Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

Wyszukujesz frazę "soil protection" wg kryterium: Temat


Tytuł:
Uwarunkowania produkcji rolniczej w województwie kujawsko-pomorskim w świetle uregulowań prawnych
Conditions of agricultural production in Kujawsko-Pomorskie Voivodship in the context of legal regulations
Autorzy:
Kobierski, M.
Ignaszak, P.
Kociniewska, K.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/101251.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Stowarzyszenie Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich PAN
Tematy:
ochrona gleb
produkcja rolnicza
polityka ekologiczna
soil protection
agricultural production
ecological policy
Opis:
Artykuł stanowi przegląd obowiązujących ustaw, aktów prawnych, zarządzeń i dokumentów, które regulują kwestie związane z ochroną gleb w Polsce, ponieważ należą one do najbardziej zagrożonych zasobów przyrodniczych, podlegając systematycznej degradacji oraz trwałemu przekształceniu w wyniku wyłączania ich z przyrodniczego użytkowania. Zapewnienie zrównoważonego użytkowania gleb pozwala podnieść poziom ich ochrony. Działaniem priorytetowym jest zahamowanie lub osłabienie niekorzystnych trendów oraz negatywnych zjawisk oddziałujących na środowisko glebowe. Zasoby glebowe użytków rolnych w Polsce systematycznie zmniejszają się i dotyczy to także gruntów w dobrej kulturze rolnej. Zgodnie z polityką ekologiczną prawidłowe użytkowanie zasobów glebowych i leśnych jest jednym z działań na rzecz zapewnienia bezpieczeństwa ekologicznego. Polska znajdując się w strukturach Unii Europejskiej jest zobowiązana do wypracowania strategii, które uwzględniałyby działania dostosowane do aktualnego stanu środowiska glebowego oraz stopnia zagrożenia różnymi formami erozji. W artykule dokonano analizy uwarunkowań produkcji rolniczej w województwie kujawsko-pomorskim na tle kraju. Oceniono ponadto zmiany obszarowe pod wpływem działań mających na celu ochronę zasobów glebowych na podstawie danych statystycznych z ostatniego dziesięciolecia.
The article introduces acts in force, legal acts, regulations and documents which regulate matters related to the protection of soils in Poland. The soils belong to one of the most endangered natural resources and they are a subject to systematic degradation and permanent transformation as a result of their exclusion from the natural use. Sustainable use of soils increases the level of their protection. The priority is to stop or weaken unfavorable trends and negative impacts on the soil environment. Soil resources of agricultural area in Poland are systematically decreasing and this also applies to lands in a good rural culture. According to an ecological policy, the proper use of soil and forest resources is one of the actions aimed at ensuring ecological security. Poland as a member of European Union is obligated to devise strategies taking into account the current condition of the soil environment and the degree of threat to various forms of erosion. The paper analyzes the determinants of agricultural production in the Kuyavia-Pomerania province against the background of the whole country. According to the statistical data from the last decade, estimated area changes were assessed under the influence of actions aimed at protecting soil resources.
Źródło:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich; 2018, III/1; 787-799
1732-5587
Pojawia się w:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ochrona gleb w świetle prawa krajowego i europejskiego
Protection of the soil in the light of national and European law
Autorzy:
Kostecki, J.
Fruzińska, R.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/372290.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Uniwersytet Zielonogórski. Oficyna Wydawnicza
Tematy:
ochrona gleby
zanieczyszczenia
prawo krajowe
prawo unijne
soil protection
soil pollution
Polish law
European law
Opis:
Stan środowisko glebowego jest niezwykle ważny z punktu widzenia świata ożywionego – gwarantując mu środowisko życia oraz wytwarzając pokarm. Każda działalność człowieka nieuchronnie prowadzi do degradacji środowiska, w tym również gleb. Stopień ich zanieczyszczenia i nakaz ochrony wynika bezpośrednio z zapisów prawnych, obecnych zarówno w prawodawstwie krajowym jak i aktów uchwalanych na szczeblu unijnym. W pracy przedstawiono ochronę gleb w aktach polskich i europejskich aktach prawnych.
Environmental condition of the soil is extremely important from the point of view of the living world - it's a guarantee of environment of living and producing food. Every human activity inevitably leads to environmental degradation, including soil pollution. The degree of soil degradation and the order of its protection is a direct result of legal provisions, which is present both in the national legislation and the acts adopted at EU level. This paper presents the problem of soil protection in the files of Polish and European legislation.
Źródło:
Zeszyty Naukowe. Inżynieria Środowiska / Uniwersytet Zielonogórski; 2012, 146 (26); 5-14
1895-7323
Pojawia się w:
Zeszyty Naukowe. Inżynieria Środowiska / Uniwersytet Zielonogórski
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Problematyka ochrony gleb przed erozją w gminnych programach ochrony środowiska
Anti-erosion soil protection in commune environmental protection programmes
Autorzy:
Wiśniewski, P.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/297297.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Politechnika Częstochowska. Wydawnictwo Politechniki Częstochowskiej
Tematy:
ochrona gleb
erozja gleb
ochrona przeciwerozyjna
gminne programy ochrony środowiska
soil protection
soil erosion
anti-erosion protection
commune environmental programmes
Opis:
W pracy dokonano oceny roli i skuteczności gminnych programów ochrony środowiska w planowaniu działań na rzecz ochrony gleb przed erozją na obszarach wiejskich Pomorza i Kujaw. Oceniono zakres i stopień uwzględnienia w nich działań przeciwerozyjnych w przyjętych priorytetach ekologicznych oraz rodzajach i harmonogramie działań proekologicznych, a także zaproponowane wskaźniki i mierniki służące monitorowaniu efektów ekologicznych. Określono możliwości wykorzystania gminnych programów ochrony środowiska w opracowaniu skutecznego modelu zarządzania ochroną przeciwerozyjną gleb. Zaproponowano niezbędne do wprowadzenia zmiany w gminnych programach ochrony środowiska, które mogą przyczynić się do wzrostu znaczenia tych dokumentów w planowaniu działań ochronnych oraz możliwości ich praktycznego zastosowania w skutecznym zarządzaniu przeciwerozyjną ochroną gleb.
The paper presents an assessment of the role and effectiveness of commune environmental programmes in planning of actions to protect soils from erosion in rural areas in the Pomerania and Kujawy region. Their aims, ecological priorities, types and time-tables of environmental friendly actions and ecological indicators were evaluated in view of soil protection from erosion. Their potential was determined for the organisation of effective management model of counter-erosion protection of soil habitat. Necessary changes were indicated to increase the importance of these documents in planning of protective measures and possibilities of their practical application in effective counter-erosion management.
Źródło:
Inżynieria i Ochrona Środowiska; 2015, 18, 3; 311-322
1505-3695
2391-7253
Pojawia się w:
Inżynieria i Ochrona Środowiska
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zadania samorządu terytorialnego w zakresie prawnej ochrony powierzchni ziemi
Local government tasks in the range of legal soil protection
Autorzy:
Król, Monika A.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2123304.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Temida 2
Tematy:
local government tasks
soil protection
agricultural and forest land protection
principle of subsidiarity
principle of public interest
Opis:
The soil, and in particular agricultural and forest land, is the basic natural resource, conditioning all other existing resources. Protection of that resource and its functions has been delegated to both government and local government authorities. The aim of this research is to analyze tasks and competences entrusted to local government units in solving issues related to soil protection and identifing and evaluating the adopted criteria for protective tasks division between three levels of the local government.
Źródło:
Studia Iuridica Agraria; 2018, 16; 91-115
1642-0438
Pojawia się w:
Studia Iuridica Agraria
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Prawna ochrona powierzchni ziemi i odpowiedzialność za szkody wyrządzone w powierzchni ziemi
Legal protection of the earth surface and responsibility for damages done within it
Autorzy:
Górski, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/183602.pdf
Data publikacji:
2009
Wydawca:
Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie. Wydawnictwo AGH
Tematy:
przepisy prawne
powierzchnia ziemi
ochrona gleb
szkody środowiskowe
legal regulations
surface of the earth
soil protection
environmental damages
Opis:
Przepisy o ochronie powierzchni ziemi w polskim ustawodawstwie wewnętrznym w istotny sposób zostały uzupełnione i zmodyfikowane wraz z wejściem w życie nowego systemu przepisów o ochronie środowiska, co miało miejsce głównie w 2001 r. Kolejne istotne zmiany pojawiły się w 2007 r. w związku z regulacjami dotyczącymi odpowiedzialności za zapobieganie i naprawianie szkód środowiskowych (Dz. Urz. UE L 143 30.04.2004 p. 56), zajdą także prawdopodobnie za kolejne dwa lata, o ile przyjęty zostanie zaawansowany już projekt dyrektywy o ochronie gleby. Z tego względu opracowanie niniejsze w pierwszej części analizuje głównie stan prawny aktualny na koniec września 2007 r., w drugiej zaś wskazuje najważniejsze kierunki zmian wynikających z nowych przepisów. Uwagi dotyczące wprowadzanych zmian uwzględniono jednak także w części pierwszej, wskazując przepisy nowymi regulacjami (o odpowiedzialności za szkody) uchylane.
Legal regulations, with regard to the surface of the earth, have been completed and modified, in essential way, in Polish inland legislation, as a result of coming into force of a new system of regulations, concerning the protection of the environment. It took place mainly in 2001. Successive fundamental changes appeared in 2007 in connection with new regulations, related to the responsibility for prevention from damages and for reclamation of the environment. Changes will probably be continued in two years provided, the advanced already proposition of soil protection directive, will be accepted. For that reason, in the first part of the present paper, a legal situation valid on the end of September of 2007, while in the second one, the most important directions of appeared changes, have been analysed. However, the remarks related to the introduced changes, have also been taken into account in the first part, as far as the regulations concerning responsibility for environmental damages, have been cancelled by the new ones.
Źródło:
Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie; 2009, 35, 1; 5-28
0138-0974
Pojawia się w:
Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Uprawa roli i mechaniczna pielęgnacja roślin w świetle Kodeksu Dobrej Praktyki Rolniczej
Soil cultivation and mechanical plant care in the scope of Good Agricultural Practice Code
Autorzy:
Talarczyk, Włodzimierz
Łowiński, Łukasz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/883360.pdf
Data publikacji:
2019-11-21
Wydawca:
Sieć Badawcza Łukasiewicz - Przemysłowy Instytut Maszyn Rolniczych
Tematy:
uprawa roli
zabiegi pielegnacyjne
zabiegi mechaniczne
dobra praktyka rolnicza
Kodeks Dobrej Praktyki Rolniczej
ochrona gleb
ochrona wod
ochrona powietrza
tillage
mechanical care
good agricultural practices
soil protection
water protection
air protection
Opis:
Przedstawiono zasady uprawy roli zalecane przez Kodeks Dobrej Praktyki Rolniczej, sprzyjające ochronie gleby, wody i powietrza. Omówiono między innymi ochronę gleby przed zagrożeniami związanymi z erozją oraz wpływ uprawy roli i mechanicznej pielęgnacji upraw na racjonalne stosowanie nawozów i chemicznych środków ochrony roślin, które są największym źródłem zanieczyszczeń środowiska. Wskazano środki techniczne, które umożliwiają spełnienie zaleceń Kodeksu.
The principles of soil cultivation recommended by the Code of Good Agricultural Practice, favoring the protection of soil, water and air were presented. Among others, soil protection against threats related to erosion and the impact of soil cultivation and mechanical crop care on the rational use of fertilizers and chemical plant protection products, which are the largest source of environmental pollution, were discussed. Technical measures that enable compliance with the Code's recommendations have been identified.
Źródło:
Technika Rolnicza Ogrodnicza Leśna; 2019, 4; 2-5
1732-1719
2719-4221
Pojawia się w:
Technika Rolnicza Ogrodnicza Leśna
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wybrane problemy gospodarki odpadami komunalnymi na terenach wiejskich
Some problems of municipal waste management on the rural areas
Autorzy:
Ciesielczuk, T.
Rosik-Dulewska, Cz.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/391955.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Sieć Badawcza Łukasiewicz - Instytut Ceramiki i Materiałów Budowlanych
Tematy:
Polska
teren wiejski
gospodarka odpadami
odpad komunalny
odpad niebezpieczny
usuwanie
spalanie
ochrona wód
ochrona gleby
Polska
rural area
waste management
municipal waste
hazardous waste
removal
combustion
water protection
soil protection
Opis:
Gospodarka odpadami na terenach wiejskich posiada określoną specyfikę. Skład wytwarzanych tam odpadów różni się od typowego strumienia odpadów komunalnych, choćby z uwagi na brak lub znikomą ilość odpadów biodegradowalnych, które w wielu małych gospodarstwach indywidualnych przeznaczane są do skarmiania zwierząt lub kompostowania. Wiele grup odpadów, w tym niebezpiecznych, kierowanych jest do przekształcania termicznego w paleniskach lokalnych, co nie tylko zwiększa emisję pyłów do powietrza, ale stwarza zagrożenie emisji toksycznych związków nieorganicznych i organicznych, z których wiele ma działanie kancerogenne i mutagenne. Odpady z produkcji zwierzęcej są w wielu przypadkach deponowane na polach uprawnych, co stwarza zagrożenie sanitarne. Nowoczesna gospodarka odpadami, oparta na rzetelnej wiedzy, nawet przy minimalnym zaangażowaniu sił i środków, może efektywnie przeciwdziałać zanieczyszczeniu powietrza, wody i gleby. Odpady selektywnie gromadzone i odbierane przez uprawnione do tego podmioty, racjonalne wdrażanie posiadanej wiedzy, a także realizacja założeń ustawy o odpadach, ustawy o porządku i czystości w gminach oraz Kodeksu Dobrej Praktyki Rolniczej może przyczynić się do szybkiego uporządkowania gospodarki odpadami na terenach wiejskich. Osiągnięcie realizacji zasad zrównoważonego rozwoju wymusza wdrożenie systemu edukacji i zbiórki odpadów stosowanych w sposób elastyczny, tj. dostosowany do każdego typu gospodarstwa domowego: wiejskiego czy małomiasteczkowego z uwzględnieniem wszelkich czynników lokalnych. Rozwiązania takie są coraz szerzej spotykane na terenach wiejskich, ale skuteczność stosowanych metod jest nadal niewystarczająca.
Waste management in rural areas has defined specificity. The composition of the waste generated in rural areas there is different from a typical municipal waste stream even in the absence of (or negligible amount) of biodegradable waste that in many small individual farms are used for feeding animals or composting. Many groups of waste – including hazardous waste – is incinerated in local small furnaces, which not only increases the emission of dust into the air, but poses a risk of toxic inorganic and organic compounds which many of them have carcinogenic and mutagenic effects. Waste from livestock production are in many cases deposited in arable grounds, which poses an epidemiological risks. Modern waste management, based on real knowledge, even with minimal manpower and resources can effectively prevent air, water and soil pollution. Waste selectively collected and received by authorized entities, and rational implementation of actual knowledge and the implementation of objectives of the Polish Waste Directive, Polish Act of Order and Cleanliness in the Municipalities and the Code of Good Agricultural Practice, can help to quickly improve the waste management in rural areas. Achieving the principles of sustainable development have to implement of the education system and waste collection implemented in a flexible manner –a that is adapted to each type of household: rural or small-town including any local factors. Such solutions are increasingly common in rural areas, but the effectiveness of the methods is still insufficient.
Źródło:
Prace Instytutu Ceramiki i Materiałów Budowlanych; 2014, R. 7, nr 18, 18; 13-27
1899-3230
Pojawia się w:
Prace Instytutu Ceramiki i Materiałów Budowlanych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wpływ wieloletniego składowania obornika na zawartość mineralnych form azotu w glebie
The effect of long-term farmyard manure storage on the content of mineral nitrogen in soil
Autorzy:
Miatkowski, Z.
Turbiak, J.
Sołtysik, A.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/337719.pdf
Data publikacji:
2003
Wydawca:
Instytut Technologiczno-Przyrodniczy
Tematy:
agroturystyka
mineralne formy azotu
ochrona wody i gleby
składowanie obornika
zanieczyszczenia rolnicze
water and soil protection
farmyard manure storage
agricultural pollutants
mineral nitrogen forms
agrotourism
Opis:
W pracy przedstawiono wyniki badań dotyczące wpływu wieloletniego składowania obornika na zawartość mineralnych form azotu w glebie w miejscu składowisk obornika i w ich pobliżu oraz ocenę zasięgu oddziaływania tych składowisk. Badania przeprowadzono w 40 gospodarstwach rolnych znajdujących się w czterech gminach: Człopa, Drawsko, Krzyż i Trzcianka, położonych w otulinie Drawieńskiego Parku Narodowego, na pograniczu województw wielkopolskiego i zachodniopomorskiego. Zawartość mineralnych form azotu w glebie w miejscu składowania obornika była bardzo duża, natomiast w odległości 8-10 m od składowiska na ogół mała, chociaż w niektórych przypadkach, zwłaszcza na terenie zagród, również duża. Składowanie obornika na nieodpowiednich płytach gnojowych, nie spełniających wymogów właściwego przechowywania (popękanych, nie-szczelnych lub zbyt małych w stosunku do potrzeb), wywołuje podobne skutki, jak składowanie bezpośrednio na gruncie, a niekiedy nawet gorsze. Duża zawartość związków azotu w glebie w miejscu składowania stałych odchodów zwierzęcych stwarza zagrożenie dla środowiska, zwłaszcza jakości wód gruntowych i powierzchniowych, szczególnie w warunkach składowania i przechowywania obornika na glebach lekkich i bardzo lekkich przepuszczalnych, jak w przypadku analizowanych gospodarstw. Ochrona środowiska naturalnego, jego walorów turystycznych i rekreacyjnych, polegająca między innymi na ograniczeniu ujemnego oddziaływania rolnictwa, powinna być jednym z priorytetów w planowaniu rozwoju tego regionu.
Effects of a long-term farmyard manure storage on the content of soil mineral nitrogen in the dumping site and in its vicinity are presented in the paper. The study was carried out in 40 farms located in 4 communes: Człopa, Drawsko, Krzyż and Trzcianka in the surroundings of the Drawa National Park on the border of the wielkopolskie and zachodniopomorskie provinces. The content of mineral forms of nitrogen in soil in the dumping site was very high while at a distance of 8-10 m from the storage place it was generally low, though in some cases, especially within the farmstead, it was also high. Farmyard manure storage on unsuitable, improper (cracked, untight or too small) manure pads gives effects similar, and in some cases even worse than when manure is stored directly on the ground. High nitrogen content in soil in places of storing animal faeces poses a threat to the environment, especially to the ground and surface water quality. The problem is particularly important when manure is stored on light and very light permeable soils as it was the case in the analysed farms. Protection of natural environment, of its tourist and recreational qualities, consisting e.g. in the reduction of negative agricultural impacts should be one of the priorities in planning regional development.
Źródło:
Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie; 2003, T. 3, z. spec. (9); 127-138
1642-8145
Pojawia się w:
Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Przegląd ekologiczny terenu - możliwości i ograniczenia metodyczne
Ecological audit of land: methodological capabilities and limitations
Autorzy:
Kulig, A.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/106678.pdf
Data publikacji:
2010
Wydawca:
Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
gleba
grunt
monitoring środowiska gruntowo-wodnego
ocena środowiskowa
ochrona powierzchni ziemi
przegląd ekologiczny
rekultywacja
remediacja
tetrachloroeten
trichloroeten
wody podziemne
zanieczyszczenie środowiska
zagospodarowanie terenu
soil
land
soil-water environment monitoring
environmental assessment
soil protection
ecological audit
reclamation
remediation
tetrachloroethene
trichloroethene
groundwater
environmental pollution
land development
Opis:
Zgodnie z ustawą z dn. 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (DzU Nr 199, póz. 1227 z późn. zm.), badania i oceny środowiskowe w Polsce obejmują prognozy skutków realizacji ustaleń polityk, strategii, planów lub programów (tzw. oceny strategiczne, związane z opracowywanymi dokumentami) oraz oceny oddziaływania na środowisko planowanych przedsięwzięć. Dodatkowo, w ustawie z dn. 27 kwietnia 2001 r. Pra\vo ochrony środowiska (DzU Nr 62, póz. 627; jednolity tekst DzU 2008, Nr 25, póz. 150 z późn. zm.), przewidziane są przeglądy ekologiczne (środowiskowe) instalacji lub, szerzej, istniejących obiektów (art. 237-242). Specyficzną analizą i oceną jest audyt środowiskowy terenu, który jest wykonywany w celu określenia przyczyn i stopnia jego degradacji. Jest on nazwany przeglądem ekologicznym terenu (PET). Podobnie jak w przypadku przeglądu ekologicznego zakładu, obiektu lub instalacji, jego zakres jest uzależniony głównie od celu badania. W większości przypadków program badań w ramach PET ma charakter etapowy, obejmujący zwykle 2 lub 3 fazy. Faza I to wstępna ocena (kwalifikacja) terenu, II faza to analiza dokumentów dotyczących zagospodarowania terenu w (odległej i niedawnej) przeszłości oraz współcześnie, a także wizja lokalna, III faza obejmuje bezpośrednie badania terenowe, a ewentualna IV faza przewiduje działania naprawcze - remediację/rekultywację terenu. Interpretacja wyników badań terenowych dokonywana jest zgodnie z wymaganiami formalnymi (tj. kryteriami i standardami jakościowymi). W latach 90. przeglądy ekologiczne terenu były realizowane głównie na potrzeby firm zagranicznych inwestujących w Polsce. Wynikało to z faktu, że takie procedury obowiązywały już w wielu krajach europejskich, w których przepisy zakładały prawną odpowiedzialność władającego gruntem za jego stan. Od czasu, kiedy ukazało się Rozporządzenie Ministra Środowiska z dn. 9 września 2002 r. w sprawie standardów jakości gleby oraz standardów jakości ziemi (DzU Nr 165, póz. 1359), określające wymagania w zakresie jakości gleb i gruntów, badania w ramach PET stały się typową procedurą w przypadku prac przygotowawczych do realizacji inwestycji, zmiany sposobu zagospodarowania terenu oraz zmiany właściciela gruntu (umowy kupna - sprzedaży). Wartości i rozkład stężeń zanieczyszczeń, według rozporządzenia MŚ z 2002 roku (§ l ust. 3), ustala się w trzech etapach. Szczegółowy sposób przeprowadzenia badań (metoda pobierania próbek, rozmieszczenie punktów badawczych, dobór metod analitycznych itp.) zależy głównie od właściwości gruntu i celu przeglądu. Procedury przeglądu ekologicznego terenu przeanalizowano na przykładzie zanieczyszczenia środowiska gruntowo-wodnego trichloroetenem i tetrachloroetenem. Od 2000 roku, w związku z wprowadzeniem tych substancji do wykazu obowiązkowo badanych parametrów w wodach przeznaczonych do spożycia przez ludzi (przez nieobowiązujące już Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dn. 4 września 2000 r. w sprawie warunków, jakim powinna odpowiadać woda do picia i na potrzeby gospodarcze, woda w kąpieliskach, oraz zasad sprawowania kontroli jakości wody przez organy Inspekcji Sanitarnej; DzU 2000 Nr 82, póz. 937, aktualnie obowiązuje Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dn. 29 marca 2007 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi; DzU Nr 61, póz. 417), pojawiają się doniesienia o ich wykryciu w wodach podziemnych. Jednak wykrycie przyczyny (sprawcy) zanieczyszczenia jest zwykle zadaniem dość trudnym. W przykładzie „huta żelaza" wykonano badania wód podziemnych w 21 studniach lub piezometrach, stwierdzając występowanie w większości z nich trichloroetenu i tetrachloroetenu o bardzo zróżnicowanej sumie stężeń: od poziomu oznaczalności (0,06-K),1 ug-dm~3) do ok. 70 ng-dnT3. Obliczenia bilansowe wskazują na uwolnienie do środowiska kilkuset kilogramów zanieczyszczeń, ale w bezpośrednich badaniach przypowierzchniowej warstwy gruntu (od 1,3 m p.p.t. do głębokości 7,7 m p.p.t.) nie wykryto ich. W celu odpowiedzi na pytanie, co jest przyczyną, a zwłaszcza, jaka jest skala zanieczyszczenia gruntu i wód podziemnych, konieczne jest opracowanie i uruchomienie modelu hydrogeologicznego rejonu huty oraz wykonanie dodatkowych punktów badawczych (piezometrów). Dotychczas przeprowadzone badania pozwoliły określić aktualny stopień degradacji środowiska, ale odpowiedź na temat jej przyczyn oraz prognoza zmian stężeń zanieczyszczeń w przyszłości wymagają rozszerzenia technik badawczych, wskazując na ograniczenia metodyczne bezpośrednich badań środowiskowych.
Under Availabiłity of Information on Emironment and Environmental Protection, and General Public Participation in Emironmental Protection, and Emironmental Impact Assessment Act of 3 October 2008 (Official Journal No. 199, Item 1227 as amended), environmental research and assessments conducted and made in Poland encompass projected outcomes of implementation of various policies, strategies, plans or programmes (the so-called strategie assessments pertaining to documents which are in the process of being prepared) as well as environmental impact assessments for planned projects. Additionally, Emironmental Protection Law Act of 27 April 2001 (Official Journal No. 62, Item 627; the uniform text published in Official Journal No 25. of 2008, Item 150 as amended) provides for ecological (enviromnental) audits of installations or, more broadly, existing facilities (Articles 237 to 242). Ań environmental audit of land carried out in order to determine the extent of land degradation and the reasons behind it is a specific form of analysis and assessment. This audit is called Ecological Audit of Land (EAL). Its scope depends mainly on the objective of the research as it is in the case of an ecological audit of a plant, facility or installation. In most cases a programme of research conducted within the framework of EAL is diyided into phases. Usually there are 2 or 3 phases involved. Phase I is a preliminary assessment (evaluation) of the land. Phase II consists in an analysis of documents pertaining in (distant or recent) past and existing land development, as well a site visit. Phase III includes direct field investigations and phase IV, if any, provides for remedy actions: land remediation/reclamation. Interpretation of the results produced by the field survey is made in accordance with formal requirements (i.e. qualitative criteria and standards). In the 90-ties ecological audits of land were carried out mainly in response to the needs of foreign companies investing in Poland. That situation resulted from the fact that such procedures were in force in many European countries where legislation provided for legał responsibiłity of a land owner for the condition of the land. Sińce the publication of Regulation on Soil Quality Standards and Land Quality Standards issued by Minister of the Environment on 9 September 2002 (Official Journal No. 165, Item 1359), defining the soil and land quality requirements, research conducted within the framework of EAL has become a standard procedure in the case of preparatory work preceding any investment project implementation stage, any changes in the land deyelopment method, or any land owner change (purchase and sale contracts). Under Regulation issued by Minister of the Environment in 2002 (Clause l, Paragraph 3) vaiues and distribution of pollutants concentrations are determined in three stages. A detailed research method (sample collection method, distribution of sampling points, selection of analytical methods etc.) depends mainly on soil properties and objectives of the audit. An example was used to anałyse procedures of the ecological audit of land: contamination of the soil and water environment with trichloroethene and tetrachloroethene. Sińce 2000, in connection with the fact that those substances were added to the list of parameters, examined on an obligatory basis, of water designed for human consumption (under Regulation on Conditions to Be Met by Water Used for Drinking and Other Household Purposes, and Water at Bathing Beaches, and on Principles of Water Quality Control Exerted by Sanitary Inspection Authorities issued by Minister of Health on 4 September 2000, Official Journal No. 82, Item 937. The Regulation is invalid nów and it has been replaced by Regulation on Quality of Water Designed for Human Consumption issued by Minister of Health on 29 March 2007, Official Journal No. 61, Item 417), there have been reports indicating that those contaminants are found in the groundwater. However identification of the reason (perpetrator) behind the contamination is usually quite a difficult task. In the example called steelworks ground water was examined in 21 wells or piezometers, and trichloroethene and tetrachloroethene were found in most of them. Total concentrations of the two contaminants were rather diyerse: varying from the determinability level (0.06 to 0.1 ^ig-dm"3) to around 70 ug-dnT3. Balance calculations point to the discharge of several hundred kilograms of contaminants into the environment but direct examination of a near-surface soil layer (from 1.3 m below the ground level down to the depth of 7.7 m below the ground level) has not found them at all. In order to answer the question about the reason and, especially, the scale of the soil and groundwater contamination it is necessary to develop and launch a hydrogeological model of the steelworks area and make additional sampling points (piezometers). The research conducted so far made it possible to determine the current level of the environment degradation but the answer to the question about the reasons behind the degradation and projected changes in contaminant concentration levels in the future requires employment of a wider array of research techniques, pointing to methodological limitations of direct environmental research.
Źródło:
Chemistry-Didactics-Ecology-Metrology; 2010, 15, 2; 125-139
2084-4506
Pojawia się w:
Chemistry-Didactics-Ecology-Metrology
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zróżnicowanie właściwości gleb uprawnych oraz leśnych na erodowanych stokach
Variability of arable and forest soils properties on eroded slopes
Autorzy:
Wiśniewski, P.
Wojtasik, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/400134.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
erozja gleb
właściwości gleby
ochrona przeciwerozyjna
las glebochronny
soil erosion
soil properties
anti-erosion protection
soil-protecting forest
Opis:
Podstawowym sposobem ograniczania erozji gleb i gruntów jest zmiana ich użytkowania, na przykład z ornego na leśne. Szczególnie skuteczną funkcję ochronną pełnią – zgodnie z przyjętą w Polsce formułą prawną – lasy glebochronne. W pracy określono różnice w deformacji podstawowych właściwości gleb na powierzchniach stokowych w zależności od sposobu ich użytkowania oraz oceniono rolę lasów glebochronnych w ograniczaniu natężenia i skutków procesów erozyjnych. Wykonane przekroje niwelacyjno-glebowe oraz analizy pobranego z odkrywek materiału wykazały, że lasy glebochronne stanowią istotną ochronę przed degradacją pokrywy glebowej, ograniczając m.in. ubytki próchnicy oraz redukcję wierzchnich poziomów i warstw pedonów. Na stokach pod lasami glebochronnymi stwierdzono wyraźne zmiany uziarnienia i właściwości chemicznych gleb w stosunku do sąsiadujących z nimi stoków użytkowanych rolniczo.
The basic method of reducing soil and land erosion is a change of land use, for example, from arable to forest. Particularly effective as a protective role – according to the Polish law – soil-protecting forests. The thesis presents differences in the deformation of the basic soil properties on moraine slopes, depending on land use. There has been presented the function and the efficiency of the soil-protecting forests in erosion control. The soil cross section transects and soil analysis displayed that soil-protecting forests are making an essential soil cover protection from degradation, inter alia, limiting the decrease of humus content, reduction of upper soil horizons and soil pedons layer. On the afforested slopes it was stated some clear changes of grain size and chemical properties of soils in relation to adjacent slopes agriculturally used.
Źródło:
Inżynieria Ekologiczna; 2014, 39; 198-208
2081-139X
2392-0629
Pojawia się w:
Inżynieria Ekologiczna
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zabezpieczenie skarp głębokich wykopów przy budowie obwodnicy Przemyśla
Protection of slopes of deep excavations for the construction of the ring road of Przemysl
Autorzy:
Sołtysik, R.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/364846.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Nowoczesne Budownictwo Inżynieryjne
Tematy:
geoinżynieria
skarpa
zabezpieczenie
gwoździowanie gruntu
geoengineering
slope
protection
soil nailing
Opis:
Od kilku lat przy realizacji licznych kontraktów drogowych w Polsce dla zabezpieczenia skarp głębokich wykopów coraz powszechniej stosuje się metodę gwoździowania gruntu. Pierwsze duże realizacje zabezpieczeń skarp w tej technologii miały miejsce przy budowie drogi ekspresowej S69 na odcinku Żywiec – Zwardoń.
This paper presents the history of the application of modern soil nailing in Poland in varied soil conditions. It discusses the use of self-drilling soil nailing system Titan, installed for slope protection, on the example of ring road of Przemysl. The paper confirms the usefulness of nailing system in terms of loose soil.
Źródło:
Nowoczesne Budownictwo Inżynieryjne; 2013, 2; 24-26
1734-6681
Pojawia się w:
Nowoczesne Budownictwo Inżynieryjne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Funkcja miedzyplonow w ochronie zasobow mineralnych i materii organicznej gleby
Autorzy:
Harasimowicz-Hermann, G
Hermann, J
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/799704.pdf
Data publikacji:
2006
Wydawca:
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
Tematy:
materia organiczna
gleby
miedzyplony
zyznosc gleb
ochrona gleb
sklad mineralny
organic matter
soil
intercrop
soil fertility
plant protection
mineral composition
Opis:
Both the losses of mineral components from fields remaining without plant cover and the negative balance of soil organic matter have been pointed out in Poland for a dozen of years. The progressive decline of biogenic components and organic matter degradation should be stopped by means of modifications in crop rotation or the expanding of intercrops cultivation for ploughing under. Intercrops cultivation is included in the package of undertakings additionally subsidized by the EU. The study estimated the intercrops productivity at a site after winter rape in the years with sufficient and limited precipitation level and their impact on the resources of biogenic components and organic matter in soil. Bifactorial field experiments were set up in the system of random blocks in four replications and carried out in years 2004 and 2005 after winter rape harvest. The factors of experiment were: I - systems of plant cover forming on the stubble field after rape crop (objects 1—5) and II - the time of plant biomass storage - 10 weeks (a) and till the end of vegetation (b). Plant cover forming on the stubble field after winter rape crop proceeded as follows: object 1 - was a rape stubble field, from which the straw was gathered at the moment of threshing and ploughing was not performed, but the field was rolled with a spiked roller, so that seeds fallen on the soil during rape harvest could sprout; object 2 - a rape stubble field with ground rape straw left (4.5 t·ha⁻¹ DM) - the field was rolled with a spiked roller and the sprouting of fallen seeds were expected just as on object 1; object 3 - straw was left on the field (4.5 t·ha⁻¹ DM) and ploughed under by means of medium ploughing at the depth of 15 cm, the field was flattened and 10 kg·ha⁻¹ of winter rape was sown; on objects 4 and 5 post-harvest measures were carried out in the same way as on object 3, but white mustard was sown (30 kg·ha⁻¹) on object 4, and the mixture of white mustard and seed oat (15+50 kg·ha⁻¹) - on object 5. Rape straw introduced into soil in the amount of 4.5 t·ha⁻¹ DM contained on average 36 kg nitrogen. In 2004, the plants used over half as much rainwater than in 2005. It was found that depending on species used in the intercrop and their vegetation period, the losses of mineral components from soil were limited, including up to 133 kg·ha⁻¹ total nitrogen (N tot.), up to 101 kg·ha⁻¹ potassium (K), and between ten and twenty kg phosphorus, calcium and magnesium. A considerable amount of organic matter was also introduced together with the biomass of plants ploughed under. It was proved that on the stubble field after rape crop white mustard and its mixture with oat made the most effective plant cover - it produced the highest biomass yield in both compared vegetation periods and years of study.
W Polsce od kilkunastu lat wskazuje się na straty składników mineralnych z pól pozostających bez okrywy roślinnej i na ujemny bilans materii organicznej gleb. Należy zahamować postępujący ubytek składników biogennych i degradację substancji organicznej przez modyfikowanie zmianowań lub rozszerzenie upraw międzyplonów na przyoranie. Uprawa międzyplonów włączona jest do pakietu przedsięwzięć dodatkowo dofinansowanych przez UE. W pracy określono produktywność międzyplonów w stanowisku po rzepaku ozimym w latach o dostatecznej i ograniczonej ilości opadów i ich wpływ na zasoby składników biogennych oraz materii organicznej gleby. Doświadczenia połowę założono jako dwuczynnikowe w układzie losowanych bloków, w czterech powtórzeniach i wykonano w latach 2004 i 2005 po zbiorze rzepaku ozimego. Czynnikami doświadczenia byly: I - systemy formowania okrywy roślinnej na ściernisku po zbiorze rzepaku (obiekty 1-5) oraz II - czas gromadzenia biomasy roślin - 10 tygodni (a) i do końca wegetacji (b). Typy okrywy roślinnej: obiekt 1 - ściernisko rzepaku, z którego zebrano słomę w momencie omłotu i nie wykonano orki, ale pole zwałowano wałem kolczastym, tak aby nasiona osypane na powierzchnię gleby podczas zbioru rzepaku mogły skiełkować; obiekt 2 - ściernisko rzepaku z pozostawioną rozdrobnioną słomą rzepakową (4,5 t·ha⁻¹ s.m.) - pole zwałowano wałem kolczastym i tak jak na obiekcie 1 oczekiwano wschodów osypanych nasion; obiekt 3 - pozostawiono na polu słomę (4,5 t·ha⁻¹ s.m.) i przyorano ją orką średnią na głębokość 15 cm, pole wyrównano i posiano rzepak ozimy w ilości 10 kg·ha⁻¹; na obiekcie 4 i 5 wykonano zabiegi pożniwne w ten sam sposób jak na obiekcie 3, z tym, że wysiano gorczycę białą (30 kg·ha⁻¹) - obiekt 4, lub mieszankę gorczycy białej i owsa siewnego (15+50 kg·ha⁻¹) - obiekt 5. Wnoszona do gleby słoma rzepakowa w ilości 4,5 t·ha⁻¹ s.m. zawierała przeciętnie 36 kg azotu. W 2004 roku rośliny korzystały z wody opadowej w ilości o ponad połowę wyższej niż w 2005 roku. Stwierdzono, że zależnie od wykorzystanych w międzyplonie gatunków i okresu ich wegetacji, ograniczono straty składników mineralnych z gleby, w tym: azotu ogółem (N og.) w ilości do 133 kg·ha⁻¹, potasu (K) do 101 kg·ha⁻¹ i kilka kg fosforu, oraz wprowadzono z biomasą przyoranych roślin znaczącą ilość materii organicznej. Udowodniono, że na ściernisku po zbiorze rzepaku najefektywniejszą okrywę roślinną stworzyła gorczyca biała i jej mieszanka z owsem - wydała najwyższy plon biomasy w obu porównywanych okresach wegetacji i latach badań.
Źródło:
Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych; 2006, 512, 1; 147-155
0084-5477
Pojawia się w:
Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wpływ warunków siedliskowych na kształtowanie się i trwałość biocenoz rezerwatu "Jezioro Martwe"
The effect of habitat conditions on development and persistence of biocenoses in the nature reserve "Jezioro Martwe"
Autorzy:
Pawluczuk, J.
Kaczyński, J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/339412.pdf
Data publikacji:
2006
Wydawca:
Instytut Technologiczno-Przyrodniczy
Tematy:
ochrona
pokrywa glebowa
tereny młodoglacjalne
warunki siedliskowe
habitat conditions
protection
soil cover
young areas
Opis:
Rezerwat "Jezioro Martwe" o powierzchni 17,73 ha, położony w województwie warmińsko-mazurskim, w Leśnictwie Kiwajny, utworzono w 1970 r. w celu ochrony maliny moroszki (Rubus chamaemorus L.). Na terenie rezerwatu zarejestrowanych jest obecnie 116 gatunków roślin: 7 wątrobowców, 24 mchów i 85 roślin naczyniowych. W rezerwacie występuje 7 gatunków roślin objętych ochroną gatunkową, w tym 3 - ochroną ścisłą. Tereny chronione obejmują północno-wschodnią część lokalnego obniżenia, z jej najniższymi partiami wokół zbiornika wodnego. Przy granicy rezerwatu od strony wschodniej i południowej rzeźba terenu jest pagórkowata, natomiast po stronie zachodniej i północnej - płaska. Główną zlewnią jest zlewnia Jeziora Martwego o powierzchni 2,61 ha. Sieć hydrologiczna obiektu jest w znacznym stopniu zarośnięta i zamulona. Utrzymuje się wysoki poziom wody gruntowej. Rezerwat prawie w całości znajduje się na torfowisku. Na części powierzchni obiektu dominują utwory mezo- i oligotroficzne. Na obrzeżach Jeziora występuje torfowisko wysokie, które w południowej części rezerwatu ma strukturę kępkową. W miejscach ze słabym przepływem wód gruntowych wykształciły się torfowiska przejściowe, zajmujące powierzchnię 7,93 ha (55,3%). W miejscach z silniejszym przepływem wód gruntowych występują gleby torfowo-murszowe. Miąższość złoża torfu wynosi ok. 4 m w rejonie Jeziora i stopniowo się spłyca, zanikając na obrzeżach niecki. Torfy zalegają na glinie zwałowej oglejonej w warstwach stropowych. Lasy w rezerwacie zajmują 14,34 ha, a tereny nieleśne - 0,78 ha. W lasach występuje drzewostan sosnowo-świerkowy, w siedlisku boru mieszanego bagiennego (85% powierzchni leśnej rezerwatu) i lasu mieszanego bagiennego (15%).
The "Jezioro Martwe" Reserve located in the province of Warmia and Mazury within the Forestry Administration of Kiwajny covers an area of 17.73 ha. It was created in 1970 to protect Rubus chamaemorus L. There are 116 plant species currently registered within the reserve, including 7 liverworts, 24 moss species and 85 vascular plant species. The reserve protects 7 plant species including 3 species under strict control. The protected area covers north-eastern part of a local depression and its lowest sites around the water body. Along the eastern and southern border of the reserve the terrain relief is hilly, whereas along the western and northern border it is flat. The Lake Martwe catchmant, of an area of 2.61 ha, is the main catchment area. The hydrologic network within the reserve is considerably overgrown and silted. Ground water is maintained at a high level. Almost the entire reserve is placed on peat-land. Part of the reserve is dominated by meso- and oligotrophic formations. Around the lake banks, there are raised peat bogs which, in southern part of the reserve, are characterized by a tufty structure. Transitional peat-land formed in places of low ground water flow occupies an area of 7.93 ha (55.3%), while peat-muck soils occur in places with higher ground water flow. The thickness of peat deposit is approx. 4 m in the lake region and becomes gradually thinner outside to disappear at the borders of the depression. The peat is lined by boulder clay gleyed in the roof rock. The reserve forests cover 14.34 ha, while the non-forest areas cover 0.78 ha. Lake Martwe, included in the reserve, covers an area of 2.61 ha. The tree stand is built of pine-spruce trees growing in a habitat of mixed palustrine coniferous forest (85% of the forest area of the reserve) and mixed palustrine forest (15%).
Źródło:
Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie; 2006, 6, 1; 307-318
1642-8145
Pojawia się w:
Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zanieczyszczenia wód i gruntów wywołane eksploatacją tras drogowych
Pollutions of water and soil caused by operation of roads
Autorzy:
Bęben, D.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/144053.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Komunikacji Rzeczpospolitej Polskiej
Tematy:
transport
zanieczyszczenie wody i gruntu
ochrona
separator
osadnik
pollutions water and soil
protection
sedimentation tank
Opis:
W artykule przedstawiono zanieczyszczania wód i gruntów spowodowane eksploatacją dróg. Podano zagadnienia związane z ochroną prawną środowiska wodno-gruntowego. Wskazano również normowe wymagania ekologiczne dotyczące spływów wody z dróg. Opisano także metody i urządzenia stosowane do oczyszczania wód. Scharakteryzowano lamelowe i koalescencyjne separatory substancji ropopochodnych oraz osadniki.
The paper presents the problem of pollutions of water and soil caused by operation of roads. The legal protection problems of the water-soil environment are given. The standard conditions for water runoff from roads are also indicated. The methods and equipments applied to water purification are described. The lamella and coalescing separators of the petroleum based substance as well as the sedimentation tanks are characterized in the paper.
Źródło:
Drogownictwo; 2011, 9; 286-299
0012-6357
Pojawia się w:
Drogownictwo
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Możliwość wykorzystania podłoża po produkcji pieczarki w nawożeniu gleb jako jeden ze sposobów jego utylizacji
Possibility to use the spent mushroom substrate in soil fertilization as one of its disposal methods
Autorzy:
Majchrowska-Safaryan, A.
Tkaczuk, C.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/336256.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Sieć Badawcza Łukasiewicz - Przemysłowy Instytut Maszyn Rolniczych
Tematy:
podłoże popieczarkowe
gleby uprawne
utylizacja
ochrona środowiska
spent mushroom substrate
cultivated soil
utilization
environmental protection
Opis:
Pieczarkarstwo jest gałęzią rolnictwa intensywnie rozwijającą się na świecie i Polsce, która wprowadza do środowiska przyrodniczego duże ilości zużytego podłoża stanowiącego odpad wymagający zagospodarowania. Rolniczy, a także pozarolniczy sposób utylizacji podłoża popieczarkowego, jest możliwy wówczas, gdy jest ono w odpowiedni sposób zabezpieczone; zminimalizowane jest ryzyko przeniesienia szkodników, grzybów chorobotwórczych, bakterii, wirusów i nasion chwastów. Po wprowadzeniu do gleby poprawia jej właściwości fizyczne oraz wpływa na zwiększenie zawartości makro- i mikroelementów.
Production of mushroom is a branch of agriculture intensively growing in the world and Poland. This production introduces into natural environment a large spent mushroom substrate waste that requires utilization. Agricultural and nonagricultural disposal of the spent mushroom substrate, is possible when it is secured in a suitable manner, minimizes the risk of transmission of pests, fungi, bacteria, viruses, and weed seeds. After application into the soil SMS improves its physical properties and increases the content of macro- and microelements.
Źródło:
Journal of Research and Applications in Agricultural Engineering; 2013, 58, 4; 57-62
1642-686X
2719-423X
Pojawia się w:
Journal of Research and Applications in Agricultural Engineering
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies