Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "dzieje Polski" wg kryterium: Wszystkie pola

  Lista filtrów

Dostawca treści

Podbaza

Wyrównaj
Wyświetlanie 1-15 z 96
Tytuł:
Tragiczni realiści. Środowisko „Buntu Młodych” i „Polityki” w monografii Macieja Zakrzewskiego „Rewolucja konserwatywna – przypadek polski. Myśl polityczna środowiska »Buntu Młodych« i »Polityki« 1931–1939, Kraków 2021, ss. 626
Tragic Realists: The Environment of the “Bunt Młodych” and “Polityka” in Maciej Zakrzewski’s Monograph “Conservative Revolution – the Polish Case: Political Thought of the Environment of ‘Bunt Młodych’ and ‘Polityka’ 1931–1939”, Krakow 2021, pp. 626
Autorzy:
Orzełek, Ariel
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31341430.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
conservative revolution
Young Rebellion
political thought
Politics
recent history
rewolucja konserwatywna
Bunt Młodych
myśl polityczna
Polityka
dzieje najnowsze
Opis:
Najnowsza książka Macieja Zakrzewskiego poświęcona myśli politycznej środowisk „Buntu Młodych” i „Polityki” stanowi ważne wydarzenie w polskiej historiografii dziejów najnowszych. Dotyczy ona grupy ideowej wysuwającej śmiałe i oryginalne koncepcje ustrojowe, a także dotyczące polityki zagranicznej i mniejszościowej. Zakrzewski w sposób kompetentny, a przy tym inspirujący do refleksji, przedstawia wszystkie te kwestie.
Maciej Zakrzewski’s latest book on the political thought of the “Bunt Młodych” (“Young Rebellion”) and “Polityka” (“Politics”) circles is an important event in the Polish historiography of recent history. It concerns an ideological group, putting forward bold and original concepts of the political system, as well as those concerning foreign and minority policy. Zakrzewski presents all these issues in a competent and at the same time thought-provoking manner.
Źródło:
Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio F – Historia; 2023, 78; 269-289
0239-4251
Pojawia się w:
Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio F – Historia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The Upper Silesia plebiscite 20th March 1921, Origin – preparations – results – evaluation
Plebiscyt górnośląski 20 marca 1921 roku. Geneza – przygotowania – rezultaty – ocena
Autorzy:
Linek, Bernard
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2135577.pdf
Data publikacji:
2022-08-18
Wydawca:
Instytut Północny im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie
Tematy:
Upper Silesia
Polish-German relations
Versailles order
history of Poland 1918-1922
Upper Silesian plebiscite
Dzieje Polski 1918-1922
system wersalski
Górny Śląsk 1918-1922
plebiscyt górnośląski 1921
relacje polsko-niemieckie w XX w.
Opis:
The article analyses the socio-political situation in Prussian Upper Silesia (administratively the Opole region/ plebiscite area) in the period of autumn 1918. - May 1922. The region belonged to the typical regions of Central and Eastern Europe with a mixed national and religious population and loyalties running sometimes backwards from the ethnic equipment. Although statistically it was dominated by a Slavic/Polish-speaking population, politically it was dominated by the German Catholic Centre Party before the war. It was distinguished by its economic potential, as the Upper Silesian Industrial District was one of the largest centers of heavy industry in Europe. The plebiscite established by the Treaty of Versailles, which was to decide on its nationality, took place on March 20, 1921. After an armed attempt at a fait accompli by the Polish side, the plebiscite area was finally divided on a national basis by a decision of the Council of Ambassadors.
Analiza sytuacji społeczno-politycznej na pruskim Górnym Śląsku (administracyjnie rejencja opolska/obszar plebiscytowy) w okresie jesień 1918 r. – maj 1922 r. Typowy region Europy Środkowo-Wschodniej z mieszaną narodowościowo i religijnie ludnością. Statystycznie dominowała w nim polskojęzyczna ludność słowiańska, politycznie przeważała przed wojną niemiecka Katolicka Partia Centrum. Górnośląski Okręg Przemysłowy stanowił jedno z największych centrów przemysłu ciężkiego w Europie. Ustalony pokojem wersalskim plebiscyt odbył się tu 20 marca 1921 r. Praktycznie nie przyniósł on rozstrzygnięcia (blisko 55% gmin głosowało za pozostaniem w Niemczech, reszta za przyłączeniem do Polski). Po III powstaniu śląskim, decyzją Rady Ambasadorów (20 X 1921) obszar plebiscytowy został w czerwcu 1922 r. podzielony na zasadzie narodowej. Polska otrzymała zdecydowaną większość przemysłu, a przy Niemczech pozostawiono większość spornego obszaru i ludności.
Źródło:
Komunikaty Mazursko-Warmińskie; 2022, 317, 2; 171-195
0023-3196
2719-8979
Pojawia się w:
Komunikaty Mazursko-Warmińskie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Skarby w archiwach zaklęte. Dzieje Polski w dokumencie archiwalnym, cz. 1: Do 1795 roku
Enchanted Treasures of Archives. History of Poland in Archival Documents, Part I: Until 1795
Autorzy:
Krochmal, Jacek
Tymosz, Anna Maria
Rachuba, Andrzej
Trajdos, Tadeusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/books/2077713.pdf
Data publikacji:
2021-12-10
Wydawca:
Archiwum Główne Akt Dawnych
Opis:
Świadectwa przeszłości przekazują wiedzę o minionych epokach, są powodem chluby z dokonań przodków, ukazują blaski i cienie dziejów państwa, małej ojczyzny, wspólnoty religijnej, korporacji naukowej lub zawodowej, a także osób prywatnych. Materiały te gromadzone są wieczyście w archiwach, będących skarbnicami pamięci. O wielu dokumentach, czy szerzej – archiwaliach, można mówić wręcz jako o dziełach sztuki. W minionych wiekach często były one ozdobnie wykonywane, z tego powodu niektóre dokumenty są dziełami sztuki. Ich piękno i artyzm wykonania ukazują kunszt ówczesnej sztuki rękopiśmiennej. Jednak zdecydowana większość archiwaliów jest bezcenna z powodów innych niż artystyczne. W przeciwieństwie do druków, na przykład książek, archiwalia powstawały tylko w jednym egzemplarzu. Są więc unikalne, a utrata jakiegokolwiek z nich powoduje nieodwracalną stratę. Prezentowany album ma na celu spopularyzowanie wiedzy o zasobie polskich archiwów państwowych. Jest on bogato ilustrowany skanami archiwaliów, które towarzyszyły najważniejszym wydarzeniom z dziejów Polski. Wiele z nich jest znana z lekcji historii. Rzadko kiedy uczniowie mieli jednak możliwość zobaczenia jak wyglądają dokumenty, dzięki którym zachodziły wydarzenia opisywane na kartach podręczników. Szczególne znaczenia zasobu Archiwum Głównego Akt Dawnych wśród archiwów polskich odzwierciedla liczba przechowywanych w nim eksponatów, które zostały wpisane na prestiżową listę światowego dziedzictwa kultury „Pamięć Świata” UNESCO. Wśród znajdujących się na niej kilkuset zabytków dokumentalnych z całego świata, ze zbiorów polskich pochodzi 17 wpisów, w tym aż pięć z zasobu AGAD. Archiwum to jest więc pod tym względem rekordzistą wśród instytucji polskich.
Testimonies from the past provide us with knowledge about bygone eras. They are a source of pride in the achievements of our ancestors and show us both the glories and dark shadows of the history of nation states, small homelands, religious communities, and scientific or professional bodies, as well as those of private individuals. These materials are preserved in perpetuity in archives; the repositories of memory. Many documents – or, more broadly, archive materials – were often exquisitely decorated and can be viewed as works of art. Their beauty and artistic qualities show us the craftsmanship of the writing skills of their era. Nonetheless, most archive materials are priceless for other reasons. In contrast to printed materials, such as books, only one copy of these archive treasures was ever created. This makes them unique and the loss of even one causes irreversible damage. This album is intended to spread awareness of the holdings of the Polish State Archives. It is richly illustrated with scans of archive documents that bear witness to the most important events in the history of Poland. Many of those events will be familiar from history lessons. The particular importance of the holdings of the Central Archive of Historical Records among Polish archives is reflected by the large number of items listed in the prestigious UNESCO “Memory of the World” Register of global cultural heritage. Of just 300 items on the list from around the world, 17 come from Polish archive collections, five of which are held by AGAD. This makes AGAD the record holder among Polish institutions.
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Książka
Tytuł:
Dzieje archiwum księcia Ksawerego Saskiego – historycznego dziedzictwa Francji, Polski i Niemiec
Autorzy:
Bajer, Jakub
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2052822.pdf
Data publikacji:
2020-12-01
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
Tematy:
Ksawery Saski
archiwoznawstwo
polska emigracja we Francji w XIX w.
Biblioteka Polska w Paryżu
Xavier of Saxony
archival studies
Polish emigration in France in the 19th century
Polish Library in Paris
Opis:
W artykule omówiono historię rozproszenia archiwum ks. Ksawerego Saskiego na trzy części – francuską (Archiwum Departamentalne w Troyes), polską (Biblioteka Polska w Paryżu) oraz niemiecką (Saskie Główne Archiwum Państwowe w Dreźnie). Przedstawiono kolejne etapy procesu rozproszenia w XIX w. oraz pokazano na przykładach konkretnych prac z francuskiej i polskiej historiografii, jak rozbicie zbioru wpłynęło na stan badań prowadzonych nad życiem saskiego księcia.
The article discusses the history of the split of Prince Xavier of Saxony’s archive into three parts: a French (the Departmental Archives in Troyes), Polish (the Polish Library in Paris), and German one (the Saxon Main State Archive in Dresden). The article presents the successive stages of the scattering process throughout the 19th century and on the selected examples taken from the French and Polish historiography shows how the split of the collection affected the state of research on the life of the Saxon Prince.
Źródło:
Studia Źródłoznawcze. Commentationes; 2020, 58; 171-184
0081-7147
Pojawia się w:
Studia Źródłoznawcze. Commentationes
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Stanisława Grochowskiego Modlitwa Kazimierza ś[więtego], królewica polskiego, łacińskim rytmem przez tegoż świętego napisana i takimże na polskie przetłumaczona – dzieje i charakterystyka utworu, edycja krytyczna
Autorzy:
Wichowa, Maria
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1812183.pdf
Data publikacji:
2020-12-30
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
Stanisław Grochowski
Bernard z Morlas
poezja religijna XVI wieku
hymn Omni die dic Mariae – przekład polski
Bernard of Morlas
religious poetry of the 16th century
hymn Omni die dic Mariae – polish translation
Opis:
Ksiądz Stanisław Grochowski był wybitnym tłumaczem liryki religijnej. Dokonał przekładu z łaciny wszystkich hymnów kościelnych (Kraków 1598). Następnie w roku 1606 opublikował tłumaczenie fragmentu utworu Mariale Bernarda z Morlas (XII w.) czyli hymnu Omni die dic Mariae, w XVI wieku w Polsce uznawanego za dzieło św. Kazimierza. Było to wydanie bilingwiczne: tekst łaciński opracowany krytycznie przez Grochowskiego na podstawie dostępnych mu rękopiśmiennych przekazów i polski przekład poetycki tegoż autora wraz z nutami wybitnego kompozytora Diomedesa Catona. Edycja była pomyślana jako popularny śpiewnik przeznaczony do użytku wiernych Kościoła katolickiego, zaangażowanego w walce o rząd dusz z wyznaniami reformacyjnymi. Stanowiła dowód zaangażowania kapłana w walkę z kontrreformacją i ważny krok na drodze popularyzacji średniowiecznej modlitwy w renesansowej kulturze religijnej.
Father Stanisław Grochowski was an outstanding translator of religious poetry. He translated all the church hymns from Latin (Krakow, 1598). Then, in 1606, he published a translation of a fragment of the work Mariale by Bernard of Morlas (12th century); the hymn Omni die dic Mariae, in the 16th century in Poland considered to be the work of St. Kazimierz. It was a bilingual edition: a Latin text critically compiled by Grochowski on the basis of handwritten sources available to him, and a Polish poetic translation of the same author along with notes by the eminent composer Diomedes Caton. The edition was conceived as a popular songbook intended for use by the faithful of the Catholic Church, engaged in the struggle for souls with reformation denominations. It was a proof of the priest's commitment to the fight against the Counter-Reformation and an important step in the popularization of medieval prayer in the Renaissance religious culture.
Źródło:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Librorum; 2020, 2, 31; 87-111
0860-7435
2450-1336
Pojawia się w:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Librorum
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wincenty Lutosławski i Juliusz Osterwa: Dzieje kontaktów
Wincenty Lutosławski and Juliusz Osterwa: A History of Their Relations
Autorzy:
Jarząbek-Wasyl, Dorota
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/32066880.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
Wincenty Lutosławski
Juliusz Osterwa
Reduta
polski mesjanizm
biografia aktorów
polski teatr w Wilnie
teatr polski 1939-1945
Polish Messianism
actors' biography
Polish theatre in Vilnius
Polish theatre 1939-1945
Opis:
Artykuł jest próbą rekonstrukcji historii przyjaźni znanego filozofa Wincentego Lutosławskiego (1863–1954) i Juliusza Osterwy (1885–1947) poprzez zachowane ślady listowe i diarystyczne. Przyjmując porządek chronologiczny, autorka przedstawia okoliczności ich spotkania w Wilnie w 1925 oraz trajektorię podróży i zetknięć aż do śmierci Osterwy. Przy okazji wyłania się krąg ważnych miejsc, wydarzeń i postaci, które wywarły wpływ na obu korespondentów, m.in. Kraków i prapremiery sztuk Wyspiańskiego, Kosów Huculski i zakład przyrodoleczniczy Apolinarego Tarnawskiego. Wśród problemów poruszanych w tekście najważniejsze dotyczą charakteru wzajemnego wpływu Lutosławskiego i Osterwy: poprzez dzieła (słowo pisane, grę aktorską), bezpośredni, osobisty kontakt i formowanie poglądów, wspólne przedsięwzięcia (szczególnie istotne w okresie okupacji, gdy obaj mieszkali w Krakowie lub okolicach). W tekście pojawiają się też mało znane przykłady promowania teatru Reduta za granicą, którego podjął się Lutosławski. W aneksie do artykułu znalazła się edycja dwudziestu listów i kartek od Osterwy do Lutosławskiego z lat 1925–1943 przechowywanych w spuściźnie filozofa  w archiwum Nauki PAN i PAU w Krakowie.
Based on epistolary material and diaries, the article attempts a reconstruction of the history of Juliusz Osterwa’s (1885–1947) friendship with the famous philosopher Wincenty Lutosławski (1863–1954). Following chronological order, the author presents the circumstances of their meeting in Vilnius in 1925 and the trajectory of their travels and encounters up until Osterwa’s death. With this reconstruction, there emerges a circle of important places, events, and people that influenced both men, e.g. Krakow and the very first productions of Wyspiański’s plays, or Kosów Huculski and Apolinary Tarnawski’s natural therapy facility. The article focuses on the nature of Lutosławski’s and Osterwa’s mutual influence: through their works (writings, acting), direct, personal contact, and the formation of their views, and joint initiatives (particularly important during the occupation, when they both lived in or around Kraków). The text also discusses little-known examples of Lutosławski’s promoting the Reduta theatre abroad. Published as an appendix to the article are Osterwa’s twenty letters and postcards to Lutosławski, dated 1925–1943, from the philosopher collection in the Archive of Science of the Polish Academy of Sciences (PAN) and the Polish Academy of Arts and Sciences (PAU) in Kraków. (Transl. Z. Ziemann)
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2020, 69, 2; 99-152
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Dyskurs postkolonialny a dzieje Polski
The Post-Colonial Discourse versus the History of Poland
Autorzy:
Romaniszyn, Krystyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1961829.pdf
Data publikacji:
2019-07-29
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
kolonizacja
kolonializm
dyskurs postkolonialny
colonization
colonialism
post-colonial discourse
Opis:
This paper seeks to answer whether it is right to refer to the concepts of colonialism and colonization when interpreting the history of the Republic of Poland. Drawing on the so-called post-colonial discourse in Poland, the author puts forward the problem of methodological nature. The point is that the basic concepts in this discourse are not well-defined and yet, despite this drawback, they are used as analytical categories in the reinterpretation of the history of Poland. This fact, as the author notes, deprives the post-colonial discourse of its being reliable and scientifically valuable. Addressing the problem posed by the initiator of the discourse under consideration, the author analyses first the concept of colony, colonization, and colonialism, and then examines whether it is justified to apply them in relation to the Republic of Poland. In the course of her analysis, she focuses also on the problem of the colonization of Poland by her three invaders: Russia, Prussia, and Austria. It follows from the analysis the, firstly, the concept of colonialism has no application in the interpretation of the past of Poland and its usage is a categorical abuse; the concept of colonization is used within certain limits and does not concern the state's activity, but the migration of settlers and attitudes adopted by some citizens in some periods of the Republic of Poland and her history; the concept of colonization, however, can be applied to the interpretation of politics of all three invaders towards the Polish Republic and all her resources.
Źródło:
Studia Polonijne; 2013, 34; 7-38
0137-5210
Pojawia się w:
Studia Polonijne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Unia 1940-1948 : dzieje zapomnianego ruchu ideowego
Autorzy:
Hańderek, Marek.
Współwytwórcy:
Instytut Pamięci Narodowej - Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. Instytucja sprawcza Wydawca
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Warszawa : Instytut Pamięci Narodowej - Komisja Ścigania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu
Tematy:
Federacja Organizacji Narodowo-Katolickich "Unia"
Stronnictwo Pracy "Unia"
Chrześcijańska demokracja
Historiozofia
Mesjanizm
Okupacja niemiecka Polski (1939-1945)
Program ideowy
Monografia
Opis:
Na stronie przytytułowej: Centralny Projekt Badawczy IPN. Ziemie polskie pod okupacją, 1939-1945.
Bibliografia, netografia na stronach 378-392. Indeks.
Dostawca treści:
Bibliografia CBW
Książka
Tytuł:
Baśniowi, mityczni, niepewni… Bohaterowie legendarni w podręcznikach dziejów Polski przełomu XIX i XX wieku
Autorzy:
Młynarczuk, Aldona
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/631482.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
historical education, Polish historiography at the turn of the 20th century, legendary history, heroes of Polish history
edukacja historyczna, historiografia polska przełomu XIX i XX w., dzieje legendarne, bohaterowie dziejów Polski
Opis:
Autorka artykułu analizuje obrazy legendarnych bohaterów i związane z nimi wydarzenia w podręcznikach historii Polski przełomu XIX i XX w. Interesuje ją zarówno to, co wspólne, jak i specyficzne dla autorów pochodzących z różnych zaborów. W swym studium odwołuje się do ponad dwudziestu najpopularniejszych opracowań przeznaczonych dla dzieci i młodzieży z lat 1877–1918. Ich autorami były osoby żyjące w epoce romantyzmu, pozytywizmu oraz modernizmu i neoromantyzmu. Dochodzi do wniosku, że dla piszących w tym okresie największymi bohaterami byli Piast i jego potomkowie oraz Krakus i Wanda. U pierwszych podkreślano ich doniosłą rolę jako budowniczych państwa, u drugich najbardziej apoteozowano ofiarność i poświęcenie. Podręcznikowe narracje potwierdzają, że dzieje legendarne spełniały w tym okresie dwie ważne funkcje: wychowawczą, służącą kształtowaniu postaw, oraz integrującą w narodowym oporze wobec nasilającej się w początkach XX w. w zaborze pruskim polityki germanizacyjnej. Pozytywiści, w zgodzie z duchem swej epoki, mocniej akcentowali u bohaterów legendarnych gospodarne i umiejętne rządy, u neoromantyków następował już zwrot w stronę ideałów wolności i poświęcenia dla narodowej sprawy. Tylko nieliczni dawali wyraźniej do zrozumienia, że oparte na najdawniejszych przekazach wnioski są wielce niepewne.
Źródło:
Res Historica; 2018, 45
2082-6060
Pojawia się w:
Res Historica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Baśniowi, mityczni, niepewni… Bohaterowie legendarni w podręcznikach dziejów Polski przełomu XIX i XX wieku
Autorzy:
Młynarczuk, Aldona
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/631813.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
historical education, Polish historiography at the turn of the 20th century, legendary history, heroes of Polish history
edukacja historyczna, historiografia polska przełomu XIX i XX w., dzieje legendarne, bohaterowie dziejów Polski
Opis:
The author of the article examines the descriptions of legendary heroes and related events, presented in Polish history coursebooks at the turn of the 20th century. She is interested in that which is shared by and that which is distinctive for authors from different partitions. The study reviews over twenty most popular books designed for children and youth, dating from 1877 to 1918. Their authors lived in the times of Romanticism, Positivism, Modernism and neo-Romanticism. She concludes that for the writers working in that period the greatest heroes were Piast and his successors, as well as Krakus and Wanda. The former were mainly recognized for their paramount role as founders of the state, and the latter were mostly glorified for their generosity and dedication. The coursebook narratives show that legendary history, on the one hand, played educational function aimed at shaping students’ attitudes and on the other, was an integrating factor in the nation’s resistance to Germanisation intensifying in the Prussian partition in the early 1900s. In line with the spirit of their times, Positivists emphasized thrifty and skilful governance of legendary heroes, while neo-Romantics focused more on the ideals of liberty and commitment to the national cause. Very few authors explicitly referred to the fact that conclusions based on ancient records are highly dubious.
Autorka artykułu analizuje obrazy legendarnych bohaterów i związane z nimi wydarzenia w podręcznikach historii Polski przełomu XIX i XX w. Interesuje ją zarówno to, co wspólne, jak i specyficzne dla autorów pochodzących z różnych zaborów. W swym studium odwołuje się do ponad dwudziestu najpopularniejszych opracowań przeznaczonych dla dzieci i młodzieży z lat 1877–1918. Ich autorami były osoby żyjące w epoce romantyzmu, pozytywizmu oraz modernizmu i neoromantyzmu. Dochodzi do wniosku, że dla piszących w tym okresie największymi bohaterami byli Piast i jego potomkowie oraz Krakus i Wanda. U pierwszych podkreślano ich doniosłą rolę jako budowniczych państwa, u drugich najbardziej apoteozowano ofiarność i poświęcenie. Podręcznikowe narracje potwierdzają, że dzieje legendarne spełniały w tym okresie dwie ważne funkcje: wychowawczą, służącą kształtowaniu postaw, oraz integrującą w narodowym oporze wobec nasilającej się w początkach XX w. w zaborze pruskim polityki germanizacyjnej. Pozytywiści, w zgodzie z duchem swej epoki, mocniej akcentowali u bohaterów legendarnych gospodarne i umiejętne rządy, u neoromantyków następował już zwrot w stronę ideałów wolności i poświęcenia dla narodowej sprawy. Tylko nieliczni dawali wyraźniej do zrozumienia, że oparte na najdawniejszych przekazach wnioski są wielce niepewne.
Źródło:
Res Historica; 2018, 45
2082-6060
Pojawia się w:
Res Historica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Kazanie Skargi Jana Matejki w kontekście ówczesnej wiedzy o epoce i poglądów na dzieje Polski
Autorzy:
Słoczyński, Henryk M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/560371.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
Tematy:
Jan Matejko
Józef Szujski
interpretation of a historical painting
19th century Polish historiography
interpretacja obrazu historycznego
historiografia polska XIX wieku
Opis:
Authors studying the works of the greatest painter of the history of Poland Jan Matejko have long failed to do systematic research on numerous references to specific historical matters in his work, ignoring the aspect to which the artist attached such great importance. In the case of Skarga’s Sermon, one of his most iconic works, the situation has changed due to Jarosław Krawczyk’s book Matejko i historia, even though the author focused on one theme only: the conflict between the nobility and king Sigismund III. The study published here shows that equally important were the problems of Poland’s religious union and its submission to Russia in the early 16th century. Such broader interpretation is based on the assessment of the knowledge of such matters which was available to the artist. Undoubtedly, the fact that Matejko was inspired by his friend Józef Szujski, who back then had published a volume of his work Dzieje Polski concerning that part of the history of Poland, is particularly significant. The issues of the period discussed in the book and shown in the painting reveal far-reaching consistency, and the essence of Skarga’s Sermon is the subject of a great historical opportunity which Poles had lost(also know from Matejko’s other works). Poland had wasted its chance to take control of Moscow and to civilize it, which led to the rise of an empire – Poland’s future oppressor in the partition period.
Autorzy zajmujący się twórczością największego malarza dziejów Polski, Jana Matejki, długo nie prowadzili systematycznych badań licznych odniesień do konkretnej materii historycznej w jego dziełach, ignorując ten ich aspekt, któremu artysta przypisywał szczególną wagę. W przypadku Kazania Skargi, jednego z najwybitniejszych jego dzieł, zmianę w tym zakresie przyniosła książka Jarosława Krawczyka Matejko i historia, ale autor skupił się tylko na jednym motywie: walce szlachty z tronem Zygmunta III. Publikowana tu rozprawa pokazuje, że niemniej ważne w treści obrazu są problemy unii religijnej oraz podporządkowania Polsce Rosji na początku XVI wieku. To poszerzenie interpretacji opiera się na próbie sprecyzowania, jaka wiedza o tych sprawach była dostępna artyście. Niewątpliwie szczególne znaczenie miała dlań inspiracja przyjaciela, Józefa Szujskiego, który wtedy opublikował traktujący o tej epoce tom Dziejów Polski. Ujęcie problemów tego okresu w tej książce oraz w obrazie wykazuje daleko idącą zbieżność, zaś istotą przesłania Kazania Skargi jest (znany także z innych dzieł Matejki) motyw utraconej przez Polaków wielkiej szansy dziejowej. Chodziło o szansę opanowania i ucywilizowania Moskwy, a konsekwencją jej utraty było powstanie imperium – przyszłego zaborcy Polski.
Źródło:
Folia Historica Cracoviensia; 2018, 24, 1
0867-8294
Pojawia się w:
Folia Historica Cracoviensia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-15 z 96

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies