Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "Kościół i muzyka" wg kryterium: Wszystkie pola

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-10 z 10
    Tytuł:
    Kościół, sztuka i muzyka: doświadczenie poszukiwań i odnajdywania zawsze nowych horyzontów
    Autorzy:
    de Gregorio, Vincenzo
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/668921.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
    Tematy:
    Church
    Naples
    Rome-Vatican
    the Pontifical Institute of Sacred Music
    sacred music
    music school
    the art of music
    musical formation
    the experience of faith
    Kościół
    Neapol
    Rzym-Watykan
    Papieski Instytut Muzyki Kościelnej
      muzyka kościelna
    szkoła muzyczna
    sztuka muzyczna
    formacja muzyczna
    doświadczenie wiary
    Opis:
    On the basis of his own experiences of music, starting with the early childhood, throughout the university studies, until holding various managerial positions at music institutions, the author reaches the final conclusion that the very idea of musical school was born in the Church. The Church has always taught music and singing. Liturgical music has invariably been viewed as “primordial” (“di prim’ordine”), requiring professional skills from its performers. It has not only been a form of artistic expression or the aim in itself, but an instrument of communicating the Gospel and the words directed by the Church to God since the dawn of her history. The “professionalism” of the music within the Church, however, calls for the places of formation and education, so as to endure in time and to lay the foundation for setting guidelines to follow. The above postulate of teaching music in the Church originates from the very mission of the latter which, through her evangelization, “sings out” her faith. The author proposes his own, based on the experiences of many musicians as well, “definition” of the Church music: “Performing music in Church is the experience of faith, enlightened with aesthetic joy which moves the deepest recesses of the soul”. The Church music, understood in this way, evokes in us responsibility for preserving and passing down to next generations the idea of balance between the conception of art as the celestial gift of God (virtus cujusdam caelestis influxus) and the fruit of human intelligence (vehementia assidue exercitationis). Art and music – according to the author – are the fruits (ingenium et opus) of intelligence, efforts and commitment, and they compound with one another into a complete and final work of art (opus cansummatum et effectum).
    Na kanwie osobistych doświadczeń z muzyką, począwszy od wczesnej młodości przez lata studiów muzycznych, pełnienia różnych kierowniczych funkcji w instytucjach muzycznych, autor dochodzi do przekonania, że sama idea szkoły muzycznej zrodziła się w Kościele. Kościół zawsze nauczał muzyki i śpiewu. Muzyka liturgiczna zawsze była postrzegana jako „pierwszorzędna” („di prim’ordine”) i domagała się od jej wykonawców profesjonalizmu. Od zarania dziejów Kościoła była nie tylko formą artystycznego wyrazu i  celem sama dla siebie, ale narzędziem komunikowania Słowa Bożego oraz słowem Kościoła zwracającego się do Boga. „Profesjonalizm” muzyki w Kościele potrzebuje jednak miejsc formacji i nauczania, aby móc przetrwać w czasie i mieć solidne podstawy do wytyczania kierunku dla przyszłości. Ten postulat nauczania muzyki ma swoje podstawy w samej naturze misji Kościoła, który ewangelizując, „wyśpiewuje” swoją wiarę. Autor proponuje swoją własną, powstałą także na bazie doświadczeń wielu muzyków, „definicję” muzyki kościelnej: „Wykonywanie muzyki w Kościele jest doświadczeniem wiary, oświeconej estetyczną radością, która porusza najgłębsze zakamarki duszy”. Z tak pojmowanej muzyki kościelnej rodzi się nasza odpowiedzialność za to, aby nadal utrzymywać i przekazać następnym pokoleniom ideę równowagi między koncepcją sztuki jako niebiańskiego daru Boga (virtus cujusdam caelestis influxus) a owocu ludzkiej inteligencji (vehementia assidue exercitationis). Sztuka i muzyka – według autora – są owocem (ingenium et opus) inteligencji, wysiłku i zaangażowania oraz dopełniają się w kompletnym i efektywnym dziele sztuki (opus cansummatum et effectum).
    Źródło:
    Pro Musica Sacra; 2018, 16
    2083-4039
    Pojawia się w:
    Pro Musica Sacra
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Teologiczno-uniwersalna misja muzyki i śpiewu w ujęciu Jana Pawła II
    Autorzy:
    Warzeszak, Józef
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2158478.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Tematy:
    John Paul II
    instrumental music
    religious inspiration
    the Church and music
    sacred music
    liturgical music
    universal mission
    ecclesial mission
    peace
    Jan Paweł II
    muzyka i śpiew
    Kościół i muzyka
    muzyka sakralna
    muzyka liturgiczna
    misja teologiczna
    misja uniwersalna
    pokój
    Opis:
    Autor tego artykułu ukazał na podstawie przemówień Jana Pawła II wygłoszonych po ofiarowanych mu koncertach muzycznych pewien rozdział jego myśli na temat dziedziny nie zawsze dostrzeganej przez publicystów, jaką jest muzyka i śpiew. Zebrane w całość ukazują bogactwo treści jego nauczania o tej dziedzinie kultury europejskiej i chrześcijańskiej. Uwidoczniona została osobista więź papieża z tą dziedziną twórczości, a w sposób szczególny z udziałem w niej Polaków. Uwypuklone zostały też chrześcijańskie inspiracje największych dzieł muzyki światowej. Nicią przewodnią przemówień papieskich była misja, jaką ma do spełnienia w Kościele i świecie muzyka i śpiew. Ta misja ma charakter uniwersalny i teologiczno-eklezjalny, przy czym nie są one odseparowane, lecz ściśle złączone. W przemówieniach do młodzieży niemal zawsze papież zwracał uwagę na zadanie, jakim jest udoskonalanie pod względem profesjonalnym, ale też formacja integralna człowieczeństwa, kulturowa i religijna. Muzyka podnosi ducha ku temu, co transcenduje egzystencję ziemską. Poprzez harmonię nut i dialog z instrumentami muzyka prowadzi do kontemplowania piękna Boga i Jego uwielbienia.
    The author of this article presented a large chapter of John Paul II thoughts on instrumental and vocal music based on his speeches delivered after the music concerts dedicated to him, a domain not always perceived by the journalists. Combined together they reveal his abundant teaching on this area of European and Christian culture. The personal bond of the Pope with this area of creativity has been highlighted, and in a special way with the participation of Poles in it. The Christian inspirations of the greatest works of world music has been emphasized. The leitmotif of the papal speeches was the mission that both, instrumental and vocal music has to fulfill in the Church and in the world. This mission has the universal, theological and ecclesial character. They are not separated, but closely connected. In his speeches to the youth, the Pope almost always paid attention to the task of professional improvement, but also of integral human, cultural and religious formation. The music lifts the spirit to what transcends earthly existence. Through the harmony of music notes and dialogue with the instruments, the music leads to contemplation of thebeauty of God and His adoration.
    Źródło:
    Teologia w Polsce; 2022, 16, 2; 65-110
    1732-4572
    Pojawia się w:
    Teologia w Polsce
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Muzyka czy „pioseneczki łatwe i modne”? Spojrzenie na muzyczną sztukę w liturgii w oparciu o wybrane wypowiedzi Josepha Ratzingera – Benedykta XVI
    Autorzy:
    Kurnik, Krzysztof
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/668831.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
    Tematy:
    Benedict XVI
    Joseph Ratzinger
    art
    music
    easy and fashionable songs
    the church
    liturgy
    Benedykt XVI
    sztuka
    „łatwe i modne pioseneczki”
    Kościół
    muzyka liturgiczna
    Opis:
    The Constitution on the Sacred Liturgy draws attention to the treasury, which the musical heritage of the Church is, and encourages to give this treasury a due care. Among the gems this musical treasure of the People of God contains, at the first place is a Gregorian chant, named by the Fathers of Vatican II as its own singing of the Roman liturgy.  This document has expressed a great concern of the Church so as not to lose the great music within the space of our churches, this music that deserves to be called art. Hereby the Constitution on the Liturgy belongs to the teaching of the Church which emphasizes the role of music. This teaching has been introduced in the twentieth century by Pope Pius X in his Motu Proprio Inter pastoralis officii sollicitudines, issued November 22, 1903. In this document qualities of sacred music were identified, which are holiness, universality and perfection of form. In the light of this document these qualities are possessed, above all, by the Gregorian chant and  the classic polyphony. In this way we can see how tremendously important was quality of the art of music in the liturgy for the church at the beginning of twentieth century. Unfortunately we are still far from these ideals. Joseph Ratzinger in an interview conducted by Vittorio Messori, sadly observes that the place of great musical art has been taken by songs easy and fashionable. It has happened so, as the Cardinal noticed, to make liturgy allegedly more understandable and accessible to all. The Cardinal emphatically emphasizes that the affordability of the liturgy does not mean the immediate intelligibility of trivial matters. The way of understanding the liturgy is the way of intellectual and spiritual development. It can not to be that under the guise of making the liturgy more understandable, also with the help of music, we trivialize it. This happens, when we allow to enter the space of liturgy banality with  easy and fashionable songs. The diagnosis of the Prefect of the Congregation for the Doctrine of the Faith of that time remains valid, although 30 years have passed since its producing. In many ecclesial communities easy and fashionable songs are still performed and promoted instead of musical art. The Cardinal warns that the Church confining to this kind of music falls into incompetence and becomes useless. Referring to the Roman Singer, Benedict XVI points to the relationship between vitality of the of faith and the vitality of culture which was born from the faith. The dying musical culture of the Church is seen in this light as an ominous sign of the agony of faith in human hearts. Recalling the story of the conversion of St. Augustine, Benedict XVI notes that one of the factors that prompted the heart of later bishop of Hippo to embrace the faith, it was the beauty of music resounding in Milan at the time of Saint Ambrose. Great, full of artistry, music is characterized by the power which can induce people to conversion. The music, in Ratzinger’s understanding,  is also an eloquent apology for the Church's history, next to the saints’ testimonies of lives. The Cardinal points also to the full dynamic force which lifts man to God in a beauty of musical art. In his views Joseph Ratzinger often emphasizes the cosmic dimensions of the liturgy, which is reflected in the singing of Sanctus. This cosmic dimension in which we leave our meager groups for a great community including heaven and earth, can be attributed only to great artistic music, not to easy and fashionable songs. Cardinal Ratzinger offers firm criticism of aesthetic elitism, which by making music art for art's sake restricts access for a small group of listeners, as well as of pastoral pragmatism, which by turning toward easy and fashionable songs makes music a merchandise on demand and the musical epitome of kitsch,  making the church trivialize the faith. Joseph Ratzinger indicates that the reform of the liturgy introduced by Vatican II aimed at an interior renewal, based on deeper awareness and fuller meeting with God. The music serves this renewal only if it is a real art. Therefore we need to take care about such music because thanks to it the work of revival of the liturgy is still continued.
    Konstytucja o liturgii Sacrosantium concilium zwraca uwagę na skarbiec, jakim jest dziedzictwo muzyczne Kościoła, i zachęca, by otoczyć ten skarbiec należna troską. Wśród klejnotów znajdujących się w tym muzycznym skarbcu Ludu Bożego na pierwszym miejscu znajduje się chorał gregoriański, nazwany przez ojców soborowych własnym śpiewem liturgii rzymskiej. W tym soborowym dokumencie wyrażona została wielka troska Kościoła, by w przestrzeni naszych świątyń nie zabrakło wielkiej muzyki, takiej, która zasługuje na miano sztuki. W ten sposób konstytucja o liturgii wpisuje się w nauczanie Kościoła podkreślające rolę muzyki, które w XX wieku zapoczątkował w swoim motu proprio Inter pastoralis officii sollicitudines wydanym 22 listopada 1903 roku papież Pius X. W tym dokumencie zostały wskazane przymioty muzyki kościelnej, którymi są świętość, powszechność i doskonałość formy. W świetle tego dokumentu te cechy posiada przede wszystkim chorał gregoriański i klasyczna polifonia. W ten sposób możemy dostrzec, jak wielką wagę od początku XX wieku przywiązywano w Kościele do jakości sztuki muzycznej w liturgii. Niestety wciąż daleko nam do tych ideałów. Joseph Ratzinger w wywiadzie, który przeprowadził Vittorio Messori, ze smutkiem zauważa, że miejsce wielkiej sztuki muzycznej zajęły „pioseneczki łatwe i modne”. Stało się tak, by jak zauważa kardynał, liturgię uczynić rzekomo bardziej zrozumiałą i dostępną dla wszystkich. Kardynał dobitnie podkreśla, że przystępność liturgii nie oznacza bezpośredniej zrozumiałości spraw banalnych. Drogą zrozumienia liturgii jest droga intelektualnego i duchowego rozwoju. Nie można pod pozorem uczynienia liturgii bardziej zrozumiałą, również przy pomocy muzyki, doprowadzić do jej banalizacji. Dzieje się tak, gdy pozwalamy na obecność w przestrzeni liturgii banału, jakim są „pioseneczki łatwe i modne”. Diagnoza ówczesnego prefekta Kongregacji Nauki Wiary pozostaje aktualna pomimo upływu 30 lat od jej postawienia. Wciąż zamiast sztuki muzycznej w wielu wspólnotach kościelnych promowane są i wykonywane tylko „pioseneczki łatwe i modne”. Kardynał ostrzega, że Kościół ograniczający się do takiej muzyki popada w nieudolność i staje się nieprzydatny. Odwołując się do Romana Pieśniarza, Benedykt XVI wskazuje na związek żywotności wiary z żywotnością kultury, jaka z wiary się zrodziła. Obumieranie muzycznej kultury Kościoła jawi się w tym świetle jako złowrogi znak agonii wiary w ludzkich sercach. Przypominając historię nawrócenia św. Augustyna, Benedykt XVI zauważa, że jednym z czynników, które skłoniły serce późniejszego biskupa Hippony do przyjęcia wiary, było piękno muzyki rozbrzmiewającej w Mediolanie za czasów św. Ambrożego. Wielka, pełna artyzmu muzyka tym się charakteryzuje, że ma w sobie siłę, która może skłonić człowieka do nawrócenia. Taka muzyka w myśli Ratzingera jest obok świętych również wymowną apologią dziejów Kościoła. Kardynał wskazuje również na pełną dynamizmu siłę, która w pięknie sztuki muzycznej dźwiga człowieka ku Bogu. W swoich wypowiedziach Joseph Ratzinger bardzo często podkreśla kosmiczny wymiar liturgii, którego wyrazem jest Sanctus śpiewane podczas jej sprawowania. Ów kosmiczny wymiar, w którym wychodzimy z naszych mizernych grupek w wielką wspólnotę obejmującą niebo i ziemię, można przypisać jedynie wielkiej artystycznej muzyce, nie zaś „łatwym i modnym pioseneczkom”. Kardynał Ratzinger podejmuje zdecydowaną krytykę tak estetycznego elitaryzmu, który czyniąc muzykę sztuką dla sztuki, ogranicza dostęp do niej dla wąskiego grona słuchaczy, jak i duszpasterskiego pragmatyzmu, który z kolei skłaniając się ku owym „łatwym i modnym pioseneczkom”, czyni muzykę towarem na popyt, muzycznym uosobieniem kiczu, a Kościół prowadzi do banalizacji wiary. Joseph Ratzinger wskazuje, że reforma liturgii dokonana przez Vaticanum II miała na celu jej wewnętrzną odnowę, opierającą się na głębszej świadomości i pełniejszym spotkaniu człowieka z Bogiem. Służy tej odnowie również muzyka, jeśli tylko jest prawdziwą sztuką. Dlatego o taką muzykę wciąż należy się troszczyć, by dzięki niej dzieło odnowy liturgii było kontynuowane.
    Źródło:
    Pro Musica Sacra; 2015, 13
    2083-4039
    Pojawia się w:
    Pro Musica Sacra
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Trzynastowieczny graduał Ms. 205 z Biblioteki Klarysek Krakowskich w świetle polskiej i europejskiej tradycji liturgiczno-muzycznej : studium źródłoznawcze : część druga - aneksy
    Autorzy:
    Szczotka, Marian
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1038197.pdf
    Data publikacji:
    1999
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Tematy:
    muzyka sakralna
    zabytki
    rękopis
    kościół
    sacred music
    antiquity
    manuscript
    church
    Źródło:
    Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne; 1999, 72; 353-443
    0518-3766
    2545-3491
    Pojawia się w:
    Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Słuchać Pana. O doświadczaniu sacrum w kościele i krajobrazie
    Listening to the Lord. On experiencing sacrum in church and landscape
    Autorzy:
    Bernat, S.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/88046.pdf
    Data publikacji:
    2012
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Geograficzne
    Tematy:
    Kościół
    krajobraz
    percepcja
    muzyka sakralna
    turystyka kontemplacyjna
    church
    landscape
    perception
    sacred music
    spiritual tourism
    Opis:
    Celem badań jest rozpoznanie uwarunkowań sprzyjających kontemplacji, rozumianej jako słuchanie głosu Boga. Skupiając się na perspektywie religii chrześcijańskiej odwołano się do Biblii, nauczania Kościoła, literatury pięknej. Następnie przedstawiono przykłady inicjatyw umożliwiających doświadczanie sacrum w krajobrazie. Zwrócono uwagę na krajobrazy sakralne objęte prawną formą ochrony parku kulturowego jako miejsca mogące sprzyjać kontemplacji. Podkreślono ważną rolę muzyki sakralnej, jako wyraz oddawania chwały Bogu przemawiającemu przez usłyszane Słowo. Krajobraz związany z sacrum charakteryzuje najczęściej wyjątkowość, zróżnicowane ukształtowanie terenu, zwłaszcza obecność gór, które przez swoją wysokość i naturalność budzą podziw, wywołują nastrój tajemniczości. Krajobraz sacrum posiada duże walory estetyczne, oddziałuje multisensoryczne. Doświadczanie sacrum nie ogranicza się tylko do wyjątkowych krajobrazów. Również w krajobrazach codziennych możliwe jest usłyszenie głosu Boga. Sprzyja temu rozwinięta wrażliwość estetyczna, wiara, czyste serce, wyciszenie. Krajobraz posiadający cechy sacrum może sprzyjać rozwojowi turystyki kontemplacyjnej. Aktywne słuchanie i zachwyt na pięknem powinny prowadzić do działania na rzecz zachowania krajobrazów sprzyjających kontemplacji dla przyszłych pokoleń.
    The purpose of the research is to identify determinants that are favorable for contemplation. The author appeals to the Bible, teaching of the Catholic Church and literature. Then, he presents exemplary initiatives which enable to experience sacrum in landscape. Sacred landscapes, that are protected by law as cultural parks, are pointed as places for contemplation. Importance of sacred music is emphasized and its role for honour the God who speaks through the Word. Landscape which is connected with sacrum possesses some specific features, namely uniqueness and diversity of relief. Mountains, thanks to their height and natural character, play especial role and arouse atmosphere of mysteriousness. Landscape of sacrum has got great aesthetic values and influence people in a multisensory way. One can experience sacrum not only by exceptional landscape. It is possible to hear God thanks to ordinary landscape. Faith, pure heart, inner calmness and peace, aesthetic sensitivity are favourable for listening to God. Landscape with distinct features of sacrum enables to develop tourism of contemplation. Admiration of beauty of landscapes should result in activities for the benefit of them and should help to protect them for next generations.
    Źródło:
    Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego; 2012, 17; 96-108
    1896-1460
    2391-5293
    Pojawia się w:
    Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Pobożność i pasja: poezja Walanciny Aksak
    Autorzy:
    McMillin, Arnold
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2081301.pdf
    Data publikacji:
    2021
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    Belarusian poetry
    the Church
    sensuality
    national identity and language
    flowers
    wine
    music
    poezja białoruska
    Kościół
    zmysłowość
    tożsamość narodowa i język
    kwiaty
    wino
    muzyka
    беларуская паэзія
    Царква
    пачуццёвасць
    нацыянальная ідэнтычнасць і мова
    кветкі
    віно
    музыка
    Opis:
    Valiancina Aksak’s gentle yet mysteriously strong lyrics cover a wide range of topics including the Church and Christian belief, Belarusian identity, and indignation at the betrayal of national values, wine, music, flowers and the language itself, which she handles with a very individual mastery. Much of her verse is subtle and understated, although she is also capable of very clear descriptions of people and places and the various qualities and effects of wine. A highly musical poet, she also makes several references to classical music, and her verses about family, both children and parents are very touching indeed. She is a poet whose work deserves to be better known.
    Subtelne, ale jednocześnie tajemnicze i ekspresywne teksty Valianciny Aksak obejmują szeroki zakres tematów, w tym aspekty chrześcijańskie (Kościół i wiara), kwestie związane z tożsamością białoruską, gorzkie refleksje dotyczące zdrady wartości narodowych, wino, muzyka, kwiaty, a także sam język, którym poetka operuje z właściwym sobie mistrzostwem . Wiersze Aksak są finezyjne i refleksyjne, jak również realistyczne: poetka opisuje w nich ludzi i miejsca, a także ulubiony trunek: wino. Poezja Aksak często opiera się na efektach muzycznych, odwołuje się do muzyki klasycznej. Jej twórczość, zwłaszcza poświęcona rodzinie (zarówno dzieciom, jak i rodzicom) jest bardzo wzruszająca. Jest poetką, której twórczość zasługuje na lepsze poznanie.
    Далікатныя, але адначасова таямнічыя і экспрэсіўныя тэксты Валянціны Аксак ахопліваюць шырокі тэматычны спектр: Царква і хрысціянская вера, беларуская ідэнтычнасць і абурэнне здрадай нацыянальным каштоўнасцям, віно, музыка, кветкі, і нарэшце сама мова, якой паэтка валодае па-майстэрску. Вершы Аксак рафінаваныя і вытанчаныя, хаця ў той жа час рэалістычныя: яна здольная вельмі дакладна апісваць людзей і месцы, а таксама розныя якасці і гатункі віна. Паэзія Аксак часта насычана музычнымі эфектамі, сустракаюцца і непасрэдныя алюзіі да класічннай музыкі. Вельмі кранальныя яе вершы пра сям'ю, пра ўзаемаадносіны дзяцей і бацькоў. Творчасць гэтай паэткі бясспрэчна заслугоўвае большай вядомасці.
    Źródło:
    Studia Białorutenistyczne; 2021, 15; 201-223
    1898-0457
    Pojawia się w:
    Studia Białorutenistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Early Music Recordings as Mythography: Monteverdi and the ‘Other’ Vespers
    Nagrania muzyki dawnej jako przykład mitografii – Monteverdi i „inne” nieszpory
    Autorzy:
    Gembicki, Bartłomiej
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/28328341.pdf
    Data publikacji:
    2020
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
    Tematy:
    nagrania muzyki dawnej
    Claudio Monteverdi
    Wenecja
    kościół św. Marka
    John Eliot Gardiner
    HIP
    mity
    muzyka włoska
    nieszpory
    early music recordings
    Venice
    St. Mark's church
    HI{
    myths
    Italian music
    Vespers
    Opis:
    In 1989, at St Mark’s Basilica in Venice, John Eliot Gardiner conducted and recorded Claudio Monteverdi’s Marian Vespers, published in 1610. Despite the print’s dedication to Pope Paul V, the three-year gap between the print being issued and Monteverdi taking up the post of maestro di cappella at St Mark’s and the considerable stylistic diversity of the pieces contained in that print, Gardiner considers Monteverdi’s Vespers as one coherent whole, for which the Venetian basilica was the target venue. Gardiner’s project has undoubtedly played a major role in how present-day audiences conceive of the 1610 Vespers. It has thus made a permanent mark on contemporary musical culture, as evidenced by the numerous reissues of the 1989 album and, most of all, productions by other musicians that associate the 1610 Vespers with St Mark’s. This article discusses the concept of ‘Monteverdi’s Vespers’ as represented in contemporary record releases of the composer’s works. This concept refers both to Monteverdi’s Vespro della Beata Vergine, published in 1610, and to various modern compilations of his works which musicians, musicologists and producers refer to as ‘Vespers’. The great wealth of Vespers-related pieces held in libraries and archives still considerably outweighs the number of performances and recordings of those works. Monteverdi’s Vespers, on the other hand, make up the majority of existing recordings of seventeenth-century polyphonic Vespers and thus constitute a key point of reference. I analyse around 500 albums (not only with Vespers music) released between 1952 and 2019, focussing on their iconographic and typographic content, as well as their graphic designs, in an attempt to show how the modern vision of this repertoire came to be formed and what persons and places are associated with this current in the history of early music recording.
    W 1989 roku John Eliot Gardiner wykonał i zarejestrował w kościele św. Marka w Wenecji nieszpory maryjne Claudia Monteverdiego wydane w 1610 roku. Mimo dedykacji druku dla papieża Pawła V, trzech lat różnicy między ukazaniem się zbioru a podjęciem pracy przez Monteverdiego na stanowisku maestro di capella w kościele św. Marka oraz znacznej różnorodności stylistycznej zawartych w druku kompozycji, Gardiner, traktując dzieło Monteverdiego jako spójną całość, utrzymuje, że kościół św. Marka jest niejako docelowym miejscem jego powstania. Projekt Gardinera odegrał bez wątpienia istotną rolę w kształtowaniu wyobrażenia dzisiejszych odbiorców o Nieszporach z 1610 roku, trwale zapisując się we współczesnej kulturze muzycznej. Świadczyć mogą o tym liczne wznowienia wspomnianego wyżej albumu, a zwłaszcza produkcje innych muzyków, które łączą Nieszpory 1610 z kościołem św. Marka. Niniejszy artykuł dotyczy pojęcia „nieszpory Monteverdiego” we współczesnej fonograficznej recepcji twórczości kompozytora. Pojęcie to oznacza zarówno utwory składające się na wydane w 1610 roku Vespro della Beata Vergine Claudia Monteverdiego, jak i współczesne kompilacje utworów kompozytora opatrywanych przez muzyków, muzykologów i producentów określeniem „nieszpory”. Bogaty zasób zachowanych w bibliotekach i archiwach kompozycji nieszpornych wciąż znacznie przewyższa liczbę ich nagrań czy wykonań. Same zaś nieszpory Monteverdiego, stanowią większość wyprodukowanych dotąd dźwiękowych zapisów polifonicznego repertuaru nieszpornego z całego XVII wieku i tym samym ważny punkt odniesienia. Analizowany materiał dyskograficzny stanowi ok. 500 albumów (nie tylko z muzyką nieszporną) wydanych w latach 1952–2019. Skupiając się na zawartych treściach ikonograficznych i typograficznych w projektach graficznych albumów muzycznych, autor stawia pytania o sposób kształtowania się współczesnych wyobrażeń na temat tego repertuaru oraz postaci i miejsc z nim związanych w kontekście fonografii.
    Źródło:
    Muzyka; 2020, 65, 4; 84-104
    0027-5344
    2720-7021
    Pojawia się w:
    Muzyka
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wkład klasztorów w rozwój kultury organowej średniowiecznej i wczesnonowożytnej Małopolski (od XIV do końca XVI w.)
    The contribution of monasteries to the development of organ music culture of Małopolska in the medieval and early modern periods (from the fourteenth to the late sixteenth centuries)
    Autorzy:
    Rajman, Jerzy
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/28409396.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
    Tematy:
    organy
    kościół
    klasztor
    zakon
    organista
    klawiatura
    tabulatura
    parafia
    organs
    church
    monastery
    convent
    organist
    keyboard
    tablature
    parish
    Opis:
    Podstawę źródłową wniosków zawartych w tym artykule stanowią wyniki kwerendy w źródłach wytworzonych przez klasztory (dokumenty, rachunki, inwentarze, nekrologi, żywoty przełożonych, kroniki), rękopiśmiennych aktach sądowych biskupa i oficjała krakowskiego z XV i XVI w. oraz protokołów powizytacyjnych i ksiąg miejskich. Autor uwzględnił także całą literaturę przedmiotu. Rozpatrując dane źródłowe autor stawia tezę, że w XIII w. nie ma jakichkolwiek wzmianek o organach w kościołach klasztornych – za wysoce problematyczny i mało wiarygodny uznaje przekaz o organiście w kościele dominikańskim w Sandomierzu odnoszący się rzekomo do 1259 r. (przekaz ten pochodzi, w istocie rzeczy, dopiero z XVIII w.). Pierwsza wzmianka o organach klasztornych (1376) dotyczy kościoła bożogrobców w Miechowie. Zostały one ufundowane przez ówczesnego prepozyta Marcina Czcika. Podkreślić należy fakt, że miechowski kościół klasztorny pełnił zarazem funkcję kościoła parafialnego. Potrzeba oprawy muzycznej nabożeństw dla wiernych była jedną z ważniejszych przyczyn wybudowania organów w kościołach dominikanów i franciszkanów krakowskich. Istnienie organów w kościele dominikańskim w Krakowie możemy datować najpóźniej na pierwszą dekadę XV w. Zachowało się sporo wzmianek o konkretnych muzykach w tym kościele, a z XVI w. pochodzą informacje o organach w innych niż Kraków, kościołach dominikańskich. Czas wybudowania organów w kościele św. Franciszka przypada na okres przed 1445 roku. W XVI w. był to najlepiej wyposażony w instrumenty kościół w diecezji krakowskiej – 2 organy główne i pozytyw w każdej z kaplic bocznych Ważnymi ośrodkami kultury muzycznej były klasztory kanonickie. Z XV–XVI w. zachowało się wiele wzmianek imiennych o organistach w kościele kanoników regularnych przy kościele Bożego Ciała na Kazimierzu. W XVI w. organy grały także w innych kościołach tej reguły, a na szczególną uwagę zasługuje klasztor w Kraśniku (znani są tutaj wszyscy organiści z XVI w.). W kościele klasztornym św. Ducha w Krakowie organista jest poświadczony w 1443 roku. W kościele premonstratensów w Brzesku-Hebdowie  organy były prawdopodobnie już w XV w, a w XVI w opactwie w Nowym Sączu, u kanoników regularnych od pokuty błogosławionych Męczenników w kościele św. Marka w Krakowie w 1541 r. Odrębnym zagadnieniem są kościoły klasztorne ściśle konwentualne. O organach w kościele benedyktynów w Tyńcu możemy wnioskować z faktu, że już w 1405 r. wzmiankowany jest organista benedyktyn Jan. Można przypuszczać, że organy w tym kościele istniały pod koniec XIV w. Problematyczne są początki organów w kościele na Łysej Górze, a zwłaszcza przypisywanie ich fundacji królowi Władysławowi Jagielle. Organy w kościele augustianów św. Katarzyny na Kazimierzu, klasztoru o wybijającej się kulturze muzycznej, istniały przed 1436 roku. W drugiej połowie XV w. kościół posiadał 2 instrumenty. Z 1494 r. pochodzi wzmianka o organiście w klasztorze augustianów w Olkuszu, filii kazimierskiego konwentu. Brak w pełni przekonywujących źródeł do datowania organów w kościołach bernardyńskich na okres przed 1600 rokiem. Dotyczy to także kościoła N. Marii Panny na Jasnej Górze, świątyni konwentualnej paulinów. Kontrastuje z tym stanem wiedzy, pierwsza wzmianka o organiście w kościele paulińskim na Skałce, bowiem dowodzi istnienia organów już w 1475 roku. O wczesnym powstaniu organów w kościele na Skałce zadecydowała niewątpliwie funkcja parafialna tej świątyni. W przypadku kościoła karmelitów, zakonu o surowej regule, na podkrakowskich Garbarach, gdzie organy istniały już w pierwszej połowie XV w. wpływ miały zarówno potrzeby muzyczne konwentu, jak i fakt, że znajdował się tutaj słynący łaskami obraz maryjny. Późno powstały organy w kościołach cysterskich, co również wiązało się z nakazami reguły. W Mogile wybudowano je w latach 1522–46 – jest to najstarszy przykład organów cysterskich w Małopolsce. Istnienie organów w kościele cysterskim w Jędrzejowie jest poświadczone w 1573 r., a w Szczyrzycu w 1597. Zapewne na XVI w. przypada także budowa organów w Koprzywnicy i Wąchocku, ale brak na razie źródeł potwierdzających tę hipotezę. W klasztorach żeńskich – u klarysek w Krakowie i norbertanek na Zwierzyńcu oraz w Imbramowicach, mimo zakazów wypływających z reguły (zakaz obecności mężczyzn), działalność organistów, a zatem i istnienie instrumentów, da się wykazać dla drugiej połowy XV w. Organista w kościele benedyktynek w Staniątkach jest poświadczony w 1521 r., a u klarysek w Starym Sączu w 1568 roku. Instrument w Starym Sączu istniał niewątpliwie znacznie wcześniej. Muzyka organowa w kościołach klasztorów żeńskich służyła wyłącznie przy śpiewie chóru zakonnic, kościoły te bowiem były całkowicie zamknięte dla profanów. Biorąc pod uwagę także źródła z końca XVI w. można obliczyć, że 36 kościołów klasztornych w Małopolsce (tożsamej terytorialnie z diecezją krakowską) posiadało instrumenty muzyczne. Zebrane wzmianki źródłowe stanowią świadectwo, że niektóre klasztory, posiadające własne warsztaty, (np. klasztor franciszkański w Krakowie) wykonywały prace także dla innych kościołów. Z kolei korzystanie przez zakonników z dorobku różnych środowisk organmistrzowskich widzimy w sytuacjach, gdy zatrudniani byli organmistrze ewidentnie niezakonni, lub gdy do odbioru gotowych organów klasztornych zaprasza się jako ekspertów np. organistów w kościoła Mariackiego. Wzmianki imienne o organistach świadczą, że rekrutowali się oni aż z trzech środowisk muzyków – z konwentu, z organistów niezakonnych, ale będących osobami duchownymi, z organistów świeckich. Zauważalne jest, że np. u cystersów organistami byli wyłącznie mnisi. Dane o wielkości organów pochodzą z XVI w. i dotyczą instrumentu w Miechowie – 22 głosy i u dominikanów krakowskich – 16 głosów. Organy klasztorne były montowane w różnych miejscach kościoła – pod sklepieniem nawy głównej, na ścianie z boku prezbiterium, na ścianie nad ołtarzem, nad wejściem zachodnim. W klasztorach małopolskich powstały niezwykle cenne dzieła muzyki organowej. Najsłynniejsze z nich to tabulatura klasztoru św. Ducha w Krakowie oraz tabulatura Jana z Lublina. Oba zawierają szereg utworów, które były wykonywane z użyciem klawiatury nożnej. Świadczą, że średniowieczne klasztory małopolskie były środowiskami żywo zainteresowanymi rozwojem budownictwa organowego i muzyki organowej.
    The source base for the conclusions presented in the article are the results of preliminary research in the sources generated by the monasteries (documents, financial records, inventories, obituaries, biograms of superiors, chronicles), manuscript court files of the bishop’s court and the judicial vicar from the fifteenth and sixteenth centuries, and postinspection protocols and municipal records. In addition, the author took into account the existing literature on the subject. While analyzing the data found in the sources, the author puts forward the hypothesis that no references to pipe organs in monastic churches exist in sources from the thirteenth century – a source mentioning an organist in the Dominican church in Sandomierz, allegedly referring to 1259, is open to questions and unreliable (in fact, it dates from as late as the eighteenth century). The first reference to a pipe organ in a monastic setting refers to the Church of the Holy Sepulchre in Miechów (1376). It was by the then provost Marcin Czcik. It should be emphasized that the monastic church in Miechów functioned at the same time as a parish church. The need to provide a music setting to religious services for the congregation was an important reason why the pipe organs were constructed in the Dominican and Franciscan churches in Cracow. The pipe organ in the Dominican church in Cracow were built in the first decade of the fifteenth century at the latest. Many references have survived to specific musicians in this church, while in the sixteenth century pipe organs in Dominican churches in other cities are mentioned. The construction of the pipe organ in the Church of St Francis dates back to a period before 1445. In the sixteenth century, it was the best equipped church in the Cracow diocese when it came to musical instruments – two main pipe organs and a positive organ in each of the flanking chapels. Important centres of music culture were located in the monasteries of the Canons Regular. Sources from the fifteenth and sixteenth centuries contain numerous references to names of specific organists employed at the Corpus Christi Church in the district of Kazimierz. In the sixteenth century, organ music was also performed in other churches of this order, most remarkably in the monastic church in Kraśnik (in this case, a complete list of sixteenth-century organists has survived). In the Church of the Holy Spirit in Cracow, the presence of an organist in confirmed in the sources from as early as 1443. The Premonstratensian church in Brzesko-Hebdowo probably had a pipe organ as early as in the fifteenth century, the abbey in Nowy Sącz – in the sixteenth century, the St Mark Church of the Canons Regular of the Penance of the Blessed Martyrs in Cracow – in 1541. A separate subject are monastic churches with a purely conventual function. The presence of a pipe organ in the Benedictine church in Tyniec can be deduced from a reference to the organist – a Benedictine monk named Jan – from 1405. It can be speculated that this church had a pipe organ as early as in the late fourteenth century. The origin of the pipe organ in the church in Łysa Góra are unclear, particularly attributing its foundation to King Ladislaus Jagiello. The pipe organ in the St Catherine Church of the Augustinian Order in Kazimierz, a remarkable centre of music culture, existed before 1436. In the second half of the fifteenth century, the church had two instruments. A reference to an organist in the Augustine church in Olkusz, a branch of the Kazimierz convent, comes from 1494. There are no reliable sources for dating the pipe organs in Bernardine churches in the period before 1600. The same holds for the Holy Virgin Mary Church at Jasna Góra, the conventual temple of the Pauline Order. In contrast to this state of knowledge, we know about a reference to an organist in the Pauline church at Skałka, providing evidence that a pipe organ existed there as early as in 1475. Providing this temple with the instrument so early was undoubtedly influenced by the fact that it functioned as a parish church. As for the Carmelitan church, belonging to an order with a very strict rule and located in the suburban district of Garbary, the pipe organ existed there as early as in the first half of the fifteenth century, which was stimulated by the musical needs of the convent and the fact that the temple hosted an effigy of the Holy Virgin famous for various graces. In Cistercian churches, pipe organs were installed relatively late, which was also connected with the principles of the rule. In Mogiła, a pipe organ was constructed in the years 1522–46 and is the earliest example of a Cistercian pipe organ in Małopolska. The presence of a pipe organ in the Cistercian church in Jędrzejów is confirmed in 1573, and in Szczyrzyc in 1597. In all probability, in the same sixteenth century pipe organs were constructed in the churches in Koprzywnica and Wąchock, but there are no sources yet to substantiate this hypothesis. In female monasteries – Poor Clares in Cracow and Premonstratensians in Zwierzyniec and in Imbramowice – the activity of organists, and therefore the presence of instruments, is confirmed in the second half of the fifteenth century, despite the rules that excluded male presence in the premises. The activity of an organist in the Benedictine female convent in Staniątki is confirmed in 1521, while Poor Clares in Nowy Sącz had an organist in 1568. The instrument in Nowy Sącz undoubtedly existed much earlier. In the monastic churches of female convents, organ music served only as accompaniment to choirs of nuns, because those churches were closed to laymen. If we additionally take into account sources from the late sixteenth century, it becomes possible to calculate that 36 monastic churches in Małopolska (in a territory overlapping with the Cracow diocese) possessed musical instruments. The collected references found in the sources prove that some monasteries (e.g. the Franciscan convent in Cracow) had their own workshops and supplied other churches. On the other hand, we notice that the convents would use the services of various organ-building centres as the builders employed for the purpose of constructing pipe organs were definitely not monks, or when organists employed elsewhere, e.g. in St Mary’s Church, were hired as experts for the procedure of acceptance. References to musicians mentioned by name prove that they were recruited from three circles: the convent itself, non-monastic clergy and lay-organists. It is remarkable that e.g. in Cistercian temples only monks were accepted as organists. Information about the size of the instruments dates back to the sixteenth century and refers to the pipe organ in Miechów, which had 22 pitches, and to the instrument in the Dominican church in Cracow with 16 pitches. Monastic pipe organs were installed in different places in the temple: above the vaulting of the nave, on the side wall of the presbytery, on the wall above the altar, or above the western entry. In Małopolska, monasteries were places were the most precious works of organ music originated. The most famous of them are the Holy Ghost Tablature from Cracow and the Jan of Lublin Tablature. Both contain a number of compositions performed with a pedal keyboard. Also, they provide evidence that the monastic circles in Małopolska in the Middle Ages fostered a keen interest in the development of organ-building and organ music.
    Źródło:
    Muzyka; 2018, 63, 3; 43-64
    0027-5344
    2720-7021
    Pojawia się w:
    Muzyka
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Znaczenie muzyki kościelnej w historii Kościoła
    The Importance of Church Music in the History of the Church
    Autorzy:
    Tyrała, Robert
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1038515.pdf
    Data publikacji:
    2020-02-11
    Wydawca:
    Akademia Ignatianum w Krakowie
    Tematy:
    muzyka kościelna
    liturgia
    znaczenie w historii
    Kościół
    chorał gregoriański
    polifonia dawna i współczesna
    śpiew wiernych
    instrumenty muzyczne w celebrowanej liturgii
    Church music
    liturgy
    historical importance
    the Church
    Gregorian chant
    past and modern polyphony
    singing at church
    musical instruments in liturgy
    Opis:
    Jeśli spojrzymy na wieki istnienia Kościoła, to od samego początku dostrzeżemy prawdę o tym, że on nie mówił, ale śpiewał swoją modlitwę – najpierw psalmami, następnie usystematyzował ją w doskonały sposób w chorale gregoriańskim, kolejno pojawiła się polifonia. W pewnym momencie dopuszczono do liturgii organy oraz inne instrumenty. Dopiero w XX w. do liturgii wprowadzono w sposób oficjalny śpiew wiernych podczas liturgicznych celebracji. Przez przeszło 2000 lat istnienia chrześcijaństwa ten muzyczny język był niezwykle bogaty i różnorodny, jak to zostało przedstawione w poniższym artykule. Zawsze też należy się wszystkim zatroskanym o kształt i jakość muzycznej szaty liturgii wdzięczność. Dlatego słowa na zakończenie nowej instrukcji Episkopatu Polski o muzyce są bardzo wymownym sygnałem do dbałości o jej jakość: „biskupi wyrażają wdzięczność wszystkim zatroskanym o wysoki poziom muzyki kościelnej. Zobowiązują do zapoznania się z treścią instrukcji oraz starannego jej przestrzegania wszystkich odpowiedzialnych za muzykę kościelną w Polsce, w tym szczególnie duszpasterzy, organistów, katechetów, dyrygentów zespołów śpiewaczych i instrumentalnych, członków chórów kościelnych, kompozytorów. Równocześnie zachęcają do twórczej współpracy wszystkich, dla których piękno liturgii jest nadrzędną ideą artystycznej działalności” (II IEP 65). Ważne jest zatem nie tylko oddziaływanie i znaczenie muzyki w Kościele dzisiaj i w historii, stanowi ono także wyzwanie dla przyszłych pokoleń chrześcijan.
    If we take a look at the centuries-long history of the Church, we will see the truth that she did not speak, but sang her prayer from the very beginning. First, there were psalms, then systematized in a perfect way in the Gregorian chanting, succeeded by polyphony. At one point, organs were admitted to the liturgy by Church authorities along with other instruments. It was only in the twentieth century that singing of the faithful was officially introduced to the liturgy. For more than 2000 years of its existence, the Christian musical language was extremely rich and diverse, as shown in this article. Moreover, we should be eternally grateful to all those who care about the shape and quality of the musical liturgical garment. Therefore, the final words of the new Polish Episcopate Instruction on music are a very meaningful signal of care for its high level: “the bishops express their gratitude to all those concerned about the high quality of church music. They oblige all those responsible for church music in Poland, especially priests, organists, catechists, conductors of singing and instrumental ensembles, members of church choirs, and composers to familiarize themselves with the contents of the Instruction and to carefully observe it. At the same time they encourage creative cooperation of all those for whom the beauty of the liturgy is the overriding idea of artistic activity” (II IEP 65). So not only is the impact and significance of music in the Church important today and throughout history, but it is also a challenge for future generations of Christians.
    Źródło:
    Perspektywy Kultury; 2019, 24, 1; 71-104
    2081-1446
    2719-8014
    Pojawia się w:
    Perspektywy Kultury
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Trzynastowieczny graduał Ms. 205 z Biblioteki Klarysek Krakowskich w świetle polskiej i europejskiej tradycji liturgiczno-muzycznej : studium źródłoznawcze
    Das aus dem 13. Jh. stammende Gradual ms. 205 aus der Bibliothek der Krakauer Klarissinnen Angesichts der polnischen und europäischen liturgisch-musikalischen Tradition. Kenntnis der Quellen betreffendes Studium.
    Autorzy:
    Szczotka, Marian
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1041787.pdf
    Data publikacji:
    1999
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Tematy:
    liturgische Musik
    Kirche
    Krakau
    Manuskript
    muzyka liturgiczna
    kościół
    Kraków
    rękopis
    liturgical music
    church
    Krakow
    manuscript
    Opis:
    Die vorliegende Bearbeitung ist eine erste Monographie des zur Zeit im Kloster der Klarissinnen in Krakau aufbewahrten franziskanischen Graduals. Wie die innere Kritik aufweist, wurde die Handschrift vor 1260 abgefasst, denn sie enthält keine Messformel über die Heilige Dreifaltigkeit, die in diesem Jahr vom Generalkapitel bestätigt wurde. Es ist wahrscheinlich, dass man die Entstehungszeit noch vor das Jahr 1254 verschieben kann. Damals hat das Kapitel in Metz festgesetzt, dass man die bisherigen Worte „Sie Deus trinus et unus" in der fünften Strophe der Hymne Pange lingua durch die neuen „Sie Christus Deus et homo" ersetzen soll. In der Handschrift gibt es Spuren, an denen man erkennen kann, dass der vorige Text ausradiert und durch einen neuen ersetzt wurde. Das würde davon zeugen, dass der Text Anfang der 2. Hälfte des 13. Jhs. entstanden ist und neben den Handschriften von Klarissinnen aus Stary Sącz ms. 1 von etwa 1260 und ms. 2 zu den ältesten derzeit existierenden franziskanischen Messliturgiken, nicht nur den polnischen, sondern auch europäischen gehört. Ein ungelöstes Problem bleibt die Frage nach der Herkunft des Graduals. Es fehlen in ihm irgendwelche polnischen Kennzeichen. Es gibt da nicht die geringste Andeutung auf unsere Schutzheiligen Stanislaus, Adalbert und Hedwig. Die Handschrift könnte sogar außerhalb der Grenzen Polens entstanden sein. Es wird nicht ausgeschlossen, dass sie von der seligen Salomea für ihr Kloster in Zawichost oder etwas später in Skala bestellt oder aus Rom herbeigebracht wurde. Es soll auch betont werden, dass die Handschrift höchstwahrscheinlich zu den ersten Kopien des franziskanischen, vom Hauptkapitel in den Jahren 1251-1254 bestätigten Archetypus gehörte. Es lässt sich sogar vermuten, dass das Gradual ms. 205 eben dieser Archetyp ist, weil eine ältere franziskanische Handschrift bis jetzt nicht existiert. Der Kodex in Halbbogenformat 2 in mit Leder überzogene Bretter eingebunden (Leder mit geometrischen Mustern geschmückt) zählt 237 Blätter aus Pergamentpapier und 26 hinzugefügte Papierblätter. Das Pergamin präsentiert den sog. nördlichen Stoff, der insofern praktisch ist, als er beiderseitig benutzt werden kann. Die Seiten sind doppelt foliiert - die ursprüngliche Numerierung zeigt mit roter Tusche gezeichnete römische Zahlen, die spätere ist zeitgenössisch mit arabischen Zahlen und schwarzer Tusche geschrieben. Die Handschrift hat eine gotische Schriftart mit Spuren des romanischen Duktus. Der Skriptor nutzte alle Arten der mittelalterlichen Abbreviation. Der musikalische Text wurde „nota quadrata" aufgeschrieben, wobei punctum quadratum oft, besonders in zusammengesetzten Neumen, romboidförmige Gestalt annimmt. Ein solches Vorgehen treffen wir übrigens im heutigen Gradual Romanum. Es werden auch seltener vorkommende graphische Formen verwendet, wie z.B. Neumen liquescentes. Erniedrigungszeichen (b-Moll) und Auflösungszeichen wurden später hin-zugefügt. Der Kodex ms. 205 ist ein vollständiges Gradual, enthält also Gesänge De tempore, De sanctis, Commune sanctorum und Ordinarium missae. Dieser Hauptkern wird durch die Formulare für die Widmung der Kirche und für Verstorbene ergänzt. Im späteren, aus dem 14. Jh. stammenden Teil dagegen finden wir 14 Sequenzen, von denen vier nur in ms. 205 notiert wurden. Es gibt weiterhin eine ziemlich große Anzahl von Alleluja-Versen. Die Knappheit der Sequenzen in der Handschrift (2 im Haupt-, 14 im hinzugefügten Teil) kann durch den Widerwillen Roms gegen die gesungene Dichtung in der Liturgie erklärt werden. Einen ähnlichen Standpunkt teilte der Orden des HI. Franziskus, der die Gesänge aus der Papstkapelle im Lateran übernommen hat, daher die für alle Ordensliturgien typische Anmerkung: Secundum Ordinem Curiae Romanae. Der Teil De tempore fängt mit dem 1. Adventssonntag an und endet mit dem 23. Sonntag nach der Ergießung des Heiligen Geistes. Im Rahmen der Weihnachtszeit befinden sich die Formulare über den Heiligen Stephanus, Jan den Evangelisten, die Unschuldige Kinder, Thomas und Silvester, also Gesänge zu Ehren der Heiligen, die Zisterzienser und Dominikaner in den Teil De sanctis verlegt haben. Unter dem bekannten Feiern fehlen das Fest der Heiligen Dreifaltigkeit und das Fronleichnamsfest, was übrigens eine der Hauptgrundlagen bei der Bestimmung der Provenienz des Graduals bildet. Die Durchsicht der Gesänge führte zu dem Schluss, dass manche von ihnen bei der Identifizierung des Kodexes eine große Bedeutung haben. Zu solchen gehört Rorate caeli desuper am 4. Adventssonntag. Seine Anwesenheit gerade an diesem Tag ist ausschließlich für die franziskanische Tradition spezifisch. Das Gleiche betrifft den Vers Auribus percipe aus dem Introitus für den 4. Fastensonntag, und vor allem die Titel und die Reihenfolge der Alleluja-Gesänge an Sonn- und Feiertagen des ganzen liturgischen Jahres. Es soll auch bemerkt werden, dass Proprium de tempore ms. 205 das für die Mehrheit der franziskanischen Graduale charakteristische Mandatum nicht nur enthält, sondern es als Ganzes mit Text und Melodie bringt. In Proprium sanctorum können wir eine entscheidende Vorherrschaft der Namen beobachten, die sich in Rom einer großen Achtung erfreuten. Den Anfang bildet gemäß der franziskanischen Tradition der Vorabend des HI. Andreas und das Ende die Feier des HI. Klemens, des Papstes und Märtyrers. Von den franziskanischen Heiligen wird die Anwesenheit des Hl. Franziskus und Antonius betont beide wurden auch in die Litanei eingefügt. Marienfeste werden auf die ältesten beschränkt. Es sind: Reinigung Marias, Mariä Verkündung, Himmelfahrt und Geburt. Die für diese Feierlichkeiten bestimmten Alleluja-Gesänge sind in allen franziskanischen Büchern gleich, was auch ein Kriterium für quellenbetreffendes Studium bildet. Das Fehlen anderer Marienfeste, z.B. Mariä Heimsuchung, Darstellung des Herrn, Mariä Namen wird durch chronologische Gründe erklärt. Die genannten Feste wurden in die Liturgie viel später eingeführt. Repertoirereich sind Gesänge Commune sanctorum. Der Kopist berücksichtigte 11 Gruppen von Heiligen, von denen Apostel und Märtyrer am meisten exponiert wurden. Die registrierten Gesänge haben folgende Reihenfolge zuerst alle Introitus, dann Gradualien, weiter Alleluja-Verse, Offertorien und Communiones. Es muss bemerkt werden, dass ein solches Vorgehen nicht nur für die franziskanische Tradition typisch ist. Ähnlich verfuhren die Kopisten der Handschriften aus Tyniec. Erwähnenswert wäre auch die Tatsache, dass nach Commune sanctorum noch zwei Messfornrnlare hinzugefügt wurden: für die Widmung der Kirche (Terribilis) und das zweite für Verstorbene. Die Handschrift bringt nur eins, für die römische und franziskanische Tradition charakteristisch, Requiem aeternam. In Diözesan- und auch Ordenskodexen kommt neben ihm noch ein anderes französischer Herkunft Si enim credimus. Die Gesänge Ordinarium missae, die nach der Messe für Verstorbene ausgeführt wurden, haben eine doppelte Herkunft. Außer 10 für die eigene Tradition maßgebenden Zyklen von Gesängen Kyrie, Gloria, Sanctus und Agnus Dei beobachtet man in dem hinzugefügten Teil - dass sie den Einflüssen von Diözesan- und Ordenspraktiken, z.B. den von Prämonstratensern unterlagen. Das zeigt sich in der Verwendung der für sie typischen Spalten, in der Einführung von nicht weniger als 17 neuen Gesangzyklen und Tropen in Gloria, Sanctus und Agnus Dei. Der vergleichende Prozeß der musikalischen Varianten wies auf, dass das Gradual ms. 205 franziskanische Tradition vertritt. Wenn von der Annäherung des Kodexes an andere Traditionen gesprochen wird, dann betrifft diese Affinität italienische, besonders römische und französische Manuskripte. Entfernt von ms. 205 sind Handschriften der germanischen Länder wie auch polnische. Eine gewisse Annäherung existiert zwischen ihm und den Zistenziensergradualen aus Pelplin.
    Źródło:
    Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne; 1999, 71; 253-368
    0518-3766
    2545-3491
    Pojawia się w:
    Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-10 z 10

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies