Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "Septuaginta" wg kryterium: Wszystkie pola

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-45 z 45
    Tytuł:
    Septuaginta - Biblia zapoznana
    Autorzy:
    Le Déaut, Roger
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/675198.pdf
    Data publikacji:
    1984
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Teologiczne
    Opis:
    -
    Źródło:
    Ruch Biblijny i Liturgiczny; 1984, 37, 6
    2391-8497
    0209-0872
    Pojawia się w:
    Ruch Biblijny i Liturgiczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Septuaginta – pragnienie poznania Biblii
    Autorzy:
    Łabuda, Piotr
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/669433.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
    Tematy:
    Septuagint
    inspiration
    The Old and the New Testaments
    translation
    Septuaginta
    natchnienie
    Stary i Nowy Testament
    tłumaczenie
    Opis:
    The Septuagint which contains texts not presented in the Hebrew Bible is at the same time its formal and ancient translation. It is not just an interpretation either. It is not meant only for the ancient societies, but should be treated as a valuable Text by contemporary people as well. The Book was created as a result of the need to learn the Bible. The Septuagint made the texts of the Hebrew Bible accessible for both the Jews and the Greeks. The Greek Bible became useful for literary, legal and synagogical purposes. Undeniably it helped people get closer to the mystery of Jesus Christ.
    Źródło:
    Tarnowskie Studia Teologiczne; 2016, 35, 1
    2391-6826
    0239-4472
    Pojawia się w:
    Tarnowskie Studia Teologiczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Ku nowej koncepcji natchnienia LXX
    Autorzy:
    Mielcarek, Krzysztof
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1178497.pdf
    Data publikacji:
    2001
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Tematy:
    natchnienie
    Septuaginta
    inspiration
    Septuagint
    Opis:
    The article gives a short panorama of questions concerning the inspiration of Septuagint. A little sketch of catholic teaching on the inspiratlffin of the Scripture is a starting point of this paper. It is followed by two historical paragraphs devoted to both Jewish-Hellenistic and early Christian witnesses, who seem to support the idea of divine inspiration of the Greek text. Finally, some general issues debated by contemporary scholars are presented. In conclusion, not rejecting the TM as the basis for modern OT translątions, the author favours the idea of LXX’s inspiration. However, since the research on the LXX is still in its early stadium, one has to be careful not to give too precipitate answer in such a complicated matter.
    Źródło:
    The Biblical Annals; 2001, 48, 1; 5-25
    2083-2222
    2451-2168
    Pojawia się w:
    The Biblical Annals
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Pole semantyczne rzeczownikowej formy αγιασμος w kanonicznych księgach Septuaginty
    Autorzy:
    Kucharski, Jacek
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1178207.pdf
    Data publikacji:
    1998
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Tematy:
    Septuaginta
    αγιασμος
    Septuagint
    Opis:
    The subiect of the present article is the semantic field of the noun form αγιασμος in the canonical books o f LXX. The semantic shades of the term αγιασμος as it is used in these books, are derived and presented by means of a set of linguistic and exegetical methods. The results of the author's research may be brough to the following conclusions. 1. The nominal form αγιασμος appears in the canonic books of LXX nine times in total, of which six of the cases appear in a part of the Greek Bibie which is originally written in Hebrew. The appropriate fragments are: Judg 17, 3; Sir 7, 31; Jer 6, 16; Ezek 22, 8; 45, 4; Amos 2, 11. It also appears once in Sir 17, 10 – the text has been preserved only in Greek, and twice in 2 Macc, namely 2 Macc 2, 17; 14, 36, written straightaway in Greek. 2. The noun is question, as it appears in the biblica books of LXX translated from the Hebrew language does not have an adequate equivalent in the TM of the Hebrew Bible. In the course of the research it has also been proved that in three cases there are derivatires corresponding to this noun and deriving from the stem קדש that is קדש (hi) in Judg 17, 3; קדש in Ezek 22, 8; מקדש in Ezekl 45, 4. In Jer 6,16 it is the term מדגוע, which is derived from the stem רגוע and in Amos 2,11 the word נזיר derived from נזר. 3. The semantic analysis of the LXX-ian texts which contain the term αγιασμος shows that this noun appears as many as six times in a stricctly cultic context, namely in Judg 17, 3; 2 Macc 2, 17; 14, 36; Sir 7, 31; Ezek 22, 8; 45, 4 .4 . It has also been proved here that the nominal form αγιασμος in the canonical books of LXX is used both with people and things. 5. The people who are referred to by means of αγιασμος are the following; God-Jahwe himself (2 Macc 14, 36; Sir 17,10), the Jewish nation |(2 Macc 2, 17); the inhabitants of the capital of the Juda (Jer 6, 16) and nazireats (Amos 2, 11). 6. The shades of the semantic field of the noun αγιασμος when it is used in relation to people are „holiness”, „the state of being made holy”, „sanctification”. Metaphorically, one can also speak of the term αγιασμος as „a temple” or „a holy place”. 7. In the LXX-ian texts, in which the nominal form is used in relation to things, the referents are; silver (Judg 17, 3), the cultic sacrifice made to God (Sir 7,31), and a sanctuary, a temple or a holy place (Ezek 22, 8; 45, 4). 8. When the nouns form αγιασμος is used in relation to things semantic field covers the ensuing shades of meaning: „holiness”, „the state of being made holy”, „sanctification”, „a temple”, „holy place”. When the noun form αγιασμος is used in relation to things, its semantic field covers the ensuing shades of meaning; „holiness”, „the state of being made holy”, „sanctification”, „a temple”, „holy place”. 9. There is a certain clearly-observable regularity in the canonical books of the Greek Bibie of Old Testament, in the texts which contain the nominał form αγιασμος. The point is that in Old Testament the said term is always linked in its meaning with the person of God-Jahwe and speaks of Him that something is His possession (cf. 2 Macc 14, 36; Sir 17, 10) or that something is a result of His activity. What should be strongly emphasized here is that the phenomenon of the abovementioned regularity occurs in all of the previously-presented semantic shedes of αγιασμος  (in particular „holiness”) both with people and things. 10. It seems that within the semantic field of the noun form αγιασμος, there are no particularly essential differences between the semantic shades of the word in books of LXX, which are originally written in Hebrew, and the semantic shades of this word in these books which are written and preserved till our times in Greek.
    Źródło:
    The Biblical Annals; 1998, 45, 1; 55-89
    2083-2222
    2451-2168
    Pojawia się w:
    The Biblical Annals
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Septuaginta w dokumentach Papieskiej Komisji Biblijnej po promulgacji motu proprio „Sedula cura”
    The Septuagint in the Documents of the Pontifical Biblical Commission after the Promulgation of the Motu Proprio “Sedula cura”
    Autorzy:
    Jędrzejewski, Sylwester
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/944169.pdf
    Data publikacji:
    2017-11-30
    Wydawca:
    Towarzystwo Naukowe Franciszka Salezego
    Tematy:
    Papieska Komisja Biblijna dokumenty
    Biblia
    Septuaginta
    judaizm
    chrześcijaństwo
    hermeneutyka Biblii
    Pontifical Biblical Commission documents
    Bible
    Septuagint
    Judaism
    Christianity
    hermeneutics of the Bible
    Opis:
    Problem prezentacji zawarty jest w pytaniu: jakie znaczenie współcześnie nadaje Septuagincie Papieska Komisja Biblijna w swoich dokumentach, wydanych po „Sedula cura”? Wydaje się, że referencje do LXX są w ostatnich dokumentach PKB dość skromne i często niejednoznaczne. W zasadzie jest ona postrzegana jako żydowska Biblia Grecka. Ponieważ jest także chrześcijańskim Starym Testamentem, rozpoznanym i uznanym przez Kościół, Papieska Komisja Biblijna uznaje ten fakt, niemniej jednak nie poświęca Septuagincie (LXX) znaczącego i adekwatnego miejsca w swojej refleksji.
    This presentation focuses on the question: what meaning does the Pontifical Biblical Commission in its documents promulgated after Sedula cura give to the Septuagint in our times? It seems that the references to the LXX appear in the latest documents of the Commission in a rather humble way and frequently ambiguously. The Septuagint is basically perceived as the Jewish Greek Bible. Since it is also the Christian Old Testament, identified and recognised by the Church, the Pontifical Biblical Commission accepts this fact, but in its reflection it does not assign a significant and adequate place to the Septuagint.
    Źródło:
    Seminare. Poszukiwania naukowe; 2017, 38, 4; 11-23
    1232-8766
    Pojawia się w:
    Seminare. Poszukiwania naukowe
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    The Septuagint – an ancient translation with an impact spanning over two millennia
    Septuaginta – starożytny przekład, którego wpływ rozciąga się na ponad dwa tysiąclecia
    Autorzy:
    Gomola, Aleksander
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/37554933.pdf
    Data publikacji:
    2024
    Wydawca:
    Akademia Ignatianum w Krakowie
    Tematy:
    Septuaginta
    Zuzanna i starcy
    Smok Wawelski
    muzyka reggae
    Septuagint
    Susanna and the Elders
    Wawel Dragon
    reggae music
    Opis:
    The article discusses selected aspects of the cultural role of the Septuagint over the centuries. It begins with a brief characterization of this Greek translation of the Hebrew Bible and an overview of its origins, both legendary and factual. The article then explores its significance as a foundational text for Christianity and highlights some traces of its influence that are still visible in European culture today. In conclusion, it asserts that the Septuagint can be considered “the greatest translation of all time” and emphasizes its lasting impact on Western civilization.
    Artykuł omawia wybrane aspekty kulturotwórczej roli Septuaginty na przestrzeni wieków. Po krótkiej charakterystyce tego greckiego tłumaczenia Biblii hebrajskiej i prezentacji jego genezy (zarówno legendarnej jak i faktycznej) przedstawiona została jej rola jako tekstu fundacyjnego dla chrześcijaństwa oraz niektóre ślady jej wpływu widoczne w kulturze europejskiej po dzień dzisiejszy. W konkluzji stwierdzono że Septuaginta to „największy przekład wszechczasów”, który odcisnął trwałe piętno na zachodniej cywilizacji
    Źródło:
    Perspektywy Kultury; 2024, 45, 2; 65-78
    2081-1446
    2719-8014
    Pojawia się w:
    Perspektywy Kultury
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Czy Nowy Testament mógłby powstać bez Septuaginty?
    Autorzy:
    Malina, Artur
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/669431.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
    Tematy:
    Septuagint
    New Covenant
    Canon of the Bible
    Epistle to the Hebrews
    Septuaginta
    Nowe Przymierze
    kanon Biblii
    List do Hebrajczyków
    Opis:
    The New Testament texts depend on the Septuaginta translation for the grammar and vocabulary that they use. The influence is shown by the numerous quotations according to the most ancient translation of the Old Testament. The relationship between the two main parts of the Bible lies in the common content shared by the authors of their books. The present paper describes the dependence of the name “New Testament” on the Septuagint and demonstrates that its openness favored the reception of the Christian message.
    Źródło:
    Tarnowskie Studia Teologiczne; 2016, 35, 1
    2391-6826
    0239-4472
    Pojawia się w:
    Tarnowskie Studia Teologiczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Na styku pedagogiki i katechetyki Septuaginta pedagogiczno-katechetyczna. Księga jubileuszowa dedykowana Księdzu Profesorowi Zbigniewowi Markowi SJ w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, red. Anna Walulik CSFN, Janusz Mółka SJ, Akademia Ignatianum w Krakowie
    At the Interface between Pedagogy and Catechetics Septuaginta pedagogiczno-katechetyczna. Księga jubileuszowa dedykowana Księdzu Profesorowi Zbigniewowi Markowi SJ w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, red. Anna Walulik CSFN, Janusz Mółka SJ, Akademia Ignatianum
    Autorzy:
    Weissbrot-Koziarska, Anna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/448706.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Akademia Ignatianum w Krakowie
    Źródło:
    Studia Paedagogica Ignatiana; 2018, 21, 1; 227-235
    2450-5358
    2450-5366
    Pojawia się w:
    Studia Paedagogica Ignatiana
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Biblia i nadzieja na jej dobre tłumaczenie
    The Bible and the hope for its good translation
    Autorzy:
    Wysocki, Marcin
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/611982.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Tematy:
    Hieronim
    Augustyn
    Biblia
    tłumaczenie
    listy
    Septuaginta
    Jerome
    Augustine
    Bible
    translation
    letters
    Septuagint
    Opis:
    In the above article, based on the correspondence of St. Jerome and St. Augustine, there has been shown how these two outstanding the Bible experts, translators and interpreters understood the principles used in its translation. In three parts – entitled: Work, Man, Way – the importance and significance of the Bible and its translations, above all the Septuagint, the tasks and features of the man who translates, the methods and ways of translating were shown. Both of them in their letters indicated: the necessity of an exceptional and proper approach to the Holy Scriptures, a good preparation of the translator and the use of a method that would be appropriate to the translated piece: in the case of the Bible – a beautiful translation preserving the arrangement of the words of the inspired Scriptures; and in the case of non-canonical pieces – expressing the thoughts using the rules of the language into which the work is translated.
    Źródło:
    Vox Patrum; 2018, 69; 721-733
    0860-9411
    2719-3586
    Pojawia się w:
    Vox Patrum
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Początki chrześcijańskiego tekstu Pisma Świętego
    The beginnings of the Christian text of Scripture
    Autorzy:
    Królikowski, Janusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/612750.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Tematy:
    Biblia
    Septuaginta
    tekst biblijny
    natchnienie
    filozofia chrześcijańska
    kanon
    Bible
    Septuagint
    biblical text
    inspiration
    Christian philosophy
    canon
    Opis:
    In this article we point out the initial stage of the consolidation of the Christian text of Scripture, the major problems occurring during this process and the final expression of its specific character. The first and the major witness of this process is Justin Martyr thanks to whom we learn about first relations and tensions between Greek and Jewish tradition concerning Scripture. He advocated the universalist approach based on truth, which allowed him to find the way to conciliate those tensions. Furthermore, such an approach allowed him to look favourably on extra-Biblical tradition and recognise it as a preparation for the incarnation of the Eternal Word. Saint Irenaeus in his approach to the text of the Bible appreciated the divine origin and inspiration which decides about its superiority and universalism. By the end of the 3rd century the question of the Christian text of Scripture had been determined, and the emphasis was put rather on the issue of the books, that is the canon.
    Źródło:
    Vox Patrum; 2017, 67; 259-276
    0860-9411
    2719-3586
    Pojawia się w:
    Vox Patrum
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Martin Karrer, Siegfried Kreuzer and Marcus Sigismund, eds., Von der Septuaginta zum Neuen Testament. Textgeschichtliche Erörterungen (Arbeiten zur Neutestamentlichen Textforschung 43; Berlin – New York, NY: W. de Gruyter, 2010)
    Autorzy:
    Mielcarek, Krzysztof
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1053166.pdf
    Data publikacji:
    2015-11-08
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Opis:
    Book review
    Recenzja
    Źródło:
    The Biblical Annals; 2013, 3, 2; 467-468
    2083-2222
    2451-2168
    Pojawia się w:
    The Biblical Annals
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Septuaginta, czyli grecka Biblia Starego Testamentu z księgami deuterokanonicznymi, apokryfami żydowskimi oraz onomastykonem. Przełożył, przypisami i wstępami opatrzył oraz opracował onomastykon ks. Remigiusz POPOWSKI SDB, wyd. 3 zmod., Warszawa 2014.
    Autorzy:
    Salij, Jacek
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2036937.pdf
    Data publikacji:
    2021-03-12
    Wydawca:
    Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
    Źródło:
    Collectanea Theologica; 2014, 84, 4; 233-237
    0137-6985
    2720-1481
    Pojawia się w:
    Collectanea Theologica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Terminologia gniewu w Septuagincie
    The Terminology of Anger in the Septuagint
    Autorzy:
    Strzałkowska, Barbara
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1044570.pdf
    Data publikacji:
    2018-11-07
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Tematy:
    zagniewanie
    terminologia grecka
    LXX
    grecka literatura klasyczna
    θυμός
    ὀργή
    gniew
    Septuaginta
    anger
    wrath
    Greek terminology
    Septuagint
    classical Greek literature
    Opis:
    Niniejszy artykuł omawia wybrane aspekty terminologii dotyczącej gniewu w Biblii Greckiej. Septuaginta używa zasadniczo dwóch terminów określających gniew: θυμός i ὀργή (bardzo rzadko innych). Oba używane są w LXX zamiennie i, jak się wydaje, bez żadnego klucza zarówno na określenie gniewu Boga, jak i ludzi oraz zwierząt. Artykuł omawia oba terminy wraz z ich etymologią i występowaniem w klasycznej literaturze greckiej, ukazując, że słownictwo LXX nawiązuje zarówno do klasycznej filozofii i literatury (gdzie temat gniewu jest podejmowany niejednokrotnie, już w najstarszych pismach), jak i do tradycji żydowskiej (używając w przekładzie hebraizmów i charakterystycznych dla Biblii Hebrajskiej zwrotów). Artykuł ukazuje zarazem, że na poziomie terminologicznym i pojęciowym terminologia LXX dotycząca gniewu wywarła wpływ także na Nowy Testament.
    The article discusses selected aspects of “anger” terminology in the Greek Bible. The Septuagint basically uses two terms to express anger, θυμός and ὀργή, and rarely any others. The two words are used in the LXX interchangeably, it seems to express both the wrath of God and the wrath of people and animals. The article discusses both of these key terms, along with their etymology and occurrence within classical Greek literature, recognizing that the terminology of the LXX is based both upon those classical texts – which often refer to the theme of “anger”, starting with the oldest known Greek texts – as well as on the Jewish tradition, incorporating many so-called “Hebraisms” and expressions characteristic of the Hebrew Bible. In addition, the article shows that the LXX terminology regarding anger also had an influence on the New Testament, on both a terminological and conceptual level.
    Źródło:
    Verbum Vitae; 2018, 34; 169-189
    1644-8561
    2451-280X
    Pojawia się w:
    Verbum Vitae
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Orygenes i hebrajski tekst Pisma Świętego
    Origen and the Hebrew text of the Bible
    Autorzy:
    Królikowski, Janusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/612167.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Tematy:
    Biblia
    Septuaginta
    Orygenes
    Heksapla
    tekst biblijny
    język grecki
    język hebrajski
    Bible
    Septuagint
    Origen
    Hexapla
    biblical text
    Greek
    Hebrew
    Opis:
    Origen is the exegete and Old Christian writer whose influence on the understanding of the Bible has always been determinative. Undoubtedly, for ecclesiastical reasons he deemed the Septuagint superior and regarded it as the Christian Old Testament. He thought highly of Hebrew text as well, which he often used for his research. An expression of this belief was among others the Hexapla worked out by Origen, which can be regarded as an exceptional manifestation of esteem towards the Old Testament and its Hebrew version. Origen’s attitude towards the Bible can be characterized by two approaches: on the one hand it is the ecclesiastical approach which gives the first place to the text commonly accepted in the Church namely the Septuagint, but on the other hand he is open to every other text Hebrew or Greek, trying to understand it and take it into account in his commentary.
    Źródło:
    Vox Patrum; 2018, 69; 393-404
    0860-9411
    2719-3586
    Pojawia się w:
    Vox Patrum
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Księga Ozeasza w Septuagincie
    The Book of Hosea in the Septuagint
    Autorzy:
    Strzałkowska, Barbara
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2035964.pdf
    Data publikacji:
    2017-07-30
    Wydawca:
    Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
    Tematy:
    Księga Ozeasza
    hermeneutyka biblijna
    przekłady biblijne
    techniki przekładu
    Septuaginta
    The Book of Hosea
    biblical heremeutics
    biblical translations
    translation techniques
    the Septuagint
    Opis:
    The Book of Hosea plays a special role in the life and theology of ancientIsrael. Serving as an opening to the Minor Prophets (the Book of theTwelve) both in the Hebrew and Greek traditions, it is a source of importanttheological interpretations. The article focuses on the Book of Hosea inthe Septuagint. It presents its role in the context of the Greek Book of theTwelve, together with the manuscripts and critical editions of LXXHos,indicating the textual richness of this book in antiquity. It also attempts toshow the character of the Greek text, its translation techniques, its omissionsand additions and other aspects, discussing also the dating of the book inthe Greek tradition.
    Źródło:
    Collectanea Theologica; 2016, 86, 4; 77-102
    0137-6985
    2720-1481
    Pojawia się w:
    Collectanea Theologica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Dzieło translatorskie św. Hieronima i veritas hebraica
    The translation work of Saint Jerome and Hebraica Veritas
    Autorzy:
    Królikowski, Janusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2170121.pdf
    Data publikacji:
    2022-12-22
    Wydawca:
    Uniwersytet Zielonogórski. Wydział Humanistyczny
    Tematy:
    Jerome
    Old Testament
    Septuagint
    translation
    Hebraica Veritas
    canon
    Hieronim
    Stary Testament
    Septuaginta
    przekład
    veritas hebraica
    kanon
    Opis:
    Święty Hieronim należy do najbardziej znaczących postaci Kościoła łacińskiego, w którym jest uznawany za „księcia egzegetów”, i kultury Zachodu, łącznie z dziełem dokonania ich syntezy duchowej na podstawie tekstu Biblii. Jego dzieło zachowuje niewątpliwą aktualność i inspirujące znaczenie. W nowych warunkach życia Kościoła, a zwłaszcza korzystania z Biblii, warto przyjrzeć się dziełu translatorskiemu Hieronima i zastosowanej przez niego metodzie, która pozwoliła mu osiągnąć trwałe rezultaty. Zwracamy więc uwagę w perspektywie historycznej na jego główne odkrycie intelektualne, streszcza je formuła veritas hebraica. Chodzi w niej o pierwszeństwo dane językowi hebrajskiemu – jego poznanie i rozumienie jest koniecznym warunkiem dojścia do prawdy objawionej i do samej tajemnicy Boga. Efekty translatorskich wysiłków Hieronima stworzyły naukowe kryteria służące pracom nad przekładem Biblii. Sięgnięcie do tradycji żydowskiej odzwierciedla się także w spojrzeniu Hieronima na kanon biblijny.
    Saint Jerome is one of the most prominent figures of the Latin Church, in which he is considered to be the „prince of exegetes,” and Western culture, including the work of completing their spiritual synthesis based on the text of the Bible. Even today, his work has not lost much of its validity or inspiring meaning. Considering the present circumstances of the life of the Church, and especially the reading of the Bible, a closer look should be taken at Saint Jerome’s translation work and the method that he applied, which let him achieve lasting results. From a historical perspective, we try to draw attention to Jerome’s significant intellectual discovery, in which one can summarise the term Hebraica Veritas. It is about the priority given to Hebrew language – its cognition and understanding is a necessary condition for reaching the revealed truth and to the mystery of God itself. Based on his translation work, Jerome elaborated on scientific criteria for translating the Bible. Jerome’s perspective on a biblical canon also reflects the incorporation of the Jewish tradition.
    Źródło:
    Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 2022, 8; 309-333
    2450-3584
    Pojawia się w:
    Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Diaspora żydowska w Egipcie w czasach biblijnych
    The Jewish Diaspora in Egypt in biblical times
    Autorzy:
    Bosowski, Jerzy
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/578780.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Uniwersytet Opolski. Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego
    Tematy:
    diaspora żydowska
    Egipt, Elefantyna
    Aleksandria
    Septuaginta
    prześladowanie Żydów
    Alexandria
    Elephantine
    Egypt
    Jewish diaspora
    the Septuagint
    persecution of the Jews
    Opis:
    Deportations of Jews into the Babylonian captivity began a period of diaspora, because a part of the inhabitants of Judea took shelter in Egypt. In the fifth century BC, on the island of Elephantine – an island in the Nile, near the First Cataract – a colony of Jewish soldiers, who served in the army of Pharaoh, was created. Moreover, a temple following the templein Jerusalem was built there. After the conquest of Egypt, made by Alexander the Great, the Jewish Diaspora intensively developed. Jews were invited to settle in the newly built port city – Alexandria, which became the capital of the whole Egypt, as well as the scientific and artistic centre.The Judaic literature in Greek language, which was used every day, developed mainly in this city. The establishment of the Septuagint, the Greek Bible translated from Hebrew, wasthe most significant result of this development. Successive waves of emigration of Jews in the second century BC resulted in creation of the Jewish settlements in Leontopolis, where the temple of the Highest God was also built. During the reign of the Ptolemies, there were also the situations of the persecution of Jews. One such event was successfully completed, and it is called a “miracle of the hippodrome”.Since the conquest of Egypt by the Romans (30 BC), the situation of the Jewish Diaspora was gradually getting worse. In 38 AD, the first defeat of the Alexandrian Jews took place, and the next one occurred. The Jews, dissatisfied with their position, both in Egypt and the surrounding lands, started an armed rebellion, which was brutally suppressed by Romans in the 115–117 AD. It was the end of the Jewish Diaspora in Egypt, the history of which lasted over VII centuries.
    Źródło:
    Scriptura Sacra; 2015, 19; 65-84
    1428-7218
    Pojawia się w:
    Scriptura Sacra
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Zeugizō: The Language of Marital Infidelity in the Account of Treachery Toward the Ancestral Laws in 1 Macc 1:15
    Autorzy:
    Nawrot, Janusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1043739.pdf
    Data publikacji:
    2020-12-21
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Tematy:
    Stary Testament
    Septuaginta
    1 Księga Machabejska
    seksualność
    idolatria
    Old Testament
    Septuagint
    The First Book of Maccabees
    sexuality
    idolatry
    Opis:
    The present article deals with a linguistic issue well known in the Bible but not usually overtly present in the terminology of Hebrew and Greek Scripture. It concerns the sexual sphere of human life and is expressed by the verb zeugizō (1 Macc 1:15). This term appears only once in the Septuagint and is not featured in any of the other inspired books. However, the discovery of a non-biblical text which includes the term in question, as well as the inclusion of the verb by the Jewish authors of the Greek Bible from the 2nd century AD, shed important light on the sense of the verb in the First Book of the Maccabees. The exegesis carried out reveals just how harsh was the hagiographer’s critique of, and judgment upon, the supporters of the Hellenization of Judea.
    Proponowany artykuł porusza znaną w Biblii tematykę języka z seksualnej sfery ludzkiego życia, lecz nie w znanych i zwykle używanych terminach typowych dla tego obszaru w Biblii zarówno hebrajskiej jak i greckiej. Jedyny natomiast raz pojawia się w Septuagincie czasownik dzeugidzō (1 Mch 1,15), którego użycie musi zastanawiać, skoro nie ma swych odpowiedników w innych tekstach natchnionych. Odkrycie jednego z tekstów pozabiblijnych, zawierających ów termin a także pojawienie się tego terminu w żydowskich wersjach Biblii greckiej z II w. naszej ery, rzuca pomocne światło na zrozumienie sensu czasownika w tekście Pierwszej Księgi Machabejskiej. Przeprowadzona egzegeza pozwala ukazać ostrość oceny postępowania zwolenników hellenizacji Judei, dokonanej przez hagiografa.
    Źródło:
    Verbum Vitae; 2020, 38, 2; 473-484
    1644-8561
    2451-280X
    Pojawia się w:
    Verbum Vitae
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Stary Testament/Tanach w chrześcijańskiej Biblii
    Old Testament/Tanakh in the Christian Bible
    Autorzy:
    Slawik, Jakub
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/494590.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Wydawnictwo Naukowe Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie
    Tematy:
    Biblia Hebrajska
    Stary Testament
    Szoa
    chrześcijańska hermeneutyka
    interpretacja chrystologiczna
    doświadczenie wielkanocne
    intertekstualność
    Septuaginta
    Hebrew Bible
    Old Testament
    Shoah
    Christian hermeneutics
    Christological interpretation
    Easter faith
    Intertextuality
    Septuagint
    Opis:
    W artykule zajęto się pytaniem o chrześcijańskie odczytywanie Biblii Hebrajskiej/Starego Testamentu, która jest jednocześnie pierwszą częścią kanonu chrześcijan i Pismem świętym Żydów (religii żydowskiej), po Auschwitz, za który teologia chrześcijańska ponosi współodpowiedzialniość. Punktem wyjścia jest prezentacja trzech współczesnych propozycji hermeneutycznych: Christopha Dohmena, Franka Crüsemanna i Waldemara Chrostowskiego. Chrystologiczna interpretacja Biblii Hebrajskiej jest możliwa jedynie świetle wiary wielkanocnej uczniów Jezusa, bez wiary wielkanocnej taka interpretacja byłaby nie do pomyślenia, bez społeczności chrześcijańskiej by nie istniała. Przy czym dla chrystologicznej interpretacji nie ma zasadniczego znaczenia, czy jej podstawą jest Biblia Hebrajska czy Septuaginta.
    The author asks about Christian ways of reading of the Hebrew Bible as a first part of the Christian biblical canon in times after Holocaust. He presents three modern hermeneutical proposals of this reading: Christoph Dohmen’s, Frank Crüsemann’s and Waldemar Chrostowski’s (as representative for Polish roman catholic theology). A Christological lecture of the Hebrew Bible is possible only in the light of the Eastern experience of Jesus’ followers. The lecture is strongly connected with the first century Jewish interpretations but unimaginable without the faith in Jesus’ resurrection. From intertextuality point of view the Christological interpretation of the Hebrew Bible is necessary and inalienable but only within the Christian community of faith. A question whether the Christian Old Testament is the Hebrew Bible or the Septuagint is of minor importance. For understanding of Christian traditions we need the Hebrew Bible and the Septuagint, and intertestamental literature.
    Źródło:
    Rocznik Teologiczny; 2015, 57, 4; 401-426
    0239-2550
    Pojawia się w:
    Rocznik Teologiczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Izrael wobec zakazu sprzymierzania się z poganami w wybranych tekstach Septuaginty: część I
    Israel and its prohibition to ally with Gentiles in selected texts of the Septuagint, part I
    Autorzy:
    Nawrot, Janusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1375650.pdf
    Data publikacji:
    2020-08-24
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    Old Testament
    Septuagint
    Pentateuch
    alliances
    law
    Stary Testament
    Septuaginta
    Pięcioksiąg
    przymierze
    prawo
    Opis:
    This article analyses the problem of Israelites forming an alliance in diff erent times chiefl y described in the Pentateuch. Many existing exegetic commentaries lack a clear answer explaining the extent of the prohibition to ally with Gentiles described in Ex 23:32; 34:12; Deut 7:2 and Judg 2:2. The author wants to give a full answer to the question why the prohibition concerns only the nations neighboring Israel after the chosen people started to occupy the Promised Land; or perhaps it also concerns the Gentile nations that neighbored Israel. Should the prohibition be interpreted restrictively or extensively? One should also defi ne the necessity of the prohibition, that is what it actually concerned — any sort of signing a pact with Gentiles or merely the realm of purity of faith so as to dodge the temptation of idolatry. An attempt to answer these questions will broaden the knowledge about these important times of the chosen people.
    Źródło:
    Poznańskie Studia Teologiczne; 2019, 34; 7-28
    0209-3472
    Pojawia się w:
    Poznańskie Studia Teologiczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Rękopisy i wydania tekstu greckiego Starego Testamentu
    Manuscripts and editions of the Greek text Old Testament
    Autorzy:
    Parchem, Marek
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/31036443.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Wydawnictwo Bernardinum
    Tematy:
    Septuaginta
    grecka Biblia
    manuskrypty
    wydania tekstowe
    Septuagint
    Greek Bible
    manuscripts
    text editions
    Opis:
    Niniejszy artykuł zawiera zaktualizowaną przez badaczy listę świadków tekstu Septuaginty, czyli greckich rękopisów powstałych na przestrzeni wieków (papirusy, uncjały, minuskuły), lekcjonarzy oraz cytatów Ojców Kościoła i innych starożytnych pisarzy. Druga część artykułu skupia się na drukowanych wydaniach Biblii Greckiej.
    The present article contains an updated list of witnesses to the Septuagint text, that is, Greek manuscripts produced throughout the centuries (papyri, uncials, minuscule), lectionaries, and citations by the Church Fathers and other ancient writers. The second part of the article focuses on the printed editions of the Greek Bible.
    Źródło:
    Studia Pelplińskie; 2023, 57; 245-268
    0239-4456
    Pojawia się w:
    Studia Pelplińskie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Święty Augustyn i tekst Pisma Świętego
    Saint Augustine and the Bible text
    Autorzy:
    Królikowski, Janusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/22792536.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Uniwersytet Zielonogórski. Wydział Humanistyczny
    Tematy:
    Augustine
    Bible
    Septuagint
    biblical canon
    biblical inspiration
    spiritual interpretation
    Christian orator
    classical culture
    rhetoric
    Augustyn
    Pismo Święte
    Septuaginta
    kanon biblijny
    natchnienie biblijne
    interpretacja duchowa
    mówca chrześcijański
    kultura klasyczna
    retoryka
    Opis:
    Święty Augustyn jest kluczową postacią Kościoła i kultury zachodniej, którego wpływ widać także w podejściu do Pisma Świętego i Jego interpretacji. Całość swojego spojrzenia na Biblię opisał w dziele De doctrina christiana, które nadal zasługuje na uwagę i na uwzględnienie jej we współczesnych interpretacjach biblijnych. Wśród tematów dotyczących tekstu biblijnego, które podejmuje Augustyn, pierwszorzędne miejsce odgrywają zagadnienia prawdy i autorytetu Septuaginty, kanonu Pism Świętych, natchnienia biblijnego i duchowej interpretacji tekstów biblijnych oraz przymiotów mówcy chrześcijańskiego. Szerokie uwzględnienie tych zagadnień i ich twórcze rozwinięcie, także przy wykorzystaniu tradycji retorycznej zaczerpniętej z myślicieli rzymskich, przede wszystkim Cycerona, przyczyniło się do nawiązania twórczego dialogu Kościoła z kulturą klasyczną, a także stało się modelem do jego kontynuowania w późniejszych epokach. W swoim podejściu do tekstu biblijnego Augustyn pozostaje nadal twórczym inspiratorem, pokazującym żywotność tradycji biblijnej oraz jej znaczenie kulturowe.
    Saint Augustine, whose influence is visible in terms of his approach to the Bible and Its interpretation, is a key figure of the Church and Western culture. He described his entire perspective on the Bible in his work De doctrina christiana, which still deserves attention and a place among the contemporary interpretations of the Bible. Among the topics dealing with the text of the Bible, which Augustine discusses, the most significant are the questions of the truth and authority of the Septuagint, the canon of the Holy Scriptures, biblical inspiration and the spiritual interpretation of biblical texts as well as the qualities of Christian orator. Augustine’s extensive consideration of these issues and his creative development of them, also making use of the rhetorical tradition drawn from Roman thinkers, above all Cicero, helped to establish a creative dialogue between the Church and classical culture becoming a model for its continuation in later eras. In his approach to the biblical text, Augustine remains a creative influencer, demonstrating the vitality of the biblical tradition and its cultural significance.
    Źródło:
    Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 2023, 9; 109-143
    2450-3584
    Pojawia się w:
    Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Lista czystych przeżuwaczy w Pwt 14,5 w przekładzie Septuaginty
    The List of Clean Animals in Deut 14:5 in the Septuagint Translation
    Autorzy:
    Morta, Krzysztof
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1789200.pdf
    Data publikacji:
    2021-09-30
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Tematy:
    Septuaginta
    Księga Powtórzonego Prawa
    zwierzęta
    zwierzęta czyste
    fauna afrykańska
    żyrafa
    Septuagint
    Book of Deuteronomy
    clean animals
    African fauna
    giraffe
    Opis:
    W artykule zostaje poruszona kwestia przekładu w Septuagincie listy zwierząt czystych, dziko żyjących kopytnych przeżuwaczy, zamieszczonej w Pwt 14,5. Zauważalny jest fakt, że tłumacze, podając ekwiwalenty dla hebrajskich nazw roślinożerców występujących w Palestynie, posłużyli się tak egzotycznymi przedstawicielami fauny jak żyrafa. W związku z tym nasuwa się pytanie, czym kierowali się aleksandryjscy tłumacze, wprowadzając do swego przekładu słabo bądź w ogóle nieidentyfikowalne w egipskim środowisku zwierzęta. W artykule podjęto próbę wyjaśnienia tego zamierzenia. Na podstawie przekładu listy czystych przeżuwaczy poruszono także kwestie związane ze starożytną tradycją datacji powstania Septuaginty.
    The article discusses the translation of the clean animals list – wild, undomesticated ruminants – found in the Septuagint, Deut 14:5. It is noticeable that the translators who offered equivalents for the Hebrew names of herbivores inhabiting Palestine made use of such exotic fauna specimens like the giraffe. And that poses a question of what motivated the Alexandrian translators to introduce some animals to their rendition that were barely identifiable – or even entirely unidentifiable – in the Egyptian environment. This paper attempts to explain the ensuing confusion. Based on the translated list of clean ruminants, the article also brings up matters related to the ancient tradition of the dating of the Septuagint.
    Źródło:
    Verbum Vitae; 2021, 39, 3; 661-683
    1644-8561
    2451-280X
    Pojawia się w:
    Verbum Vitae
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Żydowskie modele historiograficzno-egzegetyczne doby hellenistycznej w kontekście aktywności literackiej diaspory aleksandryjskiej
    The Jewish historical and exegetical patterns of the Hellenistic age in the context of the literary activity of Alexandrian diaspora
    Autorzy:
    Siwek, Krzysztof
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1008956.pdf
    Data publikacji:
    2018-10-25
    Wydawca:
    Akademia Katolicka w Warszawie
    Tematy:
    historiografia
    literatura żydowsko-hellenistyczna
    Septuaginta
    Historiography
    Judeo-Hellenistic literature
    Septuagint
    Opis:
    The expression of Jewish identity in national and political terms is found in a wide range of writings and literary genres. The form which lent itself most readily to this purpose was undoubtedly history writing. History, as the story of the people’s past and origin, had always been highly valued in Judaism. Much of the biblical material has a “history-like” character in the sense that it tells the story of the people within a chronological framework. In the Hellenistic age the Jews had a new reason to retell the story of their past. The spread of Hellenism under Alexander the Great and his successors was accompanied, at least initially, by considerable Greek curiosity about the strange peoples of the East. A number of writers, such as Hecataeus of Abdera, Demetrius, Artapanus, Pseudo-Hecataeus and Eupolemus, attempted to satisfy it. They did express themselves in forms which might have been accessible to the Greeks.We may distinguish three main approaches to the past in the Jewish Hellenistic literature: the Septuagint as an example of religion work, chronicles and the historical romances, the epic and philosophical poets.
    Źródło:
    Warszawskie Studia Teologiczne; 2018, 31, 3; 6-29
    0209-3782
    2719-7530
    Pojawia się w:
    Warszawskie Studia Teologiczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Teologiczna symbolika wybranych postaci historii Izraela w mowie Matatiasza (1 Mch 2,51-61)
    Autorzy:
    Nawrot, Janusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/607409.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    Bible
    Old Testament
    Septuagint
    The First Book of Maccabees
    biblical theology
    biblical exegesis
    Maccabee rising
    Biblia
    Stary Testament
    Septuaginta
    Pierwsza Księga Machabejska
    teologia biblijna
    egzegeza biblijna
    powstanie machabejskie
    Opis:
    The core of Mattathias’ deathbed speech addressed to his sons and all the participants of the Maccabaean rising (1 Macc 2:51-61) is the command to be faithful to the law and the covenant as  a foundation of patriotism as it was then understood – love of one’s homeland and defense of traditions that constituted the identity of the people who inhabited it. The biblical author recalls the major figures in the history of Israel to show the struggle of the insurgents as a continuation of    the history created by the heroes of the past. The object of the article is to present the theology      of those particular figures from the history of Israel in the context of the then ongoing events whereby they became models to follow and a source of perseverance in the undertaken struggle against the pagan invaders from the Seleucid empire.
    Źródło:
    Poznańskie Studia Teologiczne; 2015, 29; 117-138
    0209-3472
    Pojawia się w:
    Poznańskie Studia Teologiczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Przymierza Izraelitów z narodami w świetle zakazów Pięcioksięgu Biblii greckiej
    Alliances between Israel and Other Nations in Light of the Pentateuch’s Prohibitions in the Greek Bible
    Autorzy:
    Nawrot, Janusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1375572.pdf
    Data publikacji:
    2021-03-18
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    Old Testament
    Septuagint
    the First Book of Maccabees
    exegesis
    covenants
    Stary Testament
    Septuaginta
    Pierwsza Księga Machabejska,
    egzegeza
    przymierza
    Opis:
    The conducted exegesis of some particular verses from the Septuagint indicates that two initial covenants made between a representative of the chosen nation with a Gentile party (Abraham and Solomon) did not breach the obligations resulting from the Law of Moses. The theological portrait of Abraham in the Book of Genesis captures an unambiguous evaluation of his conduct in accordance with the Law although the Law itself appeared considerably later when Moses lived. The pact between Solomon and Hiram deserves a similar evaluation. However, the later covenants between the kings of Israel and Judah with Gentile rulers deserve an extremely negative evaluation. Although they did not formally violate the Mosaic prohibitions, they were evaluated as a violation of trust in the Lord as He was the only Partner of the covenant between Himself and the Israelites. Such an interpretation is possible especially in light of Deut 7:6 which accentuates the uniqueness of Israel as a nation chosen by God from among other nations. And because this selection of Israel was done on the foundation of the covenant made on the Mount Sinai, it should be a one-of-a-kind covenant that should not be replaced with another pact signed with a human being, and let alone a Gentile. In all of the cases above, starting from King Asa and ending with Archpriest Jonathan, there was a true violation of the rule whereby the Lord was the only Partner of the covenant with His people. Thus, each of the analyzed treatises met with valid criticism both from a prophet and the inspired author. It is difficult to treat these violations as a major breach of the faith of Israel because of the established diplomatic relations. However, it was the rule of God’s uniqueness as a foundation for any sphere in the life of the chosen people that was violated. It included the political sphere which should not be excluded from the chosen people’s faith.
    Źródło:
    Poznańskie Studia Teologiczne; 2020, 36; 7-28
    0209-3472
    Pojawia się w:
    Poznańskie Studia Teologiczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Theologization of Greek Terms and Concepts in the Septuagint and New Testament
    Teologizacja terminów i pojęć greckich w Septuagincie i Nowym Testamencie
    Autorzy:
    Mickiewicz, Franciszek
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1621015.pdf
    Data publikacji:
    2021-09-02
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Tematy:
    Septuaginta
    teologia Starego i Nowego Testamentu
    biblijny język grecki
    kultura hellenistyczna
    Septuagint
    Theology of the Old and New Testaments
    Biblical Greek
    Hellenistic culture
    Opis:
    Hellenistic literature, having great achievements in the fields of philosophy, drama, and poetry, did not know the theological concepts and issues which underlie the texts contained in the Hebrew Bible. So when the creators of the Septuagint, and then also the authors of the New Testament, used the Greek language to convey God’s inspired truths to the world, they were forced to give secular terms a new theological meaning, frequently choosing neutral words for this purpose, not burdened with negative associations. With their translation work, they built a kind of bridge between Hellenic and Jewish cultures. On the one hand, the Septuagint allowed Jews reading the Bible in Greek to remain connected not only with the religious heritage of their fathers, but also with the cultural values that were closely related to that language and its world. In turn, for the Greeks, who after some time began to appreciate this work and gained knowledge of its content, it opened vast horizons of new religious and spiritual values, which until then were completely alien to them. The work of the authors of the Septuagint was continued and developed by the authors of the New Testament, which added to their theological output many new religious and moral values arising from the teaching of Jesus Christ. That way they contributed considerably to the development of the Koinē Greek and significantly transformed the spiritual life of the people speaking the language.
    Gdy twórcy Septuaginty tłumaczyli na język grecki nazwy lub pojęcia związane z ich moralnością i religią monoteistyczną, zaś autorzy nowotestamentowi przekazywali w języku greckim naukę zawartą w Ewangelii Jezusa, często musieli nadać świeckim terminom greckim nowe, teologiczne znaczenie, przeniesione ze świata biblijnego. W artykule tym są najpierw przedstawione główne przyczyny i skutki takiej teologizacji terminów i pojęć greckich w Septuagincie i Nowym Testamencie, a następnie – na pięciu wybranych przykładach – są ukazane sposoby i kierunki teologizacji terminów, które odgrywają ważną rolę w orędziu autorów Septuaginty i Nowego Testamentu.
    Źródło:
    Verbum Vitae; 2021, 39, 3; 751-769
    1644-8561
    2451-280X
    Pojawia się w:
    Verbum Vitae
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    David J. Shepherd – Jan Joosten – Michaël N. van der Meer (red.), Septuagint, Targum and Beyond. Comparing Aramaic and Greek Versions from Jewish Antiquity (Supplements to the Journal for the Study of Judaism 193; Leiden – Boston, MA: Brill 2020)
    Autorzy:
    Kuśmirek, Anna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2087816.pdf
    Data publikacji:
    2021-12-17
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Tematy:
    Targum
    Septuaginta
    Biblia grecka
    przekłady starogreckie
    Opis:
    Book review:  David J. Shepherd – Jan Joosten – Michaël N. van der Meer (red.), Septuagint, Targum and Beyond. Comparing Aramaic and Greek Versions from Jewish Antiquity (Supplements to the Journal for the Study of Judaism 193; Leiden – Boston, MA: Brill 2020). Ss. 356. $140.00. ISBN 978-90-04-41671-0 (Hardback), 978-90-04-41672-7 (E-Book).
    Źródło:
    Verbum Vitae; 2021, 39, 4; 1379-1384
    1644-8561
    2451-280X
    Pojawia się w:
    Verbum Vitae
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Daughters in the Deuterocanonical Books of the Old Testament
    Autorzy:
    Wojciechowski, Michał
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1043967.pdf
    Data publikacji:
    2020-06-26
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Tematy:
    Daughter
    Women in the ancient world
    Father
    Bible
    Septuagint
    Apocrypha
    Deuterocanonical books
    Tobit
    Susanna
    Ben Sira
    Sirach
    Anthropology
    Family
    Family values
    córka
    kobieta w świecie starożytnym
    ojciec
    Biblia
    Septuaginta
    księgi deuterokanoniczne
    Tobiasz
    Zuzanna
    Syrach
    antropologia
    rodzina
    wartości rodzinne
    Opis:
    The instances where daughters are mentioned in the Greek books of the Old Testament are not numerous. They are interesting, however, and deserving of exegesis and interpretation. In Tobit and Ben Sira their relationship to fathers are stressed and this aspect is of importance, whether those relationships are good or strained. If the texts are compared with the Hebrew Bible, more light is thrown on the personalities of the daughters, and they are valued more highly. Some influence of the Greek civilization can be presupposed here. A link with the Mediterranean culture of honor and shame can also be traced, especially in Ben Sira.
    Źródło:
    Verbum Vitae; 2020, 37, 2; 297-310
    1644-8561
    2451-280X
    Pojawia się w:
    Verbum Vitae
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Influence of the Septuagint on the Typological Interpretation of Joshua and His Deeds in Justin Martyrs Dialogue with Trypho, the Jew
    Wpływ Septuaginty na typologiczną interpretację Jozuego i jego czynów w "Dialogu z Żydem Tryfonem" Justyna Męczennika
    Autorzy:
    Misiarczyk, Leszek
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1621007.pdf
    Data publikacji:
    2021-09-01
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Tematy:
    Septuaginta
    typologia
    Jozue
    Justyn Męczennik
    Septuagint
    typology
    Joshua
    Justin Martyr
    Opis:
    The aim of the article is to argue that the typological interpretation of Joshua and his actions in the Dialogue with Trypho, the Jew of Justin the Martyr, was possible only thanks to the hellenized version of the Old Testament known as the Septuagint. In the Introduction it was synthetically recalled that Justin in Dialogue argues with Marcionism and Judaism, and in Part 1 the status of the Septuagint in Judaism and ancient Christianity, as well as his methods of interpreting the Old Testament. In the second part, the author concentrates on the analysis of the relevant fragments of the Dialogue in which there is a typological interpretation of Joshua and his actions. The influence of the Septuagint on Justin's interpretation is manifested in several elements: the name Joshua, in Hebrew יְהוֹשֻעַ, according to the Septuagint, sounds exactly the same as the name of Jesus Christ ̓Ιησοῦς and is the basis for the presentation of Joshua as a type of Christ; the second circumcision of the Israelites by Joshua with stone knives after entering the Promised Land was a type and foreshadowing of the spiritual circumcision of the Gentile heart by Jesus Christ from stones, that is pagan deities and the error of the world; the blood of circumcision at Gilgal was a type of the blood of Christ's; stone knives (μαχαίρας πετρίνας) were a type of the teaching and words of Christ with which he circumcises the hearts of the pagans; the heap of twelve stones was a type of many heathens circumcised from the false polytheism.
    Artykuł stawia sobie za cel wykazać, że interpretacja typologiczna postaci Jozuego i jego działania w Dialogu z Żydem Tryfonem Justyna Męczennika była możliwa tylko dzięki oparciu się na zhellenizowanej wersji Starego Testamentu zwanej Septuagintą. We Wstępie zostało przypomniane syntetycznie, że Justyn w Dialogu polemizuje z marcjonizmem i judaizmem, zaś w części 1 status Septuaginty w judaizmie i chrześcijaństwie antycznym a także metody interpretacji Starego Testamentu Apologety. W drugiej części Autor koncentruje się już na analizie odnośnych fragmentów Dialogu w których pojawia się interpretacja typologiczna Jozuego i jego działania. Wpływ Septuaginty na interpretację Justyna przejawia się w kilku elementach: imię Jozue, w j. hebrajskim יְהוֹשֻעַ, według Septuaginty brzmi dokładnie tak samo jak imię Jezusa Chrystusa ̓Ιησοῦς i jest podstawą prezentacji Jozuego jako typu Chrystusa; drugie obrzezanie Izraelitów przez Jozuego nożami kamiennymi po wejściu do Ziemi Obiecanej było typem i zapowiedzią duchowego obrzezania serca pogan przez Jezusa Chrystus od kamieni, czyli innych bóstw pogańskich i błędu świata; krew obrzezania w Gilgal była typem krwi zbawienia Chrystusa; noże kamienne (μαχαίρας πετρίνας) były typem nauki i słów Chrystusa, którymi obrzezuje serca pogan; stos dwunastu kamieni był typem wielu stosów pogan obrzezanych z fałszywego politeizmu. Zaś wzmiankowanie owego drugigo/ponownego obrzezania, które Justyn interpretuje jako typ rzeczywistego obrzezania dokonanego przez Chrystusa ukazuje nam Dialog jako najstarsze świadectwo wersji Septuaginty potwierdzonej przez kodeks Aleksandryjski (εκ δευτέρου w aparacie krtycznmy edycji Rhalfsa).
    Źródło:
    Verbum Vitae; 2021, 39, 3; 941-958
    1644-8561
    2451-280X
    Pojawia się w:
    Verbum Vitae
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Królestwo Boże wewnątrz nas czy pośród nas?
    Is the Kingdom of God is within us and among us?
    Autorzy:
    Lisiecki, Bartosz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1592087.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Uniwersytet Szczeciński. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
    Tematy:
    Bible
    kingdom of God
    within
    among
    tradition
    Church Fathers
    Tertullian
    John Cassian
    Gospel of Thomas
    Septuagint
    Biblia
    królestwo Boże
    wewnątrz
    pośród
    tradycja
    Ojcowie Kościoła
    Tertulian
    Jan Kasjan
    Ewangelia Tomasza
    Septuaginta
    Opis:
    Artykuł koncentruje się na egzegezie Łk 17,21 – na fragmencie mówiącym o królestwie Bożym obecnym w nas lub pośród nas? W kolejnych punktach poszukiwano odpowiedzi na pytanie, jak należy rozumieć grecki termin ἐντὸς. Autor odwołuje się do świadectw biblijnych, literatury patrystycznej oraz polskiej tradycji translatorskiej Biblii.
    In my work I focus on the Kingdom of God in Luke 17,21. Is it inside the man or among the people. One word ἐντὸς, two translations, and many interpretations. How ἐντὸς uses the Greek translation of the Old Testament called the Septuagint? Always mean inside. As the Fathers of the Church interpreted Luke 17,21? They said that the Kingdom of God is within people, but only Christians. And as apocryphal literature interprets the Gospel of Luke 17,21? Gospel of Thomas refers to the Gospel of Luke, that the Kingdom of God is within us and outside us. In my opinion has more arguments translation: “The kingdom of God is within you”. Then summary. We see Polish translations of the Bible, the modern and the old text. Translation and like interpretation has changed over the centuries.
    Źródło:
    Colloquia Theologica Ottoniana; 2017, 2; 127-144
    1731-0555
    2353-2998
    Pojawia się w:
    Colloquia Theologica Ottoniana
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    A Theological Assessment of the Covenant between Judas Maccabeus and Rome: an Intertextual Analysis of 1 Macc 8:17–20
    Teologiczna ocena przymierza Judy Machabeusza z Rzymem. Intertekstualna analiza 1 Mch 8,17–20
    Autorzy:
    Nawrot, Janusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2038455.pdf
    Data publikacji:
    2021-12-10
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    Septuagint
    the First Book of the Maccabees
    Roman republic
    alliance
    intertextuality
    Septuaginta
    Pierwsza Księga Machabejska
    republika rzymska
    przymierze
    intertekstualność
    Opis:
    What was the biblical interpretation of the Jews’ conduct in the final stage of the history of Israel in the context of the Law of Moses right before the times of the New Testament? The proposed exegesis of 1 Macc 8:17–20, which describes the covenant between Judas Maccabeus and the Roman republic, strives to discover the theological evaluation of the behavior of the revolt’s leader conducted by the author of the book. The intertextual method is particularly helpful in discovering the right understanding of the text. This method enables one to purposefully combine the expressions found in the consecutive verses with the same expressions found in the earlier biblical books. The theology that underlies these books will reveal the right sense of the studied passage of 1 Macc. It turns out that the theological evaluation is totally different than the political evaluation, the latter being solely taken into consideration in historical-literary analyses and commentaries. The biblical author has a restrained stance toward the political success of the Maccabees. He wants to reveal their conduct in the context of the Lord’s Law, which strongly proves that the First Book of Maccabees should belong to the canon of the inspired texts.
    Jaka była biblijna interpretacja postępowania Żydów w końcowym etapie historii Izraela w świetle zapisów prawa Mojżeszowego, niemal tuż przed nastaniem czasów Nowego Testamentu? Proponowana egzegeza fragmentu 1 Mch 8,17–20, opisującego zawarcie przymierza przez Judę Machabeusza z republiką rzymską, pragnie ukazać teologiczną ocenę postępowania przywódcy powstania dokonaną przez autora księgi. Najbardziej pomocne w wydobyciu właściwego rozumienia tekstu okazuje się podejście intertekstualne. Pozwala ono celowo łączyć sformułowania kolejnych wersetów z tymi samymi zwrotami wcześniejszych ksiąg biblijnych. Zawarta w nich teologia ukaże właściwy sens zaproponowanego passusu Pierwszej Księgi Machabejskiej. Okazuje się, że ocena teologiczna jest daleka od oceny politycznej, branej niemal wyłącznie pod uwagę w analizach i komentarzach historyczno-literackich. Autor biblijny zachowuje daleko idącą wstrzemięźliwość wobec politycznych sukcesów Machabeuszy, pragnąc ukazać ich postępowanie w świetle prawa Bożego. Mocno zaświadcza to o uzasadnionej przynależności Pierwszej Księgi Machabejskiej do korpusu pism natchnionych.
    Źródło:
    Poznańskie Studia Teologiczne; 2021, 38; 7-30
    0209-3472
    Pojawia się w:
    Poznańskie Studia Teologiczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Rabinacka reorganizacja judaizmu biblijnego i jej znaczenie dla formułowania argumentu skrypturystycznego w teologii fundamentalnej
    The Rabbinic Reorganization of Biblical Judaism and its Relevance to the Formulation of the Scriptural Argument in Fundamental Theology
    Autorzy:
    Słupek, Roman
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/20433641.pdf
    Data publikacji:
    2022-07-26
    Wydawca:
    Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu
    Tematy:
    teologia fundamentalna
    argument skrypturystyczny
    judaizm biblijny
    judaizm rabiniczny
    Biblia hebrajska
    Jerozolima
    Septuaginta
    fundamental theology
    scriptural argument
    biblical Judaism
    rabbinic Judaism
    Jerusalem
    Septuagint
    Hebrew Bible
    Opis:
    Jednym z klasycznych argumentów stosowanych w teologii fundamentalnej jest argument skrypturystyczny. Chodzi w nim o wykazanie, że w historycznej osobie Jezusa z Nazaretu zrealizowały się mesjańskie proroctwa i zbawcze obietnice Starego Testamentu. Z tego też względu bywa również nazywany biblijnym lub z proroctw. Istotne tło, bez którego nie sposób właściwie odwoływać się do tego argumentu, stanowią złożone realia historyczno-teologiczne, w jakich następowało stopniowe rozchodzenie się dróg Kościoła i Synagogi. Kluczowe znaczenia ma tu zdobycie i zniszczenie Jerozolimy w 70 roku oraz następująca po tym rabinacka reorganizacja judaizmu biblijnego. Zasadniczym celem niniejszego opracowania jest wskazanie istotnych cech tej reorganizacji i jej znaczenia dla formułowania argumentu skrypturystycznego w teologii fundamentalnej. Kwestia ta nie doczekała się jak dotąd szerszego omówienia w literaturze przedmiotu. Realizując przyjęty cel, wskazano najpierw na konsekwencje płynące z faktu zburzenia Jerozolimy. Omówiono następnie znaczenie Septuaginty (LXX) i fakt jej odrzucenia przez judaizm rabiniczny oraz wskazano na specyfikę masoreckiej wokalizacji tekstu Biblii hebrajskiej. W końcowej części wskazano na płynące z omówionych treści istotne inspiracje dla teologii fundamentalnej. Dzięki temu argument skrypturystyczny zyskuje w swej wymowie i może ciągle być pomocny na drodze uwiarygodniania osoby i dzieła Jezusa z Nazaretu.
    One of the classic arguments used in fundamental theology is the scriptural argument. It aims at showing that in the historical person of Jesus of Nazareth the messianic prophecies and salvific promises of the Old Testament were fulfilled. For this reason, it is also sometimes called biblical or prophetic. An important background, without which it is impossible to properly refer to this argument, is the complex historical and theological reality in which the gradual divergence of the ways of the Church and the Synagogue took place. Of key importance here is the capture and destruction of Jerusalem in 70 CE and the subsequent rabbinic reorganization of biblical Judaism. The primary purpose of this paper is to point out the prominent features of this reorganization and its significance for the formulation of the scriptural argument in fundamental theology. This issue has not yet been widely debated in the literature on the subject. In pursuit of the stated aim, the consequences of the destruction of Jerusalem have been pointed out first. Next, the author discusses the meaning of the Septuagint (LXX) and the fact of its rejection by rabbinic Judaism, and points to the specificity of the Masoretic vocalization of the text of the Hebrew Bible. The final section points to the important inspirations for fundamental theology that flow from the contents discussed. In this way the scriptural argument gains in its significance and can still be helpful in substantiating the person and work of Jesus of Nazareth.
    Źródło:
    Wrocławski Przegląd Teologiczny; 2022, 30, 1; 67-82
    2544-6460
    Pojawia się w:
    Wrocławski Przegląd Teologiczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Problem of the Translation of Toponyms in the Septuagint Based on the Example of “Wool of Miletus” (Ez 27:18)
    Problematyka przekładu toponimów w Septuagincie na przykładzie „wełny z Miletu” (Ez 27,18)
    Autorzy:
    Rambiert-Kwaśniewska, Anna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1917378.pdf
    Data publikacji:
    2020-12-04
    Wydawca:
    Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu
    Tematy:
    Septuagint
    Book of Ezekiel
    toponyms
    wool
    Sahar/Zahar
    Miletus
    Lamentation over Tyre
    Septuaginta
    Księga Ezechiela
    toponimy
    wełna
    Sachar
    Milet
    lament nad Tyrem
    Opis:
    In antiquity, wool was traded between the Levant countries and the rest of the known world. Clean, soft wool was especially desirable because it absorbed dyes perfectly, including the purple for which the Phoenician Tyre was famous. In his “Lamentation over Tyre” (Ez 27:1-36) the Hebrew author, followed by a Greek translator, lists a number of cities and regions with which Tyre traded. Ezekiel’s material is therefore an excellent basis for research into translation techniques used in the translation of toponyms. Their analysis and comparison indicates the existence of several types of translation, among them the technique based on association, which will explain the introduction of Miletus to LXX Ez 27:18 in place of the Hebrew Sahar/Zahar. Evidence will be provided by Greek literary texts and papyrus documents from Ptolemaic Egypt.
    Wełna w starożytności była przedmiotem wymiany handlowej pomiędzy krajami Lewantu a resztą znanego świata. Pożądano przede wszystkim tej czystej i miękkiej, ponieważ doskonale przyswajała ona barwniki, m.in. purpurę, z której słynął fenicki Tyr. W Lamencie nad Tyrem (Ez 27,1-36) autor hebrajski, a za nim tłumacz grecki wymieniają szereg miast i krain, z którymi handlował Tyr. Dostarczony przez Ezechiela materiał jest dzięki temu doskonałą podstawą do badań nad technikami translatorskimi stosowanymi w przekładzie toponimów. Ich analiza i porównanie wskazują na istnienie kilku rodzajów przekładu, a pośród nich techniki bazującej na asocjacji, która pozwoli wyjaśnić wprowadzenie do LXX Ez 27,18 Miletu w miejsce hebrajskiego Sacharu. Dowodów dostarczą greckie teksty literackie i dokumenty papirusowe z ptolemejskiego Egiptu.
    Źródło:
    Wrocławski Przegląd Teologiczny; 2020, 28, 2; 31-48
    2544-6460
    Pojawia się w:
    Wrocławski Przegląd Teologiczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wątki filozoficzne w Liście Arysteasza do Filokratesa
    Philosophical Themes in the Letter of Aristeas to Philocrates
    Autorzy:
    Baran, Grzegorz M.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/31233912.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    Pseudepigrapha of the Old Testament
    Letter of Aristeas
    Law of Moses
    Septuagint
    philosophy
    pseudoepigraf Starego Testamentu
    List Arysteasza
    Prawo Mojżeszowe
    Septuaginta
    filozofia
    Opis:
    Analizując treść Listu Arysteasza do Filokratesa, można zauważyć, że zawiera on wiele wątków filozoficznych. Przede wszystkim na uwagę zasługuje określenie Prawa Mojżeszowego jako „wysoce filozoficzne”. Autor Listu wykazał, że w niczym nie ustępuje ono greckiej tradycji filozoficznej, gdyż podobnie jak grecka filozofia, tak i Prawo daje możliwość osiągnięcia cnoty. Stąd zgłębiający Prawo, znający jego treść, kierujący się jego wskazaniami to człowiek szlachetny, który w pełni zasługuje na miano filozofa. Studiowanie Prawa, kierowanie się nim oznacza zatem uprawnianie filozofii. Proprium, które wybrzmiewa z Listu, to stałe odwoływanie się do Boga Starego Testamentu jako źródła wszelkiego dobra i swego rodzaju „normy”.   
    Analyzing the content of the Letter of Aristeas to Philocrates, one can notice that it contains many philosophical threads. First of all, the description of the Mosaic Law as “very philosophical” deserves particular attention. The author of the Letter showed that the Law is in no way inferior to the Greek philosophical tradition, because, like Greek philosophy, the Law gives the possibility of achieving virtue. Hence, a person who studies the Law, who knows its content, and is guided by its norms is a noble man who fully deserves to be called a philosopher. Studying the Law, being guided by it, therefore, means practicing philosophy. The proprium that resounds in the Letter is a constant reference to God of the Old Testament as the source of all good and a “norm” of its kind.
    Źródło:
    Roczniki Kulturoznawcze; 2023, 14, 4; 49-79
    2082-8578
    Pojawia się w:
    Roczniki Kulturoznawcze
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    The Seizure of the Throne by Demetrius I Soter (1 Macc 7:1-4). Theological Interpretation of a Historical Event
    Zdobycie tronu przez Demetriusza I Sotera (1 Mach 7,1-4). Interpretacja teologiczna wydarzenia historycznego
    Autorzy:
    Nawrot, Janusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2038360.pdf
    Data publikacji:
    2021-12-17
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    Biblical exegesis
    Septuagint
    The First Book of Maccabees
    Demetrius I Soter
    Maccabean revolt
    egzegeza biblijna
    Septuaginta
    Pierwsza Księga Machabejska
    Demetriusz I Soter
    powstanie machabejskie
    Opis:
    The presented biblical material (1 Macc 7:1-4) is one of those texts that describe an event happening far away from the scope of influence exerted by the Maccabean insurgents, yet one which is closely connected with the history of the chosen people. As such, it substantially influences the successive events in the political-religious situation of the Jews. What is particularly worthy of analysis is the historical accuracy of the inspired author in presenting facts as well as the theological conception to which primary importance is given in the book. This way the history of peoples, kingdoms and societies is shown as part of God’s magnificent plans which is implemented by all participants of ongoing scenes. Such a presentation concerns both the main and supporting protagonists. The short passage of 1 Macc 7:1-4 reveals how the hagiographer, who knows the theological conception, consciously accentuates certain parts, chooses appropriate syntax and vocabularyto show God’s action in the presented characters and events. God stands behind the curtain of human actions, yet it is Him who decides about their course.
    Prezentowana perykopa biblijna 1 Mch 7,1-4 opisuje wydarzenie, które miało miejsce daleko poza zasięgiem działań powstańców machabejskich. Jest jednak ściśle związana z historią narodu wybranego i w istotny sposób wpływa na ewolucję sytuacji polityczno-religijnej Żydów w tym okresie. Szczególnie warta analizy jest adekwatność prezentowanych faktów historycznych oraz teologiczne spojrzenie na nie, którym autor nadaje pierwszorzędne znaczenie. Temu właśnie poświęcony jest niniejszy artykuł zestawiający dane historyków starożytnych z relacją biblijną. W ten sposób historia narodów i królestw ukazana jest jako część wielkiego planu Bożego realizującego się nawet nieświadomie poprzez działanie uczestników toczących się wydarzeń. Taka prezentacja dotyczy bohaterów zarówno głównych, jak i drugoplanowych. Krótki fragment 1 Mch 7,1-4 pokazuje, jak hagiograf świadomie uwypukla pewne fakty, dobiera odpowiednią składnię i słownictwo, aby ukazać działanie Boga. Wprawdzie stoi On za zasłoną ludzkich działań, ale właśnie On decyduje ostatecznie o ich przebiegu.
    Źródło:
    Poznańskie Studia Teologiczne; 2021, 40; 7-32
    0209-3472
    Pojawia się w:
    Poznańskie Studia Teologiczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Niektóre aspekty polemiki Septuaginty z kultami misteryjnymi
    Some Aspects of the Septuagint’s Polemic Against Mystic Cults
    Autorzy:
    Laskowski, Łukasz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1051486.pdf
    Data publikacji:
    2015-11-14
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Tematy:
    Septuaginta
    kulty misteryjne
    Dionizos
    Demeter
    Izyda
    Mitra
    Baal‑Peor
    Belfegor
    bałwochwalstwo
    Lb 25
    Pwt 23
    18
    1 Krl 15
    12
    Am 7
    5
    Oz 4
    14
    Jr 16
    Septuagint
    mysteric cults
    Dionysios
    Isis
    Baal-Peor
    Belphegor
    idolatry
    Num 25
    Deut 23
    1 Kgs 15
    Hos 4
    Jer 16
    Opis:
    This article provides an analysis of the occurrence of basic terms related to the Greek mystery cults in the Septuagint. Such terms as τελεταί, μύσται and θίασοι appeared to be so significant and wide that could be employed in expressing theological views on current reality while translating. Considerably general criticism of initiations seems to reflect the translator’s polemics against traditions which he considered unacceptable in the light of the Yahwist. The Baal-Peor cult (Numbers 25:3,5 and Psalms 105:28 LXX) was perceived by the translator as one of the initiations. The translation of the Book of Amos 7:9 defines the idolatrous temples of Israel as initiations, thus being living institutions and not specific locations. A similar approach can be observed in the translation of the terms qedesha and qadesh. in Deut 23:18, 1 Kgs 15:12 and Hos 4:14, whereas the term θίασοι in translation of Jeremiah 16:5 refers to feasts in the honour of deities. It should be noted, however, that the Septuagint translators’ reference to mystery cults was not their main focus of attention. Translation phenomena observed herein remain rather marginal even in comparison with the writings of Philo or Flavius Josephus. Therefore it can be inferred that the problem in question was a peripheral part of a larger phenomenon, i.e. condemnation of idolatry.
    Źródło:
    The Biblical Annals; 2014, 4, 2; 334-354
    2083-2222
    2451-2168
    Pojawia się w:
    The Biblical Annals
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Epifania w intertekście. Preegzystencja Jezusa Chrystusa w Ewangelii wg Mateusza – polemika z tezą Barta D. Ehrmana
    Epiphany in the Intertext. Jesus Christ’s Preexistence in the Gospel of Matthew – a Polemic with Bart D. Ehrman’s Thesis
    Autorzy:
    Kozłowski, Jan M.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1009076.pdf
    Data publikacji:
    2019-04-23
    Wydawca:
    Akademia Katolicka w Warszawie
    Tematy:
    wcielenie
    preegzystencja
    Mesjasz
    Ewangelia wg Mateusza
    Księga Micheasza
    Septuaginta
    intertekstualność
    Bart D. Ehrman
    incarnation
    preexistence
    Messiah
    Gospel of Matthew
    Book of Micah
    Septuagint
    intertextuality
    Opis:
    Bart D. Ehrman is of the opinion that the concept of the Messiah’s preexistence is absent from the Gospel of Matthew. However, a careful analysis of the intertextual reference in Matt 2:6 to Micah 5:1-2 shows that the American scholar is wrong.
    Źródło:
    Warszawskie Studia Teologiczne; 2018, 31, 2; 114-125
    0209-3782
    2719-7530
    Pojawia się w:
    Warszawskie Studia Teologiczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Geneza Wulgaty i jej aktualny status w Kościele Katolickim. Uwagi na marginesie Listu apostolskiego papieża Franciszka "Scripturae Sacrae affectus"
    THE GENESIS OF THE VULGATE AND ITS CURRENT STATUS IN THE CATHOLIC CHURCH: NOTES AT THE MARGINS OF POPE FRANCIS’ APOSTOLIC LETTER "SCRIPTURAE SACRAE AFFECTUS"
    Autorzy:
    Chrostowski, Waldemar
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1591763.pdf
    Data publikacji:
    2020
    Wydawca:
    Uniwersytet Szczeciński. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
    Tematy:
    Bible
    "Sacrae Scripturae affectus"
    Septuagint
    St. Hieronimus
    Vulgate
    Neo-Vulgate
    Biblical translations
    Biblia
    "Scripturae Sacrae affectus"
    Septuaginta
    św. Hieronim
    Wulgata
    Neo-Wulgata
    przekłady biblijne
    Opis:
    Na marginesie Listu apostolskiego papieża Franciszka "Scripturae Sacrae affectus" (30 IX 2020) artykuł omawia genezę i naturę najważniejszego dzieła św. Hieronima, czyli Wulgaty, oraz jej aktualny status w Kościele katolickim. Najpierw zostały ukazane główne linie przewodnie dokumentu papieża Franciszka, a następnie została podkreślona potrzeba chrystologicznej hermeneutyki biblijnej i opartych na niej studiów biblijnych. Ze względu na cel i okoliczności powstania Wulgata osłabiła w Kościele zachodnim znaczenie Septuaginty. Kolejne uwagi dotyczą recepcji Wulgaty – od początkowych sprzeciwów i rezerwy po dekret Soboru Trydenckiego (1546), który usankcjonował jej status w Kościele katolickim. Ta sytuacja trwała do Soboru Watykańskiego II (1962–1965), który dokonał zasadniczej zmiany w spojrzeniu na autorytet i autentyczność dzieła św. Hieronima. Dalej następują uwagi na temat Neo-Wulgaty i pięciu krytycznych wydań Wulgaty. Artykuł zamykają uwagi odnośnie do aktualnych dylematów translatoryki biblijnej. Bibliści katoliccy, biorąc za podstawę krytyczne wydania Biblii Hebrajskiej oparte na tekście masoreckim, stają przed pytaniem, czy i jak wykorzystywać w swoich przekładach opcje translatorskie przyjęte i utrwalone w Wulgacie.
    This article discusses the genesis and nature of Vulgate, the most important work of St Jerome, and its current status in the Catholic Church at the margins of Pope Francis’ Apostolic Letter "Scripturae Sacrae affectus" (30 September 2020). First, the main guiding lines of Pope Francis’ document are shown, and then the need for Christological hermeneutics and biblical studies based on it is emphasized. The Vulgate weakened the importance of the Septuagint in the Western Church due to its purpose and the circumstances of its creation. The next comments concern the reception of the Vulgate – from the initial objections to the decree of the Council of Trent (1546), which sanctioned its status in the Catholic Church. This situation lasted until the Second Vatican Council (1962–1965), which made a fundamental change in the view of the authority and authenticity of the work of St Jerome. Then, the comments on the Neo-Vulgate and the five critical editions of the Vulgate are presented. The article ends with comments on the current dilemmas of biblical translation. Catholic scholars, taking as their basis critical editions of the Hebrew Bible based on the Masoretic text, are faced with the question of whether and how to use in their translations the options adopted and recorded in the Vulgate.
    Źródło:
    Colloquia Theologica Ottoniana; 2020, 36; 9-35
    1731-0555
    2353-2998
    Pojawia się w:
    Colloquia Theologica Ottoniana
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Νίκη in 1 Macc 3:19 As an Expression of the Confrontation between Israel’s Faith and Pagan Religiosity
    Νίκη w 1 Mch 3,19 wyrazem konfrontacji wiary Izraela z religijnością pogańską
    Autorzy:
    Nawrot, Janusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/30145677.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    Old Testament
    Septuagint
    First Maccabees
    Exegesis
    Victory
    Stary Testament
    Septuaginta
    Pierwsza Księga Machabejska
    egzegeza
    teologia biblijna
    Opis:
    In the proposed article, the author tries to find the theological meaning of the noun νίκη, ‘victory’, present in the text of 1 Macc 3:19. In the entire book, it appears only in this verse, constituting one of its many interpretation puzzles. The analysis will go through several stages, starting with providing dictionary meanings of the term. A review of other terms used to describe the victories that the book uses will also be helpful in the inquiry. In this context, the question arises about the reason for their replacement in v. 19 by this hapax. On the other hand, a brief analysis of individual verses of the Septuagint containing νίκη will raise the question of whether the author could have been inspired by any of them using the noun in his text. Finally, it will be necessary to analyze selected works of Greek ancient literature, against which the meaning of the studied noun presence in the inspired text will become clearer.
    Obecność pojawiającego się w Pierwszej Księdze Machabejskiej tylko raz tytułowego rzeczownika greckiego musi zastanawiać w sąsiedztwie innych terminów opisujących zwycięstwa bohaterów, bardziej dostosowanych do kontekstu, w którym występują. W proponowanym artykule autor próbuje znaleźć odpowiedź na pytanie, dlaczego w 1 Mch 3,19 w mowie Judy Machabeusza hagiograf użył rzeczownika νίκη. Nie jest to jedynie zabieg literacki, lecz głębszy zamysł teologiczny autora. Analiza przejdzie kilka etapów, poczynając od podania słownikowych znaczeń omawianego terminu w celu zbadania jego rozległości semantycznej, przez przegląd innych terminów na opis zwycięstw, którymi księga operuje. Z kolei krótka prezentacja tekstów Septuaginty zawierających νίκη pozwoli odpowiedzieć na pytanie, czy którymś z nich autor mógł się inspirować, notując ów rzeczownik. Na koniec niezbędne stanie się przeanalizowanie wybranych dzieł greckiej literatury starożytnej, na tle których wyraźniej ukaże się sens obecności badanego rzeczownika w tekście natchnionym jako miejsca zderzenia wiary Izraela z religijnością pogańską doby hellenizmu.
    Źródło:
    Poznańskie Studia Teologiczne; 2023, 43; 7-33
    0209-3472
    Pojawia się w:
    Poznańskie Studia Teologiczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Did the Septuagint’s Account of the Life of Abraham in Gen 12–25 Serve as a Model for the Description of Mattathias’ Achievements in 1 Macc 2:1–70?
    Autorzy:
    Nawrot, Janusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/28394730.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
    Tematy:
    Septuaginta
    Pierwsza Księga Machabejska
    teologia biblijna
    Abraham
    Matatiasz
    intertekstualność
    Septuagint
    First Book of the Maccabees
    biblical theology
    Mattathias
    intertextuality
    Opis:
    By recording Mattathias’ final eulogy (1 Macc 2:49–68), the author of 1 Maccabees presented the main character as encouraging his sons to imitate faithfully their ancestors (2:51). The fighting insurgents were to take this example for their behaviour in specific, difficult life situations. In this way, the successively mentioned fathers were to become both models and support in the struggle for the religious and political freedom of the Jews in the Seleucid period. It is very likely that the main character himself – the patriarch of the Maccabean family – was described as a faithful follower of Abraham, the first patriarch of all Israel. The article shows possible connections between these two figures on the basis of situational and literary associations, to answer the question whether this could have been the hagiographer’s intended intention or it is just an accidental similarity. Intertextual exegesis seems to be most suitable tool for studying this problem.
    W końcowej pochwale osiągnięć Matatiasza (1 Mch 2,49–68) autor Pierwszej Księgi Machabejskiej przedstawił głównego bohatera zachęcającego swoich synów do wiernego naśladowania przodków (2,51). Walczący powstańcy mieli z nich brać przykład dla swojego zachowania w konkretnych, trudnych sytuacjach życiowych. W ten sposób kolejno wymieniani ojcowie mieli stać się zarówno wzorem, jak i wsparciem w walce o wolność religijną i polityczną Żydów okresu seleuckiego. Jest bardzo prawdopodobne, że sam główny bohater – będący patriarchą rodu Machabeuszów – został opisany jako wierny naśladowca Abrahama, pierwszego patriarchy całego Izraela. Poniższy artykuł jest próbą ukazania możliwych powiązań między tymi dwoma postaciami na podstawie zestawień sytuacyjnych i literackich oraz odpowiedzi na pytanie, czy mogła to być intencja hagiografa, czy jest to tylko przypadkowe podobieństwo. Egzegeza intertekstualna, jako narzędzie badania problemu, wydaje się najbardziej odpowiednia do realizacji zamierzonego celu.
    Źródło:
    Collectanea Theologica; 2023, 93, 3; 5-32
    0137-6985
    2720-1481
    Pojawia się w:
    Collectanea Theologica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Funkcja cytatu z Ps 78,2 w Ewangelii Mateusza
    Function of the Quotation from Ps 78:2 in the Gospel of Matthew
    Autorzy:
    Herok, Piotr
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/28408345.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Uniwersytet Opolski. Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego
    Tematy:
    Gospel of Matthew
    Psalms
    quotations
    Septuagint
    Son of David
    Jesus’ messianic identity
    Ewangelia Mateusza
    Psalmy
    cytaty
    Septuaginta
    Syn Dawida
    mesjańska tożsamość Jezusa
    Opis:
    W niniejszym artykule autor bada funkcję, jaką pełni cytat z Ps 78,2 w Ewangelii Mateusza. Po zarysowaniu oryginalnego hebrajskiego kontekstu analizowanego wersetu autor porównuje go z jego starożytnymi tłumaczeniami greckimi. W kolejnym kroku przedstawia formę tekstualną i znaczenie Ps 78,2 w nowym kontekście Mt 13,35. Następnie prezentuje znaczenie badanego wersetu dla całej pierwszej Ewangelii, ze szczególnym uwzględnieniem użycia przez Mateusza terminu παραβολή oraz jego koncepcji teologicznej, dotyczącej tożsamości Jezusa, bazującej na pięciu oznaczonych cytatach z Psalmów.
    In this article, the author examines the function of the quotation from Ps 78:2 in the Gospel of Matthew.After outlining the original Hebrew context of the verse, he compares it with its ancient Greek translations. Next, the author presents the textual form and meaning of Ps 78:2in its new context of Mt 13:35. Finally, he examines the meaning of the verse for the entire first Gospel, with particular emphasis on Matthew’s use of the term παραβολή and his theological concept concerning the identity of Jesus, based on five marked quotations from thePsalms.
    Źródło:
    Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego; 2023, 43, 2; 15-36
    0137-3420
    Pojawia się w:
    Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Teologiczna ocena przymierza Judy Machabeusza z Rzymem. Intertekstualna analiza 1 Mch 8,17–20
    Teologiczna ocena przymierza Judy Machabeusza z Rzymem. Intertekstualna analiza 1 Mch 8,17–20 [ A Theological Assessment of the Covenant between Judas Maccabeus and Rome: an Intertextual Analysis of 1 Macc 8:17–20 ]
    Autorzy:
    Nawrot, Janusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2038456.pdf
    Data publikacji:
    2021-12-10
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    Septuagint
    the First Book of the Maccabees
    Roman republic
    alliance
    intertextuality
    Septuaginta
    Pierwsza Księga Machabejska
    republika rzymska
    przymierze
    intertekstualność
    Opis:
    Jaka była biblijna interpretacja postępowania Żydów w końcowym etapie historii Izraela w świetle zapisów prawa Mojżeszowego, niemal tuż przed nastaniem czasów Nowego Testamentu? Proponowana egzegeza fragmentu 1 Mch 8,17–20, opisującego zawarcie przymierza przez Judę Machabeusza z republiką rzymską, pragnie ukazać teologiczną ocenę postępowania przywódcy powstania dokonaną przez autora księgi. Najbardziej pomocne w wydobyciu właściwego rozumienia tekstu okazuje się podejście intertekstualne. Pozwala ono celowo łączyć sformułowania kolejnych wersetów z tymi samymi zwrotami wcześniejszych ksiąg biblijnych. Zawarta w nich teologia ukaże właściwy sens zaproponowanego passusu Pierwszej Księgi Machabejskiej. Okazuje się, że ocena teologiczna jest daleka od oceny politycznej, branej niemal wyłącznie pod uwagę w analizach i komentarzach historyczno-literackich. Autor biblijny zachowuje daleko idącą wstrzemięźliwość wobec politycznych sukcesów Machabeuszy, pragnąc ukazać ich postępowanie w świetleprawa Bożego. Mocno zaświadcza to o uzasadnionej przynależności Pierwszej Księgi Machabejskiej do korpusu pism natchnionych.
    What was the biblical interpretation of the Jews’ conduct in the final stage of the history of Israel in the context of the Law of Moses right before the times of the New Testament? The proposed exegesis of 1 Macc 8:17–20, which describes the covenant between Judas Maccabeus and the Roman republic, strives to discover the theological evaluation of the behavior of the revolt’s leader conducted by the author of the book. The intertextual method is particularly helpful in discovering the right understanding of the text. This method enables one to purposefully combine the expressions found in the consecutive verses with the same expressions found in the earlier biblical books. The theology that underlies these books will reveal the right sense of the studied passage of 1 Macc. It turns out that the theological evaluation is totally different than the political evaluation, the latter being solely taken into consideration in historical-literary analyses and commentaries. The biblical author has a restrained stance toward the political success of the Maccabees. He wants to reveal their conduct in the context of the Lord’s Law, which strongly proves that the First Book of Maccabees should belong to the canon of the inspired texts.
    Źródło:
    Poznańskie Studia Teologiczne; 2021, 38; 31-55
    0209-3472
    Pojawia się w:
    Poznańskie Studia Teologiczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Polemiczny charakter wykorzystania greckiego słownictwa misteryjnego przez tłumaczy Septuaginty
    Polemic Character of the Use of the Greek Mysteric Vocabulary by the Translators of the Septuagint
    Autorzy:
    Lasek, Paweł Adam
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1789194.pdf
    Data publikacji:
    2021-09-30
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Tematy:
    Septuaginta
    kulty misteryjne
    mirt
    bocian
    dudek
    Hi 17,6
    Hi 31,5
    Oz 4,12
    Oz 10,12
    Ezd 2,63
    Neh 7,65,
    Za 1,8
    Za 5,9
    Septuagint
    mysteric cults
    myrtle
    stork
    hoopoe
    Job 17:6
    Job 31:5
    Hos 4:12
    Hos 10:12
    Ezr 2:63
    Neh 7:65
    Zech 1:8
    Zech 5:9
    Opis:
    Celem artykułu jest analiza występowania słownictwa misteryjnego obecnego w tłumaczeniu Septuaginty. W czasie, kiedy to tłumaczenie powstawało, greckie kulty misteryjne były bardzo popularne. Pewna ich część pozostawała tajemnicą, ale słownictwo, symbolika i część ich ideologii były szeroko znane, także izraelskiej wspólnocie żyjącej w diasporze aleksandryjskiej. Nie jest zatem niczym dziwnym, że w tekście LXX spotykamy słowa związane z kultami misteryjnymi. Tym, co jest zaskakujące i co zachęca do podjęcia badań nad tym zagadnieniem jest to, że w LXX są miejsca, gdzie greckie słowa związane z kultami misteryjnymi tłumaczą słowa hebrajskie w sposób niewłaściwy oraz zmieniają znaczenie i wymowę tłumaczonego tekstu. Z taką sytuacją mamy do czynienia np. w księdze Ozeasza, gdzie spotykamy misteryjne słowa „światło” i „wiedza”, podczas gdy tekst hebrajski przedstawia obrazy rolnicze, oraz w księdze Zachariasza, gdzie hebrajskie słowo „mirt” jest tłumaczone jako „góra”, a słowo „bocian” jako „dudek”. Artykuł podejmuje analizę takiego postępowania tłumaczy LXX oraz motywów ich działania. Możemy tu zaobserwować polemikę z kultami misteryjnymi, prowadzona na dwa sposoby: 1) przez prezentowanie kultów misteryjnych i ich uczestników w złym świetle; 2) przez unikanie możliwych skojarzeń kultu prawdziwego Boga z symboliką misteryjną.
    The article provides an analysis concerning the occurrence of some mysteric terms present in the translation of the Septuagint. Greek mystery cults were widely popular at the time when the translation was made. Some parts of the cult were kept undercover. However, the vocabulary, some of the symbols or ideas were widely known to the people, including the Jewish community living in the diaspora of Alexandria. No wonder one can find the words linked to the mystery cults in the Septuagint. What calls one to consider the theme is that some Greek terms linked to the mystery cults in LXX translated the original Hebrew text improperly and thus changed its meaning. Such a situation occurs, e.g., in the book of Hosea where the words light and knowledge appear, whereas the Hebrew text speaks about agriculture, and in the book of Zecharia where the Hebrew word myrtle is translated to mountain and stork to hoopoe. The article provides an analysis of the work of the translators of LXX and the motives of their actions. What can be seen is the polemic with the mysteric cults that is conducted in two ways: firstly, by presenting the mysteric cults and their participants in a negative light; secondly, by avoiding any possible positive associations of the faith of God of Israel with the mystery symbolism.
    Źródło:
    Verbum Vitae; 2021, 39, 3; 685-704
    1644-8561
    2451-280X
    Pojawia się w:
    Verbum Vitae
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-45 z 45

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies