were accompanied with looting of their properties, taking away archives and libraries, exploiting of church and monastic premises for secular purposes. The dissolution broke Bernardine structures in the Kingdom of Poland. Many monks lost the sense of leading a monastic life what was manifested by frequent requests about secularization and emigration. It was the price that Bernardine Fathers paid for their patriotic engagement and binding their lives with the history of Polish society.
Źródło:
Roczniki Teologiczne; 2021, 68, 4; 23-85
2353-7272
Pojawia się w:
Roczniki Teologiczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Udział bernardynów w powstaniu listopadowym i popowstaniowe losy ich klasztorów
The Participation of the Franciscan Observants (Bernardines) in the November Uprising and their Subsequent Fate
Autorzy:
Sitnik, Aleksander Krzysztof
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2035091.pdf
Data publikacji:
2020-04-29
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
bernardyni
klasztor
kościół
powstanie listopadowe
kasata
Bernardines
monastery
church
the November Uprising
dissolution
Opis:
Według historyków udział Zakonu Braci Mniejszych w powstaniu listopadowym był znaczący. W świetle źródeł historycznych piękną kartę w zrywie narodowym zapisali bernardyni w Królestwie Kongresowym i na ziemiach bezpośrednio wcielonych do rosyjskiego imperium, gdzie był duży ucisk narodowościowy i gdzie wybuchło krwawe powstanie listopadowe w 1830 roku. Środowisko bernardyńskie okazało się podatnym gruntem na hasła wolnościowe, stąd wielu zakonników uczestniczyło w ruchach wyzwoleńczych, choć należy pamiętać, że Stolica Apostolska zabraniała udziału w rewolucjach. Wielu bernardynów zgłosiło się na kapelanów oddziałów powstańczych czy do partyzantki pułkownika Józefa Zaliwskiego. W sposób szczególny wyróżniali się Poncjan Brzeziński OFM i kaznodzieja Benwenuty Mańkowski. Ważną rolę odegrały klasztory bernardynów, stanowiąc dla powstańców bazę przerzutową i wsparcie zarówno pod względem duchowym jak i materialnym. Na podstawie dotychczasowej wiedzy poza Brzezińskim i Mańkowskim żaden z bernardynów w okresie popowstaniowym nie został aresztowany czy skazany na wygnanie. Na podstawie fragmentarycznych wiadomości można jednak wysnuć wniosek, że rola tych zakonników w czasie powstania była niebagatelna. „Przyszłe pokolenia, jak pisał Charles Montalambert, będą sobie opowiadały o owej wspaniałej zgodzie duchowieństwa z ludem, [...] o tych Bernardynach i wiejskich proboszczach, przybywających konno, z szablą u boku, aby umrzeć na czele swoich owieczek”.
According to historians, the participation of the Order of Friars Minor in the November Uprising was significant. As historical sources show, a beautiful chapter in the history of national uprisings was written by the Franciscan Observants (known as Bernardines in Poland) in the Congress Kingdom and in the territories directly incorporated into the Russian Empire, where national oppression was high and where the bloody November Uprising broke out in 1830. The Bernardine community turned out to be sensitive to calls for freedom, which is why many monks participated in independence movements, though we need to bear in mind that the Holy See forbade the religious to take part in revolutions. Many Bernardines volunteered as chaplains of insurgent units or joined Colonel Józef Zaliwski’s partisan forces. Those who distinguished themselves in particular were Poncjan Brzeziński OFM and the preacher Benwenuty Mańkowski. An important role was played by Bernardine monasteries, which became transfer points for the insurgents, providing them with both spiritual and material support. The available information suggests that except for Brzeziński and Mańkowski, no Bernardine friar was arrested or exiled after the Uprising. However, fragmented pieces of information allow us to conclude that the role of these monastics during the Uprising was by no means insignificant. „The future generations”, as Charles Montalambert wrote, “will tell stories about this magnificent concord between the clergy and the people [...], about those Bernardines and village priests arriving on horseback with sabres in their hand to die leading their sheep”.
Źródło:
Roczniki Teologiczne; 2020, 67, 4; 61-80
2353-7272
Pojawia się w:
Roczniki Teologiczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Pokasacyjne losy i obecny stan zachowania archiwaliów klasztoru Benedyktynów z Sieciechowa
Autorzy:
Stępień, Robert
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/631742.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
Benedictines, Sieciechów, monastery, archives, dissolution
benedyktyni, Sieciechów, klasztor, archiwalia, kasata
Opis:
The history of the Benedictine monastery in Sieciechów is an interesting research problem that did not have too many scientific studies. One of the reasons is the poor knowledge of the current preservation state of the monastery archives. Until the dissolution of the abbey in 1819, Sieciechów had the valuable archive, whose collection for centuries documented the rich history of monastery, including the development of the material-spiritual culture of the Sieciechowski convent. Unfortunately, as a result of the dissolution, the monastery archives were separated and dispersed, and then were largely destroyed during World War II. The article discusses the main events related to the post-dissolution fate of Sieciechów archives, presents their current state of preservation and determines the research potential the preserved archives create in the context of further studies on the past of the monastery.
Dzieje opactwa sieciechowskiego stanowią interesujący problem badawczy, który nie doczekał się zbyt wielu opracowań naukowych, m.in. z powodu słabo rozpoznanego stanu zachowania spuścizny archiwalnej klasztoru. Do czasu supresji opactwa w 1819 r. Sieciechów posiadał zasobne archiwum, którego zbiory przez stulecia dokumentowały bogatą historię klasztoru, w tym rozwój kultury materialno-duchowej zgromadzenia sieciechowskiego. W wyniku kasaty akta klasztorne zostały zdekompletowane i rozproszone, a następnie w znacznej mierze uległy zniszczeniu w okresie II wojny światowej. W artykule omówiono główne wydarzenia i okoliczności związane z pokasacyjnymi losami archiwaliów sieciechowskich, przedstawiono ich obecny stan zachowania oraz określono potencjał badawczy, jaki zachowane akta stwarzają w zakresie dalszych studiów nad przeszłością klasztoru. 
Źródło:
Res Historica; 2018, 45
2082-6060
Pojawia się w:
Res Historica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Pokasacyjne losy i obecny stan zachowania archiwaliów klasztoru Benedyktynów z Sieciechowa
Autorzy:
Stępień, Robert
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/953652.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
Benedictines, Sieciechów, monastery, archives, dissolution
benedyktyni, Sieciechów, klasztor, archiwalia, kasata
Opis:
Dzieje opactwa sieciechowskiego stanowią interesujący problem badawczy, który nie doczekał się zbyt wielu opracowań naukowych, m.in. z powodu słabo rozpoznanego stanu zachowania spuścizny archiwalnej klasztoru. Do czasu supresji opactwa w 1819 r. Sieciechów posiadał zasobne archiwum, którego zbiory przez stulecia dokumentowały bogatą historię klasztoru, w tym rozwój kultury materialno-duchowej zgromadzenia sieciechowskiego. W wyniku kasaty akta klasztorne zostały zdekompletowane i rozproszone, a następnie w znacznej mierze uległy zniszczeniu w okresie II wojny światowej. W artykule omówiono główne wydarzenia i okoliczności związane z pokasacyjnymi losami archiwaliów sieciechowskich, przedstawiono ich obecny stan zachowania oraz określono potencjał badawczy, jaki zachowane akta stwarzają w zakresie dalszych studiów nad przeszłością klasztoru. 
The history of the Benedictine monastery in Sieciechów is an interesting research problem that did not have too many scientific studies. One of the reasons is the poor knowledge of the current preservation state of the monastery archives. Until the dissolution of the abbey in 1819, Sieciechów had the valuable archive, whose collection for centuries documented the rich history of monastery, including the development of the material-spiritual culture of the Sieciechowski convent. Unfortunately, as a result of the dissolution, the monastery archives were separated and dispersed, and then were largely destroyed during World War II. The article discusses the main events related to the post-dissolution fate of Sieciechów archives, presents their current state of preservation and determines the research potential the preserved archives create in the context of further studies on the past of the monastery.
Źródło:
Res Historica; 2018, 45
2082-6060
Pojawia się w:
Res Historica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Pokasacyjne losy i obecny stan zachowania archiwaliów klasztoru Benedyktynów z Sieciechowa
Autorzy:
Stępień, Robert
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/631858.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
Benedictines, Sieciechów, monastery, archives, dissolution
benedyktyni, Sieciechów, klasztor, archiwalia, kasata
Opis:
Dzieje opactwa sieciechowskiego stanowią interesujący problem badawczy, który nie doczekał się zbyt wielu opracowań naukowych, m.in. z powodu słabo rozpoznanego stanu zachowania spuścizny archiwalnej klasztoru. Do czasu supresji opactwa w 1819 r. Sieciechów posiadał zasobne archiwum, którego zbiory przez stulecia dokumentowały bogatą historię klasztoru, w tym rozwój kultury materialno-duchowej zgromadzenia sieciechowskiego. W wyniku kasaty akta klasztorne zostały zdekompletowane i rozproszone, a następnie w znacznej mierze uległy zniszczeniu w okresie II wojny światowej. W artykule omówiono główne wydarzenia i okoliczności związane z pokasacyjnymi losami archiwaliów sieciechowskich, przedstawiono ich obecny stan zachowania oraz określono potencjał badawczy, jaki zachowane akta stwarzają w zakresie dalszych studiów nad przeszłością klasztoru. 
Źródło:
Res Historica; 2018, 45
2082-6060
Pojawia się w:
Res Historica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Periodyzacja obecności Towarzystwa Jezusowego na ziemiach polskich. Struktury organizacyjne oraz edukacyjno-oświatowe i pastoralne formy aktywności
The Periodization of the Presence of The Society of Jesus on the Polish Territory. Organisational Structures as well as Educational and Pastoral Forms of Activity
Autorzy:
Bieś, Andrzej, Paweł
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/448655.pdf
Data publikacji:
2014-12-28
Wydawca:
Akademia Ignatianum w Krakowie
Tematy:
jezuici w Polsce
kolegia
konwikty
Komisja Edukacji Narodowej
kasata jezuitów
szkolnictwo jezuickie
Jesuits in Poland
colleges
papal monastery boarding schools
the Commission of National Education
dissolution of the Jesuit Order
Jesuit education
Opis:
Licząca już 450 lat obecność Towarzystwa Jezusowego w granicach państwa polskiego skłania do całościowego spojrzenia i przedstawienia dziejów oraz działalności tej wspólnoty zakonnej, zarówno historii jej instytucjonalnego trwania, jak i rozwijanej aktywności o charakterze duszpasterskim i edukacyjnym. W tak długim okresie funkcjonowania z całą pewnością należy wyodrębnić okresy pozwalające lepiej dostrzec i dokładniej omówić dokonujące się zmiany – rozwój lub regres instytucji i jej zaangażowań. Podstawą zaproponowanej periodyzacji dziejów jezuitów na ziemiach polskich są niezależne od samej wspólnoty zmiany warunków zewnętrznych, głównie politycznych, zmuszające zakonników do adaptacji a zarazem zachowania własnej tożsamości (charyzmatu). Pierwszy okres obejmuje rozwój w granicach Rzeczpospolitej Obojga Narodów (1564–1773), następnie pierwszy rozbiór (1772) i papieską kasatę zakonu (1773), okres ograniczenia działalności do tzw. Ziem Zabranych zaboru rosyjskiego (1773–1820), po czym okres galicyjski (1820–1918) związany z zaborem austriackim i częściowo pruskim, później okres piąty po odzyskaniu niepodległości (1918–1939), II wojnę światową (1939–1945) i jako ostatni etap funkcjonowanie po zakończeniu wojny. W prezentowanej obecnie części I artykułu szczegółowo omówione zostały dwa pierwsze okresy. Ponad dwustuletni okres staropolski charakteryzuje się dynamicznym rozwojem strukturalno-terytorialnym od podległej prowincji austriackiej wiceprowincji do czterech samodzielnych prowincji skupionych w asystencji polskiej. Bezpośrednio z rozwojem strukturalnym łączy się rozbudowa systemu jezuickich szkół humanistycznych oraz związanych z nim innych dzieł edukacyjno-oświatowych, jak np. seminaria duchowne, alumnaty papieskie, konwikty, kolegia szlacheckie czy bursy muzyczne. Ważnym wsparciem dla jezuickiej pracy dydaktyczno-wychowawczej w tym okresie były sodalicje mariańskie, teatr szkolny oraz możliwość publikowania w 11 własnych drukarniach. Prace pastoralne koncentrowały się przy własnych kościołach i kaplicach. Odprawiano w nich Msze święte, nabożeństwa, głoszono kazania i nauki katechizmowe oraz słuchano spowiedzi. Jezuici ożywili zanikające bractwa kościelne, starając się nadać im formy bardziej praktyczne. Przykładem może być Bractwo Miłosierdzia założone przez Piotra Skargę w Krakowie a następnie rozpowszechnione w innych miastach. Ponadto jezuici pełnili obowiązki kapelanów na dworach monarchów i biskupów, magnackich i szlacheckich, w szpitalach i więzieniach, podczas wypraw wojennych; prowadzili także wędrowne misje ludowe. Poza duszpasterstwem bezpośrednim związanym z administrowaniem sakramentów wielu jezuitów było zaangażowanych w oddziaływanie pastoralne zapośredniczone przez słowo drukowane. Pierwszy rozbiór Rzeczpospolitej (1772) i papieska kasa zakonu (1773) spowodowały dezorganizację rozległych struktur i poważne przeobrażenia w działalności. Pozostała osobowa i materialna baza po wprowadzeniu w życie papieskiej kasaty w granicach Rzeczpospolitej stała się podstawą dla działalności Komisji Edukacji Narodowej. Na terenach pierwszego zboru austriackiego majątek pojezuicki został przejęty przez rząd w Wiedniu a byli zakonnicy-nauczyciele do 1780 roku kontynuowali swoje prace w dawnych szkołach przekształconych w gimnazja państwowe. W zaborze pruskim król Fryderyk II zwlekał z ogłoszeniem kasacyjnego breve do 1780 roku, nakazując jezuitom utrzymanie prowadzonych dotąd instytucji szkolnych, a następnie wraz ze zniesieniem zakonu utworzył z byłych jezuitów stowarzyszenie Institutum Litterarium Regium. Natomiast 18 domów zakonnych z 201 jezuitami znajdującymi się na ziemiach włączonych do Rosji nie doczekało się nigdy formalno-prawnego zniesienia zakonu, gdyż caryca Katarzyna II nie pozwoliła na promulgowanie papieskiego dokumentu. Utrzymując status quo i kontynuując dotychczasowe formy apostolatu, jezuici w Rosji stali się zaczątkiem odrodzenia zakonu.
The 450-year of presence of the Society of Jesus within the Polish borders induces us to take a holistic and comprehensive view and to present the history and activities of this religious community, the history of its institutional existence as well as developing pastoral and educational activities. Undoubtedly, over such a long period of service, it is necessary to distinguish periods allowing to notice and closely discuss changes taking place – the development or decline of the institution and its commitments. The basis of the proposed periodization of the Jesuits’ history on the Polish territory are the changes of the external conditions, mainly political, which made Jesuit monks adapt and retain their own identity (charism). These changes were independent of the community itself. The first period covers the development within the borders of the Polish-Lithuanian Commonwealth (1564–1773), then the first partition (1772) and the papal dissolution of the Order (1773), the period of activities restricted to the so-called Taken Lands (Polish: Ziemie Zabrane) in the area of the Russian Partition (1773–1820). Then there is the Galician period (1820–1918) related to the Austrian Partition and, partly, to the Prussian Partition, then the fifth period after Poland regained independence (1918–1939), the Second World War (1939–1945) and as the last stage the service after the end of the war. In the presented first part of the article, the first two periods have been discussed in detail. The over 200-hundred Old Polish period is characterised by a dynamic structural and territorial development from the vice-province subordinate to the Austrian province to four self-governing provinces in the Polish assistance. The structural development is directly connected with the expansion of the system of the Jesuit schools of humanities as well as other associated educational activities like for example spiritual seminars, papal seminaries, papal monastery boarding schools, noblemen colleges and music dormitories. The Sodalities of Our Mary, school theatre and the possibility to publish in 11 own printing houses, all offered an important support for the Jesuit didactic and educational work in this period. Pastoral activities focused on their own churches and chapels where masses and services were celebrated, sermons were given, catechism was taught and confessions were heard. Jesuits revived declining religious communities by trying to make them adapt more practical forms. The Confraternity of Charity, founded by Piotr Skarga in Krakow, which then spread to other cities, may serve an example here. Furthermore, Jesuits held the positions of chaplains on royal courts and of bishops of noblemen and magnates, in hospitals and prisons, during military expeditions. They also conducted itinerant parish missions. Apart from the direct ministry associated with administering the sacraments, many Jesuits were involved in indirect pastoral influence by means of the printed word. The first partition of the Commonwealth (1772) and the papal dissolution of the Order (1773) caused the disorganisation of the extensive structures and serious transformations in the activities. Within the borders of the Commonwealth, the personal and material base remained after the papal dissolution was brought into force and became the basis for the activities of the Commission of National Education. On the territory of the first Austrian Partition, the former Jesuit assets was confiscated by the government in Vienna and former monks-teachers since 1780 continued their work in the former schools transformed into state middle schools. Under the Prussian Partition, King Frederick II delayed the enforcement of the papal brief until 1780 and ordered Jesuits to maintain the educational institutions they ran and then after the dissolution of the Order, he transformed former Jesuits into an association Institutum Litterarium Regium. 18 religious houses with 201 Jesuits on the territory annexed to Russia were never formally and legally dissolved as Empress Catherine II did not allow to promulgate the papal decree. By maintaining status quo and continuing their previous forms of apostolate, Jesuits in Russia began the revival of the order.
Źródło:
Studia Paedagogica Ignatiana; 2014, 17; 57-87
2450-5358
2450-5366
Pojawia się w:
Studia Paedagogica Ignatiana
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Od Kościoła rzymskokatolickiego, przez Kościół unicki, do Kościoła prawosławnego. Pokasacyjne dzieje świątyń dominikanów w Janowie Podlaskim i reformatów w Białej Podlaskiej
From Roman Catholic Church through Uniate Church to Orthodox Church. The Post-Dissolution History of Dominican Church at Janów Podlaski and of Reformed Friars Minor at Biała Podlaska
От римско-католической, через униатскую до православной церкви. После кассационная история храмов доминиканцев в Янове Подляском и реформатов в Белой Подляской
Autorzy:
Buczyło, Andrzej
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2234997.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
Tematy:
Kościół rzymskokatolicki
Kościół unicki
Kościół prawosławny
Podlasie
Biała Podlaska
Janów Podlaski
kasata klasztorów
franciszkanie reformowani (reformaci)
dominikanie
Chełmski Konsystorz Greckokatolicki
Catholic Church
Uniate Church
Orthodox Church
monastery dissolution
Reformed Friars Minor
Dominican Order
Chełm Greek Catholic Consistory
Opis:
W artykule przedstawiono losy dwóch kościołów klasztornych: dominikanów w Janowie Podlaskim i reformatów w Białej Podlaskiej. Obie te świątynie między 1864 a 1875 r. zmieniły swe przeznaczenie: najpierw skasowano działające przy nich klasztory, następnie zostały przekształcone w cerkwie unickie, by po likwidacji Kościoła unickiego stać się cerkwiami prawosławnymi. Ich losy przedstawiono na podstawie materiałów przechowywanych w Archiwum Państwowym w Lublinie w zespole Chełmski Konsystorz Greckokatolicki.
The article presents the fate of two convent churches: of Dominicans at Janów Podlaski and Reformed Friars Minor at Biała Podlaska. Both churches changed their intended purpose between 1864 and 1875; first, their convents were dissolved, then they were converted into Uniate churches only to be transformed into the Orthodox churches after the liquidation of the Uniate Church. Their fate has been presented based on archival materials kept in the State Archives in Lublin, in the fonds of Chełm Greek Catholic Consistory.
Целью настоящей статьи являлось приблизить после кассационную судьбу двух упраздненных монастырских храмов: доминиканцев в Янув-Подляском (Янове Подляшском) и реформатов в Бяла-Поляской (Белой Подляшской). Оба храма в 1864–1875 гг. несколько раз меняли свое назначение. После упразднения существующих рядом с ними монастырей они стали филиальными костелами, затем переданными Униатской церкви и переделанными в церкви этой конфессии. Вместе с упразднением в 1875 г. униатской Холмской епархии, как бывшее униатское имущество, они стали православными храмами. Источниковой базой для статьи послужили материалы, касающиеся обоих костелов, находящиеся в Государственном архиве в Люблине в фонде Холмская греко-католическая консистория (инв. но. 286, 353). Сохранившиеся там документы дают возможность восстановить подробности, связанные с передачей обоих католических храмов униатам. Из них также видно, каким образом светские российские власти пытались использовать эти преобразования для удаления из униатской церкви элементов убранства и обстановки несоответствующих православным образцам.
Źródło:
Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej; 2020, 55, 2; 33-48
2353-6403
1230-5057
Pojawia się w:
Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Monaster bazylianów w Werchracie w świetle dokumentów sporządzonych przed jego kasatą w 1808 r.
Orthodox monastery of basilians in Werchrata in the light of the documents drafted before his dissolution in 1808
Autorzy:
Ujma, Magdalena
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/689121.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
zabór austriacki
klasztor bazylianów
kasaty
Austrian annexation
Basilian monastery
confiscation of the monastery property
Opis:
In 1808 was compiled inventories of economic, with which you can approximately assess the situation of material in the basilian monastery in Werchrata. The monastery belonged to the then diocese of Przemysl. Cause the work on the inventory was scheduled confiscation of property Basilian in Werchrata. It turned out, however, that due to the negligence of confiscation was rendered in modes available today regestry was not the first attempt of carrying out of inventory of goods belonging to the Basilian monks during this difficult period. The confiscation of the movable and immovable property of the monastery in Werchrata solved in 1804, so two years later the monks moved to Krechów. Documents related to confiscation real estate bazilian with Werchrata are proof that the Austrian authorities did not seek a forfeiture. The reason for this could be the anticipation of a slight advantage confiscation poor monastery. In addition, benefactors monastery sought to the retardation of confiscation. Surviving inventories of the monastery in Werchrata solve her financial problems. At the time a small community of monks in Werchrata was already associated with the community of monks of the monastery in Jamnica. Threatening with their bad management of Basilian who are unable to properly use the provided privileges and wages. The explanation for this state of affairs would require, however, a deeper scientific analysis is possible only after finding economic documentation with respect to the period before and after partition of the state.
W roku 1808 zostały sporządzone inwentarze, m.in. „Realności klasztoru bazyliańskiego werchrackiego”, dzięki którym można w przybliżeniu ocenić jego sytuację materialną. Dokumenty te są obecnie częścią zasobu Centralnego Państwowego Archiwum Historycznego Ukrainy we Lwowie. Klasztor należał wówczas do diecezji przemyskiej, dekanatu potylickiego i cyrkułu żółkiewskiego. Przyczyną podjęcia pracy nad inwentarzem była planowana konfiskata mienia werchrackich bazylianów. Okazało się jednak, że z powodu zaniedbania kasata została odsunięta w czasie, a dostępne dzisiaj regestry nie były pierwszą próbą dokonania spisu dóbr należących do bazylianów w tym trudnym okresie. Konfiskatę dóbr ruchomych i nieruchomości monasteru w Werchracie zarządzono już w 1804 r., więc dwa lata później mnisi przenieśli się już do Krechowa. W rzeczywistości jednak aż do 1808 r. nie było mowy o faktycznym przejęciu dóbr klasztornych przez państwo. Dokumenty związane z kasatą nieruchomości bazylianów z Werchraty wydają się jednak dowodzić, że władze austriackie nie naciskały zbyt mocno na szybkie przeprowadzenie konfiskaty. Powodem tego mogło być przewidywanie niewielkiej korzyści z kasaty monasteru. Można sformułować hipotezę, że dobrodzieje monasteru byli zainteresowani odsuwaniem konfiskaty w czasie, a sformalizowane działania austriackiej biurokracji mogły im to skutecznie umożliwić. Zachowane inwentarze kasatowe monasteru w Werchracie ujawniają jego problemy materialne. U progu konfiskaty klasztornego majątku nieliczna społeczność werchrackich mnichów była już połączona ze społecznością zakonników monasteru w Jamnicy, co dowodzi niewielkiej liczebności obu monasterów. Niepokojąca była przy tym niegospodarność bazylianów, którzy nie potrafili należycie wykorzystać nadanych sobie przywilejów i uposażeń. Wyjaśnienie tego stanu rzeczy wymagałoby jednak głębszej naukowej analizy, możliwej dopiero po odszukaniu dokumentacji gospodarczej powstałej w okresie przed- i porozbiorowym.
Źródło:
Przegląd Nauk Historycznych; 2019, 18, 2; 151-173
1644-857X
2450-7660
Pojawia się w:
Przegląd Nauk Historycznych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Materiały źródłowe do dziejów kartuzji bereskiej (1816–1825)
Source Materials for the History of the Carthusian Monastery in Byaroza on the Eve of its Dissolution in 1831
Autorzy:
Królikowski, Janusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/19944790.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Wydawnictwo Diecezjalne i Drukarnia w Sandomierzu
Tematy:
kartuzi
reforma
Bereza
powstanie listopadowe
kasata
kongregacja benedyktyńsko-cystersko-kartuska
Carthusians
reform
Byaroza
November Uprising
dissolution
Benedictine-Cistersian-Carthusian congregation
Opis:
Niniejsza publikacja zawiera zarys dziejów kartuzji bereskiej w ostatnim okresie jej istnienia oraz wybór materiałów źródłowych, które ilustrują ten okres (1816–1825). Ilustrują one przede wszystkim próbę zreformowania klasztoru mimo wewnętrznych i zewnętrznych trudności, które przeżywała. Wsparcie powstałej kongregacji monastycznej benedyktyńsko-cystersko-kartuskiej i obecność gorliwych mnichów nie wystarczyły do pełnego uprządkowania życia monastycznego i odbudowania duchowego kartuzji w jej pełnym kształcie. Ostatni etap istnienia kartuzji w Berezie znaczy udział mnichów w powstaniu listopadowym, który stał się bezpośrednią przyczyną kasaty klasztoru dekretem carskim z 28 VIII 1831.
This article contains an outline of the history of the Byaroza Carthusian monastery in the last period of its existence and a selection of source materials that illustrate this period (1816–1825). The materials mainly illustrate the attempt to reform the monastery despite the internal and external difficulties it was experiencing. The support of the established Benedictine-Cistercian-Carthusian monastic congregation and the presence of zealous monks were not enough to fully organize monastic life and rebuild the spirituality of the Carthusians in its full form. The last stage of the history of the Carthusian monastery in Byaroza was marked by the participation of the monks in the November Uprising, which contributed directly to the dissolution of the monastery with the tsarist decree of 28th August 1831.
Źródło:
Studia Sandomierskie. Teologia-Filozofia-Historia; 2021, 28; 273-309
0208-7626
Pojawia się w:
Studia Sandomierskie. Teologia-Filozofia-Historia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Losy benedyktynów sieciechowskich po kasacie opactwa w 1819 r.
The history of the Benedictines from Sieciechów after the dissolution of the monastery in 1819
Autorzy:
Stępień, Robert
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/783865.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Tematy:
benedyktyni
Sieciechów
klasztor
kasata
losy osobiste
the Benedictines
a monastery
dissolution
a personal history
Opis:
The article discusses the history of the last monks from the Sieciechów Benedictine monastery after its dissolution in 1819. The basic source material for this research included personal files of the monks and secular clergy, the records concerning the work and death of the priests held in the Diocesan Archive in Sandomierz. The reconstruction of the history of the last Benedictines from Sieciechów shows that following the suppression of the monastery, most of them conducted pastoral work in the parishes situated in a few dioceses which existed at the time. The last monks died as administrators of the church in Łysa Góra. The following article constitutes a starting point for further research on the history of the Benedictines from Sieciechów as well as all monks in the period of the 19th-century dissolution of monasteries.
Artykuł omawia losy ostatnich zakonników klasztoru benedyktynów w Sieciechowie po kasacie opactwa w 1819 r. Podstawowym materiałem źródłowym dla badań w tym zakresie były teczki personalne duchowieństwa oraz akta konduit i stanu służby kapłanów przechowywane w zasobie Archiwum Diecezjalnego w Sandomierzu. Rekonstrukcja losów ostatnich benedyktynów sieciechowskich dowiodła, że większość z nich po supresji opactwa podjęła pracę duszpasterską w ośrodkach parafialnych, położonych na terenie kilku ówcześnie istniejących diecezji. Trzech byłych zakonników zakończyło swój żywot jako administratorzy kościoła na Łysej Górze. Artykuł w swym założeniu stanowi punkt wyjścia do dalszych badań nad dziejami benedyktynów z Sieciechowa, jak też szerzej nad problematyką losów duchowieństwa zakonnego w okresie XIX-wiecznych kasat klasztornych.
Źródło:
Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne; 2018, 110; 357-379
0518-3766
2545-3491
Pojawia się w:
Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Księgozbiór klasztoru bernardyńskiego w Kadynach w zasobach Biblioteki Elbląskiej
The book collection of the Bernardine Monastery in Kadyny in the Elbląg Library
Autorzy:
Zawadzki, Wojciech
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1023345.pdf
Data publikacji:
2014-12-18
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Tematy:
Kadyny
bernardyni
księgozbiór
starodruki
kasata
Biblioteka Elbląska
the Bernardines
book collection
antique books
dissolution
the Elbląg Library
Opis:
Cyprian Norwid Library of Elbląg includes the collection of the former Elbląg City Library before 1945. Among them are 124 volumes (including 12 bound together), which were once owned by the Library of the Bernardine Monastery in Kadyny. The Bernardine Monastery in Kadyny was erected 18 August, 1683. At the beginning of the eighteenth century it became a known sanctuary of St. Anthony of Padua in the region. In 1826 the monastery was dissolved by the Prussian authorities. Before the dissolution the monastic library stored 1327 volumes. In a separate cabinet, outside the library, the Bernardines had 29 volumes of libri prohibita. In April 1830, part of the book collection of Kadyny was included in the library of the Lower Secondary School of Elblag, and then it was transformed to the Elbląg City Library. An unspecifi ed number of books from the library of the Bernardines in Kadyny, in the nineteenth century, were taken over by the Chapter of Warmia in Frombork, and currently they are stored in the Library of “Hosianum” the Seminary of the Archdiocese of Warmia in Olsztyn. Among the 124 cataloged volumes of Kadyny in the Library of Elblag, by far the most of them concern the subject of theology and asceticism. The oldest book in the analyzed collection of Kadyny is Lombardica historia by Jacob de Voragine, published in Nuremberg in 1501, the newest one is Veritas Christianae Religionis by Idzi Smukalski released in 1788 in Poznań. Overall, 31 volumes come from the sixteenth century, 54 volumes come from the seventeenth century and 39 volumes come from the eighteenth century.
Źródło:
Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne; 2014, 102; 341-389
0518-3766
2545-3491
Pojawia się w:
Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Kasata klasztoru trynitarzy w Krotoszynie oraz losy jego kultowego dziedzictwa
The dissolution of the Trinitarian monastery in Krotoszyn and the history of its spiritual legacy
Autorzy:
Sobczyńska-Szczepańska, Mirosława
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/545063.pdf
Data publikacji:
2017-12-31
Wydawca:
Instytut Wydawniczy Księży Misjonarzy Redakcja "Nasza Przeszłość"
Tematy:
trynitarze
Krotoszyn
kasaty
dziedzictwo kulturowe
Trinitarians
dissolutions
post-monastery legacy
Opis:
Klasztor trynitarzy w Krotoszynie podzielił los innych konwentów wielkopolskich, które po drugim rozbiorze Polski znalazły się w granicach królestwa Prus. W wyniku represyjnej polityki wobec Kościoła drastycznie spadła liczba członków wspólnoty zakonnej, a jej majątek uległ znacznemu uszczupleniu. Zarówno pod rządami pruskimi, jak i w okresie istnienia Księstwa Warszawskiego, decyzją władz państwowych część izb klasztornych zajęto pod magazyny i urzędy. Klasztor został zamknięty w1819 r., kiedy po śmierci jego przełożonego o. Jana Szkaradowicza ostał się tylko jeden zakonnik. Przy kościele ustanowiono intermistycznego kapłana, od 1824 r. był administrowany przez krotoszyńskiego proboszcza, a w 1925 r. erygowano przy nim parafię pw. św. św. Apostołów Piotra i Pawła. Gmach poklasztorny w 1836 r. stał się siedzibą szkoły powiatowej, następnie szkoły realnej i gimnazjum realnego, a od 1881 – urzędów wojskowych i cywilnych. Od 1969 r. mieści się w nim Muzeum Regionalne w Krotoszynie. Potrynitarskie budowle przetrwały w niezmienionym kształcie – wyburzono jedynie łączącą je dwukondygnacyjną galerię (w 1836 r.). Wystrój malarsko-rzeźbiarski świątyni zachował się z wyjątkiem kilku świętych wizerunków, w tym charakterystycznej dla ikonografii Zakonu Przenajświętszej Trójcy figury Jezusa Nazareńskiego Wykupionego, eksponowanej w ołtarzu głównym. Rozproszeniu uległy aparaty kościelne, przekazane do krotoszyńskiej fary i ubogich kościołów z archidiecezji gnieźnieńskiej i poznańskiej. Część dokumentów i ksiąg klasztornych, przetrzebionych po zamknięciu klasztoru, w 1869 r. trafiło do Królewsko-Pruskiego Archiwum Państwowego w Poznaniu, a pozostałe, w 1935 r., – do Archiwum Archidiecezjalnego w Poznaniu. Te ostatnie zaginęły.
The Trinitarian monastery in Krotoszyn shared the fate of other convents of the Greater Poland, which, after the second partition of Poland, found themselves within the borders of the Kingdom of Prussia. As a result of a repressive policy towards the Church, the number of members of the monastic community fell drastically and its state of possession diminished significantly. Both under the Prussian rule and during the existence of the Duchy of Warsaw, by the decision of state authorities, some monastery rooms were confiscated and turned into storerooms and offices. The monastery was closed in 1819, when – after the death of the superior Fr. Jan Szkaradowicz – only one monk remained. An interim priest was appointed for the church, since 1824 it was administered by the parish priest of Krotoszyn and in 1925 the parish of St. Apostles Peter and Paul was established. The monastery building was turned into the seat of the district school in 1836, later a primary and secondary school and since 1881 of army and civil offices. Since 1969 the building has housed the Regional Museum of Krotoszyn. Post-Trinitarian buildings remained unchanged – only a two-storey gallery was demolished (in 1836). The interior design was preserved with the exception of a few effigies of saints, among them the figure of Jesus of Nazareth the Ransomed exposed in the main altar, characteristic for the iconography of the Trinitarian Order. Liturgical equipment was dispersed among the parish church and poor churches from the Archdioceses of Gniezno and Poznan. Some monastery documents and books remaining after the dissolution of the monastery were handed over to the State Archive of the Kingdom of Prussia in Poznan in 1869 and others to the Archdiocesan Archive in Poznan in 1935. The latter ones became lost.
Źródło:
Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce; 2017, 128; 131-153
0137-3218
2720-0590
Pojawia się w:
Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Kasata klasztoru misjonarzy św. Wincentego à Paulo w Mławie (1864) i dzieje majątku poklasztornego
The Dissolution of the Monastery of Missionaries of St. Vincent De Paul in Mława (1864) and the History of the Property of the Former Monastery
Autorzy:
Zygner, Leszek
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2134473.pdf
Data publikacji:
2021-10-01
Wydawca:
Państwowa Uczelnia Zawodowa im. Ignacego Mościckiego w Ciechanowie
Tematy:
Mława
monastery
missionaries of St. Vincent de Paul
dissolution
property of former monasteries
klasztor
misjonarze św. Wincentego à Paulo
kasata
majątek poklasztorny
Opis:
Klasztor księży misjonarzy św. Wincentego à Paulo w Mławie działał w latach 1712–1764. W okresie tym misjonarze obsługiwali kościół parafialny Świętej Trójcy i kościół filialny św. Wawrzyńca w Mławie oraz kościół parafialny św. Anny w Wojnówce, afiliowany już wcześniej do parafii mławskiej. Na skutek kasaty klasztorów w Królestwie Polskim (1864) dom misjonarzy w Mławie został zamknięty, a majątek po misjonarzach przejęty na rzecz skarbu Królestwa. Ostatni misjonarze opuścili Mławę wiosną 1865 r. Natomiast majątek przejęty po misjonarzach (13 domów wraz z placami, ogrodami i sadami), a także około 145 ha gruntów w granicach miasta oraz około 7,5 ha ziemi należącej do dawnego szpitala prowadzonego przez misjonarzy wystawiono na licytację i sprzedano na początku lat 70. XIX w. Budynek zlikwidowanego klasztoru misjonarskiego w 1873 r. przebudowano na potrzeby biura powiatu mławskiego. Był też plan przebudowania części tego budynku na cerkiew, co jednak nie doszło do skutku. Budynek klasztoru spłonął doszczętnie w czasie nalotów lotniczych na Mławę w styczniu 1945 r.
Monastery of the Missionary Priests of St. Vincent de Paul in Mława was active in the years 1712–1764. During this period, missionaries served the parish church of the Holy Trinity and the branch church of St. Lawrence in Mława and the parish church of St. Anna in Wojnowka, previously affi liated with the Mława parish. As a result of the dissolution of monasteries in the Kingdom of Poland (1864), the missionary house in Mława was closed, and the property of the missionaries was taken over for the benefi t of the Kingdom’s treasury. The last missionaries left Mława in the spring of 1865. The property taken over from the missionaries (13 houses with squares, gardens, and orchards), as well as about 145 ha of land within the city limits and about 7.5 ha of land belonging to the former hospital run by missionaries were issued for auction and sold in the early 1870s. The building of the liquidated missionary monastery in 1873 was rebuilt for the needs of the offi ce of the Mława poviat. There was also a plan to convert a part of this building into an Orthodox church, which, however, did not come to fruition. The monastery building burned down completely during the air raids on Mława in January 1945.
Źródło:
Studia Mazowieckie; 2021, 16, 1; 67-80
1231-2797
2720-5991
Pojawia się w:
Studia Mazowieckie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-15 z 26

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies