Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę ""Nazwy miejscowe"" wg kryterium: Wszystkie pola

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-30 z 30
    Tytuł:
    Onomastykon dla każdego — o modułowej strukturze artykułów hasłowych w serwisie Dolnoserbske mjenja | Niedersorbische Namen
    Onomasticon for everyone: about a modularized structure of entries in the Dolnoserbske mjenja | Niedersorbische Namen online service
    Autorzy:
    Zschieschang, Christian
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2166334.pdf
    Data publikacji:
    2022-12-31
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Języka Polskiego PAN
    Tematy:
    język dolnołużycki
    internetowe bazy danych
    nazwiska
    nazwy miejscowe
    leksykografia
    Lower Sorbian
    online databases
    family names
    place-names
    lexicography
    Opis:
    A large, diverse database on the Lower Sorbian language comprising several dictionaries, corpora etc. has already existed for several years. This database (www.dolnoserbski.de) is compiled, managed, and supplemented by the Sorbian Institute. It also includes proper names. After establishing detailed, practical information about the grammar of the names (declination), the goal of the next step was to include etymological information. Instead of a scholarly repository of the entire onomastic knowledge about Sorbian names, the aim was to create a bilingual (Lower Sorbian and German) information service for a broader public. However, this requires much more basic information than would be necessary for an onomastician. When, how, and why Sorbian names were coined has to be explained not just in general, but also in connection with individual names. This includes information about the reasons for names, the role of the various suffixes the names were created with, and so on. To compile this extensive information, which not only presents the etymology of the basic morphemes but also full explanations of names, specific text modules were developed for all phenomena and aspects concerning multiple names. For example, an article about one name consists of a specific text about this name along with several of the text modules dealing with, for instance, the suffix and the semantic group to which the name belongs. Furthermore, Lower Sorbian broadcasting contains a series featuring short explanations of Sorbian settlement names and surnames which runs partly in parallel with the above-mentioned database project.
    Źródło:
    Onomastica; 2022, 66; 341-353
    0078-4648
    Pojawia się w:
    Onomastica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Bałtyckie nazewnictwo Mazowsza
    Baltic names in the Mazovia region
    Autorzy:
    Bednarczuk, Leszek
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1992278.pdf
    Data publikacji:
    2021-12-28
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Języka Polskiego PAN
    Tematy:
    nazwy bałtyckie
    nazwy miejscowe
    nazwy terenowe
    hydronimy
    Mazowsze
    Batlic names
    place names
    terrain names
    hydronyms
    Mazovia
    Opis:
    As one could expect, the greatest number of the Baltic hydronyms and toponyms are featured in the northeastern part of the Mazovia region in the area of the confluence of the entire Narew and lower Bug. These are mainly names of rivers (35), less numerous are place names (24). The majority of these names is motivated by names featured in the area of historical Prussia and Yatvingia. Moreover, some of them even have direct equivalents in that region; references to the Lithuanian language are less common. This enables us to surmise that the prehistorical Mazovia region was inhabited by West Baltic people, and the Slavic colonizers reached this area in the late prehistorical period.
    Źródło:
    Onomastica; 2021, 65, 1; 137-144
    0078-4648
    Pojawia się w:
    Onomastica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Nazwy miejscowe jako artefakty instytucji prawno-społecznych monarchii wczesnopiastowskiej
    Place names as artifacts of legal and social institutions of the early Piast monarchy
    Autorzy:
    Wójcik, Urszula
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1992274.pdf
    Data publikacji:
    2021-12-28
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Języka Polskiego PAN
    Tematy:
    nazwy miejscowe
    monarchia wczesnopiastowska
    prawo książęce
    instytucje prawno-społeczne
    motywacja
    toponyms
    early Piast monarchy
    princely law
    legal and social institutions
    motivation
    Opis:
    Przedmiotem artykułu są nazwy miejscowe będące artefaktami wybranych instytucji prawno–społecznych monarchii piastowskiej. W opisywanych toponimach zostały utrwalone terminy związane z prawem książęcym. Odnosiło się ono do szerokich uprawnień monarchii patrymonialnej, obejmujących takie obszary jak władza sądownicza, administracyjna i gospodarka – pobieranie danin, świadczenie posług i korzystanie z regaliów. W polu zainteresowania znalazły nazwy miejscowe, które bezpośrednio były motywowane nazwami instytucji prawa książęcego. Część z nich została oddziedziczona z ustroju plemiennego i została tylko zaadaptowana na potrzeby monarchii patrymonialnej. W nazwach miejscowych Polski zostały utrwalone określenia archaicznych powinności, które później zostały zastąpione daninami o takiej samej nazwie.  Poprawne objaśnienie tych onimów implikuje wykorzystanie wiedzy historycznej i odpowiedniej metodologii badawczej. Rozszerzenie językoznawczej perspektywy opisu o znajomość kontekstu historycznego i odtwarzanej konsytuacji nazewniczej umożliwia nową interpretację i wyjaśnia związki między formą, pierwotnym znaczeniem i funkcją opisywanych nazw własnych. Interesujące nas toponimy wraz osadami, które denotują są jedyną materialną pozostałością instytucji prawno-społecznych monarchii wczesnopiastowskiej.
    The article focuses on toponyms genetically related to the princely law in the Piast monarchy. Historical terms (opole, przesieka, brona, stróża, stróże, dziesiętne, ujazd, lgota) have been recorded in them. The correct explanation of these names implies the use of historical knowledge and appropriate research methodology. The extension of the linguistic perspective of description with the know ledge of the historical context and the reconstructed onyms enables a new interpretation and explains the relations between the form, original meaning and function of the described proper names.
    Źródło:
    Onomastica; 2021, 65, 1; 145-159
    0078-4648
    Pojawia się w:
    Onomastica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Nazwy miejscowe w strukturze inskrypcji nagrobnych na wiejskich nekropoliach historycznego Podola
    Autorzy:
    Havryliuk, Olena
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2034247.pdf
    Data publikacji:
    2021-12-21
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    Podole
    parafie katolickie
    wiejskie cmentarze
    inskrypcje nagrobne
    nazwy miejscowe
    Podolia
    Catholic parishes
    village cemeteries
    tombstone inscriptions
    local names
    Opis:
    Przedmiotem niniejszego artykułu są nazwy miejscowe w inskrypcjach nagrobnych, które zachowały się na wiejskich cmentarzach katolickich historycznego Podola. Celem jest ich analiza przez pryzmat klasyfikacji zaproponowanej przez Kazimierza Długosza. Inskrypcje nagrobne, traktowane jako „teksty kultury”, ukazują relacje społeczne dawnego Podola jako terenu pogranicza, kwestie tożsamościowe, a także przemiany kulturowe i gospodarcze.
    The subject of this article are local names in tombstone inscriptions that have survived in the rural Catholic cemeteries of historical Podolia. The aim is to analyze tchem through the prism of the classification proposed by Kazimierz Długosz. Tombstone inscriptions, treated as “texts of culture”, show the social relations of the former Podolia as a border area, identity issues, as well as cultural and economic changes.
    Źródło:
    Zeszyty Wiejskie; 2021, 27; 193-208
    1506-6541
    Pojawia się w:
    Zeszyty Wiejskie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Z historii ustalania nazw miejscowości na pograniczu polsko-ukraińskim po 1945 roku
    До історії офіційного іменування населених пунктів на польсько-українському пограниччі після 1945 поку
    Autorzy:
    Rieger, Janusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2015595.pdf
    Data publikacji:
    2021-12-13
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Tematy:
    ойконіми
    зміни назв населених пунків
    українські ойконіми в Польщі
    place names
    Ukrainian place names in Poland
    changes of place names
    nazwy miejscowe
    zmiany nazw miejscowych
    ukraińskie nazwy miejscowe w Polsce
    Opis:
    Administracyjne zmiany ukraińskich i uważanych za ukraińskie nazw miejscowości w Polsce południowo-wschodniej w 1977 roku, późniejsze zabiegi o uchylenie zmian i przywrócenie nazw w 1981 roku były już omawiane. W artykule podano kilka nowych szczegółów oraz omówiono wcześniejsze zmiany przeprowadzone po 1945 roku.
    Адміністративні зміни українських і таких, що вважалися українськими, назв населених пунктів у Південно-Східній Польщі в 1977 році, пізніші заходи, що мали на меті скасування цих змін і повернення назв у 1981 році, вже були обговорені. У статті подано кілька нових подробиць, а також обговорено більш ранні зміни, запроваджені після 1945 року.
    In 1977 Polish government renamed 122 places names in southeasth Poland, replacing place names of Ukrainian origin (in fact part of them were actually of Polish origin) with new, Polish ones. Thanks in part to the efforts of the Solidarity movement the changes were reverteded in 1981. The paper presents some new details concerning the efforts made for the restitution of the old place names and discusses earlier changes to place names of Ukrainian origin made after 1945.
    Źródło:
    TEKA Komisji Polsko-Ukraińskich Związków Kulturowych; 2020, 6, Numer Specjalny; 31-37
    1733-2249
    Pojawia się w:
    TEKA Komisji Polsko-Ukraińskich Związków Kulturowych
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Językowo-kulturowy obraz ziemi bocheńskiej utrwalony w mikrotoponimii gminy Żegocina
    Linguistically-cultural image of the Bochnia land preserved in the microtoponymy of the Żegocina commune in the Bochnia poviat
    Autorzy:
    Wróbel-Kącka, Karolina
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2171610.pdf
    Data publikacji:
    2020-12-11
    Wydawca:
    Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
    Tematy:
    toponymy
    cultural linguistic
    linguistic image of the world
    place names
    local names
    dialect
    toponimia
    lingwistyka kulturowa
    językowy obraz świata
    nazwy miejscowe
    nazwy terenowe
    gwara
    Opis:
    The subject of the article is the reconstruction of the image of the Bochnia land based on the analysis of toponyms collected in the commune of Żegocina. Toponymic linguistic material was examined in the context of cultural linguistics, which allowed it to reflect the image of the former village and its inhabitants, as well as to indicate the characteristic dialectal features present in this area.
    Źródło:
    Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica; 2020, 15; 324-332
    2083-1765
    Pojawia się w:
    Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Nazewnicze powroty w kontekście językowych uniwersaliów. Dawne i współczesne nazwy miejscowe o charakterze internacjonalnym
    The Return of Names in the Context of Language Universals: Ancient and Contemporary Local Names with an International Character
    Autorzy:
    Rutkiewicz-Hanczewska, Małgorzata
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/597914.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Języka Polskiego PAN
    Tematy:
    nazwy intertekstualne
    transonimizacja
    egzonimy
    nazwy miejscowe
    nazwy apartamentowców
    intertextual names
    transonymization
    exonyms
    place names
    names of apartments
    Opis:
    The article concerns the history and unique nature of local names derived from exonyms, such as Alexandria, Spain and Lisbon. It describes both past and contemporary onyms, i.e. the names of housing estates, such as Little Tuscany, and apartment buildings, such as Rome, London and Mont Blanc, which are the continuations of the toponymic model launched in the past. The author embeds this model of names in a broader cultural context by referring to language universals. In addition to the rich collection of the oldest biblical names that have been transferred to present names, transfers of old names can be observed among contemporary names. In the past (in the early nineteenth and twentieth centuries), these were mainly the names of countries and, less frequently, those of cities, lands and geographic objects. Today, toponyms are usually based on the names of European cities, attractive geographic objects (lakes, rivers, islands, mountains, volcanoes) and, more rarely, states. While the names of biblical lands were fascinating and attractive in the past, they are almost absent in contemporary names, and if they are present, they concern culturally fixed images such as that of Eden. Both formerly and today, the creators of this kind of names show a longing for the creation of a new world which is no longer inhabited by God in a strictly religious dimension, but a secular one where happiness, peace and joy are sought. In both characterised spaces, the names transferred serve commemorative functions and also imitate coveted spaces which cannot be physically inhabited but can at least be imitated by their names. Formerly, they were real imago mundi representing sacred places (e.g. names such as Calvary). Today, they are created as part of the contemporary architectural tendency for coherence in planning space, names and design.
    Źródło:
    Onomastica; 2019, 63; 31-50
    0078-4648
    Pojawia się w:
    Onomastica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Nazwy miejscowe w małopolskich rotach przysiąg sądowych z lat 1399-1418
    Autorzy:
    Przęczek-Kisielak, Sylwia
    Czekańska, Karolina
    Gałkowska, Marzena
    Karpeta, Paulina
    Milaniak, Mariola
    Oracz, Klaudia
    Ptak, Kinga
    Sarnowska-Frank, Aneta
    Stróżyk, Marek
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1798689.pdf
    Data publikacji:
    2018-12-31
    Wydawca:
    Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach
    Tematy:
    roty sądowe
    onomastyka historyczna
    toponimia historyczna
    historia języka
    dialektologia historyczna
    Opis:
    This article is in the form of a dictionary of local names contained in the Małopolska rotary court oaths from 1399-1418, from Bolesław Ulanowski's edition of Rota oath of Cracow from 1399 - 1418, Report of the Language Commission of the Academy of Skills, vol. III, Kraków 1884 (96 rot). This dictionary covers 107 units and is at the same time an attempt to determine the etymology of these names and their semantic classification, with a statistical summary of its results.
    Źródło:
    Conversatoria Linguistica; 2018, 12; 195-226
    1897-1415
    Pojawia się w:
    Conversatoria Linguistica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Obraz księdza w etymologiach ludowych nazw polskich miejscowości
    The Image of the Priest in Folk Etymologies of the Names of Polish Places
    Autorzy:
    Rogowska-Cybulska, Ewa
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/558846.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Gdańskie Seminarium Duchowne
    Tematy:
    etymologia ludowa
    nazwy miejscowe
    obraz księdza
    folk etymology
    place names
    the image of a priest
    Opis:
    Artkuł poświęcony jest wizerunkowi kapłanów zawartemu w etymologiach ludowych nazw miast, miasteczek, osad i wsi, czyli w błędnych z naukowego punktu widzenia objaśnieniach pochodzenia jakiegoś wyrazu, opartych na podobieństwie jego formy do innych wyrazów lub na innych swobodnych skojarzeniach. Okazuje się, że obraz księdza odtworzony na podstawie wtórnych wykładni semantycznych wybranych nazw miejscowych nie jest zbyt bogaty, nie zawiera bowiem wielu istotnych cech składających się na ogólne wyobrażenie kapłana katolickiego, takich jak odprawianie mszy świętych, udzielanie sakramentów świętych innych niż chrzest, głoszenie kazań, prowadzenie katechezy, troska o sprawy finansowe parafii, mimo że motywy te można często spotkać w podaniach historycznych nieodnoszących się do pochodzenia nazwy miejscowej. Jednak z drugiej strony, twórcy podań etymologicznych stosunkowo dokładnie scharakteryzowali kapłanów w zakresie innych cech. W świetle poddanych analizie etymologii ludowych do zadań księży należą: udzielanie sakramentu chrztu świętego, krzewienie i obrona wiary, osobista pobożność, autorytet moralny, inicjowanie założenia i rozwoju danej miejscowości. Ponadto podania etymologiczne zwracają uwagę na pewne charakterystyczne materialne aspekty życia dawnych kapłanów: strój (komża), miejsce zamieszkania (plebania), sposób podróżowania (bryczka) oraz rozrywki (uczty i polowania).
    The article describes the image of priests presented in folk etymologies of the names of the cities, towns and villages, that is in explanations of the origins of words which are incorrect from the scholarly point of view, being based on the similarity of their form to other words. It turns out that the image of the priest which is created on the grounds of secondary semantic interpretations of selected places is not especially rich, since it does not refer to many of the essential activities which constitute the general image of a Catholic priest, such as saying mass, administering other sacraments such as baptism, preaching, giving religious instruction, looking after the financial issues of the parish. However, all these motifs can often be found in historical legends which do not refer to the origins of the place names. On the other hand, the makers of legends described priests relatively precisely in terms of other features. In the light of the analysed folk etymologies, priests are responsible for giving the sacrament of baptism, propagating and defending the faith, setting an example of personal piety and moral authority, initiating the creation and development of the place and its surroundings. Furthermore, the legends focus attention on certain characteristic material aspects of priests’ lives, such as vestments (surplice), place of residence (presbytery), means of transport (britzka) and entertainment (feasts and hunting).
    Źródło:
    Studia Gdańskie; 2018, 42; 209-230
    0137-4338
    Pojawia się w:
    Studia Gdańskie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Toponimy a zasięg występowania drzew na przykładzie rozmieszczenia buka zwyczajnego w Polsce
    Toponyms and tree range - a case study of European beech distribution in Poland
    Autorzy:
    Barabach, J.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/986463.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Leśne
    Tematy:
    toponimia
    nazwy miejscowe
    Panstwowy Rejestr Nazw Geograficznych
    buk zwyczajny
    Fagus sylvatica
    wystepowanie
    Polska
    phyto−toponyms
    fagus sylvatica
    national register of geographical names
    toponymy
    Opis:
    The paper presents the inventory of place names (toponyms) connected to European beech (Fagus sylvatica L.). This tree species reaches its eastern distribution limit in Poland and covers around 5.9% of forest area in the country. Due to the fact that its occurrence depends mostly on climatic conditions it is present on the west, north and south, but not in the central and eastern part of Poland. The aim of this study was to compare, using geographic information system (GIS) tools, spatial distribution of toponyms derived from the core ‘buk’ (i.e. beech in Polish) with present occurrence of this tree known from botanical studies, and its natural limits described in the literature. Thanks to National Register of Geographical Names 1314 topographic objects names derived from beech were determined and classified into several groups of origin. Around 38% of phyto−toponyms are names of settlements or their parts. The results of spatial analysis of this objects show great similarity with present day distribution of this species in Poland. As much as 75% of them are located within the area presently covered with Fagus sylvatica (according to European Forest Genetic Resources Program) and around 92% within its range limit. Some regions where the density of phyto−toponyms is quite high and which nowadays are covered by other species than beech were also delimited (e.g. Dalkowskie Hills or Bytów Lakeland). This results suggest that European beech may be the natural representative of local dendroflora, but due to the changes in land cover it was replaced by other species. This hypothesis seems to be confirmed by palaeoecological studies. Huge similarity of distribution of toponyms derived from beech and distribution of this tree known from the literature shows that this method have a great potential as a reliable, simple and cheap proxy in studies on the spatial range of the species.
    Źródło:
    Sylwan; 2018, 162, 08; 664-670
    0039-7660
    Pojawia się w:
    Sylwan
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Nazwy miejscowe dawnego powiatu nurskiego na Mazowszu
    Autorzy:
    Złotkowski, Piotr
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/681454.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    Old Nurski District, settlement names, historical naming of settlements, toponymy
    dawny powiat nurski, nazwy miejscowe, przemiany systemu nazewniczego, toponimia
    Opis:
    The paper analyses several aspects of the historic development of the local name system in the old Nurski district in the Nur Land of the old Duchy of Mazovia. The analysis of various sources clearly shows that the western part of the region is characterised almost exclusively by one-part names, while the eastern is dominated by binominal names. This tendency is motivated by extralinguistic factors, the most important of them being the old land-possession structure in the area. Both parts of the researched region show specific dynamics of the process of creating settlement names. The process was also influenced by Polish lesser nobility, i.e. continuous patterns in the naming of settlements, whereas many toponyms appearing in historical sources are today non-existent. The analysis also reveals the predominance of ancestral names as a separate part of binominal names, as well as the low productivity of patronymic names.
    Celem niniejszego artykułu jest zbadanie niektórych aspektów rozwoju systemu nazw miejscowych na obszarze dawnego powiatu nurskiego w ziemi nurskiej województwa mazowieckiego. Analiza zgromadzonego materiału nazewniczego wykazała, że w zachodniej części badanego terenu występują niemal wyłącznie nazwy jednoczłonowe, we wschodniej zaś dominują liczebnie nazwy zestawione. Podział ten uwarunkowany jest czynnikami pozajęzykowymi. Wynika on z dawnej struktury własności ziemskiej na tym obszarze. Obie części analizowanego terytorium wykazywały też różną dynamikę procesu kształtowania się nazw miejscowych. Część drobnoszlachecką charakteryzowała znaczna płynność zachodzących tam procesów nazewniczych. Przejawia się to m. in. w tym, że wiele toponimów odnotowanych w źródłach historycznych, obecnie nie funkcjonuje. W tej części badanego obszaru odnotowano zdecydowaną przewagę nazw rodowych, będących członami odróżniającymi nazw zestawionych. Nazwy patronimiczne występując w tej samej funkcji (jako człony odróżniające zestawień) wykazywały tam niską produktywność.
    Źródło:
    Zeszyty Cyrylo-Metodiańskie; 2017, 6
    2449-8297
    Pojawia się w:
    Zeszyty Cyrylo-Metodiańskie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Słownik historyczno-geograficzny wójtostwa grabińskiego i okręgu rybickiego szkarpawskiego komturstwa malborskiego w średniowieczu
    Słownik historyczno-geograficzny wójtostwa grabińskiego i okręgu rybickiego szkarpawskiego
    Autorzy:
    Grzegorz, Maksymilian (1935- ).
    Współwytwórcy:
    Uniwersytet Kazimierza Wielkiego (Bydgoszcz). Wydawnictwo. Wydawca
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Bydgoszcz : Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego
    Tematy:
    Nazwy miejscowe
    Toponomastyka
    Słownik
    Spis miejscowości
    Dostawca treści:
    Bibliografia CBW
    Książka
    Tytuł:
    Etymologia nazwy Wschowa w świetle kontaktów językowych polsko-niemieckich
    The etymology of the name Wschowa in the light of Polish and German linguistic contacts
    Autorzy:
    Sochacka, Stanisława
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/498427.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
    Tematy:
    nazwy miejscowe
    etymologia
    historia
    geografia
    place names
    etymology
    history
    geography
    Opis:
    The goal of this article is to look at the origin of the name Wschowa from a new perspective, taking into consideration the town’s history. Wschowa used to be a gord located on a very significant trade route that connected its lands with Saxony. From the 13th century, most of the residents were immigrants, with a predominance of Germans. Evidence for that can be found in the German name of the city – Frauenstadt (Lady’s Town) which refers to the Virgin Mary. This article consists of three parts: a historical and topographical background, a source material presentation in the form of Polish and German notations and an analysis of the name’s development in a linguistically complex environment. There are many variations of the name Wschowa(e. g. Veschow, Wyschow, Szowa, Uschowa) that differ both in writing and pronunciation. They reflect the fact that Wschowa is a very distorted version of its first form – Wyszów. The name *Wyszów(from the word wyszny‘taller’) refers to the name of the gord that was located on wetlands in the Barycz Valley and situated on an artificial hill with a brick castle
    Celem pracy jest przedstawienie nowego spojrzenia na pochodzenie nazwy Wschowa w kontekście dziejów miasta jako grodu obronnego, położonego na ważnym szlaku handlowym, łączącym ziemię wschowską z Saksonią. Już od XIII wieku wìększość mieszkańców była obcego pochodzenia, z liczebną przewagą Niemców, o czym świadczy niemiecka nazwa miasta Frauenstadt (miasto Pani), nawiązująca do patronki kościoła pod wezwaniem Najśwìętszej Marii Panny. Praca składa sìę z trzech części: tła historyczno-topograficznego, prezentacji materiału źródłowego w formie zapisów polskich i niemieckich oraz analizy rozwoju nazwy w środowisku językowo mieszanym. Nazwa Wschowa jest formą zniekształconą, co odzwierciedlają silne wahania nazwy, np Veschow, Wyschow, Szowa, Uschowa w zakresie pisowni i wymowy. była to stara nazwa *Wyszów od wyrazu wyszny ‚wyższy’ odnosząca się do nazwy grodu połoźonego na bagnach w dolinie baryczy, usytuowanego na sztucznie usypanym wzgórzu, z zamkiem murowanym.
    Źródło:
    Gwary Dziś; 2016, 8; 79-86
    1898-9276
    Pojawia się w:
    Gwary Dziś
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Nazwy miejscowe – przekaz i świadectwo rzeczywistości kulturowo-historycznej. Ochrona, eksploracja, upowszechnianie
    Autorzy:
    Trapszyc, Artur
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/687259.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
    Tematy:
    intangible cultural heritage
    toponyms
    place names
    urbanonyms
    Torun
    niematerialne dziedzictwo kulturowe
     toponimy
     nazwy terenowe
      urbanonimy
     Toruń
    Opis:
    The UNESCO Convention for the Safeguarding of the Intangible Cultural Heritage strongly emphasises the role of oral tradition. However, among the  elements of intangible heritage which it mentioned, toponyms– names of historic, cultural and topographic/natural content – were omitted. This does not mean that they are not under protection. Place names and urbanonyms deserve attention of cultural anthropologists, historians and museologists, not only as research objects, but also as historical sources requiring the same care as other monuments.In the article I concentrate on the names of Toruń, a city included in the UNESCO World Heritage List, and the names of several villages near Toruń. This choice is aimed at presenting the problem of protecting historic names, the necessity of restoring the names eradicated from terminology and assigning toponyms used in colloquial speech.My reflections are the result of research carried out as part of my work in the Ethnographic Museum in Toruń. It is based on interaction with members of the local community, activists of local organisations and officials. The experiences gained from these contacts prove that the awareness of the value of historic place names and the knowledge of the law on the preservation of historic monuments are still very low. Hence the need for cultural anthropologists’ work. However, it should involve not only discovering toponyms and creating a catalogue of historic names, but also education, which can be provided in the dialogue with our interlocutors.
    W Konwencji UNESCO w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego mocno podkreśla się rolę ustnego przekazu. Wśród wymienionych elementów niematerialnego dziedzictwa pominięto jednak toponimy – nazwy  o historycznych treściach, tak kulturowych, jak topograficzno-przyrodniczych. Nie  oznacza to jednak, że nie podlegają one ochronie. Nazwy terenowe i urbanonimy  zasługują na zainteresowanie antropologa kultury, historyka i muzealnika, nie  tylko jako obiekty badań, ale jako źródła historyczne wymagające takiej samej  troski, jak inne zabytki. W artykule zwracam uwagę na nazwy Torunia, miasta wpisanego na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Naturalnego UNESCO, oraz na nazwy kilku  podtoruńskich wsi. Wybór ten ma na celu wskazanie na potrzebę ochrony nazw  zabytkowych, a także na konieczność przywrócenia nazw wyrugowanych z nomenklatury oraz powołania toponimów funkcjonujących w mowie potocznej. Moje refleksje są wynikiem badań, jakie prowadzę w ramach pracy w Muzeum Etnograficznym w Toruniu. Mają one charakter interakcji z miejscową społecznością,   działaczami lokalnych towarzystw i urzędnikami. Doświadczenia wyniesione z tych  kontaktów dowodzą, że świadomość wartości historycznej nazw miejscowych  oraz znajomość prawa o ochronie zabytków są u nas wciąż bardzo niskie. Stąd  i potrzeba działań antropologów kultury. Nie chodzi jednak tylko o odkrywanie  toponimów i tworzenie katalogu nazw zabytkowych, ale o edukację, którą możemy  prowadzić w dialogu z naszymi rozmówcami.
    Źródło:
    Łódzkie Studia Etnograficzne; 2016, 55
    2450-5544
    Pojawia się w:
    Łódzkie Studia Etnograficzne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Nazwy wsi źródłem wiedzy o przeszłości na przykładzie toponimów z Doliny Olszynki na Pogórzu Ciężkowickim
    Village names as a source of knowledge of the past: toponyms in the Olszynka Valley in the Ciężkowickie Foothills
    Autorzy:
    Solarz, Marcin Wojciech
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/650619.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    Pogórze Ciężkowickie
    dolina Olszynki
    nazwy miejscowe
    Ciężkowicke Foothills
    Olszynka valley
    toponyms
    Opis:
    The Olszynka valley is located in the Ciężkowicke Foothills on the border of the Lesser Poland voivodeship (district of Tarnów) and Subcarpathian voivodeship (district of Jasło). In the early Middle Ages this area was located on the borders of the Kingdom of Poland and only since the mid-14th century with the seizure of Red Ruthenia by king Casimir the Great  t became the subject of intense settlement colonization. In the Olszynka valley there are located several villages with names very meaningful in the context of the past of the local environment and local communities. The names of villages concentrated at the mouth of the valley are rather related to human activity and culture (Siepietnica, Święcany), while in the upper part of the valley they generally refer to the characteristics of the natural environment existing there in 14th century (Szerzyny, Ołpiny, Olszyny, Żurowa, Czermna). This situation could be explained by the chronology of the settlement processes. Especially intriguing in this area are such toponyms as Siepietnica (name derived from the profession performed by the local population in the days preceding the 14th-century colonization), Ołpiny and Żurowa (indicating certain features of the natural environment in the 14th century and at the same time presence of some German settlers) and Czermna (related not only to some features of the local environment but also to the Ruthenian origin of its owners in the 2nd half of the 14th century).
    Dolina Olszynki położona jest w granicach Pogórza Ciężkowickiego na pograniczu województwa małopolskiego (powiat tarnowski) i podkarpackiego (powiat jasielski). We wczesnym średniowieczu obszar ten znajdował się na rubieżach państwach polskiego i dopiero od połowy wieku XIV wraz z przyłączeniem do Królestwa Polskiego Rusi Czerwonej stał się miejscem intensywnej akcji osadniczej. W granicach doliny Olszynki (dopływ Ropy) znajduje się kilka wsi o nazwach wiele mówiących o przeszłości miejscowego środowiska przyrodniczego i społeczności lokalnych. Nazwy miejscowości w dolnym biegu rzeki związane są raczej z człowiekiem, z jego działalnością i kulturą (Siepietnica, Święcany), podczas gdy w średnim i górnym z reguły odwołują się do cech środowiska przyrodniczego istniejących w chwili lokacji osad (Szerzyny, Ołpiny, Olszyny, Żurowa, Czermna). Sytuację tę można tłumaczyć chronologią procesów osadniczych. Szczególnie intrygujące na tym obszarze są m.in. takie toponimy, jak Siepietnica (nazwa pochodząca od zawodu wykonywanego przez miejscową ludność w czasach poprzedzających XIV-wieczną kolonizację), Ołpiny i Żurowa (wskazujące na określone cechy środowiska przyrodniczego w XIV wieku i jednocześnie na osadnictwo z udziałem ludności niemieckiej) oraz Czermna (toponim wskazujący na motywację przyrodniczą nazwy i związki właścicieli wsi za Kazimierza Wielkiego z Rusią Czerwoną).
    Źródło:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Socio-Oeconomica; 2016, 25
    1508-1117
    2353-4826
    Pojawia się w:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Socio-Oeconomica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Węgrów. W sprawie genezy nazwy
    Węgrów: On The Origin of The Name
    Autorzy:
    KOWALCZYK-HEYMAN, ELŻBIETA
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/971892.pdf
    Data publikacji:
    2015-12-01
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Języka Polskiego PAN
    Tematy:
    etymologia i geneza nazw
    historia badań
    nazwy wodne Wągra Potok i Węgra/Węgierka
    nazwy miejscowe Węgrów i Węgra
    etymology of names
    hydronyms Wągra Potok and Węgra|/Węgierka
    toponyms Węgrów and Węgra
    Opis:
    This article deals with the name of the town Węgrów on the river Liwiec, whose name is based on the obscure hydronym Węgra Potok. This name is juxtaposed with another place name, Węgra, which is found near Przasnysz and is named after the river Węgra (today known as Węgierka), as well as other names beginning with wągr-||węgr-. The author challenges Witczak’s (2015) hypothesis that the name of Węgra comes from the Sudovian (Jatvingian, Yotvingian) language. The article raises historical, archaeological and geographical arguments that oppose the possibility of a Yotvingian influence in these regions. Consequently, the author contends that the place names have a Slavonic root, linked to the noun węgorz (a type of fish), or the meandering nature of both rivers. There is also a discussion of the name patok||potok (stream/brook).
    Źródło:
    Onomastica; 2016, 60; 233-248
    0078-4648
    Pojawia się w:
    Onomastica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    WSCHODNIOSŁOWIAŃSKIE NAZWY MIEJSCOWE MOTYWOWANE PRZEZ NAZWY OSOBOWE I ICH FUNKCJE (UJĘCIE DIACHRONICZNE)
    RUSSIAN PLACE NAMES MOTIVATED BY PERSONAL NAMES AND THEIR FUNCTIONS (DIACHRONIC APPROACH)
    Autorzy:
    HRYNKIEWICZ-ADAMSKICH, BOŻENA
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/971621.pdf
    Data publikacji:
    2015-12-01
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Języka Polskiego PAN
    Tematy:
    ojkonim
    antroponim
    funkcje nazw miejscowych
    symbol kolektywny
    pamięć zbiorowa
    oikonym
    anthroponym
    place names’ functions
    collective symbol
    collective memory
    Opis:
    The article focuses on Russian place names motivated by personal names. The anthropogenic character of the cultural and social phenomenon that is a city is reflected in them in a very special way. The aim of the article is to take a look at the functions served by place names as language signs, as well as cultural collective symbols, instruments of communal identification of group representations, and vehicles of collective memory. The analysis provided shows that throughout history, the users of Russian language moved from place name-giving based on realistic meaning (localization, orientation and possessive functions) to their extensive usage for pragmatic purposes (ideological function). However, Russian oikonyms, especially the constructions based on anthroponyms presented here, seem to enduringly remain the signs stabilizing (cumulative function) and creating (performative function) a socio-topographic space.
    Źródło:
    Onomastica; 2015, 59; 241-253
    0078-4648
    Pojawia się w:
    Onomastica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    MIKROTOPONIMIA I OJKONIMIA GMINY UNIEJÓW
    PLACE-NAMES IN THE COMMUNE OF UNIEJÓW
    Autorzy:
    Prugar, Judyta
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/487545.pdf
    Data publikacji:
    2014-12
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    gmina Uniejów
    nazwy miejscowe
    gwara
    toponimy
    commune of Uniejów
    names of places
    local dialect
    toponyms
    Opis:
    This article examines the linguistic aspect of names of places, both inhabited and uninhabited, within Uniejów commune. In total, 350 objects have been described. Information was obtained mainly through direct interviews with residents of the localities and from written sources. The article begins with explanations concerning proper names, toponyms and their classification model. It then presents a lexicon of all collected place names (oikonyms and microtoponyms) and discusses it, and provides a linguistic characterization of all the names according to the chosen classification model. The presented material can be useful in dialectological studies as many of the names have retained phonetic features specific to the local dialect. Names of geographical locations contained in this study are usually limited in range to single villages, in which they were created and transmitted from generation to generation or modified.
    Źródło:
    Biuletyn Uniejowski; 2014, 3; 111-134
    2299-8403
    Pojawia się w:
    Biuletyn Uniejowski
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Nazewnictwo ulic Wrocławia w latach 1945-1994
    Autorzy:
    Kędziora, Kamila.
    Współwytwórcy:
    Instytut Pamięci Narodowej - Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. pbl
    Data publikacji:
    2012
    Wydawca:
    Warszawa : Instytut Pamięci Narodowej - Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
    Tematy:
    Hodonimy
    Ulice
    Place
    Język polski
    Nazwy miejscowe
    Język niemiecki
    Opis:
    Bibliogr. s. 219-221. Indeks.
    Dostawca treści:
    Bibliografia CBW
    Książka
    Tytuł:
    Toponimy leśne na wojskowych mapach topograficznych z okresu PRL
    Forest toponyms on the military topographic maps from the PRL period
    Autorzy:
    Olenderek, T.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/994859.pdf
    Data publikacji:
    2012
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Leśne
    Tematy:
    toponimia
    tereny lesne
    mapy topograficzne
    nazwy miejscowe
    Panstwowy Rejestr Nazw Geograficznych
    Polska
    forest toponym
    topographic map
    national register of the geographical names
    Opis:
    The article describes the problems of the names related to forestry, which are presented on topographic maps. The list of forest toponyms prepared basing on 1:50000 military maps from the PRL period is presented. The names on the list are compared with ones from the National Register of the Geographical Names.
    Źródło:
    Sylwan; 2012, 156, 12; 923-929
    0039-7660
    Pojawia się w:
    Sylwan
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Toponimy na wykorzystywanych w turystyce mapach obszarów leśnych
    Toponyms on maps of forested areas used in tourism
    Autorzy:
    Olenderek, T.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/881884.pdf
    Data publikacji:
    2011
    Wydawca:
    Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Leśny Zakład Doświadczalny. Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej w Rogowie
    Tematy:
    toponimia
    tereny lesne
    mapy topograficzne
    nazwy geograficzne
    nazwy miejscowe
    mapy turystyczne
    Panstwowy Rejestr Nazw Geograficznych
    Puszcza Kozienicka
    Źródło:
    Studia i Materiały Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej; 2011, 13, 3[28]
    1509-1414
    Pojawia się w:
    Studia i Materiały Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Toponimy upamiętniające kapłanów w nazewnictwie powiatu białogardzkiego
    Toponyms sites commemorating the priests in the naming of the Białogard poviat
    Autorzy:
    Chludziński, Andrzej
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/626623.pdf
    Data publikacji:
    2011
    Wydawca:
    Uniwersytet Gdański. Wydział Filologiczny
    Tematy:
    nazwy geograficzne powiatu białogardzkiego
    nazwy miejscowe upamiętniające kapłanów
    the geographical names of the Białogard poviat
    the toponyms sites commemorating the priests
    Opis:
    In the article are the toponyms relating to the activities of priests whose traces can be read off the geographical names both Polish and German evolved over the centuries. The material is in Białogard poviat (Zachodniopomorskie voivodeship) in the present administrative borders (after the reform in 1999). Are the names of the cultural, which respond to specific priests; memorial toponyms, which probably refer to the specific situation of the priests and the related, but not as we know them by name; numerically largest group are the name possessive (property object containing) a definition of clerics.
    Źródło:
    Język - Szkoła - Religia; 2011, 6; 58-63
    2080-3400
    Pojawia się w:
    Język - Szkoła - Religia
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Z badań nad nazwami miejscowymi na pograniczu Puszczy Białej
    From the research on local names on borderland of Puszcza Biała
    Autorzy:
    Samsonowicz, Henryk
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2164617.pdf
    Data publikacji:
    2010-12-15
    Wydawca:
    Ostrołęckie Towarzystwo Naukowe
    Tematy:
    Puszcza Biała
    nazwy miejscowe
    Długosiodło
    miejscowości
    osadnictwo
    name of locality
    towns
    villages
    colonisation
    Opis:
    Artykuł dotyczy nazw miejscowych, używanych na pograniczu Puszczy Białej, a konkretnie znajdujących się na obszarze dzisiejszej gminy Długosiodło. Autor analizuje ponad 50 nazw miejscowości, które dzieli na okresy chronologiczne według czasu, kiedy powstały, oraz według pochodzenia (np. od szaty roślinnej, nazwisk mieszkańców czy też warsztatów rzemieślniczych). Zestawienie nazw stanowi interesującą informację dotyczącą ich pochodzenia, przy czym, jak to w konkluzji swego artykułu stwierdza Autor, w pierwszym okresie występują przede wszystkim nazwy wywodzące się od działalności człowieka, w drugim głównie od warunków biologicznych, a w dobie nowożytnej nazwy odosobowe, związane z jednostkami, grupami rodowymi, prawnymi bądź zawodowymi. Publikacja zawiera interesujące, nowe informacje dotyczące omawianego obszaru, ale niejednokrotnie mogące odnosić się do innych terenów.
    The article concerns names of localities (towns and villages) along the edge of Puszcza Biała (Biała Wood), and specifically within the territory of present Długosiodło Commune. The Author analyses over 50 names of places categorised according to period of their founding, as well as the origin of names (e.g. local vegetation, inhabitants or craftsmanship). The names convey interesting information on their origin. As the Author states in the conclusion, in period I mainly names derived from human activities were given, in period II, names related to biological conditions predominated, while in the modern times, names were created in connection with individuals, national, legal or professional groups. The work comprises interesting new data on the studied area and sharp observations that may also apply to other areas in Poland.
    Źródło:
    Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego; 2010, Zeszyt, XXIV; 9-18
    0860-9608
    Pojawia się w:
    Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    "Chrobry II" : z życia środowisk.
    Powiązania:
    Powstaniec Warszawski 1996, nr 18, s. 6
    Data publikacji:
    1996
    Tematy:
    Pilecki, Witold "Witold"
    Warszawa. Ursynów. ul. Witolda Pileckiego nadanie imienia 1996 r.
    Warszawa. Ursynów ulice i place onomastyka
    Armia Krajowa. Grupa Śródmieście Północ - "Radwan". Zgrupowanie "Chrobry II" kombatanci
    Język polski
    Nazwy miejscowe
    Opis:
    Nadanie imienia rtm. Witolda Pileckiego ulicy na warszawskim Ursynowie.
    Dostawca treści:
    Bibliografia CBW
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-30 z 30

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies