Wszystkie pola: filozofia przyrody - Katalog OPAC zbiorów

Skocz do pozycji: 1.

Tytuł:: Filozofia przyrody a filozofia nauki
Autorzy:: Mączka, Janusz
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2013456.pdf
Data publikacji:: 2006
Wydawca:: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:: różnice między filozofią przyrody a filozofią nauki
podobieństwa między filozofią przyrody a filozofią nauki
metoda filozofii przyrody
filozofia przyrody jako „funkcja nauki”
differences between philosophy of nature and philosophy of science
similarities between philosophy of nature and philosophy of science
the method of philosophy of nature
philosophy of nature as a “function of science”
Źródło:: Roczniki Filozoficzne; 2006, 54, 1; 338-342
0035-7685
Pojawia się w:: Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 2.

Tytuł:: Filozofia przyrody a ontologia
Autorzy:: Tempczyk, Michał
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2013466.pdf
Data publikacji:: 2006
Wydawca:: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:: filozofia nauki
filozofia przyrody
ontologia
philosophy of science
philosophy of nature
ontology
Źródło:: Roczniki Filozoficzne; 2006, 54, 1; 315-318
0035-7685
Pojawia się w:: Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 3.

Tytuł:: Filozofia przyrody w działaniu
Autorzy:: Heller, Michał
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2013892.pdf
Data publikacji:: 2005
Wydawca:: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:: filozofia przyrody
filozofia nauki
filozofujący uczeni
philosophy of nature
philosophy of science
scientists-philosophers
Źródło:: Roczniki Filozoficzne; 2005, 53, 2; 408-410
0035-7685
Pojawia się w:: Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 4.

Tytuł:: Filozofia przyrody jako sito
Autorzy:: Czerniawski, Jan
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2013472.pdf
Data publikacji:: 2006
Wydawca:: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:: filozofia przyrody
nauki przyrodnicze
interpretacja
dialog interdyscyplinarny
filozofia w nauce
rewolucja kwantowo-relatywistyczna
kwantowa grawitacja
philosophy of nature
natural sciences
interpretation
interdisciplinary dialogue
philosophy in science
quantum-relativity revolution
quantum gravity
Źródło:: Roczniki Filozoficzne; 2006, 54, 1; 299-302
0035-7685
Pojawia się w:: Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 5.

Tytuł:: Zygmunt Hajduk, Filozofia przyrody. Filozofia przyrodoznawstwa. Metakosmologia
Autorzy:: Turek, Józef
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2013897.pdf
Data publikacji:: 2005
Wydawca:: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Źródło:: Roczniki Filozoficzne; 2005, 53, 2; 378-382
0035-7685
Pojawia się w:: Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 6.

Tytuł:: Filozofia przyrody jako podstawa światoobrazu
Autorzy:: Pleszczyński, Jan
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2013470.pdf
Data publikacji:: 2006
Wydawca:: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:: światoobraz
obraz świata
ewolucyjna teoria poznania
filozofia nauki
filozofia przyrody
Weltbild
picture of the world
evolutionary epistemology
philosophy of sciences
philosophia naturalis
Źródło:: Roczniki Filozoficzne; 2006, 54, 1; 306-309
0035-7685
Pojawia się w:: Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 7.

Tytuł:: Ekofilozofia – jako praktyczna filozofia przyrody
Autorzy:: Skowroński, Antoni
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2013445.pdf
Data publikacji:: 2006
Wydawca:: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:: filozofia przyrody
kosmofilozofia
biofilozofia
ekofilozofia
kryzys cywilizacyjny
kryzys ekologiczny
ochrona środowiska przyrodniczego
bioetyka
ekoetyka
„praktyczna filozofia przyrody”
philosophy of nature
cosmophilosophy
biophilosophy
ecophilosophy
civilization crisis
ecological crisis
bioethics
“practical philosophy of nature”
Źródło:: Roczniki Filozoficzne; 2006, 54, 1; 355-359
0035-7685
Pojawia się w:: Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 8.

Tytuł:: Filozofia przyrody a metafizyka szczegółowa
Autorzy:: Grabińska, Teresa
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2013459.pdf
Data publikacji:: 2006
Wydawca:: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:: aparatura pojęciowa teorii
analiza empiriologiczna
nauki szczegółowe
conceptual apparatus of theories
empiriological analysis
special sciences
Źródło:: Roczniki Filozoficzne; 2006, 54, 1; 329-334
0035-7685
Pojawia się w:: Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 9.

Tytuł:: Kosmologia jako filozofia przyrody nieożywionej
Autorzy:: Zabierowski, Mirosław
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2013884.pdf
Data publikacji:: 2005
Wydawca:: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:: skala mikro-
skala mega-
skala makro-
kosmologia a przyrodoznawstwo
microscale
megascale
macroscale
cosmology vs natural sciences
Źródło:: Roczniki Filozoficzne; 2005, 53, 2; 428-433
0035-7685
Pojawia się w:: Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 10.

Tytuł:: Filozofia przyrody nie tylko dla przyrodoznawców
Autorzy:: Szczuciński, Antoni
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2013457.pdf
Data publikacji:: 2006
Wydawca:: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:: filozofia przyrody
nauki przyrodnicze
philosophy of nature
science
Źródło:: Roczniki Filozoficzne; 2006, 54, 1; 334-337
0035-7685
Pojawia się w:: Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 11.

Tytuł:: Filozofia przyrody u podstaw myśli filozoficznej
Autorzy:: Lubański, Mieczysław
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2013889.pdf
Data publikacji:: 2005
Wydawca:: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:: filozofia przyrody
ponowoczesność
narracja
pseudonauka
philosophy of nature
postmodernity
narration
pseudoscience
Źródło:: Roczniki Filozoficzne; 2005, 53, 2; 416-417
0035-7685
Pojawia się w:: Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 12.

Tytuł:: Krakowska filozofia przyrody w okresie międzywojennym
Autorzy:: HELLER, Michał
MĄCZKA, Janusz
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/520480.pdf
Data publikacji:: 2004
Wydawca:: Polska Akademia Umiejętności
Źródło:: Prace Komisji Historii Nauki PAU; 2004, 6; 213-243
1731-6715
Pojawia się w:: Prace Komisji Historii Nauki PAU
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 13.

Tytuł:: Filozofia przyrody jako żywa pamięć i tradycja
Autorzy:: Roskal, Zenon E.
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2013467.pdf
Data publikacji:: 2006
Wydawca:: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:: historia filozofii przyrody
historia nauki
filozofia nauki
filozofia przyrody
history of philosophy of nature
history of science
philosophy of science
philosophy of nature
Źródło:: Roczniki Filozoficzne; 2006, 54, 1; 312-315
0035-7685
Pojawia się w:: Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 14.

Tytuł:: Komu i po co potrzebna jest filozofia przyrody?
Autorzy:: Dyk, Wiesław
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2013453.pdf
Data publikacji:: 2006
Wydawca:: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:: teoretyczna filozofia przyrody
praktyczna filozofia przyrody
oceniająco- normatywny aspekt filozofii przyrody
filozoficzne poznanie przyrody
theoretical philosophy of nature
practical philosophy of nature
evaluative and normative aspect of philosophy of nature
philosophical understanding of nature
Źródło:: Roczniki Filozoficzne; 2006, 54, 1; 249-350
0035-7685
Pojawia się w:: Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 15.

Tytuł:: Filozofia przyrody: preliminaria
The Philosophy of Nature: Preliminaries
Autorzy:: Hajduk, Zygmunt
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2012822.pdf
Data publikacji:: 2001
Wydawca:: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Opis:: The paper constitutes part of some more comprehensive textbook and embraces several introductory issues concerning philosophy of nature. 1 examine first different notions of this philosophical discipline used in various historically relevant contexts. Later on, 1 present reasons for claiming the philosophy of nature revival nowadays. Some aspects of its update are examined: the traditional and contemporary aims; roles related to different conceptions of the natural philosophy; its main stages of progressive change followed by its central categories. These developments have been accompanied by the growing view that philosophy of nature has become sufficiently justified in existence.
Źródło:: Roczniki Filozoficzne; 2001, 49, 3; 5-46
0035-7685
Pojawia się w:: Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 16.

Tytuł:: Filozofia przyrody i jej znaczenie dla nauk przyrodniczych
Autorzy:: Korpikiewicz, Honorata
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2013454.pdf
Data publikacji:: 2006
Wydawca:: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:: antropiczny
chaos
holizm
hipoteza
kosmoekologia
światopogląd
obraz świata
upadek łańcuszkowy
anthropic universe
holism
hypothesis
cosmoecology
world-view
chain fall
Źródło:: Roczniki Filozoficzne; 2006, 54, 1; 345-348
0035-7685
Pojawia się w:: Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 17.

Tytuł:: Filozofia przyrody jako obiekt sporów współczesnych filozofów [recenzja książki Filozofia przyrody współcześnie pod redakcją Marioli KuszykBytniewskiej i Andrzeja Łukasika, Kraków 2010]
Autorzy:: Rusek, Damian
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/600409.pdf
Data publikacji:: 2012
Wydawca:: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:: filozofia przyrody
Źródło:: Internetowy Magazyn Filozoficzny Hybris; 2012, 18
1689-4286
Pojawia się w:: Internetowy Magazyn Filozoficzny Hybris
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 18.

Tytuł:: Filozofia przyrody jako pomost między naukami przyrodniczymi a filozofią
Autorzy:: Krajewski, Władysław
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2013888.pdf
Data publikacji:: 2005
Wydawca:: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:: filozofia przyrody
filozofia nauki
ontologia
philosophy of nature
philosophy of science
ontology
Źródło:: Roczniki Filozoficzne; 2005, 53, 2; 418-421
0035-7685
Pojawia się w:: Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 19.

Tytuł:: Filozofia przyrody po niemiecku
Natural Philosophy in German Style
Autorzy:: Piotrowski, Robert
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/553304.pdf
Data publikacji:: 2012
Wydawca:: Uniwersytet Zielonogórski. Instytut Filozofii
Tematy:: filozofia przyrody
natural philosophy
Opis:: Recenzja książki: Hans-Dieter MUTSCHLER, Wprowadzenie do filozofii przyrody. Wybrane zagadnienia, przeł. Józef Bremer, Wydawnictwo WAM, Kraków 2005, s. 238.
Review of: Hans-Dieter MUTSCHLER, Wprowadzenie do filozofii przyrody. Wybrane zagadnienia, przeł. Józef Bremer, Wydawnictwo WAM, Kraków 2005, s. 238.
Źródło:: Filozoficzne Aspekty Genezy; 2012, 9; 271-276
2299-0356
Pojawia się w:: Filozoficzne Aspekty Genezy
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 20.

Tytuł:: Komu i po co potrzebna jest dziś filozofia przyrody?
Autorzy:: Hajduk, Zygmunt
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2013890.pdf
Data publikacji:: 2005
Wydawca:: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:: filozofia przyrody
filozofia przyrodoznawstwa
kryzys legitymizacyjny
philosophy of nature
philosophy of science
justificatory crisis
Źródło:: Roczniki Filozoficzne; 2005, 53, 2; 412-415
0035-7685
Pojawia się w:: Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 21.

Tytuł:: Komu i po co jest dziś potrzebna filozofia przyrody?
Autorzy:: Nowak, Grzegorz
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2013471.pdf
Data publikacji:: 2006
Wydawca:: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:: filozofia przyrody
filozofia biologii
biofilozofia
nauka
naukowiec
filozof
naturalizm
philosophy of nature
philosophy of biology
biophilosophy
science
scientist
philosopher
naturalism
Źródło:: Roczniki Filozoficzne; 2006, 54, 1; 302-305
0035-7685
Pojawia się w:: Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 22.

Tytuł:: Ekofilozofia jako filozofia przyrody zorientowana na potrzeby ochrony przyrody
Autorzy:: Dołęga, Józef M.
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2013450.pdf
Data publikacji:: 2006
Wydawca:: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:: biofilozofia – ekofilozofia
biophilosophy – ecophilosophy
Źródło:: Roczniki Filozoficzne; 2006, 54, 1; 351-352
0035-7685
Pojawia się w:: Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 23.

Tytuł:: Komu i po co potrzebna jest dziś filozofia przyrody?
Autorzy:: Ługowska, Danuta
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2013460.pdf
Data publikacji:: 2006
Wydawca:: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:: metodologia
filozofia przyrody
K. Kłósak
methodology
philosophy of nature
Źródło:: Roczniki Filozoficzne; 2006, 54, 1; 326-328
0035-7685
Pojawia się w:: Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 24.

Tytuł:: Komu i po co jest dziś potrzebna filozofia przyrody?
Autorzy:: Życiński, Józef
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2013891.pdf
Data publikacji:: 2005
Wydawca:: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:: filozofia przyrody
dialog kultur
kosmologia
philosophy of nature
intercultural dialog
cosmology
Źródło:: Roczniki Filozoficzne; 2005, 53, 2; 410-411
0035-7685
Pojawia się w:: Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 25.

Tytuł:: Komu i po co potrzebna jest dziś filozofia przyrody?
Autorzy:: Piątek, Zdzisława
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2013883.pdf
Data publikacji:: 2005
Wydawca:: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:: filozofia przyrody
nauki kognitywne
wiedza niedyskursywna
natura umysłów
philosophy of nature
cognitive sciences
non-discursive knowledge
nature of minds
Źródło:: Roczniki Filozoficzne; 2005, 53, 2; 434-437
0035-7685
Pojawia się w:: Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 26.

Tytuł:: Filozofia przyrody Władysława Heinricha
Władysław Heinrichs philosophy of nature
Autorzy:: Heller, Michał
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/690588.pdf
Data publikacji:: 2005
Wydawca:: Copernicus Center Press
Tematy:: Władysław Heinrich
philosophy of science
philosophy of nature
epistemology
Opis:: At the turn of the 19th and 20th century, Wladyslaw Heinrich introduced a new style of philosophizing in the Cracow rather traditional philosophical milieu. His way of presenting philosophical ideas in a strict contact with empirical sciences arose great interest and found several talented followers. In the Jagiellonian Library in Cracow the manuscript is preserved bearing the title 'Theory of Cognition'; it was written by Heinrich in 1912. The author presents and critically assesses his 'philosophy of nature' as it can be reconstructed from the above mentioned manuscript.
Źródło:: Zagadnienia Filozoficzne w Nauce; 2005, 36; 31-44
0867-8286
2451-0602
Pojawia się w:: Zagadnienia Filozoficzne w Nauce
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 27.

Tytuł:: Nauki przyrodnicze a filozofia przyrody
Sciences and Philosophy of Nature
Autorzy:: Heller, Michał
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/1917508.pdf
Data publikacji:: 2020-11-16
Wydawca:: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Opis:: Three stages of scientific knowledge of the world are discussed. The first stage is provided by philosophy of science the aim of which is to understand the sciences rather than the world itself. The second step consists in pursuing traditional philosophical themes which are involved in scientific theories. This stage is called “philosophy in science”. Every science presupposes certain assumptions which cannot be analyzed with the help of philosophies which are a priori with respect to science. It seems that a new philosophy should be created especially to satisfy such needs of science. Scientific theories themselves should serve as a starting point of such a philosophy. This third stage could be named “science as philosophy”.
Źródło:: Roczniki Filozoficzne; 1998, 46, 3; 7-14
0035-7685
Pojawia się w:: Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 28.

Tytuł:: Filozofia przyrody ożywionej w OBI
Philosophy of Biology in OBI
Autorzy:: Skoczny, Włodzimierz
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/691302.pdf
Data publikacji:: 2012
Wydawca:: Copernicus Center Press
Tematy:: philosophy of biology
history of philosophy of biology
history of philosophy of biology in Poland
Joseph Życiński
evolution
neuroscience
Opis:: This research in the philosophy of biology in OBI was focused on the problems related to the nature and evolution of life. Special attention is paid to issues in the history of biology, evolutional theism, and neurophysiology.
Źródło:: Zagadnienia Filozoficzne w Nauce; 2012, 50; 41-45
0867-8286
2451-0602
Pojawia się w:: Zagadnienia Filozoficzne w Nauce
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 29.

Tytuł:: Filozofia przyrody a filozofia Boga
The Philosophy of Nature and the Philosophy of God
Autorzy:: Lemańska, Anna
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2013421.pdf
Data publikacji:: 2006
Wydawca:: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:: filozofia przyrody
filozofia Boga
wiara i nauka
the philosophy of nature
the philosophy of God
faith and science
Opis:: The issues from the domain of the philosophy of nature such as non-necessity of beings, finality in nature, the beginning of the universe, life, human being; and causality in nature call for the existence of a transcendent reality or the absolute being – God. God is a factor which makes the material reality rational. The problem of the existence of God and His relation to the material world is discussed in the philosophy of God. Therefore the philosophy of God is the fulfilment of the philosophy of nature. On the other hand the philosophy of nature can provide some arguments for the existence of God. In this way the philosophy of nature and the philosophy of God are complementary to each another.
Źródło:: Roczniki Filozoficzne; 2006, 54, 2; 133-142
0035-7685
Pojawia się w:: Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 30.

Tytuł:: Filozofia przyrody jako warunek sine qua non powstania i rozwoju nauki
Autorzy:: Jodkowski, Kazimierz
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2013886.pdf
Data publikacji:: 2005
Wydawca:: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:: filozofia przyrody
nauka
metafizyka
logiczny pozytywizm
neopozytywizm
krytyczny racjonalizm
paradygmat
naukowy program
badawczy
filozofia spekulatywna
filozofia naukowa
philosophy of nature
science
metaphysics
logical positivism
neopositivism
critical rationalism
paradigm
scientific research programme
speculative philosophy
scientific philosophy
Źródło:: Roczniki Filozoficzne; 2005, 53, 2; 424-427
0035-7685
Pojawia się w:: Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 31.

Tytuł:: Filozofia przyrody w europejskiej tradycji filozoficznej
Philosophy of Nature in the European Philosophical Tradition
Autorzy:: Roskal, Zenon Eugeniusz
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2012823.pdf
Data publikacji:: 2001
Wydawca:: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Opis:: The article presents the main concepts of the philosophy of nature (Aristotelian, Cartesian, Kantian. Hegelian etc.) which emerges in the European philosophical tradition in the period from the origins of philosophy of nature (Milesian philosophy of nature) to Hegel’s philosophy of nature. Some attention is also devoted to the most obvious and most influential problem relation between philosophy (philosophy of nature) and empirical science, which arises from historical and philosophical attempts of reconstructing the genesis of modern experimental science.
Źródło:: Roczniki Filozoficzne; 2001, 49, 3; 47-70
0035-7685
Pojawia się w:: Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 32.

Tytuł:: Dyskusja po referacie Michała Hellera i Janusza Mączki „Krakowska filozofia przyrody w okresie międzywojennym”
Autorzy:: STRZAŁKOWSKI, Adam
HELLER, Michał
JANIK, Jerzy A.
PELCZAR, Andrzej
ŚRÓDKA, Andrzej
ŚREDNIAWA, Bronisław
WÓJCIK, Zbigniew
DYBIEC, Julian
ALEXANDROWICZ, Stefan W.
BEIERSDORF, Krzysztof
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/520348.pdf
Data publikacji:: 2004
Wydawca:: Polska Akademia Umiejętności
Źródło:: Prace Komisji Historii Nauki PAU; 2004, 6; 244-251
1731-6715
Pojawia się w:: Prace Komisji Historii Nauki PAU
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 33.

Tytuł:: Filozofia przyrody jako podstawa dla sozologii
The philosophy of nature as the principle of sozology
Autorzy:: Lemańska, A.
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/271806.pdf
Data publikacji:: 2009
Wydawca:: Górnośląska Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Kardynała Augusta Hlonda
Tematy:: filozofia przyrody
sozologia
antropocentryzm
biocentryzm
philosophy of nature
sozology
anthropocentrism
biocentrism
Opis:: W artykule uzasadnia się, że filozofia przyrody stanowi jeden z filarów, na których można się oprzeć, poszukując podstaw aksjologicznych dla działań podejmowanych w celu ochrony środowiska. Takich fundamentów nie mogą dostarczyć same nauki przyrodnicze, gdyż metoda eksperymentalna nie dopuszcza możliwości dokonywania wartościowań. W ramach filozofii przyrody można też próbować poszukiwać rozwiązań unikających skrajności zarówno antropocentryzmu, jak i biocentryzmu.
The article presents a justification that the philosophy of nature is one of the pillars which can be used as a support while seeking the axiological foundations for the actions undertaken for environmental protection. These foundations cannot be solely provided by the natural sciences as the experimental method does not allow making valuations. The framework of the philosophy of nature enables making attempts to find solutions which avoid extremes of both anthropocentrism and biocentrism.
Źródło:: Problemy Ekologii; 2009, R. 13, nr 6, 6; 297-299
1427-3381
Pojawia się w:: Problemy Ekologii
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 34.

Tytuł:: Filozofia przyrody w alchemii. Zarys związków
Philosophy of nature and alchemy. An outline of their relationships
Autorzy:: Kazibut, Radosław
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/1926922.pdf
Data publikacji:: 2020-12-31
Wydawca:: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
Tematy:: filozofia przyrody
alchemia
obraz świata
philosophy of nature
alchemy
image of the world
Opis:: Celem moich rozważań jest przedstawienie związków pomiędzy dociekaniami filozofów przyrody a rozwojem tradycji alchemicznej. Odwołam się do wybranych koncepcji ukształtowanych w dziejach alchemii. Będę argumentował na rzecz tezy, że dociekania alchemików przybierały postać rozbudowanych systemów tworzących koherentne obrazy świata przyrody, które implikowały określone typy filozofii przyrody.
The aim of my discussion is to present the relationship between the research of natural philosophers and the development of the alchemical tradition. I refer to specific concepts formulated in the history of alchemy to argue that research in this field took the form of complex systems delineating coherent pictures of the natural world and, therefore, that alchemy presupposes certain types of natural philosophy.
Źródło:: Studia Philosophiae Christianae; 2020, 56, 4; 113-131
0585-5470
Pojawia się w:: Studia Philosophiae Christianae
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 35.

Tytuł:: Natural philosophy in the system of ideological orientations of the individual
Filozofia przyrody metodą racjonalnego kształtowania jednostek
Autorzy:: Beregova, G.
Gawdzik, A.
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/321481.pdf
Data publikacji:: 2016
Wydawca:: Politechnika Śląska. Wydawnictwo Politechniki Śląskiej
Tematy:: natural philosophy
natural science
education of students
human life
social philosophy
filozofia przyrody
nauki przyrodnicze
kształcenie studentów
życie człowieka
filozofia społeczna
Opis:: The paper drawn attention to natural philosophy as a branch of philosophical studies aimed at rational comprehension of the integrity of nature and its fundamental principle. It has been necessary to provide confidence in the knowledge of natural philosophy of modern university students, as this knowledge helps them to understand the nature of a general. That allows the students to understand all things in their unity and in a variety of forms, build a rational and scientific picture of the world, as a whole, from inorganic nature - to life and human life.
W pracy omówiono znaczenie i zasady filozofii przyrody, stanowiącej gałąź nauk filozoficznych, dla racjonalnego pojmowania integralności natury i zasad jej funkcjonowania. Koniecznym więc jest przekazywanie tego typu wiedzy studentom wyższych uczelni, gdyż pomoże im ona w lepszym zrozumieniu otaczającego nas świata w powiązaniu z kierunkiem stanowiącym przedmiot ich studiów.
Źródło:: Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie / Politechnika Śląska; 2016, 98; 7-14
1641-3466
Pojawia się w:: Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie / Politechnika Śląska
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 36.

Tytuł:: Hodowla roślin - dziedzina agronomii czy filozofia przyrody
Plant breeding - a domain of agronomy or a philosophy of nature
Autorzy:: Swiecicki, W.K.
Surma, M.
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/808206.pdf
Data publikacji:: 2002
Wydawca:: Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
Opis:: W artykule przedstawiono rozwój hodowli roślin na tle i w powiązaniu z osiągnięciami innych dziedzin i specjalności naukowych. Wskazano szczególnie na związki hodowli z agronomią, biologią i genetyką. Podkreślono jej rolę w rozwiązywaniu problemu wyżywienia ciągle wzrastającej liczby ludności. Zwrócono uwagę na dylematy filozoficzno-etyczne współczesnych hodowców, pojawiające się w wyniku nadprodukcji żywności w krajach wysoko rozwiniętych oraz możliwości, jakie niosą ze sobą najnowsze osiągnięcia genetyki. Rozważania te upoważniły autorów do sformułowania stwierdzenia, że metody hodowli umożliwiające przenoszenie genów i poszerzające naturalną zmienność gatunków powinny być stosowane w poszanowaniu praw i mądrości przyrody.
The development of plant breeding was presented with respect to the achievements in other fields of scientific research. Special attention was paid to the relations between breeding and agronomy, biology and genetics. Its role in feeding of continuously increasing human population was emphasised. The paper discussed also some philosophic and ethic dilemmas of contemporary breeders appearing as a result of food overproduction in developed countries and the possibilities created by the latest achievements in genetics. These considerations enable us to conclude that the breeding methods, transferring genes and enhancing natural variation of species should be used with respect for laws and wisdom of the Nature.
Źródło:: Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych; 2002, 488, 1
0084-5477
Pojawia się w:: Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 37.

Tytuł:: Uwagi na marginesie dyskusji o funkcjach filozofii przyrody
Notes on the margins of the discussion on the functions of the philosophy of nature
Autorzy:: Wróblewski, Zbigniew
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/1963589.pdf
Data publikacji:: 2004-12-31
Wydawca:: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
Tematy:: filozofia przyrody
philosophy of nature
Źródło:: Studia Ecologiae et Bioethicae; 2004, 2, 1; 735-738
1733-1218
Pojawia się w:: Studia Ecologiae et Bioethicae
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 38.

Tytuł:: Czym jest filozofia biologii i czym być powinna w rozumienia Szczepana Ślagi?
What the Philosophy of Nature is and Should be According to fr. Szczepan Ślaga?
Autorzy:: Piątek, Zdzisława
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/502116.pdf
Data publikacji:: 2011
Wydawca:: Wyższe Seminarium Duchowne w Łodzi
Tematy:: ks. Szczepan Ślaga
filozofia przyrody
filozofia biologii
Opis:: The paper contains some critical remarks on the position put forward by Szczepan Ślaga, who claims that the philosophy of biology may and should be separated from the philosophy of animate nature which he calls biophilosophy.
Źródło:: Łódzkie Studia Teologiczne; 2011, 20; 261-269
1231-1634
Pojawia się w:: Łódzkie Studia Teologiczne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 39.

Tytuł:: Praktyczne horyzonty filozofii przyrody
Autorzy:: Wróblewski, Zbigniew
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2013447.pdf
Data publikacji:: 2006
Wydawca:: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:: praktyczna filozofia przyrody
ekofilozofia
practical philosophy of nature
ecophilosophy
Źródło:: Roczniki Filozoficzne; 2006, 54, 1; 352-354
0035-7685
Pojawia się w:: Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 40.

Tytuł:: Koncepcja uprawiania filozofii przyrody w ujęciu Tadeusza Wojciechowskiego — próba rekonstrukcji historyczno-filozoficznej
Autorzy:: TROMBIK, Kamil
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/488661.pdf
Data publikacji:: 2018-03-26
Wydawca:: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:: Tadeusz Wojciechowski
filozofia przyrody
historia filozofii przyrody
metoda filozofii przyrody
neoscholastyczna filozofia przyrody
krakowska filozofia przyrody
philosophy of nature
history of the philosophy of nature
method of the philosophy of nature
neoscholastic philosophy of nature
Opis:: The Conception of Natural Philosophy in the View of Tadeusz Wojciechowski: An Attempt at Reconstruction
Źródło:: Roczniki Filozoficzne; 2018, 66, 1; 133-152
0035-7685
Pojawia się w:: Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 41.

Tytuł:: Eter, stara teoria kwantów, filozofia przyrody i problematyka ciągłości w ujęciu Bogdana Szyszkowskiego
Ether, the old quantum theory, philosophy of nature and the problem of continuity as defined by Bogdan Szyszkowski
Autorzy:: Mścisławski, Łukasz
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/690752.pdf
Data publikacji:: 2020
Wydawca:: Copernicus Center Press
Tematy:: Bogdan Szyszkowski
Kiev
natural philosophy
philosophy of physics
aether
continuity
old quatnum theory
quantum mechanics
special theory of relativity
causality
Szyszkowski Bohdan
old quantum theory
Opis:: The aim of this paper is to present the views of one of prominent Polish chemists, namely Bohdan Szyszkowski. Presented views are concerning the relation of the concepts of aether, continuity and causality in the context of revolution in physics that took place at the turn of 19th and 20th centuries. The issues particularly concern his thoughts related to the old quantum theory and special relativity. In particular, this article presents the role of these concepts in the foundations of physics and – in a more general aspect – in the recognized fields of knowledge. The nature of Szyszkowski’s analysis allows him to be considered a very interesting thinker in the area that today is called the philosophy of physics or, perhaps more accurately, the philosophy in science. An important observation made by Szyszkowski is emphasized that mathematical structures cannot have physical properties. Attention was also paid to the Polish intellectual community, which was formed in Kiev before 1919.
Źródło:: Zagadnienia Filozoficzne w Nauce; 2020, 68; 185-216
0867-8286
2451-0602
Pojawia się w:: Zagadnienia Filozoficzne w Nauce
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 42.

Tytuł:: Teologiczna i światopoglądowa relewantność filozofii przyrody
Theological and Worldview Relevancy of the Philosophy of Nature
Autorzy:: Hajduk, Zygmunt
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2015644.pdf
Data publikacji:: 2004
Wydawca:: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:: relewantność
światopogląd
teologia
filozofia przyrody
relevancy
worldview
theology
philosophy of nature
Opis:: While establishing the first type of relevancy, one takes into account the standard issues of the classical philosophy of nature. In particular, they are focused on the question of hylomorphism, evolutionism and miraculous events. This type of relevancy is defined through the relationships between the results of the natural sciences. They imply philosophical problems, a fact that enables us to establish the relationships between these sciences and theology. As a rule, it is the philosophy of nature and philosophy of God (I. G. Barbour, A. Anderwald) that play the role of mediators between the natural sciences and theology. The problems in question continue the relationships between evolution and creation, between science and religion, or religious faith, and between theology and the natural sciences. A discussion on the second type of relevancy depends to a large extent on the aspectual additional definitions of its terms. Obviously, they contain the concepts of science, philosophy, worldview, ideology, religion, and theology. These explicative manoeuvres allow us to take advantage of the strategies, introduced beforehand, of establishing the relationship between science and religion. It is essential for our context to construct a coherent image of the world, an image that is characteristic of the philosophy of nature. This image combines some aspects of science, philosophy, including metaphysics, ethics, and theology.
Źródło:: Roczniki Filozoficzne; 2004, 52, 2; 189-208
0035-7685
Pojawia się w:: Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 43.

Tytuł:: Jak wyliczyć cnotę? Ilościowe ujęcie cnót w Kwestiach do Etyki Ryszarda Kilvingtona
Autorzy:: Michałowska, Monika
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/706156.pdf
Data publikacji:: 2012-09-01
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:: XIV-wieczna filozofia przyrody
etyka średniowieczna
cnoty
zmiana
Ryszard Kilvington
Opis:: Ryszarda Kilvingtona Kwestie do Etyki stanowiące w porządku chronologicznym czwarte uniwersyteckie dzieło tego myśliciela, a jednocześnie pierwsze z dwóch dotyczących filozofii praktycznej, są dziełem szczególnym. W Etyce Kilvington konsekwentnie, zgodnie ze swoja praktyką, posługuje się metodą secundum imaginationem, która pozwala mu na konstruowanie hipotetycznych, ale realnie możliwych, przypadków służących analizie różnorodnych zagadnień etycznych. Zastosowanie tej metody, jak również uznanie, że wady i cnoty etyczne są „przedmiotami”, które podobnie jak substancje istnieją w rzeczywistości i podlegają takim samym zmianom jak rzeczy fizyczne, umożliwia Kilvingtonowi wykorzystywanie do ich badania podobnych procedur badawczych, jak w przypadku analiz zjawisk przyrody. Taka ekonomia myślenia, a także wprowadzenie tej samej metody do rozważań o różnorodnym filozoficznie charakterze, obecna jest zarówno w Sofizmatach, Kwestiach do Fizyki, jak również Kwestiach do Etyki, stając się fundamentalną cechą myśli Ryszarda Kilvingtona i pozwalając mu na zachowanie ciągłości w rozwoju koncepcji filozoficznych.
Źródło:: Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria; 2012, 3; 459-474
1230-1493
Pojawia się w:: Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 44.

Tytuł:: Philosophical aspects of sustainable development
Autorzy:: Zadrożny, Paweł
Nicia, Paweł
Parzych, Piotr
Bejger, Romualda
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2191389.pdf
Data publikacji:: 2021
Wydawca:: Stowarzyszenie SILGIS
Tematy:: philosophy of nature
ecophilosophy
sustainable development
filozofia przyrody
ekofilozofia
rozwój zrównoważony
Opis:: The history of mankind and the related history of the philosophy of nature demonstrate that, throughout centuries, people have always focused on the pursuit of understanding the world which they live in as well as the laws that govern it. The traditional philosophy concentrated on ontology and metaphysics, but with the development of civilisation as well as scientific and technical progress, it significantly expanded. The development of civilisation and its growing needs resulted in the increased anthropopressure on the natural environment, which caused significant changes. Civilisation and environmental threats, which mankind began to be aware of as late as in the last century, have also become the subject of considerations of contemporary philosophers. The pro-environmental and pro-ecological ideas that emerged in response to these threats often have their origins in philosophy. One of such ideas, which has now been firmly established legally, politically and socially, is the concept of sustainable development. Sustainable development for modern human is not only an idea, but it forms the basis of specific laws, policies and actions aimed at the survival of the human species. This paper presents examples of philosophical views on the idea of sustainable development – its origin, development, extent and perspectives.
Źródło:: GIS Odyssey Journal; 2021, 1, 1; 83--90
2720-2682
Pojawia się w:: GIS Odyssey Journal
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 45.

Tytuł:: Rachunek nieskończonościowy: Ryszard Swineshead i Godfryd Wilhelm Leibniz
Autorzy:: Jung, Elżbieta
Podkoński, Robert
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2103019.pdf
Data publikacji:: 2016
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:: Ryszard Swineshead
G.W. Leibniz
rachunek nieskończonościowy
filozofia przyrody
oksfordzcy Kalkulatorzy
Opis:: W swojej korespondencji z Janem Wallisem z 1697 roku Leibniz z uznaniem wypowiada się o najbardziej znanym dziele powstałym w szkole oksfordzkich Kalkulatorów, a mianowicie Księdze kalkulacji. Ryszard Swineshead, autor tego traktatu, znany powszechnie jako Kalkulator, na jego kartach podsumowuje i dopełnia wysiłku swoich poprzedników zmierzającego ku matematyzacji scholastycznej filozofii przyrody. Podstawowym narzędziem jest tutaj rachunek proporcji zaczerpnięty z Elementów Euklidesa, ale oksfordzcy Kalkulatorzy wypracowują także swoisty rachunek nieskończonościowy, wynikający z zaakceptowania Arystotelesowskiej koncepcji kontinuum. Mimo że w dziełach Leibniza i Swinesheada odnajdujemy rozumowania na pierwszy rzut oka bardzo podobne, to jednak nie mogą one stanowić dostatecznej podstawy dla twierdzenia, że Leibniz wykorzystywał, czy chodźby inspirował się Księgą kalkulacji dokonując swoich odkryć naukowych. Po pierwsze, mamy do czynienia z tylko dwoma fragmentami, co do których możemy mówić o uderzającym podobieństwie. Po drugie, każdy z tych myślicieli, tworząc w zupełnie innej atmosferze naukowej, wykorzystywał narzędzia matematyczne w fizyce w innym celu. Ryszard Swineshead nie potrafił wyjść poza granice filozofii przyrody wyznaczone przez Arystotelesa i nauka ta była dla niego celem samym w sobie, bez jakchkolwiek odniesień do praktyki czy nauk wytwórczych. Jeśli więc Leibniz inspirował się Księgą kalkulacji, to tylko w tym sensie, że odnajdował w niej pomysły i rozumowania analogiczne do swoich własnych.
Źródło:: Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria; 2016, 4; 219-228
1230-1493
Pojawia się w:: Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 46.

Tytuł:: Geneza nauki w głównych nurtach XX-wiecznej historii nauki
The Genesis of Science in the Main Trends 20th-century History of Science
Autorzy:: Roskal, Zenon E.
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2015876.pdf
Data publikacji:: 2002
Wydawca:: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:: historia nauki
jońska filozofia przyrody
pitagorejsko-platońska filozofia przyrody
geneza nauki
history of science
Ionian philosophy of nature
Pythagorean-Platonic philosophy of nature
genesis of science
Opis:: The paper sought to present one trend of the debate carried on within the confines of 20th-century history of science, i.e. the genesis of science. Among various trends of this debate we shall distinguish one that concerns the evaluation of the significance of the main traditions in Greek philosophy (Ionian, Pythagorean-Platonic) in the process of the constitution of science. The paper shows some solutions to this question that appear in the main trends of 20th--century history of science (externalism, internalism).
Źródło:: Roczniki Filozoficzne; 2002, 50, 3; 163-178
0035-7685
Pojawia się w:: Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 47.

Tytuł:: Filozofia nauk przyrodniczych w dobie wykładniczego tempa rozwoju nauki
Autorzy:: Such, Jan
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2013887.pdf
Data publikacji:: 2005
Wydawca:: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:: filozofia przyrody
filozofia nauki
ontologia
philosophy of nature
philosophy of science
ontology
Źródło:: Roczniki Filozoficzne; 2005, 53, 2; 421-423
0035-7685
Pojawia się w:: Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 48.

Tytuł:: W poszukiwaniu tożsamości współczesnej filozofii przyrody
Contemporary Philosophy of Nature: A Search for Identity
Autorzy:: Janowski, Jarosław Maciej
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2098332.pdf
Data publikacji:: 2021-12-31
Wydawca:: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
Tematy:: filozofia
filozofia przyrody
metafilozofia
metodologia
interdyscyplinarność
philosophy
philosophy of nature
metaphilosophy
methodology
interdisciplinarity
Opis:: W artykule podjęto kwestię dotyczącą tożsamości filozofii przyrody w kontekście trzech współcześnie wymienianych charakterystycznych cech tej dyscypliny, a mianowicie jej różnorodności metodologicznej, interdyscyplinarności oraz swoistej dynamiki rozwojowej. Analizowane są zagrożenia dla tożsamości filozofii przyrody, wynikające z takiego zestawu cech, w szczególności z różnorodności metodologicznej filozofii przyrody. Jednocześnie podjęto próbę obrony wymienionych cech jako powodujących nie tylko zagrożenia, ale również (paradoksalnie) wzmacniających tożsamość filozofii przyrody. Całość analiz odnosi się do metafilozoficznej charakterystyki dziedziny filozofii. --------------- Zgłoszono: 13/08/2021. Zrecenzowano: 06/09/2021. Zaakceptowano do publikacji: 14/10/2021.
This article addresses the issue of the identity of the philosophy of nature in the context of three features characteristic of this philosophical discipline, namely its methodological diversity, interdisciplinarity and specific developmental dynamics. This paper examines the threats to the identity of the philosophy of nature resulting from this set of features, particularly from its methodological diversity. It will also attempt to consider these features as (paradoxically) strengthening the identity of the philosophy of nature. Lastly, the entire discussion will be considered in relation to the metaphilosophical dimension of philosophy as an area of knowledge. --------------- Received: 13/08/2021. Reviewed: 06/09/2021. Accepted: 14/10/2021.
Źródło:: Studia Philosophiae Christianae; 2021, 57, 2; 73-99
0585-5470
Pojawia się w:: Studia Philosophiae Christianae
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 49.

Tytuł:: Piotra Lenartowicza filozofia a nauki matematyczne
Piotr Lenartowicz’s Philosophy and Mathematical Science
Autorzy:: Janusz, Robert
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/470766.pdf
Data publikacji:: 2019
Wydawca:: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
Tematy:: filozofia przyrody
matematyka
fizyka
biologia
chaos
philosophy of nature
mathematics
physics
biology
Opis:: This article discusses Piotr Lenartowicz’s S.J., philosophy of nature in the context of mathematical natural sciences. Lenartowicz based his philosophical reflections on biology on the thinking of Aristotle and not on Galileo’s assumption that mathematics is the language of nature. On the basis of modern physics, which has refuted mechanicism and materialism in quantum mechanics, biology develops, but its philosophy can be still interpreted materialistically. Lenartowicz’s intention was to repair the philosophy of biology by returning to Aristotle. However, it ignores the aspects that mathematical physics has overcome, aspects which have not yet been assimilated by the philosophy of biology.
W artykule omawiana jest filozofia przyrody Piotra Lenartowicza SJ w kontekście matematycznego przyrodoznawstwa. Refleksje filozoficzne dotyczące biologii Lenartowicz opierał na Arystotelesie, tymczasem Galileusz twierdził, że językiem przyrody jest matematyka. Na bazie współczesnej fizyki, która odparła mechanicyzm i materializm w mechanice kwantowej, rozwija się biologia, której filozofia bywa nadal interpretowana materialistycznie. Zamierzenia Lenartowicza naprawy filozofii biologii przez powrót do Arystotelesa ignorują jednak te aspekty, które pokonała fizyka matematyczna, a których jeszcze nie zasymilowała filozofia biologii.
Źródło:: Studia Ecologiae et Bioethicae; 2019, 17, 2; 19-27
1733-1218
Pojawia się w:: Studia Ecologiae et Bioethicae
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 50.

Tytuł:: Powstanie i rozwój filozofii ekologicznej
Origin and development of ecological philosophy
Autorzy:: Tyburski, W.
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/371661.pdf
Data publikacji:: 2006
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Komitet Człowiek i Środowisko PAN
Tematy:: etyka środowiskowa
filozofia środowiskowa
filozofia przyrody
environmental ethics
environmental philosophy
philosophy of nature
Opis:: Niniejsza wypowiedz stawia sobie za zadanie przedstawienie narodzin i rozwoju filozofii ekologicznej i etyki środowiskowej. Dyscypliny te nawiazuja do wielowiekowego dorobku mysli filozoficznej, głównie filozofii przyrody, ale w dojrzałej postaci ukonstytuowały sie dopiero na przełomie lat 60. i 80. XX w. w Stanach Zjednoczonych. Artykuł przywołuje XIX wieczne inspiracje myślenia nakierowanego na ochronę środowiska przyrodniczego (R.W. Emerson, H.D. Thoreau), a następnie ukazuje etapy rozwoju filozofii ekologicznej i etyki środowiska, główne stanowiska i ich reprezentantów takich jak: J. Muir, Aldo Leopold, J. Baird Callicot, Holems Rolston III, P.W. Taylor, J. Passmore, Arne Naess, H. Skolimowski i inni. W drugiej czesci niniejszego opracowania przedstawiono narodziny i rozwój filozofii i etyki srodowiskowej w Polsce. Ukazano kierunki i stanowiska w ramach filozofii i etyki srodowiskowej a take głównych ich reprezentantów. Scharakteryzowano take dorobek polskiej mysli ekofilozoficznej.
The above text tries to describe the birth and developoment of environmental philosophy and environmental ethics. These disciplines refer to the legacy of many centuries of philosophical thought, mainly the philosophy of nature; however, these disciplines acquired the developed form as late as in the period between 1960s and 1980s in the United States. The article describes 19th century influences that inspired thinking about the protection of natural environment (R.W. Emerson, H.D. Thoreau), and then shows the stages of development of evironmental philosophy and environmental ethics, mainly the standpoints and their representatives such as J. Muir, Aldo Leopold, J. Baird Callicot, Holems Rolston III, P.W. Taylor, J. Passmore, Arne Naess, H. Skolimowski and others. The other part of this article deals with the emergence and development of environmental philosophy and environmental ethics in Poland. It pinpoints the directions and standpoints of environmental philosophy and environmental ethics, presents their main representatives and also describes the achievements of Polish ecophilosophical thought
Źródło:: Problemy Ekorozwoju; 2006, 1, 1; 7-15
1895-6912
Pojawia się w:: Problemy Ekorozwoju
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 51.

Tytuł:: Alchemia. Mit i znaczenie
Alchemy. Myth and Meaning
Autorzy:: Kazibut, Radosław
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2057709.pdf
Data publikacji:: 2021-12-30
Wydawca:: Akademia Ignatianum w Krakowie
Tematy:: alchemia
mit
Claude Lévi-Strauss
filozofia przyrody
alchemy
myth
philosophy of nature
Opis:: Przedstawione w artykule rozważania nad kulturą alchemiczną nawiązują do wykładów Claude’a Lévi-Straussa wygłoszonych w audycji „Idee” radia CBC. Odwołanie do Lévi-Straussa umożliwia przedstawienie alchemii nie jako pseudonaukowej iluzji, ale jako działalności przekazującej mitologiczne toposy. Z tej perspektywy alchemia rozwijała się między objawieniem, obserwacją, rozumem, wiarą, doświadczeniem estetycznym, filozofią, religią, teologią, magią i gnozą.
The discussion of alchemical culture presented in this paper draws on Claude Lévi-Strauss’ lectures delivered on the CBC radio programme “Ideas.” The reference to Lévi-Strauss makes it possible to present alchemy not as a pseudoscientific illusion, but as an activity conveying mythological topoi. Alchemy developed between revelation, observation, reason, faith, aesthetic experience, philosophy, religion, theology, magic and gnosis.
Źródło:: Perspektywy Kultury; 2021, 35, 4; 365-384
2081-1446
2719-8014
Pojawia się w:: Perspektywy Kultury
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 52.

Tytuł:: Alchemia, korespondencja i witalizm: ezoteryczne toposy w filozofii przyrody
Autorzy:: Kazibut, Radosław
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2083936.pdf
Data publikacji:: 2022
Wydawca:: Uniwersytet Zielonogórski. Instytut Filozofii
Tematy:: filozofia przyrody
ezoteryzm
alchemia
korespondencja
witalizm
philosophy of nature
esotericism
alchemy
correspondence
vitalism
Opis:: W artykule przedyskutuję wybrane aspekty relacji zachodzących pomiędzy koncepcjami powstałymi w filozofii przyrody a tradycjami ezoterycznymi. W tym celu odwołam się do ustaleń Antoine’a Faivre’a, który wylicza następujące toposy ezoteryzmu: korespondencję, witalizm, wyobrażeniowość i pośredniczenie, praktykę transmutacji, konkordancję, przekaz. Analizując dzieje kultury, można zauważyć, że obraz przyrody tworzony w filozofii przyrody łączył się z obrazem przyjmowanym przez alchemików, magów i astrologów. W artykule przeanalizuję relację pomiędzy alchemią a filozofią przyrody oraz obecność ezoterycznych toposów korespondencji i witalizmu w filozofii przyrody.
This paper discusses selected aspects of the relationship between concepts developed in natural philosophy and in esoteric traditions. For this purpose, I refer to the views of Antoine Faivre, who enumerates the following topoi of esotericism: correspondence, vitalism, imagination and mediation, as well as the practice of transmutation, concordance and transmission. The analysis of the history of culture shows that the image of nature created in natural philosophy was linked to that adopted by alchemists, magicians and astrologers. I analyze the relation between alchemy and philosophy of nature, as well as the presence of esoteric topoi of correspondence and vitalism in the philosophy of nature.
Źródło:: Filozoficzne Aspekty Genezy; 2022, 19, 1; 167-191
2299-0356
Pojawia się w:: Filozoficzne Aspekty Genezy
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 53.

Tytuł:: Próba obrony filozofii przyrody
Autorzy:: Latawiec, Anna
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2013465.pdf
Data publikacji:: 2006
Wydawca:: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:: współczesna filozofia przyrody
klasyczna filozofia przyrody
filozofia przyrody
filozofia przyrodoznawstwa
filozofia w nauce
filozofia techniki
filozofia umysłu
bioetyka
medycyna
natura
przyroda
światopogląd naukowy
modern philosophy of nature
classical philosophy of nature
philosophy of nature
philosophy of science
philosophy in science
philosophy of technology
philosophy of mind
bioethics
medicine
nature
scientific world-view
Źródło:: Roczniki Filozoficzne; 2006, 54, 1; 319-322
0035-7685
Pojawia się w:: Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 54.

Tytuł:: Wprowadzenie do arysto-tomizmu
An Introduction to Aristo-Thomism
Autorzy:: Piotrowski, Robert
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/553233.pdf
Data publikacji:: 2013
Wydawca:: Uniwersytet Zielonogórski. Instytut Filozofii
Tematy:: arystotelizm
tomizm
metafizyka
filozofia przyrody
dynamizm
Aristotelism
Thomism
metaphysics
philosophy of nature
dynamism
Opis:: Recenzja książki: Piotr LENARTOWICZ i Jolanta KOSZTEYN, Wprowadzenie do filozofii, wyd. 4., Petrus, Kraków 2012, s. 184.
Review of: Piotr LENARTOWICZ i Jolanta KOSZTEYN, Wprowadzenie do filozofii, wyd. 4., Petrus, Kraków 2012, s. 184.
Źródło:: Filozoficzne Aspekty Genezy; 2013, 10; 267-269
2299-0356
Pojawia się w:: Filozoficzne Aspekty Genezy
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 55.

Tytuł:: Klaus Michael Meyer-Abich on ecological Revolution
Klaus Michael Meyer-Abich o rewolucji ekologicznej
Autorzy:: Selmaj-Pomaska, Paulina
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/495761.pdf
Data publikacji:: 2015-05-31
Wydawca:: Towarzystwo Naukowe Franciszka Salezego
Tematy:: rewolucja ekologiczna
praktyczna filozofia przyrody
fizjocentryzm
ecological revolution
practical philosophy of nature
physiocentrism
Opis:: Artykuł ten nawiązuje wprost do postulatu rewolucji cywilizacyjnej na rzecz ochrony wielorako zagrożonej przyrody, przedstawionego przez Klausa Michaela Meyer-Abicha głównie w książce Revolution for Nature, gdzie wyjaśnia on holistyczną alternatywę dla światopoglądu Zachodu oczarowanego niedoskonałym Oświeceniem. Rozwiązanie i zakończenie tak zwanego kryzysu ekologicznego może przyjść tylko, jeśli ludzie uznają swoją odpowiedzialność wobec wszystkiego, co jest w przyrodzie. Praktyczna filozofia przyrody wyznacza takie perspektywy rozwoju ludzkości, których motywem przewodnim stają się zasady fundujące i stabilizujące etos ekologicznego jej przetrwania. K. M. Meyer-Abich mówi o zasadzie pokoju, w tym o pokoju z człowiekiem, który jest pierwszym krokiem na drodze do pokoju z przyrodą.
This article refers to K. M. Meyer-Abich’s concept of ecological revolution mainly presented in his book “Revolution for Nature”, where the author explained the idea of a holistic alternative to the Western world-view which remains under the questionable influence of the Enlightenment. The solution and termination of the so-called ecological crisis can only be achieved if people recognize their responsibilities towards all things in nature. Practical philosophy of nature determines such perspectives of human development, which are based on the principles founding and stabilizing the ethos of its ecological survival. K. M. Meyer-Abich talks about the principle of peace. This idea includes establishing peace with man, which is the first step towards establishing peace with nature.
Źródło:: Seminare. Poszukiwania naukowe; 2015, 36, 2; 73-79
1232-8766
Pojawia się w:: Seminare. Poszukiwania naukowe
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 56.

Tytuł:: O podglądaniu fizyków przy pracy (nad kwantowaniem grawitacji)
Autorzy:: Lamża, Łukasz
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/691198.pdf
Data publikacji:: 2014
Wydawca:: Copernicus Center Press
Tematy:: recenzja
filozofia przyrody
filozofia fizyki
ogólna teoria względności
mechanika kwantowa
Stephen Hawking
Roger Penrose
Opis:: Recenzja książki Wojciecha P. Grygiela, Stephena Hawkinga i Rogera Penrose’a spór o rzeczywistość, Copernicus Center Press, Kraków 2014, ss. 412.
Źródło:: Zagadnienia Filozoficzne w Nauce; 2014, 56; 147-151
0867-8286
2451-0602
Pojawia się w:: Zagadnienia Filozoficzne w Nauce
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 57.

Tytuł:: Filozofia kosmologii – zarys problematyki
Philosophy of Cosmology – Outline of the Issue
Autorzy:: Turek, Józef
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2013903.pdf
Data publikacji:: 2005
Wydawca:: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:: filozofia kosmologii
filozofia przyrody
metodologia kosmologii
philosophy of cosmology
philosophy of nature
methodology of cosmology
Opis:: The article in the systematic and ordered way presents the most important philosophical problems, which are undertaken with regard to their close connections with contemporary (scientific) cosmology. Lately more and more often the issue mentioned above is called philosophy of cosmology. In the first part of that article, with accordance to the broad understanding of that philosophy, methodological problem of cosmology containing both: its external methodology (general and particular) and so-called internal methodology has been presented. The second part of the article contains various philosophical questions which are undertaken in the context of concrete achievements of contemporary scientific cosmology. They include issues from the field of philosophy of nature, philosophy of God, and ontology.
Źródło:: Roczniki Filozoficzne; 2005, 53, 2; 269-308
0035-7685
Pojawia się w:: Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 58.

Tytuł:: W poszukiwaniu przyrodniczego, filozoficznego i teologicznego obrazu Wszechświata. Sylwetka naukowa księdza Grzegorza Bugajaka
In search of the natural, philosophical and theological image of the universe. The scientific profile of Fr. Grzegorz Bugajak
Autorzy:: Lemańska, Anna
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/1926910.pdf
Data publikacji:: 2020-12-31
Wydawca:: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
Tematy:: Grzegorz Bugajak
filozofia przyrody
nauka a religia
philosophy of nature
science and religion
Opis:: W artykule przedstawiono życiorys i najważniejsze dokonania naukowe ks. dr hab. Grzegorza Bugajaka (1966-2020), prof. UKSW, związanego z Wydziałem Filozofii Chrześcijańskiej ATK/UKSW. Ks. Bugajak zostawił po sobie duży i interesujący dorobek naukowy, koncentrujący się wokół problemów z zakresu filozofii przyrody, filozofii nauk przyrodniczych i relacji między naukami przyrodniczymi a teologią. Jego prace stanowią znaczny wkład w rozwój filozofii.
This article surveys the biography and the most important scientific achievements of Fr. prof. dr hab. Grzegorz Bugajak (1966-2020), associated with the Faculty of Christian Philosophy ATK / UKSW. Fr. Bugajak left a large and interesting scientific output, focusing on problems in the philosophy of nature, philosophy of sciences and the relationshipbetween natural sciences and theology. His works make a significant contribution to the development of philosophy.
Źródło:: Studia Philosophiae Christianae; 2020, 56, 4; 53-84
0585-5470
Pojawia się w:: Studia Philosophiae Christianae
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 59.

Tytuł:: Koncepcje przestrzeni w nauce i filozofii przyrody
The Concepts of Space in Science and in the Philosophy of Nature
Autorzy:: Roskal, Zenon E.
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2013196.pdf
Data publikacji:: 2008
Wydawca:: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:: przestrzeń
filozofia przyrody
nauki przyrodnicze
nauki humanistyczne
space
philosophy of nature
natural sciences
humanities
Opis:: The concepts of space are great inventions of the mind to help it comprehend the world. These notes provide an overview of this saga. The article covers the development of the current scientific and philosophical concepts of space through history, emphasizing the newest developments and ideas. The various concepts will be introduced in a historical order, this provides a measure of understanding as to how the ideas on which the modern theory of space is based were developed.
Źródło:: Roczniki Filozoficzne; 2008, 56, 1; 279-294
0035-7685
Pojawia się w:: Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 60.

Tytuł:: O luksusie filozofowania
Autorzy:: Bugajak, Grzegorz
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2013455.pdf
Data publikacji:: 2006
Wydawca:: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:: filozofia naukowa
filozofia przyrody
obraz świata
wiedza czysta
scientific philosophy
philosophy of nature
worldview
pure knowledge
Źródło:: Roczniki Filozoficzne; 2006, 54, 1; 342-345
0035-7685
Pojawia się w:: Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 61.

Tytuł:: Filozofia w kontekście nauki. Stare problemy w nowym wydaniu
Philosophy in the context of science. Old problems in a new form
Autorzy:: Mączka, Janusz
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/1926938.pdf
Data publikacji:: 2020-12-31
Wydawca:: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
Tematy:: filozofia przyrody
nauki przyrodnicze
filozofia w nauce
philosophy of nature
natural sciences
philosophy in science
Opis:: Analizy przeprowadzone w artykule pozwalają na wyciągnięcie wniosków, ważnych dla filozofa przyrody. Między filozofią a naukami przyrodniczymi istnieje interakcja, którą można określić jako współprzenikanie się obu tych dziedzin wiedzy. To współoddziaływanie filozofii z nauką podobne jest do niedomykającego się koła. Trudno jest owo współprzenikanie jednoznacznie scharakteryzować, ale można wskazać pewne idee towarzyszące mu. (1) Uświadomienie sobie filozoficznego uwikłania teorii naukowej powoduje często rozszerzenie jej rozumienia oraz ujawnia, jak wiele informacji zawartych jest w teorii naukowej na temat głębokiej struktury świata. Sformułowanie „filozofia w nauce” można by uznać za charakterystyczne dla współczesnego ujmowania związku filozofii z naukami przyrodniczymi. Należy pamiętać, że wspólna droga filozofii i nauk przyrodniczych pozwala osiągać interesujące poznawczo wyniki, ważne dla rozumienia świata zewnętrznego. (2) Współprzenikanie się filozofii z nauk jest procesem dynamicznym i twórczym. Tak filozofia, jak i nauka, ulegają ciągłym zmianom, które w istotny sposób wpływają na rozwijanie się procesu współprzenikania. Trudno jest przewidywać, w którą stronę ten proces będzie ewoluował. Ważne jest jednak, jak twierdzi M. Heller, aby w tym twórczym procesie dostrzec, że największym sukcesem nauk empirycznych, trwającym do dziś, jest coraz lepsze ugruntowanie się przekonania, że Wszechświat stopniowo, choć tylko w przybliżeniu, ujawnia nam tajemnice swojej struktury. -------------- Zgłoszono: 12/09/2020. Zrecenzowano: 10/10/2020. Zaakceptowano do publikacji: 29/10/2020
The analysis carried out in this article allows one to draw important conclusions from the point of view of the philosopher of nature. There is an interaction between philosophyand science that takes the form of a mutual permeation in a circle that does not close. Although it is hard to characterize such a circle, one can point to some of its accompanyingideas: (1) Understanding the philosophical implications of a scientific theory improves its explanatory power and reveals the information it contains on the fundamental structureof the Universe. The expression “philosophy in science” characterizes the contemporary approach to the relations between philosophy and science. It must be emphasized thatthe traditional approach of philosophy and science leads to interesting results, important for the understanding of the external world. (2) The mutual permeation of philosophy andscience is a dynamic and creative process. Both science and philosophy change constantly, which substantially influence the development of this permeation. It is hard to predict, however, in which direction the process will evolve. -------------- Received: 12/09/2020. Reviewed: 10/10/2020. Accepted: 29/10/2020
Źródło:: Studia Philosophiae Christianae; 2020, 56, 4; 133-152
0585-5470
Pojawia się w:: Studia Philosophiae Christianae
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 62.

Tytuł:: Cele i zadania filozofii przyrody
Autorzy:: Lemańska, Anna
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2013462.pdf
Data publikacji:: 2006
Wydawca:: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:: filozofia przyrody
filozofia nauki
filozofia praktyczna
filozofia teoretyczna
philosophy of nature
philosophy of science
practical philosophy
theoretical philosophy
Źródło:: Roczniki Filozoficzne; 2006, 54, 1; 322-325
0035-7685
Pojawia się w:: Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 63.

Tytuł:: Piotra Chojnackiego teoria eklektycznej filozofii przyrody
Piotr Chojnacki’s Theory of Eclectic Philosophy of Nature
Autorzy:: Roskal, Zenon E.
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2097345.pdf
Data publikacji:: 2021-12-06
Wydawca:: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:: filozofia przyrody
(neo)tomizm lowański
Piotr Chojnacki
eklektyzm
philosophy of nature
the Leuven (neo)Thomism
eclecticism
Opis:: W artykule jest analizowana Piotra Chojnackiego teoria filozofii przyrody. Teoria ta była istotnym składnikiem rozwijanego w polskim środowisku filozoficznym tomizmu lowańskiego, który znajduje się aktualnie w kryzysie. Pokazuję, że ta metafilozoficzna teoria jest eklektycznym zestawieniem elementów pozytywizmu, neokantyzmu i arystotelizmu. Argumentuję, że przyczyną kryzysu tomizmu lowańskiego był eklektyczny charakter tej filozofii. Aczkolwiek we współczesnej filozofii dochodzi do rehabilitacji eklektyzmu, to jednak z uwagi na dominujący scjentyzm i naturalizm perspektywy rozwoju filozofii przyrody inspirowanej programem neotomizmu lowańskiego wydają się mocno ograniczone.
The article analyzes the theory of philosophy of nature presented by Piotr Chojnacki. This concept was an important component of the Leuven (neo)Thomism, developed also in the Polish Thomistic philosophical milieu, which since the beginning of the 20th century has been in crisis. I argue that the cause of this crisis was the eclectic nature of the Leuven Thomism as it was developed by Piotr Chojnacki. Although in contemporary philosophy eclecticism is being rehabilitated, due to the dominant scientism and naturalism, the prospects for the development of the philosophy of nature inspired by the program of Leuven Thomism seem to be very limited.
Źródło:: Roczniki Filozoficzne; 2021, 69, 4; 171-197
0035-7685
Pojawia się w:: Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 64.

Tytuł:: Tomasz z Akwinu, O zasadach natury
On the Principles of Nature By St. Thomas Aquinas. Translation From Latin
Autorzy:: Majcherek, Kamil
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/488425.pdf
Data publikacji:: 2016
Wydawca:: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:: Tomasz z Akwinu
filozofia przyrody
przyczyny
natura
zasady
Thomas Aquinas
philosophy of nature
causes
nature
principles
Opis:: Tekst stanowi tłumaczenie traktatu Tomasza z Akwinu pt. De principiis naturae (O zasadach natury), stanowiącego opis podstawowych zagadnień filozofii przyrody i metafizyki w ujęciu Akwinaty. Są to przede wszystkim zagadnienia związane z powstawaniem, które stanowi dla Tomasza podstawowy przedmiot badań filozofa natury. Zajmuje się on odróżnieniem substancji od przypadłości, złożeniem materii i formy, czterema rodzajami przyczyn i ich wzajemnymi relacjami, a także rodzajami konieczności i identyczności.
This text is a translation of the treatise De principiis naturae (On the Principles of Nature), written by Thomas Aquinas. It provides a description of the basic questions occupying the philosophy of nature and metaphysics as Aquinas sees them. These questions are, first and foremost, the ones concerning the phenomenon of becoming, which, according to Aquinas, constitutes the basic object of investigations conducted by the philosopher of nature. In the treatise, Aquinas distinguishes substance from accidents; describes the composite of matter and form, the four kinds of causes and how they are related to one another; and, finally, presents different kinds of necessity and identity.
Źródło:: Roczniki Filozoficzne; 2016, 64, 1; 131-151
0035-7685
Pojawia się w:: Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 65.

Tytuł:: The “Logic” of Aristotelian Causality: An Analysis of the Genesis of Artifacts
„Logika” arystotelesowskiej przyczynowości – analiza genezy artefaktów
Autorzy:: Olesiak, Jarosław
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/488590.pdf
Data publikacji:: 2015
Wydawca:: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:: Arystoteles
filozofia przyrody
przyczyny
analogia natura-sztuka
artefakty
Aristotle
philosophy of nature
cause
nature-craft analogy
artifacts
Opis:: Spór Arystotelesa ze starożytnymi fizykalistami przekazany w Fizyce II.8–9 dotyczy roli przyczyny celowej w przyrodzie. W artykule analizowana jest arystotelesowska teoria przyczyn jako szerszy kontekst tego sporu. Przyjmując analogię między naturą a sztuką oraz uznając paradygmatyczny charakter tworzenia artefaktów, autor stara się uzasadnić arystotelesowską teorię przyczyn. Badana jest geneza artefaktów z punktu widzenia tych aspektów teorii Arystotelesa, które są wyróżnione w jego wyjaśnieniu naturalnego powstawania. Omawia się zasadniczy charakter każdej przyczyny, różnice między przyczynami oraz swoistą zbieżność między trzema z nich, komplementarność między przyczyną sprawczą a celową, naturę i rolę pragnienia w procesie powstawania oraz prymat formy. Wprowadza się pojęcie pełnego czasowego przedmiotu (trans-temporal whole). Wskazuje się na konieczność uwzględnienia pełnego przedmiotu – obejmującego cały proces powstawania, wraz z jego źródłem – jako stosowny kontekst dla właściwego rozumienia powstawania. Przedstawia się także rozróżnienie pomiędzy perspektywą obiektywną i subiektywną, które jest szczególnie przydatne w wyjaśnianiu przyczynowości celowej.
The present paper, taking as a point of departure Aristotle’s dispute with the ancient physicalists in Physics II.8–9 about the role of the final cause in nature, examines the context of the problem, his theory of the causes. Aristotle assumes an analogy between nature and craft and takes the production of artifacts to be paradigmatic. With these assumptions as guiding principles, the paper attempts to motivate his causal theory and propose what may be called a “logic” of the causes. It examines artefactual coming-to-be more closely, focusing on the aspects of Aristotle’s account that are highlighted in his explanation of natural coming-to-be: the basic character of the causes, the peculiar distinction between the causes and the accompanying the deeper coincidence among three of them, the complementarity between the final and moving causes, the nature and role of desire in coming-to-be, and the primacy of form. It introduces the notion of a trans-temporal objective whole and shows the need to consider the full whole—which includes the entire process of coming-to-be together with its source—as the proper context for a full understanding of coming-to-be. It also points out the importance of the distinction between the objective and subjective perspectives, especially useful in understanding final causality.
Źródło:: Roczniki Filozoficzne; 2015, 63, 4; 7-34
0035-7685
Pojawia się w:: Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 66.

Tytuł:: Stawianie i rozwiązywanie problemów filozoficznych w powiązaniu z naukami przyrodniczymi
Autorzy:: Szydłowski, Marek
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2013469.pdf
Data publikacji:: 2006
Wydawca:: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:: filozofia przyrody
filozofia nauk przyrodniczych
kosmologia
naukometria
obraz świata
philosophy of nature
philosophy of science
cosmology
scientometrics
Weltbild
Źródło:: Roczniki Filozoficzne; 2006, 54, 1; 310-311
0035-7685
Pojawia się w:: Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 67.

Tytuł:: Inspiracje modelowe lubelskich protagonistów filozofii przyrody
Lublin Protagonists of Philosophy of Nature and Their Model Inspirations
Autorzy:: Lubański, Mieczysław
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2013926.pdf
Data publikacji:: 2005
Wydawca:: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:: filozofia przyrody
lubelscy protagoniści filozofii przyrody
Włodzimierz Sedlak
Stanisław Mazierski
philosophy of nature
Lublin protagonist of philosophy of nature
Opis:: One can say about two sources of philosophy of nature created at the Catholic University of Lublin. One of them was the Theological Faculty at the Warsaw University in the 50s of the previous century. The scientific climate functioning in it induced Rev. Stanisław Mazierski to put through a profound examination the traditional style which then dominated in cultivating philosophy of nature. That analysis showed necessity of opening philosophy of nature to achievements of the contemporary science, especially of mathematical and physical structure. The second source constitutes the Faculty of Natural Sciences of the Mary Curie-Skłodowska University in Lublin and the Holy Cross Mountains. Rev. Włodzimierz Sedlak, bewitched by nature, by its mysteries and by contemporary science investigating them, and endowed with the enormous intuition, interlocked a lot of scientific domains, forming a whole and proposing a fascinating view of the world. Some people were alarmed by it, some others were even resentful of it. The both above-mentioned sources, mutatis mutandis, exist till the present day. Each of them, in spite of their dissimilarity (taking into account at least different personalities of the both protagonists of philosophy of nature created at the Catholic University of Lublin) demands philosophy of nature to be an unconventional, and made in novel fashion, form of “philosophizing over this nature”. These both styles of “philosophizing over nature” have been enriching themselves and have been evolving and prospering. They are present and alive among continuators of the protagonists’ work. The contemporary philosophy of nature, being still created in Lublin, is the only one, when comparing it to that of performed at other universities of this country and of the world outside.
Źródło:: Roczniki Filozoficzne; 2005, 53, 1; 157-165
0035-7685
Pojawia się w:: Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 68.

Tytuł:: Czesław Białobrzeski – fizyk i filozof
Czesław Białobrzeski - Physicist and Philosopher
Autorzy:: Mazurek, Mariusz
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/41205849.pdf
Data publikacji:: 2021
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Filozofii i Socjologii PAN
Tematy:: Czesław Białobrzeski
philosophy of nature
philosophy of physics
ontology
causality
potentiality
filozofia przyrody
filozofia fizyki
ontologia
przyczynowość
potencjalność
Opis:: Artykuł składa się z dwóch części. W części pierwszej rekonstruuję filozoficzne poglądy polskiego filozofującego fizyka Czesława Białobrzeskiego, a w drugiej części przedstawiam jego biografię oraz wkład w rozwój fizyki. Filozoficzne rozważania Białobrzeskiego kształtowały się na bazie wiodących problemów w fizyce końca XIX i przede wszystkim XX wieku; Białobrzeski prowadził te rozważania w ścisłym związku ze swoją praktyką naukową. Działalność polskiego uczonego przypada na okres powstawania i rozwoju mechaniki kwantowej. Białobrzeski – jak wielu innych ówczesnych fizyków – był świadomy konieczności spójnego wyjaśniania fundamentalnie nowych zjawisk świata atomowego. Jego wyjaśnienie jest oryginalne – odwołał się mianowicie w nim do klasycznej, filozoficznej teorii kategorii i zaproponował jej własną ontologiczną interpretację.
In the first part of the article, I reconstruct the philosophical thoughts of Czesław Białobrzeski, a Polish philosophizing physicist. In the second part, I outline his biography and contribution to the development of physics. Philosophical reflections of Białobrzeski formed based on the leading issues in physics of the late 19th and mainly 20th century. He carried out his considerations in close connection to his scientific practice. The activity of the Polish scientist takes place in the formation and development period of quantum mechanics. Białobrzeski, similarly to many other physicists of the time, was well aware of the necessity of coherent explanation of the fundamentally new phenomena of the quantum mechanics. His take on the subject is rather original—he referred to the classical, philosophical theory of categories and proposed its ontological interpretation.
Źródło:: Filozofia i Nauka; 2021, 9; 357-377
2300-4711
2545-1936
Pojawia się w:: Filozofia i Nauka
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 69.

Tytuł:: WHITEHEADOWSKIE INSPIRACJE FILOZOFII JÓZEFA ŻYCIŃSKIEGO
WHITEHEADIAN INSPIRATIONS OF THE JÓZEF ŻYCIŃSKI’S PHILOSOPHY
Autorzy:: Dziadkowiec, Jakub
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/488283.pdf
Data publikacji:: 2012
Wydawca:: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:: Bóg
filozofia procesu
filozofia przyrody
panenteizm
pole racjonalności
Whitehead
Życiński
God
panentheism
philosophy of nature
process philosophy
rationality field
Opis:: Three issues of Życiński’s philosophy are inspired by the process philosophy of A.N. Whitehead’s and his followers: (i) a comprehension of event-dynamic structure of nature as a creative process towards novelty, (ii) a link between the rationality field hypothesis and Whitehead’s concepts of eternal objects and potentiality, (iii) a panentheistic idea of God that emerges from the theory of God’s two natures (aspects). Starting from an analysis of the ontic structure of nature and heading for a grasp of the world’s immanent aspect of God, Życiński follows the neoclassical path of natural theology that is close to processualism. A discovering of transcendent God, that reveals himself in natural processes as the rationality field, brings important consequences for an explanation of God’s attributes and His relation to relatively autonomous creatures. Multithreaded processual inspirations enable us to see those aspects of Życiński’s philosophy and theology in a broad metaphysical context.
Trzy zagadnienia filozofii Życińskiego są inspirowane filozofią procesu A.N. Whiteheada i jego kontynuatorów: (i) rozumienie zdarzeniowo-dynamicznej struktury przyrody jako kreatywnego procesu w stronę nowości, (ii) powiązanie hipotezy pola racjonalności z Whiteheada koncepcją bytów wiecznych i pojęciem potencjalności, (iii) panenteistyczna koncepcja bytu Bożego wypływająca z teorii dwóch natur (aspektów) Boga. Wychodząc od analizy ontycznej struktury przyrody i zmierzając w stronę uchwycenia immanentnego światu aspektu Boga, podąża Życiński neoklasyczną drogą teologii naturalnej, która jest bliska procesualizmowi. Odkrywanie transcendentnego Boga, który przejawia się w procesach naturalnych jako pole racjonalności, niesie ważne konsekwencje dla wyjaśniania atrybutów bytu Bożego, jak i Jego relacji do względnie autonomicznego stworzenia. Wielowątkowe inspiracje procesualne pozwalają postrzegać te aspekty filozofii i teologii Życińskiego w szerokim kontekście metafizycznym.
Źródło:: Roczniki Filozoficzne; 2012, 60, 4; 55-76
0035-7685
Pojawia się w:: Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 70.

Tytuł:: PAULA THAGARDA KRYTERIA DEMARKACJI
PAUL THAGARD’S DEMARCATION CRITERIA
Autorzy:: Roskal, Zenon
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/488387.pdf
Data publikacji:: 2014
Wydawca:: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:: astrologia
filozofia nauki
filozofia przyrody
problem demarkacji
pseudonauka
astrology
philosophy of science
philosophy of nature
demarcation problem
pseudo-science.
Opis:: In Paul Thagard’s article “Why Astrology Is a Pseudoscience”, we might find some demarcation criteria which are best used in determining whether certain fields with a lot of practitioners can be claimed to be pseudoscientific. Theory T for the pseudoscience club is if T has long been less progressive than its competitors and faces many more unsolved problems; and, adherents to T do not try to develop the theory to solve puzzles, do not attempt to evaluate T with respect to its alternatives, and are highly reserved and selective in seeking confirmation and falsification. Ten years later Thagard gave us new proposals. If T is a pseudoscience, then it is usually the case that (1) T is neither simple nor unified; the explanations, resources, (2) and predictions of T tend to be ad hoc, spurious, or ill-fitted to the rest of T; or, (3) adherents to T do not try to develop the theory to solve puzzles, do not attempt to evaluate T with respect to competitors, and (4) are highly reserved and selective in seeking confirmation and falsification. In this article, Paul Thagard’s criteria of demarcation are examined and evaluated from the point of view of the history of astrology.
Źródło:: Roczniki Filozoficzne; 2014, 62, 1; 25-36
0035-7685
Pojawia się w:: Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 71.

Tytuł:: KOSMOLOGIA BEDY CZCIGODNEGO (VIII WIEK)
THE COSMOLOGY OF BEDE THE VENERABLE (8TH CENTURY)
Autorzy:: Karas, Marcin
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/488419.pdf
Data publikacji:: 2012
Wydawca:: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:: kosmologia
wczesne średniowiecze
Beda Czcigodny
filozofia przyrody
wszechświat
cosmology
early Middle Ages
Bede the Venerable
philosophy of nature
universe
Opis:: The article presents the universe in cosmology of the Venerable Bede, British scholar of the eighth century. Bede’s description of the world as whole was made by the knowledge of ancient (Pliny the Elder) and Christian (St. Isidore of Seville). Geocentric cosmos conceived as a system of fixed stars and the planets on the circles. Celestial bodies are made of fire. On Earth, there are four elements. Bede was interested in philosophy of nature and enrichment of scientific knowledge with the theological reflection. Cosmology of Bede represents an important stage of development of science in Western Christianity in the early Middle Ages.
Artykuł przedstawia wszechświat w kosmologii Bedy Czcigodnego, brytyjskiego uczonego z VIII wieku. Beda opisywał świat za pomocą elementów wiedzy antycznej (Pliniusz Starszy) i chrześcijańskiej (św. Izydor z Sewilli). Kosmos pojmował jako geocentryczny system gwiazd osadzonych na sferze niebieskiej i planet krążących na okręgach. Ciała niebieskie zbudowane są z ognia. Na Ziemi występują cztery żywioły. Będą interesuje się przyrodoznawstwem i wzbogaca wiedzę naukową z pomocą refleksji teologicznej. Kosmologia Bedy stanowi ważny etap rozwoju nauk w zachodnim chrześcijaństwie wczesnego średniowiecza.
Źródło:: Roczniki Filozoficzne; 2012, 60, 1; 7-26
0035-7685
Pojawia się w:: Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 72.

Tytuł:: Komunikacja: natura i kultura
Communication: Nature and Culture
Autorzy:: Pleszczyński, Jan
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2012845.pdf
Data publikacji:: 2011
Wydawca:: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:: „Trzecia kultura”
komunikacja
informacja
filozofia przyrody
epistemologia
holizm
“the Third Culture”
communication
information
philosophy of nature
epistemology
evolution
holism
Opis:: The paper concerns the inseparable, in my opinion, connection between communication and the philosophy of nature. Studies on communication, which are growing expansively, neglect, to a bigger or lesser degree, its biological dimension. Instead, they focus on the cultural, sociological, and political aspects. Furthermore, philosophers are relatively rarely concerned with communication, since they treat it, not without good reasons, as one of many cognitive processes. Problems of communication are almost entirely non-existent in the philosophy of nature, too. Admittedly, the situation is slowly changing. More and more scholars and philosophers recognizing that in the research practice the problems of philosophy and science are intertwined notice the relevance of the issues of communication and communicating. However, the research on communication is still dominated by humanists, who either neglect or completely ignore its biological component. In the article I try to show that communication is an ideal object of common research for scientists and humanists, as well as philosophers and philosophers of nature. Communication is an ontologically complex being containing the biological and cultural component. Omitting either of these components leads to a one-sided, and thus false, view on communication.
Źródło:: Roczniki Filozoficzne; 2011, 59, 2; 257-276
0035-7685
Pojawia się w:: Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 73.

Tytuł:: Byt jako element natury w filozofii przedsokratejskiej
Being as an Element of Nature in Presocratic Philosophy
Autorzy:: Katamay, Rafał
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/25805850.pdf
Data publikacji:: 2021-12-29
Wydawca:: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
Tematy:: presokratycy
jońska filozofia przyrody
teoria bytu
ontologia
metafizyka
pre-socratic philosophers
Ionic philosophy of nature
theory of being
ontology
metaphysics
Opis:: Celem artykułu jest przedstawienie interpretacji, w świetle której można odczytać charakterystyczny aspekt rozumienia bytu w filozofii przedsokratejskiej. Punktem wyjścia jest podkreślenie idei miejsca w etymologii czasownika „być”: „być” to generalnie ‘znajdować się w świecie’. Następnie świat zostaje scharakteryzowany jako coś obiektywnego i implicite istniejącego (to jest znajdującego się poza umysłem człowieka) oraz mającego „drugi plan” – ukryty za zjawiskami porządek. Próby jego rozumienia nazwano badaniami nad naturą („rzeczy”), która oznaczała realną podstawę świata i jego aktywne źródło–coś, co konstytuuje wewnętrznie wszystkie przedmioty zmysłowe, dostarczając budulca, struktury i praw rozwoju. Na tym tle (które stanowi kontekst interpretacyjny) zostaje określone rozumienie bytu jako elementu natury–czegoś identyfikowanego dystrybutywnie i zawsze w powiązaniu z samoistną naturą(niesamodzielnego). Element ten można natomiast rozumieć na dwa sposoby: jako przedmiot dostępny zmysłami wraz z konstytuującą go naturą, na przykład konkretne drzewo, albo samą tę wewnętrzną naturę, na przykład ogień (Heraklit) czy cztery pierwotne elementy (Empedokles), z której wywodzą się lub składają przedmioty zmysłowe.
The purpose of the article is to present an interpretation in the light of which one can read a characteristic aspect of the understanding of being in Presocratic philosophy. The starting point is to emphasize the idea of a place within the etymology of the verb “be”: “to be” generally means ‘to be in the world’. Then the world is characterized as something implicite existing (i.e. beyond the human mind) and having a “second plane”: order hidden behind phenomena. Attempts to understand it were called investigations into the nature (of “things”), which meant the real foundation of the world and its active source – something that internally constitutes all sensual objects, providing building materials, structures and laws of development. Against this background (interpretive context), the understanding of being is defined as an element of nature – something identifiable in a distributive way and always in connection with (dependent) with self-contained nature. This element can be understood in two ways: as an object accessible to the senses taken together with the constituting nature, e.g. concrete tree, or the very internal nature, e.g. fire (Heraclitus) or four basic elements (Empedocles) from which sensual objects originate or consist.
Źródło:: Folia Philosophica; 2021, 46; 1-26
1231-0913
2353-9445
Pojawia się w:: Folia Philosophica
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 74.

Tytuł:: Spór o genocentryzm w filozofii biologii
Controversy over gene-centrism in the philosophy of biology
Autorzy:: Ziemny, Aleksander
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/431253.pdf
Data publikacji:: 2017
Wydawca:: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
Tematy:: philosophy of nature
philosophy of science
philosophy of biology
genetics
gene-centrism
evo-devo
filozofia przyrody
filozofia nauki
filozofia biologii
genetyka
genocentryzm
Opis:: The roots of the gene-centric view should be sought in a dynamic development of the nineteenth- and twentieth-century genetics – especially the modern evolutionary synthesis and molecular genetics. Behind this idea is a thesis that in biological sciences explanations that refer to genetic factors are privileged. In turn, the most important assumption of this thesis is that at the molecular level the genes and genetic code play a special role in determining the development of an organism. Although the gene-centric conception is one of the cornerstones of modern evolution theory, it has little interest in broader problems of development. Therefore, in recent years there has been a shift towards an alternative perspective stressing the importance of non- -genetic factors in explaining the phenomena and processes of biological development. Especially interesting in this context are arguments and ideas purporting to reject the thesis of a special role of genes and genetic code, particularly in the field of evolutionary developmental biology. An evo-devo context seems interesting because of its ambition to integrate developmental biology with evolutionary biology.
Źródeł koncepcji genocentrycznej należy dopatrywać się w dynamicznym rozwoju XIX- i XX-wiecznej genetyki – zwłaszcza współczesnej syntezy ewolucyjnej oraz genetyki molekularnej. Za ideą tą stoi teza, iż w naukach biologicznych wyjaśnienia odwołujące się do czynników genetycznych są uprzywilejowane; przy tym istotnym założeniem idei genocentrycznej w ramach genetyki molekularnej jest to, że geny oraz kod genetyczny pełnią szczególną rolę w determinowaniu rozwoju organizmu. Chociaż stanowisko genocentryczne jest jednym z fundamentów współczesnej teorii ewolucji, to przez długi czas nie podejmowano na tym gruncie problematyki biologii rozwoju. W związku z tym w ostatnich latach można dostrzec zwrot w stronę nurtu alternatywnego, wykazującego istotność uwzględnienia czynników poza-genetycznych w wyjaśnianiu zjawisk i procesów biologiczno-rozwojowych. Najistotniejsze w tym kontekście są argumenty i idee stojące za odrzuceniem specjalnej roli genów, zwłaszcza na gruncie ewolucyjnej biologii rozwoju; kontekst evo-devo wydaje się interesujący ze względu na ambicję integracji biologii rozwojowej i biologii ewolucyjnej.
Źródło:: Studia Philosophiae Christianae; 2017, 53, 1; 143-168
0585-5470
Pojawia się w:: Studia Philosophiae Christianae
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 75.

Tytuł:: O paradoksie Josepha Bertranda Artykuł popularnonaukowy
The Joseph Bertrand’s paradox
Autorzy:: Stechnij, Tomasz
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/473211.pdf
Data publikacji:: 2011
Wydawca:: Collegium Witelona Uczelnia Państwowa
Tematy:: popularnonaukowy, losowość, prawdopodobieństwo geometryczne,
filozofia przyrody, paradoks matematyczny
popular the science, chance variation, geometrical probability, the philosophy
of the nature, mathematical paradox.
Opis:: Publikacja dotyczy niezbyt znanego „paradoksu”, opisanego przez Josepha Bertranda – matematyka francuskiego. Tematyka artykułu oscyluje wokół probabilistyki. Jest to dział matematyki nieczęsto lubiany przez studentów, a przecież bliski naturze naszego świata – bardziej niż choćby geometria analityczna. Popularnonaukowy charakter artykułu pozbawiony jest gruntownych formalizmów i skoncentrowany na „sensie tego wszystkiego”. W ramach rozpatrywania zagadnienia ukazano wiele pytań związanych z teorią poznania, a także z miejscem matematyki jako ludzkiego instrumentarium w naukowym myśleniu o Kosmosie.
The publication relates to the not very well-known „paradox”, described by Joseph Bertrand – the French mathematician. The subject matter of the article oscillates around probabilistic. This part of mathematics is infrequently popular by students, but is close the nature of our world – more than (for example) analytic geometry. The popular character of the article is devoid “hard formulas” and concentrated on the „sense of this all”. Many questions connected with the theory of the science, and also with the place of mathematics as human scientific thinking process.
Źródło:: Zeszyty Naukowe Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Witelona w Legnicy; 2011, 7
1896-8333
Pojawia się w:: Zeszyty Naukowe Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Witelona w Legnicy
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 76.

Tytuł:: Od środowiska do współśrodowiska: człowiek w poszukiwaniu swojego oίκος
From the Environment to the Connatural World: Human Being in Search of his oίκος
Autorzy:: Łepko, Zbigniew
Sadowski, Ryszard F.
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/470352.pdf
Data publikacji:: 2017
Wydawca:: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
Tematy:: środowisko (Umwelt)
współśrodowisko (Mitwelt)
Klaus Michael Meyer-Abich
oikos
praktyczna filozofia przyrody
environment (Umwelt)
connatural world (Mitwelt)
practical philosophy of nature
Opis:: This article refers to the proposed by K. M. Meyer-Abicha allegory of man wandering in search of his oίκος. This migration is a picture of the history of mankind, which is synonymous with the cultural history of nature, that is, the presence of human in nature through his culture. In that sense the cultural history of nature can be divided into three main stages, characterized both the way of understanding and treatment of nature by man. Each stage of this history is marked by smooth change of styles of human presence in nature. The wide spectrum of the styles extends to the field designated by understanding oίκος as Umwelt (environment) and Mitwelt (connatural world).
Artykuł odnosi się do zaproponowanej przez K. M. Meyer-Abicha alegorii wędrówki człowieka w poszukiwaniu swojego oίκος. Wędrówka ta stanowi obraz dziejów ludzkości. Są to dzieje tożsame z kulturową historią przyrody, czyli z obecnością człowieka w przyrodzie poprzez jego kulturę. W tak rozumianej kulturowej historii przyrody można wyróżnić trzy zasadnicze etapy, charakteryzowane zarówno sposobem pojmowania, jak i traktowania przyrody przez człowieka. Każdy etap tej historii naznaczony jest płynną zmianą stylów obecności człowieka w przyrodzie. Szerokie spectrum stylów tej obecności rozciąga się zaś w polu wyznaczanym przez pojmowanie oίκος jako Umwelt (środowisko) i Mitwelt (współśrodowisko).
Źródło:: Studia Ecologiae et Bioethicae; 2017, 15, 2; 5-11
1733-1218
Pojawia się w:: Studia Ecologiae et Bioethicae
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 77.

Tytuł:: Egzegeza filozoficzna początku Genesis
A philosophical exegesis of Genesis’ beginning
Autorzy:: Grabowski, Marian
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/431002.pdf
Data publikacji:: 2017
Wydawca:: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
Tematy:: biblical hermeneutics
negation of being
Aristotle’s categories
philosophy of nature
possibility
probability
hermeneutyka biblijna
negacje bytu
kategorie Arystotelesa
filozofia przyrody
możliwość
prawdopodobieństwo
Opis:: We interpret the symbolic notions from the second sentence of Genesis with the aid of philosophical concepts describing the negation of being: ‘empty’ – nothingness, ‘darkness’ – impossibility, ‘formless’ – chaos. We also discuss the more general bearing of this kind of exegesis in the philosophy of God and metaphysics. Our arguments suggest that in the metaphysical order, in which probability is treated as a category in the Aristotelian sense, the notion of probability allows to formulate a suitable explanation for the symbolism of ‘separating light from darkness.’
Interpretujemy symboliczne pojęcia z drugiego zdania Genesis za pomocą pojęć filozoficznych opisujących negacje bytu: „pustkowie” – nicość, „ciemność” – niemożliwość, „bezład” – chaos. Dyskutujemy możliwe zastosowania wyników takiej wykładni biblijnego tekstu w filozofii Boga i w metafizyce. Argumentujemy za tym, że w porządku metafizycznym, w którym traktuje się prawdopodobieństwo jako kategorię w sensie Arystotelesa, staje się ono odpowiednią interpretacją dla symbolu „oddzielenia światłości od ciemności”.
Źródło:: Studia Philosophiae Christianae; 2017, 53, 1; 35-58
0585-5470
Pojawia się w:: Studia Philosophiae Christianae
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 78.

Tytuł:: Czy Jędrzej Śniadecki był materialistą
Was Jędrzej Śniadecki a materialist
Autorzy:: Roskal, Zenon
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/1398886.pdf
Data publikacji:: 2019-06-30
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Historii Nauki im. Ludwika i Aleksandra Birkenmajerów
Tematy:: materializm
Jędrzej Śniadecki
Józef Priestley
historia nauki
historia filozofii
filozofia przyrody
materialism
Joseph Priestley
history of science
history of philosophy
philosophy of nature
Opis:: The article presents the philosophical views of Jędrzej Śniadecki (1768–1838) – one of the greatest Polish chemists and biologists of the first half of the 19th century. In the literature on the subject, there are significant differences in the assessment of these views, especially in regard to the question whether Jędrzej Śniadecki was a materialist. Answering it, not only am I presenting the views of other authors in this matter, but I am also trying to explain the sources of existing discrepancies. Next, I am specifying the concept of materialism, claiming that the argument about the materialist character of Jędrzej Śniadecki’s views is well-justified. I am also trying to point out the sources of these views. At last, I am arguing that Jędrzej Śniadecki used to build his materialistic outlook on philosophical works of Joseph Priestley (1733–1804).
Źródło:: Analecta. Studia i Materiały z Dziejów Nauki; 2019, 28, 1; 27-48
1509-0957
Pojawia się w:: Analecta. Studia i Materiały z Dziejów Nauki
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 79.

Tytuł:: Z dziejów arystotelizmu chrześcijańskiego w Polsce. Porównanie kosmologii św. Tomasza z Akwinu i ks. Benedykta Chmielowskiego
From the History of Christian Aristotelianism in Poland. Comparisons of Cosmology St. Thomas Aquinas’ and Fr. Benedict Chmielowsk
Autorzy:: Karas, Marcin
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/452528.pdf
Data publikacji:: 2017
Wydawca:: Naukowe Towarzystwo Tomistyczne
Tematy:: arystotelizm chrześcijański
kosmologia
filozofia przyrody
tomizm
Kopernik
historia astronomii
geocentryzm
christian aristotelianism
cosmology
philosophy of nature
thomism
Nicolas Copernicus
history of astronomy geocentrism
Opis:: The aim of the article is to compare two versions of Christian aristotelism in cosmology: that of Aquinas and of Benedict Chmielowski. The author points to the historiosophic message provided by the long history of this philosophy in Europe. Reflections of the author are the source and inspiration for a general reflection. Both scholars have explained the world in the light of tradition, although they have been dealing with new theoretical ideas in cosmology.
Źródło:: Rocznik Tomistyczny; 2017, 6; 153-166
2300-1976
Pojawia się w:: Rocznik Tomistyczny
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 80.

Tytuł:: Projekt malarstwa nowożytnego jako synteza sztuk plastycznych i badań z zakresu filozofii przyrody. Casus Leonarda da Vinci
Autorzy:: Konik, Roman
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2195333.pdf
Data publikacji:: 2020
Wydawca:: Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
Tematy:: painting, aesthetics
philosophy of nature
psychology of perception
history of art
philosophy of art
Renaissance
malarstwo
estetyka
filozofia przyrody
psychologia percepcji
historia sztuki
filozofia sztuki
renesans
Opis:: Początek malarstwa nowożytnego wiąże się z nową koncepcją obrazu, głównie dzięki zastosowaniu nowych metod kompozycji konstruowanej w oparciu o zasady perspektywy zbieżnej i światłocienia. Należy jednak pamiętać, że zastosowanie nowatorskich technik budowy obrazu nie ograniczało się wyłącznie do zmian kompozycyjnych w obszarze formowania struktury obrazu, lecz dotyczyło przede wszystkim zastosowania zupełnie odmiennego podejścia do aktu twórczego. Dlatego też propozycje renesansowych artystów wykraczają dalece poza kwestie warsztatowe i redefiniują dotychczasową relację reprezentowania przedmiotu w obrazie. W nowatorskiej formule zmienia się zatem funkcja i cel malarstwa. W Traktacie o malarstwie Leonardo da Vinci przekonuje, że akt poznania winien wyprzedzać akt tworzenia. Jeżeli celem nowego malarstwa ma być wierne oddanie kształtów materii, należy przede wszystkim poznać reguły, wedle których skonstruowany jest świat widzialny. Z tego też powodu renesansowa wizja implementacji natury w świat znaków graficznych bierze swój początek w akcie poznawczym, czyli w rozpoznaniu prawideł budowy świata materialnego. Poszukiwanie cech istotowych, eliminacja tego, co przypadkowe i jednostkowe na rzecz ogólnych prawideł, wiązały się określoną wiedzą, która później miała zastosowanie w „odtworzeniu” tego, co zaobserwowane w przestrzeni obrazu. Artysta, wedle Leonarda da Vinci, miał się stać przede wszystkim badaczem przyrody, by potem na wzór antycznego Demiurga, z niekształtnej materii uformować na nowo świat przedmiotów. Przesunięcie akcentów w akcie twórczym (z tworzenia symboli graficznych na rzecz mimetycznego podobieństwa do świata postrzeganego) wynikało z przekonania, że zastosowanie prawideł matematycznych (perspektywa zbieżna) i fizykalno-optycznych (reguły chromatyki) pozostaje narzędziem prawomocnego poznania świata natury. Renesans, wprowadzając w kompozycję obrazu perspektywę rzutu środkowego, wypracował nowatorskie reguły przedstawiania przestrzeni trójwymiarowej na dwuwymiarowej powierzchni. Od czasu renesansu zasada ta została powszechnie przyjęta jako narzędzie racjonalnej rekonstrukcji rzeczywistości widzialnej. Opisana i zastosowana autonomia poznania artystycznego w malarstwie nowożytnym wprowadza nową jakość w relację wzoru i jego graficznego odwzorowywania. Materialny nośnik, którym pozostaje obraz, u Leonarda da Vinci przybiera formę notacji tego, co za pomocą reguł geometrycznych zostało odkryte w przyrodzie. Leonardo da Vinci w obserwacji i badaniu przyrody oraz w zastosowaniu geometrii widzi gwarant prawomocności wydobycia piękna z natury. Tak ustawiona struktura aktu twórczego sytuuje artystę malarza w gronie badaczy prawideł natury, filozofów przyrody, przełamując średniowieczną tradycję zaliczającą plastyków do grona rzemieślników, których trud pracy zaliczany był do grupy sztuk pospolitych (artes vulgares). Leonardo da Vinci, w Codex Urbinas latinas daje wyraz temu, że akt malowania związany jest bezpośrednio z myślą, za którą stoi akt poznawczy, dlatego artysta pracuje najpierw umysłem, a dopiero potem dłońmi.
The very idea that painting in a picture could be a recognizable representation of nature is quite a philosophical issue. It assumes an in-depth knowledge not only of nature itself but also of the principles of knowing it. The entire scientific and artistic activity of Leonardo da Vinci was associated with an attempt to extract from the visible nature something similar to a graphic scheme, so universal that a given class of objects could be represented in the general scheme. A general scheme (or graphic universality) should be understood here as the graphic skeleton of things, a kind of scaffolding which, during the creation of the image, could have been equipped with particular graphic attributes. This predilection to capture the world of nature in a schematic view allowed us to capture and embrace the multitude of objects, the infinite variety of the appearance of things, was an attempt to control the chaotic world of nature. The most important issue that he brings at the threshold of modern painting by Da Vinci is the strong belief that the creation of illusionist painting is conditioned not only by talent but above all by in-depth knowledge of the secrets of nature. This in-depth reflection based on empirical research and observation is to anticipate all artistic activities.
Źródło:: Logos i Ethos; 2020, 53, 1; 141-161
0867-8308
Pojawia się w:: Logos i Ethos
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 81.

Tytuł:: Myślenie na długi dystans
Long-distance thinking
Autorzy:: Trombik, Kamil Piotr
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/690924.pdf
Data publikacji:: 2018
Wydawca:: Copernicus Center Press
Tematy:: Michał Heller
filozofia w nauce
filozofia nauki
filozofia przyrody
nauka-wiara
historia filozofii polskiej
philosophy in science
philosophy of science
philosophy of nature
science-faith
history of Polish philosophy
Opis:: Book review: Oblicza filozofii w nauce, P. Polak, J. Mączka, W.P. Grygiel (eds.), Copernicus Center Press, Kraków 2017, pp. 386.
Recenzja książki: Oblicza filozofii w nauce, P. Polak, J. Mączka, W.P. Grygiel (red.), Copernicus Center Press, Kraków 2017, ss. 386.
Źródło:: Zagadnienia Filozoficzne w Nauce; 2018, 64; 201-207
0867-8286
2451-0602
Pojawia się w:: Zagadnienia Filozoficzne w Nauce
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 82.

Tytuł:: The Middle Color: A History of a Problem in Thirteenth Century Oxford Commentaries on De sensu et sensato
Autorzy:: Mansfeld, Monika
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/1621445.pdf
Data publikacji:: 2021
Wydawca:: Uniwersytet Szczeciński. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
Tematy:: theory of colour
Aristotle
medieval natural philosophy
Adam of Buckfield
Geoffrey of Aspall
De sensu et sensato
teoria koloru
Arystoteles
średniowieczna filozofia przyrody
Adam z Buckfield
Geoffrey z Aspall
Opis:: The intersections between philology and philosophy are visible in the interpre tations of passages of Aristotle’s De sensu et sensato devoted to the so-called middle color (color medius) by several philosophers active in Oxford in the mid dle of the thirteenth century, such as Adam of Buckfield, Adam of Whitby and Geof frey of Aspall. In their work, they had to struggle not only with problems originating from De sensu et sensato itself, but also with others caused by the poor quality of its only translation available at that time. They also discussed a new philosophical problem emerging from Aristotle’s text: if there is a sequence of colors stretched between white and black, where middle colors are evenly distributed throughout it according to the ratio of whiteness and blackness in each of them, there must be a color in which the ratio is perfectly even and, therefore, it has to occupy the position in the very middle of the sequence. My paper presents their search for the middle color par excellence and intense discussions on the nature of the middle color.
Źródło:: Analiza i Egzystencja; 2021, 54; 127-154
1734-9923
2300-7621
Pojawia się w:: Analiza i Egzystencja
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 83.

Tytuł:: Andrzej Fuliński as a representative of the concept of philosophy in science
Andrzej Fuliński jako przedstawiciel koncepcji filozofii w nauce
Autorzy:: Trombik, Kamil Piotr
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/31804099.pdf
Data publikacji:: 2023
Wydawca:: Copernicus Center Press
Tematy:: Andrzej Fuliński
filozofia w nauce
filozofia przyrody
historia filozofii polskiej
Krakowska Szkoła Filozofii w Nauce
Krakow School of Philosophy in Science
philosophy in science
philosophy of nature
history of philosophy in Poland
Opis:: W artykule przedstawiam sylwetkę i omawiam wybrane poglądy filozoficzne krakowskiego fizyka – Andrzeja Fulińskiego, który od lat 70. XX wieku jest związany z lokalnym środowiskiem interdyscyplinarnym. W artykule stawiam tezę, że publikacje Fulińskiego dobrze wpisują się w styl uprawiania filozofii przyrody, zainicjowany przez Hellera i Życińskiego („filozofia w nauce”), a sam Fuliński – poprzez współpracę ze środowiskiem interdyscyplinarnym oraz specyfikę prac filozoficznych – zasługuje na miano jednego z przedstawicieli Krakowskiej Szkoły Filozofii w Nauce.
This paper analyzes selected issues related to the philosophy of the Krakow physicist Andrzej Fuliński. Since the 1970s, Fuliński has been strongly associated with the interdisciplinary milieu gathered around Heller and Życiński. His activity can therefore be considered within the context of the broader phenomenon known as the Krakow School of Philosophy in Science, which was founded by Heller and Życiński. This paper proposes the thesis that Fuliński’s style of philosophy is connected with the concept of philosophy in science and tries to justify the thesis that Fuliński, due to his cooperation with the interdisciplinary milieu in Krakow and the specificity of his philosophical works, deserves to be regarded as a representative of the Krakow School of Philosophy in Science.
Źródło:: Zagadnienia Filozoficzne w Nauce; 2023, 75; 233-256
0867-8286
2451-0602
Pojawia się w:: Zagadnienia Filozoficzne w Nauce
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 84.

Tytuł:: Filozofia biogenezy: Kategoria światła a natura życia
Philosophy of Biogenesis: The Category of Light and the Nature of Life
Autorzy:: Wnuk, Marian
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2084187.pdf
Data publikacji:: 2021-12-21
Wydawca:: Wyższe Seminarium Duchowne im. św. Jana Pawła II Diecezji Siedleckiej
Tematy:: filozofia przyrody ożywionej
elektromagnetyczna natura życia
geneza życia
metafizyka światła
teologia światła
religia
światopogląd
philosophy of living nature
electromagnetic nature of life
genesis of life
metaphysics of light
theology of light
religion
world-view
Opis:: The problem of biogenesis is presented from the transdisciplinary point of view. Special attention is paid to: (i) the nature of life, (ii) definitions of life, (iii) the religious and theological aspects of the category of light, (iv) metaphysics of light, (v) biophysics of light, (vi) the relation between light and life, especially biophotons as the carriers of biological information. It is suggested the possibility of the reconstruction of the electromagnetic biogenesis. The significant works concerning above problems have been reviewed.
Źródło:: Teologiczne Studia Siedleckie; 2021, Teologiczne Studia Siedleckie XVIII (2021) 18; 183-200
1733-7496
Pojawia się w:: Teologiczne Studia Siedleckie
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 85.

Tytuł:: Matematyczna heurystyka w wiskozymetrii. Metrologiczne zagadnienie kształtu
Mathematical heuristics in viscosimetry. Metrological problem of shape
Autorzy:: Zabierowski, M.
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/347820.pdf
Data publikacji:: 2013
Wydawca:: Akademia Wojsk Lądowych imienia generała Tadeusza Kościuszki
Tematy:: prawa empiryczne
teoria
zasady fizyki
idealizacja
aproksymacja
metodologia
analiza wymiarowa
geometria w fizyce
logika odkrycia
filozofia fizyki
filozofia przyrody
humanistyka nauk technicznych
empirical laws
theory
principles of physics
idealization
approximation
methodology
dimensional analysis
geometry in physics
logic of discovery
philosophy of physics
philosophy of nature
humanism of technical science
Opis:: Ustala się znaczenie analizy matematycznej i analizy wymiarowej w fizyce. Odsłania się stosunek metrologii do fizyki oraz do rozumowania abstrakcyjnego. Przedstawia się uściślanie nauk ścisłych jako przedmiot nauk humanistycznych, jak i ustala znaczenie heurystyki w rozwoju badań naukowych, błędnie przedstawianej w podręcznikach akademickich. Praca jest kontynuacją metody analizy wymiarowej Weisskopfa (Science 187, 1975). Poddaje się precyzyjnej analizie podstawy fizyki lepkości i równanie Stokesa. Pokazuje się znaczenie heurystyki matematycznej i aparatury matematycznej w badaniach empirycznych nad ruchem w cieczy ciał o różnym kształcie oraz sens aproksymacji, idealizacji i strukturę języka opisu w hydrotechnice i fizyce lepkości. Rekonstruuje się znaczenia terminów teoretycznych i empirycznych oraz praw idealizacyjnych w wiskozymetrii i technice dla ciał o nieregularnym kształcie.
The significance of mathematical and dimensional analyses is settled. The relation of metrology both to physics and abstract reasoning is revealed. The example of viscosimetry is used to continue the making of science to be more precise and the role of heuristics in the development of scientific investigations is pointed out. Usually these topics are presented in textbooks in an improper way. The article is also the prolongation of the dimensional analysis method given by Weisskopf (Science, 187, 1975). Especially the foundations of viscosity physics and Stokes's equation are examined scrupulously. The following are reconstructed: mathematical heuristics and mathematical conceptual apparatus in the empirical research of various shape bodies moving in fluids as well as the idealisation and language structure of the phenomenal description in hydrotechnics and viscosity physics.
Źródło:: Zeszyty Naukowe / Wyższa Szkoła Oficerska Wojsk Lądowych im. gen. T. Kościuszki; 2013, 2; 185-194
1731-8157
Pojawia się w:: Zeszyty Naukowe / Wyższa Szkoła Oficerska Wojsk Lądowych im. gen. T. Kościuszki
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 86.

Tytuł:: Początki filozofii przyrody w Ośrodku Badań Interdyscyplinarnych w Krakowie
Beginnings of the Center for Interdisciplinary Research in Cracow
Autorzy:: Heller, Michał
Mączka, Janusz
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2013430.pdf
Data publikacji:: 2006
Wydawca:: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:: filozofia przyrody
historia filozofii przyrody
status filozofii przyrody
metoda filozofii przyrody
Papieska Akademia Teologiczna
Ośrodek Badań Interdyscyplinarnych w Krakowie
philosophy of nature
history of the philosophy of nature
status of the philosophy of nature
method of the philosophy of nature
the Pontifical Academy of Theology
the Center for Interdisciplinary Research in Cracow
Opis:: We present a short account of the early history of the Center for Interdisciplinary Research in Cracow. These beginnings go back to the inter-war period when the tradition was established of close interactions between philosophers and scientists, especially physicists (Smoluchowski, Natanson). In the post-war period, under the communist regime, this tradition was continued at the Theological Institute (later the Pontifical Academy of Theology) in Cracow, erected by Cardinal Wojtyła, the then archbishop of Cracow, after the Theological Faculty had been removed from the Jagiellonian University by the communists. The collaboration of the Cracow Center with the Catholic University of Lublin and with the Warsaw Academy of Theology is briefly described, and the style of philosophy in Cracow presented.
Źródło:: Roczniki Filozoficzne; 2006, 54, 2; 49-62
0035-7685
Pojawia się w:: Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 87.

Tytuł:: Grzech antropocentryzmu
The Sin of Anthropocentrism
Autorzy:: TROJAN, Maciej
SIKORSKA, Julia
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/1046679.pdf
Data publikacji:: 2020-01-12
Wydawca:: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Tematy:: hipoteza biofilna, filozofia przyrody, genom neandertalczyka, definicja gatunku ludzkiego, ewolucjonizm, problem Wallace’a, umysł ludzki, antropocentryzm, antropomorfizm, mentalne podróże w czasie, nauka języka, psychologia porównawcza, etologia
biophilia hypothesis, philosophy of nature, the Neanderthal genome, the definition of the human species, evolutionism, Wallace’s problem, the human mind, anthropocentrism, anthropomorphism, mental time travels, language acquisition, comparative psychology, ethology
Opis:: Zainteresowanie życiem innych gatunków jest być może cechą wpisaną w nasze geny. Dziedziny takie, jak psychologia porównawcza czy etologia, koncertują się na odnajdywaniu i opisywaniu ewolucyjnych procesów stojących za powstaniem umysłu i jego złożonych funkcji poznawczych. Częstą przeszkodą na tej drodze jest nasze przywiązanie do antropocentrycznego spostrzegania świata. Przekonanie, że człowiek jest kimś lepszym i unikalnym, często wykrzywia percepcję badaczy. Tymczasem dane naukowe gromadzone na przestrzeni ostatnich 150 lat zdają się wskazywać, że w istocie tak nie jest. Zmuszeni jesteśmy redefiniować człowieka, odkrywając, że nasze unikalne cechy są często ewolucyjnie starsze i szerzej rozpowszechnione w przyrodzie, niż się nam pierwotnie wydawało.
The tendency to seek connections with nature and other forms of life might be a genetic predisposition of humans. Fields of study such as comparative psychology and ethology are dedicated to identifying and describing the evolutionary processes responsible for the emergence of the human mind and its complex cognitive functions. However, adherence to the anthropocentric worldview turns out an obstacle to this research. The belief that Homo sapiens is a ‘better’ species than others and unique in its kind frequently distorts the scientists’ perception. Indeed, the research data gathered for the last 150 years seems to point to the contrary. Thus, having discovered that our ‘unique’ traits are frequently evolutionary-older and more common in nature than we originally assumed, we need to redefine the human. Translated by Dorota Chabrajska
Źródło:: Ethos; 2017, 30, 1 (117); 208-217
0860-8024
Pojawia się w:: Ethos
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 88.

Tytuł:: Philosophy in science – a case study of the reception of the Special and the General Theory of Relativity in Kraków and Lwów before 1925
Filozofia w nauce – studium przypadku recepcji szczególnej i ogólnej teorii względności w Krakowie oraz we Lwowie przed rokiem 1925
Autorzy:: Polak, Paweł
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/783498.pdf
Data publikacji:: 2016
Wydawca:: Polska Akademia Umiejętności
Tematy:: history of physics
philosophy of science
philosophy in science, philosophy of physics
Special Theory of Relativity
General Theory of Relativity
Albert Einstein
Ernst Mach
Bronislaw Biegeleisen
Maksymilian T. Huber
Stanislaw Loria
Zygmunt Zawirski
Stanislaw Zaremba
Tadeusz Banachiewicz
Lwów
Kraków
historia fizyki
filozofia przyrody
filozofia w nauce
filozofia fizyki
szczególna teoria względności
ogólna teoria względności
Bronisław Biegeleisen
Stanisław Loria
Stanisław Zaremba
Opis:: A centenary of Einstein’s General Theory of Relativity brings forward some questions with regard to the impact of Einstein’s theory on philosophy. This theory, and the chronologically earlier Special Theory of Relativity, have had many important philosophical implications. In Poland they provoked interesting philosophical discussions before WWII. The history of those discussions reveals numerous noteworthy facts concerning the relationships between mathematics, physics and philosophy. A case study of the reception of the Special and General Theory of Relativity in Kraków and Lwów before 1925 focuses on the peculiar specificity of exact sciences and philosophy in Polish Galicia. The concept of “philosophy in science” coined by Michael Heller is particularly suitable for describing this specificity. The article begins with a short overview of the early reception of the Special Theory of Relativity in Kraków. Next, it shows how the discussions during the 10th and 11th Congresses of Polish Physicians and Natural Scientists (Lwów 1907, Kraków 1911) influenced the reception of the STR. What is also discussed are the roots of the specificity of the reception in Lwów, i.e. the influence of the considerations about the foundations of mechanics and a public philosophical debate around Einstein’s theories. In order to demonstrate how different the reception of these theories was in Kraków, a description is provided of a methodological debate between S. Zaremba and T. Banachiewicz. Some notes are also added about the concurrent styles of philosophy of science (philosophy of nature). The article ends with conclusions about the specificity of Kraków’s and Lwów’s styles of philosophy in science. This study reveals that in this period Einstein’s theories significantly stimulated philosophical considerations in Poland. These considerations have become an important supplement to the scientific activity in Kraków and Lwów.
Setna rocznica sformułowania przez Alberta Einsteina ogólnej teorii względności jest doskonałą okazją do ponownego postawienia pytań o wpływ wspomnianej teorii na filozofię. Interesującą perspektywę oferują badania z zakresu historii nauki i historii filozofii, które pozwalają dokładniej przyjrzeć się procesowi recepcji wspomnianej teorii. Proces ten jest ważnym źródłem wiedzy o kształtowaniu się relacji nauk przyrodniczych i filozofii, gdyż poprzez analizę wskazywanych trudności i kontrowersji pozwala zidentyfikować wiele ukrytych założeń o charakterze filozoficznym, które trudno dostrzec na innych etapach rozwoju nauki. Dzięki temu analiza procesu recepcji nowych teorii naukowych staje się wyróżnionym przedmiotem analiz relacji matematyki, nauk przyrodniczych i filozofii. Z tych względów warto przyjrzeć się interesującym dyskusjom i polemikom, które miały miejsce w obrębie nauki polskiej. Szczególnie interesujące polemiki i dyskusje wokół teorii względności rozegrały się w Krakowie i we Lwowie przed rokiem 1925. Wspomniane ośrodki zostały wybrane również z tego względu, że w początkach XX wieku, wykorzystując możliwości polityczno-kulturalne powstałe w związku z istnieniem stosunkowo szerokiego zakresu autonomii Galicji, stały się one najważniejszymi centrami rozwoju nauki polskiej. Sytuacja ta zadecydowała również o połączeniu wymienionych ośrodków stosunkowo silną siecią powiązań, widocznych szczególnie na gruncie fizyki. W obu miastach powstała również specyficzna (choć z zachowaniem pewnych lokalnych odrębności) odmiana refleksji nad nauką, którą dogodnie jest określić przy pomocy pojęcia „filozofii w nauce” stworzonego przez M. Hellera. Opracowanie rozpoczyna się od krótkiego przybliżenia historii recepcji szczególnej teorii względności w Krakowie. W procesie tym najistotniejszą rolę odegrał August Witkowski, który już w 1905 roku docenił znaczenie pierwszych prac Einsteina. Kolejne punkty zwrotne w procesie recepcji teorii Einsteina wyznaczyły dwa kolejne Zjazdy Lekarzy i Przyrodników Polskich, które odbyły się kolejno we Lwowie w 1907 r. i w Krakowie w 1911 r. Pierwszy z nich zadecydował o popularyzacji idei relatywistycznych pośród przyrodników polskich, a kolejny – o popularyzacji ich wśród filozofów. Dla zrozumienia lokalnej specyfiki filozoficznych rozważań prowadzonych w ośrodku lwowskim odwołamy się do rozwoju recepcji wokół podstaw mechaniki. Zagadnienie to szczególnie mocno interesowało lwowskich uczonych z tej racji, że Lwów był do 1915 roku jedynym polskim ośrodkiem akademickim rozwijającym nauki techniczne i koncentrował w naturalny sposób większość polskich uczonych zajmujących się nauką mechaniki. To właśnie środowiska związane z lwowską Szkołą Politechniczną odegrały ważną rolę w późniejszych dyskusjach wokół szczególnej i ogólnej teorii względności. W dalszej kolejności szkicowo zaprezentowana zostanie lwowska polemika wokół teorii względności i dla kontrastu ukazana zostanie o wiele krótsza polemika rozgrywająca się w Krakowie. Szczególna uwaga zostanie poświęcona dorobkowi Zygmunta Zawirskiego, który w swej działalności podjął problematykę poruszoną w obu ośrodkach i przedstawił najbardziej interesujące rozważania ukazujące nowoczesną wizję filozofii uprawianej w ścisłym kontakcie z naukami przyrodniczymi. Prezentowany styl filozofii w nauce rozwijany w Krakowie i Lwowie został również skrótowo skonfrontowany z konkurencyjnymi filozoficznymi reakcjami na teorie Einsteina: z refleksją rozwijaną w obrębie Szkoły Lwowsko-Warszawskiej (Kazimierz Ajdukiewicz) i z wybraną refleksją neoscholastyczną (Feliks Hortyński SJ, Ludwik Wrzoł SJ, Jan Stepa). Na tym tle lepiej można dostrzec specyfikę filozofii analizowanej w tym studium przypadku – najważniejsze uwagi na ten temat zostały zawarte w zakończeniu niniejszej pracy. Niniejszy artykuł ukazuje fakt, że szczególna i ogólna teoria względności Einsteina znacząco wpłynęły na rozwój refleksji filozoficznej w Polsce. Warto również zaznaczyć, że refleksja filozoficzna stała się w opisywanym okresie ważnym uzupełnieniem pracy naukowej przyrodników, co decyduje również o specyfice rozwoju ówczesnej nauki.
Źródło:: Studia Historiae Scientiarum; 2016, 15; 245-273
2451-3202
Pojawia się w:: Studia Historiae Scientiarum
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 89.

Tytuł:: Prawo do życia i ochrony przyrody : (u źródeł współczesnej etyki ekologicznej)
Autorzy:: Rosa, Ryszard (1941- ).
Powiązania:: Zeszyty Naukowe / Akademia Obrony Narodowej 1997, nr 1, s. 234-246
Data publikacji:: 1997
Tematy:: Ekologia filozofia
Ochrona przyrody
Środowisko człowieka higiena i ochrona
Opis:: Abstr.
Dostawca treści:: Bibliografia CBW

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 90.

Tytuł:: Prawo do życia i ochrony przyrody : (u źródeł współczesnej etyki ekologicznej)
Autorzy:: Rosa, Ryszard (1941- ).
Powiązania:: Zeszyty Naukowe Akademia Obrony Narodowej, 1997, nr 1, s. 234-246
Data publikacji:: 1997
Tematy:: Ekologia filozofia
Ochrona przyrody
Środowisko człowieka higiena i ochrona
Opis:: Abstr.
Dostawca treści:: Bibliografia CBW

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 91.

Tytuł:: Prawo do życia i ochrony przyrody : (u źródeł współczesnej etyki ekologicznej)
Autorzy:: Rosa, Ryszard (1941- ).
Powiązania:: Zeszyty Naukowe / Akademia Obrony Narodowej 1997, nr 1, s. 234-246
Data publikacji:: 1997
Tematy:: Ekologia filozofia
Ochrona przyrody
Środowisko człowieka higiena i ochrona
Opis:: Abstr.
Dostawca treści:: Bibliografia CBW

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 92.

Tytuł:: Przyczynek do krytyki tendencji naukocentrycznych we współczesnej ochronie przyrody
Contribution to the Critique of the Science-Centrism in Contemporary Environmental Protection
Autorzy:: Kubiak, Adam P.
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2012909.pdf
Data publikacji:: 2010
Wydawca:: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:: filozofia ekologiczna
scjentyzm
ochrona przyrody
ochrona środowiska
sozologia
ecophilosophy
scientism
protection of nature
environmental protection
sozology
Opis:: This paper is an attempt to meta-subjective revision of contemporary “ecological” issues concerning glorification of science (called by the Author „science-centrism) present in paradigm and practice of nature protection. Assuming that science can be often treated as conditio sine qua non of effective pro-ecological activity, and that such approach isn’t in fact appropriate, the Author led diverse arguments supporting the thesis that the presence of science isn’t necessary in theoretical and applied protection of nature. Within the discourse he tried to defend the possibilities of the wide spectrum of environmental-friendly approaches and appreciate alter-scientific paradigms and tools of nature protection. The Author attempted to emphasize that science-based tools of nature protection aren’t of absolute type. He tried to present a relativized scientific approach (possibility against necessity) as an opportunity to create wiser and more rational vision of nature protection, not based on idolatry of science.
Źródło:: Roczniki Filozoficzne; 2010, 58, 2; 5-27
0035-7685
Pojawia się w:: Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 93.

Tytuł:: Uwagi na temat roli nauk przyrodniczych i nowej duchowości w ochronie przyrody
Autorzy:: Kubiak, Adam B.
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/1817379.pdf
Data publikacji:: 2009-12-31
Wydawca:: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
Tematy:: sozologia
filozofia nauki
ekofilozofia
duchowość
ekologizm
sozology
philosophy of sience
ecophilosophy
spirituality
ecologism
Opis:: Issues of nature conservation, and socio-cultural movement called ecologism, are vivid becouse o f it’s many controvertions and actual validity in terms o f sustainable development. This paper presents contemporary motives o f preserving the nature, scientific ways of it’s realization, and chosen issues o f so called „ecological spirituality”. Reflection on the abilities and perils of science and spirituality, with reference to philosophy and practical conservation activity, will be led. Finally, there will be an attemption to answer the question about relation between nature preservation, science and ecological spirituality, and to define the spiritual condition and trends in contemporary ecologism.
Źródło:: Studia Ecologiae et Bioethicae; 2009, 7, 2; 147-162
1733-1218
Pojawia się w:: Studia Ecologiae et Bioethicae
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 94.

Tytuł:: Wpływ nowożytnego antropocentryzmu na relację człowieka do przyrody. Część pierwsza
The Modern Sources of Anthropocentrism. Part one
Autorzy:: Ganowicz-Bączyk, Anita
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/1962995.pdf
Data publikacji:: 2011-03-31
Wydawca:: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
Tematy:: antropocentryzm
przyroda
człowiek
filozofia nowżytna
anthropocentrism
nature
human
Modern philosophy
Opis:: Anthropocentrism seems to be a fundamental notion concerning the man-nature relation. The anthropocentric attitude is largely meant to be the main cause of the ecological crisis. One can distinguish at least several stages of the process, which led to this crisis, namely: stage of Magic and Myth, Ancient Times, Middle Ages, and Modern Times. The aim of this article is to show the process of development of an anthropocentric thought in Modern European culture when the culmination of this process is observed. Among the causes of the modern worldview, one can mention e.g. the modern conception of science (worked out mainly by N. Copernicus, G. Galilei, G. Bruno, F. Bacon, I. Newton, R. Descartes), the technology development, as well as social, political and cultural changes. Both, geocentric and theocentric worldview were rejected. The secularization of European societies shifted to man’s attitude not only towards God but also is creation – nature. People began to treat nature as a challenge and material. God-Creator was replaced by man-designer. A new type of anthropocentrism appeared, which tried to find the answer to the fundamental questions in the human being himself. This resulted in the negation of a strict dependence of mankind on nature and in the tendency to subordinate nature to man. The cognition of nature served then as a means for the sake of mankind only. The man was obliged even to dominate nature which was viewed as a complex of mathematical laws, a value-free mechanism determined by laws of nature. Contemporary view on nature and man was influenced also by philosophical views which on the one hand excluded man from nature (I. Kant) and on the other made attempts to restore man to nature (J. J. Rousseau, F. W. J. Schelling).
Źródło:: Studia Ecologiae et Bioethicae; 2011, 9, 1; 9-27
1733-1218
Pojawia się w:: Studia Ecologiae et Bioethicae
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 95.

Tytuł:: Wpływ nowożytnego antropocentryzmu na relację człowieka do przyrody. Część 2
The Modern Sources of Anthropocentrism. Part two
Autorzy:: Ganowicz-Bączyk, Anita
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/1964487.pdf
Data publikacji:: 2011-06-30
Wydawca:: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
Tematy:: antropocentryzm
przyroda
człowiek
filozofia nowożytna
anthropocentrism
nature
human
Modern philosophy
Opis:: Anthropocentrism seems to be a fundamental notion concerning the man-nature relation. ?e anthropocentric attitude is largely meant to be the main cause of the ecological crisis. One can distinguish at least several stages of the process, which led to this crisis, namely: stage of Magic and Myth, Ancient Times, Middle Ages, and Modern Times. The aim of this article is to show the process of development of an anthropocentric thought in Modern European culture when the culmination of this process is observed. Among the causes of the modern worldview, one can mention e.g. the modern conception of science, technology development, as well as social, political, and cultural changes. Contemporary view on nature and man was influenced not only by mechanistic and materialistic theories tending to subordinate nature to man (G. Bruno, F. Bacon, R. Descartes) but also by philosophical views which on the one hand excluded man from nature (I. Kant) and on the other made attempts to restore man to nature (J. J. Rousseau, F. W. J. Schelling).
Źródło:: Studia Ecologiae et Bioethicae; 2011, 9, 2; 9-21
1733-1218
Pojawia się w:: Studia Ecologiae et Bioethicae
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 96.

Tytuł:: O użyteczności praw historycznych
Autorzy:: Bednarczyk, Grzegorz
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/644155.pdf
Data publikacji:: 2016
Wydawca:: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:: historische Gesetze
Naturgesetze
Philosophie der Geschichte
Methodologie der Geschichte
Philosophie der Wissenschaft
Falsifikationismus
Karl Popper
Feliks Koneczny
history laws
natural sciences laws
philosophy of history
methodology of history
philosophy of science
falsificationism
prawa historyczne
prawa przyrody
filozofia historii
metodologia historii
filozofia nauki
falsyfikacjonizm
Opis:: Das Thema der vorliegenden Überlegungen ist die Analyse der praktischen Anwendung der auf dem Boden der Geschichtsphilosophie gebildeten sog. historischen Gesetze. Um ihre starken und schwachen Seiten aufzuzeigen, konfrontiert sie der Autor mit den auf dem Boden der Naturwissenschaften formulierten Gesetzen. Das Ziel dieses Verfahrens liegt darin, eine Bilanz zu schaffen, die sowohl den Nutzen des Studiums der Geschichte als auch ihre "wissenschaftlichen" Schwächen berücksichtigt.
The article analyzes the practical application of history laws as developed within the philosophy of history context. To indicate their strengths and weaknesses, the author confronts the laws with those devised on the ground of natural sciences. The purpose of such an approach is to draw-up a balance sheet taking into account the benefits of practicing history and its “scientific” shortcomings.
Tematem rozważań jest analiza praktycznego wykorzystania, tworzonych na gruncie filozofii historii, tzw. praw dziejowych. W celu ukazania ich mocnych i słabych stron autor konfrontuje je z prawami formułowanymi na gruncie nauk przyrodniczych. Cel tego zabiegu to stworzenie bilansu, który uwzględni zarówno korzyści płynące z uprawiania historii, jak i jej „naukowe” mankamenty.
Źródło:: Kultura i Wartości; 2016, 19
2299-7806
Pojawia się w:: Kultura i Wartości
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 97.

Tytuł:: Znaczenie refleksji historycznej dla współczesnej filozofii przyrody. Zarys przykładowego programu badawczego
The importance of historical considerations for philosophy in science (philosophy of nature). An outline of an exemplary research program
Autorzy:: Polak, Paweł
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/431011.pdf
Data publikacji:: 2013
Wydawca:: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
Tematy:: philosophy in science
time
filozofia w nauce
czas
Opis:: In this paper the importance of the history of the philosophy of nature for this field of philosophy is examined. It is also shown why the history of philosophy in science (philosophy of nature) is important for Polish philosophy. Next, some selected issues of the historiography of this field are examined. It is suggested, that an interesting perspective of investigations is the one, which shows the development of the Polish philosophy of nature from the point of view of the development of philosophical reflections on the issue of time in the period 1900–1939.
W artykule poddano analizie znaczenie filozoficznej refleksji nad dziejami filozofii przyrody dla rozwoju współczesnej filozofii przyrody. Wskazuje się również, dlaczego historia filozofii przyrody jest ważna dla polskiej filozofii. Następnie analizom poddano wybrane zagadnienia związane z historiografią dziejów filozofii przyrody. Zaproponowano również interesującą perspektywę badań, jaką jest ujęcie dziejów polskiej filozofii przyrody w latach 1900–1939 z punktu wiedzenia rozważań nad zagadnieniem czasu.
Źródło:: Studia Philosophiae Christianae; 2013, 49, 3; 25-42
0585-5470
Pojawia się w:: Studia Philosophiae Christianae
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 98.

Tytuł:: Teologiczna interpretacja pojęcia arché u wczesnych filozofów greckich: w kręgu teologii milezyjskich filozofów przyrody
Theological interpretation of the concept of arché in early Greek philosophers: in the theology of the Milesian philosophers of nature
Autorzy:: Picewicz, Joanna
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/1402409.pdf
Data publikacji:: 2021-07-30
Wydawca:: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:: arche
teologia
filozofia presokratejska
pre-Socratic philosophy
arché
theology
Opis:: The purpose of this article is an attempt to present one fundamental problem: identifi cation of the essential features of the arché in Milesian philosophers of nature by indicating possible relationships with theology. The theological interpretation of the Milesians indicates that arché does not merely have a material dimension, it is inherently external, going beyond, and consequently, the original principle contains a peculiar transcendence. In the concepts of natural philosophers, there is an archaic path to immortality, infi nity, and eternal existence, which are, in essence, divine attributes. There is a clear search to determine the relationship of divine sphere of existence with the world that we know from everyday experience. This means that the Milesians have found a plane on which the divine sphere and the temporal sphere can meet. There are certain frameworks within which there is an interaction between the divine element (constant and invariant) and temporal (transient and fi nite).
Źródło:: Filozofia Chrześcijańska; 2020, 17; 167-178
1734-4530
2450-0399
Pojawia się w:: Filozofia Chrześcijańska
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 99.

Tytuł:: Znaczenie humanistyki dla kształtowania realistycznych relacji człowieka do przyrody
The importance of the humanities in shaping a realistic relationship between humans and nature
Autorzy:: Sadowski, Ryszard F.
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/470372.pdf
Data publikacji:: 2018
Wydawca:: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
Tematy:: ekologia humanistyczna
filozofia środowiskowa
religia i ekologia
sztuki Ziemi
las
humanist ecology
environmental philosophy
religion and ecology
land art
forest
Opis:: Along with the deepening of the ecological crisis, our understanding of its nature is also increasing. While the analysis of its causes and effects, along with the development of a strategy to overcome it, was at first carried out solely by representatives of the natural and technical sciences, it has now been undertaken also by humanists, artists and cultural and religious leaders. The joining of humanists in this endeavour enables better recognition of the nature of the ecological crisis and consequently helps to develop a more adequate strategy to counteract its impact. Particularly noteworthy is the contribution of world religions in shaping a realistic relationship between humanity and nature. This article points to the increasing humanisation of the ecological reflection and offers examples of the commitment demonstrated by representatives of various religious traditions to the protection of forests
Wraz z narastaniem kryzysu ekologicznego mamy do czynienia z coraz to lepszym jego rozpoznaniem. O ile początkowo analizą przyczyn i skutków kryzysu oraz wypracowywaniem strategii jego przezwyciężania zajmowali się reprezentanci nauk przyrodniczych i technicznych, o tyle obecnie dołączyli do nich humaniści, artyści, ludzie kultury i przywódcy religijni. Włączenie się humanistów pozwoliło na lepsze rozpoznanie natury kryzysu ekologicznego, a co za tym idzie – na wypracowanie bardziej adekwatnej strategii jego przezwyciężenia. Na szczególną uwagę zasługuje wkład światowych religii w kształtowanie realistycznej relacji człowieka do przyrody. Artykuł ten ukazuje postępującą humanizację refleksji ekologicznej i przywołuje przykłady zaangażowania przedstawicieli różnych tradycji religijnych na rzecz ochrony lasów.
Źródło:: Studia Ecologiae et Bioethicae; 2018, 16, 3; 5-18
1733-1218
Pojawia się w:: Studia Ecologiae et Bioethicae
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 100.

Tytuł:: Argumenty kosmologiczne w uzasadnianiu tezy o jedności Wszechświata
Cosmological Arguments in Justification a Thesis of the Unity of the Universe
Autorzy:: Dąbek, Dariusz
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/488553.pdf
Data publikacji:: 2014
Wydawca:: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:: jedność Wszechświata
prawa przyrody
modele kosmologiczne
filozoficzne założenia w kosmologii
relacja nauka-filozofia
unity of the Universe
laws of nature
cosmological models
philosophical assumptions in cosmology
science-philosophy relation
Opis:: Współczesna kosmologia wskazuje na pewne przejawy jedności Wszechświata, np. uniwersalność praw przyrody, globalną czasoprzestrzeń, możliwość wyróżnienia uniwersalnego czasu i jednej, wspólnej historii, czy też ścisłe zależności między parametrami kosmologicznymi i stałymi fizycznymi a faktem istnienia życia. Wykorzystanie metody abstrakcji i wnioskowania analogicznego w analizie własności Wszechświata pozwalają, bez naruszania zasady autonomiczności nauki i filozofii, zasadnie argumentować za tezą o jego nomologicznej jedności. Z drugiej strony w kosmologii przyjmuje się założenia związane z określeniem przedmiotu jej badań oraz warunkujące jej uprawianie. Ich podstawą jest przekonanie o stałym, niezależnym od czasu i miejsca, sposobie funkcjonowania przyrody. Pozwala to na formułowanie opisujących ją niezmiennych czasoprzestrzennie praw i ekstrapolowanie ich na cały Wszechświat. Uzasadnieniem takiej praktyki badawczej jest zgodność konstruowanych modeli kosmologicznych z obserwacją, efektywność wyjaśniania problemów badawczych, spójność z innymi działami wiedzy przyrodniczej oraz sukcesy programów unifikacyjnych i badań interdyscyplinarnych.
The modern cosmology indicates some manifestations of the unity of the Universe, such as: the generality of the laws of nature, global space-time, the ability to distinguish universal time and the common history, or the close relationship between cosmological parameters and physical constants and the fact of the existence of life. The use of abstraction method and analogue reasoning in the analysis of properties of the Universe allows, without violating the principle of the autonomy of science and philosophy, to reasonably argue the thesis of his nomological unity. On the other hand, in the cosmology some assumptions related to the determination of the subject of the research and enabling the research practice are assumed. These assumptions are founded on a conviction of the constant, independent of time and place, way of functioning of nature. This allows formulating of the invariant laws of nature and extrapolating them to the entire Universe. This practice is justified by the consistency of cosmological models with the observation, the effectiveness of an explanation of scientific problems, the coherence of other fields of natural knowledge and the success of the unification programs and interdisciplinary research.
Źródło:: Roczniki Filozoficzne; 2014, 62, 3; 65-84
0035-7685
Pojawia się w:: Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Informacja

Wyszukujesz frazę "filozofia przyrody" wg kryterium: Wszystkie pola

Źródło danych

Dostawca treści

Podbaza

Kolekcja

Rok wydania

Wydawca

Temat

Autor

Typ dokumentu

Język