- Tytuł:
-
The EU work-life balance directive – will it be a game changer for family policy in Poland?
Dyrektywa o godzeniu ról zawodowych i rodzinnych – czy okaże się punktem zwrotnym dla polityki rodzinnej w Polsce? - Autorzy:
-
Kozłowska, Agnieszka
Ratajczak, Łukasz P. - Powiązania:
- https://bibliotekanauki.pl/articles/2134092.pdf
- Data publikacji:
- 2022
- Wydawca:
- Uniwersytet Wrocławski. Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych. Instytut Pedagogiki. Zakład Historii Edukacji
- Tematy:
-
work-life balance
work-life balance directive
parental leave
father’s leave
gender equity theory
gender equality
educational policy
równowaga życia zawodowego i rodzinnego
równowaga praca-dom
dyrektywa work-life balance
urlop rodzicielski
urlop ojcowski
równość kobiet i mężczyzn
polityka rodzinna
polityka edukacyjna
teoria sprawiedliwości płci - Opis:
-
Introduction. Family is one of the most important values in human life, which is proved by the findings of various polls, reports, and research. However, its structure and models are subjects of constant changes which are connected with demographic, economic, and social developments of society. One of the most important factors of the transformation of family life models is the emancipation of women and men from their traditional gender roles. Women have crossed boundaries of gender stereotypes through their long-standing presence in the labour market, building their economic independence and performing gender-non-stereotyped jobs, which has been addressed in law at the European and national level. Emancipation of men from their stereotypical gender roles started later and is connected with men entering into family life and their stronger engagement in domestic and parental obligations and tasks. The symmetry between women’s and men’s emancipation is crucial for a better work-life balance in family life, and work-life balance is indicated as one of the most important factors of stability and good condition of the family. As such, work-life balance, and gender equity should be supported at the national level through legislation and other instruments of family policy, e.g., through education.
Aim. The main aim of the article is to analyse how the new legislative tool of gender equality in the labour market – The EU directive on work-life balance from 2019 - may influence changes in family policy in Poland and educational policy in this field. The analysis is focused mainly on family life models (the models of gender roles and domestic labour division) as a key factor directly connected with possibility of gaining work-life balance in the family.
Material and methods. The material used in the study were legislative documents on parental leave at the levels of the European Union and Poland: the EU work-life balance directives dating from 2010 (2010/18/EU) and 2019 (DIRECTIVE (EU) 2019/1158) as well as the EC proposal of the last one from 2017- COM (2017) 253 final, COD: 2017/0085, and the consolidated version of Kodeks pracy [the Labour Code], Dz. U. 1974 Nr 24 poz. 141, which was a source of respective provisions for Poland. The method used in the study was document analysis. Key provisions were extracted from chosen legislative acts and then analysed from a gender perspective, using as a reference gender equity theory. Individual vs. family character of the right to leave, its non-transferability vs. possibility of flexible transfer of leave between parents, high vs. low levels of payment and access to flexible working arrangements vs. fully engaging work, were used as a refence characteristics of the analysis.
Results. Document analysis used in the study showed that both the European Commission proposal of the work-life balance directive dated in 2017 as well as its final version from 2019 – have had provisions which may effectively support gender equity and enhances engagement of men in their role of fathers. All the traits of parental leave used in the key to analysis – individual right to leave, non-transferability, high level of payment, and flexible working arrangements - were present there. The previous version of the directive, dating from 2010, did not have appropriate solutions or they were not obligatory. The Polish legislative act, from which parental leave provisions were extracted – Kodeks pracy [the Labour Code] – proved to be even less gender equal. Leave in Poland turned out to be legally based on the mothers’ entitlement to leave; it is also paid less than in the original European Commission’s proposal and is fully transferable between parents.
Conclusion. Provisions of the EU work-life balance directive from 2019 are legislative instruments, which may enhance the process of emancipation of women in the labour market and emancipation of men in the family life. Implementation of the directive into national law in Poland is crucial for gender justice and the stability of the family, as other studies show that work-life balance and the engagement of men into domestic and parental obligations increases the probability of having a second child. Low TFR (Total Fertility Rate) and a decreasing number of marriages in Poland may be connected with wrongly addressed family policy, focused on supporting the traditional model of the family which is exercised by a decreasing percentage of families. Inadequacy of family policy is in line with a lack of education on connections between gender equality or gender equity and the stability of the family. In this respect, changing the national curriculum framework for Poland is an important challenge for the educational policy in the country. Complementing the content of the national curriculum framework and then school curriculum and handbooks, with gender perspective, may help to eradicate gender stereotypes which seem to be major obstacle in both women’s and men’s emancipation. Family needs gender equity for its stability and higher number of children. This fact should be noted by policy makers to better address social policy towards family.
Wprowadzenie. Rodzina jest jedną z najważniejszych wartości w życiu człowieka, co potwierdzają kolejne sondaże, raporty i badania. Jednak, w wyniku zmian demograficznych, a także ekonomicznych i społecznych, struktura i preferowane modele życia rodzinnego także podlegają zmianom. Jednym z kluczowych czynników wpływających na te zmiany jest emancypacja kobiet i mężczyzn. Przekraczanie granic stereotypów płciowych od dawna ma miejsce w odniesieniu do kobiet, które wkroczyły w sferę publiczną i rynek pracy, stopniowo budując swoją niezależność ekonomiczną i podejmując się kolejnych zawodów i stanowisk, stereotypowo uznawanych za domenę mężczyzn. Te procesy są od dawna wspierane przez polityki równościowe i towarzyszące im prawo antydyskryminacyjne, które powstaje zarówno na poziomie Unii Europejskiej, jak i krajowym. Emancypacja mężczyzn z ich stereotypowych ról płciowych podąża za procesami emancypacji kobiet z pewnym opóźnieniem, i ujawnia się przede wszystkim we wkraczaniu mężczyzn w zarezerwowaną dotąd dla kobiet sferę życia rodzinnego, ich większym zaangażowaniu w czynności domowe i opiekuńcze, oraz zabieganiu o autonomię w realizacji rodzicielstwa (ojcostwa). Symetria pomiędzy emancypacją kobiet na rynku pracy oraz emancypacją mężczyzn w życiu rodzinnym jest kluczowa dla osiągnięcia równowagi praca-dom. Równowaga ta jest wskazywana jako jedna z najbardziej pożądanych wartości rodzinnych i zarazem istotny czynnik trwałości i potencjału rozwojowego rodziny. Z tego powodu, równowaga między życiem zawodowym i rodzinnym, podobnie jak leżące u jej podstaw równość kobiet i mężczyzn oraz sprawiedliwość płciowa, powinny być przedmiotem polityki państwa, realizowanej m.in. poprzez legislację i inne instrumenty polityk sektorowych, np. edukację. Cele. Głównym celem pracy jest zbadanie, jak dyrektywa 2019/1158 o urlopach rodzicielskich - nowy instrument legislacyjny, którego celem jest poprawienie równości kobiet i mężczyzn na rynku pracy w Unii Europejskiej oraz wspieranie godzenia ról zawodowych i rodzinnych przez oboje rodziców - może wpłynąć na zmianę polityki rodzinnej i edukacyjnej w Polsce. Analiza dotyczy głównie jednego aspektu polityki rodzinnej - modelu życia rodzinnego (modelu podziału ról w rodzinie), jako czynnika bezpośrednio związanego z możliwościami osiągania równowagi praca-dom. Materiał i metody. Materiał badawczy w pracy stanowiły dokumenty legislacyjne z poziomu Unii Europejskiej oraz krajowego, dotyczące godzenia ról zawodowych i rodzinnych. Były to trzy dokumenty unijne, pokazujące w perspektywie historycznej, ewolucję przepisów o urlopach rodzicielskich i uprawnieniach pracowniczych osób będących rodzicami, oraz jeden polski dokument prawny zawierający odpowiednie przepisy na poziomie prawa krajowego: dyrektywa dotycząca porozumienia partnerów społecznych na temat standardu urlopów rodzicielskich z 2010 roku (2010/18/EU); projekt nowej dyrektywy w tym obszarze, zaproponowany przez Komisję Europejską Europarlamentowi i Radzie w 2017 roku COM (2017) 253 final, COD: 2017/0085); ostateczna wersja (obowiązująca) dyrektywy o godzeniu ról, z 2019 roku (DIRECTIVE (EU) 2019/1158) oraz artykuły 180-186 z Kodeksu pracy, Dz. U. 1974 Nr 24 poz. 141 z późniejszymi zmianami, wersja ujednolicona. Jako metodę badawczą zastosowano analizę dokumentu stosując własny klucz, skonstruowany na podstawie badań literatury przedmiotu. Z badanych dokumentów wyodrębniono treści głównych przepisów dotyczących zasad udzielania urlopów rodzicielskich, a następnie analizowano je s perspektywy teorii sprawiedliwości płci, badając ich znaczenie dla podziału ról w rodzinie. Przyjęto następujące cechy urlopów jako referencyjne: indywidualny vs familiarny charakter uprawnienia urlopowego, przenaszalność urlopu pomiędzy rodzicami, poziom płatności za urlop i dostęp do elastycznej organizacji czasu pracy rodziców. Wyniki. Analiza dokumentów wykazała, że nowa dyrektywa, zarówno w wersji zaproponowanej przez Komisję Europejską, jak i obowiązującej - sprzyja partnerskiemu modelowi podziału ról w rodzinie. Starsza wersja dyrektywy, z 2010 roku wprowadzała 4 miesiące indywidualnego prawa do urlopu dla każdego z rodziców i nie wymagała, aby był on płatny. Pozwalała też na przenaszalność większej części urlopu, co czyniło ją nieefektywną jako narzędzie wspierające równowagę praca-dom. Natomiast obowiązujące w Polsce przepisy Kodeksu pracy, ze względu na swoją treść, mają charakter familiarny, wspierający stereotypowy podział ról w rodzinie. Urlop ten jest osadzony na uprawnieniach matki, nie dając ojcom rodzicielskiej autonomii. Jest też niżej płatny niż w propozycji Komisji Europejskiej (60% wobec proponowanego przez KE poziomu urlopu chorobowego – w Polsce byłoby to 80% pensji) i całkowicie przenaszalny. Nie ma w nim nawet małej części dedykowanej tylko ojcom, co, w połączeniu z pozostałymi cechami urlopu, skutkuje bardzo niskim odsetkiem wybieralności urlopu w przez ojców. Podsumowanie. Przepisy Unii Europejskiej zaproponowane w dyrektywie o godzeniu ról rodzicielskich w 2019 roku zawierają instrumenty prawne, mogące wzmocnić pozycję kobiet na rynku pracy oraz ojców w ich rolach rodzicielskich. Implementacja dyrektywy do prawa krajowego w Polsce jest kluczowa dla zwiększenia równości kobiet i mężczyzn w życiu rodzinnym oraz osiąganiu większej równowagi pomiędzy życiem rodzinnym a zawodowym obojga rodziców. Jak wykazały inne badania, większe zaangażowanie ojców w opiekę nad dziećmi i prace domowe sprzyja decyzjom kobiet o urodzeniu kolejnego dziecka, pozytywnie wpływa na trwałość rodziny i jej szanse rozwoju. Obserwowane w Polsce od kilkudziesięciu lat trendy demograficzne, bardzo niska dzietność, malejąca liczba zawieranych małżeństw i rosnąca liczba rozwodów mogą być efektem nieadekwatnie zaadresowanej polityki rodzinnej. Odejście od familializacji polityki rodzinnej na rzecz zwiększenia równowagi pomiędzy zaangażowaniem kobiet i mężczyzn w obowiązki domowe i rodzicielskie mogłyby pozytywnie wpłynąć na kondycję rodziny, jej trwałość i szanse rozwoju. Familializm w polityce rodzinnej jest spójny z przekazem polityki edukacyjnej, gdzie w badaniach podstawy programowej, zarówno obecnej, jak i poprzednich, wielokrotnie wskazywano na brak edukacji równościowej, służącej zbalansowanemu modelowi podziału ról w rodzinie. Wprowadzenie perspektywy równości kobiet i mężczyzn do treści podstawy programowej, włączenie jej do treści wszystkich przedmiotów, ze szczególnym uwzględnieniem wychowania do życia w rodzinie, historii, wiedzy o społeczeństwie, biologii i języka polskiego, jest istotnym wyzwaniem wynikającym z zadań związanych z transpozycją dyrektywy work-life balance. System edukacji powinien podjąć się zadania zwalczania stereotypów płciowych, gdyż hamują one emancypację kobiet i mężczyzn i utrudniają osiąganie równowagi praca-dom w rodzinach. Ten fakt powinien być zauważony przez decydentów odpowiedzialnych za polityki sektorowe w obszarze rodziny i edukacji, aby bardziej adekwatnie zaadresować instrumenty wsparcia rodziny. - Źródło:
-
Wychowanie w Rodzinie; 2021, XXV, (2/2021); 287-304
2082-9019 - Pojawia się w:
- Wychowanie w Rodzinie
- Dostawca treści:
- Biblioteka Nauki
Artykuł