Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę ""Rzeczownik"" wg kryterium: Wszystkie pola

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-35 z 35
    Tytuł:
    Kilka uwag o organizacji hasła „rzeczownik” w interpretatywnym leksykonie gramatyki transformacyjnej
    Autorzy:
    Bobrowski, Ireneusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2127924.pdf
    Data publikacji:
    1983
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Źródło:
    Roczniki Humanistyczne; 1983, 30-31, 6; 35-41
    0035-7707
    Pojawia się w:
    Roczniki Humanistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Uniwerbizacja wyrażeń rzeczownik + przymiotnik we współczesnych rosyjskich i czeskich czasopismach ekonomicznych (aspekt porównawczy)
    Autorzy:
    Mrověcová, Ljuba
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/603692.pdf
    Data publikacji:
    2006
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Rusycystyczne
    Opis:
    UNIWERBIZACJA WYRAŻEŃ RZECZOWNIK + PRZYMIOTNIK WE WSPÓŁCZESNYCH ROSYJSKICH I CZESKICH CZASOPISMACH EKONOMICZNYCH (ASPEKT PORÓWNAWCZY) Streszczenie W artykule zanalizowano i porównano wyrażenia rzeczownik + przymiotnik we współczesnej rosyjskiej i czeskiej prasie ekonomicznej.Przedstawiono analizę strukturalno-semantyczną, leksykalno-semantyczną oraz etymologiczną zebranego materiału językowego. UNIVERBISAtION OF NOUN-ADJECTIVE COLLOCATIONS IN CONTEMPORARY RUSSIAN AND CZECH BUSINESS MAGAZINES - COMPARATIVE APPROACH Summary In the article, the author analyses one of the types of Russian compounds, which are used in present Russian texts related to business, in comparison on with Czech. the first part of the paper is aimed at categorizing analytic adjectives and compounds, which are the result of the processes of abbreviating and composing. In the second part it is suggested that another category should be introduced due to the overlapping of the mentioned processes.  
    Źródło:
    Przegląd Rusycystyczny; 2006, 3
    0137-298X
    Pojawia się w:
    Przegląd Rusycystyczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Potential Forms in the Lexicon of Modern Irish
    Autorzy:
    Bloch-Trojnar, Maria
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1933642.pdf
    Data publikacji:
    2011
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    leksykon
    słowa potencjalne
    rzeczownik odsłowny w języku irlandzkim
    lexicon
    potential words
    verbal noun in Irish
    Opis:
    Artykuł składa się z części teoretycznej, przedstawiającej oraz ilustrującej zagadnienie form potencjalnych w analizie morfologicznej, oraz analitycznej, w której formy potencjalne postulowane są w analizie wybranych rzeczowników odczasownikowych w języku irlandzkim. Analiza przeprowadzona jest w ramach morfologii leksykalnej, której celem jest konstrukcja modelu kompetencji językowej w zakresie słowotwórstwa, tj. systemu reguł umożliwiających tworzenie leksemów pochodnych. Przedmiotem badań są zarówno wyrazy aktualne, jak i potencjalne. Leksykon rozumiany jest jako dwie współzależne jednostki: leksykon trwały, który odpowiada tradycyjnemu pojęciu słownika, gdyż zawiera jednostki o nieprzewidywalnych cechach językowych, oraz leksykon warunkowy, będący zbiorem wszystkich morfologicznie złożonych jednostek językowych o znaczeniu strukturalnym, przewidywalnym na podstawie znajomości reguł słowotwórczych. Procesy słowotwórcze w odróżnieniu od fleksyjnych charakteryzują się różnym stopniem produktywności, jednak analizy oparte wyłącznie na słownictwie aktualnym tworzą obraz pełen wyjątków, nieprzewidywalnych i nieuzasadnionych nieregularności o charakterze semantycznym oraz formalnym. Dopuszczenie form potencjalnych, które ma miejsce w ściśle określonych warunkach, przyczynia się znacząco do ich redukcji. Model ten z powodzeniem znajduje zastosowanie w wyjaśnianiu pozornego braku czasowników motywujących dla określonej grupy nominalizacji dewerbalnych w języku irlandzkim zakończonych na -áil oraz na ‑(e)acht/íocht.
    Źródło:
    Roczniki Humanistyczne; 2011, 59, 5; 39-53
    0035-7707
    Pojawia się w:
    Roczniki Humanistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Hiperhiponimiczne stosunki w rzeczownikach-zestawieniach w ukraińskiej terminologii
    Autorzy:
    Azarova, Larisa Y.
    Radomska, Ludmila A.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/607946.pdf
    Data publikacji:
    2013
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    noun-juxtapositions
    hyper-hyponymic relations
    hyperonym
    hyponym
    rzeczownik-zestawienie
    hiper-hyponymiczne stosunki
    Opis:
    In the article the nature of hyper-hyponymic relations is analyzed, their meaning for organizing and systematizing of the terminology vocabulary is found. The features of hyper-hyponymic relationsbetween the components of noun-juxtapositions of Ukrainian terminology are established. The basic terminology of semantic noun-juxtapositions by reference “hyper-hyponymic” is provided.
    W tym artykule są rozpatrywane relacje między składnikami semantycznymi rzeczowników, które stanowią część ukraińskiej terminologii. Na podstawie zależności hiponim – hiperonim i hiperonim – hiponim rzeczowniki klasyfikowane są do grup semantycznych, określona zostaje specyfika takich zestawień oraz hierarchia członów tworzących zestawienia.
    Źródło:
    Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio FF – Philologia; 2013, 31
    0239-426X
    Pojawia się w:
    Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio FF – Philologia
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Rzeczownik demoralizacja w polskim dyskursie parlamentarnym
    The noun demoralization [demoralizacja] in the Polish parliamentary discourse
    Autorzy:
    Lisczyk, Karolina
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2167417.pdf
    Data publikacji:
    2022-12-30
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Języka Polskiego PAN
    Tematy:
    demoralization
    semantics
    axiolinguistics
    corpus research
    demoralizacja
    semantyka
    aksjolingwistyka
    badania korpusowe
    Opis:
    Cel artykułu stanowi próba odpowiedzi na pytania: jak w ostatnim stuleciu zmieniały się konteksty użycia rzeczownika demoralizacja w polskim dyskursie parlamentarnym oraz jakie konkretnie reguły postępowania muszą zostać przekroczone, aby pewne działania lub postawy można było określać tym mianem. Analizom zostało poddanych 1885 zdań pozyskanych z zasobów Korpusu Dyskursu Parlamentarnego, wygłoszonych podczas posiedzeń plenarnych Sejmu i Senatu RP oraz posiedzeń komisji od 1919 r. do końca czerwca 2022 r. Materiał został podzielony na trzy okresy (1919–1939, 1945–1989, 1990–2022), a następnie omówiony ze względu na tematy, z którymi łączono w poszczególnych przedziałach czasowych zjawisko demoralizacji. Badania ukazały, że rzeczownik demoralizacja nazywa istotne w danych okresach problemy dotyczące naruszania norm prawnych, społecznych i obyczajowych, może też służyć celom propagandowym lub wzmocnieniu przekazu. Pozostają jednak normy moralne, których naruszenie nie jest określane demoralizacją.
    The aim of this article is an attempt to answer the following questions: how have the contexts of use of the noun demoralization changed in the Polish parliamentary discourse in the last century, and what specific rules of conduct must be exceeded in order for certain actions or attitudes to be described as such. 1885 sentences obtained from the resources of the Polish Parliamentary Corpus,  recorded since 1919 until the end of June 2022, were analyzed. The material was divided into three periods (1919–1939, 1945–1989, 1990–2022), and then discussed in the context of topics with which the phenomenon of demoralization was associated in particular time periods. Research has shown that the noun demoralization describes the problems of breaking legal, social and moral norms important in given periods, it can also serve propaganda purposes or strengthen the message presented. However, there are moral standards, the violation of which is not called demoralization.
    Źródło:
    Polonica; 2022, 42; 115-131
    0137-9712
    2545-045X
    Pojawia się w:
    Polonica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Rzeczownik „piec” w polskiej frazeologii
    Autorzy:
    Piela, Agnieszka
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/29520134.pdf
    Data publikacji:
    2022-12-20
    Wydawca:
    Uniwersytet Bielsko-Bialski
    Tematy:
    etymology
    diachrony
    phraseology
    motivation
    semantics
    Opis:
    The noun piec (furnance) in Polish phraseology The basic purpose of the article is to provide a general reflection about the decline of certain expressions. The field of observation constitutes both the lexical combinations featuring the component piec which are used in the modern language as well as obsolete ones. The analytical material was not selected in a random manner – piec is deeply rooted not only in the Polish but also in the all-Slavic culture as well. As a matter of fact, this implement revolutionised man’s direct environment, becoming a permanent fixture of human abodes. It turns out that the history of the Polish language attests the fact that in the past there were many more constructions which featured the name of an implement which served the purpose of heating the rooms in a building and that of cooking. What type of phrases have been retained by our language and which became obsolete? What factors determined the elimination of those phrases from the language – these are the fundamental questions which I will attempt to answer in the present article.
    Źródło:
    Świat i Słowo; 2022, 39, 2; 51-73
    1731-3317
    Pojawia się w:
    Świat i Słowo
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Is multi-noun compounding a productive process in English?
    Czy złożenia są procesem produktywnym w języku angielskim?
    Autorzy:
    Wasak, Sebastian
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1878772.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    złożenie
    rzeczownik
    produktywność
    kreatywność
    leksykalizacja
    compounding
    noun
    productivity
    creativity
    lexicalization
    Opis:
    Złożenia w języku angielskim stanowią częsty przedmiot analizy morfologicznej. Dotychczasowe badania językoznawcze koncentrowały się głównie na złożeniach zawierających tylko dwa elementy; przedmiotem tego artykułu są angielskie złożenia wieloczłonowe. Dane korpusowe wskazują na dużą rozbieżność między liczbą złożeń dwuczłonowych i wieloczłonowych. Wynika z nich, że o ile wysoka produktywność złożeń dwuczłonowych nie podlega dyskusji, złożenia wieloczłonowe występują znacznie rzadziej. Głównym celem artykułu jest wskazanie przyczyn niskiej częstotliwości złożeń wieloczłonowych, szczególnie tych zbudowanych z więcej niż trzech rzeczowników. Badając korpus języka angielskiego pod kątem złożeń można wnioskować, że złożenia wieloczłonowe składają się w dużej mierze ze zleksykalizowanych elementów, oraz że zarezerwowane są przede wszystkim dla tych rejestrów językowych, które wymagają formułowania zwięzłych komunikatów. Zleksykalizowane złożenia dwuczłonowe często stanowią bazę dla konstrukcji zbudowanych z większej ilości rzeczowników. Rzadkość występowania złożeń wieloczłonowych jest więc rezultatem niskiej liczby wysoce zleksykalizowanych złożeń dwuczłonowych, które mogłyby stanowić podstawę dla dłuższych złożeń. Niska częstotliwość złożeń wieloczłonowych nie ma znaczenia dla ogólnej produktywności złożeń w języku angielskim, jako że proces ich powstawania jest identyczny jak w przypadku złożeń dwuczłonowych. Artykuł koncentruje się na złożeniach endocentrycznych, jako że stanowią one najbardziej liczną i produktywną podgrupę złożeń.
    The subject matter of this paper is English nominal compounding — the process of putting nouns together to form a new lexical item. More specifically, this paper addresses the issue that is commonly taken for granted in available accounts of compounding, i.e. the recursiveness of English endocentric nominal compounds. Corpus data indicates a great disparity between the frequencies of noun-noun compounds and multi-noun structures. Our study gives possible reasons behind the low number of occurrences of noun compounds composed of more than two words. Corpus evidence points to the conclusion that English multi-noun compounds are typically constructed with nouns that have been previously lexicalized; such lexicalized compounds commonly function as the base for more complex noun structures; the low frequency of multi-noun compounds emerges as a result of insufficient number of lexicalized noun-noun constructs. The small number of multi-noun compounds has no effect on the overall compound productivity as the process of multi-noun compound creation in the mind of a speaker is identical with that of noun-noun compounding — compounding always consists in putting together a modifier and a head, regardless of the number of nouns within a compound. The structure of any compound is a reflection of the way it is created in the mind of a speaker.
    Źródło:
    Roczniki Humanistyczne; 2016, 64, 11; 115-133
    0035-7707
    Pojawia się w:
    Roczniki Humanistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Rzeczownik odsłowny w arabskim i hebrajskim – porównanie
    The verbal Noun in Arabic and Hebrew – a comparison
    Autorzy:
    Król, Iwona
    Piela, Marek
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/577903.pdf
    Data publikacji:
    2019-03-13
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Orientalistyczne
    Tematy:
    Modern Standard Arabic
    Modern Hebrew
    Verbal Noun
    Gerund
    Infinitive
    Opis:
    We compared the use of verbal nouns in Modern Standard Arabic and Modern Hebrew. The main source of examples were two novels by Amos Oz (My Michael, A Tale of Love and Darkness) and their Arabic translations. In Modern Hebrew there are four types of verbal nouns, according to their grammatical features, syntactic functions and stylistic value: 1. deverbal noun ktiva ‘writing’, 2. gerund beħotvo ‘during his writing’, 3. infinitive liħtov ‘to write’ and 4. adverb katov ‘[while] writing’. In Modern Standard Arabic all verbal nouns display similar grammatical features and have similar syntactic functions. The Arabic verbal noun is an exact functional equivalent of the Hebrew deverbal noun ktiva. Other Hebrew verbal nouns are translated into Arabic as finite verbs or active participles, less frequently as verbal nouns. As far as the verbal noun is concerned, the most important difference between the two languages is the existence of the infinitive in Hebrew, a form that is lacking in Arabic. We also noticed that the Hebrew verbal nouns are stylistically diverse (contrary to the Arabic ones), what creates difficulty in achieving translational equivalence in terms of style.
    Źródło:
    Przegląd Orientalistyczny; 2019, 2 (270); 129-146
    0033-2283
    Pojawia się w:
    Przegląd Orientalistyczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Różne oblicza tautologii słowotwórczej w polskich gwarach
    Various forms of derivational tautology in Polish dialects
    Autorzy:
    Jaros, Irena
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/973208.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Łódzkie Towarzystwo Naukowe
    Tematy:
    dialectology
    word formation
    tautological derivatives
    noun
    adjective
    dialektologia
    słowotwórstwo
    derywaty tautologiczne
    rzeczownik
    przymiotnik
    Opis:
    The author examined the issue of a derivational tautology of nouns and adjectives on examples from the dialects of Central Poland. Various causes of this phenomenon of a grammatical (derivational and flectional) character were indicated. Some of them were connected with shaping of semantic function of individual formants (e.g. those forming names of places and activity instruments), other with their productivity (e.g. adjective suffix -ny) and also with their influence on more distinct categorial function of derivatives (cf. bornik, gonciarka, kopydło). Some changes were observed in recognizing originally tautological derivatives that are connected with the modification of meaning of words formed with their help (e.g. gąsiątko – gąsię).
    W oparciu o materiał językowy, pochodzący z gwar Polski centralnej, zostało omówione zagadnienie tautologii słowotwórczej występujące wśród rzeczowników i przymiotników. Wskazano różne przyczyny tego zjawiska o charakterze gramatycznym (słowotwórcze i fleksyjne), związane z kształtowaniem się funkcji semantycznej poszczególnych formantów (np. tworzących nazwy miejsc i środków czynności), ich produktywnością (np. przymiotnikowy sufiks -ny), oraz wpływem na bardziej wyraźną funkcję kategorialną derywatów (por. bornik, gonciarka, kopydło). Zauważono zmiany w zakresie pojmowania prymarnie tautologicznych derywatów, które wiążą się z modyfikacją znaczenia tworzonych za jego pomocą formacji (np. gąsiątko – gąsię).
    Źródło:
    Rozprawy Komisji Językowej ŁTN; 2017, 64; 87-101
    0076-0390
    Pojawia się w:
    Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Usefulness of English Corpora Regarding Encyclopedic Meaning of Grammatical Constructions: Count Noun Vs. Non-Count Noun, Noun Vs. Verb
    Użyteczność angielskich korpusów w odniesieniu do encyklopedycznego znaczenia konstrukcji gramatycznych: rzeczownik policzalny vs. niepoliczalny, rzeczownik vs. czasownik
    Autorzy:
    Chłopek, Dorota
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/29520287.pdf
    Data publikacji:
    2022-12-20
    Wydawca:
    Uniwersytet Bielsko-Bialski
    Tematy:
    linguistic construction
    corpus
    concordances
    grammar
    encyclopedic meaning
    “trigger”
    “target”
    konstrukcja językowa
    korpus
    konkordancje
    gramatyka
    forma „docelowa”
    element „zapalnik”
    znaczenie encyklopedyczne
    Opis:
    The article attempts to demonstrate how concordance lines of a linguistic corpus can be useful in assignments on the descriptive grammar of english, which are administered on-line via the Ms Teams application of teaching and learning due to the Sars-CoV-2 pandemic. Grammatical expressions are approached as constructions abstracted from situated instances of language use in view of Langacker’s “symbolic principle”, which is consistent with the “usage-based principle” and the encyclopedic nature of meaning. Accordingly, words are points of access to extensive depositories of knowledge. Linguistic corpora can provide vast repositories of patterns of use of particular key words constituting various linguistic constructions. The paper focuses on distinguishing between English count nouns and mass nouns represented by the same lexical form, called a “target”, such as worry, dinner, and work, and exposes worry and work as verbs in alternative contexts of use cited from concordance lines of the BNC. The term work is also shown as a key word whose lexical category, noun or verb, is determined on the basis of other elements, referred to as “triggers” in the context of occurrence.
    Źródło:
    Świat i Słowo; 2022, 38, 1; 159-176
    1731-3317
    Pojawia się w:
    Świat i Słowo
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Rzeczownik barwa i jego synonimy w dziejach języka polskiego
    Noun barwa (colour) and its synonyms in the history of Polish language
    Autorzy:
    Białoskórska, Mirosława
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1595524.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    Uniwersytet Szczeciński. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
    Tematy:
    life of words
    tropes
    caesuras
    życie wyrazów
    przekształcenia semantyczne
    cezury
    Opis:
    On the basis of fi ve synonymous nouns of different roots that generally name phenomena like barwa, farba, krasa, kolor, maść (colour, dye), historic modifi cations of shift in meanings in these words were traced. The analysis touched upon simple, underivatized forms, in which semantic changes were made under the infl uence of non-linguistic reality. These changes happened at different times and with different intensity. Therefore, illustrated there mechanisms of functioning and semantic changes of nouns barwa, farba, kolor, maść, krasa give testimony of complexity of processes that had place in non-linguistic reality. They can also serve as an example of the infl uence that social, cultural and scientifi c transformations had on the development of lexical and semantic stock of written Polish over the ages.
    Źródło:
    Studia Językoznawcze; 2014, 13; 7-27
    1730-4180
    2353-3161
    Pojawia się w:
    Studia Językoznawcze
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wariacje na temat dialogu, czyli co można zrobić z tekstem w grupie średnio zaawansowanej językowo na zajęciach z języka polskiego jako obcego
    Autorzy:
    Słaby-Góral, Iwona
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/679874.pdf
    Data publikacji:
    2011
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    metody
    nauczanie gramatyki
    tryb rozkazujący
    rzeczownik odsłowny
    mowa zależna
    Opis:
    Autorka artykułu koncentruje się na opisie metod wprowadzania niektórych zjawisk gramatycznych w procesie nauczania jpjo. Ilustruje je przykładami i ćwiczeniami opartymi na dialogu będącym jedną z ważniejszych form komunikowania się. Zaprezentowane metody wynikają z wieloletniego doświadczenia glottodydaktycznego.
    The author of the article describes the methods of introducing certain grammatical phenomena in the process of teaching Polish as a foreign language. She illustrates her description with examples and exercises based on dialogues – one of the most important forms of communication. Presented methods are based on the experiences of the author, who has been a teacher of Polish for many years.
    Źródło:
    Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców; 2011, 18
    0860-6587
    2449-6839
    Pojawia się w:
    Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Некоторые названия внебрачного ребенка в русском языке
    Niektóre nazwy nieślubnego dziecka w języku rosyjskim
    The nomenclature of natural children in Russian
    Autorzy:
    Ананьева, Наталия
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/594294.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Łódzkie Towarzystwo Naukowe
    Tematy:
    nieślubne dziecko
    antroponim
    rzeczownik pospolity
    język rosyjski
    bastard
    anthroponym
    appellative
    Russian
    Opis:
    W artykule omawiane są nazwy nieślubnego dziecka w języku rosyjskim (zarówno w jego postaci literackiej, jak i gwarowej) na tle ogólnosłowiańskim. Zostały tu przeanalizowane różne i liczne sposoby tworzenia nazwisk dzieci nieślubnych: modyfikacja nazwiska ojca (np. Бецкой od Трубецкой, Тёмкин od Потёмкин); tworzenie nazwiska od imienia ojca (np. Васильев od Василий); tworzenie nazwiska odtoponimicznego (Бобринский od Бобрики); wymyślone nazwisko (np. Герцен od Herz ‘serce’); tworzenie nazwiska od imienia przodka matki (np. Юрьевские od Юрий Долгорукий); tworzenie nazwiska od nazwiska ojca chrzestnego (np. nazwisko słynnego poety Жуковский); używanie nazwiska matki (np. realne nazwisko pisarza Kornieja Czukowskiego – Корнейчуков). Zauważono także, że na poziomie antroponimicznym nieślubnym dzieciom można było nadawać niezwykłe imiona. Różnorodne są apelatywne nazwy dziecka nieślubnego w dialektach słowiańskich, w tym w gwarach rosyjskich. W artykule na podstawie prac G. Kabakowej, I. Popowiczewej i M. Kitanowej wyodrębniono szereg modeli nazewniczych dla nazw nieślubnego dziecka występujących w językach słowiańskich, szczególnie zaś w języku rosyjskim: ‘nietradycyjne miejsce poczęcia bądź urodzenia dziecka’ (np. банкарт, крапивник, заугольник i in.); ‘znalezienie dziecka’ (np. найда, найдёныш i in.); ‘odstępstwo od podstawowej linii rozwoju’ (np. семибатечник, половинкин сын, безотцовщина, сколотыш, сколотяга i in.); ‘przypadkowy charakter urodzenia’ (np. сураз, суразёнок); ‘niewłaściwe prowadzenie się matki’ (np. ублюдок, приёбыш i in.). Wiele wyrazów nazywających nieślubne dziecko pełni funkcję przekleństwa. Jednak wśród nominacji nieślubnego dziecka są także pewne nazwy o charakterze melioratywnym: nawiązujące do leksemu Bóg (np. богдан itp.) oraz любимчик (co występuje w gwarach archangielskich). Rosyjski materiał przytoczony w pracach G. Kabakowej i I. Popowiczewej w niniejszym artykule uzupełniony został modelami nazwisk nadawanych nieślubnym dzieciom oraz takimi gwarowymi rzeczownikami apelatywnymi, jak сураз, суразёнок, кувь, любимчик, любоделанный, сколотыш, сколотяга, осколоток, готовец, капустничек. Zaakcentowano również, iż rosyjskie gwarowe nazwy nieślubnego dziecka występują w niektórych utworach literackich (np. u M . Szołochowa i W. Szukszyna).
    In this paper the nomenclature of natural children in Russian is analyzed (both in literary and dialect forms) in a Slavonic context. The different types of surnames of natural children are analyzed: the modification of the surname of their fathers (for example Бецкой from Трубецкой, Тёмкин from Потёмкин); the formation from the name of the child’s father (for example Васильев from Василий); the formation of the surname from the toponym (Бобринский from Бобрики); the invention of the surname (for example Герцен from Herz ‘the heart’); the formation of the surname from the name of the ancestor of the mother (for example Юрьевские from Юрий Долгорукий); the formation from the surname of the godfather (for example the surname of the poet Василий Жуковский); the usage of the mother’s surname (for example Корнейчуков – the real surname of the writer Корней Чуковский). On the antroponymic level natural children may have unusual names. They have different appellative names in Slavonic, including Russian dialects. In this paper based on the articles of G. Kabakova and I. Popovicheva the following models of the nomination of the bastards in Slavonic languages, particularly in Russian are proposed: ‘the untraditional place or the conception of the birth’ (for example банкарт, крапивник, заугольник.), ‘the finding of the child’ (for example найда, найдёныш), ‘deviation from the main line of development’ (for example семибатечник, половинкин сын, безотцовщина, сколотыш, сколотяга and others), ‘the occasional character of the birth’ (for example сураз, суразёнок), ‘the bad behaviour of the mother’ (for example ублюдок, приёбыш and others). Many words naming the child are used as swear-words. But among these names there are some words which have positive semantics: those motivated by the word ‘God’ (богдан and others) and the word любимчик (in the dialects near Archangelsk). In this article we add information about the names of natural children in Russian dialects in works of G. Kabakova and I. Popovicheva analyzing the models of their surnames in Russian and some appellative names in Russian dialects (for example сураз, суразёнок, кувь, любимчик, любоделанный, сколотыш, сколотяга, осколоток, готовец, капустничек). The dialect words describing natural children are used by Russian writers in their works (for example, M. Sholokhov and W. Shukshin).
    Źródło:
    Rozprawy Komisji Językowej ŁTN; 2018, 66; 7-20
    0076-0390
    Pojawia się w:
    Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Прыслоўе ў сістэме прадметных і прэдыкатных слоў беларускай мовы
    Przysłówek w systemie substantiwów i predykatów języka białoruskiego
    Adverb in the system of substantive and predicative words of Bielarusian
    Autorzy:
    Голубева, Вікторыя
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/593999.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Łódzkie Towarzystwo Naukowe
    Tematy:
    przysłówek
    rzeczownik
    predykat
    adverb
    substantive
    predicate
    Opis:
    Artykuł poświęcony jest kategorialnemu statusowi przysłówków we współczesnym języku białoruskim. Przysłówek jest uważany za jednostkę pochodną, która łączy cechy rzeczowników i predykatów. Pokazano, że przysłówek nie należy do żadnej z tych klas. Przysłówki powstają z rzeczowników tracących znaczenia konkretne i wyabstrahowane. Ta część mowy jest bliższa predykatom, ponieważ może być głównym predykatem w wypowiedzi. Ponadto czasami przysłówek wyraża dodatkową predykatywę i w rezultacie komplikuje strukturę semantyczną zdania. Jednak główną jego funkcją jest modyfikator okolicznikowy, który nie jest predykatem.
    Artykuł poświęcony jest kategorialnemu statusowi przysłówków we współczesnym języku białoruskim. Przysłówek jest uważany za jednostkę pochodną, która łączy cechy rzeczowników i predykatów. Pokazano, że przysłówek nie należy do żadnej z tych klas. Przysłówki powstają z rzeczowników tracących znaczenia konkretne i wyabstrahowane. Ta część mowy jest bliższa predykatom, ponieważ może być głównym predykatem w wypowiedzi. Ponadto czasami przysłówek wyraża dodatkową predykatywę i w rezultacie komplikuje strukturę semantyczną zdania. Jednak główną jego funkcją jest modyfikator okolicznikowy, który nie jest predykatem.
    Źródło:
    Rozprawy Komisji Językowej ŁTN; 2018, 65; 19-35
    0076-0390
    Pojawia się w:
    Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Phonology Out of Work – the -igh ~ -í Alternation in Modern Irish
    Fonologia nieproduktywna – alternacja -igh ~ -í we współczesnym języku irlandzkim
    Autorzy:
    Bloch-Trojnar, Maria
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1945199.pdf
    Data publikacji:
    2008
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    morfofonologia
    alternacja
    rzeczownik odsłowny w języku irlandzkim
    morphophonology
    alternation
    verbal nouns in Irish
    Opis:
    Rzeczownik odsłowny stanowi jedną z centralnych kategorii gramatyki irlandzkiej ze względu na wielość pełnionych funkcji, jak i skomplikowany proces jego tworzenia, w którym wyróżnić można około 20 wykładników morfofonologicznych. Celem artykułu jest określenie charakteru alternacji między krótką samogłoską rdzenia czasowników jednosylabowych zakończonych na ‑igh a długą samogłoską występującą w formie rzeczownika odsłownego, np. nigh ‘myć’ – ní. Jeśli rzeczownik odsłowny tworzony jest w sposób regularny, w więc przez dodanie neutralnej samogłoski do rdzenia czasownikowego, alternacja może być uwarunkowana fonologicznie, co oznacza, że długa samogłoska powstaje w wyniku elizji poprzedzającej ją spółgłoski, tj. Vg′ + W ® VV (nigh + W ® ní). Dokładna analiza alternacji w systemie koniugacyjnym czasownika oraz w systemie deklinacji rzeczowników i przymiotników wskazuje, że mamy do czynienia z nieaktywną synchronicznie regularnością, rzeczowniki odsłowne zaś, o których mowa, są typem nieproduktywnym, czyli grupą wyjątków, które należy umieścić w leksykonie z informacją o towarzyszącej im alternacji.
    Źródło:
    Roczniki Humanistyczne; 2008, 56, 5; 63-74
    0035-7707
    Pojawia się w:
    Roczniki Humanistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Hybrydalne formy czasownikowe w języku polskim i ukraińskim
    Autorzy:
    Szczerbij, Natalia
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2147574.pdf
    Data publikacji:
    2022-01
    Wydawca:
    Towarzystwo Kultury Języka
    Tematy:
    formy czasownikowe
    rzeczownik odczasownikowy
    imiesłów przymiotnikowy
    imiesłów przysłówkowy
    bezosobowe formy na -no
    -to
    bezokolicznik
    verb forms
    verbal noun
    adjectival participle
    adverbial participle
    impersonal forms ending with -no
    infinitive
    Opis:
    Hybrydalne formy czasownikowe są aktualnym i niewystarczająco zbadanym przez językoznawców zagadnieniem. W artykule dokonano opisu hybrydalnych form czasownikowych w celu porównania ich w materiale pochodzącym z języka polskiego i ukraińskiego, analizy tych form ze wspólnego punktu widzenia – procesualności. Hybrydalność polega na formowaniu części mowy, które łączą w sobie kategorie charakterystyczne dla różnych (werbalnych i imiennych) klas leksemów, np.: strony, czasu, zwrotności, przypadka oraz liczby. Do takich form zalicza się: rzeczownik odczasownikowy, imiesłów przymiotnikowy, bezosobowe formy na -no, -to oraz bezokolicznik. Zastosowanie metody porównawczej umożliwiło wyodrębnienie wspólnych i odmiennych cech w obu językach oraz scharakteryzowanie stopnia bliskości z czasownikiem czy rzeczownikiem, szczególnie dzięki kategorii zwrotności, chociaż jest to tylko formalna zbieżność z formami zwrotnymi. Wszystkie wyżej wymienione części mowy łączy wspólna kategoria aspektu. Stwierdzono produktywność procesu tworzenia rzeczowników odczasownikowych.
    Hybrid verb forms constitute a relevant aspect that has been little studied by linguists. The paper discusses hybrid verb forms in order to determine structural and semantic differences against the background of Polish and Ukrainian. The hybridity of verb forms lies in the formation of parts of speech that combine categories characteristic of different classes of words, such as voice, tense, refl exivity, case, number. Such forms include the verbal noun, adjectival participle, impersonal predicative forms ending with -no, -to, and infi nitive. The use of the comparative analysis made it possible to separate common and different features in both languages. Polish and Ukrainian are characterised by different degrees of convergence with verb or noun, in particular due to the category of refl exivity. The paper states that all these mixed parts of speech are united by the category of aspect, which relates primarily to verb. The paper also analyses the functioning of hybrid verb forms in modern Polish and Ukrainian.
    Źródło:
    Poradnik Językowy; 2022, 790, 1; 147-166
    0551-5343
    Pojawia się w:
    Poradnik Językowy
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    О функционально-семантической корреляции членов пар типа внимательно – с вниманием
    Functional and Semantic Members of Couples Correlation: внимательно – с вниманием [vnimatelno – s vnimaniem]
    Autorzy:
    Golubieva, Victoria
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1945032.pdf
    Data publikacji:
    2021-12-21
    Wydawca:
    Łódzkie Towarzystwo Naukowe
    Tematy:
    gramatyka funkcjonalna
    przysłówek
    rzeczownik
    semantyka
    kompatybilność składniowa
    functional grammar
    adverb
    substantive
    semantics
    syntactical combinability
    Opis:
    Artykuł poświęcony jest funkcjonalno-semantycznej korelacji między przysłówkami jakościowymi a formami rzeczownika zbudowanymi według modelu „przyimek c (z) + rzeczownik w narzędniku”, które wykazują podobieństwo denotacyjne i powinowactwo rdzeniowe (derywacyjne). Wykazano, że słowniki objaśniające nie dają odpowiedzi na pytanie, czym różnią się te środki językowe. Ustalono, że człony takich par leksykalnych mogą charakteryzować się specyficzną semantyką leksykalną i gramatyczną, różnić się w zakresie połączeń składniowych i w rezultacie wyrażać różny stopień intensywności przejawiania się tej samej cechy.
    The article is devoted to the functional-semantic correlation between the qualitative adverbs and the forms of the substantive built by the model of “the preposition c (with) + a noun in the instrumental case”, which have denotative similarity and root (derivational) affinity. It is established that explanatory dictionaries don’t give an answer to the question of how these linguistic means differ. It is revealed that members of such lexical pairs can have specific lexical and grammatical semantics, differ in their syntactic compatibility and as a result express the same attribute with varying degrees of detail.
    Źródło:
    Rozprawy Komisji Językowej ŁTN; 2021, 69; 47-66
    0076-0390
    Pojawia się w:
    Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Епізод з історії польсько-українських мовних контактів (іменник “гембель” ‘клопіт’)
    Epizod z dziejów polsko-ukraińskich kontaktów językowych (rzeczownik “гембель” ‘kłopot’)
    Autorzy:
    Werbowyj, Микола
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2015602.pdf
    Data publikacji:
    2021-12-13
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Tematy:
    міжмовні контакти
    позика з польської мови
    етимологія
    language contacts
    Polish borrowings
    etymology
    kontakty międzyjęzykowe
    pożyczka z języka polskiego
    etymologia
    Opis:
    У статті проаналізовані особливості входження іменника гебель ‘рубанок’ до складу української мови. Німецька назва до української потрапила через польську мову. Засвоєння чужого слова українською мовою відбувалося неоднаково у східних та західних український говірках: безпосередній неперервний контакт з польською мовою для західних говірок обмежував кількість можливих змін в іменнику, а для східних українських говірок уже опосередкований польський вплив уможливив зміни як у формі (поява секундарного сонорного), так і в семантиці слова. У результаті польсько-українських мовних контактів постав власне український іменник гембель ‘клопіт’.
    Przedmiotem artykułu są cechy rozwoju rzeczownika гебель ‘strug’ w ukraińskim języku ogólnym. Jest to wyraz niemiecki, ale w języku ukraińskim stanowi pożyczkę z polszczyzny. Analizowany rzeczownik w gwarach języka ukraińskiego charakteryzuje się różnymi właściwościami fonetycznymi i semantycznymi, ponieważ na zachodzie Ukrainy wyraz pozostał niezmienny pod względem semantycznym, na wschodzie zaś – pod względem fonetycznym. W wyniku polsko-ukraińskich kontaktów językowych w ukraińskim języku ogólnym powstał wyraz гембель ‘kłopot’.
    The article analyzes peculiarities of adopting the noun hembel ‘plane’ in the Ukrainian language. Though being of German origin, the name itself comes from Polish. The ways of language assimilation in the Eastern and Western Ukrainian subdialects were different: an intermediate constant contact with the Polish language limited the number of possible changes in this noun in the Western subdialects, and in the Eastern Ukrainian subdialects, an indirect Polish influence, already observed by this time, enabled changes both in its form (appearance of the secondary sonorant sound) and semantics. As a result of Polish-Ukrainian language contacts, a Ukrainian noun hembel ‘trouble’ was created.
    Źródło:
    TEKA Komisji Polsko-Ukraińskich Związków Kulturowych; 2020, 6, Numer Specjalny; 197-214
    1733-2249
    Pojawia się w:
    TEKA Komisji Polsko-Ukraińskich Związków Kulturowych
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Nazwy placówek medycznych zawierające rzeczownik zakład w przekładzie na język niemiecki
    Names of medical facilities containing the noun zakład translated into German
    Autorzy:
    Łomzik, Magdalena
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/555505.pdf
    Data publikacji:
    2019-06-24
    Wydawca:
    Uniwersytet Warszawski. Wydział Lingwistyki Stosowanej
    Tematy:
    translation of names of medical facilities
    translation problems
    translation mistakes
    translation of noun zakład
    specialised translation
    Opis:
    Noun zakład (plant) appearing in the names of enterprises is not very popular among onomasticians. It may be an interesting subject of research for translators in connection with problems occurring during attempts to translate it into a foreign language. In Polish names of medical institutions, this noun is used not only in the sense of an enterprise/institution or its part, but also as an element of statutory defined names. Based on Polish law, this article details the possible meanings of the noun zakład in Polish names of medical facilities. The knowledge of individual types of facilities and their scope of competence constitutes the basic knowledge of a translator, necessary for the correct translation of the names of medical facilities. The main research objective was to determine the issues of translating into German the Polish names of medical facilities containing the noun zakład based on the available workshop aids. First, the translations proposed by dictionaries and on translator forums were critically evaluated. However, due to the fact that these aids contain only the translation of selected components of the names of medical facilities, it was necessary to obtain the translations of full names. Therefore, an attempt was made to determine whether the translators took into account the different meanings of the word zakład in the individual names, on the basis of ordered translations of selected names of medical institutions made by professional translators.
    Źródło:
    Applied Linguistics Papers; 2019, 26/2; 77-90
    2544-9354
    Pojawia się w:
    Applied Linguistics Papers
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Nowoczesność w leksyce – obecność w słowniku przejawem normalizacji "Słownik nowszego słownictwa słoweńskiego" z 2012 roku
    Autorzy:
    Zatorska, Agnieszka
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1022836.pdf
    Data publikacji:
    2020-12-02
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    język słoweński
    język polski
    nowe słownictwo
    rzeczownik
    zapożyczenie
    semantyka
    słowotwórstwo
    leksykologia
    leksykografia
    Slovene language
    Polish language
    new vocabulary
    noun
    loan words
    lexicology
    lexicography
    Opis:
    Celem artykułu jest prezentacja rzeczowników należących do nowszego słownictwa słoweńskiego (600 jednostek) określających ludzi (w większości nomina agentis, nomina attributiva). Materiał słoweński skonfrontowano z polskim, w tym z danymi leksykograficznymi, a przeprowadzona analiza wykazała różnice między materiałem z obu języków. Polskie słowniki nie notują odpowiedników takich słoweńskich leksemów, jak: adrenalinec, agresivec, barbika, čokoholik, predzakonec, prestižnež, piarovka, piknikar, savnar. W materiale słoweńskim dostrzeżono kondensację treści i potencjał słowotwórczy oraz dążenie do normalizacji i standaryzacji słownictwa przez umieszczenie w słowniku.
    The aim of the paper is the presentation of the newer Slovene nouns (600) referring to people (mostly nomina agentis, nomina attributiva). The Slovene data from the mentioned dictionary was compared with the content of the Polish dictionaries. The conducted analysis confirms the differences between the Polish and the Slovene data. A tendency for semantic condensation and derivative potential were observed in the Slovene material. Equivalents of such Slovene words as: adrenalinec, agresivec, barbika, čokoholik, predzakonec, prestižnež, piarovka, piknikar, savnar are not confirmed in the Polish dictionaries. According to the author the Slovene data reveals a tendency for standardization and normalization.
    Źródło:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica; 2020, 54; 43-57
    0208-6077
    2450-0119
    Pojawia się w:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Neologismen in Coronatijd – een steekproef
    Neologisms in the Time of the Coronavirus: a Selected Sample
    Neologizmy w czasie pandemii koronawirusa – próba badawcza
    Autorzy:
    Hamers, Bas
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1929050.pdf
    Data publikacji:
    2021-12-30
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    kryzys wywołany koronawirusem
    neologizm
    złożenie
    media
    próba wyrywkowa
    rzeczownik
    corona crisis
    neologism
    compound noun
    sample
    noun
    Opis:
    In tijden van crisis wordt de taal vaak verrijkt met nieuwe woorden, de zogenoemde neologismen. Een uitzonderlijke situatie vraagt immers om nieuwe woorden. Dit geldt ook voor de coronacrisis. Zo krijgen de Nederlanders te maken met de anderhalvemetersamenleving en andere coronamaatregelen. Bovendien zorgt de crisis voor veel coronaschade, zowel economisch, psychisch als fysiek. Met de vaccinatiecampagne is de weg ingezet naar de terugkeer naar normaal. Ook deze route zorgt voor de nodige neologismen. In dit artikel wordt steeksproefgewijs gekeken welke neologismen zoal worden gebruikt op één bepaalde dag in één bepaalde krant. Aangezien de meeste neologismen bestaan uit samengestelde zelfstandige naamwoorden, zal de steekproef zich enkel hier op richten. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van De Volkskrant online van 16 april 2021, en wel van de artikelen die verkregen werden na het invoeren van de zoekterm corona. Na een korte inleiding over neologismen en de verschillende soorten samenstellingen, worden de verkregen neologismen vervolgens gecategoriseerd volgens de verschillende categorieën samenstelling en volgens de coronathematiek. Tot slot wordt er op basis van de verkregen resultaten een conclusie getrokken.
    Wyjątkowa sytuacja wymaga nowych słów, stąd w czasach kryzysu język często wzbogaca się o neologizmy. Dotyczy to również kryzysu wywołanego koronowirusem. Niniejszy artykuł stanowi próbę użycia koronowirusowych neologizmów w języku holenderskim, danego dnia (16 kwietnia 2021 r.) w konkretnej gazecie (De Volkskrant online). Do badań wykorzystano artykuły wywołane hasłem „corona”. Ponieważ większość neologizmów składa się z rzeczowników złożonych, próba skupia się na tychże właśnie. Po krótkim ogólnym wprowadzeniu na temat neologizmów i różnych typów złożeń, objęte badaniem jednostki są analizowane formalnie – według różnych kategorii złożeń i semantycznie – według tematyki związanej z koronawirusem.
    In times of crisis language is often enriched with new words called neologisms. After all, extraordinary circumstances call for new words. This also applies to the corona crisis. For example, the Dutch have had to deal with the anderhalvemetersamenleving and other corona measures. Moreover, the crisis has caused a lot of “corona damage”, both economically, psychologically and physically. The vaccination campaign has set the stage for a return to normality. This route also provides necessary neologisms. This article takes a look at which neologisms were used on one day in a particular newspaper. Since most neologisms consist of compound nouns, the sample will focus on these only. The De Volkskrant online edition, dated 16 April 2021, will be used for this purpose, using the articles obtained after entering the search term corona. After a short introduction to neologisms and the different types of compositions, the neologisms obtained are then categorised according to different composition categories and according to corona themes. Finally, a conclusion is drawn based on the results obtained.
    Źródło:
    Roczniki Humanistyczne; 2021, 69, 6 Special Issue; 55-69
    0035-7707
    Pojawia się w:
    Roczniki Humanistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Deklinacja rzeczowników męskich w podlaskich aktach urzędowych z drugiej połowy XVI wieku
    Declination of Muscular Nouns in Official Files from the Second Half of the Sixteenth Century
    Autorzy:
    Kuryłowicz, Beata Iwona
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2127789.pdf
    Data publikacji:
    2002
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    rzeczownik
    deklinacja męska
    norma literacka
    noun
    male declination
    literary norm
    Opis:
    The paper deals with the declination of muscular nouns from the Files or Legal Cases in the Town of Knyszyn in the second half of the sixteenth century against the background of the then state of literature. The author characterizes the forms of cases, seeking to define to what extent they are in accordance with sixteenth-century literary norm. It results from her research that the deviations she has found (few archaisms, suffixes coming into use) have rather an occasional character, and the basic forms of muscular declinations reflect the situation all over Poland.
    Źródło:
    Roczniki Humanistyczne; 2002, 49-50, 6; 247-255
    0035-7707
    Pojawia się w:
    Roczniki Humanistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Vocabulary in autism spectrum disorders. Part 2: Qualitative description – the category of things and events
    Słownictwo w zaburzeniach należących do spektrum autyzmu. Część 2: Charakterystyka jakościowa – kategoria rzeczy i zdarzeń
    Autorzy:
    Hrycyna, Ewa
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/24202273.pdf
    Data publikacji:
    2022-06-28
    Wydawca:
    Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
    Tematy:
    autyzm
    kategoria semantyczna
    rzeczownik
    czasownik
    autism
    semantic category
    noun
    verb
    Opis:
    This article is the second part of a study concerned with vocabulary in autism spectrum disorders. It presents a qualitative description of vocabulary in people with autism, and more precisely – its content aspect. After a short presentation of theoretical and methodological assumptions, the author proceeds to characterize the categories of things and events and their lexical exponents: nouns and verbs. The analysis of the research material, appropriately selected literature, shows that in the language of people with autism, as in the language of people with typical linguistic development, the categories of things and events are clearly represented. There are analogies, similarities, but also differences within specific semantic subcategories and lexical exponents. The research results are highly varied, and the author tries to explain the reasons for this variation. She also determines how the analysis carried out paves the way for further studies on vocabulary in autism.
    Artykuł jest drugą częścią studium poświęconego słownictwu w zaburzeniach należących do spektrum autyzmu i obejmuje charakterystykę jakościową słownictwa, a dokładnie jego aspektu treściowego. Autorka po krótkim przedstawieniu założeń teoretycznych i metodologicznych przechodzi do scharakteryzowania kategorii rzeczy i zdarzeń oraz odpowiadających im wykładników leksykalnych: rzeczowników i czasowników. Z analizy materiału badawczego, czyli odpowiednio wybranej literatury przedmiotu, wyłania się wniosek, że w języku osób z autyzmem, tak jak w języku osób o typowym rozwoju językowym, kategorie rzeczy i zdarzeń są wyraźnie reprezentowane. Występują analogie, podobieństwa, ale także różnice w obrębie określonych podkategorii semantycznych i wykładników leksykalnych. Wyniki badań są wysoce zróżnicowane, a przyczyny tego zróżnicowania autorka stara się wyjaśnić. Określa, także w jaki sposób przeprowadzona analiza wytycza drogę do dalszych studiów nad słownikiem w autyzmie.
    Źródło:
    Logopedia Silesiana; 2022, 11, 1; pp. 1-17: English language version; pp. 18-34: Polish language version
    2300-5246
    2391-4297
    Pojawia się w:
    Logopedia Silesiana
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Formy oboczne miejscownika liczby pojedynczej (w) domu – (w) domie w gwarach polskich na Litwie.
    Alternations of the locative case, singular (w) domu – (w) domie in polish dialects in Lithuania.
    Autorzy:
    Karaś, Halina
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/498464.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
    Tematy:
    rzeczownik,
    fleksja,
    analogia,
    gwary polskie na Litwie
    noun,
    inflection,
    analogy,
    Polish dialects in Lithuania
    Opis:
    W niniejszym artykule omówiono oboczne formy miejscownika liczby pojedynczej rzeczownika męskiego dom: (w) domu – (w) domie (a więc zgodną z normą ogólnopolską i analogiczną, powstałą w wyniku wyrównania końcówki fleksyjnej do pozostałych rzeczowników męskich twardotematowych) w gwarach polskich na Litwie, ich zakres i zasięg oraz frekwencję. Podstawą materiałową rozważań jest zbiór 235 form miejscownika lp. rzeczownika dom (domu, domie) i 3 przykłady formy doma wyekscerpowane z nagrań dokonanych w 4 podstawowych enklawach polskojęzycznych, tj. na obszarze ignalińskim, jezioroskim, kowieńskim i wileńskim.
    In this article, the author presents alternative forms of the locative case in the singular of the masculine noun dom: (w) domu – (w) domie (i.e. one which complies with the general Polish standard and a parallel one, a result of levelling an inflection ending to the remaining hard-stem masculine nouns) in Polish dialects in Lithuania, their ranges and frequency. The article is based on a collection of 235 forms of the locative case singular of the noun dom (domu, domie) and 3 examples of the form doma, excerpted from recordings made in 4 major Polish-speaking enclaves i.e. Ignalin, Jeziorosk, Kaunas and Vilnius.
    Źródło:
    Gwary Dziś; 2018, 10; 79-98
    1898-9276
    Pojawia się w:
    Gwary Dziś
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Cicli lessicali nei nomi deverbali in "-mento" e "-zione"
    Cykle leksykalne w tworzeniu rzeczowników odczasownikowych zakończonych na "-mento" oraz "-zione"
    Autorzy:
    Insacco, Gioia
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/520736.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
    Tematy:
    ciclo lessicale
    nome deverbale
    metonimia, polisemia
    struttura argomentale
    struttura eventiva
    argomento reale
    argomento di default
    cykl leksykalny
    rzeczownik odczasownikowy
    metonimia
    polisemia
    struktura argumentowa
    struktura zdarzeniowa
    argument rzeczywisty
    argument domyślny
    Opis:
    Spesso i nomi deverbali – oltre al significato trasposizionale del verbo di base – sviluppano in diacronia dei ‘cicli lessicali’ (Simone 2000), ovvero estensioni semantiche sistematiche, regolari e gerarchiche. Il meccanismo retorico che opera nei cicli lessicali è la metonimia: essa converte, per contiguità, in entità linguistiche gli argomenti reali, quelli di default e quelli creati per mezzo di un dispositivo metonimico. I nomi deverbali, infatti, procedendo in modo regolare attivano in primis i significati relativi ai sottoeventi, successivamente quelli relativi ai ruoli della struttura argomentale e, infine, quelli degli argomenti metonimici.
    Często rzeczowniki odczasownikowe – poza znaczeniem transpozycyjnym czasownika – rozwijają na poziomie diachronicznym tzw. „cykle leksykalne” (Simone 2000), a więc systematyczne rozszerzenia semantyczne, regularne i hierarchiczne. Mechanizmem retorycznym działającym w cyklach leksykalnych jest metonimia: to ona, z uwagi na relację przyległości, przekształca w jednostki językowe argumenty rzeczywiste, te domyślne oraz te utworzone przy pomocy mechanizmu metonimicznego. Zatem rzeczowniki odczasownikowe aktywują regularnie w pierwszej kolejności znaczenia odnoszące się do pod-zdarzeń, następnie znaczenia odnoszące się do funkcji struktury argumentowej, a na koniec, te związane z argumentami metonimicznymi.
    Źródło:
    Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia de Cultura; 2017, 9, 1 "Gli orizzonti dell’italianistica: tradizione, attualita e sfide di ricerca"; 72-83
    2083-7275
    Pojawia się w:
    Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia de Cultura
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Formy fleksyjne rzeczowników ŏ-tematowych w „Kronice Supraskiej”
    Inflectional forms of ŏ-stem nouns in the Supraśl Chronicle
    Autorzy:
    Grabowska, Katarzyna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/956390.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
    Tematy:
    Old Belorussian chronicles
    the first Belorussian-Lithuanian compilation
    Old Russian language
    noun
    ŏ-, jŏ-stem declension
    latopisy białorusko-litewskie
    i redakcja latopisów białorusko-litewskich
    język staroruski
    rzeczownik
    odmiana ŏ- jŏ-tematowa
    Opis:
    Niniejszy artykuł poświęcony jest charakterystyce form fleksyjnych rzeczowników ŏ-tematowych w XVI-wiecznym zabytku piśmiennictwa zaliczanym do I redakcji latopisów białorusko-litewskich. Celem artykułu jest analiza odmiany rzeczowników rodzaju męskiego i nijakiego z uwzględnieniem zmian w porównaniu do stanu ogólnoruskiego. Do najistotniejszych zjawisk, które znalazły poświadczenie w tekście „Kroniki Supraskiej”, należą: dążenie do wyrównań międzydeklinacyjnych oraz w obrębie samej deklinacji na *ŏ. Prowadzi to do zwiększenia ilości końcówek dla tego samego przypadku, a także wahań ich użycia. W „Kronice Supraskiej” poświadczenie znajdują szczątkowe formy liczby podwójnej. W większości przypadków zostały one wyrównane do liczby mnogiej. Zabytek charakteryzuje się również niekonsekwencją realizacji kategorii żywotności.
    This article discusses the characteristic of ŏ-stem nouns in the 16th-century monument of writing belonging to the first Belorussian-Lithuanian compilation. The purpose of the article is the analysis of the declension of masculine and neuter nouns with regard to alterations in comparison with general Old Russian. The most crucial phenomena which are confirmed in the Supraśl Chronicle are: a tendency to inter-declensional leveling and within the ŏ-declension itself. It leads to an increase in the number of endings of the same case as well as fluctuations in their usage. In the Supraśl Chronicle residual forms of the dual number can be observed. In most cases they were leveled to the plural number. The text is also characterized by the inconsistent usage of the animacy category.
    Źródło:
    Linguodidactica; 2015, 19; 51-62
    1731-6332
    Pojawia się w:
    Linguodidactica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    O pewnym sposobie użycia form deminutywnych w języku rosyjskim XVII – pocz. XVIII wieku
    On a certain way of using diminutive forms in 17th – early 18th century Russian
    Autorzy:
    Iacovou, Anna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2127893.pdf
    Data publikacji:
    2022-02-03
    Wydawca:
    Akademia Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi
    Tematy:
    deminutivum
    hipokoristicum
    sufiks
    derywat
    rzeczownik apelatywny
    etykieta epistolarna
    korespondencja prywatna
    diminutive noun
    hypocoristic noun
    suffix
    derivative
    appellative noun
    epistolary etiquette
    private correspondence
    Opis:
    Artykuł poświęcony jest omówieniu sufiksalnych apelatywnych rzeczowników deminutywnych nazywających osoby, występujących w formułach etykietalnych rosyjskiej korespondencji prywatnej pochodzącej z okresu od XVII do początku XVIII wieku. Zaprezentowana została definicja zdrobnień, przy czym szczególną uwagę zwrócono na modyfikację znaczenia derywatów przez wyodrębniane w ich strukturze sufiksy. Deminutiva, pozbawione często znaczenia małości, wyróżniają się odcieniem ekspresyjności przy jednoczesnym posiadaniu znaczenia pieszczotliwego bądź pogardliwego. Nazwy hipokorystyczne z zasady określały odbiorcę i członków jego rodziny, a pogardliwe – samego nadawcę i jego bliskich. Formalnymi wykładnikami rzeczowników deminutywnych były przede wszystkim przyrostki -ка/-ко, -ок/-ек, -ишка/-ишко, -ушка/-ушко, -ошка, -онка, -ец, -ица. Wyjątkowo interesująco przedstawia się historia rodzaju derywatów z sufiksem -ишк-
    The author discusses suffixal appellative diminutive personal nouns which appeared in the etiquette formulations of Russian private correspondence dating from the 17th – early 18th century. The definition of the diminutives has been presented, with particular attention paid to the modification of the meaning of derivatives by isolating the suffixes in their structure. The same diminutive, when used to describe people, can have both a hypocoristic and a contemptuous meaning. Hypocoristic names, as a rule, define the recipient and his/her family members, while the contemptuous names describe the sender and their relatives. The most common suffixes are: -ка/-ко, -ок/-ек, -ишка/-ишко, -ушка/-ушко, -ошка, -онка, -ец, -ица. The history of the type of derivatives with the suffix -ишк- is particularly interesting.
    Źródło:
    Językoznawstwo; 2021, 15; 317-324
    2391-5137
    Pojawia się w:
    Językoznawstwo
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Rzeczownik hasen i formacje pochodne w gwarze Bugaja na Pogórzu na tle innych gwar
    The noun hasen [profit, benefit] and its derivatives in the local dialect of Bugaj (the Carpathian Foothills) against the other local dialects
    Autorzy:
    Karaś, Halina
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1854246.pdf
    Data publikacji:
    2021-12-10
    Wydawca:
    Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
    Tematy:
    dialectal lexis
    dialects of Małopolska (Lesser Poland)
    loan words
    semantic changes
    leksyka gwarowa
    gwary małopolskie
    zapożyczenia
    zmiany semantyczne
    Opis:
    Celem artykułu jest przedstawienie rzeczownika hasen / hasyn / hasynt, czasownika hasnować i jego derywatów prefiksalnych funkcjonujących w gwarze Bugaja na Pogórzu (gm. Biecz, pow. Gorlice). Czasownik hasnować ‘zyskiwać, przynosić korzyść, pożytek’ – derywat od słowacyzmu pochodzenia węgierskiego hasen ‘zysk, korzyść, pożytek’ (przez niektórych uznawanego za bezpośredni hungaryzm) – w gwarze okolic Biecza zyskał nowe znaczenie ‘trwonić, marnować’, wykazując się łączliwością leksykalną z określeniami dóbr materialnych, pieniędzy, majątku itp. W artykule przedstawiono stan udokumentowania leksykograficznego omawianej grupy wyrazów, ich zasięg terytorialny, etymologię, znaczenia i hipotezę dotyczącą przyczyn zmian semantycznych.
    The article focuses on the noun hasen / hasyn / hasynt, as well as the verb hasnować together with its prefix derivatives as they function in the local dialect of the village Bugaj at the Carpathian Foothills (Biecz commune, Gorlice county). In the local dialect of the Biecz region, the verb hasnować ‘to benefit from sth., to be profitable, beneficial’) – a derivative from the Slovak word hasen ‘profit, benefit, income,’ itself being of Hungarian origin (or considered to be a direct Hungarian borrowing) –has gained a new meaning: ‘to waste, to squander,’ and has come to collocate with names of material goods, money, property, etc. The article presents the lexicographic documentation of the analysed group of words, the territorial range of their usage, origin, meanings, as well as a hypothesis on the reasons underlying the semantic changes.
    Źródło:
    Gwary Dziś; 2021, 14; 153-163
    1898-9276
    Pojawia się w:
    Gwary Dziś
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Las unidades pluriverbales nominales equivalentes a compuesto en los diccionarios bilingües lituano-español/francés/inglés
    The Multiword Expressions Equivalent to a Compound Noun in Bilingual Lithuanian-Spanish/French/English Dictionaries
    Jednostki wielowyrazowe jako ekwiwalenty rzeczowników złożonych w dwujęzycznych słownikach języka litewsko-hiszpańskiego/francuskiego/angielskiego
    Autorzy:
    Rascón Caballero, Alfonso
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1872661.pdf
    Data publikacji:
    2021-10-14
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    rzeczownik złożony
    idiom
    kolokacja niestandardowa
    termin
    leksykografia dwujęzyczna
    compound noun
    non-standard collocation
    termeme
    bilingual lexicography
    Opis:
    Los términos lingüísticos compuesto, locución, colocación no estándar y termema nominales corresponden a conceptos diferentes, pero en la lexicografía bilingüe y en la traducción su tratamiento es más simple, porque designan unidades léxicas que en su mayoría tienen una equivalencia plena en otras lenguas. Estas unidades figuran en los diccionarios como lemas, subentradas o ejemplos. En este artículo determinamos las diferencias entre estos conceptos y su confluencia en el nombre genérico de compuesto nominal. Se analiza un corpus de compuestos del lituano y sus equivalentes al español, francés e inglés (extraídos de diccionarios bilingües), con una estructura léxica en muchos casos paralela; en los componentes de la unidad léxica se pueden rastrear los semas que forman su significado.
    Terminy językowe compuesto, locución, colocación no estándar y termema nominales odpowiadają różnym pojęciom, ale w leksykografii dwujęzycznej i tłumaczeniu ich traktowanie jest prostsze, ponieważ wyznaczają jednostki leksykalne, które w większości są w pełni równoważne w innych językach. Jednostki te pojawiają się w słownikach jako lematy, podpunkty lub przykłady wraz z ich odpowiednikami. W tym artykule ukazujemy różnice między tymi terminami oraz ich zbieżność w ogólnym terminie rzeczownik złożony. Analizuje się korpus wyrazów złożonych w języku litewskim oraz ich ekwiwalenty w języku hiszpańskim, francuskim i angielskim (wydobyte ze słowników dwujęzycznych), co prowadzi do wniosku, że ich struktura leksykalna w wielu przypadkach jest równoległa; komponenty tworzące ich znaczenie można odnaleźć w składnikach jednostki leksykalnej.   Los términos lingüísticos compuesto, locución, colocación no estándar y termema nominales corresponden a conceptos diferentes, pero en la lexicografía bilingüe y en la traducción su tratamiento es más simple, porque designan unidades léxicas que en su mayoría tienen una equivalencia plena en otras lenguas. Estas unidades figuran en los diccionarios como lemas, subentradas o ejemplos. En este artículo determinamos las diferencias entre estos conceptos y su confluencia en el nombre genérico de compuesto nominal. Se analiza un corpus de compuestos del lituano y sus equivalentes al español, francés e inglés (extraídos de diccionarios bilingües), con una estructura léxica en muchos casos paralela; en los componentes de la unidad léxica se pueden rastrear los semas que forman su significado.
    The linguistic terms noun compound, locution, non-standard collocation and termeme correspond to different concepts, but in bilingual lexicography and in translation their treatment is simpler, because they designate lexical units that have mostly their ful equivalent in other languages. These units appear in dictionaries as lemmas, subentries or examples with their equivalents. In this article, we lay dawn the differences between these concepts and their confluence in the generic term noun compound. A corpus of compounds from Lithuanian and their equivalents in Spanish, French and English (extracted from bilingual dictionaries) is analysed, which shows that their lexical structure in many cases is parallel; the semes forming their meaning can be traced in the components of the lexical unit.
    Źródło:
    Roczniki Humanistyczne; 2021, 69, 8; 75-92
    0035-7707
    Pojawia się w:
    Roczniki Humanistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Syntaktischer Vergleich der polnischen und deutschen Phraseologismen im Bereich der Gefühle
    The syntactic comparison between Polish and German phraseologisms regarding feelings
    Syntaktyczne porównanie polskich i niemieckich frazeologizmów w zakresie uczuć
    Autorzy:
    Motyl, Sylwia
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/38429746.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Akademia Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi
    Tematy:
    phraseology
    idiom
    proverb
    adjective
    preposition
    noun
    comparison
    fazeologia
    przysłowie
    przyimek
    przymiotnik
    rzeczownik
    porównanie
    Opis:
    Sowohl Polnisch als auch Deutsch verfügen über Wortverbindungen, die das Sprechen ermöglichen über Liebe, Freundschaft, Hass, Wut, Angst, Glück. Es besteht eine Äquivalenz zwischen ihnen, entweder vollständig, oder optional. Wir stoßen auch auf eine Gruppe unübersetzbarer Ausdrücke, deren Bedeutung vermittelt werden muss in der zweiten Sprache durch Beschreibung. Die Elemente der Phraseologie sind Eigennamen. In solchen Fällen Besonders auffällig ist der Unterschied zwischen polnischen und deutschen Ausdrücken.
    In this article there are presented various aspects of the scientific research on phraseologisms, categorisation criteria as well as the types of word connections. In next part, there is stated a description of the syntactic comparison of Polish vs. German phraseologisms regarding feelings. The above mentioned comparison has been made upon the components amount and type of particular parts in sentence. The core element in phraseologisms may constitute an adjective, adverb, a noun or preposition. It may also happen that part of the sentence stated in word connection in German differs in function while compared to the Polish version, nevertheless the meaning does not change. In the article there are mentioned idioms as well, which frequently have no equivalent in compared language. In such a case, their meaning should appear in descriptive manner.
    Zarówno w języku polskim, jak i niemieckim funkcjonują związki wyrazowe, dzięki którym można mówić o miłości, przyjaźni, nienawiści, złości, strachu, szczęściu. Pomiędzy nimi istnieje ekwiwalencja albo całkowita, albo fakultatywna. Spotykamy także grupę wyrażeń nieprzetłumaczalnych, których znaczenie należy oddać w drugim języku poprzez opis. Elementami frazeologizmów bywają nazwy własne. W takich wypadkach szczególnie mocno ujawnia się różnica pomiędzy polskimi i niemieckimi wyrażeniami.
    Źródło:
    Językoznawstwo; 2015, 9; 43-54
    1897-0389
    2391-5137
    Pojawia się w:
    Językoznawstwo
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    „Wissenschaft bringt Brot”: analiza językoznawczo-glottodydaktyczna treści polityczno-propagandowych zawartych w podręczniku do nauki języka niemieckiego z 1951 roku
    “Wissenschaft bringt Brot”: linguistic and glottodidactic analysis of the political and propaganda content contained in a German language textbook from 1951
    Autorzy:
    Piętak, Arkadiusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/38077204.pdf
    Data publikacji:
    2024
    Wydawca:
    Akademia Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi
    Tematy:
    propaganda
    cele wychowawcze
    słownictwo specjalistyczne
    rzeczownik
    educational goals
    specialized vocabulary
    noun
    Opis:
    W artykule przeprowadzono analizę podręcznika do nauki języka niemieckiego z 1951 roku ze szczególnym uwzględnieniem treści polityczno-propagandowych oraz rozwiązań metodycznych, które autorzy zastosowali w swojej publikacji. Poprzez analizę wybranych treści autor wprowadza czytelnika w klimat edukacyjno-wychowawczy lat pięćdziesiątych XX wieku.
    The article analyzes a German language textbook from 1951, with particular emphasis on the political and propaganda content and methodological solutions that the authors used in their publication. Through the analysis of selected content, the author introduces the reader to the educational climate of the 1950s.
    Źródło:
    Językoznawstwo; 2024, 20, 1; 43-50
    1897-0389
    2391-5137
    Pojawia się w:
    Językoznawstwo
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Марфаналагічныя ўласцівасці суфікса -ец пры адсубстантыўным словаўтварэнні назоўнікаў у беларускай мове
    Morphophonological properties of the suffix -ец in desubstantive word formation of nouns in Belarusian
    Właściwości morfonologiczne przyrostka -ец w trakcie słowotwórstwa odrzeczownikowego rzeczowników w języku białoruskim
    Autorzy:
    Варановіч, Валеры
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1932781.pdf
    Data publikacji:
    2021
    Wydawca:
    Uniwersytet Warszawski. Wydział Lingwistyki Stosowanej. Katedra Białorutenistyki
    Tematy:
    morphophonology
    noun
    alternation of phonemes
    truncation of the underlying stem
    interfix
    superposition of morphs
    morfonologia
    rzeczownik
    alternacja fonemów
    ucięcie podstawy słowotwórczej
    interfiks
    nałożenie morfów
    марфаналогія
    назоўнік
    чаргаванне фанем
    скарачэнне ўтва¬ральнай асновы
    інтэрфікс
    накладанне морфаў
    скарачэнне ўтваральнай асновы
    Opis:
    The article provides a close to exhaustive set of morphophonological processes that accompany noun formation derived from other nouns with the suffix -ец in the Belarusian language. Practically all possible alternations of phonemes are indicated; the most often cutting off endings of underlying stems are noted. The list of interfixes is given as a series of fragments in the structure of a derived word. Interfixes positioned between the underlying stem and the suffixal morpheme contribute to their optimal compatibility. A few cases of superposition of morphs are shown. As a result of word formation the analysis of some nouns with the suffix -ец more systemically justified (or simply correct) versions of their derivational structure are proposed than those presented in word formation dictionaries. Besides, the article proves the ability of some interfixes to promote better recognition of derivatives as representatives of certain semantic classes of words in addition to their main function in the word formation process.
    W tym artykule podano zbliżony do wyczerpującego zestaw procesów morfonologicznych, które towarzyszą tworzeniu w języku białoruskim rzeczowników od innych rzeczowników za pomocą sufiksu -ец. Przedstawiono prawie wszystkie możliwe alternacje fonemów, wymieniono najczęściej odcinane części końcowe podstaw słowotwórczych, wprowadzono wykaz interfiksów jako fragmentów w strukturze wyrazów pochodnych, które, zajmując pozycję pośrednią pomiędzy podstawą słowotwórczą a morfemem sufiksalnym, przyczyniają się do ich optymalnej łączliwości; przedstawiono nieliczne przypadki nałożenia morfów. Jednocześnie w trakcie analizy słowotwórczej dla wielu rzeczowników z sufiksem -ец oferowane są najwięcej systemowo uzasadnione (lub nawet po prostu poprawne) wersje ich struktury derywacyjnej w porównaniu z przedstawionymi w słownikach słowotwórczych. Ponadto uzasadniona została zdolność niektórych interfiksów, oprócz wykonywania swojej podstawowej funkcji w procesie tworzenia wyrazów, do nadania lepszej rozpoznawalności derywatów jako przed-stawicieli określonych grup semantycznych wyrazów.
    У артыкуле даецца блізкі да вычарпальнага набор марфаналагічных працэсаў, якімі суправаджаецца ўтварэнне ў беларускай мове назоўнікаў ад іншых назоўнікаў з дапамогай суфікса -ец. Паказваюцца практычна ўсе маг-чымыя чаргаванні фанем, адзначаюцца фіналі ўтваральных асноў, якія найчасцей падпадаюць адсячэнню, даецца пералік інтэрфіксаў як фрагмен-таў у структуры вытворнага слова, якія, займаючы прамежкавае стано¬вішча паміж утваральнай асновай і суфіксальнай марфемай, спрыяюць апты-мальнай спалучальнасці апошніх; прыводзяцца нешматлікія выпадкі накла-дання морфаў. Разам з тым у працэсе словаўтваральнага аналізу для шэрагу назоўнікаў з суфіксам -ец прапануюцца больш сістэмна ўгрунтава¬ныя (альбо нават проста карэктныя) версіі іх дэрывацыйнай структуры ў па-раўнанні з тымі, што адлюстраваны ў словаўтваральных слоўніках. Апрача таго, абгрунтоўваецца здольнасць некаторых інтэрфіксаў, апрача выка-нання сваёй асноўнай функцыі ў словаўтваральным працэсе, спрыяць леп-шай распазнавальнасці дэрыватаў як прадстаўнікоў пэўных семантыч¬ных класаў слоў.
    Źródło:
    Acta Albaruthenica; 2021, 21; 249-261
    1898-8091
    Pojawia się w:
    Acta Albaruthenica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Konfrontatywna refleksja nad kategorią rodzaju gramatycznego rzeczownika w języku polskim i białoruskim
    Confrontative reflection on the category of grammatical gender of nouns in Polish and Belarusian
    Параўнальнае разважанне аб граматычнай катэгорыі роду назоўнікаў у польскай і беларускай мовах
    Autorzy:
    Siwirska, Anna Berenika
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/29430800.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Uniwersytet Warszawski. Wydział Lingwistyki Stosowanej. Katedra Białorutenistyki
    Tematy:
    comparative grammar
    Polish language
    Belarusian language
    grammatical gender
    noun
    gramatyka porównawcza
    język polski
    język białoruski
    rodzaj gramatyczny
    rzeczownik
    параўнальная граматыка
    польская мова
    беларуская мова
    граматычны род
    назоўнік
    Opis:
    The article dedicated to the presentation of similarities and differences in terms of grammatical gender of nouns in Polish and Belarusian. In the following parts of the text, the author presents the rules for classifying nouns into particular grammatical genders due to morphological and semantic criteria, as well as taking into account the semantic characteristics of liveliness and personality. In the final part of the article, the differences in separating and naming the categories of noun gender in Belarusian and Polish are listed, and changes that could be introduced in the description of the gender category of nouns in Belarusian are proposed.
    Artykuł jest poświęcony przedstawieniu podobieństw i różnic w kategoriach rodzaju gramatycznego rzeczownika w języku polskim i białoruskim. Autorka w kolejnych częściach tekstu przedstawia zasady klasyfikacji rzeczowników na poszczególne rodzaje gramatyczne ze względu na kryterium morfologiczne i semantyczne, a także uwzględniając semantyczne cechy żywotności i osobowości. W końcowej części artykułu wyszczególnione są różnice w wydzielaniu i nazywaniu kategorii rodzaju gramatycznego rzeczownika w języku białoruskim i polskim oraz zostają zaproponowane zmiany, które można byłoby wprowadzić w opisie kategorii rodzaju rzeczowników w języku białoruskim.
    Артыкул прысвечаны падабенствам і адрозненням ў граматычнай катэгорыі роду назоўнікаў у польскай і беларускай мовах. Аўтарка падае правілы прыналежнасці назоўнікаў да граматычнага роду па марфалагічным і семантычным крытэрыям. У заключнай частцы артыкула пералічваюцца адрозненні ў вылучэнні і найменні катэгорый граматычнага роду назоўнікаў у беларускай і польскай мовах і прапаноўваюцца змены, якія можна было б унесці ў апісанне катэгорый роду назоўнікаў у беларускай мове.
    Źródło:
    Acta Albaruthenica; 2023, 23; 243-258
    1898-8091
    Pojawia się w:
    Acta Albaruthenica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Зміни в граматичному вираженні семантики часу в українській літературній мові перших двох десятиріч XXI сторіччя
    Zmiany w sposobie gramatycznego wyrażenia semantyki czasu w ukraińskim języku literackim pierwszych dwóch dekad XXI wieku
    Changes in the grammatical representation of the time semantics in the Ukrainian literary language of the first two decades of the 21st century
    Autorzy:
    Kolibaba, Łarysa
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/31343494.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    temporal construction
    noun
    morphological form
    genitive case of time
    instrumental case of time
    wyrażenie temporalne
    rzeczownik
    forma gramatyczna
    dopełniacz czasu
    narzędnik czasu
    Opis:
    W ukraińskim języku literackim pierwszych dwóch dekad XXI wieku obserwujemy równoczesne funkcjonowanie kilku gramatycznych typów wyrażeń temporalnych, które składają się z rzeczownika w przypadku zależnym lub wyrażenia przyimkowego oraz określenia przydawki (przymiotnika, zaimka, liczebnika) będącego z nim w związku zgody. Ta różnorodność gramatycznych form wyrażeń temporalnych wynika ze zmian w gramatycznym modelowaniu semantyki czasu. Poniższy artykuł ma na celu analizę zmian, jakie zaszły w gramatycznym wyrażeniu semantyki czasu w ciągu ostatnich stu lat funkcjonowania ukraińskiego języka literackiego, oraz ustalenie, które z wyrażeń temporalnych są zgodne z wieloletnią tradycją języka ukraińskiego. Najwięcej uwagi poświęcono przede wszystkim tym strukturom gramatycznym, które są aktywnie wykorzystywane w praktyce językowej XXI wieku. Na podstawie analizy źródeł leksykograficznych i naukowych pochodzących z różnych okresów chronologicznych określono cechy semantyczne i składniowe wyrażeń temporalnych, co umożliwiło opracowanie i zaproponowanie praktycznych zaleceń dotyczących ich prawidłowego i właściwego wykorzystania.
    In the Ukrainian literary language of the first two decades of the 21st century we can observe the simultaneous functioning of several grammatical varieties of temporal construction, consisting of the case or prepositional-case form of the noun and the agreed attributive component (adjective, pronoun, numeral). This variability of grammatical forms of temporal construction predefinеs changes in the grammatical design of the semantics of time. The diversity of grammatical forms of temporal construction causes difficulties related to the problems of their priority and accordance with modern grammatical norms. The aim of this article is to analyze the changes that have occurred in the grammatical expression of the semantics of time over the past hundred years of Ukrainian literary language, and to establish which of the temporal constructions correspond to the long-standing Ukrainian tradition. Attention is focused primarily on those grammatical constructions that are actively used in the language practice of the 21st century. Based on the analysis of lexicographic and scientific sources of different chronological sections, the semantic and syntactic features of these temporal constructions are determined, which allowed practical recommendations for their correct and appropriate use to be developed and proposed.
    Źródło:
    Studia Ukrainica Posnaniensia; 2022, 10, 1; 25-44
    2300-4754
    Pojawia się w:
    Studia Ukrainica Posnaniensia
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-35 z 35

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies