Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "analogia," wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-15 z 38
Tytuł:
Cztery kategorie analogii i ich relacja do zagadnienia paradoksu w myśli Hansa Ursa von Balthasara
Four Categories of Analogy and their Relation to the Problem of Paradox in the Thought of Hans Urs von Balthasar
Autorzy:
Wołowski, Lech
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29430842.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
Tematy:
analogia
paradoks
Balthasar
analogy
paradox
Opis:
W artykule opisane zostały cztery kategorie analogii w refleksji Hansa Ursa von Balthasara: analogia entis, analogia fidei, analogia libertatis i analogia caritatis. Każda z tych kategorii została przeanalizowana w perspektywie towarzyszących jej paradoksów: paradoks jedności-wielości (nieudzielności-udzielności), paradoks universale concretum, paradoks wolności skończonej i nieskończonej, paradoks krzyża i zstąpienia do piekieł. Zasada analogii została tu skonfrontowana z metodą dostrzegania paradoksu  i związanej z nim tajemnicy. Każde z zagadnień omówione zostało z uwzględnieniem źródeł myśli Balthasara (Anzelm, Przywara, Barth, de Lubac, von Speyr) i ze szczególnym uwzględnieniem jego oryginalnej refleksji. Pozwoliło to wyciągnąć wniosek dotyczący centralnego miejsca analogii miłości w koronnym dziele Balthasara, zwanym Trylogią.
The article examines four categories of analogy in the reflection of Hans Urs von Balthasar: analogia entis, analogia fidei, analogia libertatis and analogia caritatis. Each of these categories has been analyzed in the perspective of the accompanying paradoxes: the paradox of unitymultiplicity (incommunicability-communicability), the paradox of universale concretum, the paradox of finite and infinite freedom, the paradox of the cross and of the descent into hell. The principle of analogy has been confronted here with the method of perceiving the paradox and the mystery related to it. Each of the above problems has been discussed taking into account the sources of Balthasar’s thought (Anselm, Przywara, Barth, de Lubac, von Speyr) and with particular emphasis on his original reflection. This allows for a conclusion about the central place of the analogy of love in Balthasar’s crowning work called The Trilogy.
Źródło:
Polonia Sacra; 2022, 26, 4; 47-72
1428-5673
Pojawia się w:
Polonia Sacra
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The Heuristic Aspects of Reasoning by Analogy
Heurystyczne aspekty rozumowania przez analogię
Autorzy:
Sołtys, Andrzej
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/560704.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Wydawnictwo Diecezjalne i Drukarnia w Sandomierzu
Tematy:
analogy
heuristics
reasoning
structure
analogia
heureza
rozumowanie
struktura
Opis:
Analogy as a structure of thinking and analogy as a type of reasoning are differentiated in science. In practice, however, reasoning by analogy depends on analogical thinking. Analogical thinking is a heuristic aspect of reasoning by analogy. Analogous thinking gives reasoning a creative character. This study shows the genetic relationship between reasoning by analogy and heuristic thinking. We reconstructed basic the heuristic structure, which is the foundation of reasoning by analogy. The semantic character of this structure allows us, by reasoning by analogy, to gradually move from ambiguity to an increasing determination of the system based on the target – the goal, based on his partial resemblance to the arrangement – the source. The author of this work analyzes the classic model of heuristic thinking used in reasoning by analogy.
W nauce odróżnia się analogię jako strukturę myślenia i analogię jako pewien typ ro-zumowania. W praktyce jednak analogiczne myślenie i rozumowanie wzajemnie współza-leżą od siebie. Analogiczne myślenie jest heurystycznym aspektem rozumowania przez analogię. Analogiczne myślenie przydaje temu rozumowaniu twórczego charakteru. W pracy pokazano genetyczną zależność rozumowania przez analogię od heurystycznego myślenia. Zrekonstruowano podstawową heurystyczną strukturę, na której nabudowuje się rozumowanie przez analogię. Semantyczny charakter tej struktury umożliwia, w rozumowaniu przez analogię, stopniowe przechodzenie od nieokreśloności, do coraz pełniejszej determinacji treściowej układu – celu, na podstawie jego częściowego podobieństwa do układu – źródła. Autor niniejszej pracy poddaje analizie klasyczny model heurystycznego myślenia, stosowany w rozumowaniu przez analogię.
Źródło:
Studia Sandomierskie. Teologia-Filozofia-Historia; 2016, 23; 231-239
0208-7626
Pojawia się w:
Studia Sandomierskie. Teologia-Filozofia-Historia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Linguaggio Teologico su Dio incomprensibile e ineffabile
Theological Language on the Incomprehensible and Ineffable God
Język teologiczny o Bogu niepojętym i niewysłowionym
Autorzy:
Siwecki, Leon
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2034984.pdf
Data publikacji:
2022-02-24
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
tajemnica
język teologiczny
analogia
mystery
theological language
analogy
Opis:
L’articolo sviluppa alcune riflessioni circa la conoscenza «teologica» di Dio, le sue condizioni di possibilità, la sua natura, i suoi strumenti e i suoi limiti. La conoscenza teologica di Dio è quella che scaturisce dalla sua libera autocomunicazione, ed è dunque distinta, senza esserne separata, dalla conoscenza «naturale». In primo luogo l’articolo presenta il concetto teologico di Mistero poi riflette i limiti e i modelli del linguaggio teologico su Dio; alla fine approfondisce l’idea dell’analogia, come regola cristiana del linguaggio su Dio. La conoscienza cristiana di Dio non è soltanto conoscenza dell’Essere assoluto, ma anche e propriamente dell’Essere personale e interpersonale in dialogo con noi. La conoscenza personale ha certo un momento concettuale, in quanto si tratta di conoscenza propriamente umana, ma anche e soprattutto una profondità a‑concettuale, in quanto si basa sulla simpatia o più profondamente sulla «connaturalità» (connaturalitas, per usare il termine di San Tommaso), che indica un momento di libera scelta (tendenzialmente reciproca), e sulla presenza del «Tu» come realtà della nostra vita. Ogni linguaggio teologico suppone un’esperienza religiosa come incontro personale col Dio della fede, incomprensibile e ineffabile.
Artykuł prezentuje refleksje na temat „teologicznego” poznania Boga, jego założeń i możliwości, jego natury, narzędzi i limitów. Teologiczne poznanie Boga jest tym, co wypływa z Jego swobodnego komunikowania się. Autor przedstawia w pierwszej kolejności teologiczną koncepcję Tajemnicy, a następnie odzwierciedla ograniczenia i modele języka teologicznego na temat Boga; na koniec pogłębia ideę analogii, jako chrześcijańskiej reguły językowej mówienia o Bogu. Chrześcijańskie poznanie Boga to nie tylko, na miarę ludzkich możliwości, poznanie Bytu absolutnego, ale także i przede wszystkim poznanie bytu osobowego i międzyosobowego w dialogu z nami. Wiedza osobista posiada moment pojęciowy, gdyż jest wiedzą ściśle ludzką, ale także i przede wszystkim głębię a-pojęciową, gdyż opiera się na relacji, na „współodczuwaniu” (connaturalitas, używając terminu św. Tomasza), które wskazują na moment wolnego wyboru i na obecność „Ty”, jako rzeczywistości naszego życia. Każdy język teologiczny zakłada przeżycie religijne, jako osobiste spotkanie z Bogiem wiary, niepojętym i niewysłowionym.
The article develops some reflections on the “theological” knowledge of God, conditions of its possibility, its nature, its tools, and its limits. The theological knowledge of God is that which springs from his free self-communication, and is therefore distinct, without being separated from it, from «natural» knowledge. In the first place, the article presents the theological concept of Mystery and then reflects the limits and models of the theological language on God; at the end he deepens the idea of analogy, as a Christian rule of language on God. The Christian conscience of God is not only knowledge of absolute Being, but also and properly of personal and interpersonal Being in dialogue with us. Personal knowledge certainly has a conceptual moment, as it is a strictly human knowledge, but also and above all an a-conceptual depth, as it is based on sympathy or more deeply on “connaturality” (Latin connaturalitas, to use the term of St. Thomas), which indicates a moment of free choice (basically reciprocal), and on the presence of the “You” as the reality of our life. Every theological language presupposes a religious experience as a personal encounter with the God of faith, incomprehensible and ineffable.
Źródło:
Roczniki Teologiczne; 2022, 69, 2; 37-55
2353-7272
Pojawia się w:
Roczniki Teologiczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Biologiczno-informatyczna analogia w wyjaśnianiu rozwoju nauki i kultury
Analogies Referring to Information Science and Biology in Explaining the Development of Science and Culture
Autorzy:
Suwara, Marek
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31343854.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Filozofii i Socjologii PAN
Tematy:
ewolucja
kultura
analogia
mem
evolution
culture
analogy
meme
Opis:
Efektywność posłużenia się analogią w nauce zależy od stopnia adekwatności danej analogii. Teza ta jest poddana sprawdzeniu w kontekście analogii, zarówno biologicznych, jak i informatycznych użytych w teorii memów kulturowych, jako podstawy ewolucyjnego rozwoju nauki, czy szerzej kultury. Uwidoczniony w pracy problem z wyróżnieniem kulturowego odpowiednika biologicznego osobnika ma wpływ na rodzaj ewolucji – darwinowski czy lamarckowski.
The level of adequacy of an analogy determines its effectiveness in scientific explanation. This thesis is examined in the context of analogies to information science and biology used in the concept of cultural meme, which is supposed to be substantial in explaining science or culture in the terms of evolution. It is shown that the choice of the cultural equivalent of biological specimen is crucial to interpreting the evolution of culture as that of the Lamarckian or Darwinian type.
Źródło:
Filozofia i Nauka; 2018, 6; 75-84
2300-4711
2545-1936
Pojawia się w:
Filozofia i Nauka
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Divine Causation and Analogy
Boska przyczynowość a analogia
Autorzy:
Helm, Paul
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2097331.pdf
Data publikacji:
2022-03-31
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
Bóg
przyczynowość
analogia
Quentin Smith
God
causation
analogy
Opis:
Quentin Smith’s idea is that God being the originating cause of the universe is logically inconsistent with all extant definitions of causation, and thus  logically impossible. Thus, for example  the  God of the Philosophers couldn’t have created the Universe, not  even in both its senses, in both literal and analogical senses. The thesis is advanced by accounts of the usual views of “cause”. It is maintained these is successful. Such I shall then offer an account of divine causation of my own, and thus attempt to argue that Smith has not shown that the relation that God has to the universe is not a causal relation. Such as a Humean or that of  David Lewis sense and of the “singularist” view of C. J. Ducasse would fail the analogical. And Malebranche’s “occasionalism” is surely an exception. If we turn to the other kind then  it seems to be a case of “if the data are analogical-in, then the data will be that too”. Finally, it is argued that it is more productive to consider particular individual theistic powers and perfections, for these are mongrels which literality and of analogy are compounded.
Według Quentina Smitha Bóg jako przyczyna istnienia świata jest logicznie niespójny z wszystkimi znanymi definicjami przyczynowości, a zatem logicznie niemożliwy. Na przykład Bóg filozofów nie mógłby stworzyć świata ani w sensie dosłownym, ani w sensie analogicznym. Smith broni tej tezy odwołując się do typowych poglądów na temat natury „przyczyny”, i twierdzi, że ta obrona jest udana. W odpowiedzi autor przedstawia własną koncepcję przyczynowości Boskiej i próbuję pokazać, że Smithowi nie udało się dowieść, iż relacja Boga do świata nie ma charakteru przyczynowego. Autor argumentuje ponadto, że lepiej jest rozważać osobno poszczególne Boskie moce i doskonałości, ponieważ zawierają one w sobie pomieszanie dosłowności i analogiczności.
Źródło:
Roczniki Filozoficzne; 2022, 70, 1; 107-120
0035-7685
Pojawia się w:
Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Beauty as a Criterion of Spiritual Discernment: an Outline of a Theory and Practice
Piękno jako kryterium rozeznania duchowego: zarys teorii i praktyki
Autorzy:
Sawicki, Bernard Łukasz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2143072.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
Tematy:
discernment
spirituality
art
analogy
aesthetics
rozeznanie
duchowość
sztuka
analogia
estetyka
Opis:
Celem niniejszego artykułu jest wskazanie pewnych możliwych dróg wzbogacenia tradycyjnego podejścia do rozeznania, przez niektóre nowe formy zaczerpnięte ze sztuki. Aby to osiągnąć, najpierw zostają podane rozmaite definicje rozeznania, po czym zostaje przedstawione teologiczne uzasadnienie analogii między rozeznaniem i sztuką. Następna sekcja rozwija hipotezę wynikającą z powyższej analogii, w odniesieniu do pewnych tekstów opisujących rozeznanie z perspektywy sztuki. Zakończenie oferuje kilka praktycznych wskazań.
The goal of this paper is to indicate some possible ways of enriching the traditional approach to discernment by some new forms taken from fine arts. To achieve it, firstly different definitions of discernment are presented. Then, follows the presentation of some theological reasons for analogy between discernment and art. The next section develops the hypothesis resulting from the above analogy, in reference to some texts approaching discernment from the perspective of arts. The conclusion brings some practical indications.
Źródło:
Polonia Sacra; 2020, 24, 3; 57-78
1428-5673
Pojawia się w:
Polonia Sacra
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Tajemnica i analogia we współczesnym mówieniu o Bogu
Mystery and analogy in modern discourse about God
Autorzy:
Świeżyński, Adam
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/944192.pdf
Data publikacji:
2014-02-28
Wydawca:
Towarzystwo Naukowe Franciszka Salezego
Tematy:
analogia
metafora
Bóg
język teologiczny
analogy
metaphor
God
theological language
Opis:
The language of theology has always been liable to get to one of two extremes. The first one consists in an assumption that we cannot say anything about God as the Divine Being cannot be expressed in human language. The other extreme assumption is that theological terms can be used unequivocally both in the discourse on God and on man. One way to avoid those two traps is to adopt the method of analogy. A discrepancy between the „theory” regarding God and the experience” of His actions (or lack of action) in one’s life, poses a challenge for modern theology. The use of analogy in statements about God does not in itself prevent the conflict between commonly accepted statements about God and His experience in everyday life. However, metaphorical analogy provides a defined mediation, which may be qualified as an indirect recognition of some states of things by human mind. How does it influence the question of recognition and acknowledgment of God’s existence? Perhaps, we are doomed to everlasting shifts from one analogy to another in order to grasp the fact of His presence and activity.
Źródło:
Seminare. Poszukiwania naukowe; 2014, 35, 1; 59-69
1232-8766
Pojawia się w:
Seminare. Poszukiwania naukowe
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
La Trinità, la famiglia umana e la comunità religiosa. Opportunità e limiti delle analogie trinitarie
Trójca Święta, rodzina ludzka i wspólnota zakonna. Możliwości i ograniczenia analogii trynitarnych
Autorzy:
Kowalczyk, Dariusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1917613.pdf
Data publikacji:
2021-06-05
Wydawca:
Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu
Tematy:
Trinity
family
religious community
analogy
Trójca
rodzina
wspólnota zakonna
analogia
Opis:
Reflection about God makes use of analogies. The inspired language of the Bible is analogical as well. Among various analogies we have the analogy between the Trinity and the human family. The Triune God is the foundation and model for the family, and the family is a picture of the mystery of the Trinity. The analogy between the Trinity and the family developed in the first millennium in the East. It was not appreciated in the West, as St Augustine was critical of it. It reappeared in the 19th century, particularly after the Second Vatican Council, even in the teaching of the Popes. After the Council, the idea of the Trinitarian model of the life of religious communities was also taken up and developed. Every analogy, however, has its limitations which must be taken into account in order to teach about God adequately and at the same time to be able to draw practical conclusions from the mystery of God concerning human life. Yet, some theological and pastoral exaggeration is noticeable in presenting the analogy between the Triune God and the human family, especially the religious community. Some caution is necessary, therefore, to prevent a pious but abstract rhetoric, far from everyday life, when pointing to the ideal. The Trinity should be an inexhaustible source for a better individual and communal life, but it is all the more worth remembering the teaching of the Fourth Lateran Council that “between Creator and creature no similitude can be expressed without implying an even greater dissimilitude” (DH 806).
Mówienie o Bogu wymaga posługiwania się analogiami. Także natchniony język Biblii jest analogiczny. Wśród różnych analogii mamy analogię pomiędzy rodziną ludzką i Trójcą Świętą. Bóg w Trójcy Jedyny jest tutaj fundamentem i modelem dla rodziny, az drugiej strony rodzina jest obrazem tajemnicy Trójcy. Analogia rodzinno-trynitarna rozwijała się w pierwszym tysiącleciu na Wschodzie. Na Zachodzie nie była ceniona, jako że krytyczny wobec niej stosunek wyraził św. Augustyn. Pojawiła się na nowo w XIX wieku, szczególnie po Soborze Watykańskim II, w tym w nauczaniu papieży. Także po Soborze została podjęta i rozwinięta idea o trynitarnym modelu życia wspólnot zakonnych. Każda analogia ma jednak swoje ograniczenia, które powinny być wzięte pod uwagę, by mówić o Bogu adekwatnie, a zarazem by móc wyciągnąć z tajemnicy Boga praktyczne wnioski dotyczące życia człowieka. Tymczasem nie brakuje teologiczno-pastoralnej przesady w przedstawianiu analogii pomiędzy Bogiem w Trójcy Jedynym a ludzką rodziną, aszczególnie wspólnotą zakonną. Trzeba zatem uważać, aby wskazywanie na ideał nie prowadziło do tyleż pobożnej, co abstrakcyjnej retoryki, dalekiej od konkretnego życia. Trójca Święta powinna być niewyczerpanym źródłem do lepszego życia w wymiarze indywidualnym i wspólnotowym, ale tym bardziej warto pamiętać o nauczaniu Soboru Laterańskiego IV, że „gdy wskazujemy na podobieństwo między Stwórcą i stworzeniem, to zawsze niepodobieństwo między nimi jest jeszcze większe” (DH 806).
Źródło:
Wrocławski Przegląd Teologiczny; 2021, 29, 1; 163-187
2544-6460
Pojawia się w:
Wrocławski Przegląd Teologiczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Dwa typy modeli w nauce a problem odkrycia i zagadnienie reprezentacji
Two Types of Models in Science and Problem of Scientific Discovery and Issues of Representation
Autorzy:
Mazurek, Mariusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31343638.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Filozofii i Socjologii PAN
Tematy:
filozoficzne koncepcje wiedzy
model
analogia
metafora
reprezentacja
analogy
metaphor
representation
Opis:
Przedmiotem artykułu są pojęcia modeli w wybranych filozoficznych koncepcjach nauki. W problematyce dotyczącej modeli wyróżniam dwa główne obszary tematyczne: 1) problematykę tworzenia nowej wiedzy przy użyciu modeli analogowych oraz opartych na metaforach; 2) problem reprezentacji rzeczywistości w wiedzy za pomocą modeli reprezentacjonistycznych. Stawiam tezę, że obecnie oba obszary tematyczne powinny być ze sobą połączone, aby koncepcje w nich formowane dały pełniejszy obraz nauki – zarówno w jej aspekcie synchronicznym jak i diachronicznym, oraz prezentowały pełniej istotę aktywności naukowej.
In the article the models which are reconstructed in the philosophy of science from the praxis of science are divided into two main types: 1) analogue- and metaphor- based models and 2) representational models. I examine functions of the models of both the types, and demonstrate that the models of type 1) are used in science as instruments of acquiring new knowledge on the basis of a knowledge accepted earlier; and models of type 2) are used to create cognitive “images” of reality. I demonstrate that in the philosophy of science the problem areas generated by two functions of models are entirely isolated one from another. Whereas they are nonseparably linked one to another. I postulate the necessity of linking them in one unified conception of models, and then in one conception of science. Therefore such a conception of models is needed which will explain how models play two functions simultaneously, i.e. how they function in the context of discovery and how they represent reality.
Źródło:
Filozofia i Nauka; 2017, 5; 271-288
2300-4711
2545-1936
Pojawia się w:
Filozofia i Nauka
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Jak wypowiedzieć Niewypowiedzianego? W poszukiwaniu adekwatnego języka w teologii
How to Express the Inexpressible? Looking for an Adequate Language in Theology
Autorzy:
Barth, Grzegorz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31233571.pdf
Data publikacji:
2009
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
analogia
hermeneutyka
język
metodologia teologiczna
symbol
analogy
hermeneutics
language
theological methodology
Opis:
In contemporary humanist reflection nearly every problem is posed and interpreted on the basis of the language that is the point of departure. This co-dependence is present also in the field of theology, and perhaps it is even more significant there. The problem of the language shows the tension, or maybe even contradiction, between the conviction about inadequacy of every human language in the face of the mystery of God, and the belief that actually this language refers to God Himself. The truth about an analogous and symbolical character of the theological language is a solution to this problem. Finally the work and the person of Jesus Christ (analogia Christi) is the basis for adequacy of the language in theology.
Źródło:
Roczniki Teologii Dogmatycznej; 2009, 1; 119-132
2080-6345
Pojawia się w:
Roczniki Teologii Dogmatycznej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Jakim rodzajem wnioskowania jest według Arystotelesa argumentacja przez przykład (paradeigma)?
What Kind of Reasoning Is, according to Aristotle, the Argument by Example (Paradeigma)?
Autorzy:
Stefańczyk, Andrzej P.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1791165.pdf
Data publikacji:
2021-06-28
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
indukcja
przykład — paradeigma
analogia
argumentacja
sylogizm
induction
example—paradeigma
analogy
argumentation
syllogism
Opis:
Argumentem indukcyjnym w retoryce jest paradygmat (przykład); paradygmat jednak nie polega na przechodzeniu od wielu szczegółowych przypadków do pewnego uogólnienia, czyli uniwersalizacji wszystkich poszczególnych przypadków — jak normalnie w argumentacji z indukcji — lecz jest przejściem od jednego szczegółu do szczegółu innego, podobnego, przy czym wymaganym warunkiem jest to, że jeden i drugi konkretny przypadek należą do tego samego rodzaju. Paradygmat zatem nie jest indukcją w znaczeniu ścisłym, ale wydaje się bardziej spełniać warunki analogii. W artykule zostaje sformułowana teza, że u Arystotelesa występują trzy rodzaje wnioskowań: dedukcja, indukcja i wnioskowanie z przykładu; dla zaprezentowania specyfiki wnioskowania przez paradygmat są także analizowane różne typy wnioskowań, tzn. sylogizm apodeiktyczny, dialektyczny, indukcyjny, aby na tym tle wykazać odrębność wnioskowań przez paradygmat, które wydają się być pewnym rodzajem analogii. Prezentowany więc artykuł jest próbą podania charakterystyki i specyfiki argumentacji przez paradygmat u Arystotelesa w świetle jego Retoryki oraz pism logicznych (Analityki I i Analityki II, Topiki, O dowodach sofistycznych).
The paradigm (example) is an inductive argument in rhetoric. However, the paradigm is not about moving from many specific cases to a certain generalization, i.e. universalization of all individual cases — as it normally happens in inductive argumentation. Instead, it is rather a transition from one detail to another similar one; with the condition being that both specific cases belong to the same type. Therefore, the paradigm is not an induction in the strict sense, but it seems more to meet the conditions of analogy. The article formulates the thesis that Aristotle distinguishes three types of inference: deduction, induction and analogy. In order to demonstrate the specific nature of inference by the paradigm, which seems to be a type of analogy, other types of inferences are also examined, i.e. apodeictic, dialectical, and inductive syllogisms. The article is an attempt to present the characteristics of argumentation by paradigm and show its specific nature in the light of Aristotle’s Rhetoric and his logical writings: Prior Analytics, Posterior Analytics, Topics, and Sophistical Refutations.
Źródło:
Roczniki Filozoficzne; 2021, 69, 2; 101-129
0035-7685
Pojawia się w:
Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Czy odwrót od naturalizmu w fizyce?
Is There a Retreat from Naturalism in Physics?
Autorzy:
Mrozek, Jarosław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31343092.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Filozofii i Socjologii PAN
Tematy:
matematyka
fizyka
struktura
analogia
naturalizm
antropocentryzm
mathematics
physics
structure
analogy
naturalism
anthropocentrism
Opis:
Naturalizm jest poglądem głoszącym, że jedyną istniejącą rzeczywistość jest przyroda (natura). Naturalista wymaga, by zjawiska były wyjaśniane poprzez odwołanie się do ich naturalnych przyczyn, dostępnych poznaniu naukowemu, na bazie obserwacji i eksperymentu. Tymczasem Mark Steiner, w książce The Applicability of Mathematics as a Philosophical Problem stawia zaskakującą tezę, iż współcześni fizycy w swej pracy odchodzą od naturalistycznej wizji nauki; twierdzi on, że rzeczywista działalność naukowa fizyków pozostaje w sprzeczności z ich podstawowymi przekonaniami metodologicznymi i ontologicznym naturalizmem. Na poparcie swojej tezy wskazuje na liczne przypadki znaczących odkryć z najnowszej historii fizyki, w których powstaniu decydującą rolę odegrała wyobraźnia ludzka, a nie fakty doświadczalne. Ten sposób odkrywania praw we współczesnej fizyce jest – twierdzi Steiner – antynaturalistyczny w tym sensie, że bardziej polega na ludzkiej inwencji, na manipulacjach strukturami formalnymi przy wykorzystaniu matematycznych analogii, niż na metodach klasycznego empiryzmu. Takie podejście uprzywilejowuje ludzki, a nie przyrodniczy (empiryczny), punkt widzenia. Steiner uważa, że świadczy to o zwrocie ku antropocentrycznemu punktowi widzenia w metodologii fizyki. W moim przekonaniu jest to nadinterpretacja „naturalnych” procedur poznawczych występujących we współczesnej nauce, a polegających na stosowaniu znanego schematu: problem-hipoteza-obserwacja-krytyka-modyfikacja. Ponadto sugestie Steinera nie przystają do faktów odnoszących się na przykład do rozwoju najnowszej kosmologii, w której postęp naukowy stymulowany jest wyrafinowanymi obserwacjami.
Naturalism claims that everything that exists is Nature. There does not exist any other reality, apart from the natural one. Naturalists require that all phenomena have to be explained only by their natural causes. Natural causes are the ones that are accessible for scientific cognition. Science (physics) tries to describe this reality basing on observation and experiment as the foundation of creating theoretical constructs (theories) pertaining to natural phenomena. Mark Steiner, in his book entitled The Applicability of Mathematics as a Philosophical Problem, puts forward a surprising thesis that contemporary physicists in their work retreat from the naturalist vision of science because—as the author states—the real scientific activity does not comply with their basic methodological and philosophical convictions (with naturalism). To support his thesis he points to numerous cases of significant discoveries in the newest history of physics in which the decisive role was played by human imagination and not experimental facts. This way of discovering laws in contemporary physics is—in his view—antinaturalist in the sense that it relies more on human invention, on manipulating formal structures by the use of mathematical analogies than on the methods of classical empiricism. Such an approach—in his opinion—privileges a human and not naturalist (empirical) point of view. Steiner regards that it indicates a turn towards an anthropocentric viewpoint in the methodology of physics. In my view it is an over-interpretation of “natural” cognitive procedures existing in contemporary science and relying on the use of a well-known scheme: problem— hypothesis—criticism—problem modification. Moreover, Steiner’s suggestions do not match facts concerning the development of the newest cosmology in which scientific development is stimulated by using sophisticated observations.
Źródło:
Filozofia i Nauka; 2016, 4; 159-168
2300-4711
2545-1936
Pojawia się w:
Filozofia i Nauka
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Teológia ako veda o Bohu: historická a analogická alebo ahistorická a nelogická?
Theology as the divine science: Historical and analogical or ahistorical and illogical?
Autorzy:
Dolný, Ján
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/32444003.pdf
Data publikacji:
2023-12
Wydawca:
Comenius University Bratislava. Faculty of Roman Catholic Theology of Cyril and Methodius
Tematy:
teológia
história
Zjavenie
Ježiš Kristus
analógia
theology
history
revelation
Jesus Christ
analogy
Opis:
Čo je teológia? Aký spôsob myslenia predpokladá jej štúdium? Vylučuje sa teológia s moderným historickým vedomím? Vychádzajúc z prednášok o teológii v diele Johna Henryho Newmana Idea univerzity označujeme teológiu ako vedu o Bohu v širšom chápaní slova veda v zmysle systematického štúdia. Tejto vede patrí v systéme vied jedinečné postavenie vzhľadom na jej špecifický predmet, ktorým je Boh. Teológia nie je ahistorická, jej metódy zodpovedajú podmienkam ľudského poznania, lebo je to jediný spôsob poznávania, ktorý máme ako ľudia k dispozícii. Skúma pravdy o Bohu, ktoré sa zakladajú na historickom Zjavení. Je teda historickým uvažovaním o Bohu, ktoré sa zakladá na historickom Zjavení. Metóda teológie je zároveň analogická a duchovná, v zmysle skúmania a osvojovania si právd o Bohu sprostredkovanými skutkami, učením a mysľou Ježiša Krista.
What is theology? What way of thinking does the study of theology presuppose? Is theology irreconcilable with the modern historical consciousness? Based on the lectures on theology in John Henry Newman's work The Idea of the University, we consider theology the science of God in the broader sense of the word, that is, in the sense of a systematic study. This science has a unique position in the system of sciences due to its specific subject, which is God. Theology is not ahistorical; its methods correspond to the conditions of human cognition, because it is the only way of cognition available to us as humans. It examines the truths about God that are based on historical Revelation. It is therefore a historical reflection on God based on God’s historical Revelation. The method of theology is at the same time analogical and spiritual, in the sense of investigating and learning the truths about God through the deeds, teachings and the mind of Jesus Christ.
Źródło:
ACTA facultatis theologicae Universitatis Comenianae Bratislaviensis; 2023, 2; 93-99
1335-8081
2644-6928
Pojawia się w:
ACTA facultatis theologicae Universitatis Comenianae Bratislaviensis
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Metaphysics in the shackles of asteiology
Metafizyka w więzach asteiologii
Autorzy:
Piotrowski, Kazimierz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/593953.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Łódzkie Towarzystwo Naukowe
Tematy:
analogy
asteiology
ingenium
metaphysics
participation of being
subreption
analogia
asteiologia
metafizyka
partycypacja bytu
subrepcja
Opis:
Will the dog crush heron’s leg, or will the heron pluck out the dog’s eyes? – an array of possible decodings of this animalistic drama appears in the logical-ontological space of the image. However, an image does not participate in any of the worlds it implies. This visual asteism shows that the ontological participation is different from the metaphysical. Thus, the problem of metaphysical participation will not be solved by the logical-rhetorical trope of diaporesis that Abraham Hondius used to achieve almost an isocephaly in this struggle between what is high-flying and what is mundane or – perhaps – between metaphysics and asteiology. We find a paradigmatic display of this struggle in the Parmenides, where the One was wittily juxtaposed with idea of ... dust. Moreover, in the case of analogy of being, the diaporia is also an aporia, since analogia entis as analogy as such must be ultimately understood analogically (sic!), and thus asteiologically. And this is not a mistake of ignotum per ignotum but a good solution to our problem (an euporia), which is unlikely to satisfy ontology seeking an evidentialist truth. Such a conclusion would be potentially important for asteiology as the ingenium theory, which traces its subreptions also to metaphysics.
Czy pies zgruchocze łapę czapli, czy czapla wydłubie mu oczy? – ustawia się w przestrzeni logiczno-ontologicznej malowidła szereg możliwych rozstrzygnięć zwierzęcego dramatu. Lecz obraz nie partycypuje w żadnym ze światów, które implikuje. Ten wizualny asteizm ukazuje, że partycypacja ontologiczna różni się od partycypacji metafizycznej. Problemu partycypacji metafizycznej nie wyczerpie więc trop diaporezy, jakim posłużył się Abraham Hondius, by osiągnąć prawie izokefalię w tej walce pomiędzy tym, co górnolotne, i tym, co przyziemne, czy – być może – metafizyczne i asteiologiczne, a czego paradygmatyczny popis mamy w Parmenidesie, gdzie Jedno zestawiono z ideą … kurzu. Co więcej, w przypadku analogii bytu diaporia jest zarazem aporią, skoro analogia entis musi być ostatecznie rozumiana analogicznie (sic!), a więc asteiologicznie. I nie jest to błąd ignotum per ignotum, lecz dobre rozwiązanie naszego problemu (euporia), które ontologii poszukującej ewidencjalistycznej prawdy raczej nie zadowoli. Taka konkluzja jest potencjalnie doniosła dla asteiologii jako teorii ingenium, która tropi jego subrepcje także w metafizyce.
Źródło:
Art Inquiry. Recherches sur les arts; 2018, 20; 29-42
1641-9278
Pojawia się w:
Art Inquiry. Recherches sur les arts
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Analogiczna teoria znaczenia terminów językowych. Elementy metafizyki języka
An Analogical Theory of the Meaning of Linguistic Terms: Elements of the Metaphysics of Language
La théorie analogique du sens des termes linguistiques: Éléments de la métaphysique de la langue
Autorzy:
Maryniarczyk, Andrzej
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1883472.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
analogia
relacje
znaczenie
język
metafizyka
realizm poznawczy
analogy
relationship
meaning
language
metaphysics
cognitive realism
Opis:
Analogia na terenie filozofii realistycznej jest podstawowym sposobem poznania bogactwa świata osób i rzeczy i chroni ludzkie poznanie przed redukcjonizmem. Poznanie analogiczne jest ugruntowane na analogicznym sposobie istnienia bytów, a zatem jest genetycznie i strukturalnie związane z rzeczą. Analogia pozwala ogarnąć poznawczo tak poszczególne jednostkowe rzeczy, jak i całość oraz złożoność świata natury i kultury, nie tracąc równocześnie z pola widzenia zróżnicowania istniejących w nim bytów. Nabudowana na analogii teoria znaczenia terminów językowych daje podstawę ujęcia w znaczeniu danej nazwy najgłębszej struktury rzeczy, gdyż wskazuje na koniecznościowy układ treści znaczonej rzeczy, a co stanowi o właściwym i adekwatnym rozumieniu oznaczanej przez nazwę rzeczy.
In realist philosophy, analogy is a basic way of knowing the wealth of the world of persons and things as well as protects human knowledge against reductionism. Analogical knowledge is grounded on the analogical way beings exist, that is, is genetically and structurally combined with things. Analogy allows to cognitively encompass both particular things and the whole of the world of nature and culture, while saving the plurality of beings composing it. A theory of the meaning of linguistic terms, built on analogy, yields a basis for apprehending the deepest structure of a thing in the meaning of a given name, since it points to the necessary internal organization of the content of a denoted thing, which decides for the name that it properly and adequately understands a denoted thing.
En philosophie réaliste, l’analogie est un mode basique de connaissance de la richesse du monde des personnes et des choses. Elle protège la connaissance humaine contre le réductionnisme. La connaissance analogique est enracinée dans le mode analogique de l’existence des êtres. Elle est donc liée aux choses de manière génétique et structurelle. L’analogie permet de réunir cognitivement aussi bien les choses particulières que la totalité et la complexité du monde de la nature et de la culture, tout en préservant la pluralité des êtres qui la composent. La théorie du sens des termes linguistiques, bâtie sur l’analogie, constitue le fondement de la conception de la structure la plus profonde de la chose du sens d’une dénomination, puisqu’elle montre une disposition nécessaire du contenu de la chose dénotée, ce qui est capital pour sa compréhension appropriée.
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 2015, 63, 8; 21-36
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-15 z 38

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies