Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "Schizofrenia" wg kryterium: Wszystkie pola

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-15 z 120
Tytuł:
„Ciało wiersza” – corpus (alter) ego poety – artefaktualizacja tekstu. Psyche lirycznej persony Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego
Ciało wiersza [The Body of the Poem] – corpus (alter) ego of the poet – artifactualization of text. Psyche of lyrical persona of Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki
Autorzy:
Koniuszy, Przemysław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/32062531.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki
psychoanalysis and poetry
somatopoetics
corpus
schizophrenia in literature
somatext
Jean-Luc Nancy
Sigmund Freud
psychoanaliza i poezja
somatopoetyka
schizofrenia w literaturze
somatekst
Opis:
The article is an analysis of Ciało wiersza [The Body of the Poem], a poetic volume by Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki, in the light of psychoanalysis, somatopoetics and philosophy of the body. The author juxtaposes the category of the “body of the poem” with Jean-Luc Nancy’s Corpus. In this context he presents Ciało wiersza as a collection of texts describing the situation of a subject embodying the content of its psyche, transgressing and being on the verge of mental entropy or schizophrenia. Close to Freud’s cathartic method, Tkaczyszyn-Dycki treats the poem as a reservoir of psychogenic material and a projection instrument. The somatext, as embodied unconsciousness, analyzed through the prism of basic Freudian tools (defense mechanisms, regressive shifts), appears as a resultant of the dialectic of repression and the imperative of commemoration, which channels libidinal energy through imaginative displacements. Referring to the recurring leitmotifs of Tkaczyszyn-Dycki’s imagination in Ciało wiersza, the author traces how the poet reflects in the poetic text the workings of the psychic apparatus and the “multiple names” of schizophrenia.
Źródło:
Przestrzenie Teorii; 2023, 40; 87-110
2450-5765
Pojawia się w:
Przestrzenie Teorii
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
„Legalizować czy nie?” – analiza związku pomiędzy stosowaniem kanabinoli a częstością występowania i obrazem klinicznym zaburzeń psychotycznych
“To legalize or not to legalize?” – analysis of association between cannabis use and psychosis frequency and clinical manifestation
Autorzy:
Gawłowska, Marta
Rabe-Jabłońska, Jolanta
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/945316.pdf
Data publikacji:
2010
Wydawca:
Medical Communications
Tematy:
cannabinoids
czynnik ryzyka
kanabinole
psychotic disorders
risk factor
schizofrenia
schizophrenia
tetrahydrocannabinol (THC)
tetrahydrokanabinol (THC)
zaburzenia psychotyczne
Opis:
The association between cannabis use and psychotic disorders has long been recognized. Among others, it is evidenced that cannabinoids can produce transient positive, negative and cognitive psychotic symptoms in healthy individuals and exacerbate symptoms and trigger relapse on the course of established psychotic disorder. But until recently, little was known about the mechanism, by which these effects are caused. According to the newest research, the mechanism may involve dopamine, GABA or glutamate neurotransmission. As only a small proportion of total population exposed to cannabinoids develops psychotic disorders, it is likely that cannabinoids are not the main causative factor of psychosis but may play a role of significant risk factor that contributes to psychosis manifestation. Such parameters as dose, duration and the age of first exposure to cannabinoids are well established modifying factors of psychosis course, however the mechanisms of this association are still mostly unknown. Recently, more and more attention has been given to the novel hypotheses including the role of cannabinoids on neurodevelopment of central nervous system. It is proved that endocannabinoids may play an important role in such processes as neurogenesis, neural specification, neural maturation, neuronal migration, axonal elongation, and glia formation. Use of exogenous cannabinoids, by disrupting the endocannabinoid system and interfering with neurodevelopmental processes, may provide a mechanism by which exposure to cannabinoids during adolescence may.
Związek pomiędzy zażywaniem kanabinoli a występowaniem zaburzeń psychotycznych jest opisywany od dawna. Udowodniono między innymi, że kanabinole mogą wywoływać przemijające objawy pozytywne, negatywne i poznawcze psychozy u zdrowych osób oraz zaostrzać objawy lub powodować ich nawrót w przebiegu wcześniej rozpoznanych zaburzeń psychotycznych. Jednak nadal niewiele wiadomo o mechanizmach, które powodują powstawanie tych symptomów. Zgodnie z najnowszymi doniesieniami mogą one angażować układy dopaminergiczny, GABA-ergiczny i glutaminergiczny. Ponieważ tylko u części osób zażywających kanabinole rozwijają się objawy psychotyczne, prawdopodobnie substancje te nie stanowią głównego czynnika sprawczego psychozy, lecz mogą stanowić ważny czynnik ryzyka, który przyczynia się do manifestacji jej objawów. Takie wskaźniki, jak dawka, długość stosowania oraz wiek pierwszego kontaktu z kanabinolami, stanowią uznane czynniki modyfikujące przebieg psychozy, jakkolwiek mechanizm tego zjawiska pozostaje w dużym stopniu niejasny. W ostatnim czasie coraz szersze uznanie zyskują nowe hipotezy, zakładające możliwy wpływ kanabinoli na rozwój centralnego układu nerwowego. Istnieją dowody na to, że endogenny układ kanabinoidalny może odgrywać istotną rolę w takich procesach, jak neurogeneza, różnicowanie, dojrzewanie i migracja neuronów, wydłużanie aksonów oraz formowanie struktur gleju. Zażywanie kanabinoidów egzogennych, zaburzając działanie układu endokanabinoidalnego oraz zakłócając procesy neurorozwojowe, może stanowić mechanizm, poprzez który ekspozycja na działanie tych substancji w okresie adolescencji zwiększa ryzyko rozwoju schizofrenii lub innych utrwalonych zaburzeń psychotycznych.
Źródło:
Psychiatria i Psychologia Kliniczna; 2010, 10, 1; 38-44
1644-6313
2451-0645
Pojawia się w:
Psychiatria i Psychologia Kliniczna
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
– – – – –. Traumatografie Leopolda Buczkowskiego
– – – – –. Leopold Buczkowski’s Traumatographies
Autorzy:
Sadzik, Piotr
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1203221.pdf
Data publikacji:
2020-06-29
Wydawca:
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
Tematy:
traumatographies
Holocaust
editing
schizophrenia
dialogue
traumatografie
edycja
schizofrenia
dialog
Opis:
Celem artykułu jest zbadanie sposobów manifestowania się w tekstach Leopolda Buczkowskiego śladów doświadczeń traumatycznych. Jak dowodzi autor szkicu, miejscem ich objawiania się jest, w pierwszej kolejności, graficzny wymiar tych książek, nazywany przez niego „traumatografiami”. W późniejszych fazach twórczości autor Czarnego potoku rozwinie oryginalną koncepcję spauzowania języka jako jedynej formy adekwatnego świadczenia o wojennych zdarzeniach. Buczkowski, świadek nazistowskiej eksterminacji podolskich Żydów, nie tylko jako jeden z pierwszych twórców kultury europejskiej postawi pytanie o warunki możliwości literatury po Zagładzie, ale również udzieli na nie jednej z najradykalniejszych odpowiedzi, domagając się od tej strony całkowitej redefinicji samego pojęcia literackości.
The main aim of the article is to examine the ways in which traces of traumatic experiences manifest themselves in Leopold Buczkowski’s texts. AsI argue, the sphere of their manifestation is first of all the graphic dimension of these books, which I call “traumatographies”. In later stages of his work, the author of a novel Czarny potok [Black Current] would develop an original concept of pausing the language as the only form of adequate testimony about wartime events. Buczkowski, a witness of the Nazi extermination of Jews from Podole, would not only be one of the first European writers to pose a question about the feasibility of creating literature after the Holocaust, but would also provide one of the most radical answers, one that demands a complete redefinition of the very concept of literature.
Źródło:
Rana. Literatura, Doświadczenie, Tożsamość; 2020, 1; 69-88
2719-5767
Pojawia się w:
Rana. Literatura, Doświadczenie, Tożsamość
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Aripiprazol: od wyjątkowego mechanizmu działania do szerokich zastosowań
Aripiprazole: from unique mechanism of action to widespread clinical applications
Autorzy:
Sobów, Tomasz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/941077.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Medical Communications
Tematy:
D2/D3 receptors
aripiprazole
bipolar disorder
partial antagonist
schizophrenia
aripiprazol
choroba afektywna dwubiegunowa
częściowy antagonista
receptory d2/d3
schizofrenia
Opis:
Effective treatment of schizophrenia and bipolar disorder, the aim of which is complete symptomatic and functional improvement, still remains a challenge. Comprehensive approach to patient’s problems is thought to be crucial, and the usage of an adequate antipsychotic drug is believed to support this process effectively. Currently common modern antipsychotics exhibit similar efficacy in treating positive symptoms of schizophrenic psychosis and mania. However, they vary considerably in terms of their influence on other symptoms as well as tolerance, treatment acceptance and broadly understood doctor–patient cooperation. Aripiprazole is unique due to its mechanism of action. By contrast with other antipsychotics, it is a partial antagonist of D2/D3 (and certain serotonin receptors). Such a pharmacological profile not only grants it considerable efficacy in psychosis treatment, comparable to other second-generation antipsychotics, but also makes it beneficial in treating affective, cognitive and negative symptoms of schizophrenia. Other benefits granted by the pharmacological profile of this drug include: low risk of parkinsonism, beneficial profile in terms of its influence on metabolism (practically no influence on body weight) and the fact that it does not induce hyperprolactinaemia. Due to these positive pharmacological features, aripiprazole can be used not only in preferred monotherapy, but also in combined treatment, including for improved tolerance of other drugs. More recent studies suggest the extension of its indications to, among others, depression refractory to standard pharmacotherapy and behavioural disorders in patients with dementia.
Efektywne, nastawione na możliwie kompletną poprawę objawową i funkcjonalną leczenie schizofrenii i choroby afektywnej dwubiegunowej pozostaje w dzisiejszym stanie wiedzy zadaniem trudnym. Uważa się, że kluczowe jest kompleksowe podejście do problemów pacjenta, a zastosowanie odpowiedniego leku przeciwpsychotycznego ma ten proces skutecznie wspomagać. Powszechnie obecnie stosowane nowoczesne leki przeciwpsychotyczne są podobnie skuteczne w zwalczaniu pozytywnych objawów psychozy schizofrenicznej oraz manii, natomiast znacznie różnią się w zakresie wpływu na pozostałe objawy, jak również pod względem tolerancji, akceptacji leczenia i szeroko rozumianej współpracy lekarz – pacjent. Aripiprazol wyróżnia się unikalnym mechanizmem działania – inaczej niż pozostałe leki przeciwpsychotyczne, jest częściowym antagonistą D2/D3 (oraz niektórych receptorów serotoninowych). Taki profil farmakologiczny pozwala na uzyskanie nie tylko znacznej, porównywalnej do innych leków przeciwpsychotycznych II generacji, skuteczności w leczeniu ostrej psychozy, ale także korzystnego wpływu na objawy afektywne, poznawcze i negatywne schizofrenii. Dodatkowymi korzyściami wynikającymi z profilu farmakologicznego leku są niskie ryzyko wywoływania parkinsonizmu, korzystny profil w zakresie wpływu na stan metaboliczny (praktycznie brak wpływu na masę ciała) oraz niewywoływanie hiperprolaktynemii. Te korzystne cechy farmakologiczne powodują, że aripiprazol może być stosowany nie tylko w preferowanej monoterapii, ale także jako leczenie dodane, w tym w celu poprawy tolerancji innych leków. Nowsze badania wskazują na możliwości poszerzenia panelu wskazań, między innymi o depresję oporną na standardową farmakoterapię oraz zaburzenia zachowania u chorych z otępieniem.
Źródło:
Psychiatria i Psychologia Kliniczna; 2016, 16, 3; 160-164
1644-6313
2451-0645
Pojawia się w:
Psychiatria i Psychologia Kliniczna
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Asenapina – nowy lek przeciwpsychotyczny drugiej generacji
Asenapine – a novel second generation antipsychotic drug
Autorzy:
Kucia, Krzysztof Artur
Sikora, Aneta
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/945266.pdf
Data publikacji:
2010
Wydawca:
Medical Communications
Tematy:
antipsychotic drug
asenapina
asenapine
bipolar disorder
choroba afektywna dwubiegunowa
lek przeciwpsychotyczny
schizofrenia
schizophrenia
Opis:
Asenapine is a new antipsychotic drug, approved by the FDA in 2009 for the acute treatment of schizophrenia in adults and for the acute treatment of manic or mixed episodes associated with bipolar I disorder in adults. The trade name of asenapine in USA is Saphris and proposed trade name in EU is Sycrest. Intended in 2010 European registration comprise analogous indications except mixed episodes associated with bipolar I disorder. Asenapine has showed high affinity and specificity to numerous dopamine, serotonin, noradrenaline and histamine receptors. Both of two major metabolites of the drug are inactive, and the mean elimination half-life is approximately 24 hours. Asenapine is recommended to be administered as a sublingual tablets, ensuring optimal and rapid absorption. The recommended dose in schizophrenia is 5 mg given twice daily, the recommended starting dose in bipolar disorder is 10 mg twice daily. Clinical trials with asenapine proved significantly its efficacy in reduction of positive and negative symptoms of schizophrenia as well as symptoms of manic episodes. In all clinical trials, it was generally well tolerated. The most often adverse events were insomnia, somnolence, headache and weight increased, reported as mild or moderate.
Asenapina jest nowym lekiem przeciwpsychotycznym, dopuszczonym w 2009 roku przez FDA do leczenia ostrych epizodów schizofrenii oraz epizodów manii i epizodów mieszanych związanych z chorobą afektywną dwubiegunową typu I u dorosłych. Nazwa handlowa asenapiny w USA to Saphris, natomiast proponowana w Unii Europejskiej to Sycrest. Planowana na rok 2010 rejestracja europejska ma objąć analogiczne wskazania, z wyjątkiem epizodów mieszanych w przebiegu CHAD. Asenapina wykazuje duże powinowactwo i wysoką swoistość w stosunku do receptorów dopaminowych, serotoninowych, adrenergicznych i histaminowych. Lek jest metabolizowany do dwóch nieaktywnych metabolitów, a okres jego połowicznej eliminacji wynosi mniej więcej 24 godziny. Asenapina jest dostępna w postaci tabletek podjęzykowych, zapewniających optymalne i szybkie wchłanianie leku. Dawka zalecana w schizofrenii to 5 mg dwa razy na dobę, w CHAD typu I zaleca się rozpoczęcie terapii od 10 mg dwa razy dziennie. Badania kliniczne z użyciem asenapiny wykazały w stopniu statystycznie znamiennym jej skuteczność w zmniejszaniu nasilenia zarówno objawów pozytywnych i negatywnych schizofrenii, jak i objawów manii. We wszystkich badaniach lek był dobrze tolerowany. Najczęściej pojawiającymi się działaniami niepożądanymi były: bezsenność, nadmierna senność, bóle głowy i przyrost masy ciała, których nasilenie oceniono jako łagodne lub umiarkowane.
Źródło:
Psychiatria i Psychologia Kliniczna; 2010, 10, 2; 103-105
1644-6313
2451-0645
Pojawia się w:
Psychiatria i Psychologia Kliniczna
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Badania porównawcze utajonej klinicznie agresji u chorych na schizofrenię leczonych klasycznymi neuroleptykami i risperidonem
Comparative study on clinically latent aggressiveness in outpatients with schizophrenia treated with classical antipsychotics and with risperidone
Autorzy:
Tsirigotis, Konstantinos
Gruszczyński, Wojciech
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/944220.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Medical Communications
Tematy:
aggressiveness
hostility
risperidone
schizophrenia
typical neuroleptics
agresywność
klasyczne neuroleptyki
risperidon
schizofrenia
wrogość
Opis:
Objective: The use of neuroleptics causes not only regression of psychotic symptoms; neuroleptics affect also the patients’ mental state which is changing not only due to medications effects but also secondarily, as a result of regression of psychotic symptoms. The aim of this study was evaluation of subjectively felt “silent” (clinically latent) hostility and aggressiveness in patients with paranoid schizophrenia treated with typical neuroleptics and risperidone. Material and methods: Sixty patients (30 patients treated with typical neuroleptics and the other 30 – with risperidone) were examined with the Polish version of the following tools: Minnesota Multiphasic Personality Inventory (MMPI), Adjective Check List (ACL) and Stern Activities Index (SAI). Results: The statistical analysis of the obtained results yielded many statistically significant differences within the intensity of hostility and aggressiveness in the examined groups. Conclusions: The results of this study showed a higher severity of psychological and personality problems in patients treated with typical neuroleptics, as compared to those treated with risperidone. In patients with paranoid schizophrenia treated with risperidone a lower severity of psychopathological, especially schizophrenic and paranoid, symptoms and lower hostility and aggressiveness were found. Considering that risperidone improves verbal functions, it can be assumed that this entails an improvement in the patients’ communicative competences, thereby improving also their interpersonal relationships. The results of this study indicate a higher susceptibility of people in this group to social influences and less hostility and negativity experienced by them.
Cel: Zażywanie leków przeciwpsychotycznych powoduje nie tylko ustąpienie objawów psychotycznych – leki wpływają także na stan psychiczny pacjentów, który zmienia się w związku z działaniem leku, lecz również wtórnie, w wyniku ustąpienia objawów psychotycznych. Celem pracy była ocena subiektywnie odczuwanej „niemej” (klinicznie utajonej) wrogości i agresywności u chorych na schizofrenię paranoidalną leczonych za pomocą klasycznych neuroleptyków i risperidonu. Materiał i metody: Zbadano 60 chorych na schizofrenię (30 leczonych za pomocą klasycznych neuroleptyków i 30 pacjentów leczonych za pomocą risperidonu), stosując polskie wersje następujących narzędzi: Minnesota Multiphasic Personality Inventory (Minnesocki Wielowymiarowy Inwentarz Osobowości, MMPI), Adjective Check List (Test Przymiotnikowy, ACL) i Stern Activities Index (Wskaźnik Upodobań Sterna, SAI). Wyniki: W wyniku przeprowadzonej analizy statystycznej otrzymanych wyników uzyskano wiele różnic statystycznie istotnych w zakresie nasilenia wrogości i agresywności w badanych grupach. Wnioski: Uzyskane w pracy rezultaty wskazują na większe nasilenie problemów psychologicznych i osobowościowych u osób leczonych za pomocą klasycznych neuroleptyków w porównaniu z osobami leczonymi za pomocą risperidonu. U chorych na schizofrenię paranoidalną przyjmujących risperidon objawy psychopatologiczne występują z mniejszą intensywnością, zwłaszcza schizofreniczne i paranoidalne oraz wrogość i agresywność. Przyjąwszy, że risperidon poprawia funkcje werbalne, można założyć, że pociąga to za sobą poprawę kompetencji komunikacyjnej pacjentów, w związku z czym mogą poprawiać się również ich stosunki interpersonalne. Wyniki prezentowanych badań wskazują na większą podatność osób w tej grupie na wpływy społeczne, a także na mniej odczuwaną przez nie wrogość i negatywizm.
Źródło:
Psychiatria i Psychologia Kliniczna; 2014, 14, 1; 20-28
1644-6313
2451-0645
Pojawia się w:
Psychiatria i Psychologia Kliniczna
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Boże klauny (u)topione w tradycji romantycznej
Boże klauny [God’s Clowns] Drown in Romantic Tradition
Autorzy:
Pyzia, Justyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1038265.pdf
Data publikacji:
2020-06-30
Wydawca:
Akademia Ignatianum w Krakowie
Tematy:
szaleniec boży
szaleństwo
Przemysław Dakowicz
romantyzm
transgresja
zaburzenia umysłu
transcendencja
Michel Foucault
klaun
schizofrenia
nowoczesność
Divine madness
Crazy for God
romanticism
transgression
mental disorders
transcendence
clown
schizophrenia
modernity
Opis:
Rdzeniem kulturowego mitu szaleństwa jest uprzywilejowanie poznawczej perspektywy szaleńca, który „krocząc przed poetą”, rozbija utrwalone konwencje myślowe, rozszerza granice poznania, odcina powiązania łączące słowa z rzeczami, jakie krępują literaturę. Dzięki dziełu Michela Foucaulta Autorka pokazuje zmiany w pojmowaniu szaleństwa i wykazuje pewne interpretacyjne przesunięcia między romantyzmem a nowoczesnością. Autorka stawia tezę, że tom Boże klauny Przemysława Dakowicza jest dewaluacją romantycznej postaci „szaleńca bożego” zastępowanego przez zdegenerowanego klauna. Dakowicz z upodobaniem sięga po biografie tych bohaterów nowoczesnego świata, którzy – angażując się bez reszty w sprawy sztuki, filozofii, religii – stanęli oko w oko z własnym szaleństwem: Wacława Niżyńskiego, żony Thomasa Stearnsa Eliota, Blaise’a Pascala, Friedricha Nietzschego, Gunthera Liebchena. Co istotne, współcześni szaleńcy nie transcendują w kierunku rzeczywistości duchowej, jak czynili to romantycy. Tom Dakowicza zostaje więc dociążony symbolicznym ciężarem nieobecności, pustki i milczenia. Celem artykułu jest ukazanie, że temat szaleństwa w Bożych klaunach rozbudowuje się na romantycznym fundamencie na zasadzie ogólnej, literackiej aluzyjności, odwołuje się w większym stopniu do modalności romantycznej niż konkretnych przykładów.
The core of the cultural myth of madness is a special treatment of the cognitive perspective of a madman, who “walks before a poet,” destroys established mental conventions, widens the boundaries of cognition, and cuts connections between words and objects that restrain literature. Thanks to the work of Michel Foucault, the author shows changes in the understanding of madness and points out some interpretive shifts between Romanticism and modernity. The author argues that the volume Boże klauny [God’s clowns] by Przemysław Dakowicz is a devaluation of the romantic figure of the “Crazy for God” into a degenerated clown. Dakowicz eagerly refers to biographies of such heroes of the modern world who entirely engaged in issues of art, philosophy, or religion – and stood eye to eye with their own madness: Vaslav Nijinsky, the wife of Thomas Stearns Eliot, Blaise Pascal, Friedrich Nietzsche, and Gunther Liebchen. Importantly, the contemporary crazy-wise do not transcend to spiritual reality, as the romantics did. Therefore, the volume by Dakowicz is weighted down with a symbolic burden of absence, emptiness, and silence. The purpose of the article is to prove that the issue of divine madness in Boże klauny is expanding from a romantic foundation based on general, literary allusiveness, and it refers more to romantic modality than to specific examples.
Źródło:
Perspektywy Kultury; 2020, 29, 2; 127-150
2081-1446
2719-8014
Pojawia się w:
Perspektywy Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Choroby psychiczne w świetle teorii ewolucji
Autorzy:
Rybakowski, J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/849565.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Polskie Towarzystwo Przyrodników im. Kopernika
Tematy:
psychiatria
czlowiek
choroby czlowieka
choroby psychiczne
schizofrenia
choroba afektywna dwubiegunowa
depresja
zaburzenia lekowe
ewolucja
psychitria ewolucyjna
Źródło:
Wszechświat; 2018, 119, 01-03
0043-9592
Pojawia się w:
Wszechświat
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Clinical assessment of antipsychotic-induced extrapyramidal symptoms in nursing home residents with schizophrenia
Kliniczna ocena polekowych objawów pozapiramidowych u pensjonariuszy domów pomocy społecznej z rozpoznaniem psychoz schizofrenicznych
Autorzy:
Woźniak, Karol
Kłoszewska, Iwona
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/940787.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Medical Communications
Tematy:
antipsychotics
extrapyramidal symptoms
leki przeciwpsychotyczne
nursing home residents
objawy pozapiramidowe
pensjonariusze domów pomocy społecznej
schizofrenia
schizophrenia
Opis:
This study assessed the incidence and potential risk factors for extrapyramidal symptoms in a population of nursing home residents with schizophrenia receiving antipsychotic medication. A study sample consisted of 261subjects, recruited in nursing homes in Poland. Extrapyramidal symptoms were evaluated using the Simpson–Angus Scale and each extrapyramidal symptoms domain was determined using the appropriate standard scale. The results of the study indicate that approximately 60–70% of patients did not develop extrapyramidal symptoms following prolonged antipsychotic treatment. The risk of extrapyramidal symptoms increased with age, dose of antipsychotic and the number of antipsychotic drugs used concomitantly, and decreased with the duration of the disease. There was no direct effect of gender or common substances of abuse, such as alcohol or nicotine, on the incidence of extrapyramidal symptoms. Among concomitant diseases, hypertension and epilepsy played the most significant role in modulating the incidence and severity of extrapyramidal adverse events. Patients with high blood pressure were less likely to develop extrapyramidal symptoms. Epilepsy significantly increased the risk of some extrapyramidal antipsychoticinduced motor symptoms, such as akathisia and dystonia. Combined treatment with antipsychotic and antidepressant drugs produced slightly higher risk of parkinsonian syndrome. In conclusion, our data indicate that an incidence, type and severity of drug-induced extrapyramidal adverse effects may strongly depend on individual patient characteristics, such as age, gender or comorbid medical conditions and medication, and thus these factors should be taken into account in the therapeutic process.
W prezentowanym badaniu oceniano czynniki ryzyka oraz częstość występowania objawów pozapiramidowych u pensjonariuszy domów pomocy społecznej z rozpoznaniem psychoz schizofrenicznych, leczonych długotrwale lekami przeciwpsychotycznymi. Badaną populację stanowiło 261 pacjentów domów pomocy społecznej regionu łódzkiego. Nasilenie objawów pozapiramidowych było oceniane za pomocą ogólnej skali Simpsona–Angusa, a poszczególne domeny objawów pozapiramidowych analizowano za pomocą odpowiednich standardowych skal. U większości badanych pacjentów (około 60–70%) nie stwierdzono objawów pozapiramidowych. Ryzyko wystąpienia objawów pozapiramidowych wzrastało wraz z wiekiem, dawką leku oraz liczbą leków przeciwpsychotycznych przyjmowanych jednocześnie, a zmniejszało się wraz z czasem trwania choroby. Częstość występowania objawów pozapiramidowych nie zależała natomiast od płci czy stosowania przez pacjentów popularnych używek, takich jak alkohol czy nikotyna. Wśród współistniejących chorób największy wpływ na wystąpienie i nasilenie objawów pozapiramidowych wykazywały nadciśnienie tętnicze oraz padaczka. Pacjenci z nadciśnieniem tętniczym byli w mniejszym stopniu narażeni na wystąpienie objawów pozapiramidowych, podczas gdy u chorych na padaczkę stwierdzono podwyższone ryzyko wystąpienia niektórych pozapiramidowych objawów ruchowych, takich jak akatyzja i dystonia. Łączne przyjmowanie leków przeciwpsychotycznych i przeciwdepresyjnych zwiększało ryzyko wystąpienia zespołu parkinsonowskiego. Otrzymane wyniki wskazują, że indywidualne cechy pacjenta, takie jak wiek, płeć, współistniejące schorzenia oraz przyjmowane leki, w znaczący sposób mogą wpływać na częstość występowania, rodzaj i nasilenie polekowych objawów pozapiramidowych, a zatem czynniki te powinny być brane pod uwagę w procesie terapeutycznym.
Źródło:
Psychiatria i Psychologia Kliniczna; 2016, 16, 1; 7-14
1644-6313
2451-0645
Pojawia się w:
Psychiatria i Psychologia Kliniczna
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Czy schizofrenia jest chorobą neuodegeneracyjną, czy neurorozwojową?
Is schizophrenia a neurodegenerative or neurodevelopmental disease?
Autorzy:
Rabe-Jabłońska, Jolanta
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/945685.pdf
Data publikacji:
2005
Wydawca:
Medical Communications
Tematy:
dowody
evidence
hipoteza neurodegeneracyjna
hipoteza neurorozwojowa
neurodegenerative hypothesis
neurodevelopmental hypothesis
schizofrenia
schizophrenia
Opis:
According to the neurodevelopmental theory, etiological and pathological factors of a disease occur long before its symptoms. Cessation of the normal course of neuronal development causes disorders in their function and neuronal network, whereas after latency it leads to clinical manifestation of symptoms. In neurodegenerative diseases the specifically pathophysiological process, usually conditioned genetically, impairs selectively the ”sensitive” population of neurons and causes neuropathological symptoms and changes. The course and nature of these dysfunctions depend on superimposing of the pathological process on the normal process of development and puberty, and on individual plasticity and compensatory processes in the central nervous system. Schizophrenia meets some of these criteria, but it does not fit into the narrow definition of neurodegenerative diseases. So far no histopathological, immunocytochemical changes have been found, which would allow to identify the disease. However as early as during the first episode, most patients exhibit some characteristics of clinical deterioration, afterwads the status of most of them gets stabilized at a certain level of cognitive and social functioning, whereas in some patients the severity of the disease and cognitive dysfunctions gradually progress. The progression of schizophrenic process is also reflected in evolution of symptoms in the course of the disease, in biochemical and anatomical changes of the central nervous system. Presently, the neurodegenerative hypothesis of schizophrenia cannot be rejected. It may appear true only in a part of the patients with specific course of the disease, and in some cases neurodegeneration may be superimposed on neurodevelopmental disorders.
Zgodnie z teorią neurorozwojową etiologiczne i patologiczne czynniki choroby występują na długo przed jej objawami. Przerwanie prawidłowego przebiegu rozwoju neuronalnego powoduje zaburzenia ich funkcji oraz sieci neuronalnej, a po okresie latencji doprowadza do klinicznej manifestacji objawów. W chorobach neurodegeneracyjnych specyficzny patofizjologiczny proces, najczęściej uwarunkowany genetycznie, uszkadza selektywnie „wrażliwą” populację neuronów i wywołuje symptomy i zmiany neuropatologiczne. Przebieg w czasie i natura tych dysfunkcji zależy od nałożenia się procesu chorobowego na normalny proces rozwojowy i dojrzewania, a także od indywidualnej plastyczności i procesów kompensacyjnych w OUN. Schizofrenia spełnia niektóre z tych kryteriów, lecz nie mieści się w wąskiej definicji chorób neurodegeneracyjnych. Nie stwierdzono do tej pory zmian histopatologicznych, immunocytochemicznych pozwalających identyfikować schorzenie. Jednak już w okresie I epizodu większość chorych ma cechy klinicznej deterioracji, po czym u wielu z nich stan stabilizuje się na pewnym poziomie funkcjonowania poznawczego i społecznego, natomiast u części pacjentów nasilenie choroby i dysfunkcje poznawcze stopniowo postępują. Progresja procesu schizofrenicznego znajduje także odbicie w ewolucji objawów w miarę przebiegu choroby, zmianach biochemicznych, anatomicznych w OUN. Obecnie nie można odrzucić hipotezy neurodegeneracyjnej schizofrenii. Może się okazać prawdziwa tylko u części chorych ze specyficznym przebiegiem choroby, a w niektórych przypadkach neurodegeneracja może nakładać się na zaburzenia neurorozwojowe.
Źródło:
Psychiatria i Psychologia Kliniczna; 2005, 5, 3; 117-125
1644-6313
2451-0645
Pojawia się w:
Psychiatria i Psychologia Kliniczna
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Czy słuchowe słowne halucynacje mają zawsze znaczenie kliniczne?
Do auditory verbal hallucinations have always a clinical significance?
Autorzy:
Rabe-Jabłońska, Jolanta
Pawełczyk, Agnieszka
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/942743.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Medical Communications
Tematy:
adolescents
adults
auditory verbal hallucinations
children
clinical and non-clinical perception disorders
psychosis
schizotypy
dorośli
dzieci
kliniczne i niekliniczne zaburzenia spostrzegania
młodzież
psychoza
schizofrenia
schizotypia
słuchowe słowne halucynacje
Opis:
This article presents the prevalence of auditory verbal hallucinations (AVHs) across the life span in various clinical and nonclinical groups in childhood, adolescence, and adult populations. Data on the occurrence of this phenomenon in the general population vary and usually are in the range of 5–28%. The prevalence of non-clinical AVHs is similar in childhood, adolescence and adulthood. It seems possible that the mechanisms which cause AVHs in non-clinical populations are different from those which are behind AVHs presentations in psychotic illness. In this paper the characteristics of differentiating clinical forms of hallucinations from the non-clinical ones are discussed. These are: the location of sensations, their content, inhibition control disorders, metacognitive disorders, emotional dysregulation, stress level, and their influence on functioning disorders. Considered as etiological factors are abnormal activities of some areas of the brain and abnormal pruning. The triggering factors of both types of perception disorders are traumatic events and psychoactive substances use. Long-term studies have shown that the factors which lead to the transformation of non-clinical hallucinations into their clinical forms are: genetic predisposition, schizotypy, at-risk mental state, and stress. The future research needs to focus on the comparison of underlying factors and mechanisms that lead to the onset of AVHs in both patients and non-clinical populations.
W artykule przedstawiono częstość występowania słuchowych słownych halucynacji (SSH) w ciągu życia w różnych klinicznych i nieklinicznych grupach, w populacjach dzieci, młodzieży oraz osób dorosłych. Dane dotyczące występowania tego zjawiska w populacji ogólnej różnią się i z reguły mieszczą się w przedziale od 5% do 28%. Rozpowszechnienie nieklinicznych postaci SSH jest podobne w okresie dzieciństwa, adolescencji i dorosłości. Wydaje się możliwe, że mechanizmy powodujące powstanie nieklinicznych SSH są różne od tych, które prowadzą do rozwoju postaci klinicznych. Omówiono cechy różnicujące postaci kliniczne halucynacji tego typu od ich form nieklinicznych. Należą do nich: lokalizacja doznań, ich treść, zaburzenia kontroli hamowania, zaburzenia metapoznawcze, dysregulacja emocjonalna, poziom przeżywanego stresu z powodu doznań oraz ich wpływ na zaburzenia codziennego funkcjonowania. Za czynniki etiologiczne uznaje się zaburzenia aktywności określonych obszarów mózgu oraz zaburzony proces czyszczenia synaps. Do czynników spustowych wystąpienia obu postaci zaburzeń spostrzegania zalicza się wydarzenia traumatyczne i używanie substancji psychoaktywnych. Z długoterminowych badań wynika, że czynnikami sprzyjającymi przemianie nieklinicznych SSH w postać kliniczną są przede wszystkim: predyspozycja genetyczna, schizotypia, ryzykowny stan psychiczny oraz wydarzenia stresujące. Przyszłe badania muszą skupić się na porównaniu podstawowych czynników i mechanizmów, które prowadzą do wystąpienia SSH, zarówno w populacjach pacjentów, jak i w populacjach nieklinicznych.
Źródło:
Psychiatria i Psychologia Kliniczna; 2013, 13, 2; 76-82
1644-6313
2451-0645
Pojawia się w:
Psychiatria i Psychologia Kliniczna
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Disturbances in the form and content of utterances in dialogue and schizophatic narrative. Therapeutic implications
Zaburzenia formy i treści wypowiedzi w dialogu i narracji schizofatycznej. Implikacje terapeutyczne
Autorzy:
Lipski, Wojciech
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/24201950.pdf
Data publikacji:
2022-12-16
Wydawca:
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
Tematy:
schizofrenia
schizofazja
terapia schizofazji
schizophrenia
schizophasia
schizophasia therapy
Opis:
Language disorders in schizophrenia are a natural occurance in the classifications of language disorders. However, there are still no standards of speech therapy that provide efficient therapeutic procedure. In the presented article, the author referred to schizophasia interpreted as a disorder of the content and form of expression. Both these phenomena should be the subject of speech therapy for schizophatic people. A speech therapist may be a fully fledged member of the therapeutic team together with a psychiatrist, psychologist, psychotherapist, occupational therapy specialist, and other medical staff.
Zaburzenia językowe w schizofrenii mają stałe miejsce w klasyfikacjach zaburzeń językowych. Wciąż jednak brakuje standardów postępowania logopedycznego pozwalających na przeprowadzenie sprawnej procedury terapeutycznej. Autor w prezentowanym artykule odniósł się do schizofazji interpretowanej jako zaburzenie treści i formy wypowiedzi. Zarówno treść, jak i forma wypowiedzi powinny stanowić przedmiot terapii logopedycznej osób schizofatycznych. Logopeda może być pełnoprawnym członkiem teamu terapeutycznego wraz z lekarzem psychiatrą, psychologiem/psychoterapeutą czy terapeutą terapii zajęciowej i innymi osobami z personelu medycznego.
Źródło:
Logopedia Silesiana; 2022, 11, 2; pp. 1-14: English language version; pp. 15-28: Polish language version
2300-5246
2391-4297
Pojawia się w:
Logopedia Silesiana
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Doświadczanie choroby nowotworowej przez pacjentów z chorobami psychicznymi: schizofrenią oraz dużą depresją – doniesienie wstępne
The experience of neoplastic disease by schizophrenic and depressive patients – a pilot study
Autorzy:
Piegza, Magdalena
Ścisło, Piotr
Sobiś, Jarosław
Gorczyca, Piotr W.
Wesecka, Agnieszka
Kozak, Marcin
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/943906.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Medical Communications
Tematy:
being afflicted by a neoplastic disease
body perception
cooperation in treatment of neoplastic diseases.
mental disease
neoplastic disease
choroba nowotworowa
choroba psychiczna
doświadczenie choroby nowotworowej
postrzeganie własnego ciała
współpraca w leczeniu choroby nowotworowej
Opis:
Introduction: In everyday psychiatric practice we deal with mentally ill patients who also suffer from oncological diseases. As the authors of this study, we focus our attention on different experiencing of neoplastic diseases by mentally ill patients. Such behaviour should be based on hierarchization of oncological problems which they perceive as minor problems compared to the other – associated with the psychiatric disease, or different areas of functioning or interests. Aim: The aim of the study was to evaluate the experiences related to the neoplastic disease occurring in two schizophrenic persons and one with major depression. We refer to Antoni Kępinski’s concept regarding the body perception by the mentally ill patients, also in relation to the time and space system. Method: The study method was based on free and easy conversations with the patients. Results: The studied persons did not bring up the problem of neoplastic disease in the casual, free conversation. After their attention had been directed into this issue, neither the course of the talk nor their previous emotional state were changed, they just returned to the initial subject of the conversation. Conclusions: In severe psychiatric diseases, such as schizophrenia or major (endogenous) depression, a different perception of bodily problems occurs, as compared to persons not affected by any mental disease.
Wstęp: W codziennej praktyce psychiatrycznej mamy do czynienia z chorymi psychicznie, którzy także cierpią na schorzenia onkologiczne. Uwagę autorów pracy zwraca odmienne przeżywanie choroby nowotworowej przez chorych psychicznie, które ma polegać na hierarchizacji problemów onkologicznych poniżej innych, związanych z chorobą psychiczną czy z innymi obszarami funkcjonowania czy zainteresowań. Cel: Celem pracy była ocena przeżyć związanych z chorobą nowotworową występującą u dwóch osób ze schizofrenią i jednej z dużą depresją. Autorzy pracy odwołują się do koncepcji Antoniego Kępińskiego dotyczącej postrzegania ciała przez chorych psychicznie, także w odniesieniu do układu czasoprzestrzeni. Metoda: Metodą pracy była ocena przeżyć związanych z chorobą nowotworową dokonana na podstawie swobodnej rozmowy z chorymi. Wyniki: Badane osoby w swobodnej rozmowie spontanicznie nie poruszyły kwestii choroby nowotworowej, a nakierowanie ich na ten temat nie spowodowało zmiany dotychczasowego przebiegu rozmowy ani stanu emocjonalnego pacjentów – nastąpił powrót do tematów wyjściowych w rozmowie. Wnioski: W ciężkich chorobach psychicznych, jakimi są schizofrenia i duża depresja (endogenna), występuje odmienne postrzeganie problemów ciała, niż ma to miejsce u osób nieobciążonych chorobą psychiczną.
Źródło:
Psychiatria i Psychologia Kliniczna; 2011, 11, 4; 259-261
1644-6313
2451-0645
Pojawia się w:
Psychiatria i Psychologia Kliniczna
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Doświadczanie myśli samobójczych a jakość życia u chorych z pierwszym epizodem schizofrenii
Suicidal ideation and quality of life in patients with a first episode of schizophrenia
Autorzy:
Górna, Krystyna
Jaracz, Krystyna
Rybakowski, Janusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/945278.pdf
Data publikacji:
2010
Wydawca:
Medical Communications
Tematy:
first episode
jakość życia
pierwszy epizod
psychopathology
psychopatologia
quality of life
schizofrenia
schizophrenia
suicidal behaviour
zachowania samobójcze
Opis:
Introduction: Risk of suicide in patients with schizophrenia is 20- to 50-fold higher than in the general population. The impact of suicidal behaviour on quality of life rarely was a subject of in-depth analysis. The issue is particularly important in patients after first psychiatric hospitalisation, since the risk of suicide is very high during the first postdischarge months. The aim of this study was to analyse correlations between presence of suicidal ideations prior to first hospitalisation and quality of life of patients with schizophrenia during the first post-hospitalisation year. Material and method: Overall, 86 patients were enrolled in the study. Suicidal ideations and behaviours were assessed based on interviews with patients and their relatives, as well as on medical records. The patients’ quality of life was evaluated one month (1st exam) and after one year (2nd exam) after discharge. Quality of life was assessed using the WHOQOL questionnaire and the SFS scale. Psychopathological symptoms were evaluated using the PANSS inventory. Results: Prior to first hospitalisation, suicidal ideations were present in 39.5% of our patients. Persons with suicidal thoughts presented more severe dipsychopathological symptoms (1st exam; p=0.05). Both examinations revealed differences in the patients’ quality of life. Lack of suicidal ideations was associated with a better quality of life as assessed by the WHOQOL questionnaire in the following domains: general well-being (1st and 2nd exam), state of health (1st exam), Mental (1st and 2nd exam), Physical (1st exam), Environmental domains (1st exam) and Work/Employment (SFS scale, 1st and 2nd exam). A correlation was noticed between suicidal ideation and change in quality of life (WHOQOL) in domains Social relationships and Environmental. An improvement of quality of life in this domain was noticed in persons with suicidal ideations. Conclusions: Suicidal ideations prior to first psychiatric hospitalisation constitute an important predictive factor for a worse quality of life in patients with schizophrenia one year after discharge from hospital.
Wprowadzenie: Ryzyko samobójstwa u chorych na schizofrenię jest wyższe 20-50 razy niż w ogólnej populacji. Wpływ zachowań samobójczych na jakość życia rzadko był przedmiotem analiz. Problem nabiera szczególnego znaczenia u chorych po pierwszej hospitalizacji psychiatrycznej, gdyż większe ryzyko samobójstwa występuje w pierwszych miesiącach po opuszczeniu szpitala. Celem pracy była analiza zależności pomiędzy obecnością myśli samobójczych przed pierwszą hospitalizacją a jakością życia chorych na schizofrenię w okresie roku po hospitalizacji. Materiał i metodyka: Badaniami objęto 86 chorych. Ocenę myśli i zachowań samobójczych przeprowadzono na podstawie wywiadów z chorymi i ich rodzinami oraz dokumentacji medycznej. Ocenę jakości życia wykonano po miesiącu od wypisu (badanie I) i po roku (badanie II). Do oceny jakości życia zastosowano kwestionariusz WHOQOL i skalę SFS. Objawy psychopatologiczne badano przy użyciu PANSS. Wyniki: Przed pierwszą hospitalizacją u 39,5% osób występowały myśli samobójcze. Stwierdzono większe nasilenie objawów u chorych z myślami samobójczymi (badanie I – p=0,05). W obu badaniach ujawniono różnice jakości życia. Osoby bez myśli samobójczych cechowały się lepszą jakością życia według WHOQOL: w ocenie ogólnej (badanie I i II), stanu zdrowia (badanie I), w dziedzinach: Psychologicznej (badanie I i II), Fizycznej (badanie I), Środowisko (badanie I) oraz według SFS: w dziedzinie Praca/Zatrudnienie (badanie I i II). Stwierdzono zależność pomiędzy myślami samobójczymi a zmianą jakości życia (WHOQOL) w dziedzinach Relacje społeczne i Środowisko. U osób z myślami samobójczymi stwierdzono poprawę jakości życia w tym zakresie. Wnioski: Myśli samobójcze przed pierwszą hospitalizacją psychiatryczną stanowiły istotny czynnik predykcyjny gorszej jakości życia chorych na schizofrenię przez rok od hospitalizacji.
Źródło:
Psychiatria i Psychologia Kliniczna; 2010, 10, 1; 8-14
1644-6313
2451-0645
Pojawia się w:
Psychiatria i Psychologia Kliniczna
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Doświadczenie schizofrenii – doświadczenie ludzkie
Autorzy:
Rosińska, Zofia
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2100452.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
schizofrenia
rozszczepienie
logorea
omamy
elastyczność
ja minimalne
nadrefleksyjność
Opis:
Główny cel artykułu to zwrócenie uwagi na nieostrość granicy pomiędzy chorobą psychiczną a zdrowiem psychicznym. Autor stara się przedstawić tę nieostrość na przykładzie schizofrenii. Wskazuje, iż w obrębie psychiatrii istnieje wielość określeń schizofrenii oraz że cechy schizofrenii są obecne również w doświadczeniu ludzi zdrowych. W opinii autora całkowita rezygnacja z rozróżnienia zdrowia psychicznego i choroby psychicznej nie jest właściwym rozwiązaniem, choćby ze względu na konieczność organizacji pomocy lekarskiej. Jednak pytanie o rozgraniczenie zakresów zdrowia psychicznego i choroby psychicznej oraz leżącego pomiędzy nimi wciąż niezdefiniowanego obszaru pozostaje pytaniem otwartym.
Źródło:
Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria; 2017, 2; 71-89
1230-1493
Pojawia się w:
Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-15 z 120

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies