Temat: беларуская мова - Katalog OPAC zbiorów

Skocz do pozycji: 1.

Tytuł:: Беларуская лінгвістычная тэрміналогія: праблемы фіксацыі і функцыянавання
Belarusian linguistic terminology: some problems of functioning and fixation
Autorzy:: Волкава [Volkava], Яўгенiя [IAŭheniia]
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/678514.pdf
Data publikacji:: 2014-12-31
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:: article
Belarusian language
database
iSybislaw
lexicography
linguistic terminology
артыкль
беларуская мова
лексікаграфія
лінгвістычная тэрміналогія
isybislaw
Opis:: The article considers functioning and fixation of the Belarusian linguistic terminology. Scientific papers, textbooks for schools and universities, terminological and generalpurpose dictionaries are under consideration. Brief excursus on the history of the Belarusian linguistics showed the diversity and randomness of the terms creation processes. Contradictions in the views of linguists on the development of the Belarusian linguistics and terminology were revealed: on the one hand, the orientation on Russian terminological system, on the other hand there is an intention to turn terminology to the national direction. Simultaneously internationalization of terminology, the process typical for other Slavic languages, occurs. This article demonstrates inconsistencies in the use of Belarusian terms indefinite pronoun and definite/indefinite article (and some other terms) in scientific, educational literature and in various dictionaries. The article argues that Russian terminological system prevails in education and subsequently affects the discourse of Belarusian linguistics. The author believes that another problem of Belarusian terminology is a relatively small amount of a Belarusian linguistics discourse and limited subjects of studies, which does not allow to settle the terms. In these difficult circumstances, an appeal to the experience of other Slavic languages with a more developed system of terminology and with an extensive linguistic discourse can help.
Źródło:: Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej; 2014, 49; 259-276
2392-2435
0081-7090
Pojawia się w:: Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 2.

Tytuł:: Kolor niebieski we frazeologicznym obrazie świata Białorusinów i Czechów
Autorzy:: Kalita, Inna
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2081359.pdf
Data publikacji:: 2021
Wydawca:: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:: phraseology
Belarusian language
Czech language
comparative analysis
colour blue
frazeologia
język białoruski
język czeski
analiza porównawcza
kolor niebieski
фразеалогія
беларуская мова
чэшская мова
кампаратыўны аналіз
сіні колер
Opis:: The following article is dedicated to a comparative analysis of the colour blue in Belarusian and Czech phraseology. The objects of research are phraseological units with coloronym (сіні/modrý). The main goal is to compare the representation of the colour blue using both synchronic and diachronic approaches in order to identify equivalents and lacunae and describe their national and cultural specifics. The main comparative method is supplemented by etymological and linguistic-cultural commentaries, the method of continuous sampling of material from significant phraseological dictionaries is also implemented. Observations of the development of phraseological semantics of the colour blue confirm the idea of semantic ambivalence of any colour. Phraseologisms in which the colour blue is subject to the process of metaphorization reflects the social tendencies created by man. Outdated units prevail in the „blue phraseology” of both languages. Neological tendencies are connected to globalization trends and national realities. The analysis showed that in Belarusian and Czech phraseology blue is not dominant, but in the phraseological stock of both languages, it occupies its niche and carries a specific semantic load. The article is a contribution to the development of phraseological comparative research of Belarusian and Czech, the topic of phraseological representation of blue being compared in these two languages has not been previously examined.
Artykuł został poświęcony analizie komparatystycznej prezentacji koloru niebieskiego w białoruskiej i czeskiej frazeologii. Podstawę do analizy stanowią frazeologizmy z koloronimem (сіні/modrý). Głównym założeniem było synchroniczno-diachroniczne porównanie frazeologizmów dwóch języków w celu ukazania ekwiwalentów i luk oraz opisanie ich narodowo-kulturowej specyfiki. Wykorzystane zostały metody z zakresu komparatystyki, uzupełnione etymologicznymi i lingwokulturoznawczymi komentarzami, a także metoda ekscerpcji materiału z wielkich słowników frazeologicznych. Badania nad rozwojem semantyki koloru niebieskiego potwierdzają ideę ambiwalentności semantycznej dowolnej barwy. Frazeologizmy, w których koloronim metaforyzował się, odzwierciedlają zjawiska socjalne, których twórcą jest człowiek. W „niebieskiej frazeologii” obydwu języków przeważają jednostki przestarzałe. Neologiczne procesy związane są z trendami globalizacji oraz realiami wewnątrznarodowymi. Analiza wykazała, że zarówno w białoruskim, jak i czeskim języku kolor niebieski nie odgrywa roli dominującej, ale we frazeologicznym zasobie leksykalnym zajmuje swoją niszę i niesie konkretny semantyczny ładunek. Artykuł jest wkładem w rozwój białorusko-czeskiej komparatywistyki w badaniach nad frazeologią, a zaprezentowana w nim analiza porównawcza koloru niebieskiego w języku białoruskim i czeskim nie była dotąd badana.
Артыкул прысвечаны кампаратыўнаму аналізу прэзентацыі сіняга колеру ў беларускай і чэшскай фразеалогіі. Аб’ектам даследавання служаць фразеалагізмы з каларонімам (сіні/modrý). Асноўная задача – сінхронна-дыяхроннае параўнанне фразеалагізмаў дзвюх моў з мэтай выяўлення эквівалентаў і лакун, апісання іх нацыянальна-культурнай спецыфікі. У якасці асноўнага выкарыстаны кампаратыўны метад, дапоўнены этымалагічным і лінгвакультурным каментарамі, а таксама метад суцэльнай выбаркі матэрыялу з вялікіх фразеалагічных слоўнікаў. Назіранні над развіццём семантыкі сіняга колеру пацвярджаюць ідэю семантычнай амбівалентнасці любога колеру. Фразеалагізмы, у якіх каларонім сіні метафарызаваўся, адлюстроўваюць сацыяльныя з’явы, творцам якіх з’яўляецца чалавек. У „сіняй фразеалогіі” абедзвюх моў пераважаюць устарэлыя адзінкі. Неалагічныя працэсы звязаны з трэндамі глабалізацыі і ўласна нацыянальнымі рэаліямі. Аналіз паказаў, што ў беларускай і чэшскай фразеалогіі сіні колер не з’яўляецца дамінуючым, але ў фразеалагічным запасе абедзвюх моў ён займае сваю нішу і нясе канкрэтную семантычную нагрузку. Артыкул з’яўляецца ўнёскам у развіццё беларуска-чэшскіх кампаратыўных даследаванняў фразеалогіі, прадстаўленая ў ім прэзентацыя сіняга колеру ў міжмоўным супастаўленні дагэтуль не разглядалася.
Źródło:: Studia Białorutenistyczne; 2021, 15; 291-309
1898-0457
Pojawia się w:: Studia Białorutenistyczne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 3.

Tytuł:: Konfrontatywna refleksja nad kategorią rodzaju gramatycznego rzeczownika w języku polskim i białoruskim
Confrontative reflection on the category of grammatical gender of nouns in Polish and Belarusian
Параўнальнае разважанне аб граматычнай катэгорыі роду назоўнікаў у польскай і беларускай мовах
Autorzy:: Siwirska, Anna Berenika
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/29430800.pdf
Data publikacji:: 2023
Wydawca:: Uniwersytet Warszawski. Wydział Lingwistyki Stosowanej. Katedra Białorutenistyki
Tematy:: comparative grammar
Polish language
Belarusian language
grammatical gender
noun
gramatyka porównawcza
język polski
język białoruski
rodzaj gramatyczny
rzeczownik
параўнальная граматыка
польская мова
беларуская мова
граматычны род
назоўнік
Opis:: The article dedicated to the presentation of similarities and differences in terms of grammatical gender of nouns in Polish and Belarusian. In the following parts of the text, the author presents the rules for classifying nouns into particular grammatical genders due to morphological and semantic criteria, as well as taking into account the semantic characteristics of liveliness and personality. In the final part of the article, the differences in separating and naming the categories of noun gender in Belarusian and Polish are listed, and changes that could be introduced in the description of the gender category of nouns in Belarusian are proposed.
Artykuł jest poświęcony przedstawieniu podobieństw i różnic w kategoriach rodzaju gramatycznego rzeczownika w języku polskim i białoruskim. Autorka w kolejnych częściach tekstu przedstawia zasady klasyfikacji rzeczowników na poszczególne rodzaje gramatyczne ze względu na kryterium morfologiczne i semantyczne, a także uwzględniając semantyczne cechy żywotności i osobowości. W końcowej części artykułu wyszczególnione są różnice w wydzielaniu i nazywaniu kategorii rodzaju gramatycznego rzeczownika w języku białoruskim i polskim oraz zostają zaproponowane zmiany, które można byłoby wprowadzić w opisie kategorii rodzaju rzeczowników w języku białoruskim.
Артыкул прысвечаны падабенствам і адрозненням ў граматычнай катэгорыі роду назоўнікаў у польскай і беларускай мовах. Аўтарка падае правілы прыналежнасці назоўнікаў да граматычнага роду па марфалагічным і семантычным крытэрыям. У заключнай частцы артыкула пералічваюцца адрозненні ў вылучэнні і найменні катэгорый граматычнага роду назоўнікаў у беларускай і польскай мовах і прапаноўваюцца змены, якія можна было б унесці ў апісанне катэгорый роду назоўнікаў у беларускай мове.
Źródło:: Acta Albaruthenica; 2023, 23; 243-258
1898-8091
Pojawia się w:: Acta Albaruthenica
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 4.

Tytuł:: Фонавыя веды ў беларускамоўным навукова-гуманітарным дыскурсе (аргументалагічны аспект)
Background Knowledge in the Belarusian Scientific and Humanitarian Discourse (Argumentological Aspect)
Podstawowa wiedza w białoruskim dyskursie naukowym i humanitarnym (aspekt argumentologiczny)
Autorzy:: Savtchouk, Tatiana
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/29430755.pdf
Data publikacji:: 2023
Wydawca:: Uniwersytet Warszawski. Wydział Lingwistyki Stosowanej. Katedra Białorutenistyki
Tematy:: background knowledge
humanitarian discourse
scientific communication
argumentation
Belarusian language
wiedza ogólna
dyskurs humanistyczny
komunikacja naukowa
argumentacja
język białoruski
фонавыя веды
гуманітарны дыскурс
навуковая камунікацыя
аргументацыя
беларуская мова
Opis:: The article represents the results of the linguistic-argumentological (descriptive-normative) analysis of the appeal to background knowledge in the Belarusian-language discourse of the humanities. It is noted that the strategic goal of including background knowledge in humanitarian scientific argumentation is to promote emotional rapprochement with the addressee, based on common life experiences, a common system of assessments, beliefs, and values. Three groups of background knowledge are distinguished: 1) information about the facts of modern life, 2) retrospective information, 3) cultural knowledge. Verbalization techniques are systematized for each group, pragmatic potential is determined, conditions of effective application in scientific and humanitarian argumentative practice are explained. The role of contextual and situational factors (social, historical, cultural background; current model of the addressee) in the interpretation and reconstruction of implicit knowledge and assessments contained in the background information is emphasized.
W artykule przedstawiono wyniki językowej analizy argumentacyjnej (opisowo-normatywnej) odwołującej się do wiedzy ogólnej w białoruskojęzycznym dyskursie humanistycznym. Zauważa się, że strategicznym celem włączenia wiedzy podstawowej do humanistycznej argumentacji naukowej jest promowanie zbliżenia emocjonalnego z adresatem, opartego na wspólnym doświadczeniu życiowym, wspólnym systemie ocen, przekonań i wartości. Wyróżnia się trzy grupy wiedzy ogólnej: 1) informacje o faktach współczesnego życia, 2) informacje retrospektywne, 3) wiedza kulturowa. Dla każdej grupy systematyzowane są techniki werbalizacji, określany jest potencjał pragmatyczny, wyjaśniane są warunki skutecznego zastosowania w naukowo-humanistycznej praktyce argumentacyjnej. Podkreślono rolę czynników kontekstowych i sytuacyjnych (tło społeczne, historyczne, kulturowe; aktualny model adresata) w interpretacji i rekonstrukcji wiedzy Implicytnej i ocen zawartych w informacjach ogólnych.
Прадстаўлены вынікі лінгвааргументалагічнага (дэскрыптыўна-нарматыўнага) аналізу апеляцыі да фонавых ведаў у беларускамоўным дыскурсе гуманітарных навук. Адзначаецца, што стратэгічная мэта ўключэння фонавых ведаў у гуманітарную навуковую аргументацыю – спрыяць эмацыйнаму збліжэнню з адрасатам, абапіраючыся на агульны жыццёвы досвед, агульную сістэму ацэнак, перакананняў, каштоўнасцей. Вылучаюцца тры групы фонавых ведаў: 1) звесткі аб фактах сучаснага жыцця, 2) рэтраспектыўная інфармацыя, 3) культуралагічныя веды. Для кожнай групы сістэматызуюцца прыёмы вербалізацыі, вызначаецца прагматычны патэнцыял, эксплікуюцца ўмовы эфектыўнага прымянення ў навукова-гуманітарнай аргументатыўнай практыцы. Падкрэсліваецца роля кантэкстуальна-сітуацыйных фактараў (сацыяльны, гістарычны, культурны фон; актуальная мадэль адрасата) у інтэрпрэтацыі і рэканструкцыі імпліцытных ведаў і ацэнак, якія ўтрымліваюцца ў фонавай інфармацыі.
Źródło:: Acta Albaruthenica; 2023, 23; 73-94
1898-8091
Pojawia się w:: Acta Albaruthenica
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 5.

Tytuł:: Transposition of Onomastic Elements of Slavic Languages into the Belarusian Language
Transpozycja elementów onomastycznych języków słowiańskich w języku białoruskim
Autorzy:: Haponienka, Iryna
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/1837741.pdf
Data publikacji:: 2020
Wydawca:: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:: interlanguage transposition
Belarusian language
Slavic languages
onim
onomastic standardization
transpozycja międzyjęzykowa
język białoruski
języki słowiańskie
standaryzacja onomastyczna
міжмоўная трансляцыя
беларуская мова
славянскія мовы
онім
анамастычная стандартызацыя
Opis:: In the article, the methods of transposition of onomastic units from Slavic languages into Belarusian are investigated. The relevance of this study is due to the investigation of the issues of transmission of proper names of one language by means of another against the background of the modern expansion of the processes of cultural and economic communication. When working on the topic, we proceeded from the assumption that presently the general principles of transposition of Slavic onyms in the Belarusian onomastic practice have been clearly defined, and the algorithms of their application to a specific language material are still under development. The applicability of the existing principles of interlingual transposition (translation, transcription, transliteration) to the onomastic vocabulary is shown, the objective difficulties ofinclusion of the foreign onyms in the Belarusian language context are analyzed. The results of the work carried out by the Belarusian onomasts and state services on normalization and standardization of written registration of various types of Slavic onyms in the Belarusian language system was reviewed. The relevant normative documents regulating this sphere of onomastics were listed. The undeveloped aspects of the problem of Slavic-Belarusian onomastic contacts were analysed. This paper uses the descriptive, comparative, review-analytical methods, as well as the method of analogy. In conclusion, the performed analysis revealed the exceptional importance of the regulation of the principles and rules of the Slavic-Belarusian transposition of onyms. Based on the results of the study, the main directions of promising activities in this area are suggested in the improvement of the existing normative documentation and the creation of new instructions that would cover all the Slavic languages and the maximum number of onymic varieties
W artykule analizowane są sposoby transpozycji jednostek onomastycznych z języków słowiańskich do języka białoruskiego. Znaczenie takich badań jest związane z intensyfikacją problemów przeniesienia nazw własnych jednego języka za pomocą środków innego na tle współczesnego rozszerzenia procesów komunikacji kulturowej i ekonomicznej. Podczas pracy nad tematem autorka wychodziła z założenia, że obecnie w białoruskiej praktyce onomastycznej zostały wyraźnie określone ogólne zasady transponowania onimów słowiańskich, a algorytmy ich zastosowania do konkretnego materiału językowego znajdują się na razie w fazie opracowania. Przedstawiono przydatność dla leksyki onomastycznej istniejących zasad międzyjęzykowej transpozycji (tłumaczenie, transkrypcja, transliteracja), poddano analizie obiektywne trudności włączenia obcojęzycznych onimów w białoruski kontekst językowy. Dokonano przeglądu wyników prac przeprowadzonych przez onomastów białoruskich i służby państwowe, dotyczących normalizacji i standaryzacji pisemnego opracowania różnych rodzajów słowiańskich onimów w systemie języka białoruskiego. Wymienione zostały odpowiednie przepisy regulujące tę sferę onomastyki. Przeanalizowano nieopracowane aspekty problematyki słowiańsko-białoruskich kontaktów onomastycznych. W pracy wykorzystano metodę opisową, porównawczą, przeglądowo-analityczną oraz metodę analogii. W sumie analiza wykazała, jak istotne znaczenie ma uregulowanie zasad i reguł słowiańsko-białoruskiego przeniesienia onimów. Uwzględnienie wyników badań pozwala usytuować główne kierunki przyszłych działań w tej dziedzinie w obrębie doskonalenia obowiązującej normy w dokumentacji i tworzenia nowych instrukcji, które obejmowałyby wszystkie języki słowiańskie i maksymalną ilość wariantów onimicznych.
У артыкуле даследаваны спосабы трансляцыі анамастычных адзінак са славянскіх моў у беларускую мову. Актуальнасць такога даследавання абумоўлена абвастрэннем пытанняў перадачы ўласных імёнаў адной мовы сродкамі другой на фоне сучаснага пашырэння працэсаў культурнай і эканамічнай камунікацыі. Пры працы над тэмай мы зыходзілі з меркавання, што на сённяшні дзень у беларускай анамастычнай практыцы дакладна вызначаны агульныя прынцыпы трансляцыі славянскіх онімаў, а алгарытмы іх прымянення да канкрэтнага моўнага матэрыялу пакуль знаходзяцца на стадыі распрацоўкі. Паказана магчымасць прымянення да анамастычнай лексікі існуючых прынцыпаў міжмоўнай трансляцыі (пераклад, транскрыпцыя, транслітарацыя), праналізаваны аб'ектыўныя складанасці пры ўключэнні іншамоўных онімаў у беларускі моўны кантэкст. Зроблены агляд вынікаў праведзенай беларускімі анамастамі і дзяржаўнымі службамі работы па нармалізацыі і стандартызацыі пісьмовага афармлення розных відаў славянскіх онімаў у сістэме беларускай мовы. Пералічаны адпаведныя нарматыўныя дакументы, якія рэгулююць гэтую сферу анамастыкі. Разгледжаны нераспрацаваныя аспекты праблемы славянска-беларускіх анамастычных кантактаў. У рабоце прымяняліся апісальны, супастаўляльны, аглядна-аналітычны метады, а таксама метад аналогіі. У цэлым аналіз паказаў выключную важнасць урэгулявання прынцыпаў і правіл славянска-беларускай трансляцыі онімаў. Зыходзячы з вынікаў даследавання, асноўныя кірункі перспектыўнай дзейнасці ў гэтай галіне бачацца ва ўдасканаленні дзеючай нарматыўнай дакументацыі і стварэнні новых інструкцый, якія б ахоплівалі ўсе славянскія мовы і максімальную колькасць онімных разўнавіднасцей.
Źródło:: Studia Białorutenistyczne; 2020, 14; 297-312
1898-0457
Pojawia się w:: Studia Białorutenistyczne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 6.

Tytuł:: Афарызм і малыя тэкставыя формы: суадноснае і агульнае (на матэрыяле беларускай, рускай, польскай, англійскай моў)
Aforyzm i małe formy tekstowe: porównywalność i ogólność (w języku białoruskim, rosyjskim, polskim, angielskim)
Aphorisms and small text forms: Comparability and generality (in Belarusian, Russian, Polish, English)
Autorzy:: Glukhanko, Liudmila
Ivanov, Eugene
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2127889.pdf
Data publikacji:: 2022-02-03
Wydawca:: Akademia Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi
Tematy:: афарызм
тэкст
літаратура
фальклор
малыя жанры
беларуская мова
руская мова
польская мова
англійская мова
aforyzm
tekst
literatura
folklor
małe gatunki
język białoruski
język rosyjski
język polski
język angielski
aphorism
text
literature
folklore
small genres
Belarusian language
Russian language
Polish language
English language
Opis:: У артыкуле разглядаюцца суадносіны афарызма і іншых малых тэкставых форм на літаратурным і фальклорным матэрыяле ў беларускай, рускай, польскай і англійскай мовах. Вызначаецца месца афарызма ў агульных класіфікацыях малых тэкставых форм, узаемаадносіны афарызмаў і літаратурных выслоўяў, прыказак, аднафразавых тэкстаў, клішыраваных фраз, нацыянальных разнавіднасцей літаратурных і фальклорных твораў малых жанраў. Афарызмы супрацьпастаўляюцца ўсім іншым малым тэкставым формам як асобны тып фразавых адзінак на падставе дзвюх сваіх аблігаторных прымет – абагульненасці зместу і дыскурсіўнай самастойнасці.
W artykule omówiono stosunek aforyzmów i innych małych form tekstowych na materiale literackim i folklorystycznym w języku białoruskim, rosyjskim, polskim i angielskim. Określono miejsce aforyzmów w ogólnych klasyfikacjach małych form tekstowych, wzajemnych relacji aforyzmów i powiedzeń literackich, przysłów, tekstów jednozdaniowych, fraz stereotypowych, narodowych odmian dzieł literackich i małych gatunków folklorystycznych. Aforyzmy są przeciwstawiane wszelkim innym małym formom tekstowym jako szczególny rodzaj jednostek frazowych w oparciu o ich dwie cechy obligatoryjne – uogólnienie treści i autonomię dyskursywną.
The article discusses aphorisms and other small text forms in literary and folklore material in Belarusian, Russian, Polish and English. The place of aphorisms in the general classifications of small text forms, the relationship of aphorisms and literary sayings, proverbs, one-phrase texts, clichéd phrases, national varieties of literary and folklore works of small genres is determined. Aphorisms are contrasted with all other small text forms as a special type of phrasal unit on the basis of two of their obligatory features – the generalization of meaning and discursive autonomy.
Źródło:: Językoznawstwo; 2021, 15; 123-146
2391-5137
Pojawia się w:: Językoznawstwo
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 7.

Tytuł:: The Representation of Water in Polish and Belarusian Phraseology and Paremiology
Obraz wody we frazeologii i paremiologii polskiej i białoruskiej
Autorzy:: Wysoczański, Włodzimierz
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/1837688.pdf
Data publikacji:: 2020
Wydawca:: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:: phrasemes
proverbs
Polish language
Belarusian language
linguistic representation of the world
linguistic representation of water
frazeologizmy
paremie
język polski
język białoruski
językowy obraz świata
językowy obraz wody
фразеалагізмы
парэміі
польская мова
беларуская мова
моўная карціна свету
моўная карціна вады
Opis:: The issues associated with the vision of water in the Slavic languages are prominent. The linguistic perception of water in the Polish language, especially in folk Polish, has been explored from many sides. Also noted is the linguistic representation of water in the Belarusian language. The object of this article is to present the representation of water, fixed in the language, in the light of phraseological and paremiological profiling as applied to Polish and Belarusian dictionary units within the plan of interlingual comparison. The gathered material allows to recognise the fundamental perspectives in the vision of water in the building of its linguistic representation and to distinguish the elementary profiles together with their many specifying facets. The analysis reveals the colloquial description of water as such and – especially – the connections between water and various concepts, particularly the links to the human being. Reflected is the indication where water comes from, specified its amount in particular expressions, provided information about water at a given time and in a given place as well as about its availability. Portrayed is life underwater and on the water. Recorded are the attributes of water and its impact on some objects, the water’s quality of being fit or unfit to drink or harmful, as well as relating water to something else. The value and qualities of water are noted. The presence of water in the functioning of the human being and in the life of animals is recorded. Presented is the demand for water. The reconstruction of the linguistic representation of water performed in comparative terms on Polish and Belarusian phraseological and paremiological material illustrates the prevalent analogies and fairly considerable dissimilarities.
Problematyka oglądu wody w językach słowiańskich jest zauważalna. Wielostronnie przybliżone zostało językowe postrzeganie wody w polszczyźnie, zwłaszcza ludowej. Zaznaczone jest też językowe przedstawienie wody w języku białoruskim. Przedmiotem niniejszego artykułu jest przedstawienie utrwalonego w języku obrazu wody w świetle wyprofilowania frazeologicznego i paremiologicznego na materiale jednostek słownikowych języka polskiego i języka białoruskiego w planie konfrontacji międzyjęzykowej. Zebrany materiał pozwala dostrzec w budowaniu językowego obrazu wody zasadnicze perspektywy jej oglądu i wyróżnić podstawowe profile z wieloma specyfikującymi je fasetami. Analiza ukazuje potoczne opisanie wody jako takiej oraz – w szczególności – powiązań wody z różnorodnymi pojęciami, zwłaszcza związków z człowiekiem. Odzwierciedlone jest wskazanie, skąd się bierze woda, precyzowana jest ilość wody w określonych przejawach, są informacje o wodzie w danym czasie i miejscu oraz o jej dostępności. Odtworzone jest życie w wodzie i nad wodą. Zarejestrowane są atrybuty wody i jej oddziaływanie na niektóre obiekty, zdatność, niezdatność bądź szkodliwość wody, a także odniesienie wody względem czegoś. Odnotowywana jest wartość i walory wody. Utrwalona jest woda w funkcjonowaniu człowieka i życiu zwierząt. Ukazane jest zapotrzebowanie na wodę. Dokonana rekonstrukcja językowego obrazu wody w ujęciu porównawczym na materiale frazeologiczno-paremicznym języka polskiego i języka białoruskiego unaocznia przeważające zbieżności i dość znaczne odmienności.
У славянскіх мовах вобраз вады зарысаваны мовазнаўцамі даволі выразна. Моўная карціна вады ў польскай мове, асабліва ў дыялектах, дачакалася шматбаковага аналізу. Моўнае катэгарызацыя вады ў беларускай мове таксама была прадметам даследавання. Мэтай гэтага артыкула з’яўляецца выяўленне замацаванага ў мове вобразу вады ў святле фразеалагічнага і парэміялагічнага прафілявання (спосабу ўспрымання канкрэтнага суб’екта) на матэрыяле слоўнікавых адзінак польскай і беларускай моў у плане міжмоўнай канфрантацыі. Сабраны матэрыял дазваляе ў мадэлі моўнай карціны вады прасачыць асноўныя перспектывы яе ўспрымання і дапамагае распазнаць асноўныя профілі/ідэалагічныя варыянты са шматлікімі катэгорыямі/прыкметамі, якія іх вызначаюць. Праведзены аналіз выявіў наіўныя веды пра ваду, а таксама ўзаемадачыненні вады з іншымі паняццямі, у першую чаргу з чалавекам. У матэрыяле знайшлі адлюстраванне наступныя характарыстыкі: адказ на пытанне адкуль бярэцца вада, удакладненне колькасці вады, інфармацыя пра ваду ў гэты час і ў гэтым месцы, а таксама даступнасць да яе. Паказана жыццё ў вадзе і над вадой. Выяўлены атрыбуты вады і яе ўздзеянне на некаторыя аб’екты, прыдатнасць/непрыдатнасць/шкоднасць вады, а таксама супастаўленне вады з нечым іншым. Звернута ўвага на тое, што вада разглядаецца як каштоўнасць. Падкрэслена значэнне вады ў жыцці чалавека і жывёл і, у сувязі з гэтым, адзначана запатрабаванне на ваду. Рэканструкцыя моўнай карціны вады ў параўнальным аспекце на фразеалагічна-парэміялагічным матэрыяле польскай і беларускай моў наглядна паказала, у першую чаргу, пераважную колькасць агульных рыс, але выявіла таксама і даволі істотныя адрозненні паміж даследаванымі мовамі.
Źródło:: Studia Białorutenistyczne; 2020, 14; 313-336
1898-0457
Pojawia się w:: Studia Białorutenistyczne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 8.

Tytuł:: Барбара Квапіш: лодзінская экзафаністка з падляскім сэрцам
Barbara Kwapisz: a Łódź exophonist with a Podlasie heart
Barbara Kwapisz: łódzka egzofonistka o podlaskim sercu
Autorzy:: Espinosa Ruiz, Angela
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/1932694.pdf
Data publikacji:: 2021
Wydawca:: Uniwersytet Warszawski. Wydział Lingwistyki Stosowanej. Katedra Białorutenistyki
Tematy:: Barbara Kwapisz
exophony
Belarusian language
Belarusian literature in Poland
minority literature
national minority literature
egzofonia
język białoruski
literatura białoruska w Polsce
literatura mniejszości narodowych
Барбара Квапіш
экзафанія
беларуская мова
беларуская літаратура ў Польшчы
літаратура нацыянальных меншасцей
Opis:: This article explores the known published lyrical works of Barbara Kwapisz (1949), a Polish-born poet who learnt Belarusian upon moving to Białowieża to work as a teacher and coming into contact with the local Belarusian ethnic minority, their customs and culture. In order to analyse Kwapisz's poetry, we consulted the archive of the weekly magazine "Niva", as well as the 1980 edition of the "Belaveža" literary almanac. We managed to find a total of 11 poems dating from 1976 to 1980 which we analysed from the linguistic and literary point of view. After our study of Barbara Kwapisz's works, we came to the conclusion that her poetry deserves both recognition and scientific attention, since she is both a key representative of the phenomenon of exophony in the Belarusian language and a notable poet.
У артыкуле даследуюцца вядомыя апублікаваныя лірычныя творы Бар¬бары Квапіш (1949г. н.), паэткі польскага паходжання, якая вывучыла бела-рускую мову пасля таго, як пераехала ў Белавежу працаваць настаўніцай і ўступіла ў кантакт з мясцовай беларускай этнічнай меншасцю, яе звычаямі і культурай. Для таго, каб прааналізаваць паэзію Б. Квапіш, мы звярнуліся да штотыднёвіка "Ніва", а таксама да літаратурнага альманаха "Белавежа" за 1980 год. Нам удалося выявіць у агульнай колькасці 11 вершаў за 1976–1980 гг., якія мы прааналізавалі з моўнага і літаратурнага пункту гледжання. Пасля вывучэння твораў Б. Квапіш мы прыйшлі да высновы, што яе паэзія заслугоўвае як прызнання, так і навуковай увагі, бо яна адначасова ёсць ключавою прадстаўнічкай з'явы экзафаніі на беларускай мове і выдатнай паэткай.
W niniejszym artykule analizujemy znane publikowane utwory liryczne Barbary Kwapisz (1949), urodzonej w Polsce poetki, która po przeprowadzce do Białowieży dla pracy nauczycielskiej zetknęła się z lokalną białoruską mniej-szością etniczną, jej obyczajami i kulturą, oraz nauczyła się języka białoruskiego. W celu analizy poezji B. Kwapisza skorzystaliśmy z archiwum tygodnika „Niva” oraz wydania almanachu literackiego „Belaveža” 1980 roku. Udało nam się znaleźć łącznie 11 wierszy z lat 1976–1980, które przeanalizowaliśmy pod względem językowym i literackim. Po przestudiowaniu twórczości B. Kwapisz doszliśmy do wniosku, że jej poezja zasługuje zarówno na uznanie, jak i na uwagę naukową, ponieważ jest ona zarówno kluczowym przedstawicielem zjawiska egzofonii w języku białoruskim, jak i wybitną poetką.
Źródło:: Acta Albaruthenica; 2021, 21; 81-95
1898-8091
Pojawia się w:: Acta Albaruthenica
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 9.

Tytuł:: Аб магчымым уплыве грэцкай мовы на развіццё дзеепрыметнікаў залежнага стану цяперашняга часу ў славянскіх мовах
On the Possibility of Greek Influence on the Development of Slavic Present Passive Participles
O możliwym wpływie języka greckiego na rozwój imiesłowu biernego czasu teraźniejszego w językach słowiańskich
Autorzy:: Багдзевіч, Анатоль
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/1932703.pdf
Data publikacji:: 2021
Wydawca:: Uniwersytet Warszawski. Wydział Lingwistyki Stosowanej. Katedra Białorutenistyki
Tematy:: participle
category of voice
Slavic languages
passive voice
Indo-European languages
Proto-Slavic language
Russian language
Belarusian language
Imiesłów przymiotnikowy
Imiesłów przymiotnikowy bierny
języki słowiańskie
kategoria strony
języki indoeuropejskie
język prasłowiański
język rosyjski
język białoruski
дзеепрыметнік
залежны стан
славянскія мовы
індаеўрапейскія мовы
праславянская мова
руская мова
беларуская мова
катэгорыя стану
Opis:: The passive participles of the present tense have been actively used only in Russian out of all Slavic languages since the 19th century and are a grammatical category that is not accepted by all native speakers of the standard Belarusian language as a normative one. During the development of Slavic languages, it has been experiencing two opposite tendencies: decline and revival. The article examines extralinguistic and intralinguistic factors that could have influenced the development of this verb form in a number of Slavic languages. According to the author, the bilingual Slavic-Greek consciousness of the creators of Slavic writing could have influenced the strengthening of these forms in the Russian language. The article analyzes possible connections of the Slavic participles of the present tense with the medial and passive participles of the Greek language in the light of their common origin from the Indo-European participle, as well as the process of development of participles during the restructuring of the voice category and in connection with the development of the aspect category.
Imiesłowy bierne czasu teraźniejszego, które ze wszystkich języków słowiańskich były aktywnie używane tylko w języku rosyjskim od XIX wieku i są kategorią gramatyczną, która nie jest akceptowana przez wszystkich rodzimych użytkowników białoruskiego języka literackiego jako normatywna, doświadczają dwóch przeciwstawnych tendencji w rozwoju języków słowiańskich: schyłku i odrodzenia. W artykule omówiono czynniki pozajęzykowe i intralingwistyczne, które mogły wpłynąć na rozwój tej formy imiesłowa w wielu językach sło-wiańskich. Zdaniem autora dwujęzyczna świadomość słowiańsko-grecka twórców pisma słowiańskiego mogła wpłynąć na utrwalenie form w języku rosyjskim. Możliwe związki imiesłowów słowiańskich czasu teraźniejszego z imiesłowami przyśrodkowymi i biernymi języka greckiego w świetle ich wspólnego pochodzenia z imiesłowu indoeuropejskiego, procesu rozwoju imiesłowów podczas przekształcenia kategorii strony i w związku z rozwojem kategorii aspektu są analizowane w niniejszej publikacji.
Дзеепрыметнікі залежнага стану цяперашняга часу, якія з усіх славянскіх моў актыўны ўжытак знайшлі толькі ў рускай мове з ХІХ стагоддзя і з’яўляюцца граматычнай катэгорыяй, якая прымаецца не ўсімі носьбітамі беларускай літаратурнай мовы як нарматыўная, на працягу развіцця славянскіх моў зведваюць дзве супрацьлеглыя тэндэнцыі: заняпад і актывіза-цыю. У артыкуле разглядаюцца экстралінгвістычныя і інтралінгвістычныя фактары, што маглі паўплываць на развіццё дадзенай дзеяслоўнай формы ў шэрагу славянскіх моў. На думку аўтара, актывізацыя форм у рускай мове магла адбывацца пад уплывам білінгвальнай славяна-грэцкай свядомасці стваральнікаў славянскай пісьмовасці. Аналізуюцца магчымыя сувязі славянскіх дзеепрыметнікаў залежнага стану цяперашняга часу з медыяльнымі і пасіўнымі дзеепрыметнікамі грэцкай мовы ў святле іх агульнага паходжання з індаеўрапейскага дзеепрыметніка, разглядаецца працэс развіцця дзеепрыметнікаў у ходзе перабудовы катэгорыі стану славянскіх дзеепрыметнікаў і ў сувязі з развіццём катэгорыі трывання.
Źródło:: Acta Albaruthenica; 2021, 21; 165-175
1898-8091
Pojawia się w:: Acta Albaruthenica
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 10.

Tytuł:: Статус моў у Беларусі: гістарычны агляд
The status of languages in Belarus: a historical overview
Status języków na Białorusi: rys historyczny
Autorzy:: Antaniuk-Prouteau, Maryna
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/29520984.pdf
Data publikacji:: 2022
Wydawca:: Uniwersytet Warszawski. Wydział Lingwistyki Stosowanej. Katedra Białorutenistyki
Tematy:: language status
language legislation
Belarusian language
functioning
language development
language rights
language policy
ethnic language
nation
status językowy
ustawodawstwo językowe
język białoruski
funkcjonowanie
rozwój językowy
prawa językowe
polityka językowa
język etniczny
naród
статус моў
моўнае заканадаўства
беларуская мова
функцыянаванне
развіццё моў
моўныя правы
моўная палітыка
этнічная мова
нацыя
Opis:: The article analyzes the role and legal status of languages in Belarus in different historical periods (from the times of the Grand Duchy of Lithuania to the present day). The influence of the state language policy on the development and functioning of the Belarusian language is considered. Statistics are given, legal documents are analyzed.
Artykuł analizuje rolę i status prawny języków na Białorusi w różnych okresach historycznych (od czasów Wielkiego Księstwa Litewskiego do współczesności). Rozważany jest wpływ polityki językowej państwa na rozwój i funkcjonowanie języka białoruskiego. Analizowane są statystyki i dokumenty prawne.
У артыкуле аналізуецца роля і прававы статус моў у Беларусі ў розныя гістарычныя перыяды (ад часоў ВКЛ да нашых дзён). Разглядаецца ўплыў моўнай палітыкі дзяржавы на развіццё і функцыянаванне беларускай мовы. Прыводзяцца статыстычныя дадзеныя, аналізуюцца юрыдычныя дакументы.
Źródło:: Acta Albaruthenica; 2022, 22; 159-168
1898-8091
Pojawia się w:: Acta Albaruthenica
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 11.

Tytuł:: Ля вытокаў беларускай фiлалогii: працы К.Ф. Калайдовiча
U źródeł filologii białoruskiej: prace K.F. Kałajdowicza
The roots of Belarusian philology: K.F. Kalaydovich‘s works
Autorzy:: Szczawinskaja, Łarysa
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2131049.pdf
Data publikacji:: 2020
Wydawca:: Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
Tematy:: К.Ф. Калайдовiч
беларўсазнауства
беларуская фiлалогiя
беларуская мова
Кiрыл Тураўскi
Францыск Скарына
славяназнаўства
K.F. Kałajdowicz
studia białoruskie
filologia białoruska
język białoruski
Cyryl z Turowa
Franciszek Skaryna
studia slawistyczne
K.F. Kalaydovich
Belarusian studies
Belarusian philology
Belarusian language
Cyril of Turov
Francysk Skaryna
Slavic studies
Opis:: У артыкуле разглядаюцца шматгадовыя даследаваннi аднаго з пiянераў расiйскага славяназнаўства, вядомага медыявiста i археографа К.Ф. Калайдовiча (1792–1832), прысвечаныя беларускай праблематыцы. На основе багатых крынiцазнаўчых матэрыялаў першай чвэрцi XIX стагоддзя, уключна з асабiстымi архiвамi таго часу, показаны працэс зараджэння i фармiравання агульнай задачы неабходнасцi новай навуковай дысцыплiны – беларускай фiлологii. Пачынаючы з моманту знаходжання на беларускiх землях у 1812–1813 гадах i знаёмства з жывой беларускай мовай К.Ф. Калайдовiча, значна ўзмацняецца яго спецыяльная цiкавасць да беларускайы культуры, пазней самым грунтоўным чынам падмацаваная пры вывучэннi i публiкацыi iм выбiтных помнiкаў старажытнага пiсьменства, у лiку якiх выдзяляюцца i такiя, раннiя па часе, як тварэннi свяцiцеля Кiрыла Тураўскага ХII стагоддзя.
W artykule omówiono wieloletnie badania dotyczące problematyki białoruskiej prowadzone przez jednego z pionierów rosyjskich studiów slawistycznych, słynnego znawcę średniowiecza i archeografa K.F. Kałajdowicza (1792–1832). W opracowaniu wykorzystano bogaty materiał źródłowy z pierwszego ćwierćwiecza XIX wieku, w tym archiwa prywatne. Pokazuje on początki powstawania nowej dyscypliny naukowej – filologii białoruskiej. Szczególne zainteresowanie zagadnieniami kultury białoruskiej datowane jest na lata 1812–1813, kiedy K.F. Kałajdowicz mieszkał na ziemiach białoruskich i poznawał żywy język. To zainteresowanie wzrosło dzięki jego studiom i publikacjom poświęconym starym zabytkom piśmiennictwa, wśród których znajdowały się pochodzące z XII wieku dzieła św. Cyryla z Turowa.
The article deals with long-term research performed by one of the pioneers of Russian Slavic studies, famous mediaevalist and archeographer K.F. Kalaydovich (1792–1832). Rich source materials from the first quarter of the 19th century have been used, including data from personal archives. They show the beginnings and formation of a new scientific discipline – Belarusian philology. The interest in Belarusian culture blossomed in the years 1812–1813 when K. F. Kalaydovich lived on Belarusian lands and learned the Belarusian language. It was later reinforced by his studies and publications devoted to the outstanding monuments of ancient writing among which you can find the 12th century works of St. Cyril of Turov.
Źródło:: Białorutenistyka Białostocka; 2020; 347-358
2081-2515
Pojawia się w:: Białorutenistyka Białostocka
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 12.

Tytuł:: Z historii białoruskiej gramatykografii: Rękopiśmienne gramatyki Karusia Kahańca i Antona Łuckiewicza w aspekcie porównawczym (zestawieniu)
The history of Belarusian grammaticography: Karus Kahanets’ and Anton Lutzkievich’s handwiritten grammars from a comparative perspective
Autorzy:: Bieder, Hermann
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2106273.pdf
Data publikacji:: 2014
Wydawca:: Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
Tematy:: Belarusian language
codification of literary language
grammar writing
phonetics
morphology
linguistic terminology
Karus Kahanets
Anton Lutzkevich
беларуская мова
кадыфiкацыя лiтаратурнай мовы
напiсанне граматыкi
фанетыка
марфалогiя
мовазнаўчая тэрмiналогiя
Карусь Каганец
Антон Луцкевiч
Opis:: У артыкуле разглядаюцца ў параўнаўчым аспекце дзве граматыкi: адна Каруся Каганца i другая Антона Луцкевiча. Выяўляюцца ды падкрэслiваюцца сыходжаннi iх граматык па структуры, зместу, спосабах падачы матэрыялу, дэфiнiцыях, а таксама тэрмiналогii. Сыходзiцца ў iх i класiфiкацыя ўсяго iнвентара гукаў, а на ўзроўнi марфалогii – граматычных катэгорый, субкатэгорый ды семантычных груп акрэсленых частак мовы. Каганец абапiраўся, вiдаць, на рускую граматычную традыцыю, а Луцкевiч наадварот – на польскую граматыкаграфiю (што выяўляецца асаблiва ў вырашэннях пытанняў графiкi, правапiсання i фанетыкi). Граматыка Луцкевiча бачыцца больш вартаснай, чым праца Каганца. Значная частка граматыкi Луцкевiча, напiсаная iм, як мяркуецца, некалькi гадоў пасля выхаду граматыкi Каганца, з’явiлася ў вынiку самастойнай i арыгiнальнай працы гэтага аўтара.
Wspólne cechy obu gramatyk odnośnie struktury, treści, sposobu przedstawiania, definicji, jak również terminologii są nie do przeoczenia. W zakresie fonetyki dotyczy to klasyfikacji inwentarza dźwięków, w obrębie morfologii gramatycznych kategorii oraz subkategorii jak również semantycznych grup określonych części mowy. Kahaniec opierał się raczej na rosyjskiej gramatycznej tradycji, Łuckiewicz przeciwnie na gramatykografii polskiej (co uwidacznia się szczególnie w pytaniach dotyczących grafiki, pisowni oraz fonetyki). Obydwaj wymienieni autorzy nie mieli wykształcenia filologicznego, co pod pewnymi względami odbiło się niekorzystnie na interpretacji niektórych faktów językowych. Pod względem objętości oraz poziomu naukowego gramatyka Łuckiewicza przewyższa pracę Kahańca. Ponieważ gramatyka Łuckiewicza sporządzona została przypuszczalnie kilka lat po pracy Kahańca, wnioskuje się z tego, że Łuckiewicz był zaznajomiony z pracą Kahańca i wzorował się na niej w pewnych wypadkach. Szczególnie przemawia za tym fakt, że liczne terminy gramatyczne pokrywają się w obu pracach. Znaczna część gramatyki Łuckiewicza powstała jednak jako wynik samodzielnej, oryginalnej pracy autora.
The article discusses early attempts of codification of modern Belarusian literary language made by an artist Karus Kahanets and a politician Anton Lutzkevich, the authors of handwritten unpublished school grammars, at the beginning of the 20th century. A comparative analysis revealed close connection between the two grammars in the field of phonetics, morphology and linguistic terminology.
Źródło:: Białorutenistyka Białostocka; 2014; 269-279
2081-2515
Pojawia się w:: Białorutenistyka Białostocka
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 13.

Tytuł:: Prasa białoruska międzywojennej Łotwy (przegląd wydawnictw)
Autorzy:: Jankowiak, Mirosław
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2081273.pdf
Data publikacji:: 2021
Wydawca:: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:: Belarusians in Latvia
Belarusian press in Latvia
Belarusian language
K. Jezavitaŭ
S. Sacharaŭ
Białorusini na Łotwie
prasa białoruska na Łotwie
okres międzywojenny
język białoruski
K. Jezawitau
S. Sacharau
Беларусы Латвіі
беларуская прэса ў Латвіі
міжваенны перыяд
бела- руская мова
К. Езавітаў
С. Сахараў
Opis:: W prezentowanym artykule omówiono prasę białoruską, wydawaną na Łotwie w okresie międzywojennym (w latach 1920–1933). W dostępnych publikacjach zazwyczaj odnajdujemy jedynie wzmianki o tym, że gazety i periodyki białoruskojęzyczne wychodziły w Rydze czy Dyneburgu, wymienia się je z nazwy, dając ogólną informację, albo analizuje konkretny aspekt (język tekstów czy wybrane zagadnienie poruszane na łamach prasy). Zamierzeniem autora była prezentacja szerszego opisu każdego z drukowanych wydań, z możliwie jak najpełniejszą informacją o jego redakcji, autorach, tematyce czy miejscu wydawania. Drugim ważnym zagadnieniem było ukazanie uwarunkowań polityczno-społeczno-kulturalnych, które wpływały na funkcjonowanie mniejszości białoruskiej na Łotwie i m. in. tworzenie nowych gazet i wydań periodycznych w języku białoruskim oraz ich druk. Autor przeprowadził w tym celu kwerendę biblioteczną w Rydze (Biblioteka Narodowa Łotwy), w Londynie (Białoruska Biblioteka i Muzeum im. Franciszka Skaryny) oraz w Pradze (Biblioteka Słowiańska Biblioteki Narodowej w Czechach). Powoływanie nowych gazet i periodyków, częstotliwość ich wychodzenia uzależnione były przede wszystkim od możliwości finansowych białoruskich organizacji i ich aktywności a także bieżących wydarzeń politycznych (jak np. tzw. „Białoruski proces” czy wprowadzenie w 1934 r. rządów autorytarnych K. Ulmanisa). Największe znaczenie odegrała prasa, której redaktorami byli najbardziej aktywni działacze (m.in. K. Jezawitau i S. Sacharau), a które wydawane były przez największe organizacje białoruskie (np.: Голас беларуса, Беларуская школа ў Латвіі oraz Школьная праца). Większość prasy wychodziło nieregularnie i/lub tylko w jednym lub kilku numerach.
The presented article describes the Belarusian press that was published in Latvia in the interwar period (1920–1933). The available publications usually only mention that Belarusian-language newspapers were published in Riga or Daugavpils, were mentioned by name, provided general information, or analysed a specific aspect (the language of the texts or some issue raised in the press). The author’s intention is to provide a broader description of each of the printed newspapers with the fullest possible information about their editorial office, authors, subject matter, or place of publication. The second important issue was to show the political, social, and cultural conditions that influenced the functioning of the Belarusian minority in Latvia and, inter alia, creating new newspapers in Belarusian and publishing them. For this purpose, the author conducted a library query in Riga (The National Library of Latvia), in London (Francis Skaryna Belarusian Library and Museum) and in Prague (Slavonic Library of the National Library in the Czech Republic). The creation of new newspapers and the frequency of their appearances depended primarily on the finances of Belarusian organizations and their activity as well as current political events (such as the so-called “Belarusian trial” and the introduction of authoritarian rule by K. Ulmanis in 1934). The most important were the newspapers edited by the most active activists (K. Jezavitaŭ and S. Sakharaŭ) and published by the largest Belarusian organizations (newspapers: Голас беларуса, Беларуская школа ў Лавтвіі and Школьная праца). Most of the newspapers were published irregularly and/or only one or a few issues were published.
артыкуле аналізуецца беларуская прэса, якая выходзіла ў Латвіі ў міжваенны перыяд (1920–1933 гг.). У даступных публікацыях пераважна толькі ўзгадваецца, што беларускамоўныя перыядычныя выданні друкаваліся ў Рызе і Даўгаўпілсе, пералічваюцца іх назвы, падаецца агульная інфармацыя або аналізуецца канкрэтны аспект (напрыклад, мова тэкстаў або выбраная тэматыка, якая закраналася ў друкаваных там артыкулах). Мэта аўтара – стварыць разгорнутую характарыстыку перыядычных выданняў, даць, па магчымасці, падрабязную інфармацыю пра рэдакцыю, аўтараў, тэматыку і месца друку. Другі важны аспект публікацыі – паказаць палітычныя і грамадска-культурныя перадумовы, якія мелі ўплыў на функцыянаванне беларускай меншасці ў Латвіі і, паміж іншымі, выданне новых газет на беларускай мове, а таксама іх друк. З мэтай сабраць усю беларускамоўную прэсу аўтар працаваў у Нацыянальнай бібліятэцы Латвіі ў Рызе, Бібліятэцы і Музеі імя Францішка Скарыны ў Лондане, а таксама Славянскай бібліятэцы Нацыянальнай бібліятэкі Чэхіі. Стварэнне новых перыядычных выданняў і частотнасць іх друку залежыла, перад усім, ад наяўных матэрыяльных сродкаў і актыўнасці беларускій арганізацый, а таксама ад актуальных палітычных падзеяў (як, напрыклад, т.зв. „Беларускі працэс” або ўвядзенне аўтарытарнага рэжыму К. Улманісам у 1934 г.). Вялікае значэнне мелі перыядычныя выданні, якіх рэдактарамі былі найбольш актыўныя грамадскія дзеячы (напр. К. Езавітаў, С. Сахараў), і якія выдаваліся беларускімі арганізацыямі з колькаснай перавагай (напр.: „Голас беларуса”, „Беларуская школа ў Латвіі” і „Школьная праца”). Большая частка газет друкавалася нерэгулярна і/або абмяжоўвалася адным або некалькімі нумарамі.
Źródło:: Studia Białorutenistyczne; 2021, 15; 11-31
1898-0457
Pojawia się w:: Studia Białorutenistyczne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Informacja

Wyszukujesz frazę "беларуская мова" wg kryterium: Temat

Źródło danych

Dostawca treści

Kolekcja

Rok wydania

Wydawca

Temat

Autor

Typ dokumentu

Język