Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "dialektologia" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-15 z 19
Tytuł:
Językowo-kulturowa wspólnota wsi słowiańskiej – założenia projektu badawczego
The linguistic and cultural community of a Slavic village – assumptions behind a research project.
Autorzy:
Sierociuk, Jerzy
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/498392.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
Tematy:
dialektologia słowiańska
leksyka
komparatystyka
Slavic dialectology
lexis
comparative
Źródło:
Gwary Dziś; 2017, 9; 71-84
1898-9276
Pojawia się w:
Gwary Dziś
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The linguistic and cultural community of a Slavic village: research project assumptions
Językowo-kulturowa wspólnota wsi słowiańskiej – założenia projektu badawczego
Autorzy:
Sierociuk, Jerzy
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2007953.pdf
Data publikacji:
2020-12-15
Wydawca:
Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
Tematy:
Slavic dialectology
vocabulary
comparative studies
dialektologia słowiańska
leksyka
komparatystyka
Opis:
The article presents assumptions of a project laying foundations for linguistic and cultural comparative research into the contemporary Slavic village. Relatively complete material obtained from carefully selected thematic micro-fields is intended to give the basis for large-scale corpus research.
Artykuł zawiera założenia projektu mającego dać podstawy do językowo-kulturowych badań porównawczych współczesnej wsi słowiańskiej. Pozyskanie w miarę pełnego materiału z odpowiednio wybranych mikropól tematycznych ma także dać podstawy do szeroko zakrojonych badań korpusowych.
Źródło:
Gwary Dziś; 2020, 13; 227-241
1898-9276
Pojawia się w:
Gwary Dziś
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Synonimia słowotwórcza przymiotników w gwarach – wybrane problemy interpretacyjne
Formative synonymia of adjectives in dialects – selected interpretative issue.
Autorzy:
Jaros, Irena
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1854202.pdf
Data publikacji:
2021-12-10
Wydawca:
Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
Tematy:
dialectology
word formation
synonymia
adjective
dialektologia
słowotwórstwo
synonimia
przymiotnik
Opis:
Autor prezentuje wybrane problemy analizy odprzymiotnikowych derywatów, które wchodzą w relacje synonimii słowotwórczej. Na przykładzie występujących w gwarach Polski centralnej przymiotników ekspresywnych oraz oznaczających intensyfikację cechy lub jej osłabienie omawia trudności związane z interpretacją znaczenia derywatów oraz funkcji formantów, które je tworzą. Przymiotniki oznaczające wysoki stopień natężenia danej cechy tworzą szeregi synonimów bliskoznacznych, których formanty, pełnią różną funkcję – ekspresywną (np. -uchny, -uśki, -utki, -usi, -usieńki) oraz wzmacniającą i wyolbrzymiającą nazywaną cechę (np. -chny, -achny, -alachny, -aśny, -aśki). Szczególną uwagę zwraca się na kontekst, który odgrywa podstawową rolę w prawidłowym odczytaniu znaczenia przymiotników o znaczeniu cechy niepełnej. Jest on podstawowym narzędziem selekcji materiału, w którym te same formanty (np. -awy, przy-, przy-/-awy) tworzą derywaty wskazujące na osłabienie cechy podstawowej oraz jej nadmiar.
The author presents selected issues of an analysis of adjectival derivatives which are parts of formative synonymia. She discusses difficulties with the interpretation of the meaning of derivatives and the function of the formants that create them. The analysis is based on expressive adjectives that indicate intensification and weakening of a feature. These adjectives occur in the dialects of central Poland. The adjectives indicating a high degree of intensity of a given feature result in a number of synonyms whose formants fulfil different functions: expressive (e.g. -uchny, -uśki, -utki, -usi, -usieńki), strengthening and exaggerating (e.g. -chny, -achny, -alachny, -aśny, -aśki). Special attention has been paid to the context that plays a primary role in the understanding of adjectives of an incomplete feature. It is a major tool of selecting the material in which the same formants (e.g. -awy, przy-, przy-/-awy) create derivatives indicating the weakening or excess of the primary feature.
Źródło:
Gwary Dziś; 2021, 14; 95-104
1898-9276
Pojawia się w:
Gwary Dziś
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Łużyckie materiały językowe w Atlasie języka i kultury ludowej Wielkopolski
Lusatian linguistic materials in the Atlas of Great Poland folk language and culture
Autorzy:
Lewaszkiewicz, Tadeusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/498402.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
Tematy:
dialektologia
dialekt wielkopolski
języki łużyckie
polsko-łużyckie pogranicze językowe
Opis:
The “Atlas of Greater Poland’s regional language and folk culture” greatly extends the knowledge on the linguistic relations between Lusatia and the south-west of Great Poland. Comments on 42 maps (cf. II.1.) contain findings and suggestions typically absent from dialectology monographs and articles published to date. These may include actual linguistic relations between Lusatia on the one hand and Great Poland and north-western Silesia on the other. However, a hypothesis that they are at least in part remains of native linguistic elements brought by Lusatian migrants who, long ago, adopted the Polish language, cannot be excluded.It appears that our knowledge on the linguistic relations between Lusatia and Greater Poland can be extended by means of thorough comparative studies, namely 11 comments on maps (cf. II.4.) Common customs connecting Lusatia with western and southern Greater Poland are also worthy of attention (cf. II.5.).
Atlas języka i kultury ludowej Wielkopolski dosyć znacznie wzbogaca wiedzę o związkach językowych Łużyc z zachodnią i południowo-zachodnią Wielkopolską. W komentarzach do 42 map (zob. II.1.) zawarto ustalenia i sugestie, których w większości nie znajdziemy w dotychczas wydanych monografiach dialektologicznych oraz w artykułach. Mogą to być rzeczywiste związki językowe łączące Łużyce z Wielkopolską i północno-zachodnim Śląskiem, ale nie można również hipotetycznie wykluczyć, że są to przynajmniej częściowo rodzime elementy językowe po przesiedleńcach z Łużyc, którzy dawno temu językowo się spolonizowali.Wydaje się, że znajomość związków językowych łużycko-wielkopolskich mogą pogłębić wnikliwe badania porównawcze z łużycczyzną. Chodzi o 11 komentarzy do map (zob. II.4.). Na uwagę zasługują również wspólne zwyczaje łączące Łużyce z zachodnią oraz południową Wielkopolską (zob. II.5.).
Źródło:
Gwary Dziś; 2019, 11
1898-9276
Pojawia się w:
Gwary Dziś
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Gwarowa etykieta językowa i religia
Rural dialect etiquette and religion
Autorzy:
Sikora, Kazimierz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1854396.pdf
Data publikacji:
2021-12-10
Wydawca:
Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
Tematy:
dialectology
language etiquette
ethnolinguistics
religion
dialektologia
etykieta językowa
etnolingwistyka
religia
Opis:
W artykule podjęto próbę przedstawienia zależności pomiędzy licznie obecnymi w gwarze modlitewnymi formułami codziennej etykiety a tradycyjną chłopską religijnością i osadzonymi w niej: modelem wiejskiej grzeczności oraz systemem wartości i norm obyczajowych. Jak dowodzą analizy wybranych formuł grzecznościowych (quasi-religijnego powitania, pożegnania, powitania przy pracy i jedzeniu posiłków), mają one początek w kulturowym mechanizmie religijnej aksjologizacji rozmaitych sfer życia, skryptów, gestów kultury, oraz w sakralizacji pracy na roli i wszystkich obszarów związanej z nią aktywności człowieka. Należą one jednocześnie do kultury „dobrego słowa”, traktującej życzenie jako realny dar, zapewniający odbiorcy, z pomocą Boga, pomyślność, zdrowie i szczęście we wszelkich okolicznościach życia prywatnego i społecznego (nie wyłączając jedzenia i spożywania alkoholu). Artykuł reprezentuje antropologiczno-kulturowy nurt badań w dialektologii.
The article presents a relationship between prayer formulas of everyday etiquette used frequently in peasant dialects and traditional peasant religiosity, in which a model of rural politeness and a system of values and moral norms are embedded. An analysis of selected forms of address (quasi-religious welcomes, farewells and greetings at meal times and at work) shows that they originate from the cultural mechanism of the religious axiologisation of various spheres of life, scripts, gestures of culture, and from adding a sacral dimension to farming and all areas of human activity related to it. The analysed forms of address are part of the “kind word” culture that sees a wish as a tangible gift that, with the help of God, provides prosperity, good health and luck in all spheres of private and social life (including food and alcohol consumption). The paper follows the anthropological-cultural research trends in dialectology.
Źródło:
Gwary Dziś; 2021, 14; 247-263
1898-9276
Pojawia się w:
Gwary Dziś
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Językowo-kulturowe znaczenie swaczyny na Śląsku
The linguistic and cultural meaning of swaczyna in Silesia
Autorzy:
Przymuszała, Lidia
Świtała-Trybek, Dorota
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/26850442.pdf
Data publikacji:
2022-12-22
Wydawca:
Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
Tematy:
dialectology
Silesia
swaczyna
afternoon meal
folk culture
dialektologia
Śląsk
podwieczorek
kultura ludowa
Opis:
Przedmiotem artykułu uczyniono swaczynę – mało dzisiaj znaną gwarową nazwę podwieczorku. Celem artykułu jest analiza znaczenia słowa, pokazanie jego funkcjonowania na tle kultury ludowej regionu, omówienie jego pochodzenia oraz synonimów, a także przeobrażeń znaczeniowych samego leksemu i nazywanych nim wzorów zachowań kulturowych. Analiza łączy perspektywę lingwistyczną z kulturoznawczą. Podstawę badawczą stanowią zróżnicowane chronologicznie materiały etnograficzne, własne materiały terenowe oraz materiały wyekscerpowane z kartoteki Słownika gwar śląskich. Temat wpisuje się w ważną i aktualną problematykę związaną z ochroną niematerialnego dziedzictwa kulturowego, polegającą – w myśl konwencji UNESCO z 2003 r. – na utrwalaniu i przekazywaniu tego dziedzictwa (obecnego w języku i zwyczajach) m.in. poprzez jego badanie i dokumentowanie.
The subject of the article is swaczyna – a little-known dialect name for an afternoon meal. The aim of the article is to analyze themeaning of this word, to show its functioning against the background of the region’s folk culture, to discuss its origin and synonyms, as well as to show how the lexeme’s meaning changed together with the cultural behaviour patterns denoted by it. The analysis combines the linguistic and cultural perspectives. The research is based on chronologically diverse ethnographic materials, own field materials and materials extracted from the record of Słownik gwar śląskich [Dictionary of Silesian Sub-dialects]. Thesubject is a part of an important and current effort to protect intangible cultural heritage, which – in accordance to the UNESCO convention of 2003 – consists in the preservation of and passing the heritage (in the form of language and customs), for instance by examining and documenting it.
Źródło:
Gwary Dziś; 2022, 15; 137-147
1898-9276
Pojawia się w:
Gwary Dziś
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Liczebniki złożone w gwarach polskich a wpływy germańskie
Autorzy:
Sikora, Kazimierz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/971337.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
Tematy:
language contact
dialectology
language history
loans
borrowing
numerals
dialektologia
historia języka
zapożyczenia
liczebniki
Opis:
Composite numerals in Polish dialects and German linguistic influence. The author of the article presents his views concerning the controversial issue of the origins in Polish dialects of composite numerals (21–99) of the type pięć dwadzieścia (E. lit. ‘five twenty’) (instead of dwadzieścia pięć (E. lit. ‘twenty five’), in which the cipher is prepositioned. The considerations are exemplified with language material from the regions of Podhale and Spisz in southern Poland. While giving credit to the possible Latin pattern, the author opts for the German origin of the numerals in question. This viewpoint is justified with historical and linguistic facts embracing the intensity of contacts between Poles and numerous German-speaking settlers who used to live in areas where Polish highlander dialects are spoken. Many place names in Podhale and Spisz are German by origin.
W artykule autor przedstawia swoje poglądy na temat budzącego wątpliwości pochodzenia w polskich gwarach liczebników złożonych (21–99) o strukturze zestawienia z jednostką w prepozycji (typu: pięć dwadzieścia, zam. dwadzieścia pięć). Swoje rozważania opiera głównie na przykładach z Podhala i Spiszu. Doceniając rolę wzorców łacińskich, autor opowiada się za hipotezą o niemieckim pochodzeniu tej grupy liczebników. Uzasadnia to faktami historycznojęzykowymi i historycznymi, zwłaszcza intensywnością kontaktów z niemieckojęzyczną, napływową ludnością, zamieszkującą niegdyś licznie obszary występowania polskich gwar góralskich. Świadczą o tym np. germańskiego pochodzenia nazwy wielu wsi spiskich i podhalańskich.
Źródło:
Gwary Dziś; 2015, 7; 155-167
1898-9276
Pojawia się w:
Gwary Dziś
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Rekcja a polisemia czasowników w gwarach polskich
Rection vs. polysemy of verbs in Polish dialects
Autorzy:
Ejsmunt-Wieczorek, Izabela
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/26850473.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
Tematy:
dialectology
dialect
verb
word building
polysemy
rection
dialektologia
gwara
czasownik
słowotwórstwo
polisemia
rekcja
Opis:
Artykuł poświęcono dwóm ważnym zagadnieniom: semantyce i składni werbalnej w gwarach polskich. Na zależności między tymi płaszczyznami języka zwracano już uwagę w opracowaniach historycznych i współczesnych. Bardzo trudno rozstrzygnąć, które czasowniki mają charakter polisemiczny, a które są jedynie wariantami semantycznymi tego samego leksemu. Próbowano zatem zbadać, w jakim stopniu kryterium syntaktyczne może okazać się przydatne w rozwiązaniu problemu polisemii werbalnej w gwarach, w których mamy do czynienia ze słownictwem ludowym, często uwikłanym w indywidualny kontekst zdaniowy i sytuacyjny. Analizie semantycznej i składniowej poddano czasowniki wieloznaczne zaczerpnięte ze słownika gwarowego Mieczysława Szymczaka.
The article describes two important issues, semantics and verbal syntax in Polish dialects. The relationship between these levels of language has been emphasized in historical and contemporary studies. It is very difficult to decide which verbs are polysemic, and which are only semantic variants of the same lexeme. Therefore, attempts have been made to investigate the extent to which the syntactic criterion may prove useful in solving the problem of verbal polysemy in dialects. Here, we deal with folk vocabulary, often entangled in an individual sentence and situational context. The semantic and syntactic analyses were performed on ambiguous verbs taken from Mieczysław Szymczak’s dialect dictionary.
Źródło:
Gwary Dziś; 2023, 16; 41-51
1898-9276
Pojawia się w:
Gwary Dziś
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zadania dialektologii w zakresie ochrony ginących gwar
The Role of Dialectology in Preserving Endangered Dialects
Autorzy:
Karaś, Halina
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/971346.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
Tematy:
dialektologia polska
ochrona niematerialnego dziedzictwa kulturowego
gwary
Polish dialectology
preserving intangible cultural heritage
dialects
Opis:
The paper reviews the role of dialectology in preserving the dying out or endangered Polish dialects that form a major and representative part of the intangible cultural heritage. Dialectology – apart from its typical research tasks – is thus responsiblefor preserving the valuable heritage; disseminating knowledge on dialects; depicting the relations between dialects, history, and folk culture; raising the general public’s awareness of the position occupied by dialects among the varieties of Polish. Most importantly, in view of standard Polish being the prevailing variety, dialects need to be shown as embedded in family, social, local, and regional perspectives.Preserving the endangered dialects, as well as the whole intangible cultural heritage, is a multifaceted undertaking that comprises in the first place documentation, description, and scientific interpretation of dialectal material. Research on dialects need to be popularized in order to raise the language awareness of the Polish society. This in turn may indirectly inspire actions aimed at promoting local dialects, appreciating the regional speech varieties, changing the social perception of dialects by means of both formal and informal education, and finally – revitalizing the dialects that are the least known and scarcely ever used
Ginące obecnie gwary stanowią jeden z najważniejszych składników niematerialnego dziedzictwa kulturowego, stąd potrzeba ich ochrony, przez którą rozumiem – zgodnie z Konwencją UNESCO z roku 2003 – „środki mające na celu zapewnienie przetrwania niematerialnego dziedzictwa kulturowego, w tym jego identyfikację, dokumentację, badanie, zachowanie, zabezpieczenie, promowanie, waloryzację i przekazywanie następnym pokoleniom, w szczególności poprzez edukację formalną i nieformalną oraz przez rewitalizację różnych aspektów tego dziedzictwa.” (art. 2. pkt. 3.). W artykule przedstawiam zadania dialektologii w zakresie ochrony gwar, realizowane we współpracy z wieloma środowiskami, w tym naukowymi i politycznymi oraz ze społecznościami lokalnymi i regionalnymi.
Źródło:
Gwary Dziś; 2015, 7; 83-95
1898-9276
Pojawia się w:
Gwary Dziś
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Komplexnosť interpretácie slovanskej substantívnej deklinácie v Slovanskom jazykovom atlase
The complexity of interpretations of Slavic noun declension in the Slavic Linguistic Atlas
Autorzy:
Žigo, Pavol
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/971472.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
Tematy:
dialektológia
fonológia
morfonológia
morfológia
Slovanský jazykový atlas
explanačná
deskripcia
dialectology
phonology
morphonology
morphology
Slavic Linguistic Atlas
explanatory
description
Opis:
Príspevok je výsledkom spracúvania substantívnej deklinácie v rámci projektu Slovanský jazykový atlas, ktorého materiálovú základňu tvorí územie slovanských jazykov od Jadranského mora po Ural. Povaha rozsiahleho nárečového materiálu z nárečí všetkých slovanských jazykov si vyžaduje ntegráciu synchronického aj diachronického prístupu interpretácie skúmaných javov a súčasné rešpektovanie genetickej, areálovej aj typologickej povahy podstaty problematiky. Vývin, stabilizácia a súčasný stav morfologických štruktúr z porovnávacieho hľadiska poukazuje aj potrebu integrovať v morfologickej interpretácii aj fonologický, morfonologický a slovotvorný aspekt výskumu.
The article deals with a project of the analysis of the natural development processes of noun declination in dialects of Slavic languages in a special volume of the international project – Slavic Linguistic Atlas. The author offers basic experience from the cartographic processing of morphological items, in particular Slavic macro-areas, and points to the necessity of the synthetic analysis of the natural development of noun declination in dialects of Slavic languages as a starting point for an explanation focused on the nature in morphology.
Źródło:
Gwary Dziś; 2016, 8; 23-33
1898-9276
Pojawia się w:
Gwary Dziś
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Układ nadawczo-odbiorczy w wielkopolskich inwentarzach z 2. połowy XVIII wieku
A narrator-audience system in Wielkopolska inventory books from the 2nd half of the 18th century
Autorzy:
Osowski, Błażej
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/498398.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
Tematy:
dialektologia historyczna,
nadawca,
odbiorca,
inwentarze,
XVIII w.,
Wielkopolska
historical dialectology,
narrator,
audience,
inventory books,
18th century,
Opis:
Inwentarze dóbr szlacheckich z 2. połowy XVIII w. są tekstami wielowarstwowymi ze względu na zmieniający się w nich układ nadawczo-odbiorczy. Są to dokumenty zawierające wypowiedzi osób trzecich i elementy innych aktów komunikacji. Analizowany proces staje się tym samym kilkuetapowy (poczynając od zeznań świadków, a na wydaniu tekstów kończąc). Elementy poziomu niższego stają się na poziomie wyższym częścią komunikatu i mogą być modyfikowane, co przejawia się m.in. zmianą kodu, odmiany językowej czy formy podawczej. Celem artykułu jest odpowiedź na pytania: kto i do kogo mówi w analizowanych inwentarzach i jakie na poziomie cech językowych niesie to konsekwencje dla tekstu.
Inventory books of nobility estates from the 2nd half of the 18th century are multi-layer texts due to the changing narrator-audience system. These documents include utterances of third persons and elements of other acts of communication. The analysed communication is therefore a multi-stage process (starting with the witnesses’ statements and ending with publication of the texts). Elements of a lower level become, on a higher level, a part of a message and can be modified. This is reflected in, among other things, a change of the code, language variety or input form. The goal of this article is to provide answers to the questions: who addresses whom in the analysed inventory books and what are its consequences to the text on the level of linguistic features.
Źródło:
Gwary Dziś; 2018, 10; 153-162
1898-9276
Pojawia się w:
Gwary Dziś
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Dialektologiczne badania terenowe na podstawie kolekcji muzealnej jako metoda budowania nowych kontekstów kulturowych
Dialectological field research based on a museum collection as a method of providing a new cultural contexts.
Autorzy:
Konczewska, Katarzyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1854334.pdf
Data publikacji:
2021-12-10
Wydawca:
Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
Tematy:
dialectology
field research
museum materials
language contacts in a borderland
dialektologia
badania terenowe
muzealia
kontakty językowe na pograniczu
Opis:
Dialektologiczne badania terenowe w areałach charakteryzujących się skomplikowaną sytuacją socjolingwistyczną wymagają od eksploratora wiedzy także historycznej i etnograficznej. W artykule została przedstawiona metoda badań kontaktów językowych na pograniczu w oparciu o materiały archiwalne i obiekty muzealne. Korzystając z tej metody, badacz otrzymuje możliwość odczytania nowych kontekstów kulturowych, pozyskania nowego materiału gwarowego, a nawet łatwiejszego nawiązania kontaktu z informatorami. Metoda ta pozwala także spojrzeć na muzealia jako pomocne instrumentarium w dialektologicznych badaniach terenowych, a nie wyłącznie „martwą” materię.
Dialectological field research in areas with a complicated sociolinguistic situation requires the explorer to have historical and ethnographic knowledge. This paper presents a method of examining language contacts in a borderland based on archival materials and museum objects. By using this method, a researcher learns about new cultural contexts, obtains new dialect material; it also facilitates contacts with the informants. This method allows us to look at museum materials as helpful instruments in dialectological field research rather than only “dead” matter.
Źródło:
Gwary Dziś; 2021, 14; 165-174
1898-9276
Pojawia się w:
Gwary Dziś
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Niezabudka, wasilek, wołoszka – o dylematach w rozstrzyganiu pożyczek i reliktów dawnej wspólnoty na pograniczu polsko-wschodniosłowiańskim
Niezabudka, wasilek, wołoszka: on the dilemmas of resolving borrowings and relicts of an earlier community in the Polish-East Slavic Borderland
Autorzy:
Rembiszewska, Dorota Krystyna
Siatkowski, Janusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2008034.pdf
Data publikacji:
2020-12-15
Wydawca:
Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
Tematy:
subdialect lexis
language contact
linguistic geography
lexical borrowing
Slavic dialectology
leksyka gwarowa
kontakty językowe
geografia lingwistyczna
zapożyczenia językowe
dialektologia słowiańska
Opis:
Na podstawie nazw kwiatów – niezabudka ‘niezapominajka’ i wasilek, wołoszka ‘chaber’ podjęto próbę rozstrzygnięcia problemu metodologicznego, jak traktować niektóre wyrazy gwarowe występujące na pograniczu polsko-wschodniosłowiańskim. Autorzy starają się odpowiedzieć na pytanie, czy wybrane jednostki leksykalne interpretować z punktu widzenia zapożyczeń, czy też uznawać je za kontynuacje dawnej wspólnoty słowiańskiej.Jednoznaczne rozstrzygnięcie tego zagadnienia wymaga bardzo szczegółowych, wręcz drobiazgowych dociekań i ekscerpcji różnych źródeł – począwszy od słowników historycznojęzykowych przez monografie gwarowe, po publikacje z zakresu geografii językowej. Przedstawione nazwy na ogół pojawiają się dość sporadycznie w polskich gwarach na pograniczu wschodnim. Wydaje się, że trzeba tu przyjąć oddziaływanie również wschodniosłowiańskich języków literackich
Names of flowers such as niezabudka ‘forget-me-not’ and wasilek, wołoszka ‘cornflower’ are helpful in resolving a methodological problem of how to treat some subdialectal words used in the Polish-East Slavic Borderland. The author attempts to resolve whether the selected lexical items should be interpreted as lexical borrowings or as continuations of an earlier Slavic community.An unambiguous resolution of this issue requires very detailed, meticulous research and excerption of various sources, ranging from dictionaries of language history through subdialect monographs to publications on linguistic geography. The above names are generally infrequent in Polish subdialects spoken in the Eastern Borderlands. It seems that the influence of the Eastern Slavic literary languages should also be taken into account.
Źródło:
Gwary Dziś; 2020, 12; 163-177
1898-9276
Pojawia się w:
Gwary Dziś
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Linguistic geography and historical material. An example of inventory ledgers from the second half of the 18th century kept in Wielkopolska
Geografia lingwistyczna a materiał historyczny. Na przykładzie wielkopolskich inwentarzy z drugiej połowy XVIII wieku
Autorzy:
Osowski, Błażej
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2007918.pdf
Data publikacji:
2020-12-15
Wydawca:
Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
Tematy:
linguistic geography
historical dialectology
18th century
inventory ledgers
variability
a linguistic map
geografia lingwistyczna
dialektologia historyczna
XVIII wiek
inwentarze
wariantywność
mapa językowa
Opis:
This work connects with the dialectological aspect of linguistic geography. The analysed material consists of inventory ledgers kept in Wielkopolska in the second half of the 18th century for nobility possessions. It is assumed that the then regional variety of the Polish language spoken in Wielkopolska was geographically diverse and this diversity was anything but accidental. It was affected by the education of the communication actors (including the writers) and their command of the literary Polish language, dialectal influences, impact of foreign languages, presence of archaic and innovative elements. This diversity is reflected in inventory ledgers; an analysis thereof was aimed at excerpting examples of lexical variants. This work contains 4 selected examples: ‘bogaty chłop’ [a wealthy farmer], ‘ziemniaki’ [potatoes], ‘mała izba’[a small room], ‘niebieski’ [blue]. Maps have been created for them. The analytical part is followed by generalisation of the variability in the surveyed sources (types of variability, its sources, levels, types of variants).
Niniejsza praca wpisuje się w nurt dialektologiczny geografii językowej. Analizowany materiał to wielkopolskie inwentarze dóbr szlacheckich z 2. połowy XVIIIwieku. Zakłada się, że ówczesna wielkopolska polszczyzna regionalna była wewnętrznie zróżnicowana w wymiarze geograficznym i zróżnicowanie to nie miało charakteru przypadkowego, lecz wpływały na nie takie czynniki, jak: wykształcenie uczestników aktu komunikacji (w tym pisarzy) i opanowanie przez nich polszczyzny literackiej, wpływy gwarowe, wpływy obcych języków, obecność elementów archaicznych i innowacyjnych. Zróżnicowanie to odbija się w inwentarzach, a ich analiza miała za cel wyekscerpowanie przykładów wariantów leksykalnych. W niniejszej pracy przytoczono 4 wybrane przykłady: ‘bogaty chłop’, ‘ziemniaki’, ‘mała izba’, ‘niebieski’. Stworzono dla nich mapy. Po części analitycznej sformułowano uogólnienie na temat wariantywności w badanych źródłach (typy wariantywności, jej źródła, poziomy, typy wariantów).
Źródło:
Gwary Dziś; 2020, 13; 111-134
1898-9276
Pojawia się w:
Gwary Dziś
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Czeladź dworska i ludzie służący. Nazwy osób związanych z funkcjonowaniem gospodarstwa w XVIII-wiecznych inwentarzach z Wielkopolski
Courtly servants and people serving. The names of people associated with the operation of the farm in the eighteenth-century inventories of Greater Poland
Autorzy:
Osowski, Błażej
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/971473.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
Tematy:
dialektologia
historia języka
nazwy osób
słownictwo
Wielkopolska
XVIII w.
dialectology
history of language
terms for people
lexis
Greater Poland
18th century
Opis:
The article differentially analyses the collected vocabulary. For this purpose, data from historical dictionaries is used, as well as available studies based on the same material - regional official texts. The material gathered distinguishes the names of: 1) persons working on farms, 2) people working in courts for their inhabitants, 3) people working on their master’s estate, but not engaged in agricultural activities, 4) young people apprenticed to a trade.
Artykuł analizuje zebrane słownictwo pod kątem dyferencyjnym. W tym celu wykorzystano dane słowników historycznych oraz dostępnych opracowań bazujących na analogicznym materiale – regionalnych tekstach urzędowych. W zgromadzonym materiale wyróżniono nazwy: 1) osób pracujących w gospodarstwie, 2) osób pracujących w budynku dworskim na rzecz jego mieszkańców, 3) osób pracujących w dobrach swego pana, ale niewykonujących zajęć rolniczych, 4) młodych osób przyuczanych do zawodu.
Źródło:
Gwary Dziś; 2016, 8; 167-174
1898-9276
Pojawia się w:
Gwary Dziś
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-15 z 19

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies