Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "Pre-Roman Period" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-5 z 5
    Tytuł:
    Bemerkungen zu den Funde der Przeworsk-Kultur in Mitteldeutschland in der jüngeren vorrömischen Eisenzeit
    Remarks on the finds of the Przeworsk culture in Central Germany within the Younger Pre-Roman Period
    Autorzy:
    Kasiński, Michał
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/442472.pdf
    Data publikacji:
    2010
    Wydawca:
    Uniwersytet Jagielloński. Instytut Archeologii
    Tematy:
    Przeworsk culture
    Central Germany
    Younger Pre-Roman Period
    Opis:
    In the Younger Pre-Roman Period the territory of Central Germany was occupied by Jastorf culture. Within this cultural milieu some elements occur typical of areas which are located on the eastern bank of Odra river, that is on the territory of Przeworsk culture. It concerns both material culture and behaviours connected with burial custom. Studies on some specific forms of pottery (cups of TD I) allow to distinguish two regions of Central Germany, which display different reception models of Przeworsk culture traits. Of the first one (Unstrut and Sale region) presence of vessels identical to those known from the area of Przeworsk culture is typical. Within the second zone (central Elbe region and Gubin group) the specimens occur which are usually larger then original cups of type TD I. Second part of the paper is devoted to explanation of this phenomenon. Materials coming from four cemeteries represented both the Jastorf and Przeworsk culture were here the subject of more detailed analysis. It allows to draw the conclusion that observed change in size of TD I cups may be considered as a result of adaptation to the specific norms of burial custom. While in the area of Przeworsk culture cups usually served as a gift, being deposited within the burial pit, in the case of Jastorf culture they were used as container for charred bones. Because their capacity had to be fitted to the volume of remains deposited in them, the positive correlation between age of deceased and the size of cups can be observed.
    Źródło:
    Recherches Archéologiques Nouvelle Serie; 2010, 2; 43-64
    0137-3285
    Pojawia się w:
    Recherches Archéologiques Nouvelle Serie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wooden artefacts from site no. 2 in Modlniczka, dist. Cracow
    Zabytki drewniane ze stanowiska nr 2 w Modlniczce, pow. krakowski
    Autorzy:
    Byrska-Fudali, Małgorzata
    Przybyła, Marcin
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/442515.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Uniwersytet Jagielloński. Instytut Archeologii
    Tematy:
    Przeworsk culture
    pre-Roman period
    Roman period
    settlement
    wooden artefacts
    wooden constructions
    Opis:
    The excavations conducted at the Przeworsk culture settlement in Modlniczka, site no. 2, have provided an exceptional series of wooden artefacts, numbering in total 396 specimens. The marshy soil of the Wedonka river paleochannel is responsible for the good state of preservation of the wood, due to which a significant number of relics of wooden constructions were discovered Numerous posts were recorded, being remnants of constructions of pier type, a hut with a fragment of a ridge beam and relics of plaited walls, rectangular platforms made of beams and branches associated with an offering hole and, finally, two wells. The most common wooden artefacts are represented by construction elements of various sorts, such as: fragments of trunks or branches bearing traces of cutting or chipping, beams, pickets, laths. The most interesting, although scarce, were fragments of wooden portable objects. Amongst them, one should name: wooden swords for flax beating, a club, hooks, wooden pivots, a spoke, hexagonal boards, a beam and a lath with holes, an arch-shaped haft, a bowl, a semi-finished kneading-trough and a fragment of a spear shaft. As indicated by dendrochronological dating obtained for part of the wooden artefacts, they should be dated to the younger pre-Roman period (the 2nd–1st century BC).
    Badania prowadzone na osadzie kultury przeworskiej w Modlniczce st. 2 dostarczyły wyjątkowej serii wyrobów drewnianych, liczących 396 zabytków. Podmokłe podłoże starorzecza rzeki Wedonki przyczyniło się do dobrego stanu zachowania drewna, dzięki czemu odkryto szereg pozostałości konstrukcji drewnianych. Uchwycono liczne słupy, będące pozostałościami po konstrukcjach w typie pomostów, chatę z fragmentem sochy i resztkami ściany plecionkowej, prostokątne platformy z belek i gałęzi, towarzyszące jamie ofiarnej oraz 2 studnie. Najliczniejsze zabytki drewniane to różnego rodzaju elementy budowlane: fragmenty pni lub gałęzi z śladami cięcia lub strugania, belki, paliki, dranice. Najciekawsze, choć nieliczne, są drewniane fragmenty przedmiotów. Wśród nich warto wymienić: drewniane miecze do rozbijania lnu, pałkę, haki, czopy drewniane, szprychę koła, sześciokątne płyty, belkę i dranicę z otworami, łukowato ukształtowaną rękojeść, misę, półwytwór dzieży oraz fragment drzewca włóczni.
    Źródło:
    Recherches Archéologiques Nouvelle Serie; 2015, 7; 61-76
    0137-3285
    Pojawia się w:
    Recherches Archéologiques Nouvelle Serie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Investigations conducted in 2014 at the settlement in Kryspinów, site no. 3, com. Liszki
    Badania prowadzone w 2014 roku na osadzie w Kryspinowie, st. 3, gm. Liszki
    Autorzy:
    Byrska-Fudali, Małgorzata
    Fudali, Tomasz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/442546.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Uniwersytet Jagielloński. Instytut Archeologii
    Tematy:
    Przeworsk culture
    younger pre-Roman period
    Roman period
    settlement
    handmade pottery
    fibulae
    coin
    Opis:
    In the course of the excavations conducted in 2014 at site no. 3 in Kryspinów, com. Liszki, the north-eastern zone of the Przeworsk settlement was investigated. The settlement in question, and the northward located cemetery dated to the same period, was investigated by the Institute of Archaeology of the Jagiellonian University in Krakow, in the years 1968–1998. The research presented here covered an area of ca. 16.5 ares, and resulted in the discovery of 186 archaeological features, mostly semi-dugouts and postholes. In the east, the settlement was adjacent to a bank running along the paleochannel of the Vistula river. Towards the north-east and north, the alignment of encountered features was not very dense, which may be due to fact that the investigations merely caught the fringes of the settlement. The trenches located in the southern part of the explored area were characterised by a great accumulation of features and artefacts. Almost three thousand fragments of pottery were obtained. They were mainly discovered within the fills of features, although some of them were also found within the cultural layer up to 40 cm thick. Among the metal artefacts, a Trajan denarius and five fibulae were especially noteworthy. The great majority of pottery represented forms typical of the Przeworsk culture. Based on the dating of ceramic vessels, this part of the settlement should be dated to the period from the A3 phase of the younger pre-Roman period until the C1a phase of the Roman Period. The archaeological material obtained from the cultural layer contained artefacts dated to other cultural units as well, such as those of the Neolithic, Bronze and Middle Ages.
    W trakcie badań w 2014 roku rozpoznano północno-wschodni obszar osady kultury przeworskiej na st. 3 w Kryspinowie, gm. Liszki. Osada ta, jak również leżące na północ cmentarzysko z tego samego okresu, była badana w latach 1968–1998 przez Instytut Archeologii UJ. Powierzchnia obecnych badań wyniosła około 16,5 ara. W trakcie badań wyeksplorowano 186 obiektów archeologicznych, głównie półziemianek i jam posłupowych. W stronę wschodnią osada opiera się o skarpę w stronę starorzecza Wisły. W stronę północno-wschodnią i północną obiekty występowały w dużym rozrzedzeniu, co może świadczyć o eksplorowaniu granic osady. Natomiast wykopy w części południowej charakteryzuje bardzo duże nagromadzenie obiektów i materiału zabytkowego. Pozyskano prawie 3 tysiące fragmentów ceramiki, pochodzących głównie z wypełnisk obiektów, a także z warstwy kulturowej, posiadającej miejscami miąższość do 40 cm. Wśród zabytków metalowych na uwagę zasługuje denar Trajana oraz 5 zapinek. Zdecydowana większość ceramiki jest charakterystyczna dla kultury przeworskiej. Na podstawie datowania ceramiki funkcjonowanie tej części osady należy datować na okres A3 młodszego okresu przedrzymskiego do fazy C1a okresu wpływów rzymskich. W materiale zabytkowym z warstwy kulturowej stwierdzono obecność zabytków także innych kultur, pochodzących z okresu neolitu, epoki brązu i średniowiecza.
    Źródło:
    Recherches Archéologiques Nouvelle Serie; 2015, 7; 61-76
    0137-3285
    Pojawia się w:
    Recherches Archéologiques Nouvelle Serie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    The results of the rescue excavations conducted in 2012 at site 2 in Jakuszowice, Kazimierza Wielka commune, świętokrzyskie voivodeship
    Autorzy:
    Oziemska-Żmuda, Ewa
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/442476.pdf
    Data publikacji:
    2012
    Wydawca:
    Uniwersytet Jagielloński. Instytut Archeologii
    Tematy:
    Przeworsk culture
    Younger pre-Roman period
    Roman period
    settlement
    rescue excavations
    hand-made pottery
    wheel-made pottery
    Opis:
    Rescue excavations conducted in 2012 at the site no. 2 in Jakuszowice, Kazimierza Wielka commune, have confirmed both the chronology of settlement development of the Przeworsk culture at the site and the agricultural character of this part of the settlement. Among the discovered features were storage pits accompanied by a few postholes and a fire-hearth, unfortunately partly damaged by more recent settlement related with the modern period phase of the development of the village. The retrieved artefacts (more than 6000) were exclusively pieces of ceramic vessels mostly belonging to the Przeworsk culture which were dated to the Younger pre-Roman period and Early and Late Roman period, and a few stone tools related with the Neolithic settlement and the Early Bronze Age. Moreover, numerous animal bones were found, which were the subject of separate archaeozoological analysis, as well as pieces of daub. Rescue excavations within the site were continued in the following months by the Kraków Team for Archaeological Supervision of Motorway Construction.
    Źródło:
    Recherches Archéologiques Nouvelle Serie; 2013-2014, 5-6; 249-270
    0137-3285
    Pojawia się w:
    Recherches Archéologiques Nouvelle Serie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Late La Tène scabbards with openwork decorative fittings
    Późnolateńskie pochwy mieczy z ażurowymi okładzinami
    Autorzy:
    Czernecka, Katarzyna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/442505.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Uniwersytet Jagielloński. Instytut Archeologii
    Tematy:
    scabbard
    Celtic imports
    Late pre-Roman/Early Roman period
    Opis:
    Metal scabbards decorated with open work plates (mostly copper alloy, rare silver, exceptionally iron), dated to the turn of the 1st century AD, were found on a vast area from the west of Rhine through middle Europe to Bulgaria and Slovenia. The considerable part of these sheaths was discovered on the territories of the central and northern Europe inhabited by Germanic tribes, where they are treated as Celtic imports. Most of them were made of two iron sheets, often with additional bronze/brass sheet in front, and a high, ladder-form chape with boat-form or with spur-like end. Despite many similarities, there are differences in quality of execution, stylistic form, used motifs in the decorative plates and also in the construction of the scabbards. The general idea of these scabbards – metal sheets, bell shaped mouth, way of suspending, is undoubtedly rooted in Celtic tradition. They were produced, most probably in new Roman provinces, former Celtic regions. The Thraco-Dacian territory is also not excluded. Such scabbards were luxury goods, and could function as ceremonial gifts for allies or clients. Beside scabbards with fine opus interasile decorated plates, there is a group of scabbards decorated with openwork grid pattern, made solely of iron, known exclusively from the Przeworsk culture, Oksywie culture and the Elbian circle and dated to the phase A3. They were not unsuccessful imitation of high quality objects, but objects inspired by a Celtic style or “fashion” of decorating scabbards with open work, executed most probably, by local smiths in favourite material – iron.
    Pochwy mieczy, zdobione w górnej części nakładaną ażurową płytką z rozbudowanym ornamentem pojawiają się u schyłku okresu lateńskiego na rozległym obszarze od terenów położonych na zachód od Renu przez Europę środkową po Bułgarię i Słowenię (ryc. 1), a więc na obszarach celtyckich, sąsiadujących z nimi germańskich, oraz dackich i trackich na południowym wschodzie. Mimo licznych podobieństw nie tworzą całkowicie homogenicznej grupy. W dotychczasowych opracowaniach wyróżniano dwa podstawowe warianty: pochwy z nakładaną płytką ażurową ze skomplikowanymi motywami zdobniczymi, których wykonanie wymagało dużych umiejętności i posiadania odpowiednich narzędzi, a także grupę pochew zdobionych prostym motywem nałożonej kratki, wykonanych wyłącznie z żelaza, i uważanych, poczynając od J. Wernera (1977, 383), za lokalne naśladownictwo. Egzemplarze z okładzinami z wyrafinowanym opus interrasile występują zarówno na stanowiskach związanych z kulturą lateńską, jak i na obszarach poza jej zasięgiem, gdzie traktowane są jako importy. Prawie wszystkie pochodzą z cmentarzysk, trzy z depozytów wodnych (por. katalog) Dotychczasowe próby podziałów typologicznych (Werner 1977; Böhme-Schönberger 1998) uwzględniały tylko stylistykę i sposób wykonania ażurowych okładzin pomijając całą konstrukcję pochwy. Jednak sposób wykonania samej pochwy jest równie ważnym elementem, pozwalającym na ustalenia chronologiczne, a także dającym możliwość identyfikacji ewentualnych warsztatów. Nakładane okucia ażurowe mogły być wykonywane osobno i montowane (lub nie) na gotowych pochwach (Bochnak, Czarnecka 2005, 32; Harasim 2013, 19). Płytki ażurowe o podobnej formie zakładano na pochwy różniące się szczegółami konstrukcji (trzewik, zawieszka), z drugiej strony, na identycznych pochwach pojawiają się okładziny różniące się detalami wykonania. Najczęściej pochwy złożone są z dwóch blach żelaznych, lub żelaznej spodniej i wierzchniej wykonanej ze stopu miedzi, połączonych za pomocą okuć bocznych. Charakterystycznym elementem jest wysoki trzewik zaopatrzony w poprzeczne szczebelki tworzące drabinkę sięgającą, na ogół, 2/3 wysokości pochwy. Zakończenia trzewika mają różny kształt. Wcześniejszy chronologicznie wydaje się typ łódkowaty. Taki trzewik mają również okazy zdobione ażurowymi nakładkami (ryc. 2:1, 8:1, 2). Najczęściej zakończenie ma formę ostrogowatą (ryc. 2:2–4). Późniejsze egzemplarze mają półkolisty trzewik uformowany poprzez zagięcie spodniej blachy na wierzchnią, które określam jako typ Zemplin (Czarnecka 2014, ryc. 4) (ryc. 2:5). Te egzemplarze wykonane są w całości ze stopu miedzi, wyjątkowo ze srebra. Zawieszki mają lateńską formę prostokątnej przewleczki przymocowanej dwoma płytkami z nitami. Nakładane ozdobne ażurowe płytki najczęściej były wykonane ze stopu miedzi, rzadziej srebra (ryc. 6:8, 15) i zupełnie wyjątkowo z żelaza (ryc. 6:10, 11). Mają różną długość, na ogół 12–16 cm, kształt górnej krawędzi odpowiada zazwyczaj kształtowi wylotu pochwy – prosty lub, częściej, dzwonowaty. Ornament składa się z dwóch lub trzech pól. Część centralna, największa, składająca się z pięciu pionowych pasm elementów w układzie: arkadka pozioma – łącznik – owal centralny – łącznik – arkadka pozioma (ryc. 6:1–11). W kilku przypadkach pojawił się motyw koła (ryc. 7:1–5). Motyw podwójnego S, dość charakterystyczny dla ozdób celtyckich, w tym również (wcześniejszych wprawdzie) pochew pojawił się w dwóch przypadkach (ryc. 6:1.2). Dość wyjątkowy jest motyw równoramiennego krzyża, znany z zachowanej fragmentarycznie okładziny pochwy z Kopaniewa. Znane są też ażurowe nakładki odbiegające formą i doborem wzorów od omówionych powyżej, niemniej należące do tego samego szerokiego kręgu pochew zdobionych ornamentem ażurowym (np. Lamadelaine, Metzler-Zens, Meniel 1999, tabl. 20, 21). (ryc. 8, 1). Inny rodzaj okładzin należących do grupy pochew z ozdobnymi ażurowymi płytkami to, zaproponowany przez J. Wernera (1977, 382, 383), typ Wabenmuster, „plaster miodu” zbudowany z zestawionych ze sobą niskich sześciokątów. Żelazny egzemplarz takiej płytki umieszczonej na pochwie miecza pochodzi z grobu 3 z cmentarzyska w Mutynie (Terpilovskij 2014, ryc. 6:3) (ryc. 9:4) i z cmentarzyska Zaguminki-Zvenigorod, na Ukrainie (Svešnikov 1957, ryc. 21:1; Kokowski 1999, ryc. 6) (ryc. 9:3), a także z cmentarzyska kultury oksywskiej w Rządzu (Rondsen), 1/1883 (Bohm 1985, 5; Anger 1890, 11, tabl. 16:20; Czarnecka 2007b, ryc. 4) (ryc. 9:2). Istnienie wzoru „plastra miodu” w środowisku celtyckim potwierdzają ażurowe płytki znalezione na oppidum Bibracte (Bochnak, Czarnecka 2005, ryc. 5, 6) (ryc. 9:1). Sądzę, że można, choć z pewną ostrożnością, wyróżnić jeszcze jeden dotychczas niezauważony rodzaj zdobienia ażurowych okładzin złożony z pasm pionowych niewielkich prostokątów i kwadratów oddzielonych poziomymi listwami zdobionymi poziomymi rytymi liniami i małymi punktami. Brak motywów arkadek czy perełkowań, niemniej jest to wzór bardziej rozbudowany niż zwykła prosta kratka. Należą tutaj pochwy z Szentendre/Pomaz (Hunyady 1942, tabl. 44:5; Hellebrandt 1999, 35–36, tabl. 4:4) i Kostieva (Tackenberg 1929, 270, ryc. 135) (ryc. 11:1, 2). Taki motyw pojawił się też na niekompletnie zachowanych okładzinach z Łuczki (Lučka) i Tuczna. Są one jednak zachowane tylko w niewielkich fragmentach, nie można więc wykluczyć, że są to pozostałości ozdobnych płytek z bogatym ornamentem. Jeszcze inną, rzadko spotykaną formą zdobienia płytek opus intrerrasile jest wykorzystanie motywów krzywolinijnych, stylizowanej wici roślinnej. Taki ornament pojawił się na okładzinie pochwy miecza z Goeblingen Nospelt, grób C (ryc. 13). Na krótkim mieczu (sztylecie) z inhumacyjnego grobu w Palluau-sur-Indre (Coulon, Cufez 1976, ryc. 2:1, 2, 4; 3; Bulard 1980, ryc. 4:2) zachowały się fragmenty brązowej ażurowej okładziny z motywami połączonych dużych S-ów (ryc. 14:1.1a). W łącznikach pomiędzy nimi znajdują się niewielkie otworki (na nity?). Niezwykle interesujące jest, że fragment bardzo podobnej ażurowej nakładki pochodzi z cmentarzyska kultury lipickiej w Bolotni na Ukrainie, z ciałopalnego grobu 61 (ryc. 14:2.2a). Do grupy ażurowych okładzin z nietypowym wzorem dodać można znalezisko z Bułgarii, z bogatego trackiego cmentarzyska Čatalka (Stara Zagora). J. Werner (1977, 393, ryc. 19) Srebrna płytka opus interrasile została wykonana przez wysokiej klasy specjalistę złotnika-kowala, w nieco innym stylu niż dotychczas omawiane egzemplarze. Należy przyjąć istnienie więcej niż jednego centrum produkcji tych przedmiotów, ze względu zarówno na różnice w konstrukcji samych pochew i w drugorzędnych cechach stylistycznych okładzin, jak i rozrzut terytorialny oraz chronologiczny. Jednym z takich centrów był zapewne „kraj Trewerów”, obecny Luksemburg (Goeblingen Nospelt, 2 razy, Titelberg, Lamadelaine) i sąsiadujący rejon ujścia Mozeli do Renu (Büchel, Wederath i nieco dalej Badenheim). Drugim wyraźnym skupieniem jest niewątpliwie Noricum z dwoma pochwami z samego Magdalensbergu, i ziemie Taurysków ze Słowenii, skąd pochodzą znaleziska takich militariów ze Strmec Bela Crkev i rzeki Ljubljanicy, a także z cmentarzyska Verdun, grób 131 (Istenič 2010, ryc. 10). Kolejne skupisko wyodrębnia się w Bułgarii. Uderzający brak tak zdobionych pochew z terenu Czech czy górnego Renu związany jest, zapewne, z odmiennym obrządkiem pogrzebowym i brakiem cmentarzysk. Bardzo nieliczne są znaleziska pochew z ażurowymi okładzinami na obszarach celtyckich z Galii czy Brytanii. Poza obszarem kultury lateńskiej, wyraźne skupisko omawianych militariów jest na wschodniej Słowacji (3 egzemplarze z Zemplina), i zachodnia Ukraina (Zaguminki, Łuczka, Bołotnia). Zapewne należy dołączyć znalezioną na tym terenie pochwę z Hryniowa, z znacznie bogatszą, bo z ornamentem figuralnym, dekoracją. Znaleziska te, prawdopodobnie wiązać się mogą z wpływami lub nawet osadnictwem dackim. Należy je traktować, podobnie jak egzemplarze znane z obszarów kultury przeworskiej, oksywskiej i grupy Gross Romstedt, jako niewątpliwie importy. Tylko część omawianych pochew pochodzi z zespołów zwartych, umożliwiających datowanie. Większość datowana jest na fazę LT D2 do czasów Augusta, a na obszarze Barbaricum na fazę A3 do poczatków fazy B1. Najwcześniejsze wydają się groby z zachodniej, nadreńskiej strefy ich występowania. Wśród pochew z opus interasile znalezionych na obszarze kultury przeworskie najwcześniej, na fazę A2/A3 i początek A3, datowane są grób 3 z Wesółek i grób 301 z Kamieńczyka. Nieco później, na schyłek A3 można datować Wesółki, grób 50, a na początek B1 – grób 147/1937 z Witaszewic, a także znaleziska z Łuczki i Zaguminek. Pochwy zdobione okładziną opus interrasile znalezione na obszarze kultury przeworskiej i oksywskiej to niewątpliwie importy. Powstaje jednak pytanie, czy są to importy celtyckie (lateńskie) czy też rzymskie? Oczywiście same przedmioty należą bez wątpienia do tradycji militariów i stylistyki czy estetyki celtyckiej – w sposobie wykonania (metalowe blachy) i zdobienia – dobór motywów i sposób wykonania. Niemniej, chronologia wskazuje, że mogły być wytwarzane w warsztatach na terenach zajętych przez Rzymian i będących już administracyjnie częścią państwa rzymskiego (Werner 1977; Istenič 2010, 145; Czarnecka 2014, 74). Funkcjonowanie warsztatów płatnerskich czerpiących z umiejętności i tradycji celtyckich, ale przyjmujących pewne techniki rzymskie potwierdzać mogą nieliczne wprawdzie znaleziska łączące rozwiązania techniczne charakterystyczne dla obu kultur. Przykładem może być okaz z Amiens, Square Jules Bocquet (Maheo 1979). Jest to pochwa krótkiego miecza (gladiusa) z osady (obozu rzymskiego?), z trzewikiem zakończonym kulką i ażurową okładziną zaopatrzona w typową dla egzemplarzy lateńskich zawieszką z prostokątną przewleczką i płytkami mocującymi, umieszczoną na spodniej ściance. Jeszcze ciekawsze jest nowe znalezisko z ziem polskich – brązowa pochwa z cmentarzyska kultury przeworskiej z Orenic (Czarnecka, Siciński 2015). Innym przykładem łączenia dwóch tradycji może być okładzina pochwy, niestety z nieznanej miejscowości, niedawno restaurowanej w RGZM w Moguncji (Miks 2015) (ryc. 17:2). Ma ona bogatą dekoracją figuralną, dwa pola: z gryfem i z jeźdźcem dokładnie odpowiadają motywom z pochwy z Hryniowa (Ryc. 17:1). Dwa pozostałe to przedstawienia w stylu rzymskim – postać nagiego bóstwa (?) i odcisk z falery z przedstawieniem cesarza (Miks 2015, ryc. 4). Omawiane pochwy robią wrażenie towarów luksusowych, ich wykonanie wymagało umiejętności i wkładu pracy. Niewątpliwie robione były na zamówienie albo z przeznaczeniem dla szczególnych klientów – wodzów, przedstawicieli elit związanych pochodzeniem czy tradycją z kulturą lateńską, Celtami. Przykładem sygnalizującym udział w jakieś wydarzeniach politycznych może być unikatowe cmentarzysko małej grupy wojowników w Mutynie (Terpilovskij, Zharov 2013; Terpilowskij 2014), bardzo bogato wyposażone w zestawy militariów najwyższej rangi, w tym hełmy, i naczynia brązowe. Jako szczególny dar dla sojusznika traktować można omawianą powyżej pochwę z nieznanej miejscowości z kombinacją przedstawień figuralnych (Miks 2015, 296). Oprócz omówionych pochew z płytkami opus interrasile, znamy też dość liczne (kilkanaście sztuk) znaleziska żelaznych pochew z żelaznymi okładzinami ze znacznie prostszym wzorem określanym jako Gittermuster, kratka. Tworzą wyraźnie wydzielającą się grupę znalezisk pochodzących prawie wyłącznie z obszarów kultury przeworskiej, oksywskiej i Germanów nadłabskich, natomiast niewystępujących na terenach kultury lateńskiej. Na kilku egzemplarzach można zaobserwować podział ornamentu kratki na strefy boczne – poziomych prostokątów i strefę centralną, którą tworzy pionowe pasmo kwadratów (ryc. 18:1–5.9). W przypadku egzemplarza z Oblina, z grobu 297, pionowe poprzeczki są zdobione nacinaniem, a poziome głębokim skośnym facetowaniem, co daje efekt sekwencji esek. Identyczne zdobienie ma okładzina z Łubnic, zaopatrzona w dolnej części w dodatkowe elementy zdobnicze. Unikatowy charakter ma brązowa nakładka pochwy z Hedegård (Madsen 1999, ryc. 26) (ryc. 19:3). Ich relacja do znalezisk należących bezsprzecznie do wytworów kultury lateńskiej jest przedmiotem dyskusji. Przez J. Wernera (1977, 383) i innych badaczy (Bockius 1991, 289; Böhme-Schönberger 1998, 238) zostały uznane za lokalne naśladownictwo bardziej wyrafinowanych lateńskich pierwowzorów. Sądzę jednak, że są to niezależnie wypracowane elementy dekoracyjne nawiązujące do zwyczajów zdobienia i estetyki swojego czasu i milieu kulturowego. Pojawiają się w tym samym czasie (początek fazy A3) co najwcześniejsze pochwy z ozdobnym ażurem i stanowią osobny, inny sposób dekoracji. Wszystkie płytki z zachowaną górną częścią mają kształt dzwonowaty, zapewne odpowiadające kształtowi wylotu pochwy. Wszystkie zachowane w całości egzemplarze pochew, z wyjątkiem Hedegård i Łubnic mają wysokie, (do 2/3 długości pochwy, lecz nie więcej) drabinkowate trzewiki z ostrogowatym zakończeniem. Mają one różne, mniej lub bardziej rozbudowane formy, zakończenia mogą być sztabkowate lub wachlarzowate, niekiedy dodatkowo zaopatrzone w elementy dekoracyjne. Wyraźna koncentracja takich trzewików jest na terenach poza obszarem kultury lateńskiej, niemniej spotykane są również w tym okresie na terenach rdzennie celtyckich zarówno zachodnich (np. Büchel, Bad Nauheim, Kr. Wetterau), jak i pd. wschodnich (Verdun, gr. 37, Kostievo). Ciekawych obserwacji mogą też dostarczyć zawieszki. Przy dokładniejszej obserwacji można dostrzec powtarzalność pewnych – pozornie przypadkowych rozwiązań. Sądzę, że właśnie te drugorzędne szczegóły, takie jak omawiany sposób mocowania poprzeczki czy asymetryczny występ na zakończeniu trzewika mogą wskazywać na pochodzenie z jednego warsztatu tych, dość podobnych pochew. Nie da się utrzymać podziału ozdobnych okładzin pochew na dwie wyraźnie rozdzielone grupy: dobrej jakości z wypracowanym, skomplikowanym ażurem z wzorami arkadek, wykonane ze stopu miedzi oraz gorszej jakości, nieskomplikowane, żelazne proste kratki (Łuczkiewicz 2006, 192). Pośród egzemplarzy grupy pierwszej można wskazać wytwory różnej jakości, niekiedy o uproszczonej formie lub w ogóle o innym zestawie motywów – bez arkadek i perełkowanych elementów, Również wzór „kratki” (Gittermuster) w większości przypadków nie jest „kratką”, w sensie poziomych i pionowych prętów przecinających się, w równych odstępach, pod kątem prostym. Omawiane pochwy różnią się między sobą starannością wykończenia, bogactwem detalu, co może po prostu świadczyć o indywidualnych umiejętnościach poszczególnych kowali, ich zaangażowaniu w wykonanie tego konkretnego egzemplarza, mogło się też przekładać na ich cenę.
    Źródło:
    Recherches Archéologiques Nouvelle Serie; 2016, 8; 85-142
    0137-3285
    Pojawia się w:
    Recherches Archéologiques Nouvelle Serie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-5 z 5

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies