Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "history of Polish philosophy" wg kryterium: Wszystkie pola

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-25 z 36
Tytuł:
Jan Skoczyński, Jan Woleński, Historia filozofii polskiej
Jan Skoczyński, Jan Woleński, Historia filozofii polskiej [History of Polish Philosophy]
Autorzy:
Tkaczyk, Marcin
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2012860.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Źródło:
Roczniki Filozoficzne; 2011, 59, 1; 90-96
0035-7685
Pojawia się w:
Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Mathematics and metaphysics: The history of the Polish philosophy of mathematics from the Romantic era
Autorzy:
Polak, Paweł Jan
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1943087.pdf
Data publikacji:
2021-12-31
Wydawca:
Copernicus Center Press
Tematy:
history of Polish philosophy
philosophy of mathematics
Józef Hoene-Wroński
Karol Libelt
Bronisław Trentowski
Józef Kremer
Marian Morawski
Opis:
The Polish philosophy of mathematics in the 19th century is not a well-researched topic. For this period, only five philosophers are usually mentioned, namely Jan Śniadecki (1756–1830), Józef Maria Hoene-Wroński (1776–1853), Henryk Struve (1840–1912), Samuel Dickstein (1851–1939), and Edward Stamm (1886–1940). This limited and incomplete perspective does not allow us to develop a well-balanced picture of the Polish philosophy of mathematics and gauge its influence on 19th- and 20th-century Polish philosophy in general. To somewhat complete our picture of the history of the Polish philosophy of mathematics in those times, we here present the profiles of some lesser-known Polish Romantic philosophers of the 19th century, namely Karol Libelt, Bronisław Trentowski, and Józef Kremer. We discuss their contributions to the philosophy of mathematics and their metaphysical perspectives, and we also show how their metaphysical ideas have found some continuity in the studies of some Catholic philosophers.
Źródło:
Zagadnienia Filozoficzne w Nauce; 2021, 71; 45-74
0867-8286
2451-0602
Pojawia się w:
Zagadnienia Filozoficzne w Nauce
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The origin and development of the Center for Interdisciplinary Studies. A historical outline by 1993
Autorzy:
Trombik, Kamil Piotr
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/690844.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Copernicus Center Press
Tematy:
Center for Interdisciplinary Studies
Michał Heller
Józef Życiński
history of Polish philosophy
philosophy of nature
philosophy in science
Opis:
The paper concerns the origin and early stage of development of the Center for Interdisciplinary Studies at the Pontifical Academy of Theology in Kraków. Center for Interdisciplinary Studies was founded by Michał Heller and Józef Życiński in the late 1970s. It was an informal institution which focused on conducting scientific activity in the area of philosophy of nature, relationship between mathematical & natural sciences and philosophy, history of science, as well as relationships between science and religion. In this paper I would like to present how this institution developed, I will discuss various forms of its activity and discuss-very generally-what kind of philosophy was promoted by M. Heller, J. Życiński as well as their pupils and close associates. An important part of the paper will also concern the Center for Interdisciplinary Studies as a unique institution, which has developed-in difficult historical period in Poland-philosophical research in the spirit of freedom and respect for the new achievements of science, and also promoted interdisciplinary dialogue between scientists and philosophers.
Źródło:
Zagadnienia Filozoficzne w Nauce; 2019, 66; 271-295
0867-8286
2451-0602
Pojawia się w:
Zagadnienia Filozoficzne w Nauce
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Permissive natural law and its scope in paul vladimiri’s philosophy
Autorzy:
Płotka, Magdalena
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1070389.pdf
Data publikacji:
2020-12-31
Wydawca:
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
Tematy:
Paul Vladimiri
natural law
permissive law
philosophy of law
history of Polish philosophy
history of medieval philosophy
history of law
Opis:
The purpose of this article is to a%empt to provide a more precise answer to the question of Paul Vladimiri’s (Latin: Paulus Vladimiri; Polish: Paweł Włodkowic) account of the concept of permissive natural law. This purpose is realized in two steps. First, a brief history of permissive natural laws in the tradition of medieval philosophy is discussed, and the historical context, in which Paul Vladimiri developed his theory of natural law, is outlined. Next, some excerpts from Vladimir’s writings are analysed, in which he uses phrases indicating the presence of the concept of permissive law in his philosophy.
Źródło:
Studia Philosophiae Christianae; 2020, 56, S1; 7-24
0585-5470
Pojawia się w:
Studia Philosophiae Christianae
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Filozof do filozofa. Wokół listu Bolesława Micińskiego do ks. Augustyna Jakubisiaka
Philosopher to Philosopher: Regarding a Letter by Bolesław Miciński to Fr. Augustyn Jakubisiak
Autorzy:
Zajączkowski, Ryszard
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1791169.pdf
Data publikacji:
2021-06-28
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
Bolesław Miciński
Augustyn Jakubisiak
jednostkowość
autodeterminizm
historia filozofii polskiej
idealizm niemiecki
totalitaryzm
individuality
self-determination
history of Polish philosophy
German idealism
totalitarianism
Opis:
W artykule zaprezentowano nieznany list Bolesława Micińskiego do ks. Augustyna Jakubisiaka znaleziony w jego archiwum w Bibliotece Polskiej w Paryżu. Jest to okazja do przypomnienia tych wybitnych, choć nieco zapomnianych filozofów oraz do prezentacji ich powiązań intelektualnych. Poznali się w 1937 r. w Paryżu i odtąd utrzymywali bliskie kontakty, aż do śmierci Micińskiego w 1943 r. Od początku łączył ich sprzeciw wobec idealistycznej filozofii niemieckiej oraz neopozytywizmu Koła Wiedeńskiego z jego materializmem, scjentyzmem i sceptycyzmem. Miciński odkrywał u ks. Jakubisiaka bliskie sobie poglądy na temat przestrzeni i czasu. W ostatnich esejach Micińskiego z okresu wojny pojawiają się tezy o charakterze moralnym, które głosił ks. Jakubisiak, a mianowicie jednostkowość i autodeterminizm. Jednostkowość oznacza dowartościowanie jednostki w obliczu wszystkiego, co może jej zagrażać, zwłaszcza totalizmów. Z kolei autodeterminizm to przyznanie ludzkiemu bytowi absolutnej autonomii i wolności, która działa w przyjętym uprzednio kierunku. Było to zanegowanie determinizmu i ateizmu. Konteksty wypowiedzi Micińskiego na temat jednostki i autodeterminizmu (a także słabiej zarysowane problemy czasu i przestrzeni) wskazują, że nie tylko przejął on od Jakubisiaka istotne dla niego pojęcia, lecz także osadził je w bliskim sobie kontekście światopoglądowym. Myśl polskiego duchownego musiała być dla Micińskiego podwójnie inspirująca. Po pierwsze, odkrywał w jego pracach znane sobie style filozofowania wywodzące się od św. Augustyna, Leibniza, Pascala czy Kanta. Z drugiej strony poszerzał pola własnych poszukiwań i znajdował odpowiedzi na istotne egzystencjalne pytania; zwracał się w kierunku współczesnej nauki (chociażby teorii Einsteina), a zwłaszcza chrześcijaństwa, które stawało się dla niego coraz ważniejszym intelektualnym i duchowym azylem.
The article presents an unknown letter by Bolesław Miciński to Fr. Augustyn Jakubisiak found in his archives at the Polish Library in Paris. It is an opportunity to call to mind these outstanding but somewhat forgotten philosophers and to present their intellectual connections. After meeting in Paris in 1937, they maintained close contact until the death of Miciński in 1943. From the beginning, they were united by their opposition to the idealistic German philosophy and neopositivism of the Vienna Circle with its materialism, scientism and scepticism. In Fr. Jakubisiak, Miciński discovered views similar to his own on space and time. In Miciński’s recent essays from the war, there are moral theses that Fr. Jakubisiak has voiced, namely individuality and self-determination. Individuality means valuing an individual in the face of everything that may threaten him, especially totalitarianism. In turn, self-determination is the granting of absolute autonomy and freedom to human beings, which acts in the previously adopted way. It was the negation of determinism and atheism. The contexts of Miciński’s statements on the subject of individuality and self-determination (as well as the less outlined problems of time and space) indicate that he not only took from Fr. Jakubisiak the concepts relevant to him, but also embedded them in a close philosophical context. The thought of a Polish clergyman must have been doubly inspirational for Miciński. First, he discovered in his works known philosophizing styles derived from St Augustine, Leibniz, Pascal or Kant. On the other hand, he expanded his own search field and found answers to relevant existential questions; he turned towards modern science (for instance Einstein’s theory), and especially to Christianity, which became for him an increasingly important intellectual and spiritual asylum.
Źródło:
Roczniki Filozoficzne; 2021, 69, 2; 159-178
0035-7685
Pojawia się w:
Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Myślenie na długi dystans
Long-distance thinking
Autorzy:
Trombik, Kamil Piotr
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/690924.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Copernicus Center Press
Tematy:
Michał Heller
filozofia w nauce
filozofia nauki
filozofia przyrody
nauka-wiara
historia filozofii polskiej
philosophy in science
philosophy of science
philosophy of nature
science-faith
history of Polish philosophy
Opis:
Book review: Oblicza filozofii w nauce, P. Polak, J. Mączka, W.P. Grygiel (eds.), Copernicus Center Press, Kraków 2017, pp. 386.
Recenzja książki: Oblicza filozofii w nauce, P. Polak, J. Mączka, W.P. Grygiel (red.), Copernicus Center Press, Kraków 2017, ss. 386.
Źródło:
Zagadnienia Filozoficzne w Nauce; 2018, 64; 201-207
0867-8286
2451-0602
Pojawia się w:
Zagadnienia Filozoficzne w Nauce
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Kilka uwag na temat polskiej filozofii narodowej
Some Remarks on Polish National Philosophy
Autorzy:
Knapik, Tomasz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/423336.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
Tematy:
national philosophy
messianism
history of the Polish philosophy
identity
filozofia narodowa
mesjanizm
historia polskiej filozofii
tożsamość
Opis:
The nineteenth century brought, among others, tragic experiences in the life of the Polish nation, which were a consequence of the loss of an independent state. But it also revealed maximalism in philosophical aspirations, expressed by a belief that there is a close connection between philosophy and the life of the nation. No doubt these experiences and aspirations contributed to the creation of the “Polish national philosophy” – the philosophy of romanticism. Disputes about its essence revived in the early twentieth century. It seems that the issues raised at that time now require rethinking. Yet, these days – in the times of modern changes related to the processes of globalization, commercialization and dissemination of the model of a society that is multicultural, individualistic and consumptionist – has not the issue of the “Polish national philosophy” become outdated? The purpose of this paper is to formulate a few remarks on the “national philosophy”. It aims to do so by referring to significant opinions of a few outstanding representatives of Polish philosophy, whose ideas were instrumental in creating and shaping the Polish philosophical thought.
Źródło:
IDEA. Studia nad strukturą i rozwojem pojęć filozoficznych; 2013, 25; 169-180
0860-4487
Pojawia się w:
IDEA. Studia nad strukturą i rozwojem pojęć filozoficznych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
From scibile to operabile. Metaphilosophical and Methodological Debate on Practical Character of Artes in 15th Century Cracow
Filozofia między scibile i operabile. Metodologiczna debata nad praktycznym charakterem filozofii w XV-wiecznym Krakowie
Autorzy:
Płotka, Magdalena
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2075949.pdf
Data publikacji:
2018-12-30
Wydawca:
Naukowe Towarzystwo Tomistyczne
Tematy:
praktyka
etyka
filozofia moralna
historia średniowiecznej filozofii polskiej
practice
ethics
moral philosophy
history of medieval Polish philosophy
Opis:
In the active character of ethics, and its practical functions, Korolec sees one of many aspects of Cracow practicism: „Buridan [...] encouraged to see in ethics knowledge which helps a man to shape his happiness by engaging in active life. Buridan’s commentary inspired [...] Cracow masters, instilling practicism in them” . However, Buridan’s philosophy was not the only reference point for Cracow masters; looking for arguments for the practical nature of philosophy, they could find inspiration in very different philosophical traditions: in the work of Aristotle (Paul of Worczyn) or in Italian humanism (John of Stobnica). Although the practicism in philosophy resulted in narrowing philosophy research area, imposing specific goals in advance, the practical approach to philosophy is not a narrow and unified proposition, as we could see. On the contrary, it strikes with its diverse, nuanced and high interpretative potential. The practical dimension of philosophy covers the diversity of phenomena, which is why “practicism in philosophy” seems to be no less ambiguous than “Cracow practicism” as such. It may mean, among others: assigning the philosophy of the task of caring for the state, reducing the philosophy to practical areas or the thesis about privileging ethics. The dual concept of ethics in the Cracow academy – ethics as knowledge and ethics that goes beyond knowledge towards actions – sets two consecutive understandings of practicality: as the theoretical interest in moral philosophy and practical pursuit of actions flowing out from ethical studies. Regardless of the many forms of practicism, the image of the philosophy emerging here is special: the philosophy in terms of Cracow scholars can be an important sphere of action, not thinking. The philosopher therefore acts rather than devotes time to theorizing and speculating. The glorification of life (glorification of vita active), will show how much importance Cracow philosophers put into action.
Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie ogólnych założeń tezy o praktycznym charakterze filozofii na Uniwersytecie Krakowskim w XV wieku. Na ogół uważa się, że praktyczny charakter krakowskiej filozofii jest efektem działań administracji Jagiellonów, którzy samej ówczesnej filozofii wyznaczali czysto polityczne, czy wręcz pragmatyczne zadania: integracja państwa i ujednolicenie prawa po rozbiciu dzielnicowym, obrona państwa przed zakonem krzyżackim itd. Polski król Władysław Jagiełło założył (odnowił) Uniwersytet Krakowski, aby wykształcić intelektualne elity, które podjęłyby się realizacji planów króla. Dlatego też praktyczny charakter krakowskiej filozofii bywa niekiedy sprowadzany do jej wyłącznie politycznego czy społecznego aspektu. Jednakże, jeżeliby spojrzeć bliżej na rozmaite etyczne, prawne, teologiczne czy filozoficzne koncepcje wypracowane w Krakowie, stanie się jasne, że teza o praktycystycznym charakterze filozofii jest znacznie bardziej złożoną i wielowątkową koncepcją. Stąd, niniejszy artykuł będzie poświęcony rozmaitym dyskusjom, dotyczącym praktyki w filozofii. Dzieli się on na trzy części: w pierwszej zostanie zaprezentowana ogólna perspektywa na praktyczny wymiar edukacji uniwersyteckiej w średniowiecznym Krakowie; druga część przedstawia argumenty krakowskich badaczy przemawiające za praktycznym charakterem etyki; trzecia ostatnia część z kolei koncentruje się na metodologicznej dyskusji wokół pytania: co to znaczy, że nauka jest praktyczna?
Źródło:
Rocznik Tomistyczny; 2018, 7; 213-228
2300-1976
Pojawia się w:
Rocznik Tomistyczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Z dziejów nauczania filozofii w polskiej prowincji kapucynów w XIX wieku
On the History of Teaching Philosophy in the Polish Capuchin Province in the 19th Century
Autorzy:
Prejs, Roland
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2013154.pdf
Data publikacji:
2008
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
kapucyni
szkotyzm
Herman Osterrieder
capuchins
Scotism
Opis:
The tsarist authorities dissolved the majority of monasteries in the Kingdom of Poland in 1864. This was one element of repression after the fall of the 1863 uprising. Those monasteries that remained could not enrol noviciates. The repression fell also on capuchins. In 1897 they were allowed, as an exception, to have one noviciate, namely Izydor Wysłouch who received his religious name Antoni. Accordingly, there was a need to educate the candidate in philosophy and theology, so that he could receive the priesthood. On the basis of correspondence between Bl. Honorat Koźmiński and the general we may say what textbooks were used in the Polish Capuchin Province. Before 1864 they studied philosophy from the book Prolegomena universae philosophiae written by the Franciscan Herman Osterrieder (1719-1783), to be precise course books and compendia based on this book. This textbook was principally eclectic in character, it contained some Scotist trends, therefore one may presume that before 1864 Scotism was to a certain degree present in the teaching of philosophy among Polish capuchins.
Źródło:
Roczniki Filozoficzne; 2008, 56, 2; 225-231
0035-7685
Pojawia się w:
Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Filozofia – autonomia i dominacja
Philosophy – autonomy and domination
Autorzy:
Tyl, Mirosław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2135596.pdf
Data publikacji:
2022-06-27
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
history of philosophy
Polish post-war philosophy
field theory
Christian philosophy
Opis:
The purpose of the paper is take a look from the perspective of the field theory of Pierre Bourdieu at the history of the Polish post-war philosophy with special attention given to the so-called Christian philosophy. In reference to Bourdieu’s research practice, the author postulates application of research strategies of the sociology of science/philosophy to historical and philosophical studies with a belief that they enhance the picture of philosophical dynamics of the past. From this point of view, the author focuses on relations between the field of Christian philosophy and the field of church authority, exposing the issue of philosophy’s autonomy.
Źródło:
Człowiek i Społeczeństwo; 2022, 53; 101-118
0239-3271
Pojawia się w:
Człowiek i Społeczeństwo
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Philosophy of History in Poland in the Context of Thomistic Thinking
Polska filozofia dziejów w świetle myślenia tomistycznego
Autorzy:
Mróz, Mirosław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/558821.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Gdańskie Seminarium Duchowne
Tematy:
Polish philosophy
philosophy of history
thomism
personalism
Polish messianism
filozofia polska
filozofia dziejów
tomizm
personalizm
mesjanizm polski
Opis:
Philosophy of history practiced in the early modern period and nowadays in Poland appears to be one of the principal trends of Polish philosophical thinking. This thought encompasses various themes and is anchored in realism and Thomistic personalism. Polish representatives of philosophy of history do not disregard theology of history and perceive Christian faith as a historical reality. Therefore apart from philosophy of history they develop theology of history where the understanding of the past of your own nation is a crucial element. In this context the thought of Thomas Aquinas inspires to view history from the philosophical and theological perspective. Franciszek Sawicki, Franciszek Manthey and Czesław Bartnik in their research answer the question about the sense of time and history and the significance of historical processes. They originate from the school of traditional Thomism but they also have a thorough knowledge of modern philosophy Thanks to them we may speak of philosophy of history in Poland which deserves reflection and which is the source of the thought of St. John Paul II. Among them the reflection of Franciszek Sawicki deserves special attention. For Sawicki, Thomism is important as a value which organises his own presentation of the problem. It is, by no means, the repetition of the old tradition as Sawicki frequently refers to the modern thought. The question about the reference of Polish philosophy of history to Thomism is principally realized through personalist references and building social ethic based on philosophy and theology of nation where solidarity and participation are dominant. The abovementioned philosophers, F. Sawicki in particular, focus on the question about man in their reflection on history. For all of them it is Christianity that demonstrates the right form for references among people, the discovery of truth, moral and social activity as well as social and supernatural life, human autonomy and its relation to God.
Filozofia historii uprawiana w czasach nowożytnych i współcześnie w Polsce jawi się jako jeden z podstawowych nurtów polskiego myślenia filozoficznego. Obejmuje ona różne wątki i jest zakotwiczona w realizmie i personalizmie o zabarwieniu tomistycznym. Polscy reprezentanci filozofii historii nie abstrahują od teologii historii, a wiarę chrześcijańską widzą jako rzeczywistość historyczną, dlatego obok filozofii historii rozwijają teologię historii, gdzie ważnym elementem jest zrozumienie dziejów własnego narodu. W tym kontekście myśl Tomasza z Akwinu inspiruje spojrzenie na dzieje z punktu widzenia filozofii i teologii. Franciszek Sawicki, Franciszek Manthey oraz Czesław Bartnik w swojej twórczości odpowiadają na pytanie o sens czasu i historii oraz o znaczenie procesów historycznych. Wychodzą ze szkoły tomizmu tradycyjnego, dobrze znając filozofię współczesną. Dzięki nim możemy mówić o polskiej myśli historycznej, która zasługuje na przemyślenie i z której wypłynęła myśl św. Jana Pawła II. Wśród nich na szczególną uwagę zasługują przemyślenia Franciszka Sawickiego, dla którego tomizm stanowi wartość dyscyplinującą własne przedstawienie problemu, przez co nie powtarza on jedynie dawnych tradycji, a w sposób uporządkowany sięga do myśli jak najbardziej współczesnej. Pytanie o odniesienie polskiej myśli filozofii historii do tomizmu zasadniczo realizuje się poprzez odniesienie personalistyczne i budowanie etyki społecznej na gruncie filozofii i teologii narodu, gdzie dominuje zasada solidarności i uczestnictwa. Wspomniani twórcy, a zwłaszcza F. Sawicki, wiele dróg swoich dociekań budują wokół pytania o człowieka. Dla wszystkich to chrześcijaństwo prezentuje właściwą formę: odniesień między ludzkich, odkrywania prawdy oraz działalności moralnej i społecznej, życia społecznego i nadprzyrodzonego oraz autonomii człowieka i jego związku z Bogiem.
Źródło:
Studia Gdańskie; 2017, 41; 197-216
0137-4338
Pojawia się w:
Studia Gdańskie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Historia filozofii czy historia idei? Problem statusu metodologicznego historycznych badań nad rozwojem filozoficzno-religijnej myśli polskiej
History of philosophy or history of ideas? Problem of methodological status of historical research on the evolution of Polish philosophical and religious thought
Autorzy:
Wawrzynowicz, Andrzej
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/943546.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Polskie Towarzystwo Religioznawcze
Tematy:
history of ideas
history of philosophy
Polish religious philosophy of the 19th century
Hegelianism
Marxism
Opis:
The paper attempts a theoretical confrontation of two paradigms underlying contemporary historical reflection on the development of Polish philosophical and religious thought: the traditional paradigm of history of philosophy, and the paradigm of history of ideas which predominates in more recent research (and, to a certain extent, constitutes an alternative to the former). What is the general methodological status of scientific procedures employed within each of these approaches? Are these approaches qualitatively akin, i.e. aiming towards relatively equivalent cognitive goals using different theoretical means, or essentially competitive? Is there a mutual genealogical relationship underpinning the evolution of these paradigms? And finally, what factors determine the process of evolution from a metaphysical perspective? The aspects enumerated above, as well as other considerations related to the general problem outlined in the title of the paper, will constitute an attempt to assess the current state of research in this field.
Źródło:
Przegląd Religioznawczy; 2019, 3/273
1230-4379
Pojawia się w:
Przegląd Religioznawczy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Tadeusz Czeżowski – obszary filozofowania
Tadeusz Czeżowski – areas of practising philosophy
Autorzy:
Słomski, Wojciech
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2233282.pdf
Data publikacji:
2022-12-22
Wydawca:
Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
Tematy:
Tadeusz Czeżowski
filozofia
nauka
historia filozofii
filozofia polska
Czeżowski
philosophy
science
history of philosophy
Polish philosophy
Opis:
Artykuł przedstawia poglądy Tadeusza Czeżowskiego, który był jednym z najwybitniejszych przedstawicieli szkoły lwowsko-warszawskiej. Sformułował szereg reguł określających sposób postępowania w nauce. Najważniejszym wnioskiem jest stwierdzenie, że także teorie metafizyczne mają określoną strukturę logiczną, czyli są interpretacjami logiki, nic zatem nie stoi na przeszkodzie, by również metafizykę uznać za dziedzinę nauki. Według Czeżowskiego istnieją dwa rodzaje teorii etycznych: etyka empiryczna oraz etyka dedukcyjna. Czeżowski jednak nie podjął próby stworzenia własnego systemu etycznego.
This article presents the views of Tadeusz Czeżowski, who was one of the most prominent representatives of the Lviv-Warsaw school. He formulated a number of rules defining the rules of conducting science. His most important conclusion is that also metaphysical theories have a specific logical structure, i.e. they are interpretations of logic, therefore there is nothing to prevent metaphysics from also being considered as a branch of science. According to Czeżowski, there are two types of ethical theories: empirical ethics, and deductive ethics. Czeżowski, however, did not attempt to create his own ethical system.
Źródło:
Galicja. Studia i materiały; 2022, 8: "Filozofia w Galicji III"; 225-235
2450-5854
Pojawia się w:
Galicja. Studia i materiały
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Rękopisy Mariana Smoluchowskiego – ważne źródło do studiów nad filozofią w nauce
Marian Smoluchowskis manuscripts - important source for philosophy in science
Autorzy:
Polak, Paweł
Dziekan, Małgorzata
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/691092.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Copernicus Center Press
Tematy:
Marian Smoluchowski
philosophy in science
history of science
Polish philosophy
philosophy on nature in Krakow
Opis:
The aim of tis article is to present the selected Marian Smoluchowski's manuscripts to be published in this volume. At the beginning, a history and current state of research of his manusript legacy was showed. Next there were characterized a philosophical significance of his unpublished manuscripts and a short analysis of the manuscripts published in this volume. At the end of the article the details about the current edition of Smoluchowski's manuscripts were described.
Źródło:
Zagadnienia Filozoficzne w Nauce; 2017, 62; 141-169
0867-8286
2451-0602
Pojawia się w:
Zagadnienia Filozoficzne w Nauce
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Henryk Rzewuski – on the way to Polish national philosophy
Autorzy:
Jastrzębski, Bartosz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/426915.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
Tematy:
the idea of the nation
national philosophy
individual intellect
collective intellect
intuition
inspiration
history
God’s revelation
genius‐philosopher
Opis:
The purpose of this article is to present original philosophical concept by Henryk Rzewuski. This nineteenth century Polish thinker was (and still is) extremely controversial person, accused of national “apostasy” for the Tsarist Russia and the spread of beliefs about the irrevocable end of the Polish state. In this text reveals the complexity and ambivalence Rzewuskiego attitude towards the Polish cause. This philosopher believed that indeed the Polish state will not be standing free himself from the Russian political sovereignty. At the same time, however, was an ardent supporter of building the Polish national philosophy, which would illustrate Polishness and develop in the sphere of the ideal and spiritual. Polish history has to be – within its concept – the material from which the philosopher sees that these thoughts and ideas around which crytallized Polish spirit, and that reflect the basic idea of moral. The spirit of the nation and its moral idea meet, according to this philosopher, the functions analogous to that of the soul to the body – is a condition of life and the unity of its geopolitical “body.”
Źródło:
Logos i Ethos; 2019, 51; 155-174
0867-8308
Pojawia się w:
Logos i Ethos
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The Working Session „Polish scientific journals from the disciplines: «history and philosophy of science» and «science of science» – current challenges” (Kraków, 25 June 2019)
Autorzy:
Kokowski, Michał
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/783396.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Polska Akademia Umiejętności
Tematy:
Polish scientific journals, scientific journals evaluation, Polish scientific journals evaluation system, history and philosophy of science, science of science, Commission of the History of Science, Polish Academy of Arts and Sciences
polskie czasopisma naukowe, ewaluacja czasopism naukowych, polski system ewaluacji czasopism naukowych, historia i filozofia nauki, naukoznawstwo, Komisja Historii Nauki PAU, Polska Akademia Umiejętności
Opis:
The article describes the course of the Working Session „Polish scientific journals from the disciplines: «history and philosophy of science» and «science of science» – current challenges” (Kraków, 25 June 2019), organized by the Commission of the History of Science of the Polish Academy of Arts and Sciences.
Artykuł opisuje przebieg sesji roboczej „Polskie czasopisma naukowe z dyscyplin: «historia i filozofia nauki» oraz «naukoznawstwo» – aktualne wyzwania” (Kraków, 25 czerwca 2019 r.), zorganizowanej przez Komisję Historii Nauki PAU.
Źródło:
Studia Historiae Scientiarum; 2019, 18
2451-3202
Pojawia się w:
Studia Historiae Scientiarum
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Konstanty Michalski CM – historyk filozofii wieków średnich
Autorzy:
Piech, Stanisław Ludwich
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/669295.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
Tematy:
Michalski Konstanty
history of philosophy
scholastics
medieval Polish philosophy
Corpus Philosophorum Medii Aevi
Dante Alighieri
Jagiellonian University
historia filozofii
scholastyka
średniowieczna filozofia polska
Uniwersytet Jagielloński
Opis:
Rev. Konstanty Michalski, CM, (1879–1947), a philosopher, historian of philosophy, professor and rector of the Jagiellonian University as well as an active member of the Historical-Philosophical Department of the Polish Academy of Learning; he was chairman of the Commission of the History of Philosophy in Poland and Vice-Director of the Department. He experienced the horrors of the concentration camp in Sachsenhausen near Berlin. Michalski’s academic achievements in the field of the history of medieval thought include three thematic groups: Polish philosophy, Western philosophy and philosophical-theological thought of Dante Alighieri.While investigating the 14th century philosophical trends and problems of Scholasticism, Michalski concluded that the dynamics of mediaeval thought was strictly related to the reception of Aristotle’s works and their Arabic and Greek commentators. Together with Aleksander Birkenmajer he put forward a project of a critical edition of the Latin translations of Aristotle’s works, Latin translations of the Arabic and Jewish thinkers as well as the best medieval commentaries on the works of the Stagirite and independent philosophical treatises. On behalf of the Polish Academy of Learning Michalski presented a project of the editorial series Corpus Philosophorum Medii Aevii to the Union Académique Internationale (International Union of Academies) in Brussels in 1928. The Union accepted the proposal of the two medievalists from Kraków in 1930. Michalski gave great impetus to Aristotelian studies, which made medievalists continue their work until today. Corpus Philosophorum Medii Aevii is the most significant and greatest contribution to research on mediaeval thought, continued by scientific centres in Poland and abroad. Michalski reached the conclusion that only getting familiar with the main Western trends would allow him to fathom the doctrinal currents of Polish medieval philosophy. From 1920, he stopped investigating Polish Scholasticism and began seeking its sources in the main trends of Western philosophy of the 14 century. He was not so much interested in schools and systems as in the issues discussed in the 14th century, their formulations and proposed solutions.Michalski was the first Polish scholar who raised research on the history of philosophy to a European level by investigating the sources and carrying out independent studies on fields that had been little known or examined. At the same time, he was the first Polish scholar who explored the main trends in the 14th century philosophy in France and England, contributing to European science to a considerable extent. His achievements are permanent and notable. He studied from the historical-critical perspective over 360 philosophical texts in Polish, English, French, German and Italian libraries. He showed numerous parallels, analogies and similarities in problem-doctrinal areas between medieval philosophy on the one hand and modern and contemporary philosophy on the other. The outcome of his research activities has been included permanently in fundamental textbooks for medieval philosophy.
Ksiądz Konstanty Michalski CM (1879–1947), filozof, historyk filozofii, profesor i rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego, członek czynny Wydziału Historyczno-Filozoficznego Polskiej Akademii Umiejętności był przewodniczącym jej Komisji Historii Filozofii w Polsce i wicedyrektorem Wydziału Historyczno-Filozoficznego. Przeżył gehennę więźnia niemieckiego obozu koncentracyjnego w Sachsenhausen koło Berlina. W dorobku naukowym Michalskiego w zakresie historii myśli średniowiecznej wyraźnie zarysowują się trzy grupy tematyczne: filozofia polska, filozofia zachodnioeuropejska i myśl filozoficzno-teologiczna Dantego Alighieri.Badania nurtów myślowych XIV wieku i problemów filozofii scholastycznej upewniły Michalskiego w przekonaniu, że dynamika średniowiecznego życia umysłowego była ściśle związana z recepcją dzieł Arystotelesa i ich arabskich i greckich komentatorów. Wraz z Aleksandrem Birkenmajerem wysunął projekt krytycznego wydania średniowiecznych łacińskich przekładów Arystotelesa, łacińskich tłumaczeń myślicieli arabskich i żydowskich i najlepszych średniowiecznych komentarzy do dzieł Stagiryty oraz samodzielnych traktatów filozoficznych. Projekt serii wydawniczej Corpus Phílosophorum Medii Aevii Michalski przedłożył w 1928 roku w imieniu Polskiej Akademii Umiejętności obradującej w Brukseli Union Académique International, która w 1930 roku przyjęła propozycję obydwóch mediewistów krakowskich. Michalski nadał badaniom nad arystotelizmem podejmowanym przez światową mediewistykę taki rozmach, że trwają one po dzień dzisiejszy. Zainicjowany przez niego Corpus Philosophorum Medii Aevii stanowi najtrwalszy i największy wkład do badań nad myślą średniowieczną, kontynuowanych przez ośrodki naukowe w Polsce i zagranicą. Michalski w swoich badaniach doszedł do wniosku, że dogłębne poznanie prądów doktrynalnych w polskiej filozofii średniowiecznej jest możliwe dopiero po uprzednim zaznajomieniu się z głównymi nurtami myślowymi Zachodu. Od 1920 roku poniechał niemal całkowicie dalszych badań nad scholastyką polską, przeszedł do poszukiwania jej źródeł i podjął studia nad głównymi prądami filozofii zachodnioeuropejskiej XIV stulecia. W swych badaniach interesował się nie szkołami, nie systemami filozoficznymi, ale przede wszystkim zagadnieniami podejmowanymi w XIV stuleciu, ich sformułowaniami oraz proponowanymi dla nich rozwiązaniami.Michalski był pierwszym w Polsce uczonym, który badania w zakresie historii filozofii postawił na europejskim poziomie, sięgając wprost do źródeł i prowadząc studia samodzielnie na odcinkach przed nim mało zbadanych lub prawie nieznanych. Był zarazem pierwszym uczonym polskim, który pracując nad wyjaśnieniem głównych prądów w filozofii późniejszego średniowiecza na terenie Francji i Anglii w wieku XIV, wniósł w tej dziedzinie trwały i istotny dorobek w naukę europejską. W bibliotekach polskich, angielskich, francuskich, niemieckich i włoskich przebadał pod względem historyczno-krytycznym ponad 360 rękopisów filozoficznych. Wykazał wiele zbieżności problemowo-doktrynalnych, analogii i pokrewieństw występujących pomiędzy filozofią średniowieczną a nowożytną i współczesną. Na trwałe wszedł do fundamentalnych podręczników filozofii średniowiecznej.
Źródło:
Tarnowskie Studia Teologiczne; 2018, 37, 1-2
2391-6826
0239-4472
Pojawia się w:
Tarnowskie Studia Teologiczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Andrzej Pelczar’s (1937–2010) meetings with the history and philosophy of science
Autorzy:
Kokowski, Michał
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/783362.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Polska Akademia Umiejętności
Tematy:
Andrzej Pelczar, history of science, philosophy of science, mathematics, Jagiellonian University, Polish Academy of Arts and Sciences, PAU Commssion on the History of Science, PAU Commission on the Philosophy of Natural Sciences / PAU Commission on the Ph
Andrzej Pelczar, historia nauki, filozofia nauki, matematyka, krakowskie środowisko matematyczne, Uniwersytet Jagielloński, Polska Akademia Umiejętności, Komisja Historii Nauki PAU, Komisja Filozofii Nauk Przyrodniczych PAU / Komisja Filozofii Nauk PAU, M
Opis:
The article presents the character of Andrzej Pelczar (1937–2010): his genealogical pedigree, sketchy scientific biography, list of performed public functions, achievements in the history and philosophy of science against the achievements of the Kraków mathematical environment, and also it updates the information on the numerical state of the Kraków mathematical environment and Warsaw mathematical school.
Artykuł przedstawia postać Andrzeja Pelczara (1937–2010): jego rodowód genealogiczny, szkicową biografię naukową, listę pełnionych funkcji publicznych oraz dorobek z historii i filozofii nauki na tle dokonań krakowskiego środowiska matematycznego, a także uaktualnia informacje na temat stanu liczbowego krakowskiego środowiska matematycznego i matematycznej szkoły warszawskiej.
Źródło:
Studia Historiae Scientiarum; 2020, 19
2451-3202
Pojawia się w:
Studia Historiae Scientiarum
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wokół najnowszej polskiej refleksji nad dziejami językoznawstwa
Around the recent Polish reflection on the history of linguistics
Autorzy:
Zbrocki, Władysław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/916933.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
language
word
philosophy of language
philosophy of words
history of linguistics
język
słowo
filozofia języka
filozofia słowa
historia językoznawstwa
Opis:
Celem artykułu jest krytyczna refleksja nad poruszoną w dwóch głośnych książkach wydanych w Polsce w 2016 roku problematyką historii refleksji nad językiem i słowem.
The purpose of the article is a critical reflection on the issues raised in two high-profile books on the history of reflection on language (word) published in Poland in 2016.
Źródło:
Investigationes Linguisticae; 2018, 42; 95-99
1426-188X
1733-1757
Pojawia się w:
Investigationes Linguisticae
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
An introduction to the topic of the Working Session “Polish scientific journals from disciplines: «history and philosophy of science» and «science of science» – current challenges” (Kraków, 25 June 2019) and specific proposals for organizational, ...
Autorzy:
Kokowski, Michał
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/783418.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Polska Akademia Umiejętności
Tematy:
working session, Polish scientific journals, Polish publishing houses, history and philosophy of science, science of science, Polish system of evaluation of scientific journals, postulates of organizational and editorial solutions,
sesja robocza, polskie czasopisma naukowe, polskie wydawnictwa naukowe, historia i filozofia nauki, naukoznawstwo, polski system ewaluacji czasopism naukowych, postulaty rozwiązań organizacyjno-redakcyjnych dla czasopism i wydawnictw
Opis:
The article presents an introduction to the topic of the Working Session “Polish scientific journals from disciplines: «history and philosophy of science» and «science of science» – current challenges” organized by the PAU Commission on the History of Science in Kraków on 25 June 25 2019, along with specific proposals of organizational and editorial solutions for journals and publishing houses, as well as of legislative solutions regarding the principles of journal evaluation.
W artykule przedstawiono wprowadzenie do tematyki sesji roboczej „Polskie czasopisma naukowe z dyscyplin: «historia i filozofia nauki» oraz «naukoznawstwo» – aktualne wyzwania”, zorganizowanej przez Komisję Historii Nauki PAU w Krakowie w dniu 25 czerwca 2019 r., wraz z konkretnymi propozycjami rozwiązań organizacyjno-redakcyjnych dla czasopism i wydawnictw oraz rozwiązań legislacyjnych dotyczących zasad ewaluacji czasopism.
Źródło:
Studia Historiae Scientiarum; 2019, 18
2451-3202
Pojawia się w:
Studia Historiae Scientiarum
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Videoconference “The Polish journals on the history and philosophy of science and the science of science: How to get to Scopus, WoS, ICI, DOAJ and ERIH+? Why is it worth doing?” (Kraków – Warsaw – Toruń, Poland, April 16, 2020, 10.00–15.00).
Autorzy:
Kokowski, Michał
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/783322.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Polska Akademia Umiejętności
Tematy:
scientific journals, history and philosophy of science, science studies, Scopus, WoS, ICI, DOAJ, ERIH +, Polish Academy of Arts and Sciences (PAAS), Institute of the History of Science of the Polish Academy of Sciences (IHS PAS), Commission of the History
czasopisma naukowe, historia i filozofii nauki, naukoznawstwo, Scopus, WoS, ICI, DOAJ, ERIH+, Polska Akademia Umiejętności, Instytut Historii Nauki PAN, Komisja Historii Nauki PAU, Pracownia Naukoznawstwa IHN PAN
Opis:
The article sketches the subject matter and the course of the first videoconference in the history of the Polish Academy of Arts and Sciences and the Institute of the History of Science of the Polish Academy of Sciences: “The Polish journals on the history and philosophy of science and the science of science: How to get to Scopus, WoS, ICI, DOAJ and ERIH+. Why is it worth doing?” (Krakow – Warsaw – Toruń, 16 April 2020, 10.00–15.00).The conference was organized on the occasion of the 20th anniversary of the Commission on the History of Science at the Polish Academy of Arts and Sciences, and to mark the establishment of the Laboratory for the Science of Science at the Institute for the History of Science, Polish Academy of Sciences, currently the only one (!) unit for the science of science in Poland.
Artykuł szkicuje tematykę i przebieg pierwszej w dziejach Polskiej Akademii Umiejętności i Instytutu Historii Nauki PAN Wideokonferencji pt. „Polskie czasopisma z historii i filozofii nauki oraz naukoznawstwa: Jak dostać się do Scopus, WoS, ICI, DOAJ oraz ERIH+? Dlaczego warto to zrobić?” (Kraków – Warszawa – Toruń, 16 kwietnia 2020, godz. 10.00–15.00).Konferencję zorganizowano z okazji 20-lecia Komisji Historii Nauki PAU i powołania Pracowni Naukoznawstwa IHN PAN, aktualnie jedynej placówki naukoznawczej w Polsce.
Źródło:
Studia Historiae Scientiarum; 2020, 19
2451-3202
Pojawia się w:
Studia Historiae Scientiarum
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Pozorna unia… Rzeczpospolita, Polacy i rodzina narodów słowiańskich w Wywodzie Dembołęckiego (geneza – znaczenie – predestynacja)
Autorzy:
Sztyber, Radosław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2031016.pdf
Data publikacji:
2019-12-16
Wydawca:
Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
Tematy:
national megalomania
Wojciech Dembołęcki
Sarmaticism
Polish philosophy of history
megalomania narodowa
sarmatyzm
polska historiozofia
Opis:
The sketch is an attempt at presenting Wojciech Dembołęcki’s views (contained in Wywód jedynowłasnego państwa świata [Treatise on the only True Country of the World]) on some issues, especially political issues, concerning the authority of Poles and its origin. The book published in 1633 (Warsaw) seems to be very controversial for its reader may find a lot of megalomaniac concepts often based on presumptions, historical usurpations, re-interpretations or simply naive etymology. The mentioned manipulations in the sphere of philosophy of history allowed the author to come to incredible conclusions. The fundamental one is connected with the first ever language that was spoken in paradise. The Franciscan writer convinced it was the Slavic tongue (“słowiański” from the Polish “słowo” – “word”), in effect Slavs must have been the oldest people of the world. There are numerous consequences of such an assumption, nevertheless the Poles were particularly privileged – as noble descendants of Adam and Eve – and only they participated in the mankind development process, they were responsible for civilization achievements, founded first ever cities, established the state system (and even regalia), defeated various military powers in the past, etc. Therefore, they allegedly had an exclusive right to rule countries and nations of the whole globe. This is the most important message of the book in question, although the author himself probably did not believe in his own imaginary theory fabricated just for show and because of overly ambitious Polish noblemen’s needs.
Źródło:
Tematy i Konteksty; 2019, 14, 9; 220-234
2299-8365
Pojawia się w:
Tematy i Konteksty
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Oświeceniowa kultura naukowa w kontekście filozoficznym. Z dziejów Komisji Edukacji Narodowej (Cz. 1)
Learned Culture in the Enlightenment in the Philosophical Context. On the History of the Commission of National Education (Part One)
Autorzy:
Janeczek, Stanisław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/488429.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
Komisja Edukacji Narodowej
Rzeczpospolita Obojga Narodów
wiek oświecenia
historia oświaty
historia filozofii
historia nauk
Commission of National Education
Polish–Lithuanian Commonwealth
Age of Enlightenment
History of Education
History of Philosophy
History of Science
Opis:
Artykuł przestawia dydaktykę KEN, koncentrując się na ukazaniu reform oświatowych charakterystycznych dla epoki oświecenia. W szczególności ukazuje specyfikę styku ówczesnej filozofii i nowożytnej nauki, stopniowo wyzwalającej się z hegemonii filozofii. Wskazuje na dominujący podówczas duch utylitaryzmu, a w warstwie metodologicznej – programowy eklektyzm. Postawa ta ujawniła się w całym szkolnictwie europejskim, a więc nie tylko we Francji, przodującej przynajmniej w zakresie deklaracji programowych, ale zwłaszcza w centralistycznie reformowanej oświacie w monarchii habsburskiej. Jest ona także właściwa tak reprezentacyjnemu świadectwu ówczesnej kultury naukowej, jakim była Wielka Encyklopedia Francuska, do której nawiąże wprost KEN. W szkole europejskiej wzbogacano studium językowo-humanistyczne o kształcenie matematyczno-przyrodnicze, zachowując kurs filozofii w duchu philosophia recentiorum, przynajmniej na poziomie uniwersyteckim. Filozofia ta krytycznie asymilowała elementy nowożytnej epistemologii, a zwłaszcza osiągnięcia nowożytnego przyrodoznawstwa. Podejście to było typowe dla szkolnictwa reformowanego w Rzeczypospolitej Obojga Narodów przez środowiska wyznaniowe, zwłaszcza zakon pijarów i jezuitów. Z czasem coraz bardziej upowszechni się empirystyczna epistemologia, owocująca fenomenalizmem kwestionującym możliwość uprawiania maksymalistycznie pojętej filozofii w formie nowożytnego arystotelizmu chrześcijańskiego funkcjonującego w szkole tradycyjnej. Mimo krytyki tego modelu kształcenia, presja tzw. długiego trwania (longue durée) tłumaczy zachowanie w szkole oświeceniowej elementów filozoficznych nawet w przyrodoznawstwie, w formie interpretacji korzystającej z kategorii substancji i jej właściwości, a nawet koncepcji duszy zwierzęcej.
This paper depicts the didactic approach of the Commission of National Education (Pol. KEN). It focuses on the educational reforms characteristic of the Age of the Enlightenment. In particular, it shows the specific character of the then philosophy and modern science that gradually liberated itself from the hegemony of philosophy. It pinpoints the spirit of utilitarianism that dominated at that time, and in its methodological aspect policy eclecticism. This attitude was manifested throughout European education, therefore not only in France, which was leading at least in her policy declarations, but especially in the Habsburg monarchy whose education was under centralistic reformation. It was also proper to the then learned culture of the Encyclopaedia, or a Systematic Dictionary of the Sciences, Arts, and Crafts, on which the KEN would draw. The European school of linguistic and humanistic studies was enriched by mathematics and natural sciences, whereas a course in philosophy in the spirit of philosophia recentiorum was maintained, at least at the university level. This philosophy assimilated some elements of modern epistemology in a critical manner, especially the accomplishments of modern natural science. Such approach was typical of reformed education in the Polish–Lithuanian Commonwealth by religious milieus, especially the Piarists and Jesuits. In the course of time empiristic epistemology became more and more popular and bore fruit in the form of phenomenalism which questioned the pursuit of philosophy maximalistically understood in the form of modern Christian Aristotelianism in the traditional school. Despite criticism of this model of education, the pressure of the so-called long duration (longue durée) accounts for the maintenance of philosophical elements in Enlightenment school, even in natural science, in the form of interpretation that takes advantage of the category of substance and its properties, and even of the conception of animal soul.
Źródło:
Roczniki Filozoficzne; 2015, 63, 4; 35-65
0035-7685
Pojawia się w:
Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Oświeceniowa kultura naukowa w kontekście filozoficznym. Z dziejów Komisji Edukacji Narodowej (cz. 2)
Learned Culture in the Enlightenment in the Philosophical Context. On the History of the Commission of National Education (Part Two)
Autorzy:
Janeczek, Stanisław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/488600.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
Komisja Edukacji Narodowej
Rzeczpospolita Obojga Narodów
wiek oświecenia
historia oświaty
historia filozofii
historia nauki
Commission of National Education
Polish–Lithuanian Commonwealth
Age of Enlightenment
History of Education
History of Philosophy
History of Science
Opis:
Artykuł przestawia dydaktykę KEN w zakresie sformułowań programowych, podręczników i praktyki dydaktycznej, ukazanych na tle reform charakterystycznych dla ówczesnej szkoły europejskiej. W ukazaniu realiów kultury naukowej funkcjonującej w szkolnictwie zarządzanym przez Komisję skupiono się na oddaniu specyfiki styku filozofii i nowożytnej nauki, nieraz znacznie odbiegającego od realiów współczesnych. Nauczanie w szkołach KEN należy niewątpliwie do programowo eklektycznej kultury intelektualnej oświecenia, godzącej szkołę tradycyjną z postulatami nowożytnymi. Postawa ta ujawniła się w całym szkolnictwie europejskim, a więc nie tylko we Francji, przodującej przynajmniej w zakresie deklaracji programowych, ale zwłaszcza w centralistycznie reformowanej oświacie w monarchii habsburskiej. Jest ona także właściwa tak reprezentacyjnemu świadectwu ówczesnej kultury naukowej, jakim była Wielka Encyklopedia Francuska, do której KEN wprost nawiązywała. Szkoły KEN odchodzą od utożsamiania kształcenia realnego z kursem filozofii, co nasili się wraz z upowszechnianiem się empirystycznej epistemologii, owocującego fenomenalizmem rugującym podejście ufundowane na filozofii, w szkole tradycyjnej właściwe nowożytnemu arystotelizmowi chrześcijańskiemu. W szkole europejskiej wzbogacano studium językowo-humanistyczne o kształcenie matematyczno-przyrodnicze, zachowując kurs filozofii w duchu philosophia recentiorum, przynajmniej na poziomie uniwersyteckim. Filozofia ta krytycznie asymilowała elementy nowożytnej epistemologii, a zwłaszcza osiągnięcia nowożytnego przyrodoznawstwa. Postawa ta była charakterystyczna także dla szkoły zreformowanej w połowie wieku XVIII na teranie Rzeczypospolitej Obojga Narodów, zwłaszcza przez zakon pijarów i jezuitów. KEN wprowadziła natomiast samoistne przedmioty matematyczno-przyrodnicze, co zaowocowało ograniczeniem wykładu filozofii, którą w szkołach średnich sprowadzono do kursu logiki i ukierunkowanej praktycznie etyki, a na uniwersytetach do prawa naturalnego z odniesieniami społecznymi, politycznymi i ekonomicznymi. Zaowocowało to nawet odejściem od tradycyjnej struktury uniwersytetu, z propedeutycznym wydziałem filozoficznym, gdy w duchu fizjokratycznego porządku fizycznego i moralnego ukonstytuowano dwuczłonową strukturę szkół wyższych. Tym niemniej presja tzw. długiego trwania (longue durée) tłumaczy zachowanie elementów filozoficznych nawet w przyrodoznawstwie, dzielone z ówczesną szkołą europejską, a więc w formie interpretacji korzystającej z kategorii substancji i jej właściwości, a nawet koncepcji duszy zwierzęcej.
The paper depicts the didactic approach of the Commission of National Education (Pol. KEN). It shows curricula policy, textbooks, and didactic practice against the backdrop of reforms characteristic of the then European school. In presenting the reality of learned culture in education managed by the Commission attention is focused on the specific borderline between philosophy and modern science, the areas that many a time diverged from contemporary circumstances. Teaching in the KEN schools undoubtedly belongs to the policy of eclectic intellectual culture of the Enlightenment that seeks to reconciliate the traditional school with modern postulates. This attitude was manifested throughout European education, therefore not only in France, which was leading at least in her policy declarations, but especially in the Habsburg monarchy whose education was under centralistic reformation. It was also proper to the then learned culture of the Encyclopaedia, or a Systematic Dictionary of the Sciences, Arts, and Crafts, on which the KEN would directly draw. The KEN schools diverge from the identification real education with a course of philosophy, a fact became more prominent together with the popularisation of empiristic epistemology that resulted in phenomenalism; the latter eliminated the approach founded on philosophy in the traditional school, the approach proper to modern Christian Aristotelianism. The European school of linguistic and humanistic studies was enriched by mathematics and natural sciences, whereas a course in philosophy in the spirit of philosophia recentiorum was maintained, at least at the university level. This philosophy assimilated some elements of modern epistemology in a critical manner, especially the accomplishments of modern natural science. Such attitude was also characteristic of the school reformed in the mid-eighteenth century in the Polish-Lithuanian Commonwealth, especially by the Piarists and Jesuits. The KEN introduced independent mathematical and natural science subjects, a fact that resulted in limitation of the course of philosophy which in secondary education was reduced to a course in logic and practical ethics, and at universities to natural law with some social, political, and economic references. This resulted in departure from the traditional structure of university, with a propaedeutic faculty of philosophy, where a two-part structure of higher education was constituted in the spirit of physiocratic physical order and moral order. Nevertheless the pressure of the socalled long duration (longue durée) accounts for the maintenance of philosophical elements in Enlightenment school, even in natural science, in the form of interpretation that takes advantage of the category of substance and its properties, and even of the conception of animal soul.
Źródło:
Roczniki Filozoficzne; 2015, 63, 4; 67-114
0035-7685
Pojawia się w:
Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Filozofia tomistyczna w środowiskach integryzmu katolickiego w Polsce
Thomism in Polish Roman Catholic Integristic movement today
Autorzy:
Karas, Marcin
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2078918.pdf
Data publikacji:
2019-12-30
Wydawca:
Naukowe Towarzystwo Tomistyczne
Tematy:
tomizm
integryzm katolicki
filozofia współczesna
historia idei
thomism
Roman Catholic Integrism
contemporary philosophy
history of ideas
Opis:
The article concerns the Thomistic philosophy present in the mainstream of Polish Roman-Catolic integrism, i.e. among the supporters and adherents of the Priestly Society of the Saint Pius X (FSSPX). The main aspects of this environment's activities were presented in terms of philosophical issues. The article is based on the latest publications and effects of this environment, based on the author's own research. As a result of research, it was found that Catholic traditionalists often refer to Thomistic philosophy, as recommended by popes and Christian philosophers in the 19th and the first half of the 20th century. According to the Catholic authors in Poland, advocating the pre-Vatican II tradition, Thomistic philosophy is not only a useful tool for expressing a realistic and religious vision of the world, but also an effective means of practicing apologetics for the traditionally understood Catholic vision of the world, man and society. The advantages of Thomism in this environment are: realism, objectivity, openness to divine revelation, respect for history, catholic holiness and supernaturalism. According to traditionalists, Thomism is the only perpetual philosophy and rescue against nihilism, subjectivism and individualism of our time, always recommended by popes.
Źródło:
Rocznik Tomistyczny; 2019, 8; 215-228
2300-1976
Pojawia się w:
Rocznik Tomistyczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-25 z 36

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies