Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

Wyszukujesz frazę "lexical semantics" wg kryterium: Temat


Wyświetlanie 1-8 z 8
Tytuł:
Polsko-, niemiecko- i rosyjskojęzyczny obraz „innego” i „obcego”. Analiza porównawcza pól asocjacyjnych
Autorzy:
Gawarkiewicz, Roman
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1022287.pdf
Data publikacji:
2020-10-27
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
different
foreign
identity
lexical semantics
associations
Opis:
The article is concerned with reconstructing the cultural meanings included in the Polish signs “inny” (“different”) and “obcy” (“foreign”) and comparing them with their Russian and German counterparts, i.e. “другой” and “чужой”, “der Andere” and “der Fremde” respectively. The data for the comparative analysis were collected by means of the free association method. The features indicated by the respondents reflected culture-specific and language-specific associative profiles of images of the lexical items “different” and “foreign”, characteristic of the representatives of the Polish, Russian and German cultures. The results of the association test confirm that there exist numerous criteria which the Polish, Russian and German respondents referred to while specifying the meaning of “different” and “foreign”. The questionnaire allowed for establishing a hierarchy of the criteria as well as for indicating significant similarities and differences between the Polish, Russian and German associative definitions of both terms.
Źródło:
Studia Rossica Posnaniensia; 2020, 45, 2; 147-161
0081-6884
Pojawia się w:
Studia Rossica Posnaniensia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
„Pani gruba i nieletka, gruba także portmonetka” – o dawnych i współczesnych znaczeniach (użyciach) przymiotnika gruby
„A woman is Fat and Not Light, So Is a Purse” – On the Old and New Meanings of the Adjective Gruby (Fat/Thick/Stout)
Autorzy:
Pacuła, Jarosław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1787861.pdf
Data publikacji:
2021-09-30
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
lexis
lexical semantics
diachronic linguistics
evaluation
changes of meaning
Opis:
In the article, the author presents the semantics of the lexeme gruby. He draws attention to the stages and mechanisms of shaping secondary meanings of the word (presenting changes from the Old Polish period to the present day). The analyses are based on the methods commonly adopted in lexical semantics. A special place in the considerations is given to the meaning ‘an obese, overweight person.’ The observations also concern aesthetic evaluation in language (and, partly, ethical evaluation as well), and at the same time the topic is connected with the analysis of the exponents of lexical parameterisation.
Źródło:
Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza; 2021, 28, 1; 231-254
1233-8672
2450-4939
Pojawia się w:
Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Kohiponimia jako relacja z pogranicza kategorii opozycji semantycznej. Perspektywa użytkownika języka polskiego: badanie psycholingwistyczne
Co-hyponymy as a borderline relation of the category of semantic opposition. The perspective of Polish language users: psycholinguistic experiment
Autorzy:
Mikołajczak-Matyja, Nawoja
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1044700.pdf
Data publikacji:
2018-08-28
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
lexical semantics
psycholinguistics
semantic relations
semantic opposition
verbal association
co-hyponymy
Opis:
The paper considers the relation of semantic opposition in terms of the prototype theory of concepts. Its purpose is to provide information on peripheral or border areas of the category of semantic opposition. Data from linguistic analyzes, as well as the results of contemporary corpus studies, indicate that pairs of co-hyponyms from multi-element sets are potentially relevant material in peripheral areas of the category of semantic opposition. A psycholinguistic study was conducted to verify the psychological reality of the data. 720 Polish language users were instructed to provide semantic oppositions to the list of 24 stimuli words (test of directed associations). The research material was Polish nouns belonging to 3 lexical fields: animals, plants and artifacts, with no obvious semantic oppositions (as bee, cabbage, vase). It turned out that, according to the hypothesis, proportions of reactions classified as co-hyponyms of stimuli are high: for 21 stimuli it was 52–94% of the response corpora and for 22 stimuli the dominant reaction was co-hyponym of the stimulus word (as cabbage-lettuce, bee-wasp, vase-flowerpot). The characteristics that determine the choice of a given co-hyponym as the semantic opposite of the stimulus were identified. The remainder of the response corpus was analyzed in order to reveal other ways and mechanisms for seeking the semantic opposition by respondents. The data obtained in the presented study confirm the necessity to incorporate the problem of co-hyponymic pairs from multi-element sets into reflections on the category of the semantic opposition.
Źródło:
Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza; 2018, 25, 1; 111-137
1233-8672
2450-4939
Pojawia się w:
Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Tekst artystyczny jako przedmiot dociekań językoznawczych
The artistic text as an object of linguistic inquiry
Autorzy:
Sadowska-Dobrowolska, Katarzyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1954103.pdf
Data publikacji:
2021-12-28
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
lexical semantics
semantics of understanding
interpretive framework theory
conceptual amalgam
conceptual integration theory
artistic text
semantyka leksykalna
semantyka rozumienia
teoria ram interpretacyjnych
amalgamat pojęciowy
teoria integracji pojęciowej
tekst artystyczny
Opis:
Artykuł poświęcony jest zaprezentowaniu możliwości wykorzystania językoznawczych narzędzi opisu zjawisk semantycznych do analizy i interpretacji tekstu artystycznego. Na wstępie Autorka omawia zmiany koncepcji znaczenia, będące skutkiem rozwoju językoznawstwa kognitywnego, oraz konsekwencje tych zmian, tj. poszukiwanie nowej formuły definicji i zainteresowanie zjawiskiem kreacji językowej. Następnie przypomina zależności istniejące między konwencją i kreacją, a także wskazuje rolę analizy tekstów artystycznych w badaniach poświęconych rekonstrukcji językowego obrazu świata. W dalszej kolejności opisuje korzyści, jakie płyną z uwzględniania takich analiz w pracach językoznawczych. Zadaje pytania o możliwość zastosowania metodologii językoznawczych w analizach tekstów i stawia hipotezę o ich przydatności w wyjaśnianiu mechanizmów kreacji językowej i w ustalaniu, jaki sposób uzyskany został końcowy efekt semantyczny analizowanego tekstu. Następnie skupia się na dwóch wybranych teoriach językoznawczych, tj. na teorii ram interpretacyjnych Charlesa Fillmore’a oraz teorii integracji pojęciowej Gilles’a Fouconniera i Marka Turnera. Przechodząc do części analitycznej pracy, w kolejności omawia teoretyczne założenia obu koncepcji badawczych i prezentuje, jak za ich pomocą można przeprowadzić analizę i interpretację wybranego teksu artystycznego. Etapy analizy prezentuje w formie tabeli i schematu integracji pojęciowej, co pozwala dokładniej prześledzić jej przebieg. Zastosowanie językoznawczych narzędzi opisu kreatywnych zjawisk językowych pozwala Autorce ustalić relacje między komponentami sensotwórczymi tekstu, precyzyjnie wyjaśnić mechanizmy obecnej w nim kreacji oraz określić końcowy efekt semantyczny zawarty w omawianym utworze. Sformułowane wnioski opowiadają się za słusznością włączenia analizy językoznawczej do badań nad tekstem.
The article is devoted to presenting the possibilities for using linguistic tools to describe semantic phenomena in the analysis and interpretation of an artistic text. The author begins by discussing changes in the concept of meaning resulting from developments in cognitive linguistics, and the consequences of these changes, i.e. the search for a new definition formula and interest in the phenomenon of language creation. She then discusses the relations between convention and creation, pointing out the role of the analysis of artistic texts in research devoted to the reconstruction of the linguistic image of the world. Next, he describes the benefits of including such analyses in linguistic works. He asks questions about the possibility of applying linguistic methodologies in the analysis of texts and puts forward a hypothesis on their usefulness in explaining the mechanisms of language creation and in determining how the final semantic effect in an analysed text was achieved. He then focuses on two selected linguistic theories, i.e. Charles Fillmore’s theory of interpretative frames and Gilles Fouconnier and Mark Turner’s theory of conceptual integration. Moving on to the analytical part of the paper, he discusses, in order, the theoretical assumptions of both research concepts and presents how, with their help, one can analyse and interpret a selected artistic text. The stages of the analysis are presented in the form of a table and a diagram of conceptual integration, which allows the reader to follow its course in more detail. The application of linguistic tools for the description of creative linguistic phenomena allows the author to establish the relations between the meaning-forming components of the text, to explain precisely the mechanisms of creation present in it, and to determine the final semantic effect contained in the work under discussion. The formulated conclusions support the accuracy of the including linguistic analysis used in the study of the text.
Źródło:
Forum Poetyki; 2021, 26; 66-81
2451-1404
Pojawia się w:
Forum Poetyki
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Poetyka pojemników i prefiksów odczasownikowych
Poetics of containers and verbal prefixes
Autorzy:
Muskat-Tabakowska, Elżbieta
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1954110.pdf
Data publikacji:
2021-12-28
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
iconicity
scene construction
contouring
one-shot metaphor
objectification
lyrical subject
mental schema
lexical semantics
image schema
speech event
ikoniczność
konstrukcja sceny
konturowanie
metafora jednego strzału
obiektyfikacja
podmiot liryczny
schemat wyobrażeniowy
semantyka leksykalna
wymiary obrazowania
zdarzenie mowne
Opis:
Artykuł jest ilustracją tezy – wysuwanej w ostatnich latach przez wielu językoznawców i badaczy literatury – że ściślejsze powiązanie językoznawstwa i teorii literatury może się okazać pożyteczne i inspirujące dla obu stron. Ilustrację celowości takich inter-, czy też raczej transdyscyplinarnych badań wiążących poetykę z językoznawstwem, zwłaszcza w jego współczesnym kognitywistycznym wydaniu, stanowi analiza wiersza Juliana Tuwima Życie, wzbogacona o przekładoznawczą interpretację jego tłumaczenia na język angielski. Analiza przeprowadzona z pozycji językoznawstwa kognitywnego pokazuje, że „poetyka gramatyki” realizuje się w omawianym wierszu za pomocą trzech środków: prefiksów czasownikowych, aspektu czasownika oraz ikoniczności ilościowej i sekwencyjnej. Przytaczane w dalszych partiach tekstu (intuicyjne, impresjonistyczne) interpretacje Życia okazują się w pełni zgodne z interpretacją gramatyczną. Omawiany w części końcowej anglojęzyczny przekład wiersza jest nieadekwatny, nie z braku kompetencji dwójki tłumaczy, lecz z powodu systemowych rozbieżności gramatycznych. Jest to zatem dodatkowy argument na poparcie tezy, że istotna część znaczenia analizowanego wiersza zawiera się w jego strukturze gramatycznej. Intuicja poety – oraz jego czytelników – potwierdza wyniki analizy językoznawczej, a językoznawcze analizy uprawomocniają interpretacje teoretycznoliterackie.
The article illustrates the thesis – which has been put forward in recent years by many linguists and literary scholars – that a closer connection between linguistics and literary studies may prove useful and inspiring for both fields. The analysis of Julian Tuwim’s poem Życie [Life] demonstrates that such interdisciplinary, or in fact transdisciplinary, methodological framework combining poetics and linguistics, and specifically cognitive linguistics, proves very productive. The English translation of Tuwim’s poem is also analyzed in the article. A review of various studies in cognitive linguistics shows that the “poetics of grammar” in the poem in question is achieved by means of: (i) verbal prefixes, (ii) verbal aspect, and (iii) quantitative iconicity of sequence. The (intuitive, impressionistic) interpretations of Życie quoted in the article turn out to be fully consistent with the grammatical interpretation. The English translation of the poem discussed in the final part of the article proves inadequate, not because of the incompetence of the two translators, but because of systemic grammatical discrepancies. Therefore, it further supports the thesis that a significant part of the meaning of the analyzed poem is contained in its grammatical structure. The poet’s (and the reader’s) intuition confirms the linguistic analysis, and the linguistic analysis validates theoretical and literary interpretations.
Źródło:
Forum Poetyki; 2021, 26; 6-17
2451-1404
Pojawia się w:
Forum Poetyki
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
O zapomnianych XIX-wiecznych wyrazach i związkach wyrazowych z kręgu leksyki religijnej (na przykładzie dokumentów Zgromadzenia Sióstr Opatrzności Bożej)
Forgotten nineteenth-century words and expressions of religious vocabulary (on the example of the documents of the Sisters of Divine Providence)
Autorzy:
Wojtaszek, Małgorzata
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/911263.pdf
Data publikacji:
2018-11-26
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
religious language
lexicon
etymology
semantics
lexical archaisms
material archaisms
język religijny
leksyka
etymologia
semantyka
archaizmy leksykalne
archaizmy rzeczowe
Opis:
W artykule zaprezentowane zostały wyrazy i związki wyrazowe z kręgu leksyki religijnej, które funkcjonowały w XIX-wiecznej polszczyźnie, a które nie występują we współczesnych tekstach o tematyce religijnej. Źródłem badanego materiału językowego są teksty XIX-wiecznych dokumentów Zgromadzenia Sióstr Opatrzności Bożej stanowiących normę prawną tej rodziny zakonnej: Zbiór Ustaw Zgromadzenia Panien Opatrzności (1857) i Ustawy Zgromadzenia Sióstr Opatrzności z 1882 roku. Analiza etymologiczno-strukturalna i semantyczna wyodrębnionych jednostek językowych, poświadczona cytatami odpowiednich zapisów, w których te wyrazy i połączenia występują, wskazuje, że prawie wszystkie wymienione w artykule zapomniane wyrazy i związki wyrazowe wyekscerpowane z dokumentów Zgromadzenia to archaizmy leksykalne. Archaizmem rzeczowym jest leksem pokutnica. Najczęściej powtarzającymi się w analizowanym materiale wyrazami są rzeczowniki admonitorka i pokutnica, następnie próbantka i kolejno frazeologizmy dawać pokuty, cnota gruntowna, rzeczownik szafarka i wyrażenie postępek duchowny. Leksemy cnota i pokora nabrały z kolei nieco negatywnego zabarwienia, zwłaszcza w rzeczywistości laickiej.
The article presents words and expressions from the religious vocabulary which functioned in the nineteenth-century Polish language, and which do not exist in contemporary texts about religion. The source of the study is the nineteenth-century documents of the Sisters of Divine Providence that constitute the legal norms of that religious community: Zbiór Ustaw Zgromadzenia Panien Opatrzności (Collection of Regulations of the Assembly of Maidens of Providence) from 1857 and Ustawy Zgromadzenia Sióstr Opatrzności (Laws of the Sisters of Providence) from 1882. Etymological -structural and semantic analysis of the chosen linguistic units, attested by appropriate quotations in which these words appear, shows that almost all the forgotten words and expressions mentioned in the article taken from the documents of the Congregation of the Sisters of Divine Providence are lexical archaisms. The word pokutnica (penitent) is an archaism. Most often repeated in the analysed material words are the nouns admonitorka and pokutnica, then próbantka and idioms dawać pokuty, cnota gruntowna, the noun szafarka and idiom postępek duchowny. The words cnota (virtue) and pokora (humility) gained a slightly negative connotation, especially in secular reality.
Źródło:
Poznańskie Spotkania Językoznawcze; 2017, 33
2082-9825
2450-0259
Pojawia się w:
Poznańskie Spotkania Językoznawcze
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
PRZYMIOTNIKOWE I PRZYSŁÓWKOWE DERYWATY LEKSEMU ‘СЕЛО’ ORAZ ICH POLSKIE ODPOWIEDNIKI. PROBLEMY TŁUMACZENIA
ADJECTIVE AND ADVERB DERIVATIVES OF THE LEXEME ‘СЕЛО’ AND THEIR POLISH EQUIVALENTS. TRANSLATION PROBLEMS
ПРИКМЕТНИКОВІ ТА ПРИСЛІВНИКОВІ ДЕРИВАТИ ЛЕКСЕМИ ‘CЕЛО’ ТА ЇХНІ ПОЛЬСЬКІ ВІДПОВІДНИКИ. ПРОБЛЕМИ ПЕРЕКЛАДУ
Autorzy:
Hojsak, Wiktoria
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1601773.pdf
Data publikacji:
2021-09-13
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
contrasting linguistics
lexis
semantics
translation
inter-language homonyms
lexical interference
sociopolitical terms
językoznawstwo kontrastywne
leksyka
semantyka
tłumaczenie
homonimy międzyjęzykowy
interferencja leksykalna
terminy społeczno-polityczne
Opis:
Przedmiotem badań są przymiotnikowe i przysłówkowe derywaty leksemu село w języku ukraińskim oraz ich polskie odpowiedniki. Za zasadnością podjęcia tematu przemawiają: duże prawdopodobieństwo wystąpienia interferencji leksykalnej w językach blisko spokrewnionych; fakt, iż na współczesny zakres znaczeniowy rozpatrywanych leksemów miały wpływ zmiany ewolucyjne w obu językach oraz sztucznie narzucone w czasach komunistycznych (np. likwidacja leksemów z rdzeniem ріль-, nadmierne używanie skrótowców) oraz to, że niektóre z rozpatrywanych derywatów wchodzą w skład wciąż kształtujących się terminów społeczno-politycznych (np. сільський голова). Badania mieszczą się w zakresie językoznawstwa kontrastywnego. Zastosowano metodę porównawczej analizy semantycznej oraz analizy definicyjnej pojęć. Celem badań było określenie podobieństw i różnic w polach znaczeniowych analizowanych leksemów oraz w ich funkcjonowaniu w różnych kontekstach i stylach. Udało się wyznaczyć polskie odpowiedniki semantyczne derywatów ukraińskich, wskazać homonimy/paronimy międzyjęzykowe, podobieństwa i różnice stylistyczne,określić potencjalne trudności w tłumaczeniu (zweryfikowane na drodze badań empirycznych), wskazaćpewne nieścisłości w słownikach.
The subject of the research are adjective and adverbial derivatives of lexeme село in the Ukrainian language and their equivalents in the Polish language. The following arguments speak for the validity of the subject: the high probability of lexical interference in closely related languages; the fact that the contemporary range of meanings of the lexemes in question in both languages was influenced by evolutionary changes and also changes artificially imposed in communist times (e.g. elimination of lexemes with ріль- core, excessive use of abbreviations); some of these derivatives are part of still-evolving sociopolitical terms (e.g. сільський голова). The research falls within the scope of contrastive linguistics. The method of comparative semantic analysis and definition analysis of terms was applied. The aim was to determine similarities and differences in the fields of meaning of the lexemes that were analyzed and in how they function in different contexts and styles. Polish semantic equivalents for Ukrainian derivatives were identified, homonyms/inter-language paronyms, similarities and stylistic differences were indicated, potential translation difficulties were identified(verified by empirical research), and some inaccuracies in dictionaries were pointed out.
Źródło:
Studia Ukrainica Posnaniensia; 2021, 9, 1; 45-58
2300-4754
Pojawia się w:
Studia Ukrainica Posnaniensia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Językowy obraz wolności w pismach ks. Franciszka Blachnickiego
Linguistic image of freedom in the writings of Fr. Franciszek Blachnicki
Autorzy:
Kominek, Andrzej
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1395866.pdf
Data publikacji:
2018-12-15
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
semantics
conceptual and lexical fields
linguistic image of the world
idiolectal vision of the world
semantyka
pole pojęciowo-leksykalne
językowy obraz świata
idiolektalna wizja świata
Opis:
Analiza językowego obrazu wolności w pismach ks. Franciszka Blachnickiego, założyciela Ruchu „Światło-Życie”, wskazuje kilka ważnych cech tego obrazu. Charakteryzuje się on dużym bogactwem leksemów odnoszących się do pola pojęciowo-leksykalnego wolności i niewoli. W obrębie tych dwóch pól można wymienić różnego typu relacje znaczeniowe, ale dominują pary opozycyjnych leksemów typu: wolny – niewolnik, wyzwolenie – zniewolenie, wolność – swawola. W obrazie wolności ks. F. Blachnickiego określenia pozytywne górują zdecydowanie przed określeniami negatywnymi. Autor używa łagodniejszych terminów na określenie złego używania wolności, np. zamiast o swawoli czy samowoli mówi o pseudowolności. Rezygnuje z żywej w dyskursie religijnym metafory niewoli jako określenia szczególnego oddania się Bogu i ludziom. W zamian proponuje synonimy zależność i służba, chcąc uniknąć zdecydowanie pejoratywnej konotacji, jaką niesie w połączeniach typu niewola miłości słowo niewola.
An analysis of the linguistic image of wolność (freedom) in the writing of Fr. Franciszek Blachnicki, the founder of the “Light-Life” movement, has revealed several important features of the image. It is characterized by a large number of lexemes referring to the conceptual and lexical field of wolność (freedom) and niewola (slavery). Various types of semantic relations can be identified within these two fields, but pairs of opposing lexes: wolny (free) – niewolnik (slave), wyzwolenie (liberation) – zniewolenie enslavement), wolność (freedom) – swawola (playfulness) prevail. In the image of freedom by Fr. F. Blachnicki, positive definitions definitely outnumber the negative ones. The author used softer terms to describe the ill-conceived use of wolność (freedom), e.g., instead of swawola (frolics) or samowola (arbitrariness), he mentioned pseudowolność (pseudo-freedom). He surrendered the metaphor of niewola (captivity), typical of the religious discourse, as a description of special devotion to God and people. In return, he proposed synonyms for zależność (dependence) and służba (service), in order to avoid the pejorative connotation of the word niewola (slavery) in clusters like niewola miłości (bondage of love).
Źródło:
Poznańskie Spotkania Językoznawcze; 2018, 35-36; 33-43
2082-9825
2450-0259
Pojawia się w:
Poznańskie Spotkania Językoznawcze
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
    Wyświetlanie 1-8 z 8

    Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies