Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "Rosik-Dulewska, C." wg kryterium: Autor

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-15 z 44
Tytuł:
Metale ciezkie i ich frakcje w osadach sciekowych higienizowanych popiolem z wegla brunatnego
Autorzy:
Rosik-Dulewska, C
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/796725.pdf
Data publikacji:
2001
Wydawca:
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
Tematy:
sklad chemiczny
osady higienizowane
osady sciekowe
kompost
metale ciezkie
popiol z wegla brunatnego
mobilnosc pierwiastkow
Opis:
Kompost osadowy poddany analizie chemicznej otrzymano w procesie higienizacji i kompostowania osadów z udziałem (18 - 25%) mineralnych surowców odpadowych (głównie popiołów lotnych z węgla brunatnego i mączki bitumicznej). Zastosowanie wymienionych reagentów zapewniło higienizacje materiału. Po higienizacji osad kompostowano w pryzmach wraz z dodatkami strukturotwórczymi. Ocenę stopnia mobilności metali śladowych w kompoście osadowym przeprowadzono przy pomocy sekwencyjnej ekstrakcji chemicznej, polegającej na traktowaniu próbki osadu kolejno kilkoma roztworami chemicznymi, o zróżnicowanej sile ługowania. Na podstawie przeprowadzonych analiz chemicznych kompostu osadowego stwierdzono, że: wszystkie metale poza cynkiem i kadmem występują głównie w powiązaniach całkowicie niedostępnych dla środowiska, w ilości od 45 do 65% sumarycznej wartości każdego z oznaczanych pierwiastków (fr. V), cynk (68,7% sumarycznej jego wartości ) oraz kadm (40% sumarycznej jego wartości) występują głównie w powiązaniach z tlenkami żelaza i manganu (fr. III), natomiast z substancją organiczną związana jest głównie miedź i ołów (30% sumarycznej wartości każdego z metali). W związku z powyższym analizowany kompost osadowy stanowi bezpieczny dla środowiska nawóz organiczny.
Analyzed sewage sludge compost was obtained in the course of sanitation and composting of sewage sludge with 18 - 25% addition of mineral waste byproducts (mainly fly-ash from lignite and bitumie flour). Application of mentioned reagents allowed sanitizing the material. After sanitation, the sewage sludge with structure-forming additives was composted in piles. Assessment of the rate of trace metals mobility in sewage compost was carried out using chemical sequential extraction. Sewage samples were subsequently treated with several chemical solutions of diversified leaching capacity. The performed chemical analyses of sewage compost showed that: all metals but zinc and cadmium, occurred mainly in bindings completely inaccessible for the environment, in the amount of 45 - 65% of the total of each metal content (fraction V); zinc (68,7% of the total Zn content) and cadmium (40% of total Cd content) occured mainly bound with iron and manganese oxides (fraction III); while cooper and lead (30% of each metal total content) were bound with the organic matter. In relation to the above the analyzed compost could be used as an environmentally safe organic fertilizer.
Źródło:
Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych; 2001, 475; 349-356
0084-5477
Pojawia się w:
Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zawartosc skladnikow nawozowych oraz metali ciezkich i ich frakcji w kompostach z odpadow komunalnych
Autorzy:
Rosik-Dulewska, C
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/801367.pdf
Data publikacji:
2001
Wydawca:
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
Tematy:
skladniki nawozowe
gospodarka odpadami
metale ciezkie
kompost
mobilnosc pierwiastkow
zawartosc metali ciezkich
odpady komunalne
Opis:
Analizowany kompost z odpadów komunalnych w Katowicach ma dobre właściwości nawozowe, ponieważ zawiera od 33,1 do 45,9% s.m. substancji organicznej. W wielu przypadkach nie przekracza dopuszczalnych normą zawartości metali ciężkich (Cu, Zn, Cd, Pb, Cr, Ni, Co, Mn), natomiast głównym czynnikiem ograniczającym jego przyrodnicze zastosowanie jest nadmierna zawartość szkła, ceramiki i innych części twardych, która wynosi od 2,0 do 2,6% s.m. Ze względu na fakt, iż całkowita zawartość metali ciężkich nie dostarcza nam wystarczających informacji na temat zachowania się ich w środowisku glebowym, przeprowadzono badania sekwencyjnej ekstrakcji chemicznej, która pozwoliła wskazać na tempo uwalniania się poszczególnych metali. W badanych kompostach metale ciężkie w najwyższym stopniu związane są z frakcjami: tlenków żelaza i manganu, materią organiczną i pozostałością (poza cynkiem, manganem i ołowiem, które dodatkowo związane są z węglanami). We frakcji I (wymiennej) i frakcji II (węglanowej) związane są głównie miedź, cynk i mangan.
Analyzed compost from Katowice town (MUT-DANO biotechnology) made if municipal wastes, showed good fertilizing properties: the content of organic dry matter ranged within 33.1-45.9%, also the permissible contents of heavy metals (Cu, Zn, Cd, Pb, Cr, Ni, Co, Mn) were not exceeded in many cases. The main factor limiting the utilization options is the 2.0-2.6% content of glass, ceramics and other hard elements. Due to the fact that the total heavy metal content does not provide sufficient information on the behaviours of heavy metals in the soil environment, a sequential chemical extraction analyses were carried out. They provided information on the rate of heavy metal release to the environment. In investigated samples of compost, heavy metals were to the largest degree bound with the following fractions: iron and manganese oxides, organic matter and residue (except for zinc, manganese and lead which were additionally bound with carbonates). In fraction I (exchangeable) and fraction II (carbonate) mainly cooper, zinc and manganese were bound.
Źródło:
Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych; 2001, 477; 467-477
0084-5477
Pojawia się w:
Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Dynamika przemian w podlozu podgrzewanym cieplem niskotemperaturowych wod odpadowych oraz dynamika wzrostu, rozwoju i plonowania warzyw
Autorzy:
Rosik-Dulewska, C
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/808557.pdf
Data publikacji:
1996
Wydawca:
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
Tematy:
wlasciwosci biologiczne
rozwoj roslin
wzrost roslin
wody odpadowe
podgrzewanie podlozy
plonowanie
wlasciwosci fizykochemiczne
niskotemperaturowe wody odpadowe
podloza uprawowe
warzywa
Opis:
W pracy przedstawiono wpływ podgrzewania gleby ciepłem niskotemperaturowych wód odpadowych na jej właściwości fizykochemiczne i biologiczne oraz na plony i przebieg uprawy warzyw. Badania przeprowadzono na „agrotermie” zainstalowanej przy Elektrowni Rybnik.
Low air and soil temperarutes in the early spring period are the main factor for limiting the begin of vegetables cultivation. As energy prices continue to grow an important problem is the search for new economic solutions. Therefore the design and building of an experimental station which uses the heat of low temperature waste waters for cultivating vegetables proved to be of great importance. The environmental conditons and the thermal requirements made the cultivation under housing with foils necessary. The heating of the soils at a depth of 40 and 50 cm with the waste waters of 27.8 ± 8.5 °C raised the soil temperature, which had an essential influence upon the growth and crops of the cultivated vegetables. The experimental station ‘Agroterma’ located near the power station ‘Rybnik’ performes since 14 years his production functions. The research work allowed to determine the physicochemical and biological changes in the heated soil and to recognize the reaction of the vegetables to the soil heating.
Źródło:
Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych; 1996, 429; 267-274
0084-5477
Pojawia się w:
Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Potencjał paliwowy frakcji nadsitowej odpadów komunalnych i jego rola w krajowym modelu gospodarki odpadami
Fuel potential of the over-sieve fraction of municipal waste and its role in the national waste management model
Autorzy:
Primus, A.
Rosik-Dulewska, C.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/395089.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
Tematy:
frakcja nadsitowa
własności energetyczne odpadów
zgazowanie odpadów
kogeneracja
energia z odpadów
morfologia odpadów
badania odpadów
over-sieve fraction
energy properties of waste
gasification of waste
cogeneration
energy from waste
waste morphology
waste research
Opis:
W artykule przybliżono charakterystykę frakcji nadsitowej wytwarzanych w regionalnych instalacjach przetwarzania odpadów komunalnych. W lipcu 2013 roku wprowadzono zmiany do ustawy o czystości i porządku w gminie, które wdrożyły w Polsce nowy model gospodarki odpadami komunalnymi oparty na mechaniczno-biologicznym ich przetwarzaniu. Podstawowym elementem tego systemu są sortownie odpadów komunalnych, które są obecnie źródłem wytwarzania frakcji nadsitowej posiadającej własności paliwowe. Dla potrzeb rozpoznania jej właściwości autorzy artykułu przeprowadzili badania własne koncentrujące się na rozpoznaniu podstawowych własności energetycznych frakcji nadsitowej w poszczególnych sezonach roku wraz z rozróżnieniem rodzajów zabudowy. Przeprowadzono badania składu morfologicznego dla potrzeb określenia koncentracji frakcji energetycznych. Przeanalizowano stabilność jakościową strumienia frakcji nadsitowej pod względem możliwości energetycznego zagospodarowania w instalacjach termicznego przekształcania odpadów. Badania składu morfologicznego wykazały podwyższoną koncentrację frakcji energetycznych (papier, tworzywa sztuczne, tekstylia) w stosunku do zmieszanych odpadów komunalnych. Jednocześnie badania własności energetycznych wskazują na podwyższoną standaryzację energetyczną tej frakcji w rozkładzie czasowym (pory roku) oraz rozkładzie przestrzennym (zróżnicowany rodzaj zabudowy). Badania wykazały, że wartość opałowa w zbadanych próbkach zawiera się w przedziale 18,1–23,5 MJ/kg, gdzie wartość średnia wynosi 21,5 MJ/kg. Udział popiołu zawiera się natomiast w przedziale 11,8–24,1%, a udział części palnych 67,6–77,5%. Dobre własności paliwowe oraz standaryzacja jakościowa strumienia wskazują na możliwość stosowania rozwojowych technologii zgazowania odpadów zgodnie z nowymi przepisami dyrektywy IED (Dyrektywa 2010). Technologia zgazowania, produkcja syngazu i jego spalanie w silnikach tłokowych małej mocy stanowią obecnie interesującą alternatywę dla klasycznych instalacji termicznego przekształcania odpadów opartych na technologii spalania wpisując się w rozwój instalacji RIPOK i potrzebę wdrażania gospodarki w obiegu zamkniętym.
This article presents the characteristics of the over-sieve fraction generated in regional municipal waste treatment plants. In July 2013, amendments were introduced to the Act on Maintaining Cleanliness and Order in Communes, which implemented a new model of municipal waste management in Poland based on mechanical and biological treatment. The basic element of this system is the sorting of municipal waste, which is currently a source of production of the over-sieve fraction that possesses fuel properties. In order to determine its properties, the authors of the article conducted their own research focusing on the recognition of basic energy properties of the over-sieve fraction generated in each season and by distinguishing the building types. Morphological composition tests were carried out aimed at determining the concentration of energy fractions. The qualitative stability of the over-sieve fraction stream in terms of the possibility of energy management in thermal waste treatment installations was also analyzed. The morphological composition tests showed increased concentration of energy fractions (paper, plastics, textiles) in relation to mixed municipal waste. At the same time, research on energy properties indicates increased energy standardization of this fraction in relation to time distribution (seasons) and spatial distribution (distinguished building types). Good fuel properties and quality standardization of the stream favor the implementation of gasification technologies in accordance with the new provisions of the IED Directive 2010. The gasification technology, production of syngas and its combustion in the low-powered reciprocating engine are now an interesting alternative to classic installations for the thermal treatment of waste based on incineration technology, in line with the development of the Regional Municipal Waste Treatment Installation and the need to implement the Circular Economy.
Źródło:
Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN; 2018, 105; 121-133
2080-0819
Pojawia się w:
Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wady i zalety rekultywacyjnego wykorzystania kompostów z odpadów
Nachteile und Vorteile der rekultivierenden Nutzung von Abfallkomposten
Autorzy:
Ciesielczuk, T.
Rosik-Dulewska, C.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/392207.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Sieć Badawcza Łukasiewicz - Instytut Ceramiki i Materiałów Budowlanych
Tematy:
odpad komunalny
wykorzystanie odpadów
kompost z odpadów
rekultywacja gruntów
zagrożenie
metal ciężki
municipal waste
waste utilization
compost from waste
soil reclamation
danger
heavy metal
Opis:
Obecnie coraz większy nacisk kładzie się na stopniowe ograniczanie składowania stałych odpadów komunalnych (SOK), które nadal jest najszerzej wykorzystywanym sposobem ich unieszkodliwiania. Frakcja biodegradowalna, po wydzieleniu jej ze strumienia odpadów komunalnych, może stanowić ważne źródło materii organicznej, która wykorzystywana w recyklingu organicznym mogłaby być cennym nawozem lub środkiem poprawiającym własności gleb zdegradowanych lub gruntów bezglebowych. Aby kompost wytwarzany z odpadów komunalnych był wysokiej jakości, istotnym elementem w procesie jego powstawania jest rodzaj wsadu oraz właściwe prowadzenie procesu technologicznego. Gotowy produkt (kompost) musi spełniać wysokie wymagania jakościowe. Jednym z najistotniejszych parametrów wyznaczających tę jakość jest zawartość metali ciężkich, normowana zawartość biogenów oraz wymogi sanitarne i parazytologiczne. W przypadku kompostów wytwarzanych ze zmieszanych (niesegregowanych) odpadów komunalnych zawartość metali ciężkich (szczególnie cynku i miedzi), a także zanieczyszczenia mechaniczne, mogą eliminować kompost z użycia jako nawozu, ale może on nadal stanowić cenny materiał do celów rekultywacyjnych. Gdy zastosujemy kompost złej jakości, spowodujemy zagrożenia dla gleb i wód w związku z migracją w głąb profilu rozpuszczalnej materii organicznej oraz mobilnej frakcji metali ciężkich.
Gegenwärtig wird auf die Begrenzung der Lagerung von festen Kommunalabfällen (SOK), was weiter deren meist genutzte Entsorgungsweise ist, sukzessiv immer größerer Druck ausgeübt. Die biodegradierbare Fraktion, nach ihrer Ausscheidung aus dem Kommunalabfallfluss, kann eine wichtige Quelle von organischer Materie darstellen, die genutzt im organischen Recycling, könnte einen kostbaren Dünger, etwaig Mittel zur Verbesserung der Bodenbeständigkeit von degradierten Böden oder bodenlose Grunde, liefern. Damit der Kompost aus Kommunallabfällen hoher Qualität wird, muss man besonders achten bei der Zusammenstellung des Einsatzes im Entstehungsprozess, und auch bei dem Betrieb des technologischen Prozesses – da sie hier eine große Bedeutung haben. Das Finalprodukt (Kompost) muss hohen Qualitätsanforderungen entsprechen. Zu den wesentlichsten Qualitätsparametern gehört der Inhalt von Schwermetallen, genormter Inhalt an Biogenen, und sanitäre sowie parasitologische Anforderungen. Bei Komposten, die aus gemischten (nicht getrennten) Kommunalabfällen hergestellt werden, können die Inhalte von Schwermetallen (besonders Zink und Kupfer), und auch mechanische Verunreinigungen den Kompost zur Nutzung als Dünger eliminieren – aber weiter könnte man ihn nutzen als Rekultivierungsmaterial. Bei der Nutzung von Dünger mit schlechter Qualität, verursacht man Gefährdungen für Böden und Wasser, auf Grund der Migration der lösbaren organischen Materie und der mobilen Fraktion der Schwermetalle, tief in das Bodenprofil.
Źródło:
Prace Instytutu Ceramiki i Materiałów Budowlanych; 2012, R. 5, nr 10, 10; 316-332
1899-3230
Pojawia się w:
Prace Instytutu Ceramiki i Materiałów Budowlanych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Metody ługowania zanieczyszczeń z odpadów mineralnych w aspekcie możliwości ich zastosowania w budownictwie hydrotechnicznym
Methods of leaching contaminants from mineral waste in the aspect of its potential utilization in hydrotechnical construction
Autorzy:
Rosik-Dulewska, C.
Karwaczyńska, U.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1825964.pdf
Data publikacji:
2008
Wydawca:
Politechnika Koszalińska. Wydawnictwo Uczelniane
Tematy:
ługowanie
popioły lotne
Opis:
Grupę odpadów mineralnych stanowią m.in. popioły lotne i żużle z elektrowni spalających węgiel kamienny i brunatny. Obecnie jeszcze około 40% popiołów lotnych jest gromadzona na składowiskach. Lokowanie popiołów na nie izolowanych od podłoża składowiskach powoduje wymywanie do gleb i wód gruntowych rozpuszczalnych substancji chemicznych w nich zawartych. Dlatego też ważne jest prowadzenie badań nad wymywalnością składników rozpuszczalnych z popiołów i ich rozprzestrzenianiem się w środowisku. Aby ograniczyć powierzchniowe składowanie popiołów, wciąż poszukuje się nowych możliwości gospodarczego ich wykorzystania, co wymaga dobrej i poprzedzonej badaniami znajomości ich składu fizykochemicznego, właściwości i podatności na dalszą przeróbkę wg różnych technologii oraz zachowań w zetknięciu z różnymi czynnikami zewnętrznymi. Wykorzystywanie UPS do wytwarzana betonów, wyrobów i materiałów budowlanych wymaga przeprowadzenia badań promieniotwórczości i zawartości metali ciężkich ze względu na konieczność ochrony zdrowia ludzi. W ostatnich latach w coraz szerszym zakresie stosuje się odpady energetyczne jako składnik spoiw mieszanych przydatnych do wykonywania ulepszonego podłoża zwłaszcza przy stosowaniu cementów z dodatkami UPS w budownictwie hydrotechnicznym, budowie uszczelnień oraz do podsadzki, wypełniania zrobów i profilaktyki przeciwpożarowej w podziemiach kopalń. Wpływ lokowania popiołów w wyrobiskach górniczych jest oceniany na podstawie opinii hydrogeologicznej w rejonie lokowania oraz testów wymywalności podstawowych składników zanieczyszczeń z odpadów Celem prezentowanych badań było poznanie dynamiki procesów ługowania składników rozpuszczalnych z popiołów lotnych z węgla kamiennego oraz określenie wpływu wymywanych substancji na środowisko wodne. Pełną ocenę wpływu na środowisko sporządzono wykorzystując obowiązujące regulacje prawne (w tym Prawa Geologicznego i Górniczego, Ustawy o odpadach oraz wykonawczych aktów prawnych do niej).
The research conducted in static and dynamic conditions was aimed at determining the vulnerability of soluble compounds contained in ashes to leaching with the objective to define the quantity and type of contaminants which may affect soil, ground and surface waters in the case of ash utilization or disposal on land surface. Silica, aluminum and iron oxides are the basic compounds of fly ashes while calcium, magnesium, potassium as well as other oxides occur in significantly less amounts. Taking into account the chemical composition recalculated into SiO2, CaO, Al2O3, SO3, the following 3 categories of ashes have been recognized in Poland: silica, aluminum and calcium ashes. Solubility tests of the Polish fly-ashes showed that depending on the ash category, 0,5% (aluminium ashes) up to 10% and more (calcium ash) of their mass may dissolve in water. In different conditions of the leaching processes, the vulnerability of fly ashes to the release water soluble compounds contained in them may vary. The main substances leached from the analyzed ashes ( in descending order) were sulphates, calcium, sodium and chloride ions, while the trace elements included chromium, cadmium and lead. The leachability of other elements was insignificant. Eluates from the investigated fly-ashes were characterised by an elevated reaction and the content of some ions (SO4 -2, Cr3+, Cd2+, Pb2+) exceeding the permissible concentrations compared to the standards for wastewater discharged to waters or soil, which in consequence may lead to a negative impact on the water environment in the vicinity of the disposal sites. A comprehensive environmental impact analysis has been made based on the effective legal regulations (including Geological and Mining Law, Waste Act and its executive regulations). Doubts have been raised if determining the potential risk to the environment based on the leachability test is sufficient as it does not reflect the volume of the leached substances under natural conditions. Tests conducted in dynamic conditions showed that the total load of the leached substances was significantly higher compared to the leachability test data. The dynamic method (alternative I and II) simulates the course of the leaching processes taking place in natural conditions and allows foreseeing the concentration distribution the leached contaminants in a given time. The conducted research proved the real-time dynamic leaching method more reliable in conducting a preliminary environmental impact assessment. Also as a result of the studies the thesis has been confirmed that fly ashes are vulnerable to the release of soluble compounds contained in them and thus show some negative tendencies in their impact on the environment. Disposal of fly ashes in landfills or their underground storage in mines may cause degradation of surface and groundwaters due to the penetration of the leachable compounds from waste in the areas of its disposal
Źródło:
Rocznik Ochrona Środowiska; 2008, Tom 10; 205-219
1506-218X
Pojawia się w:
Rocznik Ochrona Środowiska
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Korytarze ekologiczne województwa opolskiego i ich rola w optymalizacji struktury wielkoprzestrzennego systemu obszarów chronionych
Ecological corridors in the Opole region and their role in the optimisation of the region’s large-scale system of protected areas
Autorzy:
Badora, K.
Rosik-Dulewska, C.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2084707.pdf
Data publikacji:
2010
Wydawca:
Uniwersytet Warszawski. Wydział Geografii i Studiów Regionalnych
Tematy:
korytarze ekologiczne
woj.opolskie
obszary chronione
systemy przestrzenne
ochrona przyrody
Opis:
The Opole region's large-scale nature and landscape protection system is characterised by a spatial isolation of the protected areas. Identification and protection of ecological corridors is a necessary condition to optimise effective nature protection. Seventeen such corridors have been identified; they all comprise ecosystems located in the river valleys. Considerable changes in the functional and spatial structure of the corridors have been found. Large-scale agricultural use in arable land is the prevalent type of anthropopressure which restricts the possibilities for plant and animal migration. On the basis of the land use condition, the typology of the corridors has been offered. Then, following the analysis of the key assets of the protected areas connected by the corridors, their transformations and land use condition, ideas for changing their structure to improve functionality have been proposed.
Źródło:
Prace i Studia Geograficzne; 2010, 44; 193-208
0208-4589
Pojawia się w:
Prace i Studia Geograficzne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wpływ lokalnych punktowych źródeł zanieczyszczeń na stan jakości wód podziemnych
The impact of local point sources of pollution on the quality of underground waters
Autorzy:
Rosik-Dulewska, C.
Karwaczynska, U.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2084720.pdf
Data publikacji:
2010
Wydawca:
Uniwersytet Warszawski. Wydział Geografii i Studiów Regionalnych
Tematy:
wody podziemne
jakosc wody
zanieczyszczenia
zrodla zanieczyszczen
skladowiska
zawartosc amoniaku
zawartosc azotanow
zawartosc chlorkow
zawartosc siarczanow
Opis:
The multi-annual research cycle aimed to analyse the impact of a local, point source of pollution, the now closed municipal waste dump, on the quality of underground waters in this area. The waste dump was located in an unsealed working of the openpit chalky clay mining spot and used for over 50 years. The Turonian and Cenomanian underground waters can be found within the sphere of the waste dump impact. The study presents the most characteristic changes in the selected physical and chemical indicators on the water quality. Even though 13 years have passed since the closure of the dump, it still remains the main point source of pollution for underground waters. The analysis of the results indicates that the Turonian-level waters, leaching the dump's bowl, are still characterised by very low quality and pose a potential threat to the lower-lying Cenomanian level, which is in part the water-bearing level for the city of Opole.
Źródło:
Prace i Studia Geograficzne; 2010, 44; 217-232
0208-4589
Pojawia się w:
Prace i Studia Geograficzne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Hydrologiczne i hydrauliczne uwarunkowania budowy zbiornika wstępnego w cofce zbiornika Słup
Hydrological and Hydraulic Conditions for a Construction of a Pre-dam Reservoir in the Słup Reservoir Backwater
Autorzy:
Wiatkowski, M.
Rosik-Dulewska, C.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1817976.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Politechnika Koszalińska. Wydawnictwo Uczelniane
Tematy:
zbiornik wstępny
zbiornik wodny
hydrologia
hydraulika
ochrona wód
pre-dam
water reservoir
hydrology
hydraulic
water protection
Opis:
The study presents the research results of the water quality and flows of the Nysa Szalona river which supplies the Słup drinking water dam reservoir. The research was carried out in the years 2005-2008 with the purpose to determine the potential for construction of a pre-dam reservoir in the backwater of the existing Słup reservoir. Maintenance of good water quality in this reservoir is of high importance due to the purposes it serves. It balances the outflow from the Nysa Szalona River basin to ensure appropriate volume of water at the intake on the Kaczawa River situated in Przybków. The data collected during the studies demonstrated poor quality of water. The analysis of the Nysa Szalona River water supplying the reservoir showed that from the eutrophication viewpoint, the hydrochemical conditions existing in the basin of the Słup reservoir were unfavourable, mainly due to high concentrations of biogenic substances, especially phosphorus. Analysis of the data on water quality inflowing to the Słup reservoir demonstrated that due to high concentrations of phosphorus the BOD5· values exceeded the water quality limits set up for surface water bodies in natural river courses applying to class II. At the same time the concentration of nitrates, pH and total suspension were within the limits of class II water quality. To protect the Słup reservoir against pollutants transferred from the basin of the Nysa Szalona River, construction of a pre-dam reservoir in the backwater of the Słup reservoir was investigated taking into account the existing hydrological and hydraulic conditions. A capacity of 2 mln m3. was proposed for the pre-dam reservoir. Construction of a pre-dam reservoir would contribute to the improvement of the quality of water supplying the main reservoir reducing thus the content of inorganic nitrogen by ca 40% and phosphates by ca 50% in the Słup reservoir. The study also showed that a construction of a biological filter with macrophyte plants on the inflow to the pre-dam reservoir would effectively increase its performance. The presented results also confirmed the potential of using the hydrological and hydraulic criteria for the dimensioning of the pre-dam reservoirs.
Źródło:
Rocznik Ochrona Środowiska; 2016, Tom 18, cz. 2; 468-479
1506-218X
Pojawia się w:
Rocznik Ochrona Środowiska
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Possibilities of using compost as oil derivatives sorbent in simulated conditions
Możliwości zastosowania kompostu jako sorbentu ropopochodnych w warunkach symulowanych
Autorzy:
Ciesielczuk, T.
Rosik-Dulewska, C.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/126283.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
compost
petroleum substances
sorption
kompost
substancje ropopochodne
sorpcja
Opis:
Mineral oil products show a multisided negative impact not only on the environment but also to human beings. Oil products leaks are the result of traffic accidents and work done while handling fuels and lubricants. One method of limiting the spread of these substances is using sorbents. From a practical point of view the absorption rate of the sorbent is important, because it significantly determines the degree to limit their environmental impact. The tests of the ability to absorb gasoline and diesel were carried out on the reference surface - the glass and the actual surface - asphalt (asphalt specimen was taken from the so-called wearing course of a roadway lane). The rate of absorption was estimated on the basis of the test images that were automatically taken at intervals of 5 seconds. The study was conducted for commercial sorbents and compost from municipal waste. The study was conducted for the air-dry material and the humidity of 20, 30 and 40%. The best results were obtained with compost from mixed waste, and the worst for commercial organic sorbent. There were also no apparent effects of high humidity on the absorption rate of petroleum products. Thus, increased to 20% moisture of sorbent does not disqualify it from using it in practice. Only 40% moisture content lead to high decrease of sorption properties. On the basis of the research it was found that compost from municipal waste can be used to replace expensive commercial sorbents currently used both in professional rescue operations and in household use.
Produkty przerobu ropy naftowej wykazują wielokierunkowe negatywne oddziaływanie nie tylko na środowisko, ale także na człowieka. W wyniku katastrof w ruchu lądowym lub prac związanych z przeładunkiem paliw i smarów dochodzi do wylewów produktów naftowych. Jedną z metod ograniczających rozprzestrzenianie się tych substancji jest zastosowanie sorbentów. Z praktycznego punktu widzenia istotna jest szybkość pochłaniania substancji ropopochodnych przez sorbent, co w znaczący sposób determinuje stopień ograniczenia ich szkodliwego oddziaływania na środowisko. Doświadczenia zdolności pochłaniania benzyny oraz oleju napędowego przeprowadzono na powierzchni wzorcowej - szklanej oraz powierzchni rzeczywistej - asfaltowej (próbkę asfaltu pobrano z tzw. warstwy ścieralnej pasa drogowego). Szybkość pochłaniania oszacowano na podstawie zdjęć testowych wykonywanych automatycznie w interwale co 5 sekund. Badania przeprowadzono dla sorbentów komercyjnych oraz kompostów z odpadów komunalnych. Badania prowadzono dla materiałów powietrznie suchych oraz o wilgotności wynoszącej 20, 30 i 40%. Najlepsze wyniki uzyskano dla kompostu z odpadów zmieszanych, a najgorsze dla komercyjnego sorbentu organicznego. Nie zanotowano także wyraźnego wpływu podwyższonej wilgotności na szybkość pochłaniania produktów naftowych. Zatem podwyższona do 20% wilgotność sorbentu nie dyskwalifikuje go z zastosowania w praktyce. Dopiero wilgotność na poziomie 40% znacznie obniża właściwości sorpcyjne badanych materiałów. Na podstawie przeprowadzonych badań stwierdzono, iż komposty z odpadów komunalnych mogą z powodzeniem zastąpić drogie sorbenty komercyjne stosowane obecnie zarówno w czasie akcji ratowniczych, jak i w warunkach domowych.
Źródło:
Proceedings of ECOpole; 2014, 8, 1; 21-29
1898-617X
2084-4557
Pojawia się w:
Proceedings of ECOpole
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wplyw eksploatacji wysypiska na zmiany ilosciowe i jakosciowe metali ciezkich w profilach glebowych
Autorzy:
Rosik-Dulewska, C
Karwaczynska, U.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/810246.pdf
Data publikacji:
2001
Wydawca:
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
Tematy:
eksploatacja
ochrona srodowiska
wysypiska
gleby
metale ciezkie
profile glebowe
zanieczyszczenia gleb
ksztaltowanie srodowiska
odpady komunalne
zawartosc metali ciezkich
zagrozenia srodowiska
Opis:
Obiektem badań było nieuszczelnione wysypisko odpadów komunalnych „Grundman" w Opolu, które zostało zlokalizowane w wyrobisku po odkrywkowej eksploatacji złoża margli wapnistych, a eksploatowane w latach 1945-1998. Celem prowadzonych badań było określenie wpływu 50-cio letniej eksploatacji wysypiska na stan zanieczyszczenia gleb - rędzin czarnoziemnych, zalegających w zasięgu jego oddziaływania. Zakres badań obejmował analizę metali ciężkich w pięciu profilach glebowych tak w zakresie ilościowym (całkowita zawartość) jak i jakościowym, tzn. podziałem ich na frakcje (sekwencyjna ekstrakcja chemiczna). Oznaczanie ogólnej zawartości metali ciężkich wykonano wg metodyk przyjętych dla gleb mineralnych, natomiast oznaczanie jakościowe wykonano metodą sekwencyjnej ekstrakcji chemicznej według Tessiera, wydzielając pięć frakcji, z którymi związane są metale ciężkie: Frakcja I - metale wymienne; Frakcja II - metale związane z węglanami; Frakcja III - metale związane z tlenkami żelaza i manganu; Frakcja IV - metale związane z materią organiczną; Frakcja V - pozostałość związana z krzemianami. Analizę wyciągów wodnych na zawartość metali ciężkich w poszczególnych frakcjach jak również ich form całkowitych przeprowadzono metodą absorpcyjnej spektrometrii atomowej. W profilach glebowych Zn, Cu i Pb występowały w ilości powyżej zawartości uznawanych przez IUNG za naturalne (klasa I) i zadecydowały o zaliczeniu ich do klas II-IV. Najwyższe zawartości metali ciężkich (formy całkowite) oznaczono w warstwie do głębokości 30 cm. Z analizy sekwencyjnej ekstrakcji chemicznej metali ciężkich, wykonanej dla gleb z profili wynika, że występują one głównie w ok. 41% (sumarycznej zawartości frakcji I-V) w postaci związków stabilnych chemicznie i nieaktywnych biologicznie (frakcja V). W znacznej ilości bo ok. 26% i 18% (sumarycznej zawartości frakcji I-V) metale ciężkie związane są także z tlenkami żelaza i manganu oraz z substancją organiczną (frakcja III i IV). W najmniejszym stopniu, w ok. 7% (sumarycznej zawartości frakcji I-V) pierwiastki te związane są z węglanami (frakcja II) i we frakcji wymiennej (frakcja I), co oznacza, że ich dostępność dla roślin, gleb i wód będzie znacznie ograniczona.
The object of study was the leaky dump of municipal solid wastes called „Grundman", located in Opole (south of Poland), used within 1945-1998. The dump was situated in an excavation after surface mining of limy marls. The study aimed at determining the impact of dump on soil (Rendolls) pollution in dump surroundings after 50 years of its exploitation. The soil was analysed for: - total content of heavy metals (according to standard methods); - fractional composition of heavy metals, including 5 fractions, according to Tessier's method: fraction I - exchangeable metals, fraction II - metals bound with carbonates, fraction III - metals bound with iron and manganese oxides, fraction IV - metals bound with organic matter, fraction V - residue bound with silicate, - content of heavy metals in soil water extract by use of accepted in Poland AAS method. The contents of Zn, Cu, Pb in soil were increased, above the level accepted in Poland as natural (class 1), and allowed to rank the soils in classes 2-4. The highest concentration of total heavy metal forms were found in horizon 0-30 cm. Fractional composition of heavy metals extracted from soil profiles showed: 41% stabile and non-bioavailable forms (fraction V), 26% metals bound with iron and manganese oxides (fraction III) and 18% metals bound with organic matter (fraction IV). Only 7% of total amount of metals were bound with carbonates (fraction II) and exchangeable fraction (I). The results showed that the bioavailability and soil mobility of metals are rather limited.
Źródło:
Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych; 2001, 476; 259-268
0084-5477
Pojawia się w:
Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Water management problems at the Bukówka drinking water reservoir’s cross-border basin area in terms of its established functions
Autorzy:
Wiatkowski, M.
Rosik-Dulewska, C.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/124624.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
drinking water reservoir
water management
cross-border basin area
water quality
Opis:
The paper covers the analysis of water management problems in the cross-border reservoir basin of Bukówka, located at the Bóbr river, at 271+540 km of its course, below the Czech-Polish border, in Dolnośląskie Voivodeship. The problems of water management in the context of the reservoir’s functions have been analyzed; these are: flood control, the provision of water during low water level periods for the Water Treatment Plant in Marciszów, the provision of drinking water for the city of Wałbrzych as well as the provision of proper flow in the Bóbr river bed downstream from the reservoir. Due to its localization right below the border with the Czech Republic, the reservoir is exposed to a number of problems. The study has found that the main problems of water management in the basin area included unsatisfactory state of water and wastewater management in the basin, unsatisfactory state of the surface water quality in the basin area of the reservoir, poor condition of streams and drainage ditches, improper arrangement of arable lands and large downslopes and a lack of monitoring stations on tributaries of the reservoir. It has been found that the hydrochemical conditions in the Bukówka reservoir’s section are unfavorable for it. From the eutrophication point of view, the water flowing into the tank is characterized by a large content of nutrients, especially nitrates, phosphates and BOD5. In order to counteract eutrophication it is necessary to lower the concentration of nutrients in the water flowing into the tank. One of the basic ways to do so is to restore the water and wastewater management in the reservoir’s basin. Studies in the Bukówka reservoir provide important information concerning the state of the purity of the water supplying the reservoir. In order to obtain accurate information on the state of purity, a monitoring of hydrological and water quality should be continued. The studies are a part of the strategy of protection of the quality of transboundary waters, proposed in the Convention on the Protection and Use of Transboundary Watercourses and International Lakes of 1992.
Źródło:
Journal of Ecological Engineering; 2015, 16, 2; 52-60
2299-8993
Pojawia się w:
Journal of Ecological Engineering
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Rolnicze wykorzystanie ciepła odpadowego wód zrzutowych z elektrowni
Autorzy:
Rosik-Dulewska, C.
Prewysz-Kwinto, J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/807245.pdf
Data publikacji:
1989
Wydawca:
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
Tematy:
cieplo odpadowe
wody zrzutowe
elektrownie
ochrona srodowiska
intensyfikacja produkcji
ogrzewanie
szklarnia
hodowla ryb
Źródło:
Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych; 1989, 380
0084-5477
Pojawia się w:
Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Analysis of Water Management of the Michalice Reservoir in Relation to Its Functions
Analiza gospodarki wodnej zbiornika Michalice w aspekcie jego założonych funkcji
Autorzy:
Wiatkowski, M.
Rosik-Dulewska, C.
Tymiński, T.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/388129.pdf
Data publikacji:
2010
Wydawca:
Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
zbiorniki wodne
gospodarka wodna
eksploatacja zbiornika
jakość wody
water reservoirs
water management
exploitation of reservoir
water quality
Opis:
This paper focuses on the example of the Michalice reservoir located on the Widawa River. Its main functions are decreasing of flood danger beneath the reservoir, an availability of stored water in the basin for agriculture purposes and electric energy production, a creation of conditions for recreational use. Current water administration was analyzed. Special attention was paid to the proper use of the reservoir, and the benefits of its existence: the eutrophication rates, the classification of water, fish living and bathing purposes. It was affirmed that, the reservoir decreases the flood danger below the basin but it creates limited possibilities for recreation and pisciculture. Improper water management generates a danger of overflow onto the terrains around the reservoir. A small hydroelectric power station and fish ladder do not accomplish their tasks. Suggestions on how an improved water administration on the Michalice reservoir can occur are given.
Na przykładzie zbiornika Michalice na rzece Widawie, którego założonymi funkcjami są zmniejszenie zagrożenia powodziowego poniżej zbiornika, wykorzystanie zgromadzonej w zbiorniku wody dla rolnictwa i do produkcji energii elektrycznej, stworzenie warunków do wypoczynku i rekreacji, przeanalizowano aktualną gospodarkę wodną. W pracy wykonano analizę odpływów wody ze zbiornika do rzeki Widawy, poziomów wody w zbiorniku i jakooeci wody retencjonowanej w zbiorniku. Szczególną uwagę zwrócono na ważne, z punktu widzenia prawidłowego użytkowania zbiornika walory użytkowe wody: ocenę eutrofizacji wód zbiornika, klasyfikację wód do bytowania ryb i do kąpieli. Stwierdzono, że zbiornik zmniejsza zagrożenie powodziowe poniżej zbiornika i stwarza ograniczone możliwości dla rekreacji i hodowli ryb. Niewłaściwa gospodarka wodna na zbiorniku stwarza jednak zagrożenie podtopień terenów wokół czaszy zbiornika. Mała elektrownia wodna i przepławka dla ryb nie spełniają stawianych im zadań. W pracy podano propozycje prawidłowych zasad gospodarki wodnej na zbiorniku Michalice.
Źródło:
Ecological Chemistry and Engineering. A; 2010, 17, 11; 1505-1516
1898-6188
2084-4530
Pojawia się w:
Ecological Chemistry and Engineering. A
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Inflow of Pollutants to the Bukówka Drinking Water Reservoir from the Transboundary Bóbr River Basin
Dopływ zanieczyszczeń do zbiornika wody pitnej Bukówka z obszaru transgranicznego zlewni rzeki Bóbr
Autorzy:
Wiatkowski, M.
Rosik-Dulewska, C.
Kasperek, R.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1818562.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Politechnika Koszalińska. Wydawnictwo Uczelniane
Tematy:
zbiornik wodny
rzeka
zlewnia
wody transgraniczne
jakość wód
water reservoir
river
basin
transboundary waters
water quality
Opis:
Obecnie istnieje zwiększone zainteresowanie zarządzaniem zasobami wodnymi, w tym jakością wody, na obszarach transgranicznych. Sytuacja nabiera szczególnego znaczenia, gdy na rzece transgranicznej zlokalizowany jest zbiornik zaporowy, m.in. wykorzystujący retencjonowane wody do celów zaopatrzenia w wodę. Wówczas niezmiernie ważne sa badania jakości wód w zlewni powyżej zbiornika, przede wszystkim w aspekcie wprowadzania do tych wód zanieczyszczeń, zarówno w górnym biegu rzeki transgranicznej, jak i w kolejnych punktach biegu rzeki. Praca przedstawia analizę dopływu zanieczyszczeń z obszaru transgranicznego zlewni rzeki Bóbr do zbiornika wody Bukówka, w aspekcie jej retencjonowania w zbiorniku. Przeanalizowano jakość wody pięciu cieków zasilających zbiornik: rzeka Bóbr, Opawa, Złotna, Bachorzyna i Paprotki, jakość wody retencjonowanej w zbiorniku i odpływającej ze zbiornika oraz rozpoznano przyczyny jej przestrzennego zróżnicowania a także czasowej ich zmienności. W pracy ponadto przedstawiono ocenę eutrofizacji analizowanych wód, oceniono czy badane wody są wrażliwe na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych, do spożycia oraz wykonano ocenę zlewni zbiornika Bukówka pod kątem dostawy materii do zbiornika. Ocenę jakości wody w analizowanych ciekach i zbiorniku wykonano analizując takie wskaźniki jak: NO3-, NO2-, NH4+, PO43-, BOD5, odczyn wody, przewodność elektrolityczną, temperaturę wody i zawiesinę ogólną. Wyniki badań własnych jakości wody rzeki Bóbr uzupełniono wynikami uzyskanymi z WIOŚ Wrocław i z Czech. Wyniki przeprowadzonych w okresie 2006–2007 badań jakości wody na terenie polskiej części zlewni zbiornika Bukówka wykazały, że wody te ze względu na stężenia fosforanów, BZT5 i zawiesiny ogólnej przekroczyły wartości graniczne wskaźników jakości wód odnoszące się do jednolitych części wód powierzchniowych w ciekach naturalnych takich jak rzeka właściwe dla klasy II. Natomiast stężenia N-NO3- i odczyn zakwalifikowały wody do II klasy jakości wód, odnoszących się do jednolitych części wód powierzchniowych w ciekach naturalnych, takich jak rzeka. W pracy stwierdzono, że badane wody z terenu zlewni zbiornika Bukówka nie są wrażliwe na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych. Natomiast zlewnia zbiornika Bukówka charakteryzuje się małą podatnością na uruchomienie ładunku zdeponowanego na jej obszarze i niewielką możliwością dotarcia jej do zbiornika. Z punktu widzenia procesu eutrofizacji uwarunkowania hydrochemiczne występujące w zlewni zbiornika Bukówka, w aspekcie realizowanych przez zbiornik funkcji, są dla niego niekorzystne. Główną przyczyną tego stanu są wysokie stężenia fosforu pochodzącego ze ścieków bytowych z miejscowości położonych w badanej zlewni. Wody zbiornika Bukówka nie nadają się do bytowania ryb łososiowatych i karpiowatych. Natomiast ocena przydatności wody odpływającej ze zbiornika Bukówka do spożycia wykazała, że wartości: temperatury wody, przewodności elektrolitycznej, azotanów i amoniaku nie przekroczyły wartości granicznych kategorii A1. Wartości odczynu wody zakwalifikowały badane wody do kategorii A2. Wartości graniczne kategorii A3 przekroczone zostały pod względem zawiesiny ogólnej i BZT5. W pracy wykazano, że zbiornik Bukówka wpływał korzystnie na zmiany jakości wody rzeki Bóbr i innych czterech dopływów: Opawa, Złotna, Bachorzyna i Paprotki. Woda odpływająca ze zbiornika w porównaniu z wodą dopływającą do zbiornika charakteryzowała się większymi wartościami średnich stężeń azotynów, odczynu wody i temperatury wody. Ze względu na transgraniczny charakter rzeki Bóbr, na której zlokalizowany jest zbiornik Bukówka, istotne jest ograniczenie dopływu zanieczyszczeń do niej oraz monitorowanie stanu czystości wody w ciekach i zbiorniku. Kompleksowy monitoring hydrologiczny i jakości wody w zlewni zbiornika będzie pomocny do podejmowania działań na rzecz ochrony wód w zlewni oraz umożliwi prowadzenie racjonalnej gospodarki wodnej na obszarze polskiej i czeskiej części zlewni. Najważniejsze działania dla wód przekraczających granicę polsko-czeską powinny dotyczyć ochrony tych wód przed zanieczyszczeniami, poprawy stanu gospodarki wodno-ściekowej w zlewni oraz poprawy jakości wody.
Źródło:
Rocznik Ochrona Środowiska; 2015, Tom 17, cz. 1; 316-336
1506-218X
Pojawia się w:
Rocznik Ochrona Środowiska
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-15 z 44

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies