Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "XV-XVI w." wg kryterium: Wszystkie pola

  Lista filtrów

Dostawca treści

Podbaza

Wyrównaj
Wyświetlanie 1-25 z 76
Tytuł:
Parafia małego miasta w Małopolsce XV–XVI w. Zasięg i wewnętrzne zróżnicowanie
Autorzy:
Żurek, Dorota
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/436039.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
Opis:
The article is focused on the problems related to functioning of parish towns of Little Poland in the late Middle Ages and early modern times. The subject of the analysis is a group of 57 towns and their parish districts. Main goal of this article is to show the role and impact of parish upon the parishioners life. The study covers such issues as distance from the parish church, size of the parish district, which was dependent on the number of villages included in itscomposition and also changes of the borders of parish. Generally, most of the researched parish districts, had mixed urban-rural character. They collected representatives of all social groups: gentry, peasants and townsmen.
Źródło:
Res Gestae. Czasopismo Historyczne; 2018, 6; 113-128
2450-4475
Pojawia się w:
Res Gestae. Czasopismo Historyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Reforma polskiej prowincji dominikańskiej w XV-XVI w.
La réforme de la province domminicaine en Pologne aux XVe et XVIe siècles
Autorzy:
Kłoczowski, Jerzy
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1969118.pdf
Data publikacji:
1953
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Opis:
L'auteur fait un exposé du cours de la réforme concernant la province polonaise de Tordre des frères prêcheurs, qui embrassait, à l'époque en question, plus de 60 monastères sur les territoires de l’Etat de Pologne, de la Silésie, de la Poméranie ainsi que de l’Etat de l’ordre Teutonique en Prusse. Il fonde son étude, en premier lieu sur des sources manuscrites, et surtout sur de précieux documents des chapitres, provinciaux, conservés en fragments pour les années 1429—1470, et presque en entier pour les années 1501—1519. Les premières tentatives de réforme de la province polonaise remontent, semble-t-il, encore au temps du général Raymond de Capoue. Cependant, la réforme, alors projetée, du couvent de Poznań (1399) ne donna pas de meilleure résultats, et c'est seulement la réforme du couvt de Wrocław, effectuée en 1432, qui eut une portée réelle et durable. Au cours de la seconde moitié de ce siècle la réforme est dirigée par deux éminents provinciaux: Jacques de Bydgoszcz (1451—1478) et Albert de Sieeień (1478—1502). De sorte que les couvents de l’observance de la province dominicaine, à l'exception de celui de Wrocław, ne forment pas — comme cela a lieu en general, ailleurs — des congrégations à part, mais relèvent entièrement de l'autorité provinciale. Le rattachement, en 1475, de deux couvents de la Poméranie occidentale, ceux de Gryfia (Greifswald) et de Pozdawilk, à la Congrégation Hollandaise provoque une opposition de la part des provinciaux polonais. Le fait que vers la fin du XVe siècle 1/3, au moins, des monastères de la province dominicaine se trouvaient sur la liste des couvents de l'observance, nous fournit une idée sur le progrès de la réforme de cette province. Cependant, on peut avoir des doutes quant à la profondeur du mouvement. En effet, il semble que la mécanique de celui-ci consistait, en premier lieu, dans le fait que le groupe des partisans de l'idée de la réforme, profitant des possibilités que lui donnait l'autorité, tâchait d'imposer l'observance à la masse passive de ses confrères. Il en résultait que l’on acceptait d’une façon relativement facile la réforme, mais on s‘en débarrassait aussi facilement. Nous observons une pareille crise au début du XVI'- siècle. Presque tous les couvents, figurant antérieurement sur les listes de l’observance, ont dû être à nouveau réformés, en sorte que l’on trouve, dans les actes des chapitres, des doléances continuelles au sujet de la non observance des voeux et du bas niveau de l’étude. Les peines établies par les chapitres pour divers infractions constituent une illustration bien éloquente de cet état de choses, et leur chiffre élevé témoigne d'un abandon très répandu de l'observance. Le problème des causes d'un pareil cours de la réforme et de la défaite certaine, subie par les observantins, exige encore des recherches approfondies. L'auteur se borne uniquement à attirer l'attention sur certains aspects d'ordre monastique interne du phénomène en question, Il résulte clairement des actes des chapitres provinciaux qu'au moins à partir de la moitié du XVe siècle les couvents souffraient du manque de candidats. Les épidémies, se renouvelant à l'épopue examinée, faisaient de nombreunses victimes. Dans son désir de maintenir ses biens et un nombre convenable de religieux, l'ordre des dominicains était exposé à admettre des éléments parfois très médiocres. Il manquait, en même temps, d’autorité pour imposer aux candidats une vie monastique rigoureuse. D’autre part, la pauvreté des petits monastères, situés dans des bourgades, représentait aussi un facteur très sérieux empêchant le plein développement de la vie conventuelle. Une différence très nette, soulignée même dans las textes capitulaires, s’est manifestée entre les grands couvents des grandes villes — appartenant, de règle, à ceux de 1‘obscervance — et la masse de petits couvents. Il semble que dans ces conditions 1‘erreur essentielle du mouvement de la réforme doit être cherchée dans le fait qu'on s'était borné à la réforme morale en omettant de modifier la structure de la province, modification qui aurait dû amener aussi la liquidation de nombreux petits couvents, ainsi que la concentration des forces dans les grands monastères des villes plus importantes. Cela aurait été conforme à la conception primitive, ensuite abandonnée, de la première génération des dominicains.
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 1953, 4, 4; 45-92
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zbrojna eskorta miejskich wozów wojennych w Polsce w XV–XVI w.
Armed Escort of Urban War Wagons in Poland of the Fifteenth–Sixteenth Century
Autorzy:
Szymczak, Jan
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/694744.pdf
Data publikacji:
2016-10-07
Wydawca:
Uniwersytet Gdański. Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego
Opis:
The article presents an unstudied problem of armed escort of urban war wagons in late medieval and early modern Poland. From the thirteenth century on, towns and cities were obliged to provide food on carts sent to war. Those carts were usually accompanied by an armed escort. But the first document - specifying this obligation for the entire Polish Kingdom together with the number of escorting men and their protective and offensive weapons - dates to 1521. An analysis of this source and some other fragmentary references (from both earlier and later times) makes it possible for us to say that most often the escort included urban infantry. Another interesting conclusion is that from the early sixteenth century crossbows were being gradually replaced with firearms. A detailed table juxtaposes different types of protective and offensive weaponry used by soldiers escorting the urban war wagons in the analyzed period.
Źródło:
Studia z Dziejów Średniowiecza; 2016, 20; 283-305
2544-2562
Pojawia się w:
Studia z Dziejów Średniowiecza
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Uposażenie dziesięcinne prałatów kolegiackiej kapituły sandomierskiej w XV-XVI w.
The Tithe Income of the Sandomierz Collegiate Chapter Prelates in the 15th and 16th Centuries
Autorzy:
Kurzydym, Agnieszka
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1955888.pdf
Data publikacji:
1999
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Opis:
The article is a continuation of the studies of the Sandomierz prelates' land income published in “Roczniki Humanistyczne”, vol.1966. It states what the income was on the basis of Liber beneficiorum by Jan Długosz and Liber retaxationum from 1529, and analyses its position, sometimes in a considerable distance from Sandomierz. It was possible to ascertain that the benefice taxes given in Liber beneficiorum do not constitute 1/3 of the prelates' income, as it has been thought up till now, but only 1/10 of the total sum of their income.
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 1999, 47, 2; 21-58
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Pułtuszczanie w Akademii Krakowskiej do 1526 r., czyli uwagi o poziomie edukacji w późnośredniowiecznym Pułtusku
Pułtusk Residents at the Krakow Academy Until 1526: The Comments on the Level of Education in the Late Medieval Pułtusk
Autorzy:
Lolo, Radosław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2131867.pdf
Data publikacji:
2022-07-22
Wydawca:
Państwowa Uczelnia Zawodowa im. Ignacego Mościckiego w Ciechanowie
Tematy:
Jagiellonian University
15th-16th century
students
Mazovia
Pułtusk
history
education
Uniwersytet Jagielloński
XV-XVI w.
studenci
Mazowsze
historia
edukacja
Opis:
Artykuł jest próbą zdefi niowania i prozopografi cznej analizy grupy 26 zidentyfikowanych, a najwcześniej odnotowanych studentów z Pułtuska w Akademii Krakowskiej w latach 1423–1526. Ustalono liczebność grupy. Czas studiów określono jako krótki, przeciętnie nie dłużej niż pełny semestr. Efektywność studiów (dwa bakalaureaty) nie odbiegała od normy, ale cząstkowe tylko studia, skracane ze względu na wysokie koszty, nie były przeszkodą w karierach. Autor na podstawie pięciu zapisów z lat 1423–1438 uprawdopodabniahipotezę o wcześniejszym istnieniu w Pułtusku szkoły parafialnej, jeszcze przed powstaniem kolegiackiej. Wskazuje na niewielki wpływ szkoły kolegiackiej, zwłaszcza w początkowym jej okresie, na liczbę zapisów do Akademii. Za istotniejszą przyczynę wzrostu liczby zapisów uważa stan ekonomiczny i kondycję społeczną pułtuskich mieszczan.
An attempt to defi ne and prosopographically analyze the group of 26 identified and earliest recorded students from Pułtusk at the Krakow Academy in the years 1423–1526. The size of the group was established. The duration of studies was defi ned as short, on average no longer than a full semester. The effectiveness of the studies (two baccalaureates) did not differ from the norm, but only partial studies shortened due to high costs were not an obstacle in their careers. The author, on the basis of fi ve records from 1423–1438, makes the hypothesis that there had been a parish school in Pułtusk before the collegiate school was established. He points to a slight infl uence of the collegiate school, especially in its initial period, on the number of enrollments in the Academy. He considers the economic and social condition of the townspeople of Pułtusk to be important reasons for the increase in the number of registrations.
Źródło:
Studia Mazowieckie; 2022, 17, 1; 109-122
1231-2797
2720-5991
Pojawia się w:
Studia Mazowieckie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
PRÓBA REKONSTRUKCJI PIERWOTNEGO WYGLĄDU TZW. RETABULUM Z WRÓBLEWA NA TLE WYBRANYCH STRUKTUR OŁTARZOWYCH W EUROPIE Z XV I POCZĄTKU XVI WIEKU
AN ATTEMPTED RECREATION OF THE ORIGINAL CONSTRUCTION OF THE SO-CALLED RETABLE FROM WRÓBLEWO A COMPARATIVE ANALYSIS INVOLVING RETABLES FROM XVth-XVIth-CENTURY EUROPE
Autorzy:
Ruszkowska, Agnieszka
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/536861.pdf
Data publikacji:
2004
Wydawca:
Narodowy Instytut Dziedzictwa
Tematy:
Retabulum z Wróblewa
rekonstrukcja ołtarza z Wróblewa
struktury ołtarzowe w Europie XV XVI w.
ołtarz szafiasty
poliptyk
malarstwo symultaniczne
ołtarze włoskie
polichromie
Opis:
The article discusses assorted probable variants of the appearance of the so-called altar from Wróblewo, and outlines brief schemes of the structures and forms of European altars from the period. The so-called altar from Wróblewo, executed in about 1500, was in all likelihood intended for one of the churches in Gdańsk. The founder of the retable was a representative of the patrician Scheweke family (probably Johan Scheweke). In 1591, a second foundation encompassed already four painted wings of the altar structure. The middle part and the remaining elements were either destroyed or lost prior to this date. The wings were subsequently transferred to a private chapel of the Scheweke family in Wróblewo near Gdańsk, and remained there to the destruction of the chapel in approx. 1945. The preserved three wings are at present featured in the National Museum in Gdańsk. The extant fragments, i.e. the three wings as well as source data about the fourth wing make it possible to deduce information about links with the non-extant corpse, as well as the altar as a whole. This task is assisted by the preserved frame and an opportunity of recreating the sequence of the depicted events. The wing obverses, showing scenes from an apocryphainspired of the Virgin Mary, indicate the Marian character of the whole retable. The series starts with The Offering of Mary in the Temple, followed by The Miracle with the Rod. The central part of the altar would have contained consecutive depictions supplementing the story of the Holy Virgin Mary, closed by the last wings, i.e. The Slaughter of the Innocents and Respite While Fleeing to Egypt. Comparative analyses with the forms of other European altar structures make it feasible to determine the existence of a number of other presumable combinations of the retable’s appearance. The absence of information concerning other fragments of the retable and the technique of their execution, as well as the central part (carved or painted), also decidedly reduces the possibility of explaining the original appearance of the altar and multiplies assorted variants. Apparently, there is no doubt as regards the appearance of the altar with a closed middle part, which showed likenesses of saints standing against the backdrop of walls. The style of the execution of the wings, the original polychrome, and the selection of the topics, together with a comparative analysis involving other European retables from a similar period provide only a partial solution to the original appearance of the altar from Wróblewo, which reflected, e. g. Low Countries and German impact. Due to the absence of more numerous data, the selection of one of the solutions proposed in the article, or elsewhere, continues to remain an open issue.
Źródło:
Ochrona Zabytków; 2004, 3-4; 83-94
0029-8247
Pojawia się w:
Ochrona Zabytków
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zapiski w dawnych księgach inwentarzowych zakonu krzyżackiego m. in. o zasobach arsenałów i innych magazynów na zamkach krzyżackich na granicy prusko-mazowieckiej od XIV do XVI w.
Notes in the old inventory books of the Teutonic Order, among others about the resources of arsenals and of other warehouses in the Teutonic castles on the Prussian-Mazovian border from the 14th to the 16th century.
Autorzy:
Śliczyńska, Joanna Elżbieta
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/685290.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
Zamek krzyżacki
Prusy
militaria
produkcja
gospodarka
XV–XVI w.
Teutonic castles
Prussia
wrestling
military
production
economy
15th–16th century
Opis:
The chateau complexes, both those at the border with Masovia as well as others, in the depths of the Teutonic State in Prussia, were primarily defensive buildings, but also had administrative, economic, production, processing and storage facilities, and also military warehouses for the local members of the convention (knights) and armaments with military intervention equipment that could come to the castle from other nearby castles, or for the armies) and use those stocks for further warfare. There was a very strong connection between the castle's operation (here on the border with the Duchy of Masovia), the infrastructure in that economic and military castle complex, its reserves and the role it played in the defense system of the Teutonic Order in Prussia and its economic potential resulting from the economic and conglomerate infrastructure and stored any stock.
Kompleksy zamkowe, zarówno te nad granicą z Mazowszem, jak i inne, położone w głębi państwa krzyżackiego w Prusach, były przede wszystkim obiektami o charakterze obronnym, pełniły jednak również rolę administracyjną, gospodarczą, centrów produkcji, przetwórstwa i przechowalnictwa spożywczego. Pełniły jednocześnie rolę magazynów militariów dla miejscowych członków konwentów (rycerzy) oraz zbrojowni z uzbrojeniem interwencyjnym dla wojsk, które mogłyby przybyć z innych pobliskich zamków (lub dla wojsk zaciężnych) i używać tychże zapasów do dalszego prowadzenia działań wojennych. Istniał bardzo duży związek pomiędzy usytuowaniem zamku (tu na granicy z księstwem mazowieckim), infrastrukturą, w tym gospodarczo-militarną kompleksu zamkowego, jego zapasami oraz rolą, jaką pełnił w systemie obronnym państwa zakonu krzyżackiego w Prusach i jego potencjałem gospodarczym, wynikającym z infrastruktury gospodarczej i zgromadzonych oraz przechowywanych w nim wszelkich zapasów.
Źródło:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Librorum; 2017, 2, 25; 13-26
0860-7435
2450-1336
Pojawia się w:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Librorum
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
O problematyce przysięgi w dawnym prawie polskim
Autorzy:
Moniuszko, Adam
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/953836.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
Tematy:
Polish laws of the fifteenth–sixteenth centuries
iuramentum corporale
judicial oath
royal oath
prawo polskie XV–XVI w.
przysięga sędziowska
przysięga królewska
Opis:
Paweł Rogowski had undertaken a difficult and important task to comprehensively analyse the question of the use of oath in the medieval Polish laws. He discusses the forms and functions of the old oath against its historical and cultural background. His approach, however, is not free of errors and oversimplifications. This review article presents some polemic remarks upon the functioning of the oath in the old Polish laws.
Paweł Rogowski podjął się trudnego i ambitnego zadania kompleksowego omówienia zagadnienia stosowania przysięgi w średniowiecznym prawie polskim. Analizuje formy i funkcje dawnej przysięgi oraz jej tło historyczne i kulturowe. Ujęcie to nie jest jednak wolne od błędów i uproszczeń. Niniejszy artykuł recenzyjny zawiera uwagi polemiczne dotyczące omówienia funkcjonowania przysięgi w dawnym prawie polskim. 
Źródło:
Kwartalnik Historyczny; 2019, 126, 2
0023-5903
Pojawia się w:
Kwartalnik Historyczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Święcenia duchowne Łukasza Watzenrode (1447-1512). Przyczynek do biografii biskupa warmińskiego
The Ordinations of Łukasz Watzenrode (1447-1512). Supplementary Information on the Bishop of Warmia
Autorzy:
Kaczmarek, Krzysztof
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1019592.pdf
Data publikacji:
2017-06-29
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Tematy:
święcenia
diecezja warmińska
biskup Łukasz Watzenrode
XV-XVI w.
ordination
the Diocese of Warmia
Bishop Łukasz Watzenrode
15th-16th centuries
Opis:
Historians have been interested in the Bishop of Warmia Łukasz Watzenrode for many years, mainly because of his close affinity with Nicolas Copernicus and the complicated history of the Diocese of Warmia during this bishop's reign. The part of Łukasz's life which preceded his bishop's election has not aroused such interest. And therefore this article is about this less known fragment of his biography. It deals with the issues related to Watzenrode taking lesser vows and being ordained a priest. The information about bishop Watzenrode having all ordines, including the priesthood, at the end of the 1470s was questioned. The research showed that it was not until the spring of 1487 that he received all higher ordinations. This fact should be connected with the plans of appointing him to the Episcopal capital of Lidzbark Warmiński as a successor of Mikołaj Tungen.
Źródło:
Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne; 2017, 107; 181-198
0518-3766
2545-3491
Pojawia się w:
Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Recepcja pruskiego przywileju inkorporacyjnego Kazimierza Jagiellończyka w Gdańsku w XV–XVI w.
The Reception of Kazimierz Jagiellończyk’s Prussian Privilege of Incorporation in Gdańsk in the Second Half of the Fifteenth Century
Autorzy:
Grulkowski, Marcin
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2106637.pdf
Data publikacji:
2022-09-16
Wydawca:
Uniwersytet Gdański. Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego
Tematy:
privileges
Prussian states
Gdańsk envoys
Opis:
In 1454, King Kazimierz IV Jagiellończyk incorporated Prussia intothe Kingdom of Poland. This act became the direct cause of the Thirteen Years’ War with the Teutonic Order. The privilege of incorporation (Privilegium incorporationis) of March 6, 1454, granted to representatives of the Prussian states at that time, became the most important source of rights that created the legal basis for the autonomy of Royal Prussia within the Polish‑Lithuanian Commonwealth. The original of the document was kept in the Toruń archives. Numerous copies from the sixteenth to the eighteenth centuries testify to a considerable interest in issues relating to the autonomy of Royal Prussia. This resulted from the actions of the Commonwealth of Poland aimed at limiting the political separateness of Prussia. The subject of the article is the question of knowledge of the content of the incorporation privilege in Gdańsk in the period immediately after the end of the Thirteen Years’ War (after 1466). In 1470, Gdańsk obtained a copy of the privilege (which has not survived to this day), sent from Toruń. A second copy is in a manuscript drawn up in 1485 in connection with the participation of envoys from Gdańsk in the congress of Prussian states in Toruń. During this congress, King Kazimierz Jagiellończyk demanded the levying of new taxes in Prussia to meet the needs of royal policy. This met with opposition from the Prussian states and led to a dispute with the King. Central to the matter were the rights of the Prussian states set out in the Privilegium incorporationis of 1454. It is to be assumed that the Gdańsk sources presented in the article are among the oldest identified copies of the incorporation privilege.
Źródło:
Studia z Dziejów Średniowiecza; 2022, 25; 363-398
2544-2562
Pojawia się w:
Studia z Dziejów Średniowiecza
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Uposażenie ziemskie i nieruchomości prałatów kapituły kolegiackiej w Sandomierzu w XV-XVI w.
Landed Benefices and Properties of the Prelates of the Collegiate Chapter in Sandomierz in 15th-16th Centuries
Autorzy:
Kurzydym, Agnieszka
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1963176.pdf
Data publikacji:
1997
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Opis:
The collegiate chapter in Sandomierz was erected in 1191. It was then that the collegiate Our Lady's church was consecrated. The point of interest here is the prelates of that chapter, especially their landed benefices and properties they owned in the 15th and 16th centuries. The source of information is Jan Długosz's Liber beneficiorum and The Book of Incomes of the Benefices from the Kraków Diocese of 1529 (the so-called Liber retaxationum). The Sandomierz provostry, the highest office in the Sandomierz chapter, had one village. The deaconate, according to Długosz, had four villages pro sua dote; most probably one of them as a whole and in the remaining three it owned only some parts. The Sandomierz chanter owned as his property a town and a village. Individual sources of incomes from these places are accurately discussed in the Liber beneficiorum, however very often their money value is not stated. In the Liber retaxationum we find only the amounts of rents paid to the chanter, and similarly in the case of other prelates. Hence it is difficult, having the two sources, to compare the incomes the prelates gained from their benefices. A further prelate – the scholastic – owned three villages; he may have had two as a whole and obviously some parts in the remaining two. The curator, according to the Liber beneficiorum, owned parts of two places (in one he had two thirds, and in the other one fourth of the village). According to the Liber retaxationum, yet eight places were added to the other two, and the curator received rents. The properties owned by the prelates of the Sandomierz chapter may be spotted only in Długosz's Liber beneficiorum; the Liber retaxationum quotes not information on that. Thus, according to Długosz, each of the prelates owned a house in Sandomierz; the location of the houses is relatively well defined. They were all made of wood, except for the provost's house, which was partly made of brick. The three prelates: archdeacon, chanter and scholastic also owned squares by their houses. Now comparing the amounts of particular sources of income from the places which belonged to the prelates of the collegiate chapter in Sandomierz, we can state that, according to the Liber beneficiorum, the deacon had the highest income, whereas, according to the Liber retaxationum, the chanter had the highest income; the lowest income had the scholastic and the provost respectively. The balance sheet, however, does not have to be identical with the differences in the value of the very landed benefice. Undoubtedly, in the light of the Liber retaxationum it may be so, for we find here only information about the amount of the rents; in the light of the Liber beneficiorum it certainly cannot be identical, for one should bear in mind that all the remaining incomes paid to a given prelate from the village treated as his property, although these incomes had not been assessed. Accordingly, we cannot compare them with the rents presented in the form of concrete money benefits.
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 1997, 45, 2; 19-37
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ród Pogórskich z Pogórza, panów na Pogórzu i Brennej Przełomu XV–XVI w. (próba rekonstrukcji genealogicznej)
The Pogórski Family of Pogórze and Brenna at the Turn of the 15th and 16th Centuries: An Attempt to Reconstruct the Genealogy
Autorzy:
Grajewski, Wojciech
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/516935.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Polskie Towarzystwo Historyczne Oddział w Cieszynie
Opis:
The study is an attempt to summarize the current state of research on the history of the Pogórski family of Pogórze and Brenna. The family is considered to be one of the oldest noble houses in Cieszyn Silesia. Several generations of the landowners of Pogórze (and their descendants) have been reconstructed, from the mid-15th century to the early years of the 17 th century. Featured in the article (among others) are: Nicholas the Elder (Mikołaj starszy), Nicholas the Younger (Mikołaj młodszy), Lawrence (Wawrzyniec), Stanislaus (Stanisław), Stephen (Stefan) and Wenceslas (Wacław). The most interesting and most well-documented biographies have been described in detail. An analysis of source material allowed for a verification of a number of widespread false assumptions (such as the thesis about the alleged nobleman, son of Mikołaj of Pogórze – Ernest of Lużnice), as well as for the introduction of some new theories about the family. An attempt was made to correlate data about three Silesian houses which use a common “deer-fish” emblem, depicting a sea monster with the head of a deer and the tail of a fish. Although it was not possible to conclusively prove a close kinship between the Pogórski of Pogórze, Rudzki of Rudz and Saschke of Szonów, this thesis is still considered to be valid and meriting further research, which would enable the verification of proposed thesis – that the origins of the two first families are to be sought in the Saschke family, which might point to their roots in Germany an Oświęcim.
Źródło:
Pamiętnik Cieszyński; 2016, 21; 7-37
0137-558X
Pojawia się w:
Pamiętnik Cieszyński
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ratusz w małych miastach polskich w XV–XVI wieku
Autorzy:
Bartoszewicz, Agnieszka
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/949905.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
Tematy:
small town
town hall
town books
surveys of royal properties
councillors
fire
Opis:
This article attempts to find an answer to the question about the presence and role of town halls in very small and small Polish towns (i.e. in centres with a population of from several hundred to just over one thousand people) in the 15th to 16th centuries. Notes made in the town’s ledgers, which included expenses related to the functioning of the town halls, as well as all other mention of such halls in the town’s books and in surveys were analysed. Based on these meagre sources it is difficult to answer with any certainty the question about when the construction of town halls in small centres began. This phenomenon was visible from at least the mid-15th century, although some of the towns of interest to us already had town halls earlier – in the first half of the 15th century. The town hall was perceived by everyone as being a significant element attesting to the fact that a given centre could be called a town. Although the construction and then the maintenance of this attribute of urban culture required both financial means and organization which often exceeded the abilities of small town communities, the desire to build town halls and the planning of such enterprises are clearly visible. Town halls in smaller towns had reduced functions compared with those in large centres; however, far-reaching analogies can be observed. Apart from a residential function, the town halls in small towns served as archives, sometimes also as prisons, it is where trading was conducted, meetings held, and where information was exchanged.
Źródło:
Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych; 2014, 74
0080-3634
Pojawia się w:
Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ruch budowlany w małopolskich opactwach cysterskich w XV i XVI w. – zarys problemu
Overview of the revivals of Małopolska’s Cistercian abbeys in the 15th and 16th century framework
Autorzy:
Zwierzchowski, Piotr
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/chapters/2206368.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Politechnika Wrocławska. Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej
Tematy:
cystersi
opat komendatoryjny
Morimond
Jędrzejów
Koprzywnica
Sulejów
Wąchock
Cistercians
commendatory abbot
Opis:
Cztery polskie opactwa cysterskie, w Jędrzejowie, Sulejowie, Koprzywnicy i Wąchocku, są filiami burgundzkimi, podczas gdy pozostałe klasztory są fundacjami niemieckimi i duńskimi. Architektura małopolskich filii Morimond ulegała zmianom przez wieki. Okres późnego średniowiecza wydaje się mniej poznany, a architektoniczne przekształcenia, które nastąpiły w XV i XVI w., są tylko częściowo opracowane. To czyni architekturę tego okresu szczególnie trudną do zrekonstruowania i zwizualizowania. Historia cystersów u schyłku średniowiecza, zarówno w Europie, jak i w Polsce, to historia złożona i pełna zmian. W czasach wojen, schizmy i reformacji powstały nowe regionalne struktury, które zastąpiły tradycyjnie ustalone zależności filiacyjne. System wolnego wyboru opata został zastąpiony instytucją komendy królewskiej. Wiek XV i XVI to okres wielu wewnętrznych reform zakonu i przystosowania go do funkcjonowania w nowym politycznym i społecznym porządku postśredniowiecznego społeczeństwa. W Małopolsce, pod panowaniem opatów komendatoryjnych, rozpoczęły się przebudowy opactw: powstawały nowe skrzydła klauzurowe, murowane krużganki, nadbudowy ścian szczytowych, nowe sygnatury i w końcu siedziby opackie. Późnośredniowieczne zmiany architektoniczne były znaczące i zmieniły obraz architektury opactw, jakkolwiek dzisiaj są trudne do oszacowania głównie z powodu późniejszych przebudów barokowych i częściowego zniszczenia obiektów. Koprzywnickie opactwo jest doskonałym przykładem takiego procesu kompleksowych przemian. Chociaż w tym przypadku gotycko-renesansowy okres jest szczególnie trudny do rekonstrukcji. Budynki klauzurowe, w znacznej części, zostały zniszczone i pozostało tylko skrzydło wschodnie, obecnie również częściowo zaniedbane. Celem tego artykułu jest bliższe przyjrzenie się późnośredniowiecznej architekturze opactw. Zawarto w nim również próby stworzenia uproszczonych wizualizacji, mających na celu wskazanie zakresu przebudowy.
Four abbeys – in Jędrzejów, Sulejów, Koprzywnica and Wąchock, were of Burgundian origin, while the rest of the Polish abbeys of the Order were founded by German and Danish Cistercians. The architecture of Małopolska filiations of Morimond have changed through the ages. The late medieval period seems less known and the architectural changes which took place in the 15th and 16th centuries are only partially recovered. And it is this period which is particularly hard to reconstruct and to visualise. The history of the Cistercians in the late middle ages, in Europe as well as in Poland, is a history of change and is very complex. In the times of wars, schism and reformation, new regional structures were developed replacing traditionally established filiation lines. The system of free election was replaced by a system of appointed commendatory abbots. The 15th and 16th centuries were the time of many reforms inside the Order and accommodation to new political and social framework of the late medieval society. In Małopolska commendatory abbots carried out various construction works: new wings of enclosure buildings and reconstruction in the existing west wings, erecting of cloister arcades, reconstruction of church gables, new ave-bell towers and abbots houses. Late medieval architectural works were significant and changed the shape of abbeys, however those architectural changes in the abbeys of Małopolska are not easy to assess due to either partial destruction or later Baroque revivals. The Koprzywnica abbey is a perfect example of the process of such a complex revival. In this case, the late Gothic/Renaissance period is particularly hard to reconstruct. The enclosure buildings in their majority were destroyed during wars and only the eastern wing still exist, but in a bad condition. The idea of this article is to try to get a closer look at late medieval revivals of the abbey’s architecture. Also it is an attempt to create visualisations and comparison in order to show the main changes in the architecture of the object. The attempts to analyze historical stages of the abbey’s construction may provide more information regarding its past appearance.
Źródło:
Dziedzictwo architektoniczne. Rekonstrukcje i badania obiektów zabytkowych; 152-162
9788374939805
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Sędziowie i prokuratorzy. Skład komisji sądowych rozpatrujących zachodniopomorsko - brandenburski spór z przełomu XV/XVI w., dotyczący przynależności państwowej Granowa na ziemi choszczeńskiej
Judges and prosecutors. Members of court committes investigation the Western Pomaranian - Brandenburgian coflict at the turn of the 15th and 16th century concerning the state affiliation of Granowo in Choszczno region
Autorzy:
Brzustowicz, Grzegorz Jacek
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/545102.pdf
Data publikacji:
2017-12-31
Wydawca:
Instytut Wydawniczy Księży Misjonarzy Redakcja "Nasza Przeszłość"
Tematy:
Pomorze Zachodnie
Nowa Marchia
Ziemia Choszczeńska
Granowo
Western Pomerania
Neumark
Choszczno Region
Opis:
Spór o przynależność państwową Granowa na ziemi choszczeńskiej prowadzony był na przełomie XV/XVI wieku pomiędzy Pomorzem Zachodnim a Brandenburgią. Celem artykułu jest wskazanie duchownych sędziów w tym procesie, na podstawie zachowanych akt procesowych. Okazało się, że jest to grupa sędziów i prokuratorów, których biografie zostały wzbogacone o uczestnictwo w niniejszym procesie sądowym. Badania genealogiczne dowiodły, że liczni sędziowie mieli krewnych zamieszkujących w okolicy Granowa, zarówno po pomorskiej, jak i nowomarchijskiej stronie. Strona zachodniopomorska powołała do procesów silniejszy i liczniejszy skład sędziowski. Byli to duchowni znawcy prawa, a jednocześnie najbliżsi współpracownicy księcia Bogusława X i biskupa kamieńskiego. Księcia zachodniopomorskiego reprezentowali podczas tego procesu: biskup kamieński Marcin Karith, z ramienia którego wyznaczono na prokuratorów dwóch duchownych: Jana Szwane kanonika kamień-skiego i nadwornego sekretarza księcia zachodniopomorskiego oraz Andreasa Beckera radcę zakonnego i doktora prawa. Kolejnymi pomorskimi duchownymi wchodzącymi w skład ławy sędziowskiej byli: wikary szczeciński Johann Otto i zakonny doktor prawa, archidiakon pyrzycki i słupski oraz prałat Kaspar von Güntersberg. Jako pomorskich protokolantów źródła wymieniły pisarza biskupa kamieńskiego Jurgena Angelkena i Konrada von Kremptzowa kancelistę kolegiaty kamieńskiej i sekretarza księcia Bogusława. Elektora brandenburskiego w procesie reprezentował Jerzy von Schlaberendorf mistrz brandenburskich joannitów na Pomorze i Marchię Brandenburską oraz adwokaci Michael Ukerow oraz Benedykt Starszy von Sydow. Pomimo mniej licznego składu ławy sędziowskiej po stronie brandenburskiej, proces został przez nich wygrany i zakończony potwierdzeniem przynależności Granowa do Nowej Marchii.
The conflict concerning the state affiliation of Granowo in Choszczno region occurred at the turn of the 15th and 16th century between Western Pomerania and Brandenburg. The aim of the article is to identify church judges in this case on the basis of remaining case files. (w tym miejscu niezbyt zrozumiałe zdanie, przetłumaczone poniżej – proponuję pominąć) Genealogical research has proved that many of the judges had relatives living in the area of Granowo, both on Pomernian and Neumark side. The Pomeranian party designated a more numerous and stronger panel of judges. They were church law experts and – at the same time - the closest associates of Duke Bogislaw X and the Bishop of Kamień. The Pomeranian Duke was represented by the Bishop of Kamień Marcin Karith, on whose behalf two church prosecutors were appointed: Jan Szwane, the Canon of Kamień and the court secretary of the Duke as well as Andreas Becker, conventual councillor and a doctor of law. Other Pomeranian churchmen constituting the panel were: Johann Otto, the vicar of Szczecin (Stettin) and a doctor of law, the Archdeacon of Pyrzyce and Słupsk (Stolp) and the prelate Kaspar von Güntersberg. The sources specify two Pomeranian court reporters: Jurgen Angelk-en, the Bishop’s of Kamień scribe and Konrad von Kremptzow, the scribe of the collegiate church of Kamień and the secretary of Duke Bogislaw. The Margrave of Brandenburg was represented by Jerzy von Schlaberendorf, the Master of the Brandenburg and Pomeranian Order of St. John as well as barristers Michael Ukerow and Benedict von Sydow the Older. Despite the fact that the Branden-burg party had a less numerous panel, they won the case, which ended with the recognition of Granowo’s affiliation to Neumark.
Źródło:
Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce; 2017, 128; 87-98
0137-3218
2720-0590
Pojawia się w:
Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Nowa publikacja na temat mecenatu książęcego na Śląsku Bogustaw Czechowicz -"Książęcy mecenat artystyczny na Śląsku u schyłku średniowiecza"
Autorzy:
Eysymontt, Rafał
Kaczmarek, Romuald
Witkowski, Jacek
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/560055.pdf
Data publikacji:
2006
Wydawca:
Uniwersytet Wrocławski. Instytut Historii Sztuki
Tematy:
średniowiecze
Śląsk w XIV, XV, XVI wieku
Bogusław Czechowicz
Źródło:
Quart. Kwartalnik Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Wrocławskiego; 2006, 1(1); 88-94
1896-4133
Pojawia się w:
Quart. Kwartalnik Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Wrocławskiego
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Przemiany uzbrojenia wojska polskiego na przełomie średniowiecza i nowożytności (1454–1572) jako przejaw (r)ewolucji militarnej
Autorzy:
Bołdyrew, Aleksander
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/603200.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
Tematy:
rewolucja wojskowa
historia wojskowości
Królestwo Polskie na przełomie XV i XVI w.
uzbrojenie
military revolution
history of warfare
Kingdom of Poland in the 15th–16th century
armament
Opis:
W artykule poddano analizie przemiany uzbrojenia indywidualnego wojska polskiego na przełomie średniowiecza i nowożytności z punktu widzenia teorii rewolucji militarnej. Dowiedziono, że w omawianym okresie miała miejsce tzw. gunpowder revolution. Jest to jedna z cech dystynktywnych rewolucji militarnej, co więcej, można ją zaobserwować wcześniej niż w Europie Zachodniej. Mimo to na dłuższą metę nie przyniosła zmian w strukturze administracji wojskowej, a w dalszej konsekwencji w administracji państwowej.
The article features an analysis of the changes in the armament of the Polish Army soldiers at the turn of the Middle Ages and the early modern period from the point of view of the theory of military revolution. It is demonstrated that the so-called gunpowder revolution occurred in the discussed period. It is one of the characteristic features of the military revolution, with the changes in Poland preceding similar transformations in Western Europe. Nonetheless, in the long term the revolution did not bring about changes in the administrative structure of the military and, consequently, in the state administration.
Źródło:
Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych; 2019, 80
0080-3634
Pojawia się w:
Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Regionalna specyfika pojęcia granic i pograniczy Wielkiego Księstwa Litewskiego w XV–XVI wieku
Autorzy:
Bucevičiūtė, Laima
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/690107.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
Tematy:
Wielkie Księstwo Litewskie
Polska
Liwonia
zakon krzyżacki
Prusy
Państwo Moskiewskie
ordy tatarskie
Imperium Osmańskie
granice
pogranicza
przestrzeń
terytorium
kolonizacja
stepy
Grand Duchy of Lithuania
Polska
Livonia
Teutonic Order
Opis:
Celem niniejszego artykułu jest ukazanie specyfiki pojęcia granic i pograniczy Litwy oraz jej sąsiadów w XV–XVI w. Przedstawiono etapy rozwoju granic państwa litewskiego i rozważono przypadek zmiany granicy Litwy w kontekście teoretycznym. Państwa posiadające wspólną granicę z Wielkim Księstwem Litewskim z punktu widzenia kultury regionu proponowały oraz konstruowały różne modele sąsiedztwa. Granica linearna ostatecznie sformowała się po zrealizowaniu programu wojskowo-obronnego, społeczno-ekonomicznego i kulturalno-ideowego opanowania terytorium. Tylko w przypadku północnych i zachodnich sąsiadów Litwie udało się stworzyć linearny model granicy. Za najważniejszy warunek do ukształtowania się granicy linearnej uważa się zjawisko kolonizacji wewnętrznej. The aim of this article is to present the concept and specificity of the borders and borderlands of Lithuania and its neighbours in the fifteenth and sixteenth centuries. The phases of the development of the Lithuanian state borders are presented and the case of Lithuanian border evolution is discussed in the context of the theory of border development. The states that bordered with the Grand Duchy of Lithuania offered and constructed a different neighbourhood model in terms of regional cultural approach. Linear state borders were finally formed after fulfilling the programme of military, socio-economic and cultural-ideological conquest of the area. The linear border model is applicable only to the northern and western borders of Lithuania. Internal colonization is regarded as the most important precondition for the creation of a linear border.
Źródło:
Rocznik Lituanistyczny; 2017, 3
2450-8454
2450-8446
Pojawia się w:
Rocznik Lituanistyczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Średniowieczne kościoły halowe na Śląsku. Część 3. Kościoły z XV – połowy XVI w.
Medieval hall churches in Silesia. Part 3. Churches between the 15th and mid 16th c.
Autorzy:
Kozaczewska-Golasz, H.
Golasz-Szołomicka, H.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/145810.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
Śląsk
architektura gotycka
kościoły halowe
Silesia
gothic architecture
hall churches
Opis:
W okresie od XV w. do około połowy XVI w. na Śląsku (w granicach historycznych) wznoszono kościoły halowe na obszarze od Gubina do Żor. Posiadały one zróżnicowane układy przestrzenne, podziały wnętrz i sklepienia. Wśród 21 kościołów ponad połowę stanowią kościoły z jednonawowym prezbiterium, o niezbyt wysokich korpusach nawowych około 12-14 m, z wyjątkiem kościoła w Żarach o wysokości 19,10 m. Kościoły te przekryte były sklepieniami krzyżowymi, gwiaździstymi i pięciopodporowymi. Tylko w kościołach w Kątach Wrocławskich, Gryfowie Śląskim i w zakrystii we wrocławskim kościele św. Barbary założono sklepienia sieciowe. Żebra sklepień opierają się na wspornikach lub wnikają bezpośrednio w ściany i filary. Artykulację ścian wnętrza pilastrami zastosowano w Żarach i być może w Sycowie. W dziewięciu kościołach halowemu korpusowi odpowiada halowe prezbiterium. W trzech obiektach (Namysłów, Opole, Lwówek Śląski) każdą z naw zakończono po stronie wschodniej wielobokiem, podobnie jak w XIV w. po raz pierwszy na Śląsku uczyniono to w kościele NMP na Piasku we Wrocławiu. Halowe prezbiterium i korpus nadają kościołom znaczną długość. Nakrywano je jednym dachem dwuspadowym oraz dachami wielobocznymi nad częścią wschodnią. Kościół w Bytomiu, po przebudowie w XIX w. uzyskał układ z trójnawowym prezbiterium halowym, jednak pierwotnie posiadał on jednonawowe prezbiterium z wysokimi kaplicami po bokach, a każde wnętrze nakryte było oddzielnym dachem, które kontynuowano nad korpusem. Wnętrza kościołów różnią się rozstawem filarów, artykulacją ścian oraz systemem sklepiennym. Tylko w Namysłowie zachowały się sklepienia z XV w., w Opolu i Bytomiu założono sklepienia sieciowe około połowy XVI w., natomiast w Lwówku Śląskim sklepienia uległy całkowitemu zniszczeniu. W pięciu kościołach z halowymi prezbiteriami wprowadzono nowe rozwiązanie w postaci wielobocznego halowego obejścia, wcześniej niewystępującego na Śląsku. Po raz pierwszy wzniesiono je prawdopodobnie w Szprotawie, potem w Nysie i Gubinie. Kościoły w Górze i Mirsku zamknięto od wschodu wielobocznie, ale układ filarów i arkad międzynawowych dochodzących do ściany wschodniej nie tworzy właściwego obejścia. Kościoły halowe z prezbiterium z obejściem budowano także na niedalekich od Śląska terenach Pomorza Zachodniego i Wielkopolski. Niewątpliwie na kościołach pomorskich z kaplicami między wewnętrznymi przyporami wzorował się twórca kościoła w Gubinie. Jednak strona zewnętrzna kościoła pozostała tradycyjnie „śląska” – z wyraźnymi przyporami. W Wielkopolsce kościoły z halowym obejściem zaczęto budować później niż na Śląsku. „Hale obejściowe” Wielkopolski powstałe po 1450 r. mimo stosowanej nazwy nie miały wykształconego obejścia, sklepienie nawy głównej dochodziło do wschodniego wieloboku. Podobnie rozwiązano część wschodnią w kościele w Górze i Mirsku. Koncepcje halowego obejścia w Polsce wzorowane były na przykładach zachodnich występujących w Niemczech i Austrii. W Czechach kościoły z obejściem halowym zaczęto budować od połowy XV w., a więc później niż w Polsce. W Bytomiu, Nysie, Gubinie i Górze długie wnętrza kościołów zostały przedzielone w połowie poprzeczną ścianą arkadową, która oddziela część kapłańską. W kościołach w Gubinie i Górze wieloboczną część wschodnią otaczają kaplice, połączone na zewnątrz w wielobok ścianą bez rozczłonkowań. We wnętrzach wystąpiła nowa, wzbogacona forma dwu- i trzypoziomowej artykulacji. W Nysie, gdzie kaplice znajdują się tylko wzdłuż ścian podłużnych, po stronie wschodniej pozostawiono nisze okienne sięgające do posadzki, jak w XIV w. w Paczkowie. Obok nowego układu przestrzennego z halowym obejściem ważnym osiągnięciem architektury z XV – poł. XVI w. było wzbogacenie rysunku żeber w sklepieniach gwiaździstych oraz wprowadzenie nowych sklepień sieciowych i kryształowych. Sklepienia sieciowe otrzymały różne układy żeber, w większości w oparciu o sklepienia kolebkowe z lunetami. Najstarszymi sklepieniami sieciowymi na Śląsku były sklepienia o jednorodnej sieci z końca XIV w., a pojawiły się w nawie głównej kościoła św. św. Piotra i Pawła w Legnicy, w prezbiterium kościoła parafialnego w Środzie Śląskiej oraz w kruchcie kolegiaty św. Krzyża we Wrocławiu. W kościołach halowych na Śląsku sklepienia o jednorodnej sieci zastosowano w Górze (zakrystia), Nysie (kaplice) oraz w Gubinie. Od 1. ćw. XV w. w śląskich kościołach halowych zaczęto stosować sklepienia sieciowe w Szprotawie, Gubinie, Gryfowie Śląskim wzorowane na sklepieniu zastosowanym przez P. Parlera w katedrze praskiej (Czechy). Różnią się one proporcjami przęseł kwadratowych i prostokątnych oraz układem sieci żeber. Potrójny układ żeber występował w nawie głównej kościoła w Szprotawie oraz w prezbiterium kościoła w Gubinie. W kościołach w Bytomiu i w Lwówku Śląskim (kruchta płn.) wzniesiono XVI w. sklepienia sieciowe wzorowane na sklepieniu P. Parlera znajdującym się w wieży mostu Karola w Pradze (Czechy). Sklepienia kryształowe założono w kaplicach kościoła w Gubinie oraz pod emporą w katedrze w Opolu. W Gubinie są one na bazie sklepień o jednorodnej sieci, a w Opolu – podobne do gwiaździstych. Na Śląsku pierwsze sklepienia kryształowe powstały prawdopodobnie w prezbiterium kościoła franciszkańskiego w Żaganiu (1486-1495), choć być może wcześniejsze od nich są sklepienia w kaplicach w Gubinie. Kościoły śląskie posiadały wysokie elewacje rozczłonkowane przyporami, między którymi znajdowały się maswerkowe okna. Ściany szczytowe ozdabiano blendami ostrołukowymi lub w formie okien o podziale kratowym. W kościołach późnogotyckich o niewielkiej liczbie detali architektoniczno-rzeźbiarskich ważną rolę odgrywały okna maswerkowe, którym nadawano zróżnicowane kompozycje. Duże okna o trójdzielnych i czterodzielnych maswerkach występują w kościołach w Nysie, Lwówku i Namysłowie. Nowym elementem są łęki półkoliste, zgeometryzowane rybie pęcherze, przedłużone profile laskowania, ucięte za przecięciem profili, dowolne układy krzywolinijne oraz układy sieciowe. Nie przywiązywano natomiast większej wagi do portali – są niewielkie, niezbyt dekoracyjne. Średniowieczni budowniczowie na Śląsku w XV – poł. XVI w. stworzyli własne koncepcje kościołów halowych, wykorzystując różne elementy kościołów zachodnich, a także z dzielnic sąsiednich. Zachowano stosowany w śląskich kościołach halowy układ naw o szerokości zbliżonej do proporcji 1 : 2, tylko w Gubinie szerokość naw bocznych jest większa, ale nie równa nawie głównej, jak czyniono to w wielu kościołach austriackich. Nie wprowadzono na Śląsku filarów cylindrycznych, charakterystycznych dla kościołów europejskich. Wnętrza przekrywano sklepieniami gwiaździstymi o urozmaiconych układach żeber oraz nowymi sklepieniami sieciowymi i kryształowymi. Duże okna maswerkowe stanowią dekoracyjne dopełnienie wysokich i przestronnych wnętrz.
Hall churches were built in Silesia from the beginning of the 13th c. In the 15th c. and until the mid 16th c. 21 hall churches were erected or reconstructed . Most of the reconstructed churches came from the 13th or the beginning of the 14th c. Sometimes it is hard to establish the time and scope of reconstruction, even in situations when the documentation describing construction work have been preserved. Some essential and irreversible changes in churches were made in the 19th and at the beginning of the 20th c. In this period of time churches were not so often described as in the 14th c., H. Lutsch pointed out that transverse blind arcade which shortened the nave appeared in churches, as well as radial chapels around the presbytery, which he defined as the result search for new forms conducted by late medieval constructors. H. Tintelnot noticed that between the 14th c. and the Reformation Silesian Gothic style did not undergo any major changes. Descriptions of churches were included in catalogues of art monuments by: H. Lutsch, S. Kowalski, J. Pilch, in the Catalogue of Art Monuments in Poland. In 1962 there was a session of the Association of Art Historians, it was devoted to late Gothic architecture and art. A. Miłobędzki presented there church types occurring in Poland, pointing out that there was large number of hall churches. In his opinion the construction of the Collegiate Church of Virgin Mary in Poznań with a hall presbytery and a polygonal ambulatory was influenced by Hans von Burghausen’s churches – the Church of Holy Spirit in Landshut (1407-1461) and the choir of the Franciscan church in Salzburg (started before 1408). Unfortunately Silesia was not mentioned in these considerations. M. Zlat emphasised that there was a magnificent solution used in the church in Nysa, which, in his opinion, was covered with the Parler’s net vault. He pointed out that there was break in construction of churches due to the Hussite Wars, after which no notable buildings were erected. M. Kutzner presented Silesian architecture from the 15th and 16th c. from the perspective of its conservative character. He noticed new forms in vault details, window traceries, and interior decorations. Articles written by M. Brykowska, D. Hanulanka and M. Zlat are devoted only to vaults. In the catalogue of Architektura gotycka w Polsce (Gothic Architecture in Poland) the earlier literature, descriptions and church dating. The goal of the work preparing measurement and photographic documentation of churches, architectural and historical research as well as reconstruction of their state from the 15th – mid 16th c. The research encompassed preserved hall churches in historical borders of Silesia. Research results were the basis for a comparative analysis of projections, spatial designs, architectural and sculptural details presented in this article. The allowed to date some churches more precisely.
Źródło:
Kwartalnik Architektury i Urbanistyki; 2013, 58, 3; 5-66
0023-5865
Pojawia się w:
Kwartalnik Architektury i Urbanistyki
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Teorie naukowe dotyczące powstania bractw cerkiewnych na terenie Rzeczypospolitej Obojga Narodów w XV–XVI wieku
Autorzy:
Dmitruk, Stefan
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/687116.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
fraternity
Orthodox Church
scientific theory
“bratchyna”
orthodox fraternity
bractwo
Cerkiew prawosławna
bratczyna (brak angielskiego odpowiednika)
teoria naukowa
Opis:
The article presents the analysis fraternity in Orthodox Church in Poland, Ukrainian and Belarusian. Author, speak about genesis orthodox fraternity in Polish–Lithuanian Commonwealth. The analysis is based on text Polish, Ukrainian, Russian historians. In this text author defined “fraternity”, “bratchyna”, “Christians love”, “honey fraternity” and “orthodox fraternity”. He speak about creation fraternity in orthodox Church on the model of the Roman Church.
W artykule przeanalizowano dyskusję naukową trwającą od połowy XIX w. do chwili obecnej, dotyczącą powstania bractw cerkiewnych. Autor omówił teorie wyjaśniające genezę bractw cerkiewnych w Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Artykuł odpowiada na pytanie dotyczące pojawienia się pierwszych bractw na terenie metropolii kijowskiej. Analizę teorii naukowych poparto literaturą ukraińskich, rosyjskich i polskich historyków Cerkwi prawosławnej. W artykule opracowano i zdefiniowano teorie: miłości chrześcijańskiej, bratczyn, bractw miodowych, cechów zachodnioeuropejskich oraz powstanie bractw na wzór podobnych organizacji w Kościele rzymskokatolickim. Dodatkowo autor zdefiniował i wyjaśnił termin „bractwo cerkiewne”.
Źródło:
Wschód Europy. Studia humanistyczno-społeczne; 2015, 1, 2
2450-4866
Pojawia się w:
Wschód Europy. Studia humanistyczno-społeczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Jagiellonowie na zamku w Oświęcimiu. Relacja z konferencji naukowej "Jagiellonowie i ich świat. Dynastia królewska w drugiej połowie XV i w XVI wieku"
Autorzy:
Witkowski, Marcin
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/458386.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Wadowickie Centrum Kultury im. Marcina Wadowity
Tematy:
Oświęcim
zamek
Jagiellonowie
konferencja
Źródło:
Wadoviana. Przegląd historyczno-kulturalny; 2014, 17; 227-229
1505-0181
Pojawia się w:
Wadoviana. Przegląd historyczno-kulturalny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-25 z 76

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies