Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "etologia" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-14 z 14
    Tytuł:
    Biologiczne korzenie kultury w ujęciu Konrada Lorenza
    Biological roots of culture according to Konrad Lorenz
    Autorzy:
    Perz, Tomasz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/442238.pdf
    Data publikacji:
    2018-12-15
    Wydawca:
    Towarzystwo Wiedzy Powszechnej w Szczecinie
    Tematy:
    etologia
    ewolucja
    fulguracja
    kultura
    ethology
    evolution
    fulguration
    culture
    Opis:
    Artykuł przedstawia poglądy „twórcy etologii” Konrada Lorenza na temat powstania kultury. Kluczowym pojęciem jest fulguracja, która stanowi podstawową kategorię filozoficzną autora. Pojęcie to opisuje naturę procesu powstania czegoś wcześniej nieistniejącego. Autor, przyjmując paradygmat ewolucyjny K. Lorenz, ukazuje filogenetyczne źródła zaistnienia tego fenomenu w historii organicznego stawania się. Określa również wstępne potrzebne do integracji zdolności powstałych w wyniku filogenezy w nową jakość, którą stanowi ludzka kultura, podlegająca dalszej filogenezie i nowym mechanizmom rozwoju ludzkiego ducha. Opisany w ten sposób proces uczłowieczenia rozgranicza pomiędzy tym, co ludzkie i tym, co zwierzęce, i daje narzędzia do poznania, co w strukturze naszego zachowania wynika z dziedzictwa biologicznego, a co podlega prawom rozwoju kultury. Konrad Lorenz traktuje kulturę jako system żywy i bada ją metodami biologicznymi; ukazuje przy tym zagrożenia ludzkiej kultury i proponuje środki zapobiegające tym zagrożeniom.
    The article presents the views of Konrad Zacharias Lorenz, the ‘creator of ethology’, on the origins of culture. The key term is ‘fulguration’, which is the basic philosophical category of the author. This term depicts the nature of the process during which something that has not existed before comes into being (in standard English its meaning is different, from Latin fulgur, ‘lightning’). Accepting the evolutionary paradigm Lorenz reveals the phylogenetic sources of the coming into existence of that phenomenon in the history of organic emergence. He also defines the preliminary (requirements) that were indispensable for integrating the abilities resulting from phylogeny into a new quality: the human culture, liable for further phylogeny and new mechanisms of the development of the human spirit. The humanising process described in that way distinguishes between what is human and what is animal, and supplies instruments to discern what – in the structure of our behaviour – results from our biological heritage and what is subject to the cultural development. Lorenz treats culture as a living system and studies it with biological methods, showing the threats of human culture and proposes measures to prevent them.
    Źródło:
    Edukacja Humanistyczna; 2018, 2; 17-25
    1507-4943
    Pojawia się w:
    Edukacja Humanistyczna
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    From the ethology of animals to the human ecology
    Od etologii zwierząt do ekologii człowieka
    Autorzy:
    Łepko, Zbigniew
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1062698.pdf
    Data publikacji:
    2020-12-31
    Wydawca:
    Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
    Tematy:
    etologia
    zwierzęta
    ekologia człowieka
    kultura
    człowiek
    ethology
    animals
    human ecology
    culture
    humans
    Opis:
    The title “From the ethology of animals to human ecology” acknowledges both the theories of evolution developed in numerous scientific fields of science, and the academic achievements of Konrad Lorenz and his partners, the development of which are shown through the order of studies they published, from the scope of classical ethology and the row of humanities, to philosophy and human ecology. Lorenz conducted an ethological examination of human culture, thereby uncovering its biological bases, its dynamics, social pathologies and means for overcoming them. Thanks to this Lorenz gained an insight into the character of the crisis of contemporary civilization, described and diagnosed it, presented the causes and proposed a cure. Lorenz recommended mobilizing efforts to create an ecological ethos for those surviving on Earth. Today it isn’t possible to predict the future of Homo sapiens on our planet, however, it is our duty to prepare for our struggle to survive. It is not only about survival but also about the preservation of the human way of life. This is a matter of biological and spiritual survival. Therefore, Lorenz’s ethological humanism takes on the mantle of a new ‘evolutionary humanism’.
    Artykuł Od etologii zwierząt do ekologii człowieka dotyczy silnego wpływu darwinowskiej teorii ewolucji na kulturę europejską z przełomu XIX i XX w. W ślad za tym koncentruje uwagę na  osiągnięciach badawczych Konrada Lorenza i jego współpracowników. Ich rozwój uwidaczniają kolejne opracowania z zakresu humanistycznej relewancji etologii klasycznej, aż po filozofię i ekologię człowieka. Lorenz przeprowadził badanie etologiczne kultury ludzkiej, odkrywając w ten sposób jej biologiczne podstawy, jej dynamikę, społeczne patologie i sposoby ich przezwyciężania. Dzięki temu rozpoznał antropologiczny charakter kryzysu współczesnej cywilizacji, opisał go i zdiagnozował, przedstawił jego przyczyny i zaproponował antidotum. Tym samym stworzył teoretyczne podstawy etosu ekologicznego przetrwania cywilizowanej ludzkości. Choć dziś nie da się przewidzieć przyszłości Homo sapiens na naszej planecie, to jednak mamy obowiązek przygotować się do walki o przetrwanie. Nie chodzi przy tym jedynie o przetrwanie biologiczne, ale o zachowanie ludzkiego stylu życia. Z tej racji etologiczny humanizm Lorenza należy uznać za współczesną odmianę „humanizmu ewolucyjnego”.
    Źródło:
    Studia Ecologiae et Bioethicae; 2020, 18, 5; 193-202
    1733-1218
    Pojawia się w:
    Studia Ecologiae et Bioethicae
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Płeć i teorie – rozwój poglądów na temat płci w teoriach ewolucyjnych
    Gender and theories – development of views on gender in evolutionary theories
    Autorzy:
    Ober-Domagalska, Barbara
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/431734.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Uniwersytet Zielonogórski. Oficyna Wydawnicza
    Tematy:
    Darwin
    ewolucjonizm
    etologia
    socjobiologia
    psychologia ewolucyjna
    gender
    evolutionism
    ethology
    sociobiology
    evolutionary psychology
    Opis:
    Niniejszy artykuł poświęcony został analizie poglądów dotyczących płci i ról płciowych w ujęciu Karola Darwina i jego następców działających w różnych obszarach nauki. Problem „natura czy kultura” w tym dyskursie jest problemem podstawowym. W artykule zaprezentowano również argumenty krytyczne wobec teorii ewolucyjnych podnoszone przez grono badaczek feministek. Przedstawiono, jak ta krytyka wpłynęła na ewolucję poglądów ewolucjonistów: od samego K. Darwina poprzez badaczy zakotwiczonych w takich dziedzinach nauki, jak: zoopsychologia, etologia, socjobiologia, aż do psychologii ewolucyjnej. Pracę wieńczy podsumowanie, w którym zaprezentowano argumenty obrazujące możliwe połączenie poglądów prezentowanych przez nauki ewolucyjne ze stanowiskiem feministycznym na temat płci oraz możliwe przyszłe drogi rozwoju tych stanowisk.
    The main goal of this article is the analysis of sex/gender and its roles in terms of Charles Darwin’s and his successors’ theories. The problem of ‘nature vs. culture’ in this discourse is fundamental and I refer to it. I also present the critical arguments against evolutionary theories raised by feminists. It is also presented how this criticism influenced rethinking sex/gender from anevolutionary perspective: from Darwin himself through zoopsychology, ethology, sociobiology to evolutionary psychology. The arguments illustrating whether it is possible to combine the views presented by feminists and evolutionary science about sex/gender are presented. Finally, I wonder if it is possible to put a sign of equality between nature and culture in the context of human sexuality.
    Źródło:
    Dyskursy Młodych Andragogów; 2019, 20; 411-420
    2084-2740
    Pojawia się w:
    Dyskursy Młodych Andragogów
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    O pewnym dwugłosie w szkole lwowsko-warszawskiej. Normatywność między etologią a etyką empiryczną
    Two different viewpoints in the Lvov-Warsaw School. Normativity between ethology and empirical ethics
    Autorzy:
    Kmiecikowski, Waldemar
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/430871.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
    Tematy:
    ethology
    empirical ethics
    science
    normativity
    moral imperativeness
    etologia
    etyka empiryczna
    nauka
    normatywność
    imperatywność moralna
    Opis:
    This article critically discusses the ethological and ethical-empirical perspectives concerning the reflection on morality within the Lvov-Warsaw School. Focusing on Maria Ossowska’s research we highlight the tendency of ethological analysis to annihilate the specificity of moral normativity (moral imperativeness), as well as the ambiguity of Ossowska’s conclusions and her predilection for emotivism. Similarly, an examination of Tadeusz Czezowski’s views reveals a propension to argue for the scientific (empirical) status of axiological and deontic standards, which can be regarded as true or false statements. In conclusion, Maria Ossowska’s and Tadeusz Czezowski’s model of normativity is compared with the moral imperativeness available at the level of experimental moral philosophy.
    Artykuł krytycznie eksplikuje perspektywę etologiczną i etyczno-empiryczną refleksji nad moralnością, które pojawiają się w ramach szkoły lwowsko-warszawskiej. Poprzez odwołanie się do badań Marii Ossowskiej wyeksponowana zostaje skłonność analiz etologicznych do anihilacji specyfiki normatywności moralnej (imperatywności moralnej), jak również niejednoznaczność wniosków samej Marii Ossowskiej i jej predylekcja ku emotywizmowi. Eksploracja myśli Tadeusza Czeżowskiego natomiast odsłania naukowy (empiryczny) status norm aksjologicznych i deontycznych, które mogą być uznawane za zdania prawdziwe bądź fałszywe. Finalnie model normatywności Marii Ossowskiej i Tadeusza Czeżowskiego zostaje skonfrontowany z imperatywnością moralną dostępną na poziomie doświadczalnej 'datum morale'.
    Źródło:
    Studia Philosophiae Christianae; 2018, 54, 2; 83-109
    0585-5470
    Pojawia się w:
    Studia Philosophiae Christianae
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Próba określenia potrzeb osób zwiedzających Warszawski Ogród Zoologiczny
    An attempt to identify the needs of visitors to the Warsaw
    Autorzy:
    Mirecka, Anna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/470783.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
    Tematy:
    etologia
    ogród zoologiczny
    ekspozycja
    zachowanie się zwiedzających
    ethology
    zoological garden
    exhibits
    the behavior of visitors
    Opis:
    This article reviews research conducted in Warsaw’s Zoological Garden. The aim of the research was to define behavior and reactions of visitors. Examination was carried out on selected exhibitions: elephants, gorillas, jaguars, donkeys, and goats (3 newly-built and one traditional). 25 separate category of behaviors and reactions of visitors were evaluated in five social groups: F (female), F+Ch (female+child), M (male), M+Ch (male+child), and Ch (child). Behaviors and reactions were recorded in ordinal scale 0-1, and the total number of points revealed the most frequent behaviors and reactions. The results of this research indicate that there is a correlation among some behaviors and reactions, arrangement of exhibitions as well as a time of observation of displays. Another important finding was that the arrangement and the service had a great significance for increasing the attractiveness as well as educational value of an exhibition. The most interesting finding was that visitors watching modern naturalistic exhibits were making photographs of them even if the animals were hidden from their view. In general, therefore, it seems that modern naturalistic settings of animal exhibits are clearly more attractive for visitors than traditional ones.
    W artykule przedstawiono wyniki badań przeprowadzonych w Miejskim Ogrodzie Zoologicznym w Warszawie. Celem badań było określenie zachowań i reakcji osób zwiedzających Ogród Zoologiczny. Do badań zostały wybrane cztery ekspozycje. Trzy nowo pobudowane: dla jaguarów, goryli i słoni oraz jedną tradycyjną ekspozycję dla osła i kóz. Do obserwacji zachowań i reakcji zwiedzających – według 25 oddzielnych kategorii – wybrano pięć grup osób: K (kobieta), K+D (kobieta z dzieckiem), M (mężczyzna), M+D (mężczyzna z dzieckiem), D (dziecko). Zachowania i reakcje oceniano w skali porządkowej 0-1, a łączna liczba punktów ujmowała najczęstsze zachowania i reakcje. Wyniki tych badań wskazują, że istnieje korelacja między aranżacją miejsc widokowych a długością czasu spędzonego przy ekspozycji. Ponadto rozmieszczenie i obsługa ma wielkie znaczenie dla zwiększenia atrakcyjności, jak również wartości edukacyjnej ekspozycji. Najciekawszym odkryciem było to, że zwiedzający fotografowali nowoczesne naturalistyczne ekspozycje nawet jeśli zwierzęta były ukryte przed ich wzrokiem. Wydaje się, że dla zwiedzających współczesne naturalistyczne ekspozycje są atrakcyjniejsze niż tradycyjne ekspozycje.
    Źródło:
    Studia Ecologiae et Bioethicae; 2016, 14, 4; 27-47
    1733-1218
    Pojawia się w:
    Studia Ecologiae et Bioethicae
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Paradygmat poznawczy etologicznej Szkoły Lorenza-Tinbergena
    The Paradigm of Cognitive Ethological School of Lorenz – Tinbergen
    Autorzy:
    Sut, Anna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/495699.pdf
    Data publikacji:
    2015-05-31
    Wydawca:
    Towarzystwo Naukowe Franciszka Salezego
    Tematy:
    etologia
    zwierzęta
    Konrad Lorenz
    nauki behawioralne
    zachowanie zwierząt
    ethology
    animals
    behavioral sciences
    animal behavior
    Opis:
    The concept of the titular paradigm pertains to the works of Thomas Kuhn who, in the 1960s of the last century, referred it to all types of human cognition, especially to scientific cognition identified with natural science. Many historians point to the fact that Konrad Lorenz, who is recognized as the founder of modern ethology, gathered a group of biologists respecting a uniform research methodology. The cooperation of Konrad Lorenz with Nikolaas Tinbergen, which often led to creative disputes, had a number of fundamental effects for ethology, the most important of them concerning the ethological theory of instinct and the ethological theory of the laws ruling the functioning of stimuli. The cooperation between Lorenz and Tinbergen resulted in the fact that today we can talk about Lorenz-Tinbergen school of ethology which assigns this field of knowledge a permanent place among other types of human cognition, especially among different branches of evolutionary biology.
    Źródło:
    Seminare. Poszukiwania naukowe; 2015, 36, 2; 61-71
    1232-8766
    Pojawia się w:
    Seminare. Poszukiwania naukowe
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wymagania dotyczące warunków środowiskowych w chowie koni
    The requirements concerning environmental conditions in raising of the horses
    Autorzy:
    Fiedorowicz, G.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/239538.pdf
    Data publikacji:
    2007
    Wydawca:
    Instytut Technologiczno-Przyrodniczy
    Tematy:
    chów koni
    stajnia
    warunki środowiskowe
    etologia
    dobrostan
    mikroklimat
    horse breeding
    stables
    environmental conditions
    ethology
    animal welfare
    microclimate
    Opis:
    Przedstawiono czynniki kształtujące warunki środowiskowe w pomieszczeniach inwentarskich dla zwierząt gospodarskich z uwzględnieniem specyfiki chowu i hodowli koni. Są to: budynki inwentarskie, funkcjonalność budynków i urządzeń stałych, mechanizacja zabiegów technologicznych, technologia chowu, system utrzymania koni, organizacja stada, mikroklimat pomieszczeń i warunki technologiczno-budowlane dotyczące budynków dla koni w warunkach polskich.
    Paper discussed some factors creating the environmental conditions in the livestock buildings with particular attention to specificity of raising and breeding the horses. Considered factors include: design parameters of the livestock buildings, functionality of buildings and their technical equipment, mechanization of technological procedures, the technology of rearing, the systems of keeping horses, herd management and organization, microclimatic conditions in the rooms and the technological - building conditions referring to horse stables under Polish climatic and agricultural circumstances.
    Źródło:
    Problemy Inżynierii Rolniczej; 2007, R. 15, nr 4, 4; 133-138
    1231-0093
    Pojawia się w:
    Problemy Inżynierii Rolniczej
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Człowieczeństwo w ujęciu Jerzego Chmurzyńskiego
    Humanity According to Jerzy Chmurzyński
    Autorzy:
    Perz, Tomasz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/22712998.pdf
    Data publikacji:
    2022-07-31
    Wydawca:
    Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
    Tematy:
    Jerzy Chmurzyński
    człowieczeństwo
    osobliwość człowieka
    etologia
    ewolucja
    kultura
    humanity
    the peculiarity of man
    ethology
    evolution
    culture
    Opis:
    Człowieczeństwo to pojęcie, które oznacza cechy wspólne dla wszystkich ludzi, w tym ogół takich, które stanowią o różnicy gatunkowej pomiędzy człowiekiem a zwierzętami. Problem ten podejmował Jerzy Chmurzyński, entomolog, etolog i filozof, „ojciec polskiej etologii”, zadając pytanie: ile człowieka jest w zwierzęciu? Perspektywa badawcza etologii, przyjmując paradygmat ewolucyjny, obejmuje wszelkie organizmy żywe, zdolne do zachowania się. Artykuł przedstawia etologiczne ujęcie natury ludzkiej przez Chmurzyńskiego i formułowane na tej podstawie wnioski antropologiczne, etyczne i estetyczne. To ujęcie ukazuje z jednej strony zakorzenienie człowieka w świecie przyrody, a z drugiej takie cechy jego natury, nabyte w procesie ewolucji, które sprawiają, że człowiek przerasta poziom biologiczny. Wśród tych cech można wyróżnić: myślenie abstrakcyjne, język, etykę, estetykę i kulturę. Jerzy Chmurzyński, ukazując biologiczne korzenie człowieczeństwa, pomaga lepiej zrozumieć, co to znaczy: „być sobą w swojej ludzkiej naturze”. Wnioski w ten sposób formułowane stanowią formę „biologicznych drogowskazów”, które, mając uniwersalny charakter, mogą wzmocnić tradycyjny system etyczny, przeciwstawiając się zagrożeniu w postaci dewiacji zachowań Homo sapiens.
    Humanity is a concept that denotes features common to all people, including features that constitute the differences between humans and other animal species. This issue was first taken up by Jerzy Chmurzyński, an entomologist, ethologist and philosopher, “the father of Polish ethology”, through the question: ‘to what extent are animals human?’ The scope of ethology, by adopting the evolutionary paradigm, includes all living organisms capable of behaving. This article focuses on Chmurzyński’s ethological approach to human nature and examines its anthropological, ethical and aesthetic implications. This approach shows, on the one hand, that man is a part of nature; on the other hand, it highlights the features man acquired in the process of evolution, which enable humans to exceed the animal level. Among such features, abstract thinking, language, ethics, aesthetics and culture can be singled out as the most distinctive of the human species. Jerzy Chmurzyński, by showing the biological roots of humanity allows us to better understand what it means to “be yourself in your human nature”. Furthermore, this type of reasoning leads to conclusions that can be taken to constitute universal, “biological signposts” that strengthen traditional value systems, countering the threats in the form of deviation from Homo sapiens behaviour.
    Źródło:
    Studia Philosophiae Christianae; 2022, 58, 1; 73-97
    0585-5470
    Pojawia się w:
    Studia Philosophiae Christianae
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Natura ludzka w ujęciu Rogera Scrutona w kontekście wniosków etologicznych Jerzego Chmurzyńskiego
    Human nature according to Roger Scruton in the context of Jerzy Chmurzyński‘s ethological conclusions
    Autorzy:
    Perz, Tomasz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2076102.pdf
    Data publikacji:
    2021
    Wydawca:
    Uniwersytet Szczeciński. Wydział Teologiczny
    Tematy:
    human nature
    the peculiarity of man
    ethology
    evolution
    culture
    natura ludzka
    osobliwość człowieka
    etologia
    ewolucja
    kultura
    Opis:
    The article presents Scruton and Chmurzyński's views on human nature. Scruton's philosophical analysis and Chmurzyński's methodological compositionism in ethology lead the authors to similar conclusions, in opposition to the reductionist approach of sociobiology. The authors underline that the human being - as a result of biological evolution - has achieved the level unattainable even for most advanced animals. Humanity takes structure of behaviour, in which fulfilling biological imperatives is not suficient, as there appears space for free will with ethics and aesthetics. A human being is a person who cannot be described only in biological terms. This shows that the vision of humanity presented by Scruton gains a new argument in the form of classical ethology research and conclusions formulated on the basis of it by Chmurzyński.
    Artykuł ukazuje przedstawienie ludzkiej natury przez Rogera Scrutona na tle prac polskiego etologa Jerzego Chmurzyńskiego. Analiza filozoficzna Scrutona i metodologiczny kompozycjonizm Chmurzyńskiego prowadzą obu autorów do zbieżnych wniosków, będących w opozycji do redukcjonistycznego podejścia socjobiologii. Pokazują, że natura człowieka jest wynikiem ewolucji biologicznej, która doprowadziła do poziomu rozwoju niedostępnego nawet dla najbardziej rozwiniętych zwierząt. Ludzie niepodlegają wyłącznie imperatywom biologicznym, posiadają wolną wolę, a wraz z nią etykę i estetykę. Istota ludzka jest osobą, której nie da się opisać wyłącznie w kategoriach biologicznych. Praca niniejsza ukazuje, że wizja człowieczeństwa Scrutona zyskuje dodatkową argumentację w postaci wniosków Chmurzyńskiego formułowanych na podstawie osiągnięć etologii klasycznej.
    Źródło:
    Studia Paradyskie; 2021, 31; 271-287
    0860-8539
    Pojawia się w:
    Studia Paradyskie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    The dispute over classical sociobiology
    Spór o socjobiologię klasyczną
    Autorzy:
    Łepko, Zbigniew
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1062825.pdf
    Data publikacji:
    2020-12-31
    Wydawca:
    Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
    Tematy:
    Edward O. Wilson
    sociobiology
    ethology
    kin selection
    debate over human nature
    socjobiologia
    etologia
    dobór krewniaczy
    spór o naturę ludzką
    Opis:
    “Sociobiology: New Synthesis” is a book written by W. O. Wilson, which in l975 started the famous dispute over sociobiology. The dispute is the contemporary version of the old one about the nature of man. The issue concerns the factor, which determines the behaviours of living organisms, especially human beings. Two groups took part in that dispute. On one side, there were sociobiologists under the leadership of Wilson. On other, there were left-wing scientists and students connected with Sociobiology Study Group of Science for the People. In the first stage, the dispute was very intense and political, however, it soon became more content-related. The dispute is not over yet. Both sides agreed to a ceasefire, but they are ready to open it at any time.
    Sociobiology: New Synthesis to książka W. O. Wilsona, która w 1975 roku zapoczątkowała słynny spór o socjobiologię. Stanowi on współczesną odmianę kilkusetletniego sporu o istotę i naturę człowieka. Problem dotyczy czynnika determinującego zachowania istot żywych, w szczególności zaś człowieka. W spór zaangażowały się dwie strony. Z jednej byli to socjobiolodzy pod przewodnictwem Wilsona. Z drugiej strony zaś lewicowi naukowcy i studenci związani z Sociobiology Study Group of Science for the People. W pierwszej fazie spór przebiegał bardzo intensywnie i miał charakter polityczny. Z czasem złagodniał i przybrał charakter merytoryczny. Spór o socjobiologię trwa nadal. Obie jego strony zgodziły się na zawieszenie broni, zachowując gotowość do jej użycia przy każdej nadarzającej się ku temu okazji.
    Źródło:
    Studia Ecologiae et Bioethicae; 2020, 18, 5; 97-102
    1733-1218
    Pojawia się w:
    Studia Ecologiae et Bioethicae
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Samorealizacja człowieka według Jerzego Chmurzyńskiego
    Human Self-Realisation According to Jerzy Chmurzyński
    Autorzy:
    Perz, Tomasz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/31233895.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    ecology
    ethology
    culture
    human behaviour
    nature
    self-realisation
    biological values
    ekologia
    etologia
    kultura
    ludzkie zachowanie
    natura
    samorealizacja
    wartości biologiczne
    Opis:
    Artykuł przedstawia poglądy Jerzego Chmurzyńskiego, ojca polskiej etologii, na temat mechanizmów ludzkiego zachowania w kontekście zagrożeń ekologicznych. Człowiek w procesie ewolucji stworzył nową rzeczywistość — kulturę, która wyniosła go na ponad poziom zwierzęcy. W ludzkim zachowaniu są obecne mechanizmy biologiczne i kulturowe, które wchodzą ze sobą w rozmaite relacje w perspektywie filogenetycznej i w ontogenezie. Człowiek oprócz wartości kulturowych dąży, podobnie jak zwierzęta do osiągnięcia wartości biologicznych. Jednak ludzki mechanizm zachowania nie opiera się tylko na instynktach, w ich miejsce wchodzi wolność wyboru wraz ze świadomą etyką. Chmurzyński zarysowuje nakazy etyki biologicznej w znacznym stopniu zbieżne z Dekalogiem, które chronią wartości biologiczne: homeostazę osobniczą, maksymalizację dostosowania i dobrostan. Najważniejszym postulatem jest wezwanie do samorealizacji — „bądź sobą w swojej ludzkiej naturze”. Degradacja ludzkiej natury jest istotną przyczyną współczesnych zagrożeń ekologicznych, dlatego Chmurzyński postuluje o dobre programy wychowawcze, które pomogą w procesie samorealizacji, czym przyczynią się do lepszej ochrony środowiska naturalnego.
    The article presents the views of Jerzy Chmurzyński, the father of Polish ethology, on the mechanisms of human behavior in the context of ecological threats. In the process of evolution, man created a new reality - culture, which elevated him above the animal level. There are biological and cultural mechanisms present in human behavior, which are in different relations with each other in the phylogenetic perspective and in ontogenesis. In addition to cultural values, humans strive, like animals, for biological values. However, the human mechanism of behaviour is not just based on instincts, freedom of choice along with conscious ethics takes its place. Chmurzyński shows the precepts of biological ethics largely coinciding with the Decalogue, which protect biological values: individual homeostasis, maximisation of fitness and well-being. Most important is the call for self-realisation — “be yourself in your human nature”. The degradation of human nature is a significant cause of contemporary ecological threats, and Chmurzyński calls for good educational programmes to help the process of self-realisation, which will contribute to better protection of the environment.
    Źródło:
    Roczniki Kulturoznawcze; 2023, 14, 2; 141-159
    2082-8578
    Pojawia się w:
    Roczniki Kulturoznawcze
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Przestrzeń wolności przypisywana człowiekowi przez etologów
    The area of freedom assigned to man by ethologists
    Autorzy:
    Guzowski, Jan
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2150935.pdf
    Data publikacji:
    2016-12
    Wydawca:
    Wyższe Seminarium Duchowne Diecezji Elbląskiej w Elblągu
    Tematy:
    etologia
    etyka
    wolność
    instynkt
    akt ludzki i akt człowieka
    ethology
    ethics
    freedom
    instinct
    human act and act of man
    Opis:
    Artykuł przedstawia akt ludzki z punktu widzenia etycznego i etologicznego. Jest to bardzo ważne ze względu na obszar wolności przypisany człowiekowi, ponieważ o wolności można mówić tylko w kontekście ludzkiego czynu. Następnie przedstawiono wkład etologii w etykę poprzez omówienie zachowań dziedzicznych i nabytych oraz agresji, która jest głównym tematem książki "Das sogenannte Böse" K. Lorenza. Wreszcie artykuł omawia obszar wolności przypisanej człowiekowi.
    The article presents the human act from an ethical and ethological point of view. This is very important due to the area of freedom attributed to man because you can talk about freedom only in the context of the human act. Following a contribution of ethology towards ethics is presented by discussing inherited and acquired behaviors and aggression, which is the main theme of the book "Das sogenannte Böse" by K. Lorenz. Finally this article discusses the area of freedom attributed to man.
    Źródło:
    Studia Elbląskie; 2016, 17; 239-250
    1507-9058
    Pojawia się w:
    Studia Elbląskie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Spór o socjobiologię klasyczną
    The dispute about classical sociobiology
    Autorzy:
    Łepko, Zbigniew
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1817887.pdf
    Data publikacji:
    2003-12-31
    Wydawca:
    Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
    Tematy:
    socjobiologia
    socjobiologia klasyczna
    W. O. Wilson
    etologia
    dobór krewniaczy
    spór o naturę ludzką
    socjobiology
    classical sociobiology
    ethology
    kin selection
    debate over human nature
    Opis:
    Sociobiology: New Synthesis to książka W. O. Wilsona, która w 1975 roku zapoczątkowała słynny spór o socjobiologię. Stanowi on współczesną odmianę kilkusetletniego sporu o istotę i naturę człowieka. Problem dotyczy czynnika determinującego zachowania istot żywych, w szczególności zaś człowieka. W spór zaangażowały się dwie strony. Z jednej byli to socjobiolodzy pod przewodnictwem Wilsona. Z drugiej strony zaś lewicowi naukowcy i studenci związani z Sociobiology Study Group of Science for the People. W pierwszej fazie spór przebiegał bardzo intensywnie i miał charakter polityczny. Z czasem złagodniał i przybrał charakter merytoryczny. Spór o socjobiologię trwa nadal. Obie jego strony zgodziły się na zawieszenie broni, zachowując gotowość do jej użycia przy każdej nadarzającej się ku temu okazji.
    “Sociobiology: New Synthesis” is a book written by W. O. Wilson, which in 1975 started the famous dispute about sociobiology. The dispute is the contemporary version of the old one about the nature of man. The issue concerns the factor, which determines the behaviors of living organisms, especially human beings. There were two groups who took part in that dispute. On one side, there were sociobiologists under the leadership of Wilson. On the other, there were left-wing scientists and students connected with the Sociobiology Study Group of Science for the People. In the first stage, the dispute was very intense and political, however, it soon became more content-related. The dispute is not over yet. Both sides agreed for a ceasefire, but they are ready to open it at any time.
    Źródło:
    Studia Ecologiae et Bioethicae; 2003, 1, 1; 223-230
    1733-1218
    Pojawia się w:
    Studia Ecologiae et Bioethicae
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Etologia i co dalej? Niektóre filozoficzne kwestie kształtujące badania zachowania zwierząt
    Ethology and what next? Some philosophical questions influencing the research on animal behaviour
    Autorzy:
    Godzińska, Ewa Joanna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/41175266.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Filozofii i Socjologii PAN
    Tematy:
    ethology
    behavioural sciences
    instinct
    information flow
    reductionism
    law of parsimony
    falsifiability
    subjective processes
    etologia
    nauki behawioralne
    instynkt
    przepływ informacji
    redukcjonizm
    zasada oszczędności myślenia
    falsyfikowalność
    procesy subiektywne
    Opis:
    Zachowania zwierząt i ich uwarunkowania przyczynowe są przedmiotem zainteresowania licznych nauk behawioralnych. Jedną z najważniejszych klasycznych nauk behawioralnych jest etologia, której przedmiotem jest zarówno opis i kwantyfikacja zachowań, jak i analiza szerokiego spektrum ich uwarunkowań przyczynowych. Etologia kładzie też nacisk na znaczenie porównawczych badań behawioralnych oraz badań prowadzonych w warunkach terenowych. W klasycznej etologii specyficzne wzorce zachowania były ujmowane jako elementy hierarchicznie zorganizowanych systemów ogniskujących się wokół określonych funkcji. Pojęcie instynktu było jednak dalekie od jednoznaczności i współcześnie nie jest już w naukach behawioralnych często stosowane. Wiemy też, że przepływ pomiędzy poziomami organizacji w układzie nerwowym i wszelkich układach ożywionych jest wielokierunkowy. Zakładanie, że procesy rozgrywające się na wyższych poziomach organizacji układów ożywionych można i należy w całości wyjaśniać odwołując się do procesów rozgrywających się na niższych poziomach organizacji staje się więc w znacznym stopniu nieuzasadnione. Redukcjonizm w naukach behawioralnych ma też inne oblicze: tzw. zasady oszczędności myślenia stosowane podczas wyjaśniania obserwowanych zjawisk (brzytwa Ockhama, kanon Lloyda Morgana). Odkąd w metodologii badań naukowych zaczęła obowiązywać zasada falsyfikowalności Karla Poppera, w badaniach behawioralnych odchodzi się jednak od redukcjonistycznego wyjaśniania obserwowanych zjawisk i stosuje się podejście opierające się na doświadczalnym testowaniu kolejnych hipotez, proponujących różne alternatywne wyjaśnienia obserwowanych zjawisk, niekoniecznie najprostsze. Klasyczna etologia była tzw. obiektywistyczną nauką o zachowaniu się: jej zwolennicy nie negowali istnienia u zwierząt zjawisk subiektywnych, jednak odwoływanie się do nich nie było uznawane za wystarczające wyjaśnienie mechanizmów badanych zjawisk. Obecnie możemy jednak stawiać coraz śmielsze hipotezy dotyczące subiektywnych przeżyć zwierząt dzięki rozwojowi zaawansowanych technik neuroobrazowania, takich jak funkcjonalny rezonans magnetyczny (fMRI). Nauki behawioralne stale się rozwijają, a stosowane w nich metody ciągle się doskonalą. Można więc mieć nadzieję, że filozofia i nauki behawioralne jeszcze przez długi czas będą wspólnie wzbogacać naszą wiedzę o czynnikach kształtujących zachowanie zwierząt i człowieka.
    Animal behaviour and its underlying causal factors are investigated by numerous behavioural sciences. Ethology, one of the most important classical behavioural sciences, is concerned with the description and quantification of behaviour and the analysis of a wide spectre of its causal factors. Ethology also lays stress on the importance of comparative behavioural research and field research. Specific behaviour paterns were considered by classical ethology as elements of hierarchically organised behavioural systems focused on specific functions. The notion of instinct was, however, far from unequivocal and is no more frequently used in behavioural sciences. We also know that information flow between the levels of organization existing in the nervous system and in living systems in general is multidirectional. The assumption that processes running on higher levels of organization can and should be explained solely in terms of processes running on lower levels becomes thus largely groundless. In behavioural sciences reductionism can manifest itself also as the so called law of parsimony adopted during explanations of observed phenomena (Occam’s razor, Lloyd Morgan’s canon). Since the introduction of Karl Popper’s falisifiability criterion to the methodology of scientific research, reductionistic explanations of observed phenomena are, however, less frequently proposed in behavioural sciences. Instead, an approach currently used involves experimental testing of sets of hypotheses proposing alternative explanations of the observed phenomena, not necessarily the simplest ones. Classical ethology was the so called objectivist science of behaviour: its adherents did not deny the existence of subjective phenomena in animals, however, explanations of mechanisms of investigated phenomena in terms of underlying subjective processes were not considered to be sufficient. Presently we may put forward increasingly daring hypotheses concerning subjective experiences of animals thanks to the development of advanced techniques of neuroimaging such as the functional magnetic resonance imaging (fMRI). Behavioural sciences are constantly progressing and their methods become increasingly sophisticated. We can thus hope that philosophy and behavioural sciences will continue during a long time yet to contribute jointly to achieve new insights enriching our knowledge on factors influencing animal and human behaviour.
    Źródło:
    Filozofia i Nauka; 2019, 7, 2; 69-89
    2300-4711
    2545-1936
    Pojawia się w:
    Filozofia i Nauka
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-14 z 14

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies