Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "wody podziemne" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-8 z 8
    Tytuł:
    Możliwości zagospodarowania wód o zróżnicowanej mineralizacji z rejonu Czarnej
    Mineralization waters in Czarna region - management feasibility study
    Autorzy:
    Macuda, J.
    Winid, B.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/300311.pdf
    Data publikacji:
    2006
    Wydawca:
    Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie. Wydawnictwo AGH
    Tematy:
    wody podziemne
    wody mineralne
    wskaźniki hydrochemiczne
    underground waters
    mineral waters
    hydrochemical indicators
    Opis:
    W rejonie Karpat występują zwykłe wody podziemne, wody o podwyższonej mineralizacji, mineralne wody lecznicze, wody swoiste uznane za lecznicze oraz solanki. W artykule dokonano jakościowej oceny wód występujących w rejonie Kopalni Ropy Naftowej Czarna. Generalnie są to wody wodorowęglanowe, a wśród kationów przeważa Ca2+ i Na+. Policzone na podstawie zawartości poszczególnych jonów wskaźniki hydrochemiczne [wzór] wskazują, że są to wody ze strefy aktywnej infiltracji. Natomiast wartości wskaźnika chlorkowo-bromkowego świadczą o ich związku ze złożami węglowodorów. Dokonano także oceny jakości wód w aspekcie możliwości ich zagospodarowania
    In the Karpaty region natural mineral ground waters occur as a varied mineralization waters, therapeutic mineral waters and brine. The evaluation of mineral waters which occur in petroleum mine - Czarna was presented in the paper. Among the waters' mineral components, HCO3- , Ca2+ and Na+ were the predominant ions. Hydro-chemical indicators calculated on the basis of following ions content: [formula]; suggest the water intake from the active infiltration zone. The values of the chloro-bromide indicator proved the coexistence of water and hydrocarbon deposit. The evaluation of the water quality has been conducted to assess the feasibility of water management
    Źródło:
    Wiertnictwo, Nafta, Gaz; 2006, 23, 1; 319-324
    1507-0042
    Pojawia się w:
    Wiertnictwo, Nafta, Gaz
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Zanieczyszczenie wód podziemnych substancjami węglowodorowymi w rejonie rafinerii ropy naftowej
    Groundwater contamination with hydrocarbons near an oil refinery
    Autorzy:
    Macuda, J.
    Solecki, T.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/300313.pdf
    Data publikacji:
    2006
    Wydawca:
    Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie. Wydawnictwo AGH
    Tematy:
    zanieczyszczenia wód
    wody podziemne
    węglowodory
    groundwaters
    contaminations to water
    hydrocarbons
    Opis:
    Rafinerie ropy naftowej należą do zakładów przemysłowych, w których najczęściej dochodzi do zanieczyszczenia środowiska wodnego różnego rodzaju węglowodorami ropopochodnymi. Zanieczyszczenie wód może być spowodowane rozszczelnieniem zarówno instalacji produkcyjnych, zbiorników magazynowych ropy naftowej oraz jej produktów, jak i instalacji do napełniania cystern produktami naftowymi. W artykule przedstawiono wyniki badań stanu jakościowego wód podziemnych w zakresie zawartości węglowodorów na terenie jednej z polskich rafinerii ropy naftowej. Na podstawie porównania wyników badań hydrochemicznych próbek wód podziemnych do wartości progowych w zakresie wymaganych standardów jakościowych środowiska wodnego stwierdzono, że wody podziemne są zanieczyszczone substancjami węglowodorowymi ponad ustalone standardy, co kwalifikuje je do oczyszczania
    Oil refineries belong to the industrial plants where water environment is most frequently contaminated with hydrocarbons. Water may be contaminated through leaking production installments, storages of oil and oil products, as well as the installment for filling the cisterns with oil products. The results of quantitative analyses of groundwaters for the hydrocarbons content in the area of an oil refinery in Poland is presented in the paper. The comparison of the standard water environment quality threshold values and the results of analyses of groundwater samples revealed that hydrocarbon contaminations in the analysed groundwaters exceeded the admissible standards, and thus, have to be cleaned
    Źródło:
    Wiertnictwo, Nafta, Gaz; 2006, 23, 1; 313-318
    1507-0042
    Pojawia się w:
    Wiertnictwo, Nafta, Gaz
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Ocena zmian chemizmu wód podziemnych w rejonie składowiska odpadów chemicznych
    Evaluation of changes of groundwater chemistry in the area of a chemical waste landfill
    Autorzy:
    Macuda, J.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/300019.pdf
    Data publikacji:
    2007
    Wydawca:
    Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie. Wydawnictwo AGH
    Tematy:
    ochrona środowiska
    wody podziemne
    składowiska odpadów
    groundwaters
    environmental protection
    landfill
    Opis:
    Przemysł chemiczny wywiera bardzo silny i różnorodny wpływ na wszystkie elementy środowiska naturalnego. Jednym z istotniejszych sposobów jego negatywnego oddziaływania jest składowanie odpadów powstających w różnych procesach technologicznych. Dotyczy to głównie odpadów powstających przy produkcji nawozów azotowych i tworzyw sztucznych, które zawierają znaczne ilości wymywalnych składników zarówno organicznych, jak i nieorganicznych. Składowane odpady, zwłaszcza w źle uszczelnionych składowiskach, są istotnym źródłem skażenia wód podziemnych i powierzchniowych. W artykule przedstawiono wyniki badań laboratoryjnych wód podziemnych w rejonie składowiska i na podstawie analizy zmian koncentracji wybranych wskaźników pokazano trendy zmian jakości wód odpływających z omawianego rejonu.
    Chemical industry exerts a very strong and diversified influence on all environmental elements. One of the existing ways of its negative influence is deposition of waste produced during various technological processes. This mainly refers to the waste generated during nitrogeneous fertilizers and plastics production; the waste contains considerable amounts of washable organic and inorganic components, especially in the case of leaky landfills. Such waste, mainly disposed in untight landfills, is a significant source of contamination of surface and groundwaters. The results of laboratory analyses of groundwaters near the landfill and analyses of changes of concentrations of selected indices created bases for trends of qualitative changes of waters flowing out of the analyzed area.
    Źródło:
    Wiertnictwo, Nafta, Gaz; 2007, 24, 1; 307-315
    1507-0042
    Pojawia się w:
    Wiertnictwo, Nafta, Gaz
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Badanie jakości wód podziemnych w rejonie składowiska odpadów "Za Białą"
    Qualitative analysis of groundwaters in the area of waste landfill "Za Białą"
    Autorzy:
    Macuda, J.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/300105.pdf
    Data publikacji:
    2008
    Wydawca:
    Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie. Wydawnictwo AGH
    Tematy:
    ochrona środowiska
    wody podziemne
    jakość wód
    składowiska odpadów
    environmental protection
    groundwaters
    water quality
    landfill
    Opis:
    Składowiska odpadów wytwarzanych w przemyśle chemicznym i energetyce wywierają bardzo silny i różnorodny wpływ na wszystkie elementy środowiska naturalnego. Ich negatywne oddziaływanie szczególnie dotyczy środowiska gruntowo-wodnego, zwłaszcza w przypadku nieuszczelnionych lub źle uszczelnionych składowisk odpadów. Powstające w złożu odpadów toksyczne odcieki bezpośrednio infiltrują do wód podziemnych i powierzchniowych. W artykule przedstawiono wyniki badań laboratoryjnych wód podziemnych w rejonie składowiska "Za Białą" i na podstawie analizy zmian koncentracji wybranych wskaźników pokazano trendy zmian jakości wód odpływających z omawianego rejonu.
    Landfills contaning waste produced by the chemical and energy industry exert a very strong impact on all elements of natural environment. Their negative influence concentrates on ground and water environment, especially in the case of unsealed or badly sealed landfills. Toxic seepages infiltrating ground- and surface waters are formed. The results of laboratory analyses of groundwaters in the area of landfill "Za Białą" as well as the analyses of concentrations of selected parameters revealed quality trends of waters outflowing from the discussed area.
    Źródło:
    Wiertnictwo, Nafta, Gaz; 2008, 25, 2; 475-482
    1507-0042
    Pojawia się w:
    Wiertnictwo, Nafta, Gaz
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Badanie zmian chemizmu wód podziemnych w rejonie składowiska odpadów przemysłowych
    Analysis of changes in groundwater chemistry near industrial landfills
    Autorzy:
    Macuda, J.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/299475.pdf
    Data publikacji:
    2005
    Wydawca:
    Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie. Wydawnictwo AGH
    Tematy:
    chemizm wód podziemnych
    wody podziemne
    odpady przemysłowe
    składowiska odpadów
    groundwater chemistry
    groundwaters
    industrial wastes
    industrial landfills
    Opis:
    Odpady przemysłowe charakteryzują się stosunkowo dużą uciążliwością dla środowiska. Dotyczy to głównie odpadów powstających w przemyśle chemicznym, a zwłaszcza tych, które powstają przy produkcji nawozów azotowych i tworzyw sztucznych. Odpady te zawierają znaczne ilości wymywalnych składników zarówno organicznych jak i nieorganicznych. Odcieki infiltrujące do wód podziemnych z nieuszczelnionych lub źle uszczelnionych składowisk odpadów zawierają duże ilości związków amonowych, arsenu, chromu, ołowiu, miedzi, cynku, żelaza oraz związków organicznych. W artykule przedstawiono wyniki prowadzonego monitoringu wód podziemnych w rejonie ocenianego składowiska odpadów oraz pokazano trendy zmian ich jakości. Otrzymane wyniki mogą być podstawą do podejmowania dalszych działań dotyczących ograniczenia negatywnego wpływu składowiska na wody podziemne i powierzchniowe.
    Industrial waste is environmentally noxious. This mainly refers to waste produced by chemical industry, mainly phosphatic fertilizers and plastics. Such waste contains considerable amounts of washable organic and inorganic components. Seepages penetrating the groundwaters from untight or badly sealed landfills contain ammonia, arsenic, chromium, lead, copper, zinc, iron and organic compounds. The results of groundwater monitoring of groundwaters near the analyzed landfill show their qualitative changes and the measures for improving it. The obtained results can be a basis for further decisions regarding the reduction of the negative impact of the landfill on groundwaters and surface waters.
    Źródło:
    Wiertnictwo, Nafta, Gaz; 2005, 22, 1; 225-231
    1507-0042
    Pojawia się w:
    Wiertnictwo, Nafta, Gaz
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Ocena rezerwy dostępnych zasobów wód podziemnych w zlewniach bilansowych na potrzeby szczelinowania hydraulicznego
    Assessment of the reserve of available groundwater resources in balance catchments for hydraulic fracturing
    Autorzy:
    Duda, R.
    Maruta, M.
    Macuda, J.
    Tyszewski, S.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2075635.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy
    Tematy:
    wody podziemne
    zasoby
    rezerwa
    szczelinowanie hydrauliczne
    gaz łupkowy
    groundwater
    available resources
    reserve
    hydraulic fracturing
    shale gas
    Polska
    Opis:
    The paper presents a methodology for estimating reserves of available groundwater resources for use, inter alia, for the purpose of fracturing unconventional gas reservoirs. The assessment is based on the balance ofgroundwater available resources and water abstraction with the amount allowed by water intakes permits. The balance included a variant of the assessment of reserves of groundwater available resources under conditions of several years of drought, i.e. guaranteed resources. Estimation of reserves of groundwater resources was applied to water-management regions and to smaller units - the balance catchments, designated in the regions in order to determine the available surface water resources. The reserve of groundwater resourcesfor established and guaranteed resources was estimatedfor the selected water-management region - the Wietcisa river catchment. This catchment is part of the Stara Kiszewa concession for the exploration and exploitation of shale gas resources in the Lower Paleozoic Baltic Basin, northern Poland.
    Źródło:
    Przegląd Geologiczny; 2017, 65, 11/2; 1197--1201
    0033-2151
    Pojawia się w:
    Przegląd Geologiczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Ocena zmian jakości wód podziemnych w obrębie wysadu solnego "Dębina"
    Qualitative evaluation of groundwater changes within the saline diapir "Dębina"
    Autorzy:
    Macuda, J.
    Winid, B.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/300153.pdf
    Data publikacji:
    2008
    Wydawca:
    Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie. Wydawnictwo AGH
    Tematy:
    wody podziemne
    węgiel brunatny
    wysad solny "Dębina"
    kopalnia węgla brunatnego
    Bełchatów
    groundwaters
    lignite
    saline diapir "Dębina"
    lignite opencast mining
    Opis:
    W celu wydobycia węgla brunatnego metodą odkrywkową prowadzone jest wyprzedzająco odwodnienie złoża systemem studni wielkośrednicowych. Prace odwadniające powodują znaczny wzrost spadków hydraulicznych na kierunku dopływu wód do rejonu odkrywki. Ze względu na występowanie pomiędzy Polem "Bełchatów" i Polem "Szczerców" wysadu solnego "Dębina", zaistniała konieczność ochrony jego struktury za pomocą bariery studni odwadniających. Jej zadaniem jest m.in. ograniczenie przepływu wód w strefie wysadu i w konsekwencji ograniczenie mineralizacji pompowanych wód w wyniku rozmywania jego struktury. W artykule przedstawiono analizę zmian jakości wód podziemnych w obrębie wysadu solnego w warunkach wymuszonego przepływu wód podziemnych.
    Opencast extraction of lignite is preceded by dewatering of the field with a system of large diameter wells. Dehydration works result in a considerable increase of hydraulic drops following the direction of water flow towards the opencast. Owing to the presence of a saline diapir "Dębina" between the fields "Bełchatów" and "Szczerców", a barrier made of dewatering wells had to be made to protect the diapir structure. Its task is, e.g. limiting the water flow within the diapir, and consequently, reducing mineralization of pumped waters from washing out of the diaper structure. The quality changes of groundwater composition within the saline diapir in the conditions of enhanced groundwater flow have been analyzed in the paper.
    Źródło:
    Wiertnictwo, Nafta, Gaz; 2008, 25, 2; 489-495
    1507-0042
    Pojawia się w:
    Wiertnictwo, Nafta, Gaz
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Feasibility analysis of groundwater abstraction for gas shale fracturing in the Lublin Basin (Eastern Poland)
    Ocena możliwości poboru wód podziemnych do szczelinowania łupków gazonośnych w Basenie Lubelskim (wschodnia Polska)
    Autorzy:
    Duda, R.
    Macuda, J.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/963985.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    groundwater
    water supply
    hydraulic fracturing
    water-bearing capacity
    specific capacity
    Lublin Cretaceous
    Lublin Basin
    shale gas
    wody podziemne
    zaopatrzenie w wodę
    szczelinowanie skał
    wodonośność
    wydajność jednostkowa
    kreda lubelska
    basen lubelski
    gaz łupkowy
    Opis:
    Natural gas extraction from shale rock necessitates hydraulic fracturing of rocks, which involves large amounts of fracture fluids made of 90.5% of water. The authors focus on feasibility of groundwater abstraction for the purpose of applying fracture fluids in wells of the Lublin Basin – area of perspective unconventional gas exploitation from the Ordovician and the Silurian shales. These data refer to the expected specific capacity of wells abstracting groundwater from main useful aquifers. Specific capacity of a well (q) belongs to high-certainty empirical parameters, characterizing water-bearing capacity of rocks at a regional scale. The spatial evaluation of q was based on respective data coming from 7 sheets of the Hydrogeological Map of Poland (scale 1:200,000) covering research area. Specific capacity q was calculated for wells abstracting water from the Upper Cretaceous, Tertiary and Quaternary aquifers in areas presented on particular sheets of the map. Authors determined the variability distribution and the cumulative probability plots of q values, indicating a range which corresponded to a sum of standard deviation (SD) above and below median (X–), i.e. X– ± 1SD. On the total the interval included 68.2% of data. The results reveal that 0.6 ≤ q ≤ 40 m3h–1 per 1 meter of drawdown for the Upper Cretaceous rocks in the eastern part of the area, and 1.1 ≤ q ≤ 110 m3h–1 per 1 meter in the western part, being a result of more intense fracturing and fissuring. Owing to the scarcity of data, q values of wells screened at the Tertiary and Quaternary aquifers are given jointly for the whole area: 0.8 ≤ q ≤ 20 and 1.0 ≤ q ≤ 10 m3h–1 per 1 meter, respectively. The obtained specific capacities are high. When the wells are properly designed, their discharges may reach about ca. 100 m3h–1.
    Eksploatacja gazu ziemnego ze skał łupkowych wiąże się z wykonaniem w każdym poziomym odcinku otworu wielu zabiegów hydraulicznego szczelinowania skał. Zabiegi te realizowane są przy wykorzystaniu dużych ilości cieczy szczelinujących, które w 90.5% składają się z wody, 9.0% piasku właściwych parametrów technologicznych cieczy. Zapotrzebowanie na wodę do szczelinowania wzrasta wraz ze zwiększeniem zwięzłości i głębokości zalegania łupków gazonośnych. W związku z tym właściciele koncesji na eksploatację gazu ze skał łupkowych oczekują informacji o możliwościach poboru wód podziemnych w celu szczelinowania. W pracy przedstawiono ocenę realnych możliwości poboru wód podziemnych do przygotowania cieczy szczelinujących dla otworów eksploatacyjnych gazu niekonwencjonalnego w obszarze basenu lubelskiego, będącego rejonem perspektywicznej eksploatacji gazu z łupków ordowiku i syluru (dolny paleozoik). Możliwości poboru wody zbadano na podstawie oczekiwanych wydajności jednostkowych studni ujmujących wody głównego użytkowego poziomu wodonośnego (GUPW) w rejonie badań. GUPW na przeważającej części tego obszaru związany jest ze skałami górnej kredy – spękanymi marglami, kredą, opokami, wapieniami i gezami, a także utworami czwartorzędu i trzeciorzędu. Znajomość wartości wydatku jednostkowego umożliwia zaprojektowanie ujęcia stosownie do określonych potrzeb. Witczak et al. (1999) proponują przyjęcie wydatku jednostkowego studni (q), jako obiektywnej danej empirycznej cechującej się wysokim wskaźnikiem pewności, w celu charakterystyki wodonośności poziomów wodonośnych w skali regionalnej. Przestrzenną ocenę wartości q oparto na danych zestawionych w 7 arkuszach Mapy hydrogeologicznej Polski w skali 1:200,000 (MHP). Dane dotyczyły q uzyskiwanych przy określonych maksymalnych depresjach poziomu wody. Obliczono q studni ujmujących wodę z GUPW w formacjach kredy górnej, trzeciorzędu i czwartorzędu, w granicach obszarów arkuszy MHP lub ich części znajdujących się w zasięgu obszaru badań (Fig. 1). Zanalizowano rozkłady zmienności i skumulowanej gęstości prawdopodobieństwa w celu uzyskania odpowiednich zakresów zmienności wartości q studni ujmujących wodę z badanych trzech formacji litostratygraficznych (Fig. 2, 3). Wyróżniono na wykresach zakres równy sumie jednego odchylenia standardowego (SD) powyżej i poniżej wartości mediany (X–), czyli X– ± 1SD. W tym przedziale zawiera się po 34.1% danych o wartościach odpowiednio: większych i mniejszych od mediany; łącznie przedział zawiera 68.2% danych. Na będących źródłem danych arkuszach MHP obejmujących obszar badań, ilość danych dotyczących studni ujmujących wodę z utworów czwartorzędu i trzeciorzędu zazwyczaj jest mniejsza niż 30. Wykonano więc zestawienie q także dla danych skumulowanych w odniesieniu do poszczególnych poziomów litostratygraficznych (Fig. 3b). Uzyskane wyniki w odniesieniu do skał kredy górnej wskazują, że analizowany obszar dzieli się na bardziej wodonośną część położoną na zachód od rzeki Wieprz, tj. w granicach arkuszy „Łuków”, „Lublin”, „Rzeszów” oraz słabiej wodonośną część położoną na wschód od tej rzeki, czyli w obszarach arkuszy „Włodawa”, „Chełm” i „Tomaszów Lubelski”. W zakresie X– ± 1SD w strefach występowania margli ilastych i kredy piszącej (część wschodnia obszaru) q zawierają się w przedziale 0.6 ≤ q ≤ 40 m3h–1 na 1 m depresji. W rejonach występowania opok, gez, margli i wapieni (część zachodnia) q jest w przedziale 1.1 ≤ q ≤ 110 m3h–1 na 1 m. Wartości q studni zafiltrowanych w utworach trzeciorzędu i czwartorzędu, za względu na małą ilość danych analizowano łącznie dla całego obszaru badań i stwierdzono, że zawierają się w przedziale X– ± 1SD odpowiednio 0.8 ≤ q ≤ 20 m3h–1 na 1m oraz 1.0 ≤ q ≤ 10 m3h–1 na 1m. Oprócz zmienności litologicznej, rozkład zmienności q w skali regionalnej w danym poziomie litostratygraficznym ma charakter lognormalny. Projektując studnie ujmujące wodę w obszarze badań z utworów kredy górnej zaleca się przyjmowanie wartości dolnej granicy przedziału zmienności X– ± 1SD zestawionych w Tabeli 1. Projektując ujęcia wody z utworów trzeciorzędu lub czwartorzędu, z uwagi na małą liczbę danych dotyczących tych poziomów w zasięgach arkuszy bedących źródłem danych, zaleca się przyjmowanie wartości dolnej granicy przedziału zmienności określonego dla danych połączonych ze wszystkich arkuszy (Tabela 1). Obliczenie przewidywanej wielkości poboru wód podziemnych pojedynczą studnią w granicach koncesji na eksploatację gazu łupkowego w Basenie Lubelskim można wykonywać na podstawie wartości q przedstawionych w pracy. Stwierdzone w wyniku badań wartości q są wysokie i gwarantują, przy prawidłowym zaprojektowaniu lokalizacji i budowy studni, uzyskiwanie wydajności od kilkudziesięciu do ponad 100 m3h–1 wody.
    Źródło:
    Archives of Mining Sciences; 2015, 60, 1; 303-312
    0860-7001
    Pojawia się w:
    Archives of Mining Sciences
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-8 z 8

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies