Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "alchemia" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-12 z 12
    Tytuł:
    Alchemia. Mit i znaczenie
    Alchemy. Myth and Meaning
    Autorzy:
    Kazibut, Radosław
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2057709.pdf
    Data publikacji:
    2021-12-30
    Wydawca:
    Akademia Ignatianum w Krakowie
    Tematy:
    alchemia
    mit
    Claude Lévi-Strauss
    filozofia przyrody
    alchemy
    myth
    philosophy of nature
    Opis:
    Przedstawione w artykule rozważania nad kulturą alchemiczną nawiązują do wykładów Claude’a Lévi-Straussa wygłoszonych w audycji „Idee” radia CBC. Odwołanie do Lévi-Straussa umożliwia przedstawienie alchemii nie jako pseudonaukowej iluzji, ale jako działalności przekazującej mitologiczne toposy. Z tej perspektywy alchemia rozwijała się między objawieniem, obserwacją, rozumem, wiarą, doświadczeniem estetycznym, filozofią, religią, teologią, magią i gnozą.
    The discussion of alchemical culture presented in this paper draws on Claude Lévi-Strauss’ lectures delivered on the CBC radio programme “Ideas.” The reference to Lévi-Strauss makes it possible to present alchemy not as a pseudoscientific illusion, but as an activity conveying mythological topoi. Alchemy developed between revelation, observation, reason, faith, aesthetic experience, philosophy, religion, theology, magic and gnosis.
    Źródło:
    Perspektywy Kultury; 2021, 35, 4; 365-384
    2081-1446
    2719-8014
    Pojawia się w:
    Perspektywy Kultury
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Uczone kobiety w dobie przedchrześcijańskiej (poetki, filozofki, lekarki, alchemiczki)
    Autorzy:
    Zamorzanka, Anna Z.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/606945.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    antiquity
    woman
    poetry
    philosophy
    medicine
    alchemy
    starożytność
    kobieta
    poezja
    filozofia
    medycyna
    alchemia
    Opis:
    The aim of the article is to present several women who lived in the pre-Christian era. They dealt with different branches of knowledge thus winning respect and fame. Among them you can find Sappho, Erinna, the poetesses philosophers Arethe and Hypathia as well as Anthiochis – a physician and Mary the Jewess – an alchemist. The author presents their lives and work and arrives at the conclusion that they managed very well in the world governed by men. She also hopes that their example will change, at least partly, the picture of women in the ancient times.
    Celem artykułu jest prezentacja kilkunastu kobiet, które żyły w czasach przedchrześcijańskich. Bohaterki nasze zajmowały się z powodzeniem różnymi dziedzinami wiedzy, zdobywając już za życia uznanie i sławę. Są wśród nich poetki Safona i Erynna, filozofki Arete i Hypatia, lekarka Antiochis i alchemiczka Maria Żydówka. Autorka przedstawiając ich życie i omawiając ich twórczość, dochodzi do wniosku, iż bardzo dobrze radziły sobie w świecie, w którym prawa ustanawiali przede wszystkim mężczyźni. Ma też nadzieję, iż ich przykład przynajmniej częściowo zmieni wyobrażenia o kobietach żyjących w starożytności.
    Źródło:
    Lubelski Rocznik Pedagogiczny; 2015, 34, 1
    0137-6136
    Pojawia się w:
    Lubelski Rocznik Pedagogiczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Złoty kurz. O jednej metaforze Bolesława Leśmiana
    Golden dust. On one of Bolesław Leśmian’s metaphors
    Autorzy:
    Wojda, Dorota
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1597443.pdf
    Data publikacji:
    2016-06-15
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    Bolesław Leśmian
    metaphor
    oxymoron
    performativity
    gnosticism
    alchemy
    metafora
    oksymoron
    performatywność
    gnostycyzm
    alchemia
    Opis:
    The topic of this paper is the golden dust metaphor in Bolesław Leśmian’s poems, fairy-tale prose, essays and plays. It is interpreted as one of many variations of the black sun trope, the gnostic and alchemical symbol for the unity of oppositions and for transformation. Analysis of Leśmian’s metaphor leads to the conclusion that his writing corresponds to gnosticism and alchemy. It takes up the concept of material concreteness, nudging the reader to combine oppositions and transmutation. Acting through words, through tropes, reflects the performative status of Leśmian’s creative work.
    Źródło:
    Przestrzenie Teorii; 2016, 25; 13-40
    2450-5765
    Pojawia się w:
    Przestrzenie Teorii
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Alchemia, korespondencja i witalizm: ezoteryczne toposy w filozofii przyrody
    Autorzy:
    Kazibut, Radosław
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2083936.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Uniwersytet Zielonogórski. Instytut Filozofii
    Tematy:
    filozofia przyrody
    ezoteryzm
    alchemia
    korespondencja
    witalizm
    philosophy of nature
    esotericism
    alchemy
    correspondence
    vitalism
    Opis:
    W artykule przedyskutuję wybrane aspekty relacji zachodzących pomiędzy koncepcjami powstałymi w filozofii przyrody a tradycjami ezoterycznymi. W tym celu odwołam się do ustaleń Antoine’a Faivre’a, który wylicza następujące toposy ezoteryzmu: korespondencję, witalizm, wyobrażeniowość i pośredniczenie, praktykę transmutacji, konkordancję, przekaz. Analizując dzieje kultury, można zauważyć, że obraz przyrody tworzony w filozofii przyrody łączył się z obrazem przyjmowanym przez alchemików, magów i astrologów. W artykule przeanalizuję relację pomiędzy alchemią a filozofią przyrody oraz obecność ezoterycznych toposów korespondencji i witalizmu w filozofii przyrody.
    This paper discusses selected aspects of the relationship between concepts developed in natural philosophy and in esoteric traditions. For this purpose, I refer to the views of Antoine Faivre, who enumerates the following topoi of esotericism: correspondence, vitalism, imagination and mediation, as well as the practice of transmutation, concordance and transmission. The analysis of the history of culture shows that the image of nature created in natural philosophy was linked to that adopted by alchemists, magicians and astrologers. I analyze the relation between alchemy and philosophy of nature, as well as the presence of esoteric topoi of correspondence and vitalism in the philosophy of nature.
    Źródło:
    Filozoficzne Aspekty Genezy; 2022, 19, 1; 167-191
    2299-0356
    Pojawia się w:
    Filozoficzne Aspekty Genezy
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Filozofia przyrody w alchemii. Zarys związków
    Philosophy of nature and alchemy. An outline of their relationships
    Autorzy:
    Kazibut, Radosław
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1926922.pdf
    Data publikacji:
    2020-12-31
    Wydawca:
    Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
    Tematy:
    filozofia przyrody
    alchemia
    obraz świata
    philosophy of nature
    alchemy
    image of the world
    Opis:
    Celem moich rozważań jest przedstawienie związków pomiędzy dociekaniami filozofów przyrody a rozwojem tradycji alchemicznej. Odwołam się do wybranych koncepcji ukształtowanych w dziejach alchemii. Będę argumentował na rzecz tezy, że dociekania alchemików przybierały postać rozbudowanych systemów tworzących koherentne obrazy świata przyrody, które implikowały określone typy filozofii przyrody.
    The aim of my discussion is to present the relationship between the research of natural philosophers and the development of the alchemical tradition. I refer to specific concepts formulated in the history of alchemy to argue that research in this field took the form of complex systems delineating coherent pictures of the natural world and, therefore, that alchemy presupposes certain types of natural philosophy.
    Źródło:
    Studia Philosophiae Christianae; 2020, 56, 4; 113-131
    0585-5470
    Pojawia się w:
    Studia Philosophiae Christianae
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Alchemia pomiędzy pseudonauką a nauką. Studium historyczno-metodologiczne
    Alchemy between pseudoscience and science. The Historical and Methodological Study
    Autorzy:
    Kazibut, Radosław
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/577285.pdf
    Data publikacji:
    2012
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    alchemia
    chemia
    pseudonauka
    kryterium demarkacji
    powtarzalność i odtwarzalność
    alchemy
    chemistry
    pseudoscience
    demarcation
    repeatability and reproducibility
    Opis:
    Traditionally, alchemy is regarded as an example of pseudoscience. In this paper I dispute this view and demonstrate that the practice of alchemy, in many aspects, can be interpreted as an experiment in protoscience. In the first part of the article, I introduce William R. Newman’s and Lawrence Principe’s analyses about the etymological origin of alchemy, its historiography and the origin of the separation between alchemy and chemistry. In the second part of the article I discuss different aspects on the practice of alchemy in light of the issues encountered with the inter-subjective repeatability of the experiments and the methods used to publicize the findings. In addition to the examination of the subjects researched, I also review the systematic elements found in the theoretical considerations presented by the alchemists.
    Źródło:
    Zagadnienia Naukoznawstwa; 2012, 48, 1 (191); 27-47
    0044-1619
    Pojawia się w:
    Zagadnienia Naukoznawstwa
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Gastona Bachelarda teoria przeszkód epistemologicznych
    Gaston Bachelard’s theory of epistemological obstacles
    Autorzy:
    Gurgul, Paulina
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/945748.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    Gaston Bachelard
    epistemological obstacles
    psychoanalysis of the scientific mind
    alchemy
    abstraction
    przeszkody epistemologiczne
    psychoanaliza umysłu naukowego
    alchemia
    abstrakcja
    Opis:
    Gaston Bachelard discuss the problem of the rationality of scientific thinking in terms of epistemological obstacles. In book The Formation of the Scientific Mind philosopher characterizes scientific attitude as an attempt to eliminate the impact of affective images on thinking, which is possible in the process of psychoanalysis of objective knowledge. Bachelard indicates positive model for science: an abstract thought, constructing their own research subjects. Only a constantly renewed cognitive effort can become a source of new ideas.
    Źródło:
    Internetowy Magazyn Filozoficzny Hybris; 2016, 35 B (4B)
    1689-4286
    Pojawia się w:
    Internetowy Magazyn Filozoficzny Hybris
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Henry More i Isaac Newton o działaniu materii – kontekst neoplatoński
    Henry More and Isaac Newton on the activity of matter – neoplatonic context
    Autorzy:
    Kucharski, Dariusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/431181.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
    Tematy:
    matter
    motion
    active principles
    God
    Neoplatonism
    alchemy
    More Henry
    Newton Isaak
    materia
    ruch
    zasady aktywne
    Bóg
    neoplatonizm
    alchemia
    Newton Izaak
    Opis:
    One of the main challenges for 17th-century natural philosophers was to find an answer to the question of what makes matter active at all? The legacy of 'prime matter' and its pure potentiality was still alive, and the adoption of corpuscular or atomistic theories did not change much here, the conviction about the total passivity of bodies was still dominant. Their actions demanded some explanation that would be the equivalent of an Aristotelian, non-material and active form. It seems that one of the philosophical traditions that were sought for such an explanation was the emanational metaphysics of Plotinus. In seventeenth-century systems it underwent various modifications, but its main idea, indicating the active role of certain 'principles' or 'spirits' responsible for initiating any changes in matter and managing them in accordance with the Creator's intention, remained the foundation of the theories of matter. An example of such solutions are the systems of Henry More and his good acquaintance from Cambridge, Isaac Newton. In the first case there is no doubt about the fundamental influence of Neoplatonism, but in the second case historians' opinions are divided. Newton reaches in search of 'active principles' for alchemical research, with the hope of finding these principles not only when referring to philosophical speculations, but also to experimental methods. This difference, however, does not change the fact that both philosophers try to discover the mode of action of 'active spirits', hesitating between placing in the particles of matter a number of separate principles and pointing to only one acting universally principle that was just an extension of God's arm – More calls it the Spirit of Nature (Vicarious Power of God), and Newton sees that principle ultimately in Christ (Viceroy of God).
    Jednym z głównych wyzwań stojących przed filozofami przyrody XVII wieku było znalezienie odpowiedzi na pytanie, co sprawia, że materia w ogóle działa? Dziedzictwo ‘materii pierwszej’ i jej czystej potencjalności było wciąż żywe, a przyjęcie teorii korpuskularnej czy atomistycznej niewiele tu zmieniało, dominowało wciąż przekonanie o całkowitej bierności ciał. Ich działanie domagało się jakiegoś wyjaśnienia, które stanowiłoby odpowiednik arystotelesowskiej, niematerialnej i aktywnej, formy. Wydaje się, że jedną z tradycji filozoficznych, do których sięgano w poszukiwaniu takiego wyjaśnienia, była emanacyjna metafizyka Plotyna. W systemach XVII-wiecznych ulegała ona różnorodnym modyfikacjom, ale jej główna idea, wskazująca na aktywną rolę pewnych ‘zasad’, czy ‘duchów’ odpowiedzialnych za inicjowanie wszelkich zmian w materii i kierowanie nimi zgodnie z zamysłem Stwórcy, pozostawała fundamentem ówczesnych teorii działania materii. Przykładem takich rozwiązań są systemy Henry’ego More’a i jego dobrego znajomego z Cambridge, Izaaka Newtona. W pierwszym przypadku nie ma wątpliwości co do zasadniczego wpływu neoplatonizmu, w drugim jednak zdania historyków są podzielone. Newton sięga bowiem w poszukiwaniu ‘aktywnych zasad’ do badań alchemicznych, z nadzieją odnalezienia owych zasad nie tylko przy odwołaniu się do filozoficznych spekulacji, ale także do metod eksperymentalnych. Różnica ta jednak nie zmienia faktu, że obaj filozofowie starają się odkryć sposób działania ‘duchów aktywnych’, wahając się między umieszczeniem w cząstkach materii wielu odrębnych zasad a wskazaniem na zasadę jedną, działającą uniwersalnie i będącą niejako przedłużeniem Bożego ramienia – More nazywa ją Duchem Natury (Vicarious Power of God), a Newton upatruje jej ostatecznie w Chrystusie (Viceroy of God).
    Źródło:
    Studia Philosophiae Christianae; 2018, 54, 4; 5-26
    0585-5470
    Pojawia się w:
    Studia Philosophiae Christianae
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Alchemia domu mieszczanina
    The alchemy of the urbanite’s house
    Autorzy:
    Bigaj, P.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/97079.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki. Wydział Architektury. Instytut Projektowania Architektonicznego. Zakład Architektury Mieszkaniowej i Kompozycji Architektonicznej
    Tematy:
    alchemia architektury domu
    dom w mieście
    właściwości domu miejskiego
    alchemy of the house's architecture
    house in the town
    properties of urban house
    Opis:
    Alchemia to „sztuka tworzenia czegoś, mająca tajemniczy charakter”. W przypadku architektury można ją odnieść do posługiwania się przez twórcę estetycznymi środkami wyrazu w taki sposób, aby stworzyć dzieło budujące określony nastrój i emocje, które intrygują widza, pobudzają jego wyobraźnię i ciekawość, czasem potrafią wywołać niepokój owiany tajemniczością formy domu. Nadawanie rzeczom kształtu jest domeną sztuki architektonicznej. Za alchemię architektury domu w mieście można uznać umiejętność wywoływania określonych emocji przez zastosowane środki kompozycyjne i odpowiednio dobraną materię. Powodzenie estetyczne gwarantuje tu przede wszystkim talent architekta. Dom przynależy do zbioru rzeczy osobistych, pomimo uzewnętrznienia jego formy na przestrzeń miasta. Mówi się, że każdy dom skrywa jakieś tajemnice – mogą to być tajemnice powierzone budowli przez jego mieszkańców – zbiory i pamiątki rodzinne, historie, opowieści, tradycje; mogą być nimi także arkana uprawianych tu zawodów i rzemiosł.
    Alchemy is “the art of creating something that has a mysterious character”. In the case of architecture, it can refer to the creator’s use of aesthetic means of expression in such a way as to create a work evoking a specific mood and emotions that intrigue the viewer, stimulate their imagination and curiosity, and can sometimes cause anxiety shrouded in the mystery of the house’s form. Providing things with a shape is the domain of architectural art. One can perceive the alchemy of the urban house’s architecture as the ability to evoke specific emotions through the compositional means and appropriately selected material. The aesthetic success depends primarily on the architect’s talent. The house belongs to a set of personal belongings, despite the externalisation of its form in the urban space. Every house is said to hide some secrets – these may be secrets confided to the building by its inhabitants – collections and family mementoes, stories, tales, traditions; they may also be the arcana of professions and crafts practised there.
    Źródło:
    Pretekst; 2017, 7; 85-89
    2449-5247
    Pojawia się w:
    Pretekst
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wiosenny salon poetów: rewolucja w kategoriach magnum opus
    SPRING SALON OF POETS: THE REVOLUTION IN THE CONTEXT OF MAGNUM OPUS
    ВЕСЕННИЙ САЛОН ПОЭТОВ: РЕВОЛЮЦИЯ В КАТЕГОРИЯХ MAGNUM OPUS
    Autorzy:
    Borisova-Yurkovskaya, Elena
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/604595.pdf
    Data publikacji:
    2020
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Rusycystyczne
    Tematy:
    поэзия Сере
    символизм, русская революция, алхимия, opus magnum
    Поэзия Серебрянного века
    poezja Srebrnego Wieku, symbolizm, rewolucja rosyjska, alchemia, magnum opus
    Silver Age of Russian poetry, symbolism, Russian revolution, alchemy, magnum opus
    Opis:
    В фокусе исследования находится корпус стихотворений русских поэтов-символистов, изданных в первом крупном пореволюционном сборнике Весенний салон поэтов (1918), а также не вошедших в сборник, но написанных весной 1917 года непосредственно после февральской революции. Внимание автора статьи сконцентрировано на одной общей особенности рассматриваемых стихотворений: поэзия этого периода наполнена алхимической символикой и образностью. Поэты, проповедовавшие и предрекавшие мистическую революцию на протяжении последних лет, теперь соучаствуют ей творческим мистериальным действом, они соработники революции, мастера, совершающие magnum opus –– заклятие действительности словом.
      The article is concerned with the poems of Russian symbolist poets, published in post-revolutionary collection Spring salon of poets (1918), as well as the poems not included in this collection, but written directly after the February Revolution. Much attention is given to the main features of these poems: alchemical symbolism and imagery. Poets, who formerly had preached and predicted the mystical revolution, now participated in it in a mysterial way, they were now the participants of the revolution who were committing the magnum opus, in other words, they conjured the reality by word.
    Przedmiotem badań są wiersze rosyjskich symbolistów, wydane w pierwszym obszernym porewolucyjnym zbiorze Wiosenny salon poetów (1918), a także te, które nie znalazły się w wymienionym tomie, ale zostały napisane wiosną 1917 roku, bezpośrednio po Rewolucji Lutowej. Uwaga autora artykułu skupiła się na jednej cesze charakterystycznej dla omawianych utworów: na alchemicznej symbolice i obrazowości, jaką przepełniona jest poezja tamtego okresu. Poeci, którzy w ciągu ostatnich lat głosili i przepowiadali mistyczną rewolucję, teraz biorą w niej udział poprzez twórcze misterium, są współpracownikami rewolucji, mistrzami tworzącymi magnum opus – zaklęcie rzeczywistości przy pomocy słowa.
    Źródło:
    Przegląd Rusycystyczny; 2020, 172, 4
    0137-298X
    Pojawia się w:
    Przegląd Rusycystyczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Eliasz nauk. Apokaliptyka, paracelsjańska mistyka przyrody i narodziny nowoczesności
    Elijah of the Arts: Apocalypticism, Paracelsian Mysticism of Nature, and the Origins of Modernity
    Autorzy:
    Woszczek, Marek
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1012304.pdf
    Data publikacji:
    2016-03-15
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    early modernity
    nature (cosmological) apocalypticism
    myth of Elias Artista
    mysticism of nature
    Paracelsian alchemy
    matter
    pantheism
    ontology of expression
    mit Eliasza Artysty
    mistyka przyrody
    alchemia paracelsjańska
    materia
    panteizm
    ontologia wyrażania
    wczesna nowoczesność
    apokaliptyka przyrodnicza (kosmologiczna)
    Opis:
    Mit Eliasza Artysty (albo „Eliasza nauk/sztuk”) jest jednym z interesujących komponentów bogatej szesnastowiecznej tradycji paracelsjańskiej z marginesów poreformacyjnej ortodoksji. Sygnalizuje zaskakujący kierunek rozwoju chrześcijańskiej tradycji apokaliptycznej, ponieważ ten „Helias artium chymicarum”, mesjański Experimentator jako ludzka, stylizowana na Chrystusa postać i odpowiednik biblijnego kowala Tubal-Kaina na końcu historii, jest oryginalną transformacją żydowskiego, apokaliptycznego Eliasza w kontekście wczesnej nowoczesności tuż przed wojną trzydziestoletnią. Jest to przykład z szerszego obszaru paracelsjańskiej teoalchemii (J. Telle), którą można interpretować jako typowo nowożytną hybrydę w latourowskim sensie. Co więcej, by zrozumieć szczególny poreformacyjny fenomen mistyki przyrody (Dorn, Weigel, Khunrath, Gutman, Arndt, Boehme i in.), pozostający w silnym napięciu z ortodoksyjnymi teologiami, należy wziąć pod uwagę, że był on wytworem tej nowej, szerokiej formacji intelektualnej, którą można nazwać przyrodniczą (albo kosmologiczną) apokaliptyką.Autor twierdzi, że „wertykalna” (nieeschatologiczna) apokaliptyka przyrodnicza jest wczesnonowożytną formą tradycji apokaliptycznej, która w nowych warunkach społeczno-kulturowych przeszła transformację w formułę „poznawania tajemnic przyrody” w złożonym procesie renegocjacji relacji władzy i wytworzyła własny zasób motywacji poznawczych do aktywności eksperymentalnej, niezależnie od słabnących z czasem afektów millenarystycznych. Transformacja ta jest bardzo istotna dla zrozumienia religijnej wczesnej nowoczesności z jej immanentystycznymi, aktywistycznymi postawami i wyjścia poza jednowymiarowe dyskursy paradygmatu sekularyzacji, które zacierają albo ignorują wertykalną oś apokaliptyki i zafiksowują się na wymiarze horyzontalnym (millenarystycznym) w swoich konstrukcjach „irreligii postępu” (Löwith). Wczesną nowoczesność można lepiej zrozumieć jako rozproszony efekt związany z innowacyjnymi praktykami materialnymi, zwłaszcza medycznymi czy chemicznymi, oraz ich nowymi konceptualizacjami materii i wiedzy, gdzie filozofia, teologia, nauka o materii i społeczna rewolta wydają się nierozdzielne. Mit Eliasza nauk, dokładnie odwrotnie do powierzchownej interpretacji sekularyzacyjnej, jest jednym z symptomów zachodzącego procesu „de-eschatologizacji” przez alternatywny kierunek apokaliptyki – przenoszenia zainteresowania na przyrodę i materię jako dostępne eksploracji obiekty religijne, co wytworzyło też nowe, typowe dla nowoczesności konflikty o władzę, ale i laboratorium jako przestrzeń odkrywania tego, co ukryte w przyrodzie.
    The myth of [H]Elias Artista (or ‘Elijah of the Arts’) is one of the most interesting components of the rich 16th-century Paracelsian tradition from the margins of the post-Reformation orthodoxy. It signals a surprising development within the Christian apocalyptic tradition since ‘Helias artium chymicarum’, the messianic Experimentator as a human Christ-like figure and an end-of-time counterpart of the biblical blacksmith Tubal-cain, is an original transformation of the Jewish apocalyptic Elijah in a context of the early modernity on the eve of the Thirty Years War. That figure is an example from the broader domain of the Paracelsian ‘theoalchemy’ (Telle), which may be construed as a typically modern hybrid in the Latourian sense. Furthermore, in order to understand the peculiar post-Reformation phenomenon of the mysticism of nature (Dorn, Khunrath, Gutman, Arndt, Boehme, and others), which is in stark tension with orthodox theologies, it is necessary to take into account that it was a product of the new powerful intellectual formation which can be dubbed the nature (or cosmological) apocalypticism.It is claimed that that ‘vertical’ (non-eschatological) apocalypticism of nature is an early modern form of the ancient Jewish apocalyptic tradition transformed under the new social-cultural conditions into a formula of the ‘learning the secrets of nature’ in a complex process of renegotiating the power relations, and it produced the ample resource of the cognitive motivations for experimental activity, quite independently of the gradually waning millenarian affects. Thus, that transformation is important for understanding the religious early modernity and its immanentist, activist attitudes and getting beyond the one-dimensional discourses of the secularization paradigm, which obliterates or ignores the ‘vertical’ axis of apocalypticism and fixes itself upon the horizontal (millenarian) dimension while (re)constructing the criticized unpicturesque ‘irreligion of progress’ (Löwith). Early modernity could be better understood as a diffused turn (effect) associated with the innovative material (e.g. medical or chemical) practices and their new conceptualisations of matter and knowledge, where philosophy, theology, science of matter and social revolt seem inseparable. The myth of the Elijah of the Arts, contrary to a superficial secularization interpretation, is one of the symptoms of the growing process of ‘de-eschatologization’ through the alternative direction of apocalypticism, i.e., shifting an interest to nature and matter as the religious objects available to exploration, which produced the new power conflicts typical of modernity but also the ‘laboratory’ as a space of unveiling that which is hidden in nature.
    Źródło:
    Praktyka Teoretyczna; 2016, 19, 1; 172-216
    2081-8130
    Pojawia się w:
    Praktyka Teoretyczna
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Eliasz nauk. Apokaliptyka, paracelsjańska mistyka przyrody i narodziny nowoczesności (część pierwsza)
    Elijah of the Arts: Apocalypticism, Paracelsian Mysticism of Nature, and the Origins of Modernity
    Autorzy:
    Woszczek, Marek
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1012368.pdf
    Data publikacji:
    2016-03-15
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    early modernity
    nature (cosmological) apocalypticism
    myth of Elias Artista
    mysticism of nature
    Paracelsian alchemy
    matter
    pantheism
    ontology of expression
    wczesna nowoczesność
    apokaliptyka przyrodnicza (kosmologiczna)
    mit Eliasza Artysty
    mistyka przyrody
    alchemia paracelsjańska
    materia
    panteizm
    ontologia wyrażania
    Opis:
    Mit Eliasza Artysty (albo „Eliasza nauk/sztuk”) jest jednym z interesujących komponentów bogatej szesnastowiecznej tradycji paracelsjańskiej z marginesów poreformacyjnej ortodoksji. Sygnalizuje zaskakujący kierunek rozwoju chrześcijańskiej tradycji apokaliptycznej, ponieważ ten „Helias artium chymicarum”, mesjański Experimentator jako ludzka, stylizowana na Chrystusa postać i odpowiednik biblijnego kowala Tubal-Kaina na końcu historii, jest oryginalną transformacją żydowskiego, apokaliptycznego Eliasza w kontekście wczesnej nowoczesności tuż przed wojną trzydziestoletnią. Jest to przykład z szerszego obszaru paracelsjańskiej teoalchemii (J. Telle), którą można interpretować jako typowo nowożytną hybrydę w latourowskim sensie. Co więcej, by zrozumieć szczególny poreformacyjny fenomen mistyki przyrody (Dorn, Weigel, Khunrath, Gutman, Arndt, Boehme i in.), pozostający w silnym napięciu z ortodoksyjnymi teologiami, należy wziąć pod uwagę, że był on wytworem tej nowej, szerokiej formacji intelektualnej, którą można nazwać przyrodniczą (albo kosmologiczną) apokaliptyką.Autor twierdzi, że „wertykalna” (nieeschatologiczna) apokaliptyka przyrodnicza jest wczesnonowożytną formą tradycji apokaliptycznej, która w nowych warunkach społeczno-kulturowych przeszła transformację w formułę „poznawania tajemnic przyrody” w złożonym procesie renegocjacji relacji władzy i wytworzyła własny zasób motywacji poznawczych do aktywności eksperymentalnej, niezależnie od słabnących z czasem afektów millenarystycznych. Transformacja ta jest bardzo istotna dla zrozumienia religijnej wczesnej nowoczesności z jej immanentystycznymi, aktywistycznymi postawami i wyjścia poza jednowymiarowe dyskursy paradygmatu sekularyzacji, które zacierają albo ignorują wertykalną oś apokaliptyki i zafiksowują się na wymiarze horyzontalnym (millenarystycznym) w swoich konstrukcjach „irreligii postępu” (Löwith). Wczesną nowoczesność można lepiej zrozumieć jako rozproszony efekt związany z innowacyjnymi praktykami materialnymi, zwłaszcza medycznymi czy chemicznymi, oraz ich nowymi konceptualizacjami materii i wiedzy, gdzie filozofia, teologia, nauka o materii i społeczna rewolta wydają się nierozdzielne. Mit Eliasza nauk, dokładnie odwrotnie do powierzchownej interpretacji sekularyzacyjnej, jest jednym z symptomów zachodzącego procesu „de-eschatologizacji” przez alternatywny kierunek apokaliptyki – przenoszenia zainteresowania na przyrodę i materię jako dostępne eksploracji obiekty religijne, co wytworzyło też nowe, typowe dla nowoczesności konflikty o władzę, ale i laboratorium jako przestrzeń odkrywania tego, co ukryte w przyrodzie.
    The myth of [H]Elias Artista (or ‘Elijah of the Arts’) is one of the most interesting components of the rich 16th-century Paracelsian tradition from the margins of the post-Reformation orthodoxy. It signals a surprising development within the Christian apocalyptic tradition since ‘Helias artium chymicarum’, the messianic Experimentator as a human Christ-like figure and an end-of-time counterpart of the biblical blacksmith Tubal-cain, is an original transformation of the Jewish apocalyptic Elijah in a context of the early modernity on the eve of the Thirty Years War. That figure is an example from the broader domain of the Paracelsian ‘theoalchemy’ (Telle), which may be construed as a typically modern hybrid in the Latourian sense. Furthermore, in order to understand the peculiar post-Reformation phenomenon of the mysticism of nature (Dorn, Khunrath, Gutman, Arndt, Boehme, and others), which is in stark tension with orthodox theologies, it is necessary to take into account that it was a product of the new powerful intellectual formation which can be dubbed the nature (or cosmological) apocalypticism.It is claimed that that ‘vertical’ (non-eschatological) apocalypticism of nature is an early modern form of the ancient Jewish apocalyptic tradition transformed under the new social-cultural conditions into a formula of the ‘learning the secrets of nature’ in a complex process of renegotiating the power relations, and it produced the ample resource of the cognitive motivations for experimental activity, quite independently of the gradually waning millenarian affects. Thus, that transformation is important for understanding the religious early modernity and its immanentist, activist attitudes and getting beyond the one-dimensional discourses of the secularization paradigm, which obliterates or ignores the ‘vertical’ axis of apocalypticism and fixes itself upon the horizontal (millenarian) dimension while (re)constructing the criticized unpicturesque ‘irreligion of progress’ (Löwith). Early modernity could be better understood as a diffused turn (effect) associated with the innovative material (e.g. medical or chemical) practices and their new conceptualisations of matter and knowledge, where philosophy, theology, science of matter and social revolt seem inseparable. The myth of the Elijah of the Arts, contrary to a superficial secularization interpretation, is one of the symptoms of the growing process of ‘de-eschatologization’ through the alternative direction of apocalypticism, i.e., shifting an interest to nature and matter as the religious objects available to exploration, which produced the new power conflicts typical of modernity but also the ‘laboratory’ as a space of unveiling that which is hidden in nature.
    Źródło:
    Praktyka Teoretyczna; 2016, 19, 1; 126-171
    2081-8130
    Pojawia się w:
    Praktyka Teoretyczna
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-12 z 12

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies