Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "jezyk polski" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-15 z 24
Tytuł:
Nazwy typów, części konstrukcyjnych oraz wyposażenia jednostek pływających w XVI-wiecznych drukowanych słownikach z polskim komponentem językowym
Names of types, construction parts and equipment of vessels in the 16th-century printed dictionaries with the Polish language component
Autorzy:
Kuliński, Bohdan A.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2089430.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Uniwersytet Jagielloński. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
Tematy:
nautology
lexicography
early modernity
Latin
Polish
nautologia
leksykografia
wczesna nowożytność
język łaciński
język polski
Opis:
The article analyzes the Polish language nomenclature of types, construction parts and equipment of vessels recorded in the 16th-century printed dictionaries with the Polish component. In addition, the text reviews the current state of research and discusses the sources in view of the terminology in question. The excerpted source material has been listed in three tables.
Źródło:
Kwartalnik Historii Nauki i Techniki; 2021, 66, 4; 83--106
0023-589X
2657-4020
Pojawia się w:
Kwartalnik Historii Nauki i Techniki
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Phonetic Reduction of Intervocalic [w] in Contemporary Polish
Autorzy:
Jaworski, Sylwester
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/52891435.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Uniwersytet Jagielloński. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
Tematy:
Polish
phonetic reduction
acoustic analysis
język polski
redukcja fonetyczna
analiza akustyczna
Opis:
This paper reports the results of an acoustic study concerned with deletion of intervocalic [w] in contemporary Polish. The data for analysis were obtained by asking twenty monolingual native speakers of Polish, ten males and ten females, to tell the story of  a film or a book whose protagonist was female. The results revealed that approximately 25% of the sound combinations in question were reduced phonetically to a vowel geminate. In cases of deletion, the formant trajectories of the examined sound sequences either did not show any signs of the glide or the expected drop in formant frequencies throughout the glide section is so slight that it is rather unlikely to produce an auditory impression of a [w] sound. Importantly, in the analysed recordings, w-dropping affects only the glide elements found in various verb forms, while intervocalic [w] appears to be resistant to deletion in the few cases where the glide constitutes an element of the stem, e.g. in the nouns skała ‘rock’and szkoła ‘school’.
Przedstawione w artykule wyniki analizy akustycznej opisują częstotliwość, z jaką międzywokaliczna głoska [w] jest usuwana ze strumienia mowy. Analizie poddano wypowiedzi 20 rodzimych użytkowników języka polskiego, których poproszono o opowiedzenie fabuły filmu, w którym główną postacią jest kobieta. Wyniki analizy akustycznej wskazują, że w ok. 25% przypadków międzywokaliczne [w] nie jest wymawiane, jeśli stanowi element końcówki fleksyjnej czasownika, np. -ała, -iła, -yła. W takich przypadkach trajektorie formantów, jak również ich intensywność, nie wskazywały na obecność półsamogłoski [w] pomiędzy samogłoskami lub zmiany te były tak niewielkie, że nie wywoływały akustycznego wrażenia głoski [w]. W badaniu nie stwierdzono przypadków usunięcia [w], jeśli dźwięk ten znajdował się w podstawie słowotwórczej, np. w słowach skała, szkoła.
Źródło:
Studies in Polish Linguistics; 2021, 16, 2; 79-97
1732-8160
2300-5920
Pojawia się w:
Studies in Polish Linguistics
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
An Experiment in Labelling Draw-a-Map Maps
Autorzy:
Stachowski, Kamil
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/52791267.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Uniwersytet Jagielloński. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
Tematy:
perceptual dialectology
draw-a-map
methodology
Polish language
dialektologia percepcyjna
metodologia
język polski
Opis:
Apart from offering a contribution to perceptual dialectology of Poland, the paper discusses an experiment in which two groups were set a map drawing task. One group was given a map on which major cities were marked while the other a map with the main regions. The two maps combined from their answers have proven to be nothing alike, suggesting that this one detail in the design of the study can dramatically influence its results, and as such it needs to be paid particular attention and further investigated. 
Artykuł jest przyczynkiem do dialektologii percepcyjnej Polski, ale przede wszystkim dyskusją wyników eksperymentu, w którym dwie grupy poproszono o wypełnienie map. Jednej przedstawiono mapy z zaznaczonymi głównymi miastami, drugiej – z głównymi regionami geograficznymi. Mapy powstałe przez scalenie ich odpowiedzi okazały się diametralnie różne, co sugeruje, że ten jeden szczegół w sposobie przygotowania kwestionariusza może bardzo istotnie wpłynąć na wyniki badania, i jako taki winien być starannie przemyślany i dokładniej przebadany.
Źródło:
Studies in Polish Linguistics; 2017, 12, 4; 221-240
1732-8160
2300-5920
Pojawia się w:
Studies in Polish Linguistics
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The study of Polish phonotactics: Measures of phonotactic preferability
Autorzy:
Zydorowicz, Paulina
Orzechowska, Paula
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/52786594.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Uniwersytet Jagielloński. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
Tematy:
consonant clusters
morphological boundaries
phonotactic preferability
Polish
zbitki spółgłoskowe
granice morfologiczne
preferencyjność w fonotaktyce
język polski
Opis:
The goal of this paper is to investigate Polish phonotactics from the point of view of different measures of phonotactic preferability. The inventory of word-initial and -final clusters is extracted from a dictionary and analysed in accordance with two principles of phonotactic complexity, namely, the Sonority Sequencing Generalisation and Net Auditory Distance. Sonority entails measurements of distances between consonants expressed by the manner of articulation, whereas NAD uses the manner of articulation, place of articulation as well as the obstruent/sonorant distinction. These differences are likely to contribute to a different assessment of clusters, which is the main focus of this paper. Moreover, since a set of Polish clusters arise due to morphology, a distinction is drawn between phonotactic and morphonotactic clusters, i.e. phonologically and morphologically motivated. We are interested in verifying to what extent the principles under investigation reflect the relation between cluster preferability and morphological complexity. The analysis shows that NAD, as a more restrictive measure of phonotactics, rejects a larger portion of word-initial and -final clusters on well-formedness grounds. Secondly, we demonstrate that both principles generally show a strong relation between cluster preferability and morphological complexity.
Celem niniejszej pracy jest zbadanie polskiej fonotaktyki z punktu widzenia różnych modeli preferencyjności. Inwentarz zbitek spółgłoskowych występujących na początku i na końcu słowa został wyekstrahowany ze słownika oraz zanalizowany na podstawie założeń Zasady Sonorności oraz Zasady Audiodystansu Netto. Zasada Sonorności określa dystanse między spółgłoskami na podstawie sposobu artykulacji, podczas gdy Zasada Audiodystansu Netto bierze pod uwagę dystanse w sposobie i miejscu artykulacji oraz pomiędzy obstruentami a sonorantami. Ponadto znaczna część zbitek spółgłoskowych w języku polskim jest wynikiem działania morfologii. Drugim celem jest zatem zbadanie stopnia zależności między preferencyjnością zbitek a ich morfologiczną strukturą. Analiza pokazuje, że Zasada Audiodystansu Netto, jako bardziej restrykcyjna miara, odrzuca większą grupę zbitek. Obie zasady natomiast potwierdzają związek między preferencyjnością zbitek spółgłoskowych a ich morfologiczną złożonością. 
Źródło:
Studies in Polish Linguistics; 2017, 12, 2; 97-121
1732-8160
2300-5920
Pojawia się w:
Studies in Polish Linguistics
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Temporal Progression in Film Retellings in Polish: Perspectives on the Interaction of the Imperfective Aspect and Narrative Principles
Autorzy:
Latkowska, Jolanta
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/52922216.pdf
Data publikacji:
2024
Wydawca:
Uniwersytet Jagielloński. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
Tematy:
imperfective aspect
grammatical aspect
retelling
Polish
narrative principles
aspekt niedokonany
aspekt gramatyczny
język polski
zasady narracji
Opis:
This study examines the temporal architecture of Polish film retellings within the research framework developed by Christiane von Stutterheim and colleagues, who identified grammaticalized progressive and imperfective aspects as powerful agents capable of influencing event construal, and through it, the organisation of discourse. Based on this finding, the study explores 30 offline film retellings to find out whether their narrative structure reflects the patterns attributed to the influence of a grammaticalised imperfective (IMPF). The results show that narrators consistently build the storyline using the present tense and the IMPF. In Polish, present tense verb forms encode the IMPF predominantly in the stem or in a grammaticalised secondary imperfective (SI) marker. As revealed by the study, the SI is used rather sparingly in the retellings. Another feature of note is a scarcity of connectives, found to coincide with the presence of grammaticalised imperfective markers in the languages examined under the framework. The study concludes that, due to low usage rates for the SI, there is not sufficient evidence to support the existence of a causal relationship between the grammaticalisation of the IMPF and narrative frames in Polish, and points to a formative role of discourse mode dynamics in shaping temporal progression.
Artykuł analizuje strukturę temporalną relacji (retellingu) z niemego filmu krótkometrażowego, opierając się na podejściu badawczym stworzonym przez Christiane von Stutterheim i jej współpracowników. Badaczom tym udało się ustalić, że aspekt gramatyczny, a konkretnie aspekt niedokonany i progresywny, są czynnikami kształtującymi konstrukcję zdarzenia, i tym samym, strukturę dyskursu. Wpływ na konstrukcję zdarzenia wywiera również brak gramatycznie wyrażanego aspektu, co ukierunkowało prace badawcze na dwie przeciwstawne konfiguracje językowe: [+/–gramatyczny aspekt niedokonany lub progresywny]. Celem artykułu jest ustalenie, w jakim stopniu struktura retrospekcyjnych retellingów odzwierciedla wzorce ram narracyjnych zaproponowanych przez von Stutterheim. Jak ujawniło badanie, narratorzy konsekwentnie budują fabułę za pomocą czasu teraźniejszego i aspektu niedokonanego (IMPF). W języku polskim formy czasowników w czasie teraźniejszym wyrażają niedokonaność głównie w rdzeniu lub w zgramatykalizowanym markerze reprezentującym znaczenia wtórnie niedokonane (SI). W analizowanych narracjach SI był używany oszczędnie. Podobnie kształtowało się użycie anaforycznych określników temporalnych, co jest cechą charakteryzującą języki o konfiguracji [+gramatyczny aspekt niedokonany lub progresywny]. Niemniej, w wyniku przeprowadzonej analizy stwierdzono, że ze względu na stosunkowo niskie wskaźniki wykorzystania SI nie ma wystarczających dowodów na istnienie związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy gramatykalizacją IMPF a ramami narracyjnymi w języku polskim. Artykuł kończy konkluzja podkreślająca wpływ czynników dyskursywnych na konstrukcję struktury temporalnej (re)narracji.
Źródło:
Studies in Polish Linguistics; 2024, 19, 1; 37-60
1732-8160
2300-5920
Pojawia się w:
Studies in Polish Linguistics
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
On Two Sources of Second Position Effects (Part 1)
Autorzy:
Migdalski, Krzysztof
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/52797517.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Uniwersytet Jagielloński. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
Tematy:
V2
clitics
Slavic
Germanic
tense
diachronic syntax
proces gramatykalizacji
rodzajnik nieokreślony
zmiany językowe
kontakt międzyjęzykowy
liczebnik ‘jeden’
język polski
Opis:
This paper accounts for the distribution of two second position effects, the V2 (verb second) order observed in continental Germanic languages and second position cliticization, attested in some Slavic languages. It shows that it is necessary to distinguish two types of second position effects: one of them affects finite verbs and pronominal and auxiliary clitics, whereas the other one is restricted to the contexts of marked illocution and is observed among a small class of so-called operator clitics. Furthermore, this paper addresses Bošković’s (2016) generalization concerning the distribution of clitics, which states that second position pronominal and auxiliary clitics are found only in languages without articles. This paper shows that although this generalization is empirically correct, it does not account for the distribution of auxiliary clitics and is not supported by diachronic considerations. It proposes an alternative generalization, which restricts verb-adjacent cliticization to tensed environments.
Niniejszy artykuł przedstawia analizę dwóch zjawisk składniowych, które są podporządkowane tzw. regule drugiej pozycji: zjawiska V2 obserwowanego we wszystkich językach germańskich oprócz angielskiego oraz klitycyzację drugiej pozycji (Wackernagela), która występuje w niektórych językach słowiańskich. Autor artykułu wskazuje na konieczność rozróżnienia dwóch odrębnych typów reguły drugiej pozycji: pierwszy z nich dotyczy finitywnych form czasownika oraz klityk zaimków osobowych i czasowników posiłkowych, a drugi typ jest odpowiedzialny za występowanie klityk zdaniowych w zdaniach wyrażających nacechowaną formę siły ilokucyjnej. Ponadto niniejszy artykuł nawiązuje do generalizacji Boškovića (2016) dotyczącej pozycji klityk w zdaniu. Zgodnie z tą generalizacją klityki drugiej pozycji występują jedynie w językach bez przedimków. Artykuł ten wykazuje, że chociaż generalizacja ta jest empirycznie poprawna, to nie uwzględnia ona dystrybucji klityk czasowników posiłkowych i nie jest ona poparta obserwacjami diachronicznymi. W artykule zaproponowano alternatywną generalizację, która wiąże obecność klityk przyczasownikowych w języku z dostępnością wykładników morfologicznych czasu.
Źródło:
Studies in Polish Linguistics; 2018, 13, 3; 167-185
1732-8160
2300-5920
Pojawia się w:
Studies in Polish Linguistics
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Paucal Quantifiers and Diminutive Morphology in the Light of Numeralization: The Case of Polish garść ‘handful’ and garstka ‘handful.dim’
Autorzy:
Herda, Damian
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/52825943.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Uniwersytet Jagielloński. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
Tematy:
vague paucal quantifiers
numeralization (grammaticalization)
diminutivization
corpusbased study
Polish
liczebniki nieokreślone / kodujące małą liczbę/ilość
numeralizacja (gramatykalizacja)
deminutywizacja
studium korpusowe
język polski
Opis:
While the attachment of diminutive morphology to concrete nouns, gradable adjectives and adverbs, as well as interjections has already received a well-merited share of attention in Polish, diminutivization of vague quantifiers remains empirically understudied. The present paper takes a first step towards filling in this gap by reporting on a corpus-based investigation of the numeralized partitive garść ‘handful’ and its diminutive variant Garstka ‘handful.dim’. The results of a collocational analysis of both forms corroborate the hypothesis that diminutivization further enhances scalar implications inherent in the base ‘small size’ item, as reflected in the diminutive form’s significantly higher frequency of quantifier attestations. Apart from exhibiting a substantially greater proportion of quantifier uses, the latter element displays an overwhelming predilection for animate N2-collocates, which suggests that diminutivization may not only intensify a paucal quantifier’s expressivity but also lead to conspicuous changes in its distributional profile.
O ile zastosowanie morfologii deminutywnej w odniesieniu do rzeczowników konkretnych, przymiotników i przysłówków stopniowalnych, jak również interiekcji doczekało się już sporo uwagi ze strony polskich językoznawców, o tyle zdrabnianie form liczebników nieokreślonych pozostaje zjawiskiem słabo przebadanym empirycznie. Nadrzędnym celem niniejszego artykułu jest więc podjęcie pierwszego kroku do zmiany tego stanu rzeczy poprzez opis studium korpusowego liczebnika garść oraz jego formy deminutywnej garstka. Wyniki analizy łączliwości obu elementów potwierdzają hipotezę, zgodnie z którą deminutywizacja wzmacnia implikacje skalarne znumeralizowanej jednostki odnoszącej się pierwotnie do niewielkiej porcji substancji bądź zbioru elementów, co odzwierciedla znacznie wyższa frekwencja poświadczeń liczebnikowych wspomnianego deminutywu. Forma garstka przejawia ponadto istotnie silniejszą preferencję kolokacyjną względem rzeczowników żywotnych, co wskazuje, że deminutywizacja może nie tylko zintensyfikować ekspresywność kwantyfikatora wyrażającego małą liczbę lub ilość, ale także doprowadzić do istotnych zmian w jego dystrybucji.
Źródło:
Studies in Polish Linguistics; 2020, 15, 2; 59-83
1732-8160
2300-5920
Pojawia się w:
Studies in Polish Linguistics
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Predicative Adverbs and Adjectives with Infinitival Subjects. A Corpus Investigation
Autorzy:
Przepiórkowski, Adam
Patejuk, Agnieszka
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/52826333.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Uniwersytet Jagielloński. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
Tematy:
predicative adverbs
predicative adjectives
infinitival subjects
non-epistemic modality
Polish
corpora
przysłówki predykatywne
przymiotniki predykatywne
podmioty bezokolicznikowe
modalność nieepistemiczna
język polski
korpusy
Opis:
The aim of this paper is to compare two Polish predicative constructions with infinitival subjects, namely those with predicative adverbs and those with predicative adjectives. The latter construction, of the form “predicative adjective + copula + infinitival subject”, has hardly been noticed in Polish literature on predication, copulas, or infinitival subjects. On the basis of corpus data, mainly from the National Corpus of Polish, we demonstrate that this construction is much rarer than the analogous construction with predicative adverbs. We also show that roughly the same predicates may be expressed as either adverbs or as adjectives when the subject is an infinitival phrase – any observed differences are not systematic but rather stem from lexical gaps and differences in the meanings of particular adverbs and adjectives. In particular, certain modal predicates may only be expressed as adjectives because the corresponding adverbs do not express the same non-epistemic modal meanings. Finally, we provide new corpus evidence for an earlier claim that predicative adjectives are much rarer than adverbs when the subject is infinitival because they require this subject to undergo covert nominalisation; as adverbs combine with infinitival subjects directly, they are usually preferred.
Celem artykułu jest porównanie ze sobą dwóch konstrukcji predykatywnych w języku polskim, w których podmiotem jest fraza bezokolicznikowa: konstrukcji z przysłówkami predykatywnymi i konstrukcji z przymiotnikami predykatywnymi. Ta ostatnia konstrukcja, o postaci „przymiotnik predykatywny + łącznik + podmiot bezokolicznikowy”, nie została wcześniej opisana w polskiej literaturze dotyczącej predykacji, łączników czy podmiotów bezokolicznikowych. Na podstawie danych korpusowych, przede wszystkim z Narodowego Korpusu Języka Polskiego, pokazujemy, że konstrukcja ta jest znacznie rzadsza niż analogiczna konstrukcja z przysłówkami predykatywnymi. Twierdzimy także, że w zasadzie te same predykaty mogą zostać zrealizowane albo jako przysłówki, albo jako przymiotniki, gdy podmiotem jest fraza bezokolicznikowa – obserwowane różnice nie mają charakteru systemowego, a wynikają jedynie z braków w leksykonie lub z tego, że nie zawsze przymiotniki i odpowiadające im przysłówki mają te same zestawy znaczeń. W szczególności pewne predykaty wyrażające modalność nieepistemiczną mogą być wyrażone tylko za pomocą przymiotników, gdyż odpowiadające im przysłówki nie wyrażają takiej modalności. Artykuł omawia także nowe dane korpusowe stanowiące dodatkowy argument za hipotezą, że przyczyną znacznie niższej frekwencji przymiotników predykatywnych niż przysłówków w omawianych konstrukcjach jest to, że – aby możliwe było połączenie przymiotnika predykatywnego z podmiotem bezokolicznikowym – podmiot ten musi ulec składniowej nominalizacji, podczas gdy przysłówki mogą łączyć się z podmiotami bezokolicznikowymi bezpośrednio; stąd preferencja dla składniowo prostszych konstrukcji z przysłówkami.
Źródło:
Studies in Polish Linguistics; 2020, 15, 3; 129-150
1732-8160
2300-5920
Pojawia się w:
Studies in Polish Linguistics
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
How much does pragmatics help to contrast the meaning of hearsay adverbs? (Part 2)
Autorzy:
Wiemer, Björn
Socka, Anna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/52786858.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Uniwersytet Jagielloński. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
Tematy:
Polish
German
reportive evidentiality
sentence adverbs
Generalized Conversational Implicatures
coded vs. inferred meaning
język polski
język niemiecki
ewidencjalność reportatywna
przysłówki sentencjalne
uogólnione implikatury konwersacyjne
znaczenie zakodowane vs. znaczenie wywnioskowane
Opis:
The present study aims at differentiating between semantically-coded and pragmatically-conditioned meaning components of Polish and German sentence adverbs whose meaning is conventionally associated with hearsay (»Eng. allegedly, reportedly, supposedly). In the current part of the study, we argue why our objective should be reached on the basis of Generalized Conversational Implicatures (GCIs), and we show which particular communicative principles distinguished in Neo-Gricean frameworks can sensibly be considered as triggers of GCIs that evoke ‘epistemic overtones’ in the use of hearsay adverbs. We differentiate between GCIs which work for all relevant adverbs and implicatures which only apply to more individual properties of hearsay adverbs on more specific, “deeper” levels of their meaning structure. In accordance with this more descriptive task, we discuss general issues concerning presumable hierarchies of factors that influence (trigger or cancel) epistemic implicatures in the usage of lexical markers of information source. We argue that many discourse properties on the semantics-pragmatics interface which are characteristic of grammatical evidentials also hold true for lexical markers of information source.
Artykuł stanowi próbę rozróżnienia zakodowanych semantycznie oraz uwarunkowanych pragmatycznie komponentów znaczenia polskich i niemieckich reportatywnych przysłówków zdaniowych (ang. allegedly, reportedly, supposedly). W niniejszej, drugiej części artykułu na podstawie teorii Uogólnionych Implikatur Konwersacyjnych (Generalized Conversational Implicatures, GCI) pokazujemy, w jaki sposób mechanizmy komunikacyjne przyjęte w ujęciach neo-Grice’owskich prowadzą do GCI nadających przysłówkom reportatywnym zabarwienie epistemiczne. Rozróżniamy przy tym GCI towarzyszące użyciu wszystkich przysłówków reportatywnych oraz te implikatury, które wiążą się z ich indywidualnymi cechami na głębszym poziomie struktury znaczeniowej. Następnie poruszamy problem ogólniejszy, dotyczący przypuszczalnych hierarchii czynników, które wywołują (lub znoszą) implikatury epistemiczne u jednostek leksykalnych wyrażających źródło informacji. Uważamy, że jednostki te wykazują na poziomie dyskursu wiele właściwości dotyczących styku semantyki i pragmatyki, które dotychczas przypisywano tylko gramatycznym eksponentom ewidencjalności.
Źródło:
Studies in Polish Linguistics; 2017, 12, 2; 75-95
1732-8160
2300-5920
Pojawia się w:
Studies in Polish Linguistics
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
How much does pragmatics help to contrast the meaning of hearsay adverbs? (Part 1)
Autorzy:
Wiemer, Björn
Socka, Anna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/52789058.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Uniwersytet Jagielloński. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
Tematy:
Polish
German
reportive evidentiality
sentence adverbs
Generalized Conversational Implicatures
coded vs. inferred meaning
język polski
język niemiecki
ewidencjalność reportatywna
przysłówki sentencjalne
uogólnione implikatury konwersacyjne
znaczenie zakodowane vs. znaczenie wywnioskowane
Opis:
The present study aims at differentiating between semantically-coded and pragmatically-conditioned meaning components of Polish and German sentence adverbs whose meaning is conventionally associated with hearsay (≈ Eng. allegedly, reportedly, supposedly). In the first part, we present a systematic corpus study of hearsay adverbs in Polish and German providing the empirical basis for our analysis and conclusions. In the second part, we provide reasons why our objective should be reached on the basis of Generalized Conversational Implicatures (GCIs), and we show which particular communicative principles distinguished in Neo-Gricean frameworks can sensibly be considered as triggers of GCIs that evoke ‘epistemic overtones’ in the use of hearsay adverbs. We differentiate between GCIs which work for all relevant adverbs and implicatures which only apply to more individual properties of hearsay adverbs on more specific levels of their meaning structure. In accordance with this more descriptive task, we discuss general issues concerning presumable hierarchies of factors that influence (trigger or cancel) epistemic implicatures in the usage of lexical markers of information source. We argue that many discourse properties on the semantics-pragmatics interface which are characteristic of grammatical evidentials also hold true for lexical markers of information source.
Artykuł stanowi próbę rozróżnienia zakodowanych semantycznie oraz uwarunkowanych pragmatycznie komponentów znaczenia polskich i niemieckich reportatywnych przysłówków zdaniowych (ang. allegedly, reportedly, supposedly). W części pierwszej przedstawiamy badania korpusowe stanowiące empiryczną podstawę naszych rozważań. W części drugiej na podstawie teorii Uogólnionych Implikatur Konwersacyjnych (Generalized Conversational Implicatures, GCI) pokazujemy, w jaki sposób mechanizmy komunikacyjne przyjęte w ujęciach neo-Grice’owskich prowadzą do GCI nadających przysłówkom reportatywnym zabarwienie epistemiczne. Odróżniamy przy tym GCI towarzyszące użyciu wszystkich przysłówków reportatywnych oraz te implikatury, które wiążą się z ich indywidualnymi cechami na głębszym poziomie struktury znaczeniowej. Następnie poruszamy problem ogólniejszy, dotyczący przypuszczalnych hierarchii czynników, które wywołują (lub znoszą) implikatury epistemiczne u jednostek leksykalnych wyrażających źródło informacji. Uważamy, że jednostki te wykazują na poziomie dyskursu wiele właściwości dotyczących styku semantyki i pragmatyki, które dotychczas przypisywano tylko gramatycznym eksponentom ewidencjalności.
Źródło:
Studies in Polish Linguistics; 2017, 12, 1; 27-56
1732-8160
2300-5920
Pojawia się w:
Studies in Polish Linguistics
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
On Scalarity in the Verbal Domain. The Case of Polish Psych Verbs. Part 2: The Aspectual Classes of Polish Psych Verbs, Perfectivity, and Scales
Autorzy:
Willim, Ewa
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/52895551.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Uniwersytet Jagielloński. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
Tematy:
Aktionsart
perfectivity
Scale Hypothesis
scalar change
degree achievement
experiencer
Polish
inicjalność
aspekt dokonany
Hipoteza Skali
zmiana skalarna
czasownik parametryczny
nosiciel stanu
język polski
Opis:
Polish perfective psych verbs are generally analyzed as inceptive predicates denoting the beginning of an emotional state holding of an experiencer. However, a perfective psych verb can also denote an event of gradual scalar change. In this paper, I argue that on the inceptive reading a perfective psych predicate denotes a transition from a state in which p does not hold to a state in which p holds of an experiencer. In events of gradual change, there is an increase in the degree on the scale of intensity of a given psych state or on the (abstract) extent scale contributed by a verb’s argument. As the internal temporal structure of the events denoted by perfective psych predicates can depend on elements of syntactic context outside the verb, the domain of aspectual composition in Polish is not the verb, pace Rothstein (2020), but VoiceP/vP.
Dokonane czasowniki stanów emocjonalnych są zwykle analizowane jako czasowniki wyróżniające fazę początkową danego stanu. Te same predykaty mogą w pewnych kontekstach składniowych wyrażać znaczenia ewolutywne. W artykule przedstawiona jest hipoteza, że w kontekstach inicjalnych, czasownik wyraża moment zaistnienia stanu w nosicielu. W kontekstach ewolutywnych predykat wyraża stopniową zmianę na skali intensywności stanu lub stopniowe nabycie stanu przez wszystkie części podzielnego argumentu czasownika. Zależność interpretacji wewnętrznej struktury temporalnej zdarzeń od kontekstu składniowego pokazuje, wbrew tezie zawartej w pracy Rothstein (2020), że interpretacja rodzaju zdarzenia nie jest określona na poziomie czasownika dokonanego, ale ustalana jest na poziomie struktury zdaniowej (VoiceP/vP).
Źródło:
Studies in Polish Linguistics; 2021, 16, 1; 41-71
1732-8160
2300-5920
Pojawia się w:
Studies in Polish Linguistics
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Passivisation of Polish Object Experiencer verbs vs. the unaccusativity hypothesis (Part 1)
Autorzy:
Bondaruk, Anna
Rozwadowska, Bożena
Witkowski, Wojciech
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/52787402.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Uniwersytet Jagielloński. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
Tematy:
Object Experiencer verbs
unaccusatives
passivisation
expletives
Polish
czasowniki z nosicielem stanu w pozycji dopełnienia
nieakuzatywność
strona bierna
semantycznie puste podmioty
język polski
Opis:
The paper aims to verify Landau’s (2010) claim that the inability of stative Object Experiencer (OE) verbs to form verbal passives is directly linked to their unaccusativity. In the first part of the article it is shown that given the polysemous nature of OE verbs in Polish, the collected corpus data confirm that unambiguously stative OE verbs do not form verbal passives in Polish. However, it is argued that this fact cannot be taken as evidence for the unaccusativity of these predicates. A number of arguments are provided against the claim that Polish stative OE verbs are unaccusative. Firstly, in contrast to their English equivalents, stative OE verbs in Polish cannot co-occur with an expletive subject. Secondly, the accusative case of the Experiencer is clearly structural in Polish, as it is affected by the Genitive of Negation. The second part of the article (to be published in a forthcoming issue of this journal) focuses on the mutual hierarchy of the two arguments of OE verbs: the Experiencer and the Target/Subject Matter (T/SM). The evidence based on Condition A, pronominal variable binding, and Condition C effects is inconclusive, and hence does not allow us to determine which of the two arguments is projected higher in the structure. For this reason, it is assumed after Landau (2010) that the Experiencer is projected higher than the T/SM. The overall conclusion reached in the paper is that stative OE verbs in Polish are not syntactically unaccusative, and therefore their immunity to the verbal passive must be sought elsewhere. The answer to the question why stative OE verbs do not form verbal passives crucially relies on their having a complex ergative structure as in Bennis (2004), where both arguments are internal, while the external argument is missing altogether.
Celem artykułu jest zweryfikowanie hipotezy Landaua (2010), że brak możliwości tworzenia strony biernej czynnościowej od polskich czasowników stanu z nosicielem stanu w pozycji dopełnienia wynika z nieakuzatywnej struktury tych czasowników. W pierwszej części artykułu, ze względu na polisemiczną naturę omawianych czasowników, do badań wykorzystano dane korpusowe, na podstawie których nie wykazano występowania strony biernej czynnościowej dla tych czasowników. W pracy postawiono jednak hipotezę, że niewystępowanie strony biernej czynnościowej nie jest wykładnikiem nieakuzatywnej natury omawianych predykatów. Hipotezę tę poparto następującymi obserwacjami: (i) w języku polskim, w odróżnieniu od języka angielskiego, czasowniki stanu z nosicielem stanu w pozycji dopełnienia nie występują z pustym semantycznie elementem w pozycji podmiotu; (ii) biernik, w którym występuje nosiciel stanu, jest przypadkiem strukturalnym, ponieważ ulega zmianie na dopełniacz w zdaniach przeczących (dopełniacz negacji). Druga część artykułu (która ukaże się w kolejnym numerze czasopisma) jest poświęcona wzajemnej strukturze hierarchicznej obu argumentów: nosiciela stanu oraz argumentu T/SM. Efekty wiązania zaimków anaforycznych, zmiennych zaimkowych oraz wyrażeń referencyjnych (warunki A i C teorii rządu i wiązania) nie pozwalają na uzyskanie jednoznacznej odpowiedzi na to, który z dwóch argumentów – nosiciel stanu czy argument T/SM – zajmuje wyższą pozycję w zdaniu. Przyjmuje się więc za Landauem (2010), że to nosiciel stanu jest generowany wyżej w strukturze niż argument T/SM. W wyniku przeprowadzonej analizy stwierdzono, że polskie czasowniki stanu z nosicielem stanu nie są nieakuzatywne pod względem składniowym, a brak strony biernej czynnościowej dla tych czasowników jest pochodną ich złożonej struktury ergatywnej zaproponowanej przez Bennisa (2004), w której nie występuje argument zewnętrzny, a oba wybierane argumenty są argumentami wewnętrznymi. 
Źródło:
Studies in Polish Linguistics; 2017, 12, 2; 57-73
1732-8160
2300-5920
Pojawia się w:
Studies in Polish Linguistics
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The Rise of an Indefinite Article in Polish: An Appraisal of its Grammaticalisation Stage (Part 2)
Autorzy:
Hwaszcz, Krzysztof
Kędzierska, Hanna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/52797076.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Uniwersytet Jagielloński. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
Tematy:
grammaticalisation
indefinite article
corpus study
Polish
language change
numeral ‘one’
proces gramatykalizacji
rodzajnik nieokreślony
badanie korpusowe
język polski
zmiany językowe
liczebnik ‘jeden’
Opis:
The main aim of the reported study is to establish the stage of grammaticalisation of the indefinite article in Polish by contributing the results of a corpus study. We selected and analysed 20.000 sentences containing the word jeden. The obtained results demonstrate that the uses of jeden as a presentative marker and a specific marker have been both attested, which would suggest that Polish numeral has already reached the specific marker stage. Based on the statistical analysis carried out for the obtained results, a statistically significant increase in the use of jeden as an indefinite marker has been revealed. This may be interpreted as evidence for the grammaticalisation phenomena, enhanced by language contacts with article-possessing languages (English and German).
Artykuł przedstawia wyniki badania korpusowego, którego przedmiotem było określenie etapu gramatykalizacji rodzajnika nieokreślonego w języku polskim. W tym celu z Narodowego Korpusu Języka Polskiego wybrano 20 000 zdań zawierających słowo jeden, które zostały poddane szczegółowej analizie. Uzyskane wyniki potwierdzają, że jeden w połączeniu z rzeczownikiem może pełnić zarówno funkcję słowa wprowadzającego (ang. presentative marker), jak i wyznacznika referencji szczegółowej (ang. specific marker). Świadczy to o tym, że na pięcioetapowej skali zaproponowanej przez Heinego (1997) proces gramatykalizacji liczebnika jeden przeszedł już etap 3 (dla porównania język angielski jest obecnie na etapie 4). Ponadto zaobserwowano istotny statystycznie wzrost użycia jeden w funkcji zaimka nieokreślonego w latach 1992–2011, tym samym potwierdzając istotność procesu gramatykalizacji w kontekście kontaktów językowych pomiędzy polskim a językami, w których występują rodzajniki (w szczególności angielskim i niemieckim).
Źródło:
Studies in Polish Linguistics; 2018, 13, 3; 145-166
1732-8160
2300-5920
Pojawia się w:
Studies in Polish Linguistics
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Factual Imperfective Contexts in Polish
Autorzy:
Klimek-Jankowska, Dorota
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/52825945.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Uniwersytet Jagielloński. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
Tematy:
factual imperfective
imperfective aspect
Elaboration
Polish
microvariation
online questionnaire
konteksty faktualne
aspekt niedokonany
relacja retoryczna Elaboracji
język polski
zróżnicowanie językowe
ankieta internetowa
Opis:
This study aims to account for the microvariation in aspect choices in factual imperfective contexts in Polish. To this goal an online questionnaire was conducted in which the participants from western and eastern Poland were asked to fill in the missing verbs in presuppositional and existential factual contexts involving an Elaboration coherence relation. The study shows that perfective aspect is preferred in presuppositional factual contexts and imperfective is preferred in existential factual contexts in both regions. Additionally, imperfective is generally more often used in factual contexts in eastern Poland than in western Poland. The study accounts for the observed preferences by resorting to the interaction between the Elaboration relation and (in)definiteness of the temporal variable (introduced at the level of AspP) with respect to the temporal trace of a complex event decomposed in the first phase syntax.
W niniejszym artykule przedstawiamy wyniki badań dotyczących różnic w użyciu formy aspektowej czasownika w kontekstach ogólnofaktycznych w języku polskim. W badaniu przeprowadzono ankietę internetową, w której uczestnicy z Polski zachodniej i wschodniej zostali poproszeni o uzupełnienie brakujących czasowników w dwóch rodzajach kontekstów ogólnofaktycznych: (i) w kontekstach, w których wydarzenie jest w presupozycji, oraz (ii) w kontekstach, w których wydarzenie jest w asercji. Zaobserwowano, że aspekt dokonany preferowany jest w kontekstach typu pierwszego, a niedokonany w kontekstach typu drugiego w obu regionach Polski. Ponadto aspekt niedokonany jest częściej stosowany w obydwu typach kontekstów ogólnofaktycznych na wschodzie Polski. W badaniu wyjaśniono zaobserwowane preferencje w użyciu form aspektowych, odwołując się do interakcji między relacją retoryczną Elaboracji a (nie)określoności zmiennej czasowej (wprowadzonej w reprezentacji składniowej na poziomie frazy aspektowej) w odniesieniu do funkcji mapującej dane wydarzenie względem odcinka czasu, w którym to wydarzenie miało miejsce. Istotną rolę w proponowanej analizie odgrywa teoria dekompozycji wydarzenia w składni pierwszej fazy.
Źródło:
Studies in Polish Linguistics; 2020, 15, 3; 103-127
1732-8160
2300-5920
Pojawia się w:
Studies in Polish Linguistics
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The Rise of an Indefinite Article in Polish: An Appraisal of Its Grammaticalisation Stage (Part 1)
Autorzy:
Hwaszcz, Krzysztof
Kędzierska, Hanna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/52795751.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Uniwersytet Jagielloński. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
Tematy:
grammaticalisation
indefinite article
language change
language contact
numeral ‘one’
the Polish language
proces gramatykalizacji
rodzajnik nieokreślony
zmiany językowe
kontakt międzyjęzykowy
liczebnik ‘jeden’
język polski
Opis:
The aim of this paper is to assess the change of Polish numeral jeden ‘one’ into an indefinite marker in the view of the grammaticalization theory. Although Slavic languages are principally believed not to possess articles, certain usages of one (e.g., in Bulgarian and Macedonian) demonstrate the same features as the ones ascribed to the usages of indefinite articles in non-Slavic languages, such as English, German or Italian. Language contact of article-possessing languages is often claimed to enhance the grammaticalisation process of an indefinite article (Heine and Kuteva 2006). This type of grammaticalisation is said to follow five distinctive stages: (i) numeral, (ii) presentative marker, (iii) specific marker, (iv) non-specific marker and (v) generalized article (e.g., Givón 1981, Heine 1997). We assessed that in the case of Polish, the grammaticalisation stage is that of a specific marker, with some occasional uses leaning towards the non-specific marker stage. The conclusion was supported by the results of 53 native speakers’ judgments as well as the diagnostic tests based on relevant literature.
Celem artykułu jest ocena etapu gramatykalizacji rodzajnika nieokreślonego w języku polskim. Choć przyjęło się uważać, że rodzajniki nie występują w językach słowiańskich, w niektórych z nich zaimki wywodzące się od liczebnika jeden (np. w języku bułgarskim czy macedońskim) nabyły część cech i funkcji rodzajników nieokreślonych, występujących w innych językach, takich jak angielski, niemiecki czy włoski. Proces gramatykalizacji rodzajnika nieokreślonego może zostać przyspieszony poprzez kontakt międzyjęzykowy (Heine i Kuteva 2006) i przebiega w pięciu etapach: (i) liczebnika, (ii) słowa wprowadzającego (ang. presentative marker), (iii) wyznacznika referencji szczegółowej, (iv) wyznacznika referencji nieokreślonej oraz (v) rodzajnika (np. Givón 1981, Heine 1997). Na podstawie przeprowadzonych badań (ocen 53 rodzimych użytkowników polskiego oraz testów diagnostycznych) można stwierdzić, że w przypadku języka polskiego proces gramatykalizacji osiągnął etap wyznacznika referencji szczegółowej, okazjonalnie wykazując też cechy charakterystyczne dla dalszego etapu gramatykalizacji (tj. wyznacznika referencji nieokreślonej).
Źródło:
Studies in Polish Linguistics; 2018, 13, 2; 93-121
1732-8160
2300-5920
Pojawia się w:
Studies in Polish Linguistics
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-15 z 24

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies