Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "Bukowska, M." wg kryterium: Autor

  Lista filtrów

Dostawca treści

Wyrównaj
Wyświetlanie 1-15 z 20
Tytuł:
Odkształcalność piaskowców w świetle zmian wilgotności i smukłości próbek
Deformability of sandstones in view of changes in humidity and slenderness ratio of samples
Autorzy:
Bukowska, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2075327.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy
Tematy:
wilgotność
smukłość
moduł Younga
moduł post-krytyczny
odkształcenia
piaskowce
Górnośląskie Zagłębie Węglowe
humidity
slenderness ratio
Young's modulus
post-critical modulus
strain
sandstones
Upper Silesian Coal Basin
Opis:
Natural humidity of rocks in the Upper Silesian Coal Basin results from the influence of mining activities and dewatering the rock mass. The state of humidity which best approximates laboratory rock tests to the conditions in the exploited rock mass is the capillary saturation state. Deformation properties of sandstones (Young’s modulus, post-peak failure modulus, critical strain, residual strain) were determined for samples of slenderness ratio of 1 and 2, which were loaded in a servo-controlled testing machine. In the samples of sandstones of different slenderness ratio, values of Young’s modulus decreased for the samples in dry-air condition and capillary saturation state. In the samples of rocks of different slenderness ratio, tested in the same state of humidity, an increase in the value of Young’s modulus was observed. The increase depends on grain size. Post-peak failure modulus of sandstones shows similar trends of changes depending on slenderness ratio, state of humidity of the samples and their grain size. In the conditions when the samples of sandstones of slenderness ratio of 1, were tested in two states of humidity, values of critical strain decreased by a few per cent. For the samples of greater slenderness ratio, which also were tested in two states of humidity there was an increase in the value of critical strain and in humidity. For the samples of slenderness ratio of 1 and 2 tested in dry-air condition and in capillary saturation state there was a decrease in the value of critical strain by a few tens percent. The trends of changes in values of residual strain are the same as of critical strain. Based on the conducted tests it was shown that humidity and slenderness ratio of the sandstone samples influence differently their deformability. Humidity has a greater influence on the value of Young’s modulus than slenderness ratio of the tested samples. For critical strain and residual strain it was demonstrated that slenderness ratio of the samples has a greater influence than humidity. Moreover, a greater influence of the value of residual strain, in comparison with the values of critical strain, was observed for sandstone samples of lower slenderness ratio.
Źródło:
Przegląd Geologiczny; 2015, 63, 10/3; 1230--1236
0033-2151
Pojawia się w:
Przegląd Geologiczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wytrzymałość na ściskanie wytypowanych węgli Górnośląskiego Zagłębia Węglowego na tle ich budowy petrograficznej
Uniaxial compression strength of chosen coals of Upper Silesia Coal Basin basing on its petrographic structure
Autorzy:
Bukowska, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/340224.pdf
Data publikacji:
2004
Wydawca:
Główny Instytut Górnictwa
Tematy:
petrografia węgla
wytrzymałość węgla
macerał
pertographic composition of coal
strength
maceral
Opis:
Jednym z podstawowych wskaźników wytrzymałościowych skał zwięzłych, w tym węgli, jest wytrzymałość na ściskanie, którą oznacza się w warunkach laboratoryjnych z zastosowaniem maszyny wytrzymałościowej lub w warunkach naturalnego zalegania złoża. Elementarnymi petrograficznymi składnikami węgla są macerały, które określa się badaniami mikroskopowymi. Grupy macerałów różnią się między sobą własnościami, nie tylko fizycznymi, ale również chemicznymi i technologicznymi. Węgle Górnośląskiego Zagłębia Węglowego wykazują dużą zmienność zarówno pod względem petrograficznym, jak i wytrzymałościowym (rys. 2). Zmienność ta wynika z różnej zawartości poszczególnych grup macerałów. Do wyjaśnienia przyczyn tej zmienności nie zawsze wystarcza poznanie zawartości macerałów, niezbędna jest także znajomość mikrolitotypów. Niektóre mikrolitotypy charakteryzują się bowiem większą, a inne mniejszą wytrzymałością na ściskanie. W związku z powyższym charakterystykę petrograficzną wybranych próbek węgli określono z uwzględnieniem ich wytrzymałości na jednoosiowe ściskanie. Próbki węgla pobrano z różnych ogniw litostratygraficznych górnego karbonu GZW (grupa pokładów 200-700) (tabl. 1). Na przygotowanych próbkach węgla wykonano oznaczenie wytrzymałości na jednoosiowe ściskanie oraz oznaczono zawartości grup macerałów i składu mikrolitotypów, karbominerytu i minerytu (tabl.1). Analiza wyników badań wytrzymałości na ściskanie i udziału mikrolitotypów w wytypowanych węglach wykazała tendencję wzrostową wytrzymałości na jednoosiowe ściskanie wraz ze wzrostem udziału w próbkach durytu, klarodurytu i karbominerytów (rys. 3). W sekwencji pokładów od 308 do 713, które były przedmiotem badań, stwierdzono generalnie tendencję zmniejszania się udziału mikrolitotypów, które wykazują większą wytrzymałość na ściskanie niż pozostałe (rys. 4).
One of basic index of rock concise hardiness, including coal, is uniaxial compression strength, which means in laboratory conditions with employment of hardiness machine or in conditions of natural filling fields. The macerates are elementary petrographic component of coal, which are defined by microscopic researches. Groups of macerates differ between them, not only physical, but also chemical and technological. Coal of Upper Silesia Basin exert big variability, equal in petrographic as well as hardiness respect (Fig. 2 ). This variability results from different contents of individual group of macerates. To explanation of reason of this variability it does not always enough knowledge macerates contents, also essential is acquaintance of microlitotypes. So, some of microlitotypes are characterised by bigger, other smaller. By reason of above-mentioned petrographic characteristic of chosen sample of coal definite with taking into consideration uniaxial compression strength × 2. Samples of coal collect from different litostratigraphic links of high GZW carbon (group of board 200-700) (table 1). On prepared samples of coal execute designation of strength compression and it mean contents of macerates group and composition of microlitotypes, carbominerites and minerites (table 1). Analysis of research result of uniaxial compression strength and microlitotypes participation of chosen coal ascertain exerted upward trend of strength along with incrementation of samples participation of durite, clarodurite and carbomin-erites (Fig. 3). In sequence of board from 308 for 713, which was object of research, it ascertain trend of decrease participation generally of microlitotypes, which exert bigger uniaxial compression strength than remaining (Fig. 4).
Źródło:
Prace Naukowe GIG. Górnictwo i Środowisko / Główny Instytut Górnictwa; 2004, 4; 65-80
1643-7608
Pojawia się w:
Prace Naukowe GIG. Górnictwo i Środowisko / Główny Instytut Górnictwa
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wskaźnikowe metody oceny skłonności do tąpań skał i gorotworów
Indicative methods for assessment of liability of rock and rock mass to rock-bumps
Autorzy:
Bukowska, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/340466.pdf
Data publikacji:
2005
Wydawca:
Główny Instytut Górnictwa
Tematy:
górotwór
tąpania
Górnośląskie Zagłębie Węglowe
Upper Silesian Coal Basin
rock mass
rockburst
Opis:
W artykule przedstawiono opracowane w ostatnich łatach w GIG wskaźniki skłonności skał i górotworu do tąpań stosowane dotychczas, a także nowo opracowane. Podstawę opracowania nowych wskaźników stanowiły badania z wykorzystaniem sztywnej maszyny wytrzymałościowej, w której uzyskuje się charakterystykę mszczenia skały w pełnym zakresie odkształcenia. Ponadto, opisano wskaźniki na tle metod analitycznych i laboratoryjnych, w których uwzględniono jedynie przedzniszczeniową charakterystykę naprężeniowo-odkształceniową ściskanych próbek skalnych.
Lately elaborated in Central Mining Institute indices of rocks and rock mass to rock-bumps are presented in the paper. The tests with rigid strength machine were the basis for the elaboration of new indices. Such machine enables to obtain the characteristics of rock destruction in the full range of deformation. Furthermore, the indices were described against the background of analytical and laboratory methods, where only the predestructive stress - deformation characteristic of compressed rock samples was taken into consideration.
Źródło:
Prace Naukowe GIG. Górnictwo i Środowisko / Główny Instytut Górnictwa; 2005, 2; 95-107
1643-7608
Pojawia się w:
Prace Naukowe GIG. Górnictwo i Środowisko / Główny Instytut Górnictwa
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Handel rolno-spożywczy UE-Rosja - efekty rosyjskich sankcji
Agri-food trade between EU and Russia - the effects of Russia’s sanctions
Autorzy:
Rosinska-Bukowska, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/572952.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
Opis:
Celem artykułu jest próba oceny wpływu zastosowania przez Rosję sankcji odwetowych wobec państw członkowskich UE (w tym Polski) na zmiany w strukturze i wielkości handlu rolnospożywczego. Badanie przeprowadzono porównując obroty handlowe przed sankcjami (2013) oraz w analogicznym okresie po wprowadzeniu sankcji rosyjskich (2014). Podjęto próbę oceny wpływu sankcji na wartość i strukturę obrotów handlowych państw członkowskich UE, będących głównymi eksporterami na rynek rosyjski. Przedstawiono ujęcie sektorowe, uwzględniające poszczególne sekcje eksportu według Standard International Trade Classification (SITC) oraz szczegółową analizę skutków sankcji wobec polskiego rynku rolno-spożywczego.
The aim of the study is to assess the impact of Russian sanctions on EU Member States (including Poland) and any resulting changes in the structure and volume of the agri-food trade. The study involved comparing the trade before restrictions (2013) and in the same period after the introduction of Russia’s sanctions (2014). The study attempts to assess the impact of sanctions on the economic interests of EU Member States which are the main exporters to the Russian market. A sectoral approach has been presented, taking into account different sections of the agri-food export according to SITC as well as a detailed analysis of the effects of restrictions on the Polish agri-food market.
Źródło:
Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Problemy Rolnictwa Światowego; 2015, 15[30], 1
2081-6960
Pojawia się w:
Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Problemy Rolnictwa Światowego
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Procesy globalizacji i ich wpływ na gospodarkę żywnościową i rolnictwo - przez pryzmat działalności korporacji transnarodowych
The processes of globalization and their impact on the food economy and agriculture - through the prism of the activity of transnational corporations
Autorzy:
Rosinska-Bukowska, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/574027.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
Opis:
Celem opracowania jest próba oceny wpływu procesów globalizacji na sektor rolnictwa i gospodarki żywnościowej przez pryzmat ewoluowania działalności jednego z istotnych uczestników tych procesów – korporacji transnarodowych. Artykuł podzielono na trzy części. W pierwszej dokonano krótkiej charakterystyki etapów globalizacji i konsekwencji dokonujących się zmian. W drugiej podjęto próbę odniesienia tych analiz do sektora rolnictwa i gospodarki żywnościowej. W ostatniej części artykułu odwołano się do zmian zachodzących w strategiach korporacji działających w sektorze (rolno-spożywczym) pod wypływem postępującej globalizacji, traktując je jako formę egzemplifikacji wpływu uwarunkowań makroekonomicznych (globalizacji) na konkretną sferę rynku i jej uczestników.
The aim of this paper is to assess the impact of globalization on the agricultural and food sector. It is researched by analyzing the evolution of one of the key players in this process – transnational corporations. The article is divided into three parts. The first part consist of characteristic globalization steps and consequences of changes it brings. The second section refers to changes in the food and agricultural economy. The last part is the attempt to present the strategies of corporations operating in the food and agricultural as an example of macro-economic forces influencing certain part of global market.
Źródło:
Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Problemy Rolnictwa Światowego; 2014, 14[29], 1
2081-6960
Pojawia się w:
Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Problemy Rolnictwa Światowego
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wpływ temperatury na porowatość i przepuszczalność skał osadowych
The effect of temperature on porosity and permeability of sedimentary rocks
Autorzy:
Sygała, A.
Bukowska, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/164257.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Górnictwa
Tematy:
wysoka temperatura
porowatość otwarta
przepuszczalność
podziemne zgazowanie węgla
high temperature
open porosity
permeability
underground coal gasification
Opis:
W artykule przedstawiono wyniki badań zmian porowatości otwartej i przepuszczalności karbońskich skał osadowych, poddanych działaniu temperatury 600 i 1000°C, w aspekcie prowadzenia procesu podziemnego zgazowania węgla. Badania laboratoryjne przeprowadzono dla iłowców, które budują stropy bezpośrednie pokładów węgla w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym i dla piaskowców, które również mogą lokalnie występować w stropach bezpośrednich karbonu produktywnego. Iłowce i piaskowce o różnym uziarnieniu, pobrano z obecnie eksploatowanych grup stratygraficznych karbonu produktywnego. Przed przystąpieniem do badań z każdej serii skał wydzielono próbki, na których eksperymenty przeprowadzono w stanie powietrzno-suchym, bez wcześniejszego ogrzewania. W celu dokonania analizy zmian porowatości i przepuszczalności skał, zdecydowano się na zastosowanie wartości znormalizowanej. Na podstawie wyników badań, stwierdzono wzrost omawianych parametrów. Działanie wybranych temperatur na badane próbki skalne spowodowało, generalnie, wzrost ich porowatości otwartej w porównaniu z jej wartością oznaczoną w stanie powietrzno-suchym. Największe wzrosty porowatości zaobserwowano dla skał o stosunkowo małej porowatości otwartej stwierdzonej w stanie powietrzno-suchym. Wzrost wartości współczynnika filtracji po działaniu temperatury 1000°C w przypadku iłowców nie spowodował zmian w charakterze ich przepuszczalności (próbki pozostały nieprzepuszczalne). Wśród piaskowców o różnym uziarnieniu obserwowano wzrost współczynnika filtracji do wartości przyporządkowującej im półprzepuszczalny charakter, bez względu na ich przepuszczalność określoną w warunkach temperatury pokojowej.
This paper presents the results of research into changes in open porosity and permeability of sedimentary Carboniferous rocks subjected to the temperature of 600 and 1000°C, with respect to the process of underground coal gasification. Laboratory tests were conducted for claystones which form the immediate strata overlying coal seams in the Upper Silesian Coal Basin, and sandstones which may also occur locally in the immediate roof strata of productive Carboniferous. Claystones and sandstones of different grain size, were collected from the currently mined stratigraphic groups of productive Carboniferous. Before commencing the tests, samples from each of the rock series were selected to be tested in air-dry state without prior heating. To analyse changes in porosity and permeability of the rocks, it was decided to apply a normalized value. Basing on the test results, an increase in the discussed parameters was observed. Generally, influence of the selected temperature on the tested rock samples resulted in an increase in their open porosity, in comparison with its value measured in the air-dry state. The biggest increase in porosity was observed in rocks of relatively low open porosity in the air-dry state. In claystones an increase in the value of hydraulic conductivity, after heating to 1000°C, did not affect their permeability (the samples remained impermeable). In sandstones of different grain size, hydraulic conductivity rose to the value characteristic for semipermeable materials, independently on their original permeability determined at room temperature.
Źródło:
Przegląd Górniczy; 2015, 71, 12; 116-123
0033-216X
Pojawia się w:
Przegląd Górniczy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wpływ czynników naturalnych masywu skalnego na jego wytrzymałość określoną metodami penetrometryczną i laboratoryjną
Impact of natural features of the rockmass on its strength determined by penetrometric and laboratory methods
Autorzy:
Bukowska, M.
Kidybiński, A.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/340708.pdf
Data publikacji:
2002
Wydawca:
Główny Instytut Górnictwa
Tematy:
wytrzymałość skał
otwór wiertniczy
wilgotność skały
szczelina
wytrzymałość na ściskanie
rock strength
borehole
rock humidity
fissure
compressive strength
Opis:
W latach siedemdziesiątych w Głównym Instytucie Górnictwa opracowano penetrometryczną metodę badania wytrzymałości skał w otworach wiertniczych wykonywanych na ogół w stropie wyrobisk górniczych. Wyniki badań wytrzymałościowych skał tworzących strop wyrobisk, uzyskiwane tą metodą, stanowią podstawę do oceny jego stateczności i doboru optymalnej obudowy podporowej lub kotwiowej. Ze względu na to, że do obliczania stateczności górotworu używa się standardowych wyników badań laboratoryjnych, takich jak: wytrzymałość na jednoosiowe ściskanie (Rc, MPa), wytrzymałość na rozciąganie (Rr, MPa), moduł odkształcenia (Eo, MPa) itp., konieczne było znalezienie korelacji między wynikami tych badań a oporem (krytycznym ciśnieniem) penetracji, będącym wynikiem badań penetrometrycznych. Dokonano tego sposobem przybliżonym, bez szczegółowej analizy wilgotności i szczelinowatości skał i otrzymano współczynnik przeliczeniowy krytycznego ciśnienia penetracji na wytrzymałość na ściskanie wynoszący 1,2 i współczynnik przeliczeniowy krytycznego ciśnienia penetracji na wytrzymałość na rozciąganie równy 0,077. Stosowanie tych współczynników przez wiele lat wykazało, że w szeregu przypadkach zachodzą znaczne odchylenia uzyskanych w ten sposób wyników od wyników badań laboratoryjnych. Wobec powyższego przeprowadzono powtórne próby korelacji, w których uwzględniono zmienność litologiczną skał, ich wilgotność oraz stan spękania. Dla skał płonnych oraz dla węgli pokładów GZW obliczono liczbę a = Rc ps/pm,, wyrażającą stosunek wytrzymałości na ściskanie do maksymalnego ciśnienia penetrometrycznego oraz liczbę b = Rr ps/pm będącą stosunkiem wytrzymałości na rozciąganie do niszczącego ciśnienia penetrometrycznego. Rozrzut wartości liczby a dla wszystkich przebadanych skał wraz z wartościami średnimi przedstawiono na rysunku 1. Wartości liczby a zależą od rodzaju skały i wynoszą 0,7-1,9, średnio dla całej populacji przebadanych próbek skalnych a = 1,3. Zmienność wartości liczby a dla poszczególnych odmian litologicznych z tych rejonów badań, gdzie pomiary ciśnień niszczących nie były obniżone oddziaływaniem różnych czynników naturalnych, w tym spękań i powierzchni osłabienia, przedstawiono na rysunku 2. Mieszczą się one w przedziale wartości 0,72-1,18. Zróżnicowanie wartości liczby b wyrażającej stosunek laboratoryjnej wytrzymałości na rozciąganie do niszczącego ciśnienia penetrometrycznego in situ zilustrowano na rysunku 5. Wartości liczby b zależą od rodzaju skały i zawierają się w przedziale wartości 0,037-0,073. Badania laboratoryjne wytrzymałości skał na ściskanie wykonano na próbach w stanie powietrzno--suchym (ps) oraz, po raz pierwszy w badaniach geomechanicznych, w stanie nasycenia kapilarnego (nk). Spośród badanych typów skał najwyższy współczynnik korelacji pomiędzy wytrzymałością na ściskanie określoną w stanie powietrzno-suchym i w stanie nasycenia kapilarnego wykazały piaskowce (rys. 4). Spadek wytrzymałości na ściskanie w stanie nasycenia kapilarnego w stosunku do wytrzymałości w stanie powietrzno-suchym wyniósł od 20 do 40%. Z uwagi na różnice w wilgotności naturalnej górotworu i próbek laboratoryjnych, zalecono przeprowadzanie badań laboratoryjnych piaskowców w stanie nasycenia kapilarnego nawiązującego do wilgotności naturalnej skał i do nasycenia skał wodą w strefie przyotworowej, do którego dochodzi w strefie oddziaływania płuczki wiertniczej, a badania mułowców, iłowców i węgli w stanie powietrzno-suchym, który w przybliżeniu odpowiada wilgotności naturalnej po odsączeniu z górotworu wody wolnej. Różnice w wytrzymałości próbek laboratoryjnych oraz ciśnień krytycznych iglicy penetrometru otworowego mogą również wynikać z oddziaływania tzw. czynnika skali, czyli różnicy wielkości (objętości) obciążanego w badaniach obszaru skały. Autorzy przeprowadzili obliczenia wpływu defektów strukturalnych na różnice wytrzymałości według teorii Weibulla i Hoeka/Browna, na podstawie których stwierdzili, że wzrost wymiaru próbki z 5 mm (średnica iglicy) do 50 mm (wymiar próbki laboratoryjnej) powoduje spadek wytrzymałości skal średnio od 33,7% (wg Hoeka/Browna) do 57,7% (wg Weibulla) i tylko w nieznacznym stopniu jest uzależniony od rodzaju skały. Wyższe wartości pro w stosunku do Rc tych samych skał mogą być interpretowane jako skutek odmiennego stanu naprężeń w badaniach laboratoryjnych (jednoosiowe ściskanie) oraz próbie penetrometrycznej (wciskanie tłocznika w półprzestrzeń materialną), jakkolwiek przy małej grubości warstwy obciążanej tłoczkiem penetrometru wpływ tego czynnika jest zapewne niewielki. Wpływ spękań i powierzchni osłabienia obserwowany był w przypadku piaskowców i iłowców. Badaniami stwierdzono spadek niszczącego ciśnienia penetrometrycznego w stosunku do wytrzymałości na ściskanie o 23-66%. Mając na uwadze fakt, że w czasie badań wykonywanych penetrometrem otworowym szczegółowe zidentyfikowanie odmiany litologicznej w otworze na określonej głębokości jest często bardzo trudne, można zalecić stosowanie ogólnego współczynnika przeliczeniowego a o wartości 1,0, a współczynnika b o wartości 0,055.
In the 1970s at the Central Mining Institute a penetrometric testing method was worked out, related to rock strength in boreholes, made mostly within roof strata of mine openings. Results of strength tests on rocks obtained when using this method made it possible to assess roof stability and to select optimum standing supports or roof bolting system. Having in mind that for rock mass stability calculations standard laboratory test results are used, such as uniaxial compressive strength (Rc, MPa), tensile strength (Rr, MPa) and deformation modulus (Eo, MPa) it was necessary to find correlation between results of these tests and penetration resistance (ultimate pressure) resulting from penetrometer tests. This was carried out by means of an approximate method, without detailed analysis of rock humidity and fracturing, and coefficient of ultimate pressure conversion to compressive strength, valued 1.2, was obtained (0.077 for tensile strength). The use of these coefficients throughout the years has shown that in some cases deviations of results obtained in this manner from the results of laboratory tests were considerable. New correlation tests were carried out therefore taking account of lithologic variety of rocks, their humidity and fracturing status. For barren rocks and coal from Silesian seams the number a = Rc ps/pm has been calculated, where Rc ps is compressive strength and pm is maximum penetrometric pressure, as well as number b = Rr ps/pm, where Rr ps is tensile strength. The scatter of a for all tested rocks along with the average values were presented in Fig. 1. The value of a depends on type of rock and amounts 0.7-1.9, (1.3 being an awerage). Variation of a for lithologic species from those areas where pressure measurements were not affected by structural factor such as fissures and cleats is presented in Fig. 2 and ranges from 0.72 to 1.18. The scatter of b is shown in Fig. 5 where various rocks differ from 0.037 to 0.073. Laboratory tests of compressive strength were carried out on samples in air-dry state (ps) and in capillary saturation state (nk). Among tested types of rocks sandstones have the highest correlation coefficient between compressive strength determined in air-dry state and capillary saturation (Fig. 4). Drop of compressive strength in capillary saturation state in relation to strength in air-dry state amounted from 20 to 40 per cent. Considering differences between natural humidity of rockmass and laboratory samples it is recommended to carry out laboratory tests on sandstones in capillary saturation state but tests on mudstones, shales, and coal in air-dry state. Differences regarding strength of laboratory samples and ultimate pressures at borehole penetrometer plunger can also result from scale factor, i.e. difference between magnitude (volume) of rock area loaded. Authors performed calculations related to effect of structural defects on strength according to Weibul's and Hoek/Brown's theories. It was found that increasing of sample size from 5 mm (plunger diameter) to 50 mm (laboratory sample size) causes strength drop of 33.7% (Hoek/Brown) to 57.7% (Weibull) of laboratory value and do not depend on rock type. Higher p" in relation to Rc of the same rocks can be interpreted as a result of different stress state in laboratory tests (uniaxial compression) and penetrometric test (piston element penetration) however in case of low thickness of layer loaded effect of this factor is insignificant. The influence of fissures and fractures was observed in case of sandstones and shales, as a drop of penetrometer pressure in relation to laboratory tests by 23-66 per cent. Finally, having in mind that during penetrometer testing lithological layers in borehole are hard to detect it is recommended to use coversion coefficient a of 1.0 but coefficient b of 0.055 value.
Źródło:
Prace Naukowe GIG. Górnictwo i Środowisko / Główny Instytut Górnictwa; 2002, 1; 35-46
1643-7608
Pojawia się w:
Prace Naukowe GIG. Górnictwo i Środowisko / Główny Instytut Górnictwa
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Właściwości fizyczne węgli GZW w aspekcie wyrzutów gazów i skał
Physical properties of coals in the Upper Silesian Coal Basin in the aspect of coal and methane outbursts
Autorzy:
Bukowska, M.
Gawryś, J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/349077.pdf
Data publikacji:
2010
Wydawca:
Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie. Wydawnictwo AGH
Tematy:
węgiel
właściwości fizyczne
wyrzuty węgla i metanu
coal
physical properties
outbursts of coal and methane
Opis:
W artykule przedstawiono wyniki badań właściwości fizycznych, w tym mechanicznych i technologicznych węgli GZW w aspekcie ich wyrzutowości. Węgle reprezentowały warstwy libiąskie, łaziskie, orzeskie i rudzkie. Na podstawie wartości wytrzymałości na ściskanie i zwięzłości, zgodnie z dotychczasową wiedzą empiryczną o zjawiskach gazodynamicznych, węgle zostały podzielone na nieskłonne i skłonne do wyrzutów węgla i metanu. Analiza wartości parametrów fizycznych, w tym mechanicznych wykazała wyraźne zróżnicowanie wartości kilku z nich. Uwzględniając fizykę zjawiska wyrzutu węgla i metanu, autorzy zaproponowali nowy kryterialny parametr wyrzutowości węgli, za jaki uznali współczynnik tarcia. Jego wartość kryterialna pomiędzy węglami skłonnymi do wyrzutów a nieskłonnymi została ustalona empirycznie wstępnie na poziomie 0,65.
In the article there were presented the results of research of physical properties, including mechanical and technical ones, of coals within the USCB in the aspect of their susceptibility to outbursts. Coals were represented by libiąskie, łaziskie, orzeskie and rudzkie beds. They were divided into two groups - susceptible and non-susceptible to outbursts - on the basis of compression strength value and consistency, in accordance with previous knowledge gained empirically with reference to gas-dynamic occurrences. The analysis of physical parameters values, including mechanical ones, showed explicit variety of values of some of them. Taking into account physics of coal and methane outburst phenomenon the authors propose a new parameter of coals susceptibility to outbursts such as friction coefficient. Its limit value between coals susceptible and non-susceptible to outbursts initially was empirically established on the level of 0.65.
Źródło:
Górnictwo i Geoinżynieria; 2010, 34, 2; 121-129
1732-6702
Pojawia się w:
Górnictwo i Geoinżynieria
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Parametr tg Beta jako miara skłonności górotworu do tąpań
The tg Beta parameter a degree of rock mass susceptibility to bumps
Autorzy:
Konopko, W.
Bukowska, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/349418.pdf
Data publikacji:
2008
Wydawca:
Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie. Wydawnictwo AGH
Tematy:
górotwór
skłonność do tąpań
parametr tg Beta
mining
susceptibility to bumps
parameter tg Beta
Opis:
Przepisy do prawa geologicznego i górniczego wprowadzają pojęcie górotworu skłonnego do tąpań. Liczne klasyfikacje skał bądź górotworu opracowane są dla potrzeb budownictwa ogólnego, tunelowego lub hydrotechnicznego. Opisują własności skał (górotworu) na stosunkowo niewielkiej przestrzeni. Klasyfikacje te są mało przydatne dla potrzeb problematyki tąpań, które to zdarzenia często są rezultatem całokształtu uwarunkowań geologiczno--górniczych wyrobiska, w szczególności wynikających z właściwości wytrzymałościowych, litologicznych i petrograficznych skał w przestrzeni od otoczenia wyrobiska do powierzchni terenu i ich zmian wynikających z zaburzeń geologicznych i zaszłości eksploatacyjnych w określonym miejscu i czasie. W artykule podjęto próbę opracowania miary oceny skłonności górotworu do tąpań w oparciu o zasięg wpływów głównych eksploatacji na powierzchnię terenu, w teorii Budryka-Knothego określany parametrem tg Beta.
The geological and mining law introduces the term of "the rock mass susceptible to bumps". Many classifications of rocks or rock mass concern only the general building, tunnel building or hydrogeological building. They describe rocks or rock mass properties on the small area. These classifications are not very useful for the bump issue, although the bumps result from all the geological an mine conditions of the mine workings, especially conditions that come as well from the strength, lithological and petrographic properties of rocks in the direct neighbourhood of the mine working, up to the ground surface, as their changes resulting from the geological disharmony and exploitation events in the concrete time and place. The author presented in the article the degree of the assessment of rock mass susceptibility to bumps on the basis of the range of main exploitation influence on the ground surface, in the theory Budryk-Knothe known as tg Beta.
Źródło:
Górnictwo i Geoinżynieria; 2008, 32, 1; 139-152
1732-6702
Pojawia się w:
Górnictwo i Geoinżynieria
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zmiany współczynnika filtracji różnowiekowych odpadów wydobywczych w bryle składowiska "Bogdanka" w świetle badań modelowych oraz in situ
Changes of the filtration coefficient of mining exploitation wastes of different ages in the solid of the "Bogdanka" dump in the light of model and in situ investigations
Autorzy:
Gwoździewicz, M.
Bukowska, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/340495.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Główny Instytut Górnictwa
Tematy:
górnictwo węgla kamiennego
odpady wydobywcze
składowanie odpadów
współczynnik filtracji
wietrzenie odpadów
hard coal mining
mining exploitation wastes
waste dump
filtration coefficient
weathering of wastes
Opis:
Składowanie odpadów wydobywczych z górnictwa węgla kamiennego powoduje duże zmiany struktury skał, szczególnie składu ziarnowego i wartości ich parametrów filtracyjnych. Wietrzenie odpadów zwiększa kompakcję zwałowanych skał, zwłaszcza przy dużych wysokościach (miąższości) składowiska odpadów wydobywczych. Taka sytuacja ma miejsce na składowisku "Bogdanka" w Lubelskim Zagłębiu Węglowym. W artykule przedstawiono wyniki badań współczynnika filtracji różnowiekowych odpadów wydobywczych in situ na składowisku. Zaprezentowano także wyniki badań laboratoryjnych, z uwzględnieniem modelu pionowego zagęszczenia odpadów na skutek wietrzenia fizycznego i nacisku pionowego nadkładu. Przeprowadzone badania miały na celu ustalenie rzeczywistych zmian współczynnika filtracji w bryle składowiska nadpoziomowego wraz z wiekiem jego składowania na powierzchni oraz sukcesywnego podnoszenia wysokości składowiska do około 60 m. Ocena wybranych parametrów fizykomechanicznych i filtracyjnych oraz ich zmian dostarcza danych, które mogą być wykorzystane w praktyce, np. przy projektowaniu obiektów inżynieryjnych i hydrotechnicznych.
The storage of exploitation wastes from hard coal mining causes great changes of the rock structure, particularly of the size analysis and values of rock filtration parameters. The weathering of wastes increases the compaction of dumped rocks, especially in the case of great height of the exploitation wastes dump. Such a situation takes place at the "Bogdanka" dump in the Lublin Coal Basin. The article presents the results of investigations of the filtration coefficient of mining exploitation wastes of different ages in situ at the dump. Moreover, the results of laboratory tests have been presented taking into account the model of vertical waste compaction as a result of physical weathering and vertical pressure of the overburden. The performed investigations aimed at the determination of real changes of the filtration coefficient in the solid of the dump along with the age of its storage on the surface and successive increase of the height of the dump up to about 60 m. The assessment of selected physico-mechanical and filtration parameters and their changes provides data, which can be used in practice, for example when designing engineering and hydrotechnical objects.
Źródło:
Prace Naukowe GIG. Górnictwo i Środowisko / Główny Instytut Górnictwa; 2012, 1; 47-62
1643-7608
Pojawia się w:
Prace Naukowe GIG. Górnictwo i Środowisko / Główny Instytut Górnictwa
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Charakterystyka zmian właściwości skał karbońskich w strefach tektoniki nieciągłej w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym
The characteristic of changes of Carboniferous rocks properties in non-continuous tectonic zones in the Upper Silesian Coal Basin
Autorzy:
Bukowska, M.
Ćmiel, S.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/350472.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie. Wydawnictwo AGH
Tematy:
właściwości skał
GZW
skały
uskoki
USCB
rocks
faults
properties of rocks
Opis:
W rejonie stref uskokowych w GZW stwierdza się zmiany wartości wielu parametrów fizycznych, chemicznych i technologicznych węgli i skał otaczających pokłady, nawet na dużych głębokościach. Wtórne zmiany niektórych właściwości skał formacji węglonośnej górnego karbonu w strefach nieciągłości są wynikiem różnych procesów, w tym epigenetycznych jako wynik wietrzenia skał i przeobrażeń termicznych. Strefy dyslokacji tektonicznych, w wyniku udrożnienia górotworu, stają się drogą migracji wód i gazów, w składzie których, w strefach infiltracji, dominuje tlen i azot, które sprzyjają procesom wietrzenia skał. Znajomość zmian właściwości skał w strefach uskokowych jest istotna z uwagi na występowanie zagrożeń naturalnych w górotworze spowodowanych eksploatacją górniczą oraz z powodu trudności w utrzymaniu wyrobisk górniczych w tych strefach. Na przykładzie uskoku kłodnickiego i bytomskiego scharakteryzowano zmiany niektórych właściwości fizyko-mechanicznych węgla i skał płonnych w miarę zbliżania się do płaszczyzn uskokowych. Należą do nich: wytrzymałość na jednoosiowe ściskanie skał otaczających pokład 507 w KWK Bobrek-Centrum oraz pokład 416 w KWK Wujek oraz mikrotwardość i stopień spękania węgla. Wykazano zmiany piaskowców wyrażające się między innymi obniżeniem wytrzymałości na ściskanie w bliskim sąsiedztwie uskoków, w odległości do kilku metrów od powierzchni uskokowej, do kilkuset procent. W porównaniu ze skałami otaczającymi, degradacyjne zmiany parametrów jakościowych węgla, w tym mikrotwardości, stopnia spękania i gęstości występują na mniejszym odcinku od płaszczyzny uskoku, co wynika z właściwości węgli - ich struktury i tekstury. W płaszczyźnie uskoku mikrotwardość maleje w znacznym stopniu, natomiast stopień spękania poszczególnych ziaren kilkakrotnie rośnie. W artykule zwrócono uwagę, że problem destrukcji skał w strefach uskokowych i wpływu na zagrożenia naturalne w górotworze w aspekcie projektowania i prowadzenia bezpiecznej i jednocześnie racjonalnej eksploatacji nie jest uwzględniony wprost w przepisach wykonawczych do Prawa geologicznego i górniczego.
Within fault zones in the USCB there can be noticed changes of values of numerous physical, chemical and technological parameters of coals and rocks surrounding beds, even at great depths. Secondary changes of some properties of rocks of carboniferous formation of the Upper Carboniferous within non-continuous zones are results of various processes including epigenetic ones resulting from rocks weathering and thermal modifications. Zones of tectonic dislocations become the routes of migration of water and gases containing oxygen and nitrogen in infiltration zones that are favorable to weathering processes, what is the result of rock mass unblocking. The knowledge of rocks properties in dislocation zones is essential because of existence of natural hazards in rock mass that result from exploitation as well as considering difficulties in maintenance of mine workings within such zones. Changes of some physical and chemical properties of coal and barren rocks with approaching to fault surface have been characterized on the basis of kłodnicki and bytomski faults. The characterized properties are as follows: uniaxial compression strength of rocks surrounding the bed 507 in the Bobrek-Centrum mine and bed 416 in the Wujek mine as well as micro-hardness and degree of coal fracturing. There are shown changes of sandstones consisting among others in decrease of compression strength in the vicinity of faults. The decrease equals to several hundred per cent in the distance of several meters from the fault surface. In comparison to surrounding rocks changes of qualitative parameters of coal including its micro-hardness, degree of fracturing and volumetric density occur at smaller distance from the fault surface what is the result of coals properties - their structure and texture. The micro-hardness decreases essentially within the fault surface and the degree of fracturing of each grain increases several times. In the article it is noticed that the issue of rocks destruction in fault zones and influence on natural hazards in a rock mass in the aspect of designing and conducting of safe and rational exploitation is not included straight in the executive regulations of the Geological and mining law.
Źródło:
Górnictwo i Geoinżynieria; 2011, 35, 2; 111-119
1732-6702
Pojawia się w:
Górnictwo i Geoinżynieria
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Badania właściwości fizyko-chemicznych skrobi zmienniaczanej. VI Rozkład kwasu anylofosforowego podczas starzenia się skrobi ziemniaczanej
Issledovanie fiziko-khimicheskikh svojjstv krakhmala. VI. Razlozhenie amilofosforiojj kisloty vo vremja starenija krakhmala
Investigations on the physico-chemical properties of potato starch. VI. Decomposition of amylophosphoric acid during the aging of potato starch
Autorzy:
Pałasiński, M.
Bukowska, W.
Kujawski, M.
Norek, H.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1836145.pdf
Data publikacji:
1965
Wydawca:
Instytut Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności Polskiej Akademii Nauk w Olsztynie
Źródło:
Roczniki Technologii i Chemii Żywności; 1965, 11; 91-100
0080-374X
Pojawia się w:
Roczniki Technologii i Chemii Żywności
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wpływ wielkości frakcji proszku amorficznego Fe60Co10Y8W1B20 na właściwości magnetyczne i mechaniczne kompozytu w osnowie polimerowej
The influence of powder fraction on magnetic and mechanical properties of a resin bonded composite made from amorphous metallic Fe60Co10Y8W1B20 powder
Autorzy:
Pietrusiewicz, P.
Nabiałek, M.
Dośpiał, M.
Bukowska, A.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/946147.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Sieć Badawcza Łukasiewicz - Instytut Inżynierii Materiałów Polimerowych i Barwników
Tematy:
kompozyt z osnową polimerową
kompozyt amorficzny
materiał amorficzny
materiał nanokrystaliczny
materiał magnetyczny
szkło metaliczne
proszek amorficzny
właściwości magnetyczne
właściwości mechaniczne
polymer matrix composite
amorphous composite
amorphous material
nanocrystalline material
magnetic material
metallic glass
amorphous powder
magnetic properties
mechanical properties
Opis:
W pracy badano wpływ wielkości frakcji amorficznego proszku wiązanego polimerem na właściwości magnetycznie miękkie i mechaniczne. Proszek został otrzymany poprzez niskoenergetyczne mielenie amorficznej płytki wytworzonej metodą wtłaczania ciekłego stopu do miedzianej formy. Na podstawie badań dyfrakcji promieni rentgenowskich stwierdzono, że kompozyty miały strukturę amorficzną. Wykorzystując magnetometr wibracyjny zmierzono statyczne pętle histerezy magnetycznej, na podstawie których wyznaczono parametry takie jak: magnetyzacja nasycenia (μoMs.) oraz pole koercji (Hc). Zmierzono mikrotwardość wykorzystując metodę Vickersa. Na podstawie przeprowadzonych badań stwierdzono, że wielkość amorficznych cząstek istotnie wpływa na zmianę parametrów magnetycznych jak i mechanicznych badanych kompozytów. Dodatkowo stwierdzono, że osnowa polimerowa izolująca amorficzne cząstki wpłynęła na pogorszenie parametrów magnetycznie miękkich w porównaniu do masywnych płytek.
In the paper investigates the effect of the volume fraction of amorphous powders on the soft magnetic and mechanical properties. The powder was obtained by low-energy milling of amorphous plates produced by the injection of a liquid alloy into a copper mold. On the basis of X-ray diffraction, it was found that the composites had an amorphous structure. Using the vibrating sample magnetometer, the static hysteresis loops were measured, on which basis the basic magnetic parameters such as saturation magnetization (μoMs) and the coercive field (Hc) were determined. Microhardness was measured using the Vickers method. From the examinations, it was found that the size of the amorphous particles significantly influences the change of magnetic and mechanical parameters of the studied composites. Additionally it was found that the polymeric matrix insulating the amorphous particles affected the deterioration of soft magnetic parameters in comparison to the massive plates.
Źródło:
Przetwórstwo Tworzyw; 2014, [R.] 20, nr 1 (157), 1 (157); 76-81
1429-0472
Pojawia się w:
Przetwórstwo Tworzyw
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Porównanie metod redukcji szumu dla środowiskowych obrazów termograficznych
Comparison of noise reduction methods for environmental thermal images
Autorzy:
Bukowska-Belniak, B.
Dwornik, M.
Leśniak, A.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/154232.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Mechaników Polskich
Tematy:
środowiskowe obrazy termograficzne
redukcja szumu
transformacja falkowa
transformacja krzywkowa
environmental thermal images
denoising
wavelet transform
curvelet transform
Opis:
W artykule przedstawione zostały standardowe oraz nowoczesne metody redukcji szumu dla termograficznych obrazów cyfrowych. Pokazano działanie kilku rodzajów filtracji różniących się zasadą działania: począwszy od metod działających w domenie przestrzeni lub częstotliwości do metod przestrzenno-częstotliwościowych (transformata falkowa, krzywkowa). Metody odszumiania przetestowane zostały zarówno na przykładzie temperaturowych obrazów syntetycznych, jak i na rzeczywistych środowiskowych obrazach termicznych.
Thermography, as a fast and remote method of temperature imaging, can be used in environmental process monitoring [1, 2]. The recorded thermal images are noisy and low contrast. In Section 2 of the paper standard and modern methods of noise reduction for digital images are presented. The effect of several different types of filtration (operations in space or frequency domain [5, 6, 7]) and spatial-frequency transforms (wavelet transform (Fg. 1) [8] and curvelet transform [9]) are shown in Section 3. Noise reduction methods were tested both on synthetic temperature data examples and environmental thermal images. In order to examine the noise level of a camera, after the camera software corrections, the experiment (Fig. 2) was conducted. Fig. 3 shows the results of synthetic image denoising. Tab. 1 lists the mean square error for all the presented methods. In Section 4 the results of all the noise reduction methods for environmental images are presented (Figs. 4, 5). The best results for synthetic images were obtained for the wavelet transform using Daubechies wavelet family. This method required adapting several parameters. For both environmental images the Butterworth filtering, the wavelet and curvelet methods gave the bests results.
Źródło:
Pomiary Automatyka Kontrola; 2013, R. 59, nr 9, 9; 994-997
0032-4140
Pojawia się w:
Pomiary Automatyka Kontrola
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Badania strukturalne i magnetyczne kompozytów wytworzonych na bazie stopu Fe67Co10Ni1W2B20 połączonego żywicą epoksydową
Structural and magnetic studies of composites based on alloy Fe67Co10Ni1W2B20 coupled with epoxy resin
Autorzy:
Bukowska, A.
Szota, M.
Nabiałek, M.
Pietrusiewicz, P.
Błoch, K.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/278990.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Sieć Badawcza Łukasiewicz - Instytut Inżynierii Materiałów Polimerowych i Barwników
Tematy:
kompozyt magnetyczny
stop
żywica epoksydowa
badania strukturalne
badania magnetyczne
właściwości magnetyczne
magnetic composite
alloy
epoxy resin
structural studies
magnetic studies
magnetic properties
Opis:
W pracy przedstawiono wyniki badań strukturalnych oraz magnetycznych kompozytów otrzymanych na bazie stopu o składzie chemicznym Fe67Co10Ni1W2B20 i żywicy epoksydowej. Badane próbki miały kształt walców oraz posiadały ten sam udział objętościowy żywicy epoksydowej (klej Epidian 100). Wytworzony stop o składzie chemicznym Fe67Co10Ni1W2B20 został niskoenergetycznie rozkruszony w moździerzu, a następnie poddany analizie sitowej i podzielony na trzy frakcje: 20-50 µm, 50-100 µm oraz 100-200 µm. Tak otrzymane proszki stopów zostały połączone z żywicą epoksydową. Określono wpływ wielkości cząstek proszku i osnowy na właściwości magnetyczne kompozytów.
The paper presents the results of the structural and magnetic studies of composites obtained on the Basic of the alloy Fe67Co10Ni1W2B20 and epoxy resin (glue Epidian 100). The resulting alloy with chemical composition Fe67Co10Ni1W2B20 was low-energy crushed in a mortar, and then subjected to a sieve analysis and divided into three fractions: 20-50 microns, 50-100 microns and 100-200 microns. The thus obtained alloy powders were combined with an epoxy resin. Were identified: powder particle size and the magnetic properties of the matrix composites.
Źródło:
Przetwórstwo Tworzyw; 2015, T. 21, Nr 2 (164), 2 (164); 94-97
1429-0472
Pojawia się w:
Przetwórstwo Tworzyw
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-15 z 20

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies