Wszystkie pola: Gothic architecture - Katalog OPAC zbiorów

Skocz do pozycji: 1.

Tytuł:: Późnogotycka architektura Portugalii jako symbol wypraw morskich
The late-Gothic architecture of Portugal as a symbol of sea expeditions
Autorzy:: Waśkowiak, Patrycja
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/688338.pdf
Data publikacji:: 2018
Wydawca:: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:: architektura
gotyk
renesans
styl manueliński
Portugalia
architecture
gothic
renaissance
manuelinian style
Portugal
Opis:: On October 25, 1495, Manuel I the Lucky enters the throne of Portugal. This king, continuing the policy of his predecessor, John II, intensively financed commercial sea fishing expeditions. They contributed to the extraordinary enrichment and expansion of the empire, which undoubtedly became the power of the then world. Along with this began a new era in the history of Portugal, which affected almost all aspects of the state, including late Gothic architecture, which was decorated with peculiar ornaments inspired by marine fauna and flora and sailing elements.
Dnia 25 października 1495 r. na tron portugalski wstąpił Manuel I Szczęśliwy. Król ten, kontynuując politykę swojego poprzednika, Jana II, intensywnie finansował wyprawy morskie o charakterze handlowym. Przyczyniły się one do niezwykłego wzbogacenia i rozbudowy imperium, które niewątpliwie stało się potęgą ówczesnego świata. Rozpoczęła się wówczas nowa epoka w dziejach Portugalii, która wpłynęła na niemal wszystkie aspekty państwa, włączając w to późnogotycką architekturę, która zdobiona była osobliwymi ornamentami inspirowanymi morską fauną i florą oraz elementami żeglarskimi.
Źródło:: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica; 2018, 100; 21-30
0208-6050
2450-6990
Pojawia się w:: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 2.

Tytuł:: Wieże mieszkalne na Zamku Wawelskim - badania nad chronologią gotyckiej architektury rezydencji królewskiej
Residential Towers in Wawel Castle – studies on chronology of the Gothic architecture of Royal residence
Autorzy:: Ratajczak, Tomasz
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/706991.pdf
Data publikacji:: 2014
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:: Cracow
Wawel
gothic architecture
Kraków
architektura
gotyk
Opis:: After a period of more than one hundred years of scholarly research on Wawel Castle, one gets the impression that the history of the royal residence’s medieval architecture is fairly well known, at least as far as material and written sources allow it to be. It seems that the only thing left to future generations of researchers is to provide modest additions to the present body of knowledge, small voices on the margins of earlier findings. But this is a false impression and although some gaps in our knowledge of the medieval Wawel will probably never be filled, on the other hand, the currently recreated history of the building of the royal residence requires at least a partial correction. This article focuses on the Gothic fragments of the castle, which in previous studies aroused the most controversy, and at the same time are among the best preserved remains of medieval architecture in Wawel. They consist of a complex of buildings embedded in the north-eastern part of the later, early modern residence, i.e. the so-called early Gothic palatium together with a quadrilateral annexe, which according to most researchers has the shape of a tower referred to in sources as Hen’s Leg. It occupies the eastern part of the northern wing of the castle, with the Danish Tower adjacent to the south-east corner of the annexe, and the elongated pavilion overhanging the high, arcaded foundation. The results of the study of architectural detail presented in this article prompted a significant correction to the dating of the tower of Hen’s Leg, which should be amended by at least half a century, to the late 1350s. On the other hand, the alterations of the interiors, which were fitted with Gothic vaults, can be dated as late as the end of the fourteenth century. This correction also affects the chronology of the buildings adjacent to the Hen’s Leg, above all the Danish Tower.
Źródło:: Rocznik Historii Sztuki; 2014, 39; 177-190
0080-3472
Pojawia się w:: Rocznik Historii Sztuki
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 3.

Tytuł:: Primum post matricem… Gotycka architektura kolegiaty Najświętszej Marii Panny w Sandomierzu
Primum post matricem... Gothic Architecture of the Collegiate Church of the Blessed Virgin Mary in Sandomierz
Autorzy:: Kossakowski, Adam
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/15597783.pdf
Data publikacji:: 2022
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:: Sandomierz
collegiate church of the Blessed Virgin Mary
hall church
Gothic architecture
Gothic
14th century
Middle Ages
kolegiata Najświętszej Marii Panny
kościół halowy
architektura gotycka
gotyk
XIV wiek
średniowiecze
Opis:: Średniowieczna architektura kolegiaty w Sandomierzu, drugiej pod względem godności świątyni diecezji krakowskiej, nie została jak dotąd satysfakcjonująco opracowana. Artykuł stanowi więc próbę nowego przedstawienia architektury kościoła w genetycznym kontekście czternastowiecznego budownictwa Europy Środkowo-Wschodniej. Przeprowadzone ostatnio prace konserwatorskie pozwalają na zrewidowanie istniejących teorii dotyczących etapów powstawania świątyni. Wiele wskazuje na to, że już około 1350 r., z fundacji Kazimierza Wielkiego, rozpoczęto wznoszenie halowego korpusu, który ukończono około roku 1370. Następnie przystąpiono do nadbudowy i przesklepienia prostokątnego chóru z 2. połowy XIII w., a konsekracji świątyni dokonał w 1382 r. biskup krakowski Jan z Radliczyc. W kolejnych latach rozebrano wschodnią ścianę prezbiterium, zastępując ją poligonalną apsydą. Każda z naw kościoła była oryginalnie nakryta osobnym dachem dwuspadowym. Najbliżej spokrewniony z kolegiatą jest halowy korpus katedry w Ołomuńcu, a wzór dla rozety z fasady zachodniej stanowi maswerk z transeptu kościoła Cystersów w Zlatej Korunie.
The medieval architecture of the second most eminent church in the diocese of Cracow, the collegiate church of the Blessed Virgin Mary in Sandomierz, which owes its Gothic appearance to the foundation of King Casimir the Great, has not yet been satisfactorily studied. The article attempts to present its architecture in relation to 14th-century structures of Central and Eastern Europe. Recent conservation work makes it possible to revise the earlier theories about the stages of the churchs construction. There are many indications that the construction of the hall nave started as early as ca. 1350, founded by King Casimir the Great, and was completed around 1370. This was followed by the upwards extension and vaulting of the rectangular choir, constructed in the second half of the 13th century. The church was consecrated in 1382 by the Bishop of Cracow, Jan of Radliczyce. In the following years, the east wall of the chancel was demolished and replaced with a polygonal apse. Each aisle of the building was originally covered by a separate gabled roof. The closest relative to the collegiate church is the hall nave of the cathedral in Olomouc and the rosette of the western façade is modelled on the window tracery from the transept of the Cistercian church in Zlatá Koruna.
Źródło:: Biuletyn Historii Sztuki; 2022, 84, 4; 715-763
0006-3967
2719-4612
Pojawia się w:: Biuletyn Historii Sztuki
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 4.

Tytuł:: Brama przeszłości. Fasada zachodnia kolegiaty w Wiślicy a program historyczny w mecenacie Kazimierza Wielkiego
The Gate of the Past. West Façade of the Collegiate Church in Wiślica and a Historical Programme in Kazimir’s the Great patronage
Autorzy:: Pajor, Piotr
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2151014.pdf
Data publikacji:: 2015-12
Wydawca:: Wyższe Seminarium Duchowne Diecezji Elbląskiej w Elblągu
Tematy:: Wiślica
Gothic architecture
the Piasts
past
commemoration
Opis:: The Gothic collegiate church in Wiślica, founded by king Kazimir the Great in 1350, replaced older structure, What were preserved from that Romanesque church, was a twotower façade included to a new building and 13th century sculpture of Madonna. It seems that the point of this action was commemoration of the both distant and close past of the town, including the time when when citizens of Wiślica supported Władysław’s the Short struggleof power. Moreover, on the Romanesque façade a statue representing Kazimir himself was placed. Similar solutions were introduced also in other Kazimir’s foundations. Another significant point of reference is collegiate church in Vienna where at the same time older façade was preserved decorated with the founder’s statue. Yet in Wiślica such historical programme was connected with the arms of the lands ruled by Kazimir. All these elements make an image of reunited Kingdom ruled by the rightful dynasty.
Źródło:: Studia Elbląskie; 2015, 16; 135-146
1507-9058
Pojawia się w:: Studia Elbląskie
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 5.

Tytuł:: Gotycka architektura kościoła farnego (Bożogrobców) pw. Świętego Ducha w Przeworsku
The Gothic Architecture of the Main Parish (Knights of the Holy Sepulchre) Church of the Holy Ghost in Przeworsk
Autorzy:: Adamski, Jakub
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/14512679.pdf
Data publikacji:: 2023
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:: church architecture
Gothic architecture
Crown Ruthenia
Knights of the Holy Sepulchre
rib vault
lierne vault
net vault
pseudo-basilica
architektura sakralna
architektura gotycka
Ruś Koronna
Bożogrobcy
sklepienia żebrowe
sklepienia gwiaździste
sklepienia sieciowe
pseudobazylika
Opis:: Artykuł stanowi pierwszą w literaturze naukowej monografię gotyckiej architektury kościoła farnego (dawniej Bożogrobców) w Przeworsku, niegdyś prywatnym mieście rodu Tarnowskich na Rusi Koronnej. Na podstawie analizy źródeł pisanych oraz struktury architektonicznej autor proponuje spójną interpretację dziejów budowy świątyni. Omówiony został proces wznoszenia fary, zapoczątkowany zapewne około 1400 r., a także jej XIX- i XX-wieczne przekształcenia. Przedstawiono genezę poszczególnych rozwiązań architektonicznych (typ rzutu, struktura przestrzenna, system konstrukcyjny, kompozycja sklepień), co pozwoliło na wykazanie istotnego miejsca budowli w dziejach architektury gotyckiej w południowej Polsce.
The article constitutes a monographic study, the first to be found in specialist literature, of the Gothic architecture seen in the main parish (formerly of Knights of the Holy Sepulchre) church of the Holy Ghost in Przeworsk, once a private town of the Tarnowski family in Crown Ruthenia. On the basis of an analysis of the written sources and the building’s architectural structure, the author proposes a coherent interpretation of its construction in historical perspective. The construction process, begun probably ca. 1400, and the 19th- and 20th-century transformations of the structure are discussed. The origins of particular architectural solutions (ground plan type, spatial structure, construction system, vault composition) are discussed, allowing to present the building’s important place in the history of the Gothic architecture in southern Poland.
Źródło:: Biuletyn Historii Sztuki; 2023, 85, 2; 5-34
0006-3967
2719-4612
Pojawia się w:: Biuletyn Historii Sztuki
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 6.

Tytuł:: Maswerk chóru katedry – awangardowa forma w architekturze XIII-wiecznego Wrocławia
The tracery in the cathedral’s choir – an avant-garde form in the architecture of 13th-century Wrocław
Autorzy:: Jarzewicz, J.
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/294073.pdf
Data publikacji:: 2018
Wydawca:: Politechnika Wrocławska. Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej
Tematy:: maswerk
architektura gotycka
katedra
Wrocław
tracery
Gothic architecture
cathedral
Opis:: Artykuł poświęcony jest analizie morfologicznej i interpretacji maswerków chóru katedry we Wrocławiu. Szczególną oryginalnością wyróżnia się maswerk okna wschodniego prezbiterium, w którego couronnement pojawia się dziewięciolistna rozeta o „kroplowatym” kształcie. Nie jest znany inny przykład tego rodzaju kompozycji, brak również bliskich analogii, które wyprzedzałyby jej czas powstania (przed 1268). Ta skomplikowana i niezwykła forma maswerku skłania do postawienia wielu pytań – o jego autentyczność, jego datowanie i genezę oraz miejsce w architekturze gotyckiej. Materialna substancja została po zniszczeniach II wojny światowej zrekonstruowana według stanu przedwojennego, który prawdopodobnie odpowiadał stanowi średniowiecznemu. Na podstawie analizy porównawczej można stwierdzić, że budowniczowie działający we Wrocławiu zaznajomieni byli z najnowszymi osiągnięciami w zakresie projektowania maswerków, m.in. strzech budowlanych Amiens i Kolonii. Podobnie jak w przypadku rzeźbiarskich detali, brak jest opóźnień stylowych w stosunku do wiodących ośrodków. Maswerk wrocławski, którego głównym motywem jest dziewięciolistna otwarta rozeta, nie jest przy tym bierną recepcją zachodnich osiągnięć, ale zupełnie indywidualną kreacją powstałą w oparciu o gruntowne opanowanie geometrycznego sposobu projektowania przez architekta poszukującego oryginalnych rozwiązań. Niekonwencjonalne, oryginalne kreacje powstawały równocześnie w Minden i w Pforcie, są to jednak zjawiska paralelne, a nie pierwowzory dla rozwiązania.
The topic of the article is the morphological analysis and interpretation of the traceries of the choir of the cathedral in Wrocław. The tracery of the east window of the presbytery is particularly interesting, in its couronnement appears a nine-lobe open rosette of a “drop” shape. There is no other tracery of this kind or a close analogy which would be dated prior to the time of the creation of this window (before 1268). Its complicated and unusual form prompts us to ask a number of questions – about its authenticity, its dating or genesis, and its place in Gothic architecture. The material structure was reconstructed after the destruction of World War II according to the pre-war state, which probably corresponded to the medieval shape. Based on the analysis of forms, it can be stated that the builders operating in Wrocław were familiar with the latest developments in the design of traceries, among others, that of cathedrals of Paris, Amiens and Cologne. As in the case of sculptural details, there are no stylistic delays in relation to the leading centers. The tracery of Wrocław, whose main motif is a nine-lobe open rosette, is not a passive reception of western influences and achievements, but a highly individual creation based on a thorough mastery of the geometrical way of design by an architect searching for original solutions. Unconventional, innovative creations appeared simultaneously in Minden and in Pforta, however, these are parallel phenomena and not the prototypes for the Wrocław design. Their common sources are the centers of Gothic architecture in northern France.
Źródło:: Architectus; 2018, 1 (53); 21-38
1429-7507
2084-5227
Pojawia się w:: Architectus
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 7.

Tytuł:: Średniowieczne kościoły halowe na Śląsku. Część 1. Kościoły z XIII w.
Medieval hall churches in Silesia. Part 1. Churches in the 13th c.
Autorzy:: Kozaczewska-Golasz, H.
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/1366529.pdf
Data publikacji:: 2013
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:: Śląsk
architektura gotycka
kościoły halowe
Silesia
gothic architecture
hall churches
Opis:: Wiek XIII to okres szybkiego rozwoju architektury sakralnej od wczesnogotyckiej, przez krótką fazę gotyku zwanego klasycznym, do gotyku rozwiniętego w końcu stulecia. Układ halowy otrzymało na Śląsku 9 kościołów parafialnych, 4 kościoły zakonne oraz kolegiata. Kościoły parafialne miały krótkie 3 – 4 przęsłowe korpusy, z wyjątkiem kościołów w Grodkowie i Złotoryi, gdzie było po 5 przęseł. Do połowy XIII w. prezbiteria tych kościołów miały plan prostokątna, nawy boczne zamknięte były od wschodu ścianami prostymi, a kościoły nie posiadały wież. Nowy układ przestrzenny zamierzano zastosować w cysterskim kościele w Henrykowie, rozpoczętym około 1230 r. Układ halowy miało otrzymać trójnawowe prezbiterium, zakończone od wschodu ścianą prostą, otoczone kaplicami. Po 1241 r. zmieniono koncepcję na bazylikową, podwyższając nawę środkową. Mury zewnętrzne kościołów z 1 poł. XIII w. podparte były przyporami, mimo że korpusy nawowe pozostawały bez sklepień. Prawdopodobnie sklepione były tylko prezbiteria, co można sądzić po jedynym lepiej zachowanym prezbiterium kościoła św. Wawrzyńca we Wrocławiu. Sześciodzielne sklepienie oparte było na służkach w narożach wnętrza, przy pilastrach w środku ścian podłużnych oraz na wspornikach. We wrocławskim kościele franciszkańskim przesklepiony był także korpus nawowy, żebra spływały na ścianach na pilastry ze służkami w narożach. W Henrykowie sklepienia miały się opierać na narożnych służkach i pośrednich wspornikach. W prezbiterium kościoła parafialnego w Grotkowie rozpoczętym około 1250 r. żebra spływają na wiązki służek podwieszonych, dwupoziomowych, o dekoracyjnych głowicach. Bryła kościoła w Grotkowie wzbogacona została o zakrystię i otwartą kruchtę. Wcześniej zakrystia z czasów budowy została stwierdzona tylko we wrocławskim kościele św. Wawrzyńca. 3 ćw. XIII w. przyniosła wzbogacenie bryły i wnętrza kościołów parafialnych. Zmieniono zakończenie wschodnie prezbiterium z prostokątnego na trójboczne (Głubczyce, Racibórz), a korpusy nawowe otrzymały po dwie wieże zachodnie (Złotoryja, Głubczyce, Racibórz). Nie tylko prezbiteria, ale także korpusy nawowe przekrywano sklepieniami krzyżowo-żebrowymi. Stosowano różne sposoby podparcia żeber: w Złotoryi – wiązki służek schodzących do posadzki; w Głubczycach rozpoczęto budowę jednego filara krzyżowego ze służkami, ale kolejne wzniesiono ośmioboczne wydłużone bez służek, przy ścianach pozostawiono wiązki służek. Natomiast w prezbiterium w Raciborzu zastosowano służki podwieszone, a w korpusie zrezygnowano ze służek na rzecz wsporników. W 1268-1269 r. rozpoczęto przebudowę kościoła cysterskiego w Trzebnicy od kaplicy św. Jadwigi, która otrzymała wnętrze rozczłonkowane gęsto rozmieszczonymi wiązkami służek schodzących do posadzki. Jednak w rozpoczętym nieco później, w 1272 r. kościele cysterskim w Kamieńcu Ząbkowickim całkowicie zrezygnowano ze służek – żebra wtapiają się w ściany lub w filary. Jeszcze w dolnym kościele kolegiaty św. Krzyża w prezbiterium występują półfilary, ale w transepcie, przesklepionym do 1290 r., i korpusie dolna powierzchnia ścian pozostała bez rozczłonkowań, żebra wtapiają się w ściany, podobnie jak w górnym prezbiterium, ukończonym w 1295 r. W końcu XIII w. nastąpiło wyraźne odejście od klasycznego rozczłonkowania służkami. Ten specyficzny dla architektury śląskiej sposób kształtowania wnętrz, odmienny od gotyku klasycznego doprowadził do czternastowiecznego gotyku rozwiniętego. Na zewnątrz mury kościołów halowych od 1 ćw. XIII w. posiadały przypory, które nadawały im charakter gotycki. Ich bryły początkowo oszczędne, o prostokątnych zamknięciach, w 3 ćw. stulecia wzbogaciły się o wielobocznie zakończone prezbiteria oraz o dwie wieże zachodnie. Wzrastała wysokość elewacji, ilość przypór i wielkość okien. Kościoły rozpoczęte w 4 ćw. XIII w. - kolegiata św. Krzyża we Wrocławiu i kościół cysterski Kamieńcu Ząbkowickim prezentują rozbudowane, rozczłonkowane, wysokie bryły gotyku rozwiniętego.
The 13th century was a period in which we can observe fast development of sacral architecture, starting from early gothic architecture through a short phase of gothic called classical gothic, to gothic architecture developed at the end of the century. A hall design was used to build 9 parish churches, 4 abbey churches and a collegiate building. The parish churches had short 3– 4-bay naves, except for the churches in Grodków and Złotoryja, where there were 5 bays. Until the mid 13th century the chancels of these churches were built on a plan of a rectangle, aisles were closed with straight walls from the eastern side and churches did not have any towers. The new spatial design was to be used in a Cistercian church in Henryków, whose construction started about 1230. The hall design was planned for a three-aisle chancel closed with a straight wall from the eastern side and surrounded with chapels. After 1241 the concept was changed, the height of the nave was increased and thus the church became a basilica. From the first half of the 13th century, external walls of churches were supported on buttresses although the naves were left without vaults. Most probably only chancels were vaulted, which can be seen in one of the best preserved chancels in the Church of St. Valery in Wrocław. The vault is divided into six sections and supported on attached shafts in the corners of the interior near pilasters in the middle part of walls and on brackets. In the Franciscan church in Wrocław, the body of the nave was vaulted too, ribs would go down the walls to pilasters with attached shafts in the corners. In Henryków vaulting was supported on attached shafts in the corners and indirect brackets. In the chancel of the parish church in Grodków, the construction of which started about 1250, ribs are joined at clusters of bi-level, suspended attached shafts with decorative heads. The body of the church in Grodków was enriched with a sacristy and an open porch. The only sacristy found earlier was the sacristy in the Church of St. Valery in Wrocław. The third quarter of the 13th century was the time when both the bodies of parish churches and their interiors became more complex. The west end of the chancel is no longer rectangular, it became a three-sided structure (Głubczyce, Racibórz) and two western towers were added to the naves (Złotoryja, Głubczyce, Racibórz). Not only chancels but also the naves were covered by cross-ribbed vaulting. Various ways of supporting ribs: in Złotoryja – clusters of attached shafts going down to the floor; in Głubczyce one pillar was crossed with attached shafts and all other pillars are eight-sided without attached shafts, however, near walls there are clusters of attached shafts, while in Racibórz there are suspended attached shafts, and in the nave only brackets were used and there are no attached shafts. At the turn of 1268 and 1269 the construction of a Cistercian church in Trzebnica was started with erecting St. Hedwig Chapel with its interior divided by numerous clusters of attached shafts reaching the floor. However, in a Cistercian church in Kamieniec Ząbkowicki, the construction of which started a little later on – in 1272, attached shafts were given up completely, ribs are set in walls or pillars. Even in the lower part of the Collegiate Church of the Holy Cross, in the chancel there are semi detached pillars, however, in the transept, which was vaulted until 1290, and in the body of the church the lower part of walls was simple without any additional elements, ribs are set in walls just like in the upper chancel completed in 1295. At the end of the 13th century, the classical division into attached shafts was given up completely. This way of shaping interiors, so characteristic for Silesian architecture, was different from classical gothic architecture and led to the developed gothic forms in the 14th century. From the first quarter of the 13th c. on the outside walls of hall church there were buttresses thanks to which the architectural style of churches looked more gothic. Initially their bodies were simple, rectangular structures, however, in the third quarter of the century, they were enriched with polygonal chancels and two western towers. The height of elevation increased as well as the number of buttresses and windows. Churches started in the 4th quarter of the 13th c. - the Collegiate Church of the Holy Cross in Wrocław and the Cistercian church in Kamieniec Ząbkowicki, present extensive, high bodies of the developed gothic architecture.
Źródło:: Kwartalnik Architektury i Urbanistyki; 2013, 58, 1; 5-56
0023-5865
Pojawia się w:: Kwartalnik Architektury i Urbanistyki
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 8.

Tytuł:: Średniowieczne kościoły halowe na Śląsku. Część 2. Kościoły z XIV w.
Medieval hall churches in Silesia. Part 2. Churches in the 14th c.
Autorzy:: Kozaczewska-Golasz, H.
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/145785.pdf
Data publikacji:: 2013
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:: Śląsk
architektura gotycka
kościoły halowe
Silesia
gothic architecture
hall churches
Opis:: W XIV w. na Śląsku wzniesiono 18 kościołów halowych, w większości były to miejskie kościoły parafialne, pozostałe stanowią: dwie kolegiaty (Wrocław, Głogów), dwa kościoły franciszkańskie, jeden cysterski i dwa kościoły augustiańskie. Najczęściej wzniesione zostały od nowa, a niektóre powstały w drodze przebudowy lub rozbudowy obiektów wcześniejszych. Pod względem planu i bryły kościoły halowe można podzielić na dwie grupy. Do pierwszej z nich można zaliczyć obiekty halowe z wydłużonymi prezbiteriami, zaś w drugiej grupie znajdują się kościoły o innych, zróżnicowanych układach. Wśród kościołów pierwszej grupy występują trzy obiekty z prezbiteriami zamkniętymi prostą ścianą, wzniesionymi w XIII w. W pozostałych kościołach prezbiteria zakończone są wielobokiem stosowanym od 2 połowy XIII w. W drugiej grupie znalazły się kościoły z rozbudowaną częścią wschodnią. Dwa kościoły posiadają prezbiterium trójnawowe, halowe (w Nysie z XV w.), w dwóch występują transepty, a w trzecim zakrystia i kaplice tworzą w bryle pseudotransept. W XIV w. na Śląsku wykształciły się dwa nowe typy kościołów halowych ‒ jeden z wydłużonym prezbiterium i wieżą usytuowaną asymetrycznie w narożu między prezbiterium a korpusem oraz drugi z prezbiterium trójnawowym halowym, stanowiącym przedłużenie korpusu i zakończonym trzema wielobokami po stronie wschodniej. Jedną wieżę w północnym narożu między prezbiterium a korpusem najwcześniej wzniesiono w końcu XIII w. w Kożuchowie i Żarach, a później w kościele parafialnym w Paczkowie, we wrocławskim kościele św. Doroty oraz w kościołach w Środzie Śląskiej, Wołowie i Opolu. Tradycyjne dwie wieże zachodnie zbudowano tylko we wrocławskim kościele NMP na Piasku. W kościołach parafialnych w Gubinie i Jaworze wieże zachodnie pochodziły z XIII w. Wyjątkowym rozwiązaniem są dwie wieże po wschodniej stronie korpusu, przy transepcie, które wznoszą się w kolegiacie wrocławskiej. Trójnawowe halowe prezbiterium posiada kościół cysterski w Kamieńcu Ząbkowickim (rozp. 1274 r.) oraz kościół NMP na Piasku we Wrocławiu, w którym każda z naw kończy się wielobokiem. Wnętrze kościoła wrocławskiego jest długie, prezbiterium przechodzi w korpus nawowy. Wydzielenie części wschodniej zrealizowano w formie lektorium i ścian parapetowych w linii filarów międzynawowych. Rozbudowany układ przestrzenny ma kolegiata głogowska z oryginalnymi kaplicami po obu stronach długiego prezbiterium oraz z kaplicami po raz pierwszy wbudowanymi od początku między przypory korpusu nawowego. Po stronie zachodniej prawdopodobnie wznosiła się jedna wieża. Czternastowieczne kościoły halowe na Śląsku były budowlami wysokimi, przestronnymi i dobrze oświetlonymi. Ich budowniczowie zrezygnowali z klasycznego systemu sklepień z żebrami spływającymi na wiązki służek. Nowe formy kształtowania wnętrza zapoczątkowane zostały w dwóch kościołach rozpoczętych w 4 ćw. XIII w. – kościele cysterskim w Kamieńcu Ząbkowickim i kolegiacie św. Krzyża we Wrocławiu. W ich wnętrzach zrezygnowano z klasycznego systemu rozczłonkowania ścian służkami, żebra sklepienne w górnej części wtopiono w mury i pozostawiono gładkie ściany jedynie z wysokimi oknami. Gładkie ściany z wysokimi oknami maswerkowymi przyczyniają się do powiększenia przestrzeni naw bocznych. Międzynawowe filary ośmioboczne i ośmioboczne z lizenami podkreślają układ wertykalny. Wszystkie wnętrza przekryte były sklepieniami na rzutach kwadratów lub prostokątów. We wrocławskiej kolegiacie św. Krzyża po raz pierwszy nawę główną przekryto sklepieniem gwiaździstym, a nawy boczne sklepieniami pięciopodporowymi. Połączenie kwadratowych przęseł o sklepieniach gwiaździstych i prostokątnych pięciopodporowych powtarzano w kolejnych kościołach i można je uznać za typowe dla śląskich założeń halowych. W bazylikach zastosowano je tylko jeden raz w prezbiterium kościoła p.w. św. Marii Magdaleny we Wrocławiu. Asymetryczne sklepienia pięciopodporowe wprowadziły do wnętrza element ruchu. Jeszcze większą dynamikę uzyskano w kościołach, w których rozstaw filarów mijał się z rozstawem podpór, jak w kościele w Namysłowie i Ścinawie. To z pewnością nie przypadek czy błąd w obliczeniach, ale przemyślana koncepcja architektów 2 poł. XIV w. Dążenie do tworzenia asymetrii w bryłach kościołów spowodowało rezygnację z fasad dwuwieżowych i wprowadzenie jednej wieży w północnym narożu między prezbiterium a nawą. Znamienne jest, że wcześniej rozpoczętą dwuwieżową fasadę zachodnią w Jaworze zrealizowano jako jednowieżową, asymetryczną. Urozmaicenie form widoczne jest w układzie maswerków, tworzących zróżnicowane kompozycje. Wcześnie pojawiły się w nich rybie pęcherze, elementy gotyku płomienistego. Prawdopodobnie pierwsze rybie pęcherze znajdują się w portalu zachodnim kościoła NMP na Piasku we Wrocławiu, rozpoczętym około 1330 r. Czy formy te mogły przyjść z Anglii? Angielskie pochodzenie mają sklepienia asymetryczne, wzorowane na „szalonym sklepieniu” w Lincoln. Angielskie maswerki są niezwykle urozmaicone, a portale ujęte w pinakle, podobnie jak na Śląsku. Mobilność budowniczych średniowiecznych była ogromna. W XIV wieku widoczne są na Śląsku wpływy z Anglii, a także z Włoch, o czym świadczą portale, rzeźby wsporników (kościół NMP na Piasku we Wrocławiu) oraz lizeny jako typowe elementy pionowego rozczłonkowania. Mimo przejścia Śląska w lenno czeskie i teoretycznych możliwości wpływów z Czech i Austrii na Śląsku działali architekci średniowieczni, którzy stworzyli własną odmianę gotyku, z wpływami pochodzącymi z różnych dzielnic i krajów, odpowiednio przetworzonymi, a nie kopiowanymi. Swoją działalność rozpoczęli w 4 ćw. XIII w. od wielkich założeń we Wrocławiu i Kamieńcu Ząbkowickim. Pojawiły się w nich nowe układy przestrzenne, konstrukcje i formy, które ukształtowały architekturę śląskich kościołów halowych w XIV w., architekturę gotyku rozwiniętego, odmiennego od europejskiego gotyku klasycznego. Jej nowe cechy to: przestronność, asymetria i dynamika.
Eighteen hall churches were erected in Silesia in the 14th c., these were mainly city parish churches, however, there were also: two collegiate churches (Wrocław, Głogów), two Franciscan churches, one Cistercian church and two Augustinian ones. Most often they were new but some were built by way of reconstructing or developing earlier church buildings. In terms of the body and plan, hall churches can be divided into two groups. In the first one there are hall churches with elongated chancels and in the other one there are churches with a variety of other designs. In buildings belonging to the first group there are three churches with chancels closed with a straight wall, they were built in the 13th c. In the remaining churches in this group chancels are closed with a polygon, which was used from the second half of the 13th c. In the other group there are churches with a developed western wall. Two churches have a three-aisle, hall chancel (Nysa, 15th c.), in two other churches there are transepts and in the third one a sacristy and chapels form a pseudotransept. In the 14th c. two new types of hall churches were developed in Silesia, the first one had an elongated chancel and a tower located asymmetrically in the corner between the chancel and the nave and the other one with a three-aisle hall chancel, which was the extension of the nave and was closed with three polygons on the eastern side. The first towers erected on the northern corner between the chancel and the nave come from the end of the 13th c. and are located in Kożuchów and Żary, later they were also built in the parish church in Paczków, the Church of St. Dorothy in Wrocław and in Środa Śląska, Wołów and Opole. Two traditional western towers were built only in the Church of Virgin Mary on the Sand in Wrocław. In parish churches in Gubin and Jawor western towers came from the 13th c. An exceptional solution are two towers on the eastern side of the nave, which are adjacent to the transept in the Collegiate Church in Wrocław. A three-aisle hall chancel can be seen in the Cistercian church in Kamieniec Ząbkowicki (started in 1274) and in the Church of Virgin Mary on the Sand in Wrocław, in which each aisle is closed with a polygon. The church interior is long and its chancel extends into the nave. The eastern part is separated by a rood screen and parapet walls following a line of pillars between aisles. The collegiate church in Głogów has a developed spatial design with original chapels on both sides of a long chancel and chapels which for the first time were built between the buttresses of the nave at the beginning of church construction. On the western in the past side there may have been one tower. Fourteenth century hall churches in Silesia were high, spacious and well lit buildings. Their constructors decided to give up a classical system of vaults with ribs flowing to clusters of attached shafts. New forms of interior design were started in two churches whose construction began in the fourth quarter of the 13th c. – the Cistercian church in Kamieniec Ząbkowicki and the Collegiate Church of the Holy Cross in Wrocław. In their interiors the classical system of walls fragmented by attached shafts was given up, vault ribs in the top part were set in walls and thanks to this walls were smooth with high windows. Smooth walls with high tracery windows contribute to the impression that aisles are larger than they really are. Pillars between aisles are octagonal, there are also octagonal pillars with pilaster strips emphasizing the vertical design of the interior. All interiors are covered with vaults designed on square and rectangular projections. In the Collegiate Church of the Holy Cross in Wrocław, for the first time, the nave was covered with a star vault and aisles with cinquesupport vaults. The combination of two bays with star vaults and rectangular cinquesupport vaults was repeated in more churches and one can consider this design typical of Silesian hall design. In basilica churches such combination was used only once in the chancel of the Church of St. Mary Magdalene in Wrocław. Asymmetrical cinquesupport vaults introduced a motion element to interiors. Even better dynamics was achieved in churches in which pillar spacing was different from the spacing of other supporting elements, like in the churches in Namysłów and Ścinawa. This could not have been an accident or a calculation error, it must have been a well planned concept of architects from the second half of the 14th c. Striving for asymmetry in church bodies resulted in giving up elevations with two towers and introducing single towers on the northern corner between a chancel and a nave. It is characteristic that in Jawor the elevation started with two towers was finally completed with one asymmetric tower. A variety of forms is visible also in the design of tracery windows forming numerous compositions. Such elements as vesica piscis or flamboyant style of the late gothic appeared quite early. Most probably the first vesicae piscis can be seen in the western portal of the Church of Virgin Mary on the Sand in Wrocław, which was started about 1330. Could such forms have come from England? Certainly asymmetric vaults are of English origin and followed the “crazy vaults” of Lincoln Cathedral of St. Mary. English tracery is incredibly varied, portals are decorated with pinnacles, in Silesia it is similar. The mobility of medieval constructors was immense. In the 14th c. in Silesia one can observe English and Italian influences, the evidence of which are bracket sculptures (the Church of Virgin Mary on the Sand in Wrocław) and pilaster strips which were typical elements of vertical fragmentation. Although Silesia became a Czech fiefdom, and thus theoretically there could have been more Czech and Austrian influences, in fact there still were medieval architects who created their own type of gothic architecture influenced by various districts and countries, however, they transformed and not only copied the existing forms. They started their activity in the 4th quarter of the 13th c. with large complexes in Wrocław and Kamieniec Ząbkowicki. There appeared new spatial designs, constructions and forms which shaped the architecture of Silesian hall churches in the 14th c., the architecture of a developed gothic style different from the European classical gothic architecture. The new characteristics were: spaciousness, asymmetry and dynamics.
Źródło:: Kwartalnik Architektury i Urbanistyki; 2013, 58, 2; 5-66
0023-5865
Pojawia się w:: Kwartalnik Architektury i Urbanistyki
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 9.

Tytuł:: Średniowieczne kościoły halowe na Śląsku. Część 4. Kościoły w okresie od XIII do połowy XVI w.
Medieval hall churches in Silesia. Part 4. Churches between the 13th and mid 16th c.
Autorzy:: Kozaczewska-Golasz, H.
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/1366596.pdf
Data publikacji:: 2013
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:: Śląsk
architektura gotycka
kościoły halowe
Silesia
gothic architecture
hall churches
Opis:: Artykuł stanowi posumowanie trzech wcześniejszych publikacji o halowych kościołach wznoszonych na Śląsku w kolejnych stuleciach od XIII do połowy XVI w. Przedstawiono zmiany, jakie zaszły w tym okresie w układach przestrzennych bryły i wnętrza, konstrukcji, systemach sklepiennych. Ukazano także detale architektoniczne, podkreślając wiodące i nowe elementy. Wszystkie istotne etapy w kształtowaniu kościołów, ich wnętrz i detali znalazły odzwierciedlenie w rysunkach i fotografiach.
This article is a summary of three earlier publications about hall churches erected in Silesia from the 13th to the mid 16th c. It presents changes which occurred in this time in spatial designs of the church body, its interior, construction and vaulting systems. It also discusses architectural details emphasising leading and new elements. All essential stages in shaping churches, their interiors and details are presented in drawings and photographs.
Źródło:: Kwartalnik Architektury i Urbanistyki; 2013, 58, 4; 5-30
0023-5865
Pojawia się w:: Kwartalnik Architektury i Urbanistyki
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 10.

Tytuł:: Średniowieczne kościoły halowe na Śląsku. Część 3. Kościoły z XV – połowy XVI w.
Medieval hall churches in Silesia. Part 3. Churches between the 15th and mid 16th c.
Autorzy:: Kozaczewska-Golasz, H.
Golasz-Szołomicka, H.
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/145810.pdf
Data publikacji:: 2013
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:: Śląsk
architektura gotycka
kościoły halowe
Silesia
gothic architecture
hall churches
Opis:: W okresie od XV w. do około połowy XVI w. na Śląsku (w granicach historycznych) wznoszono kościoły halowe na obszarze od Gubina do Żor. Posiadały one zróżnicowane układy przestrzenne, podziały wnętrz i sklepienia. Wśród 21 kościołów ponad połowę stanowią kościoły z jednonawowym prezbiterium, o niezbyt wysokich korpusach nawowych około 12-14 m, z wyjątkiem kościoła w Żarach o wysokości 19,10 m. Kościoły te przekryte były sklepieniami krzyżowymi, gwiaździstymi i pięciopodporowymi. Tylko w kościołach w Kątach Wrocławskich, Gryfowie Śląskim i w zakrystii we wrocławskim kościele św. Barbary założono sklepienia sieciowe. Żebra sklepień opierają się na wspornikach lub wnikają bezpośrednio w ściany i filary. Artykulację ścian wnętrza pilastrami zastosowano w Żarach i być może w Sycowie. W dziewięciu kościołach halowemu korpusowi odpowiada halowe prezbiterium. W trzech obiektach (Namysłów, Opole, Lwówek Śląski) każdą z naw zakończono po stronie wschodniej wielobokiem, podobnie jak w XIV w. po raz pierwszy na Śląsku uczyniono to w kościele NMP na Piasku we Wrocławiu. Halowe prezbiterium i korpus nadają kościołom znaczną długość. Nakrywano je jednym dachem dwuspadowym oraz dachami wielobocznymi nad częścią wschodnią. Kościół w Bytomiu, po przebudowie w XIX w. uzyskał układ z trójnawowym prezbiterium halowym, jednak pierwotnie posiadał on jednonawowe prezbiterium z wysokimi kaplicami po bokach, a każde wnętrze nakryte było oddzielnym dachem, które kontynuowano nad korpusem. Wnętrza kościołów różnią się rozstawem filarów, artykulacją ścian oraz systemem sklepiennym. Tylko w Namysłowie zachowały się sklepienia z XV w., w Opolu i Bytomiu założono sklepienia sieciowe około połowy XVI w., natomiast w Lwówku Śląskim sklepienia uległy całkowitemu zniszczeniu. W pięciu kościołach z halowymi prezbiteriami wprowadzono nowe rozwiązanie w postaci wielobocznego halowego obejścia, wcześniej niewystępującego na Śląsku. Po raz pierwszy wzniesiono je prawdopodobnie w Szprotawie, potem w Nysie i Gubinie. Kościoły w Górze i Mirsku zamknięto od wschodu wielobocznie, ale układ filarów i arkad międzynawowych dochodzących do ściany wschodniej nie tworzy właściwego obejścia. Kościoły halowe z prezbiterium z obejściem budowano także na niedalekich od Śląska terenach Pomorza Zachodniego i Wielkopolski. Niewątpliwie na kościołach pomorskich z kaplicami między wewnętrznymi przyporami wzorował się twórca kościoła w Gubinie. Jednak strona zewnętrzna kościoła pozostała tradycyjnie „śląska” – z wyraźnymi przyporami. W Wielkopolsce kościoły z halowym obejściem zaczęto budować później niż na Śląsku. „Hale obejściowe” Wielkopolski powstałe po 1450 r. mimo stosowanej nazwy nie miały wykształconego obejścia, sklepienie nawy głównej dochodziło do wschodniego wieloboku. Podobnie rozwiązano część wschodnią w kościele w Górze i Mirsku. Koncepcje halowego obejścia w Polsce wzorowane były na przykładach zachodnich występujących w Niemczech i Austrii. W Czechach kościoły z obejściem halowym zaczęto budować od połowy XV w., a więc później niż w Polsce. W Bytomiu, Nysie, Gubinie i Górze długie wnętrza kościołów zostały przedzielone w połowie poprzeczną ścianą arkadową, która oddziela część kapłańską. W kościołach w Gubinie i Górze wieloboczną część wschodnią otaczają kaplice, połączone na zewnątrz w wielobok ścianą bez rozczłonkowań. We wnętrzach wystąpiła nowa, wzbogacona forma dwu- i trzypoziomowej artykulacji. W Nysie, gdzie kaplice znajdują się tylko wzdłuż ścian podłużnych, po stronie wschodniej pozostawiono nisze okienne sięgające do posadzki, jak w XIV w. w Paczkowie. Obok nowego układu przestrzennego z halowym obejściem ważnym osiągnięciem architektury z XV – poł. XVI w. było wzbogacenie rysunku żeber w sklepieniach gwiaździstych oraz wprowadzenie nowych sklepień sieciowych i kryształowych. Sklepienia sieciowe otrzymały różne układy żeber, w większości w oparciu o sklepienia kolebkowe z lunetami. Najstarszymi sklepieniami sieciowymi na Śląsku były sklepienia o jednorodnej sieci z końca XIV w., a pojawiły się w nawie głównej kościoła św. św. Piotra i Pawła w Legnicy, w prezbiterium kościoła parafialnego w Środzie Śląskiej oraz w kruchcie kolegiaty św. Krzyża we Wrocławiu. W kościołach halowych na Śląsku sklepienia o jednorodnej sieci zastosowano w Górze (zakrystia), Nysie (kaplice) oraz w Gubinie. Od 1. ćw. XV w. w śląskich kościołach halowych zaczęto stosować sklepienia sieciowe w Szprotawie, Gubinie, Gryfowie Śląskim wzorowane na sklepieniu zastosowanym przez P. Parlera w katedrze praskiej (Czechy). Różnią się one proporcjami przęseł kwadratowych i prostokątnych oraz układem sieci żeber. Potrójny układ żeber występował w nawie głównej kościoła w Szprotawie oraz w prezbiterium kościoła w Gubinie. W kościołach w Bytomiu i w Lwówku Śląskim (kruchta płn.) wzniesiono XVI w. sklepienia sieciowe wzorowane na sklepieniu P. Parlera znajdującym się w wieży mostu Karola w Pradze (Czechy). Sklepienia kryształowe założono w kaplicach kościoła w Gubinie oraz pod emporą w katedrze w Opolu. W Gubinie są one na bazie sklepień o jednorodnej sieci, a w Opolu – podobne do gwiaździstych. Na Śląsku pierwsze sklepienia kryształowe powstały prawdopodobnie w prezbiterium kościoła franciszkańskiego w Żaganiu (1486-1495), choć być może wcześniejsze od nich są sklepienia w kaplicach w Gubinie. Kościoły śląskie posiadały wysokie elewacje rozczłonkowane przyporami, między którymi znajdowały się maswerkowe okna. Ściany szczytowe ozdabiano blendami ostrołukowymi lub w formie okien o podziale kratowym. W kościołach późnogotyckich o niewielkiej liczbie detali architektoniczno-rzeźbiarskich ważną rolę odgrywały okna maswerkowe, którym nadawano zróżnicowane kompozycje. Duże okna o trójdzielnych i czterodzielnych maswerkach występują w kościołach w Nysie, Lwówku i Namysłowie. Nowym elementem są łęki półkoliste, zgeometryzowane rybie pęcherze, przedłużone profile laskowania, ucięte za przecięciem profili, dowolne układy krzywolinijne oraz układy sieciowe. Nie przywiązywano natomiast większej wagi do portali – są niewielkie, niezbyt dekoracyjne. Średniowieczni budowniczowie na Śląsku w XV – poł. XVI w. stworzyli własne koncepcje kościołów halowych, wykorzystując różne elementy kościołów zachodnich, a także z dzielnic sąsiednich. Zachowano stosowany w śląskich kościołach halowy układ naw o szerokości zbliżonej do proporcji 1 : 2, tylko w Gubinie szerokość naw bocznych jest większa, ale nie równa nawie głównej, jak czyniono to w wielu kościołach austriackich. Nie wprowadzono na Śląsku filarów cylindrycznych, charakterystycznych dla kościołów europejskich. Wnętrza przekrywano sklepieniami gwiaździstymi o urozmaiconych układach żeber oraz nowymi sklepieniami sieciowymi i kryształowymi. Duże okna maswerkowe stanowią dekoracyjne dopełnienie wysokich i przestronnych wnętrz.
Hall churches were built in Silesia from the beginning of the 13th c. In the 15th c. and until the mid 16th c. 21 hall churches were erected or reconstructed . Most of the reconstructed churches came from the 13th or the beginning of the 14th c. Sometimes it is hard to establish the time and scope of reconstruction, even in situations when the documentation describing construction work have been preserved. Some essential and irreversible changes in churches were made in the 19th and at the beginning of the 20th c. In this period of time churches were not so often described as in the 14th c., H. Lutsch pointed out that transverse blind arcade which shortened the nave appeared in churches, as well as radial chapels around the presbytery, which he defined as the result search for new forms conducted by late medieval constructors. H. Tintelnot noticed that between the 14th c. and the Reformation Silesian Gothic style did not undergo any major changes. Descriptions of churches were included in catalogues of art monuments by: H. Lutsch, S. Kowalski, J. Pilch, in the Catalogue of Art Monuments in Poland. In 1962 there was a session of the Association of Art Historians, it was devoted to late Gothic architecture and art. A. Miłobędzki presented there church types occurring in Poland, pointing out that there was large number of hall churches. In his opinion the construction of the Collegiate Church of Virgin Mary in Poznań with a hall presbytery and a polygonal ambulatory was influenced by Hans von Burghausen’s churches – the Church of Holy Spirit in Landshut (1407-1461) and the choir of the Franciscan church in Salzburg (started before 1408). Unfortunately Silesia was not mentioned in these considerations. M. Zlat emphasised that there was a magnificent solution used in the church in Nysa, which, in his opinion, was covered with the Parler’s net vault. He pointed out that there was break in construction of churches due to the Hussite Wars, after which no notable buildings were erected. M. Kutzner presented Silesian architecture from the 15th and 16th c. from the perspective of its conservative character. He noticed new forms in vault details, window traceries, and interior decorations. Articles written by M. Brykowska, D. Hanulanka and M. Zlat are devoted only to vaults. In the catalogue of Architektura gotycka w Polsce (Gothic Architecture in Poland) the earlier literature, descriptions and church dating. The goal of the work preparing measurement and photographic documentation of churches, architectural and historical research as well as reconstruction of their state from the 15th – mid 16th c. The research encompassed preserved hall churches in historical borders of Silesia. Research results were the basis for a comparative analysis of projections, spatial designs, architectural and sculptural details presented in this article. The allowed to date some churches more precisely.
Źródło:: Kwartalnik Architektury i Urbanistyki; 2013, 58, 3; 5-66
0023-5865
Pojawia się w:: Kwartalnik Architektury i Urbanistyki
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 11.

Tytuł:: Gotycka architektura kościoła kolegiackiego w Głogówku i jej przekształcenia do schyłku XVIII wieku
Gothic Architecture of the Collegiate Church in Głogówek and Its transformations up to the end of the eighteenth century
Autorzy:: Legendziewicz, Andrzej
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/1841721.pdf
Data publikacji:: 2021
Wydawca:: Stowarzyszenie Konserwatorów Zabytków
Tematy:: Śląsk
architektura
Głogówek
kościół
gotyk
renesans
barok
Silesia
architecture
church
Gothic
the Renaissance
Baroque
Opis:: Artykuł prezentuje historię powstania i przekształceń kościoła św. Bartłomieja w Głogówku między drugą połową XIII a schyłkiem XVIII wieku. Na wstępie omówiono źródła i literaturę. Na podstawie badań wydzielono główne fazy jego przekształceń. Najstarsze partie, obejmujące dwuprzęsłowe prezbiterium, osadzono w drugiej połowie XIII wieku. W związku z nadaniem świątyni rangi kolegiaty w 1379, powiększono chór i wzniesiono korpus bazylikowy z westwerkiem. Przypuszczalnie w pierwszym dwudziestoleciu XV wieku w prezbiterium założono sklepienie sieciowe, a po jego północnej stronie wzniesiono kaplicę NMP. Po 1582 elewacje pokryto dekoracją sgraffitową, a kaplicę zaadaptowano na miejsce pochówku rodziny Oppersdorffów. Przekształcenia w okresie baroku zrealizowane w etapach objęły: w 1688 kaplicę św. Józefa, w drugiej połowie XVIII wieku kaplicę św. Kandydy, a w latach 1775–1781 wystrój wnętrza. W 1779 wieże westwerku nakryto parą hełmów.
This paper presents the history of the foundation and transformations of St. Bartholomew's Church in Głogówek between the second half of the thirteenth century and the close of the eighteenth century. First, the sources and literature are discussed. The author’s research helped identify the main alteration phases. The oldest part, the two-span chancel, dates back to the second half of the thirteenth century. After it had become a collegiate in 1379, the church was extended—the choir was enlarged and a basilica body and westwork were built. Probably in the first twenty-year period of the fifteenth century the chancel was covered with a net vault and the Chapel of St. Mary the Virgin was built. After 1582, the elevations were decorated with sgraffito, and the Chapel was converted into the Oppersdorffs family tomb. Baroque-style alterations were carried out in stages and affected: in 1688 the Chapel of Saint Joseph, in the second half of the eighteenth century St. Candida’s Chapel, and in the years 1775-81 the interior decoration. The towers in the westwork were covered with a pair of cupolas in 1779.
Źródło:: Wiadomości Konserwatorskie; 2021, 66; 47-64
0860-2395
2544-8870
Pojawia się w:: Wiadomości Konserwatorskie
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 12.

Tytuł:: Jan Sas Zubrzycki i jego „Teorja łęków odpornych”
Jan Sas Zubrzycki and his „Theory of the flying buttress”
Autorzy:: Stefański, K.
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/1366521.pdf
Data publikacji:: 2015
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:: Sas-Zubrzycki Jan
architektura gotycka
styl narodowy
gothic architecture
national style
Opis:: Jan Sas Zubrzycki (1860–1935) to jedna z ciekawszych postaci w dziejach polskiej sztuki przełomu XIX i XX wieku. Osobowość charakterystyczna dla tej epoki, poświęcająca całe swoje życie pasjom twórczym, naukowym, a także narodowym. Jego dorobek jest olbrzymi: kilkadziesiąt realizacji architektonicznych, w większości z zakresu architektury sakralnej, uzupełnionych o liczne plany, które nie doczekały się urzeczywistnienia, projekty wnętrz kościelnych, olbrzymi wysiłek badawczo-teoretyczny, który zaowocował kilkudziesięcioma publikacjami, setki rysunków i fotografii utrwalających elementy polskiego krajobrazu. Podstawową ideą, która przyświecała mu przez kilkadziesiąt lat pracy było badanie, wskrzeszanie i propagowanie form uważanych przez niego za narodowe.
Jan Sas Zubrzycki (1860–1935) was one of the most interesting personalities in Polish art at the turn of the 19th and 20th centuries. Typically for his time, he devoted his whole life to the passion of creating art, to science, but also to advancing national awareness. His life’s work comprises vast numbers of architectural designs, most of them churches, both implemented and not; church interior designs; a massive body of theoretical studies crowned with several dozen publications; hundreds of drawings and photographs depicting Polish landscapes. The leitmotif of his entire career of several decades was studying, reviving and promoting forms he considered national.
Źródło:: Kwartalnik Architektury i Urbanistyki; 2015, 60, 4; 53-70
0023-5865
Pojawia się w:: Kwartalnik Architektury i Urbanistyki
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 13.

Tytuł:: Muzeum Archidiecezjalne we Wrocławiu. Proces przekształceń zespołu budynków od średniowiecza do końca XIX wieku
Archdiocese Museum in Wrocław. Transformation process of a group of buildings from Middle Ages to the end of the 19ᵗʰ century
Autorzy:: Chorowska, Małgorzata
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/217341.pdf
Data publikacji:: 2019
Wydawca:: Stowarzyszenie Konserwatorów Zabytków
Tematy:: architektura gotycka
wieża mieszkalna
kapitularz
Wrocław
Gothic architecture
donjon
capitulary
Opis:: Zespół obecnego Muzeum Archidiecezjalnego, Archiwum Archidiecezjalnego i Biblioteki Kapitulnej we Wrocławiu składa się z trzech budynków, które powstały w ciągu ponad 500 lat. Najstarszy był dawny Dom Kapituły Katedralnej, który ukształtował się w dwóch późnogotyckich fazach. Jeszcze przed 1382 r. powstał budynek mieszczący w podziemiu Piwnicę Świdnicką, czyli jedyne miejsce wyszynku piwa świdnickiego na terenie Ostrowa Tumskiego, na parterze sień i reprezentacyjny Kapitularz oraz dwa piętra o nieznanej funkcji. Kapitularz był nakryty zachowanym do dziś wielopromiennym sklepieniem o skomplikowanym rysunku żeber. Wertykalność Domu Kapituły podkreślał wieżowy aneks schodowy, akcentujący południową ścianę szczytową budynku. W latach 1518–1520 wprowadzono do jego wnętrza kamienne, kręte schody, które prowadziły do biblioteki urządzonej wówczas na I piętrze. To reprezentacyjne wnętrze uzyskało postać wysokiej, dwunawowej hali, sklepionej krzyżowo-żebrowo. Uroczysty charakter wejścia podkreślały portale z przełomu średniowiecza i nowożytności. Drugi aneks, umieszczony po stronie północnej Domu Kapituły, mieścił zapewne pierwotnie urządzenia sanitarne. Zlikwidowano go w 1896 r., w trakcie realizacji Nowego Archiwum Książęco-Biskupiego i Biblioteki Katedralnej, wg projektu architekta diecezjalnego Josepha Ebersa (1845–1923), czyli najmłodszego budynku w zespole Muzeum Archidiecezjalnego. Jednakże już wcześniej zaczęto przekształcać wnętrza średniowiecznego Domu Kapituły w duchu neogotyckim, zaczynając od renowacji kapitularza w 1882 r.
The complex of the present Archdiocese Museum, the Archives and the Capitulary Library in Wrocław consists of three buildings which came into being during the period of 500 years. The oldest was the former House of the Cathedral Chapter which was shaped during two late gothic phases. Still before 1382 a building was erected. It comprised in its underground Piwnica Świdnicka, that is the only tavern on Ostrów Tumski where Świdnica beer was sold, on the ground floor a hallway and a representative Chapter and two floors of unknown function. The Chapter House was covered with, preserved up till now, a multi-ribbed vault of a complicated rib pattern. The verticality of the Chapter House was underlined by a tower stair annex which accentuated the southern gable wall of the building. In 1518–1520 stone winding stairs leading to the Library that was on the 1ˢᵗ floor at that time, were introduced into its interior. That representative interior got the form of a high, two aisle hall with a rib vault. The ceremonial character of the entrance was underlined by portals from the turn of the Middle Ages and Modern Times. The second annex situated on the northern side of the Chapter House probably originally housed sanitation. It was removed in 1896 when the building of the New Ducal-Bishop Archives and the Cathedral Library was realised according to the design of Joseph Ebers (1845–1923) – a diocese architect. It was the youngest building in the complex of the Archdiocese Museum. However, even earlier the interiors of the medieval Chapter House started to be transformed in a neo-gothic style beginning from the restoration of the Chapter in 1882.
Źródło:: Wiadomości Konserwatorskie; 2019, 57; 60-71
0860-2395
2544-8870
Pojawia się w:: Wiadomości Konserwatorskie
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 14.

Tytuł:: Gotycka architektura kościoła parafialnego w Dzierżoniowie i jej przekształcenia do połowy XVI w.
The Gothic architecture of the parish church in Dzierżoniów and its changes until the middle of the 16th century
Autorzy:: Legendziewicz, Andrzej
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/chapters/2206430.pdf
Data publikacji:: 2017
Wydawca:: Politechnika Wrocławska. Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej
Tematy:: Śląsk
średniowiecze
architektura sakralna
joannici
Dzierżoniów
Silesia
Middle Ages
church architecture
The Knightly Order of the Hospital of St. John of Jerusalem
Opis:: Kościół parafialny pw. św. Jerzego w Dzierżoniowie zaliczany jest do grupy świątyń miejskich powstałych w 2. połowie XIII w. Został on przekazany pod patronat Zakonowi Rycerskiemu Szpitalników św. Jana z Jerozolimy w 1338 r., zatem zdecydowanie później niż inne świątynie na Śląsku (np. w Strzegomiu w 1203 r., w Złotoryi przed 1267 r., w Głubczycach w 1279 r., w Brzegu w 1280 r. czy we Lwówku w 1281 r.). W artykule, w oparciu o wyniki przeprowadzonych badań architektonicznych oraz studia porównawcze podjęto próbę określenia formy pierwotnego kościoła halowego i jego przekształceń w XIV w., obejmujących wieżę oraz ciągi kaplic. Kolejna przebudowa realizowana od początków XV w., a zakończona w 1556 r. w dużym stopniu zatarła pierwotny układ świątyni. W wyniku tych prac powstała nawa główna nakryta sklepieniem sieciowym z chórem zamkniętym wielobocznie oraz trójnawowy korpus bazylikowy.
The parish church St George in Dzierżoniów belongs to a group of city temples dating to the 2nd half of the 13th century. It was passed to the patronage of The Knights Order of the Hospital of St John of Jerusalem, later than other temples in Silesia (eg. in Strzegom in 1203, in Złotoryja before 1267, in Głubczyce in 1279, in Brzeg in 1280 or in Lwówek in 1281). Based on the results of the architectural research and comparative studies we have attempted to determine the form of the original hall church and its transformations in the 14th century which included the tower and a series of chapels. Another reconstruction implemented at the beginning of the 15th century was completed in 1556 and it largely obliterated the original layout of the temple. As a result of these works the main nave was created with a choir with a polygonal enclosure, covered with a network vault and the body of a three-nave basilica.
Źródło:: Dziedzictwo architektoniczne. Rekonstrukcje i badania obiektów zabytkowych; 110-124
9788374939805
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 15.

Tytuł:: Kaplice św. św. Piotra i Pawła oraz św. Mikołaja w przestrzeni katedry krakowskiej w XIII–XV wieku
Autorzy:: Pajor, Piotr
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2016278.pdf
Data publikacji:: 2020-12-30
Wydawca:: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:: kult świętych
relikwie
architektura gotycka
Kraków
średniowiecze
cult of Saints
relics
Gothic architecture
Middle Ages
Opis:: Artykuł prezentuje propozycję nowego odczytania funkcji, historii i przekształceń formalnych kaplic św. św. Piotra i Pawła oraz św. Mikołaja, przylegających do korpusu nawowego katedry w Krakowie. Kaplice te dostawiono jako aneksy do katedry romańskiej, ale podczas powstawania obecnego kościoła (1320–1364) zostały przebudowane i włączone do nowej budowli. Kaplica św. św. Piotra i Pawła została prawdopodobnie ufundowana przez biskupa Prandotę jako miejsce spoczynku relikwii św. Stanisława po jego kanonizacji w 1253 roku. W gotyckiej katedrze ołtarz tego świętego przeniesiono do jej centralnego punktu, ale obie kaplice także odgrywały rolę w jego kulcie. W kaplicy św. Mikołaja wystawiano bowiem relikwie głowy męczennika, zaś w kaplicy św. św. Piotra i Pawła – relikwie ramienia oraz dawny kamienny sarkofag, w którym szczątki spoczywały w okresie po kanonizacji.
The article presents a proposal for a new reading of the functions, history and formal transformations of the chapels of St. st. Peter and Paul and St. Nicholas. The chapels were added to the aisles of the romanesque cathedral, but during the construction of the present church (1320–1364) they were included in the new building, which lead to their extensive reconstruction and enlargement. The time and circumstances of the construction of the chapel of St. Nicholas are unknown. Chapel of St. st. Peter and Paul, according to the local tradition, in its original form, was founded by Bishop Prandota, most likely in connection with the cult of St. Stanislaus, canonized in 1253. Although, according to almost all the literature to date, a year later the saint’s relics were placed in the center of the nave of the cathedral, it seems more likely that they were placed in the aforementioned chapel. In the Gothic cathedral, the altar of St. Stanislaus was moved to its central point, but the chapel of St. st. Peter and Paul retained an important role in the worship of the martyr, as it included his arm reliquary, and from some point on also an old empty sarcophagus, in which, after canonization, the main particle of the remains were laid. In the 15th century chapel of St. Nicholas was the place where the reliquary of the saint’s head was presented. Fot this purpose, gallery was erected above its entrance. The chapels were extended so that they joined both the aisles and the transept, in the center of which the altar of St. Stanislaus was placed; thus, all three objects form a line that crosses the main axis of the church. It seems that the decision for such a sacral topography composition was made already during the construction of the cathedral, modifying the original project, assuming the erection of a narrow transept.
Źródło:: TECHNE. Seria Nowa; 2020, 5; 39-59
2084-851X
Pojawia się w:: TECHNE. Seria Nowa
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 16.

Tytuł:: Architektura gotyckiej fary w Bochni
Architecture of the Gothic Parish Church in Bochnia
Autorzy:: Knapik, Piotr
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/15996409.pdf
Data publikacji:: 2020
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:: Bochnia
kościół św. Mikołaja
fara
architektura gotycka
gotyk
St. Nicholas Church
Parish Church
Gothic architecture
Gothic style
Opis:: Architektura bocheńskiej fary jak dotąd nie cieszyła się zbyt dużym zainteresowaniem badaczy. Zazwyczaj jedynie ograniczano się do datowania i wskazywano na inspiracje czerpane z ceglanego gotyku północnego. W niniejszym tekście podjęto próbę rekonstrukcji pierwotnego wyglądu kościoła sprzed neogotyckiej przebudowy (w ramach której m.in. zmieniono kształt szczytu w fasadzie zachodniej), a także jego analizy w kontekście architektury Małopolski i Europy Środkowej. Plan budowli znajduje szereg analogii z innymi realizacjami z regionu, a także z Czech i ze Śląska. Zupełnie nietypowy dla Małopolski jest natomiast szczyt zachodni, dla którego wzór mogły stanowić późnogotyckie szczyty Gdańska lub, co bardziej prawdopodobne, Saksonii. Jak się wydaje, obecny kształt kościoła powstał w kilku fazach: od początku XV w. do ok. 2. ćwierci tegoż stulecia wzniesiono prezbiterium, a w następnych latach prawdopodobnie korpus nawowy, jednak obecna forma jego fasady zachodniej jest wynikiem odbudowy po pożarze z ok. 1485 r., której dokonano na przełomie XV i XVI wieku lub w 1. ćwierci wieku XVI.
To-date the architecture of the Bochnia Parish Church has not inspired much investigative curiosity. Most generally the scholars have limited themselves to dating and pointing to brick Gothic from the North as the building’s inspiration. An attempt has been made in the paper to reconstruct the genuine appearance of the Church before its Gothic Revival remodelling (which led to alterations in the western façade gable), as well as to analyse it in the perspective of the architecture of Lesser Poland and Central Europe. The plan of the building finds a number of analogies with the structures in the region, but also in Bohemia and Silesia. However, what proves utterly untypical of Lesser Poland is the western gable modelled possibly on Gdansk gables or, which is more likely, those in Saxony. It is highly probable that the current shape of the church was created in several stages: from the early 15th century until around its second quarter the chancel was raised, with the nave body built in the subsequent years, however the current form of the Church’s western façade resulted from the rebuilding after the fire in ca 1485, conducted at the turn of the 16th century or in the first quarter of the latter.
Źródło:: Biuletyn Historii Sztuki; 2020, 82, 2; 209-238
0006-3967
2719-4612
Pojawia się w:: Biuletyn Historii Sztuki
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 17.

Tytuł:: Północna wieża kościoła Mariackiego w Krakowie w perspektywie ulicy Floriańskiej. Przyczynek do badań nad planowaniem osi widokowych w średniowieczu
Northern Tower of St Mary’s Church in Kraków on Floriańska Street’s Axis. Contribution to the Research into Planning the Terminating Vistas in the Middle Ages
Autorzy:: Pajor, Piotr
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/23945000.pdf
Data publikacji:: 2021
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:: Kraków
urbanistyka
architektura gotycka
architektura municypalna
oś widokowa
urban planning
gothic architecture
municipal architecture
viewing axis
Opis:: Artykuł prezentuje rozważania nad sytuacją urbanistyczną masywu zachodniego kościoła Mariackiego w Krakowie. Kościół stoi ukośnie względem Rynku, a jego północna wieża jest wysunięta przed linię pierzei, w taki sposób, że optycznie zamyka perspektywę ulicy Floriańskiej. Wieże powstały na przełomie XIII i XIV w., w okresie intensywnej rozbudowy i przekształceń miasta. Wydaje się, że takie usytuowanie kościoła parafialnego było zabiegiem obliczonym na jak najlepsze wyeksponowanie ważnej dla komuny miejskiej budowli.
Considerations around the urban status of the westwork of St Mary’s Church are presented. The Church is placed diagonally to the Market Square, while its western tower protrudes in front of the street frontage in the way optically blocking the view on the axis of Floriańska Street. The church’s towers were raised at the turn of the 14th century in the course of intense development and transformation of the city. It seems likely that such a location of a parish church was intentional and meant to maximally expose a building important for the city’s commune.
Źródło:: Biuletyn Historii Sztuki; 2021, 83, 2; 253-283
0006-3967
2719-4612
Pojawia się w:: Biuletyn Historii Sztuki
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 18.

Tytuł:: Analysis of the original functional layouts of neo-Gothic sacral architecture in the Lublin Voivodeship
Analiza pierwotnych układów funkcjonalnych neogotyckiej architektury sakralnej na terenie województwa lubelskiego
Autorzy:: Chęć-Małyszek, Agnieszka
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/27312713.pdf
Data publikacji:: 2023
Wydawca:: Politechnika Wrocławska. Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej
Tematy:: church
sacred architecture
neo-Gothic
neo-Gothic architecture
Lublin Voivodeship
kościół
architektura sakralna
neogotyk
architektura neogotycka
województwo lubelskie
Opis:: Historicising architecture in sacral construction was considered insignificant, as it did not have many typical and unique elements. However, it fulfilled a very important function, and despite the passage of time, neo-Gothic religious architecture still communicates it in its form, essence, theoretical principles and the function for which it was created. In this article, neo-Gothic churches in the Lublin Voivodeship are examined, paying special attention to the most prolific creator of this trend, Józef Pius Dziekoński. The aim of the paper is to comparatively analyse Lublin churches from the neo-Gothic period, specifying their purposes, meaning and characteristic features of the functional system. The work presents the historical and ideological context, determining the nature and role of the discussed sacral buildings. The research method applied here consists of a comparative analysis of neo-Gothic religious buildings selected from all religious buildings in the Lublin Voivodeship. The most typical features of individual buildings and their functions have been identified. The research results, presented in descriptive form and figures, have allowed interesting conclusions to be formulated. All the existing neo-Gothic churches in the region represent a new type of buildings, but simultaneously have their own individual style. They serve as Christian churches, satisfying human spiritual, emotional and social needs. Characteristic tall slender towers distinguish these sacred places, as well as being dominant accents in the landscape of the Lublin Voivodeship.
Architektura historyzująca w budownictwie sakralnym była uważana za mało znaczącą, gdyż nie miała wielu charakterystycznych i unikatowych elementów. W istocie pełniła ona bardzo ważną funkcję. Mimo upływu lat wciąż przemawia swoją formą, esencją i programem. W niniejszym artykule analizie poddano neogotyckie kościoły na terenie województwa lubelskiego, zwracając szczególną uwagę na dzieła najpłodniejszego twórcy tego nurtu – Józefa Piusa Dziekońskiego. Celem pracy było porównanie lubelskich kościołów z okresu neogotyku, określenie ich funkcji, znaczenia i charakterystycznych cech układu funkcjonalnego. Zaprezentowano kontekst historyczny oraz ideowy determinujący charakter oraz rolę omawianych budowli sakralnych. W trakcie badań analizie porównawczej poddano neogotyckie budynki sakralne wybrane spośród wszystkich obiektów sakralnych na terenie województwa lubelskiego. Wyodrębniono najbardziej charakterystyczne cechy poszczególnych budynków oraz ich funkcje. Wyniki zestawiono w formie opisowej i wykresów. Pozwalają one na stwierdzenie, że wszystkie istniejące neogotyckie kościoły w regionie stanowią nowy typ obiektów z zachowaniem własnego indywidualnego stylu. Pełnią one funkcję chrześcijańskich świątyń, które zaspokajają ludzkie potrzeby duchowe, emocjonalne i społeczne. Charakterystyczne wysokie smukłe wieże nadają tożsamość tym świętym miejscom oraz stanowią dominanty widokowe w krajobrazie województwa lubelskiego.
Źródło:: Architectus; 2023, 1 (73); 31--39
1429-7507
2084-5227
Pojawia się w:: Architectus
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 19.

Tytuł:: Dom Gotski w Bażantarni pod Białymstokiem. Kilka uwag na marginesie ustaleń Józefa Maroszka
Gotski House in Bażantarnia near Białystok: Several Remarks on the Margin of Józef Maroszek’s Findings
Autorzy:: Mączyński, Ryszard
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/1055052.pdf
Data publikacji:: 2018-06-30
Wydawca:: Towarzystwo Naukowe w Toruniu
Tematy:: Neo-Gothic architecture
Białostocczyzna
the second half of the 18th century
park buildings
aristocratic manor houses
Opis:: A quarter of a year ago the regional journal Białostocczyzna [Białystok Land], issued under the auspices of the Scientific Society in Białystok, there was published an article written by Józef Maroszek titled Sentimental Vocluse park near Białystok set up in 1767. The author of the publication put forward theses concerning not only the garden itself, but also Gotski House [Dom Gotski] situated in the park. Nowadays, there are no remains of the building erected over a spring which ejected water from below the house, nor after the whole garden complex referred to as Bażantarnia. Nevertheless, the pavilion seems to play a major role in the history of Polish art as it constituted the early sign of interest in Neo-Gothicism. Perhaps it would not make sense to some back to the old findings but for the fact that they have appeared in the Internet and are not free from mistakes: the castellan of Cracow Jan Klemens Branicki (1689–1771) had nothing to do with Dom Gotski in Bażantarnia, which was built many years after his death. Dom Gotski in Bażantarnia was constructed at the beginning of the second half of the 1780s upon the foundation of the widow of the Cracow castellan – Izabela Branicka née Poniatowska (1730–1808). The designer remains unknown, but the style of the work may indicate that the building was designed by the architect Szymon Bogumił Zuga (1733–1807), specializing in garden constructions. The idea of the Białystok park referred to the tradition connected with the retreat where the Italian poet Francesco Petrarka, the author of Sonnets for Laura used to spend his time. The analogy was found and exposed in the poem Na Wokluz, wody i dom gotski pod Białymstokiem by the Polish sentimental poet Franciszek Karpiński (1741–1825), who was a friend of Branicka’s and frequently visited the Versailles of Podlasie. Dom Gotski, which played the role of a bath, constituted a picturesque element of the garden complex. It was to be the temple of “thinking” allowing the thinker to reflect on the human condition. It was also the site of the homage to the benevolence of Izabela Branicka. The Neo-Gothic form of the building contributed to the popularization of this “ancient”, but at the same time modern style. It might affect the preferences of concrete people who had an opportunity to spend time in Białystok, the example of which are the drawing by Anna Potocka-Wąsowiczowa née Tyszkiewicz (1779–1867). The article written by Józef Maroszek, which was the main reason for starting the debate and formulating totally different theses, may constitute a model of how not to write a scientific article. The fact of the author’s referring to written and iconographic sources ostensibly gives it the reliability, but the conclusions made on the basis of cursorily read and examined sources reveal that all the conclusions were drawn not exactly on their grounds and were exclusively the subjective projection of the author’s vision. He did not make an effort to verify and compare documents, to analyse and confront facts, or to look closely at the people participating in the above mentioned event, which should be the foundation for any reliable research activity. The failure to follow the above mentioned rules led to a number of interpretation mistakes, which do not allow us to defend neither the details nor the general idea of the article.
Źródło:: Zapiski Historyczne; 2018, 83, 2; 217-242
0044-1791
2449-8637
Pojawia się w:: Zapiski Historyczne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 20.

Tytuł:: O orientalnych motywach w architekturze zamku malborskiego, czyli powrót do dawnej hipotezy
On Oriental Motifs in the Architecture of the Malbork Castle, or, a Return of an Old Hypothesis
Autorzy:: Jarzewicz, Jarosław
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/14514253.pdf
Data publikacji:: 2023
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:: the Teutonic Knights’ castle in Malbork
Malbork
ogee arch
oriental motifs in Gothic architecture
zamek krzyżacki w Malborku
łuk w ośli grzbiet
motywy orientalne w architekturze gotyckiej
Opis:: Północna brama Zamku Wysokiego w Malborku, stanowiąca jego główne wejście, jest ozdobiona arkadkami o łukach w ośli grzbiet. Wzniesiona w pierwszej fazie budowy, pochodzi z około 1280 r. Malborskie ośle grzbiety są zatem jednymi z pierwszych na kontynencie europejskim, przy czym na Bliskim Wschodzie formy te były znane już we wczesnym średniowieczu. Ze względu na to, że obiekty wyposażone w łuki w ośli grzbiet w dziełach zachodnich kojarzą się z symboliką związaną z Orientem lub Jerozolimą, można sądzić, że zastosowanie tych form w portalu w Malborku ma charakter ideowej deklaracji. Za pośrednictwem języka architektury nawiązano do pierwszej siedziby zgromadzenia i pochodzenia zakonu wywodzącego się z Ziemi Świętej.
The northern gate of the High Castle in Malbork, which is its main entrance, is decorated with arcades with ogee arches. Erected in the first phase of construction, it dates from around 1280. Malbork’s ogee arches are thus among the earliest to be found in Europe; in the Middle East, however, these forms had been known since the early Middle Ages. Considering that early Western European works featuring ogee arches carried symbolism related to the Orient or Jerusalem, it may be assumed that the fact that this form of a portal was used in Malbork may have had the nature of an ideological declaration. In this portal, the first seat of the Teutonic Order and its Holy Land origins were recalled in the language of architecture.
Źródło:: Biuletyn Historii Sztuki; 2023, 85, 2; 35-50
0006-3967
2719-4612
Pojawia się w:: Biuletyn Historii Sztuki
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 21.

Tytuł:: Średniowieczne konstrukcje ciesielskie południowego skrzydła zamku kapituły warmińskiej w Olsztynie. Przyczynek do historii zamku
Medieval carpentry structures of the southern wing of the Warmia Chapter Castle in Olsztyn. Contribution to the history of the castle
Autorzy:: Skarżyńska-Wawrykiewicz, Magdalena
Wawrykiewicz, Leszek
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/538693.pdf
Data publikacji:: 2015
Wydawca:: Narodowy Instytut Dziedzictwa
Tematy:: Prusy
Warmia
architektura gotycka
zamek w Olsztynie
badania architektoniczne
ciesielstwo
konstrukcja szkieletowa
szachulec
więźby dachowe
Prussia
gothic architecture
Olsztyn castle
architectural studies
carpentry
frame structure
wattle and daub
roof truss
Opis:: The article presents the results of an analysis carried out during the renovation of a roof of the southern wing of the Warmia Chapter in Olsztyn in the years 2013-2014. The renovation of the castle wing roof provided us with the possibility to freely access normally inaccessible places and an opportunity to analyse the form and rules of carpentry structures found in this part of the castle, that is, a roof truss and frame walls from around 1429, including the stock-taking of carpentry joints that are not visible after the structure assembly. Since it was impossible to carry out a conservation analysis of carpentry structures in isolation from the context they are situated in, the research conclusions often have a broader scope and concern the history of the entire southern wing. The example of the Olsztyn castle presented in the article shows a significant role of analyses of historical carpentry structures in chronological order and studies of architecture and construction monuments. Historical and architectural studies of historic carpentry structures, covering a typological analysis of the structure, along with an analysis of carpentry joints, assembly signs, traces of processing and other traces and distinguishing marks, e.g inscriptions, as well as comprehensive archival studies allow chronological breakdown of the sole carpentry structure and determination of relative chronology and stratification of the entire historic building, usually subject to conversions and reconstructions over centuries. As we can see on an example of the discussed monument, studies of historical carpentry structures can often contribute to targeting architectural studies of the entire object, representing a point of departure for stratification of the entire building in many cases. Researchers have not paid much attention to wooden structures of the Olsztyn Castle. As we can speculate, a frame structure of the southern wing yard wall with a secondary masonry work could have been beyond the awareness of castle users and researchers. The level of complexity of frame structures of walls erected along with mezzanine floors and a structure of roof truss attests to the fact that the wooden structure of the granary was erected one of the highly qualified carpentry workshops, established and functioning in the Teutonic Knights state in Prussia in the 14th and 15th centuries under the influence of settlers coming from the West. Broader studies of the typology of medieval frame structures on the territory of former Prussia, especially those applied in secular construction, are seriously hindered due to the low number of preserved fachwerk walls to our times. Therefore, we should all the more indicate the need for preparing detailed documentations and analysing all relics of ancient frame structures, even those – or perhaps especially those – hidden behind subsequent masonry work, which was attempted at demonstrating on the basis of an analysis of medieval carpentry structures of a former granary in the southern wing of the Olsztyn fortress. It is not for the first time that it turns out how important the performance of scientific research during the construction investments carried out in an architecture monument is for its preservation. Not only does it allow us to become familiar with its structural transformations and supplement previous knowledge, but also to verify previous findings. Such simultaneous continuation of scientific research can often influence the construction process itself, allowing potential corrections of initial investment assumptions for the benefit of the monument’s value. As regards the roof of the southern wing of the Olsztyn Castle, the research influenced, among others, the scope and method of conducting carpentry works and the type of reconstructed roof covering. No pre-investment architectural studies carried out at an object that is continuously used cannot contribute to the collection of such a large amount of information about a given monument, as regular, careful supervision exercised by persons with appropriate qualifications, carried out during renovation works.
Źródło:: Ochrona Zabytków; 2015, 2; 65-92
0029-8247
Pojawia się w:: Ochrona Zabytków
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 22.

Tytuł:: Dzieje konstrukcji i struktury architektonicznej Ołtarza Mariackiego Wita Stwosza oraz ich przekształceń od czasu powstania do końca wieku XX
History of the construction and architectural structure of Veit Stoss’ St Mary’s Altarpiece and the transformations it has undergone since its creation until the end of the twentieth century
Autorzy:: Pencakowski, Paweł
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/21151080.pdf
Data publikacji:: 2023
Wydawca:: Narodowy Instytut Dziedzictwa
Tematy:: Ołtarz Mariacki
Wit Stwosz
architektura późnogotycka
konstrukcja nastaw z końca XV wieku
restauracja i konserwacja retabulów
St Mary’s altar
Veit Stoss
later Gothic architecture
later fifteenth-century construction of the altarpiece
restoration and conservation of retables
Opis:: Artykuł omawia dzieje konstrukcji i struktury architektonicznej Ołtarza Mariackiego, liczącej około 530 lat. Dzieło Wita Stwosza było przez wieki przedmiotem działań mających na celu „poprawianie”, względnie „uzupełnianie” jego formy – motywowane względami estetycznymi – oraz zabezpieczających go przed katastrofą budowlaną. W świetle badań na jaw wyszły niezauważone dotąd skutki, powodowane przez niewiedzę i lekceważenie późnogotyckiej koncepcji architektonicznej oraz ocenianie retabulum wedle kryteriów estetycznych i upodobań artystycznych późniejszych epok. Towarzyszyło temu zacieranie oryginalnej koncepcji, dotyczące zwłaszcza partii architektonicznych retabulum. Udało się też prześledzić trwający w stuleciach XX i XXI proces stopniowego przywracania elementom konstrukcyjnym i formie architektonicznej zabytku ich pierwotnego kształtu. Proces ten nie został jednak zamknięty, ponieważ nie zostały skorygowane z doprowadzeniem do pierwotnego wyglądu niektóre zmiany i przekształcenia XIX-wieczne. To, w jakim zakresie jest to realne, będzie nadal przedmiotem fachowych dyskusji i polemik.
This article discusses the 530-year history of the construction and architectural structure of St Mary’s Altar. For several centuries, numerous attempts have been made to improve the work of Veit Stoss or to ‘supplement’ its form. Such attempts were motivated by aesthetic considerations, and also to safeguard it against structural failure. Research has revealed the hitherto overlooked consequences of people’s ignorance and disregard for the late Gothic architectural concept, and their assessing the retable according to the aesthetic criteria and artistic tastes of later eras. This was accompanied by the obliteration of the original conception, in particular the retable’s architectural elements. It was also possible to trace in detail the process of the gradual restoration of the monument’s structural elements and architectural form to their original appearance – undertaken in the twentieth and twenty-first centuries. However, this process has not been completed, as many of the various additions are still in place, nor have some of the significant nineteenth-century changes and transformations been rectified to bring the altarpiece back to its original appearance. Whether this is possible at all, and if so – to what extent – will be a matter for further discussion.
Źródło:: Ochrona Zabytków; 2023, 1; 93-129
0029-8247
2956-6606
Pojawia się w:: Ochrona Zabytków
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 23.

Tytuł:: Pokój w Stralsundzie a rozkwit późnogotyckiej architektury sakralnej na Pomorzu Zachodnim: powiązania pomiędzy polityką, gospodarką a koniunkturą budowlaną
Treaty of Stralsund and the peak development of the late Gothic church architecture in Western Pomerania: links between politics, economy and demand for building
Autorzy:: Lindenhayn-Fiedorowicz, Agnieszka
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/1573374.pdf
Data publikacji:: 2020-12-31
Wydawca:: Muzeum Narodowe w Szczecinie
Tematy:: historia gospodarcza
historia budowlana
2. połowa XIV wieku
Szczecin
Stargard
Kołobrzeg
średniowieczna architektura sakralna
economic history
history of construction
second half of 14th century
medieval church architecture
Opis:: The article focuses on the role of cities in Western Pomeranian in wars waged by the Hanseatic League against Valdemar IV, King of Denmark, between 1362 and 1370, and the influence of the peace treaty concluded in Stralsund on the development of a demand for building churches in Pomeranian cities that had actively participated in the conflict.
Źródło:: Materiały Zachodniopomorskie; 2020, 16; 247-287
0076-5236
Pojawia się w:: Materiały Zachodniopomorskie
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 24.

Tytuł:: Fundacje architektoniczne rodziny Rozdrażewskich – problemy stylu i znaczenia formy
Autorzy:: Miedziak, Witold
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/909480.pdf
Data publikacji:: 2019-05-07
Wydawca:: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:: the Rozdrażewski family
post-Gothic style
early modern architecture
Wielkopolska
church foundations
Opis:: The paper is a monograph of the churches founded by the Doliwita Rozdrażewski family, which make a significant percent of the total number of churches built in the region of Wielkopolska at the turn of the 17thcentury. Those churches, constructed under the supervision of Hieronim, Archbishop of Włocławek, and the Poznań Chamberlain Jan, have not been analyzed by scholars, and some of them have not been even mentioned in scholarly publications. The analysis presented in the paper allows one to consider the churches founded by the Rozdrażewski family in the context of the architecture of the region, Poland, and the neighboring countries. The features of the period, as well as a religious controversy among the family members, made it possible to approach a number of problems connected to contemporary artistic changes, such as the so-called “gothic style around 1600,” relations between Protestant and Roman Catholic architecture, and claims about the purposeful “archaism” of the architecture of the period, emulating the Romanesque or the Gothic style. Responding to the research postulates formulated by other scholars, the author proposed a new term, “early modern Gothic,” coined to replace other, ambiguous terms referring to the architecture of those times. Moreover, he proposed an innovative way of interpreting Gothic architecture of the early modern period, based on following its transformations from the end of the Middle Ages till the turn of the 17thcentury, which results in a claim that Gothic architecture continued until then.
Źródło:: Artium Quaestiones; 2018, 29; 321-347
0239-202X
Pojawia się w:: Artium Quaestiones
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 25.

Tytuł:: Tłumaczka Aleksandra Olędzka-Frybesowa jako eseistka i poetka
Aleksandra Olędzka-Frybesowa: translator, essay writer and poetess
Autorzy:: Lubas-Bartoszyńska, Regina
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/1039416.pdf
Data publikacji:: 2019-12-06
Wydawca:: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:: wind
air
poetry
art
Romanesque art
Gothic
haiku
frescoes
architecture
blowing
painting
Opis:: This article presents the essays and poems of Aleksandra Olędzka-Frybesowa, who was a renowned translator from French and also English. In her essays, Olędzka-Frybesowa specialises in the Romanesque and Gothic architecture and sculpture of Western Europe as well as European painting from Medieval Ages onwards. She is also familiar with the art of South-East Europe. Her essays cover literary criticism devoted especially to poetry, with a particular interest in French and mystical poetry, as well as haiku, which was also her own artistic activity. The author of this article analyses Olędzka-Frybesowa’s ten volumes of poems, which follow a thematic pattern, especially the theme of wind (air). The analysis provides various insights into a variety of functions of this particular theme, from reality-based meanings to mystical and ethical features. This variety of funtions of the wind theme is supported by a particular melody of the poem and its abundant use of metaphors.
Źródło:: Przestrzenie Teorii; 2019, 31; 373-386
2450-5765
Pojawia się w:: Przestrzenie Teorii
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Informacja

Wyszukujesz frazę "Gothic architecture" wg kryterium: Wszystkie pola

Źródło danych

Dostawca treści

Kolekcja

Rok wydania

Wydawca

Temat

Autor

Typ dokumentu

Język