Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

Wyszukujesz frazę "ŚWITAŁA-TRYBEK, DOROTA" wg kryterium: Autor


Tytuł:
Aktywność zorganizowana, czyli o przejawach działalności emerytów i rencistów w środowisku miejskim
Organised activeness or on the evidence of the activity of the retired and pensioners in the urban environment
Autorzy:
Świtała-Trybek, Dorota
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/666997.pdf
Data publikacji:
2010
Wydawca:
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
Opis:
The subject of analysis constitutes organised activeness, reflecting itself in intentional forms of the activity related to a given group of people (the retired and pensioners) and selected centres where the very activeness is visible. In the local communities of the Silesian Voivodship (on the basis of the field studies conducted between 2003 and 2007) four characteristic types of organised activeness were distinguished. The first one is composed of the university of the third age. The second comprises circles (clubs) associating former workers of e.g. mines, steelworks, power stations functioning nearby the factories in question. The third group constitutes senior groups functioning nearby different institutions, e.g. a community centre, social welfare house, parishes. The fourth one (referred to as the “union” one) is connected with people’s affiliation to different unions and organizations involving hobbysts, e.g. stamp collectors, pigeon breeders, bee keepers, skaters, beer label collectors, etc. Differentiated reflections of organised activeness among the retired and pensioners show how it is possible to still effectively function in the society, perform certain roles in spite of having gone into the professional retirement. The need of affiliation, formerly satisfied by workmates is now satisfied by different groups related with different people and institutions (community centres, assosiations, clubs, unions, etc). It is thanks to these two factors that the elederly people have a chance to find themelves among other seniors having similar interests, develop their passions, complete gaps in their education, jointly realize tasks, struggle with life difficulties, experience success and failure. In other words, flee from idleness, thus finding the confirmation of their self value and life aim. One can estimate that organised activeness among the retired and pensioners is most efficiently realised in the local environment. Undoubtedly, it is the urban space that facilitates different forms of activeness thanks to the cultural educational institutions, unions, and clubs nearby the work places functioning in it. In this space, consisting in many social groups, life styles, man can choose from and decide him/herself on a given form of his/her own activeness.
Źródło:
Studia Etnologiczne i Antropologiczne; 2010, 10; 268-284
1506-5790
2353-9860
Pojawia się w:
Studia Etnologiczne i Antropologiczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Halembska pielgrzymka na Jasną Górę – studium kulturoznawcze
Pilgrimage to the Jasna Góra – Cultural Study
Autorzy:
Świtała-Trybek, Dorota
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2040802.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
pielgrzymowanie
Jasna Góra
Halemba
rytuały pielgrzymkowe
to go on a pilgrimage
pilgrimage rituals
Opis:
Praktyka pielgrzymowania występuje we wszystkich prawie religiach. Ludzie pielgrzymują do miejsc świętych, aby spełniać tam określone akty pobożności i pokuty. W Polsce najważniejszym centrum pielgrzymkowym jest Jasna Góra, którą rokrocznie odwiedza 4-5 mln pątników. Od 1979 roku wyrusza do Częstochowy piesza pielgrzymka z Halemby – jednej z dzielnic Rudy Śląskiej. Każdego roku bierze w niej udział kilkaset osób (młodzież, średnie pokolenie, rodzice z dziećmi, niepełnosprawni na wózkach inwalidzkich), które idą pieszo w obie strony. Pielgrzymce towarzyszą charakterystyczne rytuały (tzw. dzień halembski w Częstochowie, festiwal pieśni pielgrzymkowych, wspólna zabawa przy ognisku), które sprawiają, iż jawi się ona jako atrakcyjna, spełniająca potrzeby współczesnego człowieka tak w sferze duchowej, jak i świeckiej
The practice of going on a pilgrimage occurs in almost all religions. People travel to the holy places to fulfill the acts of piety and penance. In Poland, the most important pilgrimage centre is the Jasna Góra Monastery, which is visited every year by 4-5 million pilgrims. Since 1979, a pilgrimage from Halemba – one of Ruda Ślaska's districts – to Częstochowa departs. Every year, several hundred people participate in it (young people, middle generation, parents with children, the disabled in wheelchairs), who go in both directions. The pilgrimage is accompanied by the specific rituals (so-called Halemba's day in Częstochowa, a festival of pilgrimage songs, games by the fire), which cause that it is seen as attractive and satisfying the needs of a modern man, both in the spiritual and worldly sphere.
Źródło:
Roczniki Teologiczne; 2014, 61, 9; 165-178
2353-7272
Pojawia się w:
Roczniki Teologiczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Materialne i niematerialne przejawy kultu św. Barbary w środowisku górniczym
Material and Immaterial Manifestations of Cult of St. Barbara in the Mining Community
Autorzy:
Świtała-Trybek, Dorota
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2036019.pdf
Data publikacji:
2019-08-27
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
Śląsk
św. Barbara
kult
górnictwo
religijność
Silesia
St. Barbara
cult
mining
religiosity
Opis:
Kult św. Barbary w środowisku zawodowym górników na przestrzeni ostatnich dwóch wieków przyjmował wiele zróżnicowanych form. Jego rozwój na Górnym Śląsku kształtował się od pierwszej połowy XIX stulecia i ma związek z intensywnym rozwojem przemysłu wydobywczego na tym obszarze. W artykule omówiono najbardziej charakterystyczne materialne i niematerialne przejawy czci oddawane św. Barbarze. Wspomniano o kościołach i kaplicach pod jej wezwaniem, obrazach i figurach przedstawiających patronkę górników w obiektach sakralnych oraz w rodzinach górniczych, modlitwach, a także o obchodzeniu 4 grudnia święta patronalnego i jednocześnie zawodowego, tzw. Barbórki, która (jako element tradycji górniczych, pielęgnowana w kolejnych pokoleniach górników) została w 2018 roku wpisana na krajową Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego. W ostatnim czasie można zauważyć nowe praktyki wśród górników, np. wykonywanie tatuaży przedstawiających św. Barbarę.
The cult of St. Barbara in the professional environment of miners takes many different forms. It has been developing in Upper Silesia since the first half of the 19th century and is related to the intensive development of the mining industry in this area. The most characteristic material and immaterial manifestations of the cult of St. Barbara include: churches and chapels under her invocation, paintings and statues depicting the patron of miners, functioning brotherhoods of St. Barbara, songs and prayers to St. Barbara, celebrating the 4th December as a patron and professional holiday (so-called Barbórka), which was inscribed on the National List of Intangible Cultural Heritage in 2018.
Źródło:
Roczniki Teologiczne; 2019, 66, 9; 109-126
2353-7272
Pojawia się w:
Roczniki Teologiczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Święty Jacek w religijności ludowej i w kulturze polskiej
Saint Jack in Folklore Religiosity and Polish Culture
Autorzy:
Świtała-Trybek, Dorota
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1684001.pdf
Data publikacji:
2020-09-29
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
św. Jacek Odrowąż
kult
religijność
legendy
pierogi
St. Jacob Odrowąż
cult
religiosity
legends
dumplings
Opis:
Święty Jacek Odrowąż, dominikanin urodzony w Kamieniu Śląskim nieopodal Opola, kanonizowany w 1594 r. przez papieża Klemensa VIII, należy do najwybitniejszych postaci XIII wieku. Jest uważany za twórcę polskiej prowincji dominikanów za inicjatora powstania wielu klasztorów w Polsce, Prusach, Czechach (Znojnie, Igławie, Ołomuńcu, Pradze) i Austrii (we Friesach na pograniczu Styrii i Karyntii). Nazywany Apostołem Północnej Europy, Apostołem Słowian, Światłem Północy, Lux ex Silesiae (Światłem ze Śląska), prowadził misje ewangelizacyjne wśród ludów zamieszkujących dzisiejsze państwa bałtyckie oraz stepy nadczarnomorskie, także w Rusi Kijowskiej. Przedmiotem niniejszego artykułu jest próba omówienia i analizy kultu św. Jacka w polskiej tradycji i kulturze religijnej. Autorka przedstawia biografię świętego, legendy i podania z nim związane, także przysłowia, zwyczaje agrarne i kulinaria. Materiały, które stały się podstawą omówienia, pochodzą z badań terenowych, które autorka prowadziła w latach 2015–2020, jak i z dostępnej literatury przedmiotu.
St. Jacob Odrowąż, a Dominican born in Kamień Śląski close to Opole, canonized in 1594 by Clement VIII, is one of the most prominent figures of the thirteenth century. He is considered to be the founder of the Polish province of the Dominican and initiator of the creation of many monasteries in Poland, Prussia, the Czech Republic (Znojmo, Jihlava, Olomouc and Prague) and Austria (Friesach on the border between Styria and Catharinia). He is called the Apostle of the Northern Europe, the Apostle of the Slavs, the Light of the North, Lux ex Silesiae (the Light from Silesia); he carried out evangelization among the peoples inhabiting today’s Baltic countries and the Black Sea grasslands, also in Kievan Rus. This article is an attempt to discuss and analyse the cult of St. Jack in Polish tradition and religious culture. The author presents the biography of the Saint, legends and myths associated with him as well as proverbs, agrarian and culinary customs. The materials used in this article come from field research that the author conducted in the years 2015-2020, as well as from the available literature.
Źródło:
Roczniki Teologiczne; 2020, 67, 9; 141-158
2353-7272
Pojawia się w:
Roczniki Teologiczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
„Z EKOLOGIĄ ZA PAN BRAT”. TURYSTYKA KULTUROWOPRZYRODNICZA NA PRZYKŁADZIE PARAFIALNEGO OGRODU BOTANICZNEGO W BUJAKOWIE (WOJEWÓDZTWO ŚLĄSKIE)
„FRIENDS WITH ECOLOGY”. CULTURAL AND ENVIONMENTAL TOURISM AS EXAMPLE BY THE PAROCHIAL BOTANICAL GARDEN IN BUJAKOW (SILESIAN VOIVODSHIP)
Autorzy:
ŚWITAŁA-TRYBEK, DOROTA
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/475802.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Wyższa Szkoła Turystyki i Języków Obcych. Wydawnictwo WSTiJO
Tematy:
turystyka
przyroda
ogród botaniczny
Bujaków
sanktuarium maryjne
tourism
nature
botanical garden
Bujakow
St. Mary’s Sanctuary
Opis:
Przedmiotem niniejszego opracowania jest parafialny ogród botaniczny znajdujący się w jednej z miejscowości w województwie śląskim – Bujakowie (dzielnicy Mikołowa). Ogród o powierzchni 1 ha powstał w latach 70. XX wieku. Pomysłodawcą jego założenia był proboszcz miejscowego kościoła pw. św. Mikołaja. Bezpośrednio z funkcjonowaniem ogrodu związane jest ustanowienie w 2000 roku w Bujakowie sanktuarium Matki Bożej Bujakowskiej – patronki środowiska naturalnego. Dla mieszkańców miejscowości i okolic ogród pełni ważne funkcje (rekreacyjną, edukacyjną, ludyczną, kulturotwórczą), jest również rozpoznawalnym miejscem w turystyce przyrodniczej na obszarze województwa śląskiego.
The subject of this study is the parochial botanical garden located in one of the towns in the Silesian province – Bujakow (a district of Mikolow). The botanical garden covers an area of 1 h and it was created in the 70s of 20th century. The idea to create the garden originated from the parish priest of the local St. Nicholas Church. The garden is associated with the establishment of the Sanctuary of Our Lady Bujakowska – Patron of the Environment in Bujakow in 2000. For the inhabitants of the town and the surrounding area, the garden has important functions (recreational, educational, folk, cultural) and is also a recognizable place in terms of environmental tourism in the Silesian region.
Źródło:
Zeszyty Naukowe. Turystyka i Rekreacja; 2017, 1(19); 91-106
1899-7228
Pojawia się w:
Zeszyty Naukowe. Turystyka i Rekreacja
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
GÓRNICZE MIEJSCA PAMIĘCI JAKO TWORZYWO DO OPRACOWANIA TEMATYCZNEGO SZLAKU KULTUROWEGO W PRZESTRZENI RUDY ŚLĄSKIEJ
MINING PLACES OF MEMORY AS A PLAST FOR DEVELOPING A THEMATIC CULTURAL ROUTE IN THE SPACE OF RUDA ŚLĄSKA
Autorzy:
ŚWITAŁA-TRYBEK, DOROTA
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/476099.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Wyższa Szkoła Turystyki i Języków Obcych. Wydawnictwo WSTiJO
Tematy:
miejsce pamięci
katastrofa
kopalnia
szlak turystyczno-kulturowy
Ruda Śląska
memorial site
catastrophe
mine
tourist and cultural trail
Opis:
Dramatyczne wydarzenia, w których jednorazowo ginie większa liczba osób, pozostawiają po sobie materialne ślady w postaci obiektów architektonicznych: pomników, tablic pamiątkowych, krzyży, a także kaplic. Nie inaczej jest w przypadku katastrof górniczych. Miejsc upamiętniających tragicznie zmarłych w kopalniach węgla kamiennego w krajobrazie osiedli górniczych i pogórniczych jest bardzo wiele. Przedmiotem artykułu są miejsca pamięci nieszczęśliwych wydarzeń w kopalniach na obszarze Rudy Śląskiej, które powstały od połowy XIX wieku po współczesność. Ze względu na liczne przykłady ich występowania (pomniki, mogiły zbiorowe, małe obiekty sakralne) mogą one stanowić interesujące tworzywo do opracowania szlaku turystyczno-kulturowego „Rudzkie miejsca pamięci górniczego trudu”. Podstawą niniejszego opracowania są materiały zebrane przez autorkę podczas badań terenowych prowadzonych od 2006 roku (rejestracja obiektów pamięci), a także kwerenda archiwaliów oraz dostępna na ten temat literatura przedmiotu.
Dramatic events, where a lot of people die at once, leave behind material traces in the form of architectural objects: monuments, commemorative plaques, crosses, and chapels. This is true also in the case of mining accidents. There are many memorial sites commemorating the victims of accidents in coal mines in the landscape of mining and post-mining settlements. This article focuses on memorial sites devoted to unfortunate events that happened in mines in the area of Ruda Śląska, established from the mid-nineteenth century to the present. Due to numerous occurrences (monuments, mass graves, small sacral objects), they may provide interesting material for the development of a tourist and cultural trail “Miner’s toll memorial sites in the area of Ruda Śląska”. The basis of this study are materials gathered by the Author during field studies carried out since 2006 (registration of memorial sites), as well as a query of archives and available literature.
Źródło:
Zeszyty Naukowe. Turystyka i Rekreacja; 2019, 1(23); 133-150
1899-7228
Pojawia się w:
Zeszyty Naukowe. Turystyka i Rekreacja
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
SŁODYCZE ODPUSTOWE JAKO ELEMENT DZIEDZICTWA KULINARNEGO ŚLĄSKA
CHURCH FAIR SWEETS AS AN ELEMENT OF CULINARY HERITAGE OF SILESIA
Autorzy:
ŚWITAŁA-TRYBEK, DOROTA
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/476138.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Wyższa Szkoła Turystyki i Języków Obcych. Wydawnictwo WSTiJO
Tematy:
Górny Śląsk
dziedzictwo kulinarne
odpust parafialny
pierniki
słodycze
Upper Silesia
culinary heritage
parish fair
gingerbread
sweets
Opis:
Do zwyczajowych zachowań praktykowanych przez mieszkańców Górnego Śląska należy podniosłe obchodzenie odpustu parafialnego (czyli dnia wspomnienia patrona miejscowego kościoła). W uroczystość tę zarówno w środowiskach miejskich, jak i wiejskich ustawiane są w pobliżu kościoła stragany z różnymi rzeczami, głównie z zabawkami i słodyczami, nazywane powszechnie „budami”. Przedmiotem artykułu są charakterystyczne słodycze odpustowe (pierniki, „makrony”, „futermeloki”, „kokosfloki”, „zozwór”, „urzinki” „szkloki” itd.), które od pokoleń produkowane są w tym regionie przez lokalne zakłady cukiernicze. Autorka dokonała typologii tychże słodyczy, zwróciła uwagę na ich znaczenie jako na element dziedzictwa kulinarnego Śląska.
Upper Silesian customs include solemn celebration of a parish fair (it is the day on which the patron of the local church is remembered). On that day, in cities, towns and villages stalls are set up close to churches. On the stalls – traditionally called “budy” – various things are offered, mainly toys and sweets. The following article describes typical church fair sweets (gingerbread, “makrony”, “futermeloki”, “kokosfloki”, “zozwór”, “urzinki” “szkloki” etc.). They have been made in this region by the local confectionaries for generation. The author has divided the sweets into different types, concentrating on their meaning as an element of the Silesian culinary heritage.
Źródło:
Zeszyty Naukowe. Turystyka i Rekreacja; 2018, 1(21); 211-226
1899-7228
Pojawia się w:
Zeszyty Naukowe. Turystyka i Rekreacja
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
SAŁATKI MNICHA, PIEROGI ŚW. JACKA, KIEŁBASKI Z REFEKTARZA… NA SZLAKU „ŚWIĘTYCH” SMAKÓW
MONK’S SALAD, ST. HYACINTH’S DUMPLINGS, SAUSAGES FROM THE REFECTORY... ON THE TRAIL OF „SAINT” FLAVOURS
Autorzy:
Świtała-Trybek, Dorota
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/476181.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Wyższa Szkoła Turystyki i Języków Obcych. Wydawnictwo WSTiJO
Tematy:
kulinaria
święty
dziedzictwo kulturowe
promocja
jarmark
degustacja
cuisine
saint
cultural heritage
promotion
fairs
tasting
Opis:
Przedmiotem artykułu jest dziedzictwo kulinarne w kontekście wybranych elementów kultury religijnej. Omówiono przykłady promocji konkretnych potraw, wzorów żywieniowych nawiązujących do postaci określonych świętych (św. Jacka, św. Jana Pawła II) czy miejsc kojarzonych z przestrzeniami sakralnymi (klasztory, sanktuaria). W ostatnich latach można zaobserwować, iż tego typu praktyki promocyjne są często spotykane, korzysta z nich wiele instytucji i środowisk, np.: parafie, właściciele lokali gastronomicznych, samorządy gminne, stowarzyszenia itp., które są organizatorami różnorodnych imprez o zasięgu lokalnym i regionalnym (konkursy, jarmarki, festyny itp.).
The subject of this article is to show culinary heritage in the context of selected elements of religious culture. It discusses examples of the promotion of specific dishes, nutritional formulas referring to certain saints (St. Hyacinth, St. John Paul II), as well as places associated with sacred space (monasteries, sanctuaries). Such promotional practices have become more common in recent years and are used by many different groups, such as parishes, eateries, local municipalities, associations, etc., who organize various events at local and regional level (contests, fairs, festivals, etc.).
Źródło:
Zeszyty Naukowe. Turystyka i Rekreacja; 2016, 1(17); 147-166
1899-7228
Pojawia się w:
Zeszyty Naukowe. Turystyka i Rekreacja
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
(Za)pamiętany obraz „słodkiego” dzieciństwa, czyli opowieści o maszketach
The remembered image of a „sweet” childhood, or tales about maszkety
Autorzy:
Świtała-Trybek, Dorota
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2106409.pdf
Data publikacji:
2022-09-13
Wydawca:
Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
Tematy:
Upper Silesia
memories
culinary heritage
sweets
children
Górny Śląsk
opowieści wspomnieniowe
dziedzictwo kulinarne
słodycze
dzieci
Opis:
Przedmiotem artykułu są wspomnienia rodowitych Ślązaków dotyczące dzieciństwa, a dokładnie wybranego elementu dziedzictwa kulturowego, jakim są słodycze, w gwarze śląskiej określane jako maszkety. Zaprezentowane wypowiedzi autorka zarejestrowała podczas badań terenowych prowadzonych na Górnym Śląsku, w obrębie dwóch województw: opolskiego i śląskiego w latach 2019-2021 w społecznościach zarówno wiejskich, jak i miejskich. Zgromadzone materiały pozwalają spojrzeć na dzieciństwo od czasów powojennych do lat 80. XX w. przez pryzmat konkretnych artykułów żywnościowych, ich miejsca i znaczenia w życiu dzieci. Dostarczają wielu interesujących informacji na temat samych łakoci oraz okoliczności ich przyrządzania i spożywania, a także funkcjonujących dawniej warunków życia, przemian modeli w zakresie odżywiania, obchodzenia uroczystości i świąt w rodzinach.
The subject of the article constitutes memories of native Silesians about childhood, or, more precisely, a selected element of cultural heritage, which are sweets, or maszkety, as they are called in the Silesian dialect. The presented statements were recorded by the author during field research conducted between 2019 and 2021 in Upper Silesia, in two provinces – Opole and Silesia – in rural and urban communities. The collected material reveals a picture of childhood in Poland from the post-war period to the 1980s within the context of specific food items, and their place and importance in the lives of children. The material provides a lot of interesting information about the sweets themselves, the circumstances of their preparation and consumption, as well as the past living conditions, changes in eating patterns, as well as celebrations and holidays in families.
Źródło:
Literatura Ludowa; 2022, 66, 1; 7-24
2544-2872
0024-4708
Pojawia się w:
Literatura Ludowa
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Dziedzictwo kulinarne w kontekście europejskiego ruchu turystycznego
Culinary Heritage in the Context of European Tourism
Autorzy:
Świtała-Trybek, Dorota
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/667026.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
Tematy:
cultural heritage
traditional cuisine
food
travelling
tourism
Opis:
Traditional cuisine is very important for tourism. It influences the attractiveness of particular countries, regions, places; it enables their economic development. The reference to the cultural heritage has many various forms (routes, festivals, competitions, culinary workshops). On the map of Europe there are „old” culinary routes, with their long history; they are recognisable and described in guide books. There are also new ones, a product of the activity of local communities, the implementation of EU programmes etc.
Źródło:
Studia Etnologiczne i Antropologiczne; 2014, 14; 28-48
1506-5790
2353-9860
Pojawia się w:
Studia Etnologiczne i Antropologiczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Kulinaria w przestrzeni miasta. Nowe trendy, nowe potrzeby mieszkańców
The culinary scene in city space. New trends, new needs of residents
Autorzy:
Świtała-Trybek, Dorota
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/667241.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
Tematy:
culinary
city
street food
“breakfast on the grass”
traditional products
Opis:
The subject of this article is culinary trends observable in Polish cities during the past few years. They include both the rediscovered practices, directly related to the cultural (culinary) heritage of a particular area, and these which have become popular only recently. According to the author, characteristic culinary fads are: the promotion of local delicacies on a large scale, growing interest in shopping in farmers’ markets offering organic produce (bio-markets) and traditional goods, growing popularity of street food (including street food festivals and picnics), and organizing the so called “breakfast on the grass” events.
Źródło:
Studia Etnologiczne i Antropologiczne; 2015, 15; 48-64
1506-5790
2353-9860
Pojawia się w:
Studia Etnologiczne i Antropologiczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Mirt w śląskich strojach obrzędowych. Tradycja i współczesność
Myrtle in Silesian Ceremonial Costumes. Tradition and Modernity
Autorzy:
Świtała-Trybek, Dorota
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/37240622.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Akademia Ignatianum w Krakowie
Tematy:
mirt
strój obrzędowy
Górny Śląsk
zwyczaje rodzinne
komunikacja kulturowa
myrtle
ceremonial dress
Upper Silesia
family customs
cultural message
Opis:
Strój obrzędowy jako kulturowy znak przypisany jest najważniejszym momentom przejścia zmieniającym status społeczny jednostki. Ze względu na swoisty zestaw cech przynależny jest osobom pełniącym określone funkcje, np. w obrzędzie rodzinnym będą to państwo młodzi; w obrzędzie dorocznym – postać wdowy w ostatkowym zwyczaju kończącym karnawał. W sytuacjach obrzędowych związanych z przechodzeniem z jednego stanu społecznego do kolejnego pojawiają się charakterystyczne rekwizyty, w tym również konkretne gatunki roślin, a pośród nich mirt – krzew wiecznie zielony o właściwościach mediacyjnych, apotropeicznych i życiodajnych. Można go zobaczyć w formie wianka zakładanego na głowę jako element ubrania (sukni, marynarki, koszulki), dekoracji akcesoriów (np. nakrycia, świec), przestrzeni związanych z miejscem uroczystości itp. W zależności od rodzaju obrzędu i czasu jego występowania obecność rośliny komunikuje określone funkcje i wartości kulturowe tkwiące w danym środowisku społecznym.
Ritual dress as a cultural sign is part of the most important moments of transition that change the social status of an individual. Due to its specific features, it belongs to people who perform certain functions, e.g. in the family ritual it will be the bride and groom; in the annual ritual – the widow in the final custom of the end of the carnival. In ritual situations related to the transition from one social state to another, characteristic objects appear, including certain species of plants. One of them is the myrtle – an evergreen shrub with mediating, apotropaic and life-giving properties. It takes the form of a wreath placed on the head, an element of clothing (dress, jacket, T-shirt), decoration of accessories (e.g. bedspreads, candles), spaces related to the place of celebration, etc. Depending on the type of ritual and when it takes place, the presence of the plant communicates specific functions and cultural values inherent in a given social environment.
Źródło:
Perspektywy Kultury; 2023, 43, 4/2; 249-270
2081-1446
2719-8014
Pojawia się w:
Perspektywy Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ochrona i promocja dziedzictwa kulturowego na przykładzie pieców chlebowych (piekarnioków)
The Protection and Promotion of Cultural Heritage Using the Example of Wood-fired Bread Ovens (piekarnioki)
Autorzy:
Świtała-Trybek, Dorota
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/37490252.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Akademia Ignatianum w Krakowie
Tematy:
dziedzictwo kulturowe
Górny Śląsk
piec chlebowy
Ruda Śląska
promocja
cultural heritage
Upper Silesia
bread
promotion
Opis:
Piece chlebowe, wolno stojące, od XIX w. stanowiły charakterystyczny element zabudowy osiedli i kolonii robotniczych na Górnym Śląsku powstałych w związku z intensywnym rozwojem przemysłu. Piece te nazywane piekarniokami, piekarokami służyły przede wszystkim mieszkańcom do wypieku chleba i kołaczy drożdżowych. W okresie powojennym (od lat 50.) w związku z przemianami cywilizacyjnymi – pozbawione opieki i ochrony – zaczęły znikać ze śląskiego krajobrazu. Współcześnie tego typu przykładów architektury dziedzictwa poprzemysłowego pozostało niewiele. Dwa takie obiekty, pochodzące z początku XX stulecia, znajdują się w Rudzie Śląskiej. W latach dwutysięcznych przeszły gruntowną renowację. Jednemu przywrócono pierwotną funkcję, dziś jest ważnym obiektem promowania i upowszechniania śląskiego dziedzictwa materialnego i niematerialnego, atrakcją turystyczną, miejscem organizacji rozmaitych miejskich przedsięwzięć kulturalnych. Drugi obiekt został natomiast przemianowany na kapliczkę.
Since the 19th century, freestanding bread ovens were a characteristic feature of workers’ settlements and workers’ colonies in Upper Silesia created in connection with the intensive development of industry. These ovens, known as piekarnioki or piekaroki, were primarily used by the locals to bake bread and yeast kolaches. From the 1950s onwards, due to civilisational changes – deprived of care and protection – they began to disappear from the Silesian landscape. Nowadays, few examples of this type of post-industrial heritage architecture remain. Two such buildings, dating from the early 20th century, are located in Ruda Śląska. In the 2000s, they underwent a major renovation. One has been restored to its original function and is now an important site for the promotion and dissemination of Silesian tangible and intangible heritage, a tourist attraction and a venue for various municipal cultural events. The second building, however, has been converted into a chapel.
Źródło:
Perspektywy Kultury; 2023, 40, 1; 77-94
2081-1446
2719-8014
Pojawia się w:
Perspektywy Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Językowo-kulturowe znaczenie swaczyny na Śląsku
The linguistic and cultural meaning of swaczyna in Silesia
Autorzy:
Przymuszała, Lidia
Świtała-Trybek, Dorota
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/26850442.pdf
Data publikacji:
2022-12-22
Wydawca:
Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
Tematy:
dialectology
Silesia
swaczyna
afternoon meal
folk culture
dialektologia
Śląsk
podwieczorek
kultura ludowa
Opis:
Przedmiotem artykułu uczyniono swaczynę – mało dzisiaj znaną gwarową nazwę podwieczorku. Celem artykułu jest analiza znaczenia słowa, pokazanie jego funkcjonowania na tle kultury ludowej regionu, omówienie jego pochodzenia oraz synonimów, a także przeobrażeń znaczeniowych samego leksemu i nazywanych nim wzorów zachowań kulturowych. Analiza łączy perspektywę lingwistyczną z kulturoznawczą. Podstawę badawczą stanowią zróżnicowane chronologicznie materiały etnograficzne, własne materiały terenowe oraz materiały wyekscerpowane z kartoteki Słownika gwar śląskich. Temat wpisuje się w ważną i aktualną problematykę związaną z ochroną niematerialnego dziedzictwa kulturowego, polegającą – w myśl konwencji UNESCO z 2003 r. – na utrwalaniu i przekazywaniu tego dziedzictwa (obecnego w języku i zwyczajach) m.in. poprzez jego badanie i dokumentowanie.
The subject of the article is swaczyna – a little-known dialect name for an afternoon meal. The aim of the article is to analyze themeaning of this word, to show its functioning against the background of the region’s folk culture, to discuss its origin and synonyms, as well as to show how the lexeme’s meaning changed together with the cultural behaviour patterns denoted by it. The analysis combines the linguistic and cultural perspectives. The research is based on chronologically diverse ethnographic materials, own field materials and materials extracted from the record of Słownik gwar śląskich [Dictionary of Silesian Sub-dialects]. Thesubject is a part of an important and current effort to protect intangible cultural heritage, which – in accordance to the UNESCO convention of 2003 – consists in the preservation of and passing the heritage (in the form of language and customs), for instance by examining and documenting it.
Źródło:
Gwary Dziś; 2022, 15; 137-147
1898-9276
Pojawia się w:
Gwary Dziś
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies