Wszystkie pola: Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki - Katalog OPAC zbiorów

Skocz do pozycji: 1.

Tytuł:: The Portrayal of Muslims and Christians in the Traditional Sephardic Tales of Northern Morocco
Obraz muzułmanów i chrześcijan w tradycyjnych opowieściach sefardyjskich północnego Maroka
Autorzy:: Anahory-Librowicz, Oro
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/31339644.pdf
Data publikacji:: 2020
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:: opowieści sefardyjskie
północne Maroko
obraz muzułmanów i chrześcijan
Sephardic tales
northern Morocco
portrayal Muslims and Christians
Opis:: The article analyzes the representation of Muslims and Christians in the folktales of the Sephardic Jews of northern Morocco. The stories are selected from the collection of Arcadio de Larrea Palacín, Cuentos populares de los judíos del norte de Marruecos, published in 1952 and 1953. A very brief historical background of Moroccan Jews will be given in order to better understand the perception that the Jews, as a minority group, had of their Muslim and Christian neighbours. This perception is based on the historical and emotional memory of the Jews as well as their daily coexistence with the other religious groups. We also examine how the tales fulfill an essential function of folklore, which is to preserve and reinforce the collective identity and moral values of the narrating group.
W artykule poddano analizie sposób przedstawienia muzułmanów i chrześcijan w opowieściach Żydów sefardyjskich z północnego Maroka. Opowieści zostały wybrane ze zbioru Cuentos populares de los judíos del norte de Marruecos, opracowanego przez Arcadia de Larrea Palacína i opublikowanego w dwóch tomach w 1952 i 1953 r. W celu lepszego zrozumienia sposobu postrzegania chrześcijan i ich muzułmańskich współobywateli konieczne było zwięzłe omówienie tła historycznego dotyczącego Żydów marokańskich. Postrzeganie to oparte było zarówno na historycznej i emocjonalnej pamięci Żydów, jak i na analizie ich faktycznego współistnienia z innymi grupami religijnymi. W tekście badano również, w jaki sposób opowieści spełniają fundamentalne dla folkloru funkcje, to jest zachowanie i wzmocnienie tożsamości zbiorowej oraz wartości moralnych wypowiadającej się grupy.
Źródło:: Colloquia Humanistica; 2020, 9; 55-72
2081-6774
2392-2419
Pojawia się w:: Colloquia Humanistica
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 2.

Tytuł:: Różnorodność językowa przesiedleńców z dawnych wschodnich województw II Rzeczypospolitej. Fonetyka
Linguistic Diversity of People Resettled from the Former Eastern Provinces of the Second Polish Republic: Phonetics
Autorzy:: Augustyniak-Żmuda, Gabriela
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/38695738.pdf
Data publikacji:: 2021
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:: linguistic diversity
resettled people
Lubusz region
Opis:: This article is a summary of a sociolinguistic study conducted in the northern part of the Lubusz region in 2009–2019. The study concerned the linguistic diversity of people resettled after 1945 from the former eastern provinces of the Second Polish Republic to the Lubusz region. The informants were people from the oldest generation who were born between 1911 and 1942 in the former Polish administrative provinces in the east of pre-war Poland: Wilno (Vilnius), Nowogródek (Navahrudak), Polesia, Volhynia, Tarnopol (Ternopil), Lwów (Lviv), Stanisławów (today: Ivano-Frankivsk) and Białystok. As described, the interdisciplinary nature of the study required the use of several research methods: field research, biographical interview, linguistic biography, grounded theory, and methods of idiolect analysis (quantitative analysis). On the basis of the collected sociolinguistic material, the interlocutors are classified according to their self-declared primary language prior to the resettlement. This means that the linguonyms used in the article come from the language of the respondents. Accordingly, the following groups are distinguished: speakers of (1) Ukrainian and Polish, (2) Belarusian and Polish, (3) Polish and Belarusian, (4) Polish and Ukrainian, (5) Polish and Khakhlak. Based on a quantitative analysis, the article presents the linguistic diversity in the Lubusz region.
Artykuł jest podsumowaniem socjolingwistycznych badań prowadzonych na terenie północnej części województwa lubuskiego w latach 2009–2019. Badania dotyczyły różnorodności językowej wśród osób przesiedlonych po 1945 r. z dawnych wschodnich województw II Rzeczypospolitej do regionu lubuskiego. Moimi rozmówcami były osoby urodzone w latach 1911–1942 na terenie województw: wileńskiego, nowogródzkiego, poleskiego, wołyńskiego, tarnopolskiego, lwowskiego, stanisławowskiego i białostockiego. Charakter interdyscyplinarnych badań wymagał wykorzystania kilku metod badawczych. W artykule można znaleźć opis metody badań terenowych, metody wywiadu biograficznego, metody biografii językowej, metody teorii ugruntowanej oraz metody analizy idiolektów (analizy ilościowej). Na podstawie zebranego materiału socjolingwistycznego klasyfikowałam rozmówców według deklaracji wskazanego przez nich języka prymarnego przed przesiedleniem. Oznacza to, że lingwonimy użyte w artykule pochodzą z języka respondentów. W taki sposób wyróżniłam grupę deklarującą mówienie 1) po ukraińsku i polsku, 2) po białorusku i polsku, 3) po polsku i białorusku, 4) po polsku i ukraińsku oraz 5) po polsku i chachłacku. Na podstawie analizy ilościowej przedstawiam w artykule różnorodność językową w regionie lubuskim.
Źródło:: Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej; 2021, 56
0081-7090
2392-2435
Pojawia się w:: Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 3.

Tytuł:: Socjolingwistyczne aspekty badania żywotności lektu śląskiego. Recenzja książki: Gerd Hentschel, Jolanta Tambor, István Fekete, "Das Schlesische und seine Sprecher. Etablierung in der Gesellschaft, Attitüden, Vitalität der Germanismen. / Śląski lekt i jego użytkownicy. Rozpowszechnienie, postawy społeczne wobec śląszczyzny, żywotność germanizmów w lekcie śląskim". Peter Lang, Frankfurt am Main 2022, 343 ss.
Autorzy:: Augustyniak-Żmuda, Gabriela
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/38695753.pdf
Data publikacji:: 2022
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:: Silesian speech
Upper Silesia
sociolinguistic research
linguistic vitality
questionnaire research
identity and language
sociobiographical conditions
Opis:: This article is a review of a book by G. Hentschel, J. Tambor and I. Fekete Das Schlesische und seine Sprecher. Etablierung in der Gesellschaft, Attitüden, Vitalität der Germanismen. / Śląski lekt i jego użytkownicy. Rozpowszechnienie, postawy społeczne wobec śląszczyzny, żywotność germanizmów w lekcie śląskim (2022). It is a German-Polish monograph which comprehensively presents research on the vitality of contemporary Silesian, based on a survey of almost 2,000 people in various age groups. The analyses were conducted using a number of quantitative and statistical methods, taking into account precisely illustrated sociolinguistic aspects (such as age, education, occupation, origin, the use of Silesian and Polish in everyday life, knowledge of German and other languages, attitude towards Silesian and Polish, identity).
Artykuł Socjolingwistyczne aspekty badania żywotności lektu śląskiego jest recenzją książki G. Hentschela, J. Tambor i I. Fekete Das Schlesische und seine Sprecher. Etablierung in der Gesellschaft, Attitüden, Vitalität der Germanismen. / Śląski lekt i jego użytkownicy. Rozpowszechnienie, postawy społeczne wobec śląszczyzny, żywotność germanizmów w lekcie śląskim (2022). Jest to niemiecko-polska monografia, która w kompleksowy sposób przedstawia badania nad żywotnością współczesnej śląszczyzny. Badania ankietowe przeprowadzono wśród prawie 2000 osób w różnych grupach wiekowych. Analizy powstały za pomocą szeregu metod ilościowych i statystycznych, przy uwzględnieniu dokładnie zobrazowanych aspektów socjolingwistycznych (takich jak wiek, wykształcenie, zawód, pochodzenie, używanie mowy śląskiej i polskiej w życiu codziennym, znajomość języka niemieckiego i innych, nastawienie wobec śląszczyzny i polszczyzny, tożsamość).
Źródło:: Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej; 2022, 57
0081-7090
2392-2435
Pojawia się w:: Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 4.

Tytuł:: Epidemic and Social Isolation: Research on the Tuberculosis Epidemic until the Middle of the 20th Century and Patients’ Social Problems, Treatment and Adaptation
Izolacja epidemiologiczna i społeczna. Badania nad epidemią gruźlicy do połowy XX wieku oraz problemami społecznymi pacjentów, ich leczeniem i adaptacją
Autorzy:: Azmanova-Rudarska, Elena
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/33301523.pdf
Data publikacji:: 2022
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:: review
tuberculosis
"Социалната болест"
social disease
Bulgaria
first half of the 20th century
recenzja
gruźlica
Социалната болест
choroba społeczna
Bułgaria
pierwsza połowa XX wieku
Źródło:: Slavia Meridionalis; 2022, 22
1233-6173
2392-2400
Pojawia się w:: Slavia Meridionalis
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 5.

Tytuł:: Studying the Post-Socialist City in Yugoslavia: An Examination of Multi-Disciplinary Methodologies and Theoretical Approaches
Badanie przestrzeni miasta postsocjalistycznego na obszarze byłej Jugosławii: analiza wielodyscyplinowych metodologii i perspektyw teoretycznych
Autorzy:: Babić, Maja
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/31339668.pdf
Data publikacji:: 2021
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:: architektura socjalizmu
architektura postsocjalistyczna
Jugosławia
kraje byłej Jugosławii
ideologia i architektura
dziedzictwo kulturowe
Zachodnie Bałkany
socialist city
post-socialist city
Yugoslavia
Yugoslav successor states
ideology and architecture
socio-cultural heritage
Western Balkans
Opis:: Since the end of the state-socialist era in the early 1990s – and effectively, since the end of the Yugoslav federation and the subsequent wars that had engulfed the Western Balkans for almost a decade – the study of the twentieth-century South-Eastern Europe has intensified. The scholarship on the region’s twentieth-century architecture has been prolific since the early years of the new millennium, and the new generation of urban and architectural scholars has further amplified this trend. However, an inquiry into the post-socialist city in Western Balkans has been relegated largely to the secondary position to the study of the Yugoslav modernist architecture and its role within the socio-political mechanisms of the Cold War era. In this discourse, the study of the post-socialist urban space remains lacking in architectural and urban history – it is mainly conducted within the methodological and theoretical frameworks of sociology, socio-cultural anthropology, and urban geography. To bridge this scholarly gap and identify possible new trajectories of inquiry, I probe into the different scholarship dealing with the post-socialist city and the urban, ideological, and social remnants of the state-socialist era in former Yugoslavia. I argue that the study of the multi-disciplinary nature of the scholarship examining the state-socialist and post-socialist city serves as a vital step in the more comprehensive understanding of the (post-)Yugoslav architectural space, its particulars, and idiosyncrasies. Methodologically, I identify and outline the different disciplinary strands in the study of the post-socialist space in general, and post-Yugoslav space in particular, followed by an analysis of the established discourses and their points of interference and overlap. By investigating qualitative methodologies and different theoretical approaches in the study of the Central-East European and Yugoslav post-socialist city, I explore the post-socialist urban space in former Yugoslavia in a wide-ranging manner, ultimately identifying conduits for future research.
Od upadku ładu komunistycznego w Europie na początku lat 90. XX wieku, czemu towarzyszył rozpad Jugosławii i wojna, która naznaczyła ostatnią dekadę minionego stulecia na Bałkanach, intensywnie rozwijają się badania naukowe poświęcone Europie Południowo-Wschodniej. Od początku nowego tysiąclecia pojawiają się projekty akademickie dotyczące dwudziestowiecznej architektury, zaś nowe pokolenie historyków architektury i urbanistyki z rosnącym zainteresowaniem rozwija poruszaną dotąd tematykę. Jednakże badania nad architekturą okresu postsocjalistycznego w miastach zachodnich Bałkanów odgrywają drugorzędną rolę w porównaniu z aktywnością naukową poświęconą architekturze modernizmu w Jugosławii, jak też miejscu architektury w przemianach społeczno-politycznych podczas zimnej wojny. Badania przestrzeni miejskiej w okresie postsocjalistycznym zajmują marginalne miejsce w dyskursie historii architektury i urbanistyki, zaś projekty naukowe o tej tematyce rozwijają się głównie w perspektywie socjologii, antropologii społecznej i geografii miasta. Celem artykułu jest analiza dotychczasowej literatury dotyczącej architektury postsocjalistycznej oraz miejskiego, ideologicznego i socjologicznego dziedzictwa socjalistycznej Jugosławii; przedstawione przeze mnie prace starają się również określić możliwe kierunki dalszych studiów nad tą problematyką. Uważam, że analiza wielodyscyplinowych badań naukowych dotyczących architektury socjalizmu i okresu post-socjalistycznego może być kluczowym krokiem w procesie odkrywania znaczeń jugosłowiańskiej i postjugosłowiańskiej przestrzeni miejskiej, jak też w próbach scharakteryzowania jej specyfiki. Pod względem metodologicznym artykuł rekonstruuje sposoby badania typowe dla poszczególnych dyscyplin oraz ich punkty wspólne, jak też dokonuje analizy istniejącego już dyskursu naukowego. Ponadto dzięki badaniu różnorodnych perspektyw metodologicznych i teoretycznych w studiach na temat miast Europy Środkowej w artykule zaproponowano możliwe kierunki dalszych prac badawczych nad architekturą i urbanistyką okresu postsocjalistycznego w krajach byłej Jugosławii.
Źródło:: Colloquia Humanistica; 2021, 10; 1-22
2081-6774
2392-2419
Pojawia się w:: Colloquia Humanistica
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 6.

Tytuł:: Bocian biały jako okaz językowy, czyli polsko-chorwackie wędrówki lingwistyczne
The White Stork as a Linguistic Specimen, or Croatian-Polish Linguistic Wanderings
Autorzy:: Baer, Magdalena
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/44918969.pdf
Data publikacji:: 2021
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:: okaz językowy
definicja
językowy obraz świata
język polski
język chorwacki
bocian biały
linguistic specimen
definition
linguistic image of the world
Polish language
Croatian language
white stork
Opis:: The analysis, presented in the article aims to present the white stork as a linguistic specimen, i.e. biological species as perceived through the prism of linguistic realisations, in this instance – in the Polish and Croatian languages. The linguistic specimen is closely connected with the linguistic picture of the world; however, in the chain that is the process of acquiring information by human beings of their surrounding reality, the specimen is an earlier link. The basics of definition of the linguistic specimen are linked to biological features that are extralinguistic, while in the linguistic picture of the world designations are linguistically and culturally transformed. The linguistic specimen can therefore be a more objective tool for describing linguistic reality in a more conscious fashion.
W artykule została zaprezentowana nowatorska koncepcja wprowadzająca pojęcie okazu językowego, czyli gatunku biologicznego, zjawiska przyrodniczego, fizycznego, chemicznego widzianego przez pryzmat realizacji językowych. Jako podstawę analizy przyjęto języki polski i chorwacki, a definicja okazu językowego została zaprezentowana na podstawie bardzo popularnego w Europie gatunku ptaka, jakim jest bocian biały (łac. Ciconia ciconia). Proponowane pojęcie jest ściśle powiązane z językowym obrazem świata, jednak może stanowić wobec niego wcześniejsze ogniwo w procesie pozyskiwania przez człowieka informacji przetwarzanych później w interpretacje językowe i kulturowe. Okaz językowy ma swoje źródło bezpośrednio w cechach desygnatu, ponieważ by go zdefiniować, korzysta z informacji pozajęzykowych.
Źródło:: Adeptus; 2021, 17
2300-0783
Pojawia się w:: Adeptus
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 7.

Tytuł:: Synthetism and Analytism of Linguistic Units in Croatian-Polish Comparative Approach on the Example of Croatian “Sudjelovati” and Polish “Take Part”, “Participate” (“Brać/Wziąć Udział”, “Uczestniczyć”)
Syntetyzm i analityzm jednostek języka w ujęciu porównawczym chorwacko-polskim na przykładzie chorw. <i>sudjelovati</i> i pol. </i>brać/wziąć udział, uczestniczyć<i>
Autorzy:: Baer, Magdalena
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/33309620.pdf
Data publikacji:: 2023
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:: analytism
synthetism
collocations
verbs
Croatian language
Polish language
analityzm
syntetyzm
kolokacje
czasowniki
język chorwacki
język polski
Opis:: The main aim of this paper is Croatian-Polish comparative analysis of analytical and syncretic units of language, which are semantic, inter-linguistic equivalents, on the example of Croatian verb sudjelovati and its Polish counterpart in the form of collocation brać/wziąć udział and the synonymous verb uczestniczyć. The semantic analysis was carried out in accordance with dictionary definitions for aforementioned linguistic units, and then they were compared with linguistic uses in the form of sentences excerpted from national Croatian and Polish corps. The analysis was supplemented with analytical and synthetic research of linguistic units and their inter-linguistic semantic and structural equivalence in administrative style on the basis of parallel Croatian-Polish textual corps of legal acts obtained from the base EurLex. The analysis showed that a meaning, however, is more important than a formal structure of linguistic unit, because, regardless of whether for example in Polish language, there was collocation or synthetic verb in a sentence, transferred content was convergent, in reference to inter-linguistic equivalence, with Croatian language. Discrepancies in translation, seen on the basis of parallel corps, resulted from syntax changes which were introduced in analysed texts by translators of EU law in Croatia and Poland. This analysis may be useful from the point of view of glottodidactics and translation.
Celem niniejszego artykułu jest analiza porównawcza chorwacko-polska analitycznych i syntetycznych jednostek języka będących semantycznymi ekwiwalentami międzyjęzykowymi na przykładzie chorwackiego czasownika sudjelovati i jego polskiego odpowiednika w postaci kolokacji brać/wziąć udział i synonimicznego czasownika uczestniczyć. Analiza semantyczna została przeprowadzona w oparciu o definicje słownikowe dla wskazanych jednostek języka, a następnie jej wyniki porównane z uzusem językowym w postaci zdań wyekscerpowanych z korpusów narodowych chorwackiego i polskiego. Analiza została uzupełniona o badanie analityczności i syntetyczności jednostek językowych oraz ich międzyjęzykowej ekwiwalencji semantycznej i strukturalnej w stylu administracyjnym na podstawie korpusu równoległego chorwacko-polskiego tekstów aktów prawnych pozyskanych z bazy Eur-Lex. Zostało wykazane, że od struktury formalnej jednostki języka ważniejsze jest znaczenie, gdyż niezależnie od tego, czy np. dla języka polskiego w zdaniu występowała kolokacja, czy czasownik syntetyczny, przekazana treść była zbieżna, również w odniesieniu do ekwiwalencji międzyjęzykowej z językiem chorwackim. Rozbieżności w przekładzie uwidocznione na podstawie korpusu równoległego wynikały ze zmian składniowych wprowadzanych do analizowanych tekstów przez tłumaczy prawa unijnego w Chorwacji i w Polsce.
Źródło:: Slavia Meridionalis; 2023, 23
1233-6173
2392-2400
Pojawia się w:: Slavia Meridionalis
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 8.

Tytuł:: Habitualne czasowniki wyrażające czystą kauzację w języku bułgarskim: w ujęciu syntaktyczno-leksykograficznym
Habitual Verbs Expressing Pure Causativity in the Bulgarian Language: A Syntactic-Lexicographic Approach
Autorzy:: Banasiak, Jakub Lubomir
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/38695718.pdf
Data publikacji:: 2021
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:: Bulgarian language
habituality
verb
predicate-argument theory
causal relation
syntactic condensation
Opis:: This article presents the semantics and syntax of habitual verbs expressing pure causativity in Bulgarian. The linguistic data is modelled according to the predicate-argument theory with a particular focus on syntactic condensation processes. The lexical units under investigation are presented in the form of a semantic-syntactic dictionary with examples of different types of formalisations of the two opened argument positions (“cause” and “effect”). The latter of the two positions is less compatible with non-abstract nouns as the only formal exponent of the proposition. The following units were selected for the study: Bul. води, довежда, докарва, идва от (причината), предизвиква, причинява, произлиза, произтича.
W artykule omówiono semantykę i składnię habitualnych czasowników wyrażających czystą kauzację w języku bułgarskim. Dane językowe zostały wymodelowane w oparciu o teorię predykatowo-argumentową ze szczególnym naciskiem położonym na procesy kondensacji syntaktycznej. Zbadane jednostki zostały zaprezentowane w formie semantyczno-syntaktycznego słownika z przykładami różnych typów formalizacji obu otwartych pozycji argumentowych („przyczyny” i „skutku”). Druga z omawianych pozycji jest mniej kompatybilna z rzeczownikami nieabstrakcyjnymi w funkcji jedynego wykładnika propozycji. Do badania wybrano następujące jednostki: bg. води, довежда, докарва, идва от (причината), предизвиква, причинява, произлиза, произтича.
Źródło:: Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej; 2021, 56
0081-7090
2392-2435
Pojawia się w:: Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 9.

Tytuł:: Pochodzenie choronimów Pomorza w świetle materiałów językowych
The Origins of Pomerania’s Choronyms in the Light of Linguistic Material
Autorzy:: Bandur, Maciej
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/44927754.pdf
Data publikacji:: 2022
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:: Pomorze średniowieczne
onomastyka Pomorza
onomastyka Połabia
onomastyka kaszubska
historia Pomorza
Słowińcy
język kaszubski
język połabski
medieval Pomerania
Pomeranian onomastics
Polabian onomastics
Kashubian onomastics
history of Pomerania
Slovincians
Kashubian language
Polabian language
Opis:: This article presents an analysis of linguistic data concerning the origins of Pomerania’s choronyms and revisits two conflicting hypotheses. One of them assumes endonymy, the other a borrowing from (Old) Polish-speaking neighbours from the south. The aim of the presented analysis is to include in the debate, so far dominated by historians and archaeologists, linguistic data from Kashubian, Polish and Polabian, as well as to propose a possible solution to this question.
Artykuł prezentuje analizę danych językowych dotyczących pochodzenia choronimów Pomorza i ma na celu przedstawienie nowego spojrzenia na dwie sprzeczne hipotezy. Jedna z nich zakłada endonimiczność, druga zapożyczenie od (staro)polskojęzycznych sąsiadów z południa. Celem prezentowanej analizy jest włączenie do debaty, obecnie zdominowanej przez historyków i archeologów, danych językowych z kaszubszczyzny, polszczyzny i połabszczyzny, jak również zaproponowanie prawdopodobnego rozwiązania dla tego zagadnienia.
Źródło:: Adeptus; 2022, 19
2300-0783
Pojawia się w:: Adeptus
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 10.

Tytuł:: Desanka Maksimović’s Engaged Medical Novel “The Open Window” (1954): Tuberculosis as a Social(ist) Issue
Zaangażowana powieść medyczna Desanki Maksimović Otwarte okno (1954). Gruźlica jako problem socjal(istycz)ny
Autorzy:: Barać, Stanislava
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/32388047.pdf
Data publikacji:: 2022
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:: tuberculosis
crisis
social movement
social engagement
genre of medical novel
disease
Desanka Maksimović
"The Open Window"
gruźlica
kryzys
ruch społeczny
zaangażowanie społeczne
choroba
Otwarte okno
gatunek powieści medycznej
Opis:: The Open Window (1954) is a novel written by the critically acclaimed and renowned poet Desanka Maksimović and continues in the same vein as her pre-war socially engaged short stories. It shows a possible new form of engagement not only in the author’s own work but also in Yugoslav literature in general. The initial hypothesis of this paper is that Maksimović – by intentionally choosing the genre of thethesis novel, and by shaping (consciously or unconsciously) the genre ofder Arztroman or the medical novel – takes part in a tradition of popular genres which hybridizes enlightenment with entertainment. The aims of this paper are a) to define the given genres and place The Open Window within the traditions mentioned above; b) to define and analyze the novel’s representation of tuberculosis; c) to explain how the author placed the subject of this contagious disease and its epidemic spread throughout the Kingdom of Yugoslavia into the frame of the debate between conservative and emancipatory social movements.
Otwarte okno (1954) to powieść cenionej przez krytykę poetki Desanki Maksimović, która wpisuje się w nurt pisanych przez nią przed wojną zaangażowanych społecznie opowiadań. Powieść wyznacza nie tylko nowy kierunek zaangażowania autorki w obrębie jej własnej twórczości, lecz także w literaturze jugosłowiańskiej w ogóle. Wstępna hipoteza artykułu jest taka, że Maksimović – wybierając gatunek powieści z tezą i (świadomie lub nie) kształtując gatunek der Arztroman czy też powieści medycznej – wpisuje się w tradycję gatunków popularnych, które łączą naukę z rozrywką. Celem artykułu jest: a) zdefiniowanie danych gatunków i umiejscowienie Otwartego okna w ramach wymienionych tradycji; b) zdefiniowanie i przeanalizowanie obrazu gruźlicy w powieści; c) wyjaśnienie, w jaki sposób autorka wpisała temat tej zakaźnej choroby i jej epidemii w Królestwie Jugosławii w ramy debaty między konserwatywnymi i emancypacyjnymi ruchami społecznymi.
Źródło:: Slavia Meridionalis; 2022, 22
1233-6173
2392-2400
Pojawia się w:: Slavia Meridionalis
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 11.

Tytuł:: Mickiewiczowska hermeneutyka "tego, co religijne". Próba lektury postsekularnej
Adam Mickiewicz’s Hermeneutics of “the Religious”: An Attempt at a Postsecular Reading
Autorzy:: Bednarek-Bohdziewicz, Agnieszka
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/32359132.pdf
Data publikacji:: 2020
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:: Adam Mickiewicz
Romanticism
Enlightenment
secularism
postsecularism
religion
hermeneutics
community
romantyzm
oświecenie
sekularyzm
postsekularyzm
religia
hermeneutyka
wspólnota
Opis:: This article synthetically presents the hermeneutic attitude revealed in Mickiewicz’s work (poetry as well as lectures and journalism). It is analyzed from a post-secular perspective. The poet opposes the reductive secularism of the Enlightenment and its secular humanism. He also encourages preserving “the religious” and reviving religious concepts. However, this should not be a simple return to the past (conservatism), but rather a rethinking of religion with consideration to the new, secular conditions. Mickiewicz follows the scattered interpretations of the traces of transcendence or sacrum in various traditions and different ways of thinking: from mythology, pagan practices and folk piety to sophisticated mysticism and complicated theosophy. This Romantic thinker appears as a dialogue mediator between various religious languages, as well as between opposite beliefs and discourses (the ritualized religiosity of the official Church, rationalist Enlightenment philosophy, simple and sensual folk religiosity). The aim is to renew the broken relationship (‘union’) that connects man to God and creation, and to rebuild the community. In “the religious” he tries to find the common basis or extract the universal truths. In his opinion, Christianity is what connects and summarizes all religious traditions. According to this poet-politician, the revival of the religioncentered spirit is associated with the freedom revolution (the abolition of slavery, equality of women, emancipation of nations). He believes that the transcendent perspective of human history is the main guarantee of social change and true community. In a broader context, the hermeneutic strategy of this Polish Romantic can be interpreted as a post-secular stance,mas it urges us to rethink and internalize all levels of religion, which should be continuously and constantly updated in one’s life.
Artykuł w syntetyczny sposób prezentuje ujawniającą się w twórczości Mickiewicza (zarówno poetyckiej, jak i wykładowej czy publicystycznej) postawę hermeneutyczną, która analizowana jest w horyzoncie myśli postsekularnej. Poeta dyskutuje z redukcyjnymi przejawami oświeceniowego sekularyzmu i jego świeckim humanizmem. Zachęca do zachowania „tego, co religijne” oraz do odnowienia religijnych pojęć. Nie chodzi jednak o prosty powrót do tego, co było (konserwatyzm), lecz o przemyślenie religii na nowo – w zmienionych warunkach po sekularyzacji. Mickiewicz śledzi rozproszone interpretacje śladów transcendencji czy tropów sacrum w rozmaitych tradycjach i sposobach mówienia o tym: od mitologii, folkloru, praktyk pogańskich, pobożności ludowej, po wyrafinowaną mistykę czy skomplikowaną teozofię. Romantyczny myśliciel jawi się jako dialogujący mediator między różnymi religijnymi językami, a także zderzającymi się przekonaniami i dyskursami (religijność zrytualizowana Kościoła urzędowego, racjonalistyczna filozofia oświeceniowa, sensualna w swej prostocie religijność ludowa). Celem tych działań jest odnowa zerwanej więzi („spójni”) łączącej człowieka z Bogiem i stworzeniem oraz odbudowa wspólnoty. W „tym, co religijne” szuka tego, co wspólne, wyłuskuje prawdy uniwersalne. Tym, co łączy i podsumowuje wszystkie okołoreligijne tradycje jest, jego zdaniem, chrześcijaństwo. Odrodzenie ducha religijnego poeta-polityk wiąże z rewolucją wolnościową (zniesienie niewolnictwa, równouprawnienie kobiet, emancypacja ludów). Wierzy, że transcendentna perspektywa dziejów ludzkości jest gwarantem zmian społecznych oraz źródłem prawdziwej wspólnoty. W szerokim kontekście strategię hermeneutyczną polskiego romantyka można odczytywać jako gest postsekularny, gdyż namawia do przemyślenia i uwewnętrznienia wszystkich poziomów religii, by poprowadzić ją dalej, nieustannie uaktualniając w swojej biografii.
Źródło:: Slavia Meridionalis; 2020, 20
1233-6173
2392-2400
Pojawia się w:: Slavia Meridionalis
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 12.

Tytuł:: Psy szczekają, karnawał trwa dalej… O Zygmuncie Baumanie, nowoczesności i Zagładzie po latach
The Dogs Bark, the Carnival Moves On… Revisiting Zygmunt Bauman, Modernity and the Holocaust
Autorzy:: Beilharz, Peter
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/28407555.pdf
Data publikacji:: 2022
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:: Zygmunt Bauman
Zagłada
nowoczesność
Janina Bauman
tekst
kontekst
Holocaust
modernity
text
context
Opis:: Modernity and the Holocaust is now thirty years old. How should we respond to the book, its controversy, and its history or context? In this essay I offer three steps as a way into this labyrinth. First, I review the core claims of Bauman’s book (1989). Second, I use my four-volume edited collection of essays on his work (2002) as a decade check on its reception. Third, the new volume, Revisiting Modernity and the Holocaust: Heritage, Dilemmas, Extensions (2022) is brought into play as a third optic or time slice. I conclude that the book is a classic, which means we should still read it and use it as a marker, but also that the debate has out of necessity moved on. As Bauman used to say, “The dogs bark, the carnival moves on”.
Nowoczesność i Zagłada (wyd. oryg. Modernity and the Holocaust) ma już trzydzieści lat. Jak należy podchodzić dziś do tej książki, kontrowersji wokół niej, jej historii i jej kontekstu? W niniejszym artykule proponuję trzy kroki, które przeprowadzą nas przez ten labirynt. W kroku pierwszym, przypominam główne twierdzenia, które Zygmunt Bauman stawia w swojej książce z roku 1989. W drugim odnoszę się do opublikowanego w roku 2002 czterotomowego zbioru esejów na jej temat pod moją redakcją, który przedstawia recepcję tej pracy w ciągu dziesięciu lat od jej wydania. W trzecim kroku zaś nawiązuję do nowego tomu zatytułowanego Revisiting Modernity and the Holocaust [Nowoczesność i Zagłada po latach], który ukazał się w roku 2022 i służy za trzeci pryzmat oglądu obejmujący kolejny przedział czasowy. W podsumowaniu stwierdzam, że książka Baumana stała się pozycją klasyczną, co oznacza, że nadal stanowi nieodzowną lekturę i punkt odniesienia, ale w międzyczasie debata posunęła się już dalej i zaczęła toczyć się nowymi torami. Jak mawiał Bauman: „Psy szczekają, a karnawał toczy się dalej”.
Źródło:: Studia Litteraria et Historica; 2022, 11; 1-15 (pol); 1-13 (eng)
2299-7571
Pojawia się w:: Studia Litteraria et Historica
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 13.

Tytuł:: Creating Urban Heterotopia: Užupis in the Focus of Literature and Film (“Tūla” by Jurgis Kunčinas and “Ten Minutes Before the Flight of Icarus” by Arūnas Matelis)
Tworzenie miejskiej heterotopii. Zarzecze (Užupis) w centrum zainteresowania literatury i filmu („Tūla” Jurgisa Kunčinasa i „Dziesięć minut przed lotem Ikara” Arūnasa Matelisa)
Autorzy:: Bidlauskienė, Gintarė
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/38455677.pdf
Data publikacji:: 2022
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:: geokrytyka
studia nad miastem w literaturze
heterotopia
trzecia przestrzeń
Wilno
Zarzecze
Jurgis Kunčinas
Arūnas Matelis
geocriticism
literary urban studies
thirdspace
Vilnius
Užupis
Opis:: This article aims to analyze and compare two representations of the Vilnius district of Užupis: the literary image created in the novel Tūla by Jurgis Kunčinas (1993) and the cinematic image provided in the documentary Ten Minutes Before the Flight of Icarus by Arūnas Matelis (1990). Applying the approaches of geocriticism, urban studies, and intermedial contexts allows to relate these images in terms of the dominant motifs of the sensorial experience of the city related to two representational strategies: observing and walking in the city. In the novel Tūla, different gazing modes make the urban space visible, and the protagonist’s walking links particular urban objects to the whole referential space. In this way, the analysis of the representation of Vilnius, especially Užupis, in Tūla highlights the links between the construction of the fictional urban space and the structure of the city novel. Ten Minutes Before the Flight of Icarus focuses on the district of Užupis and the everyday life of its residents. The street-level camera eye matches the gaze of the potential perceiver and his bodily ability to grasp the space haptically, i.e. by footsteps. The movement on foot is essential as it connects all the spatial points into one entity and highlights a permanent link between walking in the city and storytelling as reading or writing. Ultimately, both representational strategies allow qualifying the area of Užupis as the “other” space or a heterotopia due to its distinctive language, which is also a bodily practice, intrinsic to both texts.
Celem artykułu jest analiza i porównanie dwóch sposobów przedstawiania wileńskiej dzielnicy Zarzecze: literackiego obrazu Zarzecza stworzonego w powieści Jurgisa Kunčinasa Tūla (1993) oraz obrazu filmowego przedstawionego w filmie dokumentalnym Arūnasa Matelisa Dziesięć minut przed lotem Ikara (1990). Wykorzystanie podejść geokrytyki, studiów miejskich (urban studies) i kontekstów intermedialnych pozwala na powiązanie tych obrazów pod względem dominujących motywów zmysłowego doświadczania miasta, związanych z dwoma sposobami przedstawiania: obserwacji i spaceru po mieście. W powieści Tūla różne sposoby patrzenia sprawiają, że przestrzeń miejska jest widoczna, a wędrówka bohatera łączy poszczególne obiekty z całą przestrzenią referencyjną. Analiza sposobu przedstawienia Wilna, a zwłaszcza Zarzecza, w powieści Tūla podkreśla związki między konstrukcją fikcyjnej przestrzeni miejskiej a strukturą powieści miejskiej. Film Dziesięć minut przed lotem Ikara skupia się na dzielnicy Zarzecze i codziennym życiu jej mieszkańców. Formalnie oko kamery umieszczone na poziomie ulicy zbiega się z potencjalnym odbiorcą i jego fizyczną zdolnością do dotykowego uchwycenia przestrzeni, tj. za pomocą kroków. Jest to niezwykle istotna technika, która łączy wszystkie punkty przestrzenne w jedną całość i podkreśla stały związek między spacerem po mieście a snuciem opowieści poprzez czytanie czy też pisanie. Podsumowując, oba sposoby przedstawiania pozwalają zakwalifikować obszar Zarzecza jako przestrzeń „inną” lub heterotopię ze względu na jej charakterystyczny język, który stanowi jednocześnie praktykę cielesną, nieodłączną dla obu tekstów.
Źródło:: Acta Baltico-Slavica; 2022, 46
2392-2389
0065-1044
Pojawia się w:: Acta Baltico-Slavica
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 14.

Tytuł:: The Name of the City – Social Memory and Oblivion: Wrocław Case
Nazwa miasta – pamięć społeczna i zapomnienie. Przypadek Wrocławia
Autorzy:: Biskupska, Kamilla
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/38454899.pdf
Data publikacji:: 2022
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:: nazwa miasta
pamięć społeczna
zapomnienie
analiza dyskursu
Breslau
Wrocław
„Ziemie Odzyskane”
city name
social memory
oblivion
discourse analysis
“Recovered Territories”
Opis:: In this paper, the author raises the question about the role of the study of oiconyms in the memory studies approach. The problem presented is the relationship between the city’s past (and culturally alien) name and the contemporary construction of its past and modern identity. The main thread discussed is the construction of the presence/absence of the pre-war name Breslau in the contemporary discourses about the city’s past of Wrocław’s elites and inhabitants. To present the issue the author analysed samples of the discursive strategies derived from academic (historical and literary) discourses and from colloquial discourses of Wrocław inhabitants (thirty in-depth narrative interviews).
W artykule autorka stawia pytanie o rolę studiów nad ojkonimami w badaniach nad pamięcią społeczną. Omawiane w artykule zagadnienie to relacja między minioną (i kulturowo obcą) nazwą miasta a współczesnym konstruowaniem jego przeszłości i współczesnej tożsamości. Głównym wątkiem analizy jest konstruowanie obecności/nieobecności przedwojennej nazwy Breslau we współczesnych dyskursach elit i mieszkańców Wrocławia. Dla zaprezentowania zagadnienia autorka analizuje przykłady strategii dyskursywnych pochodzących z dyskursu akademickiego (historycznego i literaturoznawczego) oraz potocznego dyskursu mieszkańców Wrocławia (trzydzieści pogłębionych wywiadów narracyjnych).
Źródło:: Acta Baltico-Slavica; 2022, 46
2392-2389
0065-1044
Pojawia się w:: Acta Baltico-Slavica
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 15.

Tytuł:: Spojrzenie z bliska. Koncepcja kosmosu i ciał niebieskich jako świata oswojonego kulturowo
A View From Up Close: The Concept of the Cosmos and Celestial Bodies as Culturally Tamed World
Autorzy:: Błahut, Grzegorz
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/44922361.pdf
Data publikacji:: 2021
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:: antropologia astronomiczna
filozofia nauki
kosmos
Syriusz
Wenus
cultural astronomy
philosophy of science
cosmos
Sirius
Venus
Opis:: The concept of the cosmos, shaped in ancient Greek philosophy, has a different meaning today. This change of meaning reflects rejection of the idea of the cosmos as order established by the gods. The author of the article, as a cultural anthropologist and amateur astronomer, describes this problem by analyzing selected examples of the concepts of the cosmos and of celestial bodies, such as Venus and Sirius. These concepts are examples of alternative knowledge that was an important component of cultural systems. Also touched upon in the article are issues of epistemology and philosophy of science.
Pojęcie kosmosu ukształtowane w starożytnej filozofii greckiej ma współcześnie odmienną treść, co odzwierciedla porzucenie idei kosmosu jako ustanowionego przez bogów porządku. Autor artykułu, jako antropolog kulturowy i adept astronomii, opisuje ten problem, analizując wybrane koncepcje kosmosu oraz takich ciał niebieskich, jak Wenus czy Syriusz. Koncepcje te to przykłady alternatywnej wiedzy, która była ważnym składnikiem systemów kulturowych. Na drugim planie podjętych w tym artykule rozważań brane są pod uwagę kwestie dotyczące epistemologii i filozofii nauki.
Źródło:: Adeptus; 2021, 17
2300-0783
Pojawia się w:: Adeptus
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Informacja

Wyszukujesz frazę "Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki" wg kryterium: Wszystkie pola

Źródło danych

Dostawca treści

Kolekcja

Rok wydania

Wydawca

Temat

Autor

Typ dokumentu

Język