Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

Wyszukujesz frazę "cultural linguistic" wg kryterium: Temat


Wyświetlanie 1-14 z 14
Tytuł:
The Cultural Concepts of zdraví (health) and nemoc (illness) in Czech Phraseology
Koncepty zdraví (zdrowie) i nemoc (choroba) w czeskiej frazeologii
Autorzy:
Christou, Anna
Táborská, Karolína
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/34670855.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
ethnolinguistics
linguistic and cultural worldview
values
phraseology
conceptual metaphor
health
illness
etnolingwisyka
językowo-kulturowy obraz świata
wartości
frazeologia
metafora pojęciowa
zdrowie
choroba
Opis:
Artykuł dotyczy konceptów zdraví (zdrowie) i (jako jego antytezy) nemoc (choroba) w czeskiej frazeologii. Autorki skupiają się na opozycji między zdrowiem i chorobą, czyli na jednej z głównych opozycji semantycznych w czeskim językowym obrazie świata. Pod względem teoretycznym i metodologicznym artykuł częściowo mieści się w ramach współczesnej etnolingwistyki (koncepcji językowego obrazu świata), a częściowo lingwistyki kognitywnej, szczególnie teorii metafory pojęciowej. W czeskim językowym obrazie świata zdrowie to jedna z najważniejszych wartości egzystencjalnych – jej wagę widać głównie na tle choroby, będącej jej antytezą. Pojęcia zdrowia i choroby to przeciwstawne wartości w kognitywnym systemie człowieka. W czeskim językowym obrazie świata opozycja zdrowie – choroba łączy się z innymi opozycjami semantycznymi, szczególnie życie – śmierć, młody – stary, piękno – brzydota, ruch – bezruch, silny – słaby, pełny – niepełny, kolorowy – bez koloru itd. Zdrowie jest zawsze konceptualizowane przez odwołania do jego typowych atrybutów (takich jak siła fizyczna, zdolność powrotu do równowagi, kompletność, ruch, młodosć, pełnia kolorów), podczas gdy chorobę postrzega się przez pryzmat atrybutów przeciwnych (fizyczna słabość, starość, bezruch, niepełność, nieatrakcyjność, brzydota, śmierć). W czeskich idiomach zdrową osobę porównuje się do odpornych organizmów, takich jak potężne, twarde drzewa o mocnych korzeniach i pniach; silne, zwinne, szybkie zwierzęta; piękne plony; czerwone kwiaty itd.
In this study, we aim to describe how the cultural concepts of zdraví (health) and its antithesis nemoc (illness) are conceptualised in Czech phraseology. We focus on the opposition between health and illness, which is one of the constitutive semantic oppositions of traditional Czech linguistic worldview. From the theoretical and methodological perspective, this paper is partly couched within the framework of modern ethnolinguistics and the concept of the linguistic worldview, and partly within cognitive linguistics, especially with regard to the theory of conceptual metaphor. It appears that in Czech linguistic worldview, health is one of the most significant existential values. Its significance becomes apparent mainly against the backdrop of illness, which is located at the antipole of health as its anti-value. The notions of health and illness appear in the human cognitive system as opposites, representing contradicting values. In Czech linguistic worldview, the opposition of health and illness is significantly tied with other semantic oppositions, especially life and death, young and old, beauty and ugliness, movement and immobility, strong and weak, whole and incomplete, colourful and colourless, etc. Health is always conceptualised via its preferred attributes (physical strength, resilience, wholeness, movement, youth, beauty, colourfulness), while illness is viewed through opposite attributes (physical weakness, old age, immobility, incompleteness, unattractiveness, dullness, death). In Czech idioms, a healthy person is compared to resilient products of nature (mighty trees with hard, durable wood, good roots and cores, as well as strong, agile, quick-moving animals, beautiful unimpaired crops, red flowers, etc.).
Źródło:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2022, 34; 303-318
0860-8032
Pojawia się w:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Lingwistyka kulturowa
Autorzy:
Sharifian, Farzad
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/611730.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
Cultural Linguistics
linguistic anthropology
cultural conceptualisations
cultural models
cultural cognition
lingwistyka kulturowa
antropologia lingwistyczna
konceptualizacja kulturowa
modele kulturowe
poznanie kulturowe
Opis:
According to the author, Cultural Linguistics (necessarily capitalised) is a multidisciplinary area of research on the relationhsip between language, culture, and cognition. Following Palmer, the author locates Cultural Linguistics in the vicinity of cognitive linguistics (with its image schemas, conceptual metaphors, and cognitive structures) and linguistic anthropology (which includes Boasian linguistics, ethnosemantics, and ethnography of speaking). The common platform for Cultural Linguistics, linguistic anthropology, and cognitive linguistics is an exploration of cultural models, which belong to the broader category of cultural conceptualisations. Recently Cultural Linguistics has incorporated insights from such areas as complexity theory or the notion of distributed cognition, enriching its own understanding of cultural cognition. Three areas of application of Cultural Linguistics are discussed: investigation of world Englishes, diagnosing causes of misunderstandings in intercultural communication, and identifiying cases of linguistic manipulation in the use of metaphors in political discourse.
Lingwistyka kulturowa (ang. Cultural Linguistics) to według autora multidyscyplinarny obszar badań nad relacją między językiem, kulturą i poznaniem. Za Palmerem autor sytuuje  lingwistykę kulturową w bliskości lingwistyki kognitywnej (która operuje pojęciami  schematów wyobrażeniowych,  metafor pojęciowych i struktur poznawczych)  i antropologii lingwistycznej (w ramach której mieści się  lingwistyka w stylu Franza Boasa, etnosemantyka i etnografia mówienia). Wspólną płaszczyznę zainteresowań lingwistyki kulturowej, antropologii lingwistycznej i lingwistyki kognitywnej tworzą modele kulturowe przynależne do szerszej kategorii konceptualizacji kulturowych. Ostatnio lingwistyka kulturowa korzysta z nowych podejść badawczych, takich jak teoria systemów złożonych lub koncepcja poznania rozproszonego i wzbogaca swoje rozumienie poznania kulturowego.  Autor  w kolejności omawia  trzy obszary zastosowań lingwistyki kulturowej: do badania  odmian angielszczyzny, do diagnozowania przyczyn  nieporozumień w komunikacji międzykulturowej, do ujawniania manipulacji językowej w sposobie posługiwania się metaforami w dyskursie politycznym.
Źródło:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2016, 28
0860-8032
Pojawia się w:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
An Andalusian View of Death in Translation: ‘Clamor’ by Federico García Lorca and its Polish Translation
Autorzy:
Jamka, Anna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1912426.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
linguistic worldview
translation studies
Federico García Lorca
death
cultural concept
Opis:
Death, an essential part of life, is a mesmerizing topic for a number of reasons. Without a shadow of a doubt, it is a universal phenomenon. Nevertheless, the variety of death rites as well as myths and beliefs related to the act of passing, suggest certain differences in its understanding among individuals, communities, and cultures. Are such differences manifested in language? And if so, can they be examined in an analysis of translations of highly artistic, poetic texts?In this study I seek to reconstruct the linguistic view of death in ‘Clamor’ by Federico García Lorca and its latest Polish translation (2019) by Jacek Lyszczyna. Having in mind that language constitutes the raw material of literature (Pajdzińska, 2013), I believe that analyzing poetry in light of the linguistic worldview is crucial for its deeper understanding and, as a consequence, delivering a good translation. What is more, I am convinced that applying the analytical tools developed by cultural linguistics, and in particular, the Ethnolinguistic School of Lublin, in translation studies may be useful not only in an assessment of translation quality, but also as very telling of the role of translated texts in the target language, culture and literary system. Therefore, I intend to analyse Lyszczyna’s translation in view of the linguistic worldview to assess its quality and determine what such an ‘infected’ view of death may tell us about our own (Polish) take on this concept.Firstly, I will analyse García Lorca´s poem to identify the key linguistic exponents of death and reconstruct its non–standard linguistic view (Gicala, 2018) in ‘Clamor’. Secondly, I will capture the key linguistic exponents of death in the form of holistic cognitive definitions following the principles established by Bartmiński et al. (1988, 1996, 2006, 2010, 2013, 2018). Furthermore, I will do the same with their Polish equivalents used in Lyszczyna’s translation. On the basis of the outcomes of the study, I will reconstruct the ‘translated’ linguistic view of death and answer the research questions.
Źródło:
New Horizons in English Studies; 2020, 5; 48-62
2543-8980
Pojawia się w:
New Horizons in English Studies
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Językoznawstwo – przodująca pod względem metodologicznym dyscyplina humanistyczna
Autorzy:
Walczak, Bogusław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/679467.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
research paradigms in linguistics, Saussure, structuralism, Prague Linguistic Circle, cultural linguistics, communicology, communicative poetics
paradygmaty badawcze językoznawstwa, Saussure, strukturalizm, szkoła praska, językoznawstwo kulturowe, komunikologia, poetyka komunikacyjna
Opis:
The author demonstrates that since the times of Saussure, linguistics has affected other humane disciplines in the sphere of methodology. Above all, it shaped the methodologies of literary studies (especially poetics), but also the theory of culture, cultural anthropology, ethnography, ethnology, and sociology. According to the author, the external influence of the transformational-generative paradigm was relatively the weakest.
Autor dowodzi, że od czasów Saussure’a językoznawstwo wywierało na płaszczyźnie metodologicznej wpływ na inne dyscypliny humanistyczne – przede wszystkim na literaturoznawstwo (zwłaszcza na poetykę), ale także na teorię kultury, antropologię kulturową, etnografię i etnologię czy socjologię. Relatywnie najsłabsze, zdaniem autora, było zewnętrzne oddziaływanie paradygmatu generatywno transformacyjnego.
Źródło:
Artes Humanae; 2016, 1
2449-6340
Pojawia się w:
Artes Humanae
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Metodologia lingwokulturologicznego badania materiału ojkonimicznego
Autorzy:
Kotovych, Vira
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/607952.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
methodology / methods of research
the linguistic-cultural aspect
principles of naming
oikonym
oikocultureme
onomastics
metodologia / metody badań
aspekt lingwokulturologiczny
zasady nominacji
ojkonim
ojkokulturonim
onomastyka
методологія дослідження, ономастика, лінгвокультурологічний аспект, ойконім, ойкокультуронім
Opis:
The article deals with the methodology of analysing the oikonymic material in the linguistic-cultural aspect; the basic methods and techniques of such investigation have been determined. The author has emphasised that the descriptive method serves to consider oikonyms as specific encyclopaedic texts; the comparative historical method helps to study social-historical conditions of name formation; the structural one assists in finding the position of every oikonym in the system and structural paradigm of the language; the comparative method is determined to consider the place of the oikonyms of Ukraine among the names of human settlements of other national systems; the method of field investigation of the material involves modelling of linguistic-cultural portraits of oikonyms. There are four principles of naming human settlements and it has been discovered out which linguistic and cultural information the names formed according to each of these principles comprise. The term oikocultureme has been suggested, and the national specificity and linguistic-cultural universality of onyms (proper nouns) marked with this term have been analysed. The author has proved that studying oikonyms in the linguistic-cultural aspect presupposes the usage of methods and techniques of linguoculturology and onomastics.
W artykule opisano metodologię analizy materiału ojkonimicznego w aspekcie lingwokulturologicznym; określono podstawowe metody i techniki takich badań. Podkreślono fakt, że metoda opisowa służy do traktowania ojkonimów jako rodzaju tekstu; metoda porównawczo-historyczna – do badania społeczno-historycznych warunków tworzenia nazwy; strukturalna metoda pomaga odnaleźć pozycję każdego ojkonimu w paradygmacie systemowo-strukturalnym języka; porównawcza – rozważyć miejsce ojkonimów Ukrainy wśród nazw miejscowości innych systemów narodowych; metoda badań terenowych polega na modelowaniu portretów lingwokulturologicznych ojkonimów. Zadeklarowano cztery zasady nominacji osadniczej oraz określono informacje językowe i kulturowe zawarte w nazwach utworzonych zgodnie z każdą z tych zasad. Zaproponowano termin ojkokulturonim, zbadano specyfikę narodową i uniwersalność językowo-kulturową onimów, oznaczonych tym terminem. Udowodniono, że badanie ojkonimów w aspekcie lingwokulturologicznym oznacza stosowanie metod i technik lingwokulturologii i onomastyki.
 W artykule charakteryzują się współczesne ukraińskie oikonimy jako znaki onomastycznego lingwokulturowego kodu. Podkreślono jest znaczenie lingwokulturowej informacji ustanowione w każdym nazwaniu miejscowości i opisano metodykę lingwokulturologicznego badania onomastycznego materiału. Podkreślono także, że współczesne oikonimy przez lata, a nawet przez wieki swego istnienia często zostawali poddawane fonetycznym, morfologicznym zmianam. Również została zmiana nazwy osiedli i powrócono do pierwotnych nazw, ale współczesnik żyje w "polu magnetycznym" terazniejszego nazwania i tylko ono jest fenomenalnym jezyko-kulturowym znakiem, który demonstruje antropocentryczny charakter zamieszkanego osobą miejsca. Zaproponowano jest  termin oikokultoronim, przeanalizowano krajową specyfikę i jezyko-kulturową wszechstronność onimów, zaznaczonych tym terminem.
Źródło:
Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio FF – Philologia; 2019, 37, 2
0239-426X
Pojawia się w:
Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio FF – Philologia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Lubelska etnolingwistyka kognitywna a anglojęzyczna lingwistyka kulturowa. Wybrane problemy
Autorzy:
Głaz, Adam
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/611635.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
Lublin cognitive ethnolinguistics
cultural linguistics in English
Cultural Linguistics
linguistic worldview
translation and reconstruction of linguistic worldview
lubelska etnolingwistyka kognitywna
anglojęzyczna lingwistyka kulturowa
językowy obraz świata
tłumaczenie a rekonstrukcja JOS
Opis:
Basic sources of inspiration in the emergence of Lublin cognitive ethnolinguistics (LCE) include: research on the language of folklore (directly inspired by Maria Renata Mayenowa, indirectly by Roman Jakobson and Piotr Bogatyryev),Russian ethnolinguistics (Nikita Tolstoy) and semiotics (Vyacheslav Ivanow and Vladimir Toporov), 18th- and 19th-c. German thought (Johann Herder, Wilhelm von Humboldt), the American idea, largely deriving from the German context, of linguistic relativity (Franz Boas, Edward Sapir, Benjamin Whorf), plus a major role that has been played by the work of Bronislaw Malinowski and, especially, Anna Wierzbicka. Inspirations from cognitive linguistics have enriched Lublin ethnolinguistics with the cognitive dimension. After several decades of its existence, LCE may plausibly be compared with cultural linguistics as it is practised by authors writing in English, especially with a characteristic model within that tradition known as Cultural Linguistics (capitalised), associated with the names of Gary Palmer or the model’s main advocate, Farzad Sharifian. It is also instructive to consider, in this context, specific issues and challenges that LCE must face, as has been pointed out by Western scholars (not necessarily working under the rubric of Cultural Linguistics). Two such problems are discussed here: the role of translation in the reconstruction of linguistic worldview (raised by James Underhill) and the notion of linguistic worldview as such, as it is understood in LCE and Cultural Linguistics.
Podstawowe źródła i inspiracje w procesie kształtowania się lubelskiej etnolingwistyki kognitywnej to: badania nad językiem folkloru (bezpośrednio z inspiracji Marii Renaty Mayenowej, pośrednio – Romana Jakobsona i Piotra Bogatyriewa), rosyjska etnolingwistyka (Nikita Tołstoj) i semiotyka (Wiaczesław Iwanow, Władimir Toporow), XVIII- i XiX-wieczna myśl niemiecka (Johann Herder, Wilhelm von Humboldt), wywodząca się niej w dużej mierze amerykańska koncepcja relatywizmu językowego (Franz Boas, Edward Sapir, Benjamin Whorf) oraz kluczowe dla rozwoju prowadzonych w Lublinie badań prace Bronisława Malinowskiego, a zwłaszcza Anny Wierzbickiej. Późniejsze inspiracje językoznawstwem kognitywnym wzbogaciły etnolingwistykę lubelską o ten właśnie wymiar. Po kilkudziesięciu latach istnienia lubelskiej etnolingwistyki autor dokonuje porównania jej dokonań z osiągnięciami anglojęzycznej lingwistyki kulturowej, której szczególny rys, określany jako Cultural Linguistics, wiązany jest z nazwiskami np. Farzada Sharifiana i Gary’ego Palmera. W tym kontekście sygnalizuje też konkretne problemy domagające się rozwiązania w ramach badań nad językiem i kulturą oraz wyzwania, które przed lubelską etnolingwistyką stawiają ich anglojęzyczni koledzy (niekoniecznie związani z Sharifianowską lingwistyką kulturową). W szczególności omawia dwa z nich: problem miejsca i roli tekstów tłumaczonych w programie rekonstrukcji JOS (co podnosił James Underhill) oraz rozumienie samej koncepcji językowego obrazu świata (linguistic worldview) w lubelskiej etnolingwistyce i anglojęzycznej Cultural Linguistics.
Źródło:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2018, 30
0860-8032
Pojawia się w:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
What does the Internet tell the linguist about American democracy?
Czego językoznawca może dowiedzieć się o amerykańskiej demokracji z Internetu?
Autorzy:
Rudenka, Alena
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/33757163.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
cultural concept
linguistic worldview
Internet
democracy
the USA
koncept
językowy obraz świata
demokracja
Stany Zjednoczone
Opis:
W artykule przedstawiono wyniki badań konceptu democracy w amerykańskiej odmianie języka angielskiego. Materiał stanowiła głównie współczesna wersja amerykańskiej odmiany angielskiego (XX i XXI w.). Wykorzystano dane ze słowników internetowych i innych źródeł dotyczące semantyki leksemów democracy 'demokracja’, democrat 'demokrata’, democratic demokratyczny’ i ich charakterystyki systemowo-językowej, a także dane ze słownika asocjacyjnego. Przykłady pochodzą z COCA – Corpus of Contemporary American English i COHA – Corpus of Historical American English.Konceptem najbliższym democracy jest freedom (wolność). Różnią sie one jednak zasadniczo: democracy jest konceptem nieosobowym i całkowicie należy do podsystemu społeczno-politycznego. Ta cecha pojawia się podczas używania leksemu democracy we wszystkich typach dyskursu.Obywatele Stanów Zjednoczonych na ogół wysoko cenią demokrację jako rodzaj systemu politycznego; z reguły Amerykanie są dumni z poziomu demokracji w swoim kraju, choć ocena ta może być różna. W językowym obrazie świata mieszkańców USA koncept democracy jest reprezentowany w opozycjach: 1) pozytywny/negatywny stosunek do demokracji jako rodzaju systemu politycznego; 2) demokracja „dobra” lub „zła” („niewystarczająca” lub „nadmierna”); 3) demokracja idealna lub realna. Obecnie społeczeństwo amerykańskie jest silnie spolaryzowane wzdłuż linii partyjnych, a każda sprzeczność „pasuje” do konceptualnej siatki systemu dwupartyjnego: poglądy demokratyczne (liberalne) / republikańskie (konserwatywne).
This article presents the results of a study of the cultural concept of democracy in American English, mainly in its contemporary usage (20th and 21st centuries). It investigates data from online dictionaries and other sources on the semantics of the lexemes democracy, democrat, democratic, and their systemic characteristics, as well as data from an associative dictionary. Examples are taken from COCA (Corpus of Contemporary American English) and COHA (Corpus of Historical American English).The concept closest to democracy is freedom. However, in contrast to freedom, democracy is a non-personal concept and totally belongs to the socio-political system. This is what emerges from the use of the word democracy (and related words) in all discourse types.Citizens of the United States generally value democracy highly as a political. Americans are proud of the level of democracy in their country, although this assessment may vary. In the linguistic worldview of US residents, the concept of democracy is represented through oppositions: 1) positive/negative attitude towards democracy as a type of political system; 2) “good”/”bad” (“insufficient” or “excessive”) democracy; 3) ideal/real democracy. Currently, American society is highly polarized along party lines, and any contradiction “fits” into the conceptual grid of its two-party system associated with democratic (liberal) vs. republican (conservative) views.
Źródło:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2023, 35; 261-281
0860-8032
Pojawia się w:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Etnografia jako zaniedbana metoda w lingwistyce indukcyjnej
Autorzy:
Palmer, Gary B.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/611402.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
grammar
scenarios
ethnography
cultural linguistics
linguistic frames
Tagalog
ChiShona
gramatyka
scenariusze
etnografia
lingwistyka kulturowa
ramy językowe, język tagalog, język shona
Opis:
Finding a productive scientific perspective on the relation between grammar and culture can be difficult, as is shown by the decades old debate on the so called “Sapir-Whorf hypothesis”. It is proposed that linguistic research should make more systematic use of ethnography as a source of meanings entrenched in grammar. The cases presented illustrate how grammatical constructions are defined by cultural schemas, scenarios, and models; how non-linguistic (colinguistic) data resolve old problems in grammatical analysis. A potentially controversial claim is put forward that data on an archaic way of life provide clues to the nature of proto grammar. The cases examined include (1) a study of the global relations between language and culture implied by code-switching, (2) a fine-grained analysis of a semantic network that defines a compound affix, (3) the use of native language definitions to define a cultural model of sequences of thinking, feeling, and acting, (4) the use of previously published ethnographies to discover correspondences of cultural models to classes in classifier systems, and (5) the culture of a species of archaic human known to us only through archaeology and paleontology and the possible influences of this culture on the structure of proto grammar.
Autor wychodzi od stwierdzenia, że wypracowanie skutecznego podejścia do badania relacji między gramatyką a kulturą może być trudne, o czym świadczą dziesięciolecia dyskusji nad tzw. „hipotezą Sapira–Whorfa”. Stawia tezę, iż badania językoznawcze powinny w sposób bardziej metodyczny korzystać z etnografii jako źródła znaczeń zawartych w gramatyce.Przedstawia przykłady tego, jak konstrukcje gramatyczne kształtowane są przez kulturowe schematy, scenariusze i modele; pokazuje, w jaki sposób uwzględnienie danych pozajęzykowych (przyjęzykowych) rozwiązuje stare problemy analizy gramatycznej; proponuje być może kontrowersyjny pogląd, iż dane dotyczące sposobu życia u przodków homo sapiens dostarczają wskazówek co do natury protogramatyki. Omawiane przypadki obejmują: (1) relacje między językiem i kulturą w sytuacjach code-switching; (2) szczegółową analizę sieci semantycznej wiązanej ze złożonym formantem; (3) definiowanie modelu kulturowego obejmującego sekwencje myślenia, czucia i działania; (4) wykorzystanie wcześniej publikowanych opisów etnograficznych do odkrywania odpowiedniości między modelami kulturowymi a kategoriami w systemie klasyfikatorów nominalnych; (5) kulturę jednego z prehistorycznych gatunków człowieka znana nam wyłącznie z odkryć archeologicznych i paleontologicznych oraz jej możliwy wpływ na protogramatykę języka.
Źródło:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2015, 27
0860-8032
Pojawia się w:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Неокультурный балласт в смысловых структурах естественного языка
Autorzy:
Leontieva, Oksana
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/681627.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
neo-cultural ballast, semantic structure of language, natural language, linguistic turn, perception, thinking
warstwa neokulturowa, struktura semantyczna języka, język naturalny, zwrot językowy, percepcja, myślenie
Opis:
The neo-cultural ballast is built into the semantic structures of language. It modifies them and influences the ways of functioning of language in the public consciousness. This leads to violations of the established semantic system of language, and to new ways of combining the sense units, creating a new holistic system of ideas about the world as a result of knowledge. On the other hand, the conscious ability of a person to record sensations, perceptions, concepts, judgments and reasoning changes. These processes affect a person’s self-awareness and, consequently, cultural and social stereotypes.
Warstwa neokulturowa w strukturach semantycznych języka naturalnegoWarstwa neokulturowa wbudowana jest w struktury semantyczne języka, modyfikując je i wpływając na sposób funkcjonowania języka w świadomości społecznej. Prowadzi to do naruszenia ustalonego systemu semantycznego języka, nowych sposobów łączenia jednostek zmysłowych oraz tworzenia nowego holistycznego systemu wyobrażeń o świecie jako rezultatu wiedzy. Z drugiej strony, świadoma zdolność ludzi do rejestrowania wrażeń, percepcji, koncepcji, pojęć i osądów ulega zmianie. Procesy te wpływają na samoświadomość osoby, a w konsekwencji na stereotypy kulturowe i społeczne.
Źródło:
Zeszyty Cyrylo-Metodiańskie; 2018, 7
2449-8297
Pojawia się w:
Zeszyty Cyrylo-Metodiańskie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Aspekty aksjologiczne w baśni „Miodowy chleb” Konstantina Konstantinova
Autorzy:
Georgieva, Elitsa
Dushkova, Mira
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/681419.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
Konstantin Konstantinov, Medenata Pita, linguo-cultural analysis, content analysis, linguistic model, axiological approach, cognitive metaphor theory, bread, fate, fortune tellers, luck
Konstantin Konstantinov, Miodowy chleb, analiza lingwo-kulturologiczna, analiza treści, model lingwistyczny, podejście aksjologiczne, metafora w ujęciu kognitywnym, chleb, los, wróżbita, szczęście
Opis:
The paper presents a linguo-cultural analysis of the tale Medenata Pita (The Honey Bread) by the Bulgarian writer Konstantin Konstantinov. The authors try to build a complex methodological apparatus for studying readers’ perceptions regarding the axiological aspects of the text. The study starts with the analysis of surveys carried out among undergraduate students of Bulgarian Language and History on the axiological components of the text. Then, an analytical linguistic model is built to explain the obtained results. The conceptual metaphor LIFE IS A JOURNEY created by Lakoff and Johnson (1980) and Lakoff and Turner (1989) serves as a theoretical underpinning; its structure is compared to the plot of the tale. The model is enriched with the interpretation of words and images typical of the traditional Bulgarian culture (bread, destiny / fate, fortune tellers, luck). In the course of the study, close connection is established between the students’ answers, the linguo-cultural analytical apparatus and Konstantin Konstantinov’s text.
Artykuł zawiera lingwo-kulturologiczną analizę baśni „Miodowy chleb” („Медената пита”) bułgarskiego pisarza Konstantina Konstantinova. Autorki opracowania proponują rozbudowaną metodę badania odbioru przez czytelników aksjologiczych aspektów utworu. Punktem wyjścia są ankiety, przeprowadzone wśród studentów studiów licencjackich kierunku język bułgarski i historia, dotyczące aksjologicznych komponentów baśni. W artykule przedstawiono również analityczny model lingwistyczny, który pozwala na interpretację otrzymanych wyników ankiet. Konceptualna metafora życie to podróż, zaproponowana przez Lakoffa, Johnsona i Turnera, występuje jako podstawa analizy a jej strukturę umieszczono w planie fabuły badanej baśni. Zbudowany w ten sposób model badawczy został wzbogacony o interpretacje słów i obrazów, charakterystyczne dla ludowej kultury bułgarskiej (chleb, los, wróżbici, szczęście). Na podstawie przeprowadzonego badania ustalono ścisłe korelacje pomiędzy odpowiedziami studentów, lingwo-kulturologicznym aparatem naukowym i tekstem Konstantinova.
Źródło:
Zeszyty Cyrylo-Metodiańskie; 2018, 7
2449-8297
Pojawia się w:
Zeszyty Cyrylo-Metodiańskie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
An invisible virtue: slušnost as a key Czech cultural value
Niewidzialna cnota: slušnost jako kluczowa wartość w kulturze czeskiej
Autorzy:
Pavlásková, Marie
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/34670929.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
Natural Semantic Metalanguage
Czech
linguistic worldview
cultural key word
moral values
slušný člověk
Naturalny Metajęzyk Semantyczny
język czeski
językowy obraz świata
kulturowe słowo-klucz
wartości moralne
Opis:
W artykule omawia się koncept slušnost w czeskim językowym obrazie świata. Autorka stawia hipotezę, iż w czeskiej lingwokulturze slušnost może mieć status słowa-klucza lub kluczowej wartości moralnej, co wynika z historycznego doświadczenia czeskiego społeczeństwa. W niniejszym badaniu, opartym głównie na danych z korpusów języka czeskiego, analizuje się dwa odnoszące się do ludzi znaczenia słowa slušnost i proponuje ich eksplikacje z wykorzystaniem Naturalnego Metajęzyka Semantycznego. Model ten, rozwijany głównie przez Annę Wierzbicką i Cliffa Goddarda, umożliwia nie tylko wyjaśnienie złożonego konceptu slušnost, lecz także dokonanie tego w sposób prosty, uniwersalny i nie-etnocentryczny.
This paper aims to examine the concept of slušnost in the Czech linguistic worldview. It is hypothesised that slušnost might be a Czech cultural key word, or, in this case, a key moral value of Czech linguaculture, resulting from a specific historical experience of the community of Czech speakers. This study, based mainly on the data from Czech language corpora, analyses two human-related meanings of slušnost and explicates them through the universal and elementary Natural Semantic Metalanguage. This methodological tool, developed mainly by Anna Wierzbicka and Cliff Goddard, makes it possible not only to clarify the complex and culture-specific concept of slušnost, but also to explicate it in a simple, universal, and non-ethnocentric way.
Źródło:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2023, 35; 241-259
0860-8032
Pojawia się w:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Spaces of Meanings and Translators’ Identities
Autorzy:
Lewandowska-Tomaszczyk, Barbara
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/605616.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
kulturelle Identität
Emotionen
Englisch
sprachliche Identität
Bedeutungsverschiebung
Polnisch
Rekonzeptualisierung
Übersetzer
cultural identity
emotions
English
linguistic identity
meaning displacement
Polish
reconceptualization
translator
identité culturelle
émotions
anglais
identité linguistique
déplacement de sens
polonais
reconceptualisation
traducteur
Opis:
Der Artikel enthält das Abstract ausschließlich in englischer Sprache.
The focus of the paper is the analysis of translators’ identities as expressed in Polish-to-English and English-to-Polish translations understood in terms of informed choices from spaces of meanings. The first part of the paper deals with the relation of approximate correspondences between thought and reality on the one hand, and between thought, image, linguistic system and cultural emotional type on the other.  The concept of semantic approximation in communication, introduced in Lewandowska-Tomaszczyk (2010, 2012) is shown to be conditioned by cognitive categorization problems of the language user, as well as a conscious  choice of the syntactic structure and meanings in discourse. The conscious choices from meaning spaces are motivated by the translator’s subjective intentions, as well as constraints imposed by the Target Language systems (displaced equivalence patterns), limitation on the translator’s linguistic repertory  and by Source Culture and Target Culture models and conventions. In the second part the study an interpretation is proposed of semantic and cultural SL and TL similarities, meaning displacement and reconceptualization in monolingual and intercultural communication and translation to account for the translator’s linguistic and cultural identity dynamics, with a varying emotional message. It is illustrated by examples of Polish-to-English and English-to-Polish translations.
L'article contient uniquement le résumé en anglais.
Źródło:
Lublin Studies in Modern Languages and Literature; 2020, 44, 1
0137-4699
Pojawia się w:
Lublin Studies in Modern Languages and Literature
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Co nas łączy, a co dzieli? Stereotyp domu w języku polskim, serbskim i rosyjskim
Autorzy:
Pazio-Wlazłowska, Dorota
Lazić-Konjik, Ivana
Ristić, Stana
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/34607336.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
linguistic worldview
home/house
Polish
Russian
Serbian
cultural concept
Axiological Lexicon
EUROJOS
axiological linguistics
językowy obraz świata
dom
język polski
język rosyjski
język serbski
koncept
LASiS
aksjolingwistyka
дом
концепт
стереотип
русский язык
польский язык
сербский язык
языковая картина мира
Аксилогический лексикон славян и их соседей
Opis:
The artricle compares the concept of home/house in Polish, Serbian, and Russian. It is a continuation of research carried out by the authors within the EUROJOS project and the volume on home/house of the Axiological Lexicon of Slavs and their Neighbours. The analysis aims to identify the common conceptual base, as well as the culture-specific aspects that distinguish each of the languacultures under scrutiny. The relevant cultural concepts in the three languacultures share a common base image but are distinguished through their culture-specific characteristics. That base is universal: rather than being limited to the Slavic context, it can be found in other languages, sometimes very distant ones. In Polish, Serbian, and Russian, home is above all viewed as a non-material, social, and functional value, as a community of people that share it, one that provides the sense of security and unconditional acceptance. Common features are also found in the network of relationships triggered by each cultural concept in question, such as the notion of family. The culture-specific content, in turn, derives from different historical and cultural conditions: those contribute to the peculiarities of the Polish patriotic manor, the Serbian Kosovo, or the Russian communal apartments. These specific cultural concepts reflect changes in the culture, mentality, and worldview in each languaculture.
W artykule podjęto próbę porównania konceptu dom w języku polskim, serbskim i rosyjskim. Tekst stanowi kontynuację prac prowadzonych przez autorki w ramach projektu EUROJOS nad tomem dom Leksykonu aksjologicznego Słowian i ich sąsiadów. Celem analizy jest wyodrębnienie wspólnego pojęcia bazowego oraz wyszczególnienie elementów relewantnych kulturowo, wyróżniających każdą z badanych lingwokultur. Prześledzenie polskiego, serbskiego i rosyjskiego obrazu domu dowodzi istnienia wspólnego wyobrażenia bazowego, na którym w każdym z języków nadbudowany jest konstrukt szczegółowych charakterystyk, doprecyzowujących jego sens. Baza ta jest uniwersalna, charakteryzuje nie tylko Słowiańszczyznę. Odnajdziemy ją również w obrazach domu w innych językach, także bardzo odległych pod względem geograficznym. W językach polskim, serbskim i rosyjskim dom postrzegany jest przede wszystkim jako wartość ponadmaterialna, w wymiarze społecznym i funkcjonalnym, jako wspólnota osób zamieszkujących go, zapewniająca jednostce poczucie bezpieczeństwa i bezwarunkową akceptację. W siatce powiązań domu z innymi konceptami również odnajdujemy cechy wspólne. W każdym z analizowanych języków dom jest ściśle połączony z konceptem rodzina, utożsamiany jest z osobami bliskimi. O cechach specyficznych, jakie dostrzegamy w obrazie domu w badanych językach, przesądziły zaś odmienne uwarunkowania historyczne i kontekst kulturowy. To one ukształtowały obraz polskiego patriotycznego dworu, serbskiego Kosowa czy rosyjskiej komunałki. Koncept dom odzwierciedla zmiany w kulturze, mentalności i poglądach każdej z badanych społeczności.
Статья посвящена сопоставительному анализу концепта ДОМ в трех славянских языках: польском, сербском и русском и представляет собой продолжение исследований, проведенных авторами в ходе работы над томом ДОМ Аксиологического лексикона славян и их соседей. Целью данного текста является выявление общего базового понятия, а также признаков, характеризующих рассматриваемый концепт в каждом их анализируемых языков. Проведенный анализ доказывает существования общей базы, которая, кстати, актуальна также для других языков, на которую, в свою очередь, накладывается целый ряд признаков, характерных для каждого из языков. Исследование показало, что в польском, сербском и русском языках дом воспринимается прежде всего как нематериальная ценность, в социальном и функциональном аспектах. Основной функцией дома является укрытие, обеспечение безопасности и покоя как в физическом, так и духовном отношении. Дом защищает жителей, является для них пристанищем. В каждом из рассматриваемых языков дом тесно связан с концептом СЕМЬЯ, он отождествляется с близкими. В отличительных признаках в каждом из языков, в свою очередь, отражается не только индивидуальный исторический опыт каждого из исследуемых этносов, но также разные культурные контексты, так как именно в концепте ДОМ высвечиваются изменения в менталитете и аксиосфере каждой из рассматриваемых лингвокультур. 
Źródło:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2020, 32; 67-84
0860-8032
Pojawia się w:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Magiczne funkcje negacji w tekstach sakralnych
MAGICAL FUNCTIONS OF NEGATIONS IN SACRAL TEXTS
Autorzy:
Tołstaja, Swietłana Michajłowna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/611344.pdf
Data publikacji:
2001
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
the magical functions of negation
sacral texts
‘charm-aways’
convincing
spells
curses
cultural connotations of a mythological character
the ‘other’ world
black magic
linguistic magic
turning objects upside down
magiczne funkcje negacji
teksty sakralne
zażegnywania
namawiania
zaklęcia
przekleństwa
konotacje kulturowe o charakterze mitologicznym
„tamten świat”
czarna magia
„magia językowa”
odwracanie przedmiotów
Opis:
Konstrukcje przeczące, używane w tekstach o podwyższonej „mocy illokucyjnej” (zażegnywaniach, namawianiach, zaklęciach, przekleństwach, formułach apotropeicznych, rytualnych dialogach itp.) stają się środkiem „oddziaływania na stan rzeczy”. Poza podstawową funkcją gramatyczną i znaczeniem „nieprawda, że”, negacje w tego typu tekstach zyskują konotacje kulturowe o charakterze mitologicznym. Są to: (a) magiczne unicestwianie złych mocy: choroby, uroków, czarów; (b) oznaczanie „tamtego świata” (jego cechami są: nie-byt, nie-zjawianie się, nie-dzianie się, nie-miejsca, nie-czas); (c) ujawnianie dystansu mówiącego do autora i prawdziwego wykonawcy aktu; (d) sygnowanie obecności czarnej magii. W tekstach sakralnych negacja jest chwytem magicznym i odmianą „magii językowej”. W akcjonalnym kodzie kultury odpowiadają jej czynności rytualne, symbolizujące unicestwienie lub wygnanie siły nieczystej. Jeśli negacja staje się znakiem „tamtego świata”, paralelną wobec niej czynnością jest odwracanie przedmiotów.
Negative constructions in texts of a significant illocutionary force (‘charm always’, spells, incantations, curses, apotropaic formuli, ritual dialogues, etc.) become a means of affecting real-world situations. Besides their basic grammatical function and the meaning ‘it is not the case that’, negative constructions in such contexts acquire stable cultural connotations of mythological nature: a) they annihilate the evil forces — a disease, a bad spell, witchcraft — in a magical way; b) they designate ‘the other world’, whose features include non-being, non-appearance, non-action, non-place, non-time; c) they reveal dissociation on the part of the speaker from the authorship of a given act, and disclose the role of the real doer of the act; d) they are manifestations of black magic. In sacral texts negation is a means of implementing magic and a variety of ‘linguistic magic’. In the actional cultural code it is paralleled by ritual actions, symbolizing the annihilation or expulsion of evil forces. When it refers to ‘the other world’, it is paralleled by turning objects upside down.
Źródło:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2001, 13; 117-125
0860-8032
Pojawia się w:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
    Wyświetlanie 1-14 z 14

    Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies