Temat: Instrumenty - Katalog OPAC zbiorów

Skocz do pozycji: 1.

Tytuł:: „Tańce polskie” z tabulatur na instrumenty klawiszowe, zebrała i przygotowała do druku Zofia Stęszewska†, materiał uzupełnił i zredagował Piotr Poźniak†, red. Bartłomiej Gembicki, Barbara Przybyszewska-Jarmińska, Warszawa 2017 (= Monumenta Musicae in Polonia, seria / series B: Collectanea musicae artis) Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, pp. 379. ISBN 978-83-65630-46-9
‘Polish dances’ from keyboard tablatures, collected and prepared for publications by Zofia Stęszewska†, completed and edited by Piotr Poźniak†, eds. Bartłomiej Gembicki, Barbara Przybyszewska-Jarmińska, Warszawa 2017
Autorzy:: Koch, Klaus-Peter
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/28408579.pdf
Data publikacji:: 2019
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:: tańce polskie
tabulatury na instrumenty klawiszowe
Polish dances
keyboard tablatures
Źródło:: Muzyka; 2019, 64, 3; 111-114
0027-5344
2720-7021
Pojawia się w:: Muzyka
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 2.

Tytuł:: Konstrukcja białoruskich cymbałów. Historia – ewolucja – perspektywy
The structure of the Belarussian cimbalom. Its history, evolution and future prospects
Autorzy:: Porakh, Aleksandr
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/28408943.pdf
Data publikacji:: 2018
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:: białoruskie cymbały
instrumenty ludowe
cymbały akademickie
folk instruments
academic cimbalom
Belarussian cimbalom
Opis:: Od początku XX wieku w Białoruskiej Socjalistycznej Republice Radzieckiej zaczęła się kształtować akademicka szkoła gry na cymbałach. Ludowy instrument został poddany licznym modernizacjom, aby sprostać wymogom powszechnego systemu muzyki europejskiej opartego o skalę chromatyczną. Powstała unikatowa odmiana instrumentu – cymbały akademickie. Tematyka białoruskich cymbałów jest niewystarczająco znana wśród polskich czytelników. Pewne informacje dotyczące historii i budowy instrumentu można znaleźć w książkach Piotra Dahliga Cymbaliści w kulturze polskiej i Edwarda Mojsaka Szkoła gry na cymbałach. Niniejszy artykuł jest próbą bliższego przedstawia historii rozwoju konstrukcji cymbałów na Białorusi. Praca jest napisana w oparciu o literaturę białoruską i rosyjską. W artykule zostały zdefiniowane pojęcia i koncepcje takie jak instrument narodowy i jego akademizacja. Można je spotkać w dotychczasowych opracowaniach naukowych. Historia akademizacji instrumentów narodowych sięga XIX wieku i jest związana z postacią Wasilija Andriejewa. Jego działalności zawdzięczamy modernizację bałałajki i wprowadzenie tego instrumentu na światową scenę. W oparciu o doświadczenie Wasilija Andriejewa i jego następców w 1927 roku dokonano modernizacji białoruskich ludowych cymbałów. W projekcie uczestniczyli: cymbalista Josif Żynowicz, lutnik Konstantyn Suszkiewicz oraz instrumentalista, kompozytor i dyrygent Dmitrij Zachar. Budowa wewnętrzna instrumentu była zmodyfikowana na podstawie akustycznych badań naukowych. Konstruktorzy poszerzyli zakres dźwiękowy instrumentu do trzech oktaw i wprowadzili skalę chromatyczną. Zmieniono formę pałeczek-młoteczków. Zostały wprowadzone orkiestrowe odmiany cymbałów: pryma, alt, tenor, bas i kontrabas. Szczegóły tych zmian wraz z ilustracjami są przedstawione w kolejnej części artykułu. W związku z rosnącym profesjonalizmem cymbalistów budowa instrumentu wymaga rewizji i udoskonalenia również w czasach obecnych. Od momentu zamknięcia w 2006 roku fabryki w Borysowie produkcją białoruskich cymbałów zajmują się wyłącznie lutnicy. Każdy lutnik oferuje rozwiązania w oparciu o własne doświadczenia i upodobania. Sukcesy białoruskich instrumentalistów przyczyniły się do wzrostu zainteresowania białoruskimi cymbałami za granicą. W artykule zostały omówione konstrukcje instrumentów takich lutników jak: Aleksandr Proćko (Białoruś), Taras Baran (Ukraina), Marc Ramser (Szwajcaria). Porównanie poszczególnych modeli cymbałów stworzonych przez lutników pozwala wysunąć przypuszczenie, że konstrukcja białoruskich cymbałów może rozwijać się w następujących kierunkach: rozszerzenie górnego rejestru, rozszerzenie dolnego rejestru, wprowadzenie mechanizmu tłumienia strun. Można jednak stwierdzić, że ostateczna weryfikacja tych innowacji należy do instrumentalisty-wykonawcy.
From the beginning of the 20th century, an academic school of cimbalom performance started to take shape in the Byelorussian Soviet Socialist Republic. A folk instrument was thoroughly modernized to meet the requirements of the universally used European system based on the chromatic scale. As a result, a unique variety of the instrument was created: the academic cimbalom. The subject of the Byelarussian cimbalom is not sufficiently known to Polish readers. Some information regarding the history and structure of the instrument can be found in monographs by Paweł Dahlig Cymbaliści w kulturze polskiej [Cimbalomists in Polish culture] and Edward Mojsak Szkoła gry na cymbałach [The school of cimbalom performance]. The current article is an attempt to present with more detail the evolution of the structure of the cimbalom in Belarus. The article was based on Belarussian and Russian sources. The author defines such terms and concepts as the national instrument and its academization. These concepts can be found in existing literature. The history of academizing national instruments goes back to the nineteenth century and the persona of Vasily Andreyev, who also deserves credit for the modernisation of the balalaika and introducing the instrument to audiences worldwide. Based on Andreyev's and his followers' experience, the Belarussian cimbalom – a folk instrument – was modernized in 1927. The participants in the project were cimbalomist Josif Zhynovich, lutenist Konstantin Shushkevych and instrumentalist, composer and conductor Dmitry Sakhar. The internal structure of the instrument was modified in accordance with the findings of scientific research into acoustics. The builders broadened the scale of the instrument to three octaves and introduced the chromatic scale. The shape of the beaters was also changed. The orchestral variants of the cimbalom were designed: the first, the alto, the tenor, the bass and the doublebass. The details of those modifications are explained and provided with illustrations in the next section of the article. As cimbalomists were becoming increasingly professional, recently the structure of the instrument had to be revised and improved again. Since the closing of the factory in Barysaw in 2006, the manufacturing of the cimbalom has been continued by lutenists, each of whom relies on their individual experience and preferences. The successes of Belarussian instrumentalists have stimulated interest in the Belarussian cimbalom abroad. In the article, the author discusses instruments designed by such lutenists as Aleksandr Prochko (Belarus), Taras Baran (Ukraine), or Marc Ramser (Switzerland). By comparing the cimbaloms designed by various craftsmen, it is possible to conclude that the development of the Belarussian cimbalom can take the following directions: broadening the upper register, broadening the lower register, and adding the mechanism for muting the strings. It must be said, however, that the verification of those innovations is ultimately the task of the instrumentalist-performer.
Źródło:: Muzyka; 2018, 63, 2; 59-83
0027-5344
2720-7021
Pojawia się w:: Muzyka
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 3.

Tytuł:: Sonosfera nieba. Krótkie studium historyczno-ikonograficzne trzech obrazów tablicowych Hansa Memlinga z Koninklijk Museum voor Schone Kunsten w Antwerpii
The sonosphere of the Heavens. A brief study of the history and iconography of three panel paintings by Hans Memling on display in the Koninklijk Museum voor Schone Kunsten in Antwerp
Autorzy:: Kubies, Grzegorz
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/28408920.pdf
Data publikacji:: 2018
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:: Hans Memling
ikonografia muzyczna
instrumenty muzyczne
muzyka średniowieczna
music iconography
music instruments
medieval music
Opis:: Niniejsze studium składa się z dwóch części. Pierwszą stanowi wielokontekstowe wprowadzenie historyczne pozwalające na pełniejszą percepcję niezachowanego w całości dzieła wykonanego przez Hansa Memlinga (ok. 1435–94) i jego warsztat. W drugiej podjęto zarówno próbę uchwycenia sensu treści trzech tablic antwerpskich, jak i próbę dotarcia do źródeł ideowych wizji rzeczywistości pozaempirycznej z owych tablic. Obrazy tworzące niegdyś najprawdopodobniej najwyższą strefę poliptyku maryjnego, pochodzą z benedyktyńskiego klasztoru Santa María la Real w Nájera (Hiszpania). Najwcześniejszym i zarazem jedynym dokumentem, poza samymi obrazami (elementy heraldyczne na szatach aniołów), poświadczającym bezpośredni związek tablic z klasztorem w Nájera jest dziennik podróżny Gaspara Melchora de Jovellanos (1744–1811). Zanotowano w nim m.in., iż w klasztorze oprócz „tryptyku” antwerpskiego znajdowała się tablica ukazującą Wniebowzięcie Marii oraz inne z wizerunkami czterech świętych oraz dwóch apostołów. Tablice z Koninklijk Museum voor Schone Kunsten w Antwerpii przedstawiają Chrystusa pośród aniołów-muzyków. W realizacji centralnej figury zauważalne są analogie ikonograficzne do postaci Boga/ Chrystusa z Ołtarza Gandawskiego (Gandawa, Sint-Baafskathedraal, 1432) Huberta i Jana van Eyck oraz Chrystusa z Tryptyku Braque (Paryż, Musée du Louvre, ok. 1452) Rogiera van der Weyden. Atrybuty Chrystusa - korona oraz kula z krzyżem, odnoszą się do Jego władzy nad światem i triumfu Kościoła. Aniołowie-muzycy wykazujący związki ikonograficzne z wcześniejszym malarstwem niderlandzkim przywodzą na myśl muzykę wokalną i instrumentalną XV w. Europy. Ich rozdysponowanie zdaje się być próbą ukazania hierarchizacji aparatu wykonawczego. Dwa tercety flankujące Chrystusa zajmują najważniejsze miejsce, w dalszej kolejności plasują się muzycy grający na instrumentach głośnych (trzy trąbki i szałamaja) i cichych (psalterium, tubmaryna, lutnia, portatyw, harfa, fidel). Ta wielość i różnorodność instrumentów (a także śpiewacy) ma oddawać splendor nieba, jednego z wymiarów wieczności. Muzyka wykonywana przez skrzydlate istoty musi być także postrzegana w kontekście treści centralnej tablicy poliptyku (Wniebowzięcie Marii) – towarzyszy peregrynacji Marii oraz Jej przyjęciu w niebie. Ze względu na rolę tradycji malarskiej w Niderlandach, gdzie w szczególny sposób uobecniało się oddziaływanie pewnych typów ikonograficzno-kompozycyjnych, w tablicach z Antwerpii w niewielkim stopniu zauważalne są autentyczne elementy ówczesnej praktyki wykonawczej w Brugii. Tercety posiadają przede wszystkim konotacje trynitarne (w muzyce wokalnej układ trzygłosowy dominował w pierwszej poł. XV w.). Instrumenty głośne, mające podkreślać ceremonialny charakter głównej części retabulum, nie są typowe dla zespołów alta cappella, ich dobór wynika zapewne z zastosowanej przez Memlinga zasady asymetrii treści muzycznych. Zasadnicze źródła ideowe tablic tkwią w teologii (niebo, krzyż), liturgii (szaty Chrystusa i aniołów-muzyków) i ikonografii (figura Chrystusa, aniołowie-muzycy, instrumentarium). Poza wyraźnym oddziaływaniem Ołtarza Gandawskiego (figura Chrystusa, ekspresja mimiczna śpiewaków), jako kluczowa jawi się Fontanna życia (Madryt, Museo Nacional del Prado; 1445/50) z kręgów Jana van Eyck. Najprawdopodobniej Hans Memling znał jej ikonografię (rysunki, relacja piśmienna/ ustna, ogląd bezpośredni?), gdyż w obrazach z Antwerpii przedstawił te same instrumenty ciche, w tym rzadko ukazywaną w malarstwie tablicowym XV w. tubmarynę.
The present study consists of two parts. The first part is a multicontextual historical introduction offering the reader a more informed experience of a partially lost work of art by Hans Memling (c.1435–94) and his workshop. In the second part, the author attempts to grasp the meaning of the contents of the three Antwerp panels and to identify the ideological inspirations behind the metaphysical vision they display. The paintings, which probably constituted the top section of a Marian polyptych, come from the Benedictine monastery of Santa María la Real in Nájera (Spain). Apart from the paintings themselves (heraldic elements on the angels’ attire), the earliest and in fact the only surviving evidence linking the panels directly to the Nájera monastery is the travel diary of Gaspar Melchor de Jovellanos (1744–1811). In the diary, the author recorded the fact that, in addition to the ‘triptych’ now preserved in Antwerp, the monastery was in possession of a panel showing The Assumption of Mary into Heaven and other panels with the effigies of four saints and two apostles. The panels on display in the Koninklijk Museum voor Schone Kunsten in Antwerp present Christ surrounded by angel musicians. In the manner in which the central figure is presented, we find iconographic analogies with the figure of God/Christ in the Ghent Altarpiece (Ghent, Sint-Baafskathedraal; 1432) by Hubert and Jan van Eyck, and Christ in the Braque Triptych (Paris, Musée du Louvre; c.1452) by Rogier van der Weyden. Christ’s attributes, a crown and a sphere with a cross, allude to His power over the world and the triumph of the Church. The angel musicians, bearing iconographic similarities to earlier Netherlandish art, bring to mind European vocal and instrumental music of the fifteenth century. The way they are deployed in the paintings seems to reflect an attempt to represent the hierarchy of the performance apparatus. The most important place is occupied by three trios flanking Christ; the next groups in order of importance are musicians playing loud instruments (three trumpets and a shawm) and soft instruments (psaltery, tromba marina, lute, portative organ, harp, vielle). This multitude and variety of instruments, as well as the presence of singers, is intended to express the splendour of the Heavens – a dimension of Eternity. The music performed by winged creatures must also be interpreted in the context of the central panel of the polyptych (The Assumption of Mary into Heaven) as an accompaniment to Mary’s peregrination and Her reception in Heaven. Due to the influence of the Dutch painting tradition, in which some types of iconographic composition were particularly prominent, in the panels from Antwerp we see very few authentic elements of the performance practice in Bruges at that time. The trios possess primarily Trinitarian connotations (in vocal music, three-part arrangements were prevalent during the first half of the fifteenth century). The loud instruments, intended to emphasise the ceremonial character of the central part of the retable, are not typical of alta cappella ensembles, and their selection probably results from the principle of the asymmetry of musical content applied by Memling. The fundamental ideas behind the panels are rooted in theology (Heaven, the Cross), liturgy (the attire of Christ and of the angel musicians) and iconography (the figure of Christ, the angel musicians, the instruments). Apart from the evident influence of the Ghent Altarpiece (the figure of Christ, the singers’ facial expressions), a crucial inspiration would seem to be The Fountain of Life (Madrid, Museo Nacional del Prado; 1445/50) by the circle of Jan van Eyck. In all probability, Hans Memling was familiar with the iconography of that painting (from drawings, written/spoken accounts, direct experience?), because in the paintings from Antwerp we see the same soft instruments, including the tromba marina, rarely depicted in fifteenth-century panel paintings.
Źródło:: Muzyka; 2018, 63, 1; 3-28
0027-5344
2720-7021
Pojawia się w:: Muzyka
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 4.

Tytuł:: Muzyka w działalności duszpasterskiej bazylianów w Rzeczypospolitej w XVIII wieku
Music in the Basilian monks’ pastoral work in the 18th-century Polish-Lithuanian Commonwealth
Autorzy:: Lorens, Beata
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/28408354.pdf
Data publikacji:: 2019
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:: bazylianie
kapela
muzyka
organy
instrumenty muzyczne
pieśni
Basilian monks
ensemble
music
organ
music instruments
songs
Opis:: Bazylianie angażowali się w pracę duszpasterską we własnych parafiach, pełnili posługę w sanktuariach licznie odwiedzanych przez wiernych, a także prowadzili misje ludowe wśród ludności zamieszkującej teren wschodniej Rzeczypospolitej. W tej działalności ważną rolę pełniła muzyka, zarówno wokalna jak i instrumentalna. Bazylianie byli tymi, którzy do swych cerkwi wprowadzali muzykę instrumentalną, głównie organową. W drugiej połowie XVIII w. instrument ten był coraz częściej spotykany w świątyniach unickich. Z przeprowadzonej analizy wynika, że organy częściej występowały w klasztorach prowincji litewskiej, zwłaszcza w ośrodkach miejskich oraz położonych na Litwie, Wołyniu, w eparchii chełmskiej. Rzadziej wprowadzano organy do cerkwi bazyliańskich położonych w południowo-wschodniej Rzeczypospolitej: w województwie ruskim i podolskim. Oprócz organów na wyposażeniu cerkwi były instrumenty dęte i strunowe, używane przeważnie przy okazji odpustów. Przy monasterach utrzymywano kapele wokalno-instrumentalne. W XVIII w. działały one przy co najmniej sześciu klasztorach (Wilno, Chełm, Żyrowice, Poczajów, Uniów, Supraśl), zaś obecność instrumentów muzycznych odnotowano w pięciu kolejnych placówkach (Zahorów, Humań, Biała, Buczacz, Boruny). Bazylianie korzystali także z usług kapeli funkcjonujących przy kościołach łacińskich czy prywatnych zespołów magnackich. Zakonnicy dbali o wykonywanie tradycyjnego śpiewu cerkiewnego. Jednak obok niego zaznajamiali wiernych z pieśniami i hymnami łacińskimi, które tłumaczyli na język polski lub ruski (ukraiński). Sami również byli autorami tekstów pieśni religijnych przeznaczonych na różne okazje. Muzyka stosowana w działalności duszpasterskiej bazylianów w XVIII w. łączyła tradycyjną muzykę cerkiewną z wpływami zachodniej muzyki barokowej.
The Basilian monks were responsible for pastoral work in their own parishes, served in sanctuaries visited by large numbers of the faithful, and conducted ‘folk missions’ among the populations in the eastern parts of the Polish-Lithuanian Commonwealth. Music, both vocal and instrumental, played an eminent role in their activities. They were the ones who introduced instrumental (mainly organ) music in the Eastern (Uniate) Church. In the 2nd half of the 18th century, the instrument was more and more frequently to be found in Uniate churches. Analyses prove that the organ was used in monasteries of the Lithuanian province, especially in cities and in Lithuania, Volhynia as well as the Chełm Eparchy. It was introduced less frequently in the southeast of the Commonwealth – the Ruthenian and Podolian provinces. Apart from the organ, the churches also had wind and string instruments at their disposal, but the latter were mostly used during parish feasts related to indulgencies. Monasteries had their vocal-instrumental ensembles. In the 18th century, they performed music in at least six of them (Vilnius, Chełm, Zhyrovichy, Pochaiv, Univ, Supraśl), while the presence of music instruments is recorded for five others (Zahorów, Uman, Biała, Buchach, and Baruny). The monks also used the services of ensembles established in Roman Catholic churches or at aristocratic houses. They cultivated traditional Eastern church singing, but at the same time familiarised the faithful with Latin songs and hymns translated into Polish or Ruthenian (Ukrainian). The monks themselves also wrote texts of religious songs for various occasions. The compositions applied by 18th-century Basilian monks in their pastoral work combined elements of traditional Eastern Church music with influences from Western Baroque music.
Źródło:: Muzyka; 2019, 64, 2; 49-69
0027-5344
2720-7021
Pojawia się w:: Muzyka
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 5.

Tytuł:: Originality and Influence: Charles Gröll’s Role in the Invention of the Double-Action Harp
Oryginalność i zapożyczenia: rola Karola Grölla w wynalezieniu harfy pedałowej o podwójnym wcięciu
Autorzy:: Adelson, Robert
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/28877420.pdf
Data publikacji:: 2019
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:: Sébastien Erard
Karol Gröll
Georges Cousineau
harfa
instrumenty
Paryż
Londyn
Charles Gröll
harp
instruments
Paris
London
Opis:: Sébastien Erard (1752–1831) is widely considered the father of the modern harp, in part because of his invention (c. 1786) of the forked discs that shorten the vibrating length of the strings by a semitone, but above all for his 1810 invention of the double action, a mechanical system that allows the harpist to play in all keys and which has been used on virtually all concert pedal harps for the past two centuries. However, Erard’s double-action harp model was similar to that of the Warsaw-born artist and inventor Charles Gröll (1770–1857), who had submitted his patent in 1807, almost three years before Erard. Moreover, Erard bought the rights to Gröll’s patent prior to finalising his own. For these reasons, some critics since the nineteenth century have called into question Erard’s claim to authorship of the double-action harp, suggesting that Gröll was its true inventor. The purpose of the present article is to clarify Gröll’s role by placing it in the context of the evolution of Erard’s ideas, established by a number of sources that have recently come to light. Gröll’s patent is more heavily indebted to Erard’s inventions than Erard’s patent is to Gröll’s. Indeed, the only elements from Gröll’s patent that remained in Erard’s 1810 patent were elements that had in fact been invented by Erard: the double-notched pedal box and the forked discs. The linkage between the pedals and the forked discs was the weakest part of Gröll’s patent, one that was conspicuously not adopted by Erard, undoubtedly due to the excessive friction inherent in its construction. Erard’s 1810 patent has endured because it proved itself to be the first satisfyingly functional double-action system. However, Gröll’s doubling of the forked discs can be seen as a crucial step in the evolution of the double action, as long as one keeps in mind that Gröll’s is a composite invention whose individual parts had all been invented by others: the double mechanism by Cousineau, and the double-notched pedal box and forked disc by Erard. In conclusion, if we continue to consider Erard the father of the double-action harp, we might at least allow for Georges Cousineau to be its spiritual godfather, and for Charles Gröll to be its Polish uncle.
Sébastien Erard (1752–1831) jest powszechnie uważany za ojca współczesnej harfy, częściowo z powodu wynalezienia (ok. 1786 r.) widełek, które skracają struny o pół tonu, ale przede wszystkim z powodu stworzenia w 1810 r. harfy pedałowej o podwójnym wcięciu, która pozwoliła harfistom grać we wszystkich tonacjach i jest w użyciu we wszystkich koncertowych harfach pedałowych od ostatnich dwustu lat. Jednak model harfy Erarda był podobny do tego opracowanego przez urodzonego w Warszawie Karola Grölla (1770–1857), który złożył swój patent w 1807 r., a więc prawie trzy lata wcześniej niż Erard. Co więcej, Erard kupił prawa do patentu Grölla przed sfinalizowaniem swojego własnego projektu. Z tych powodów już w XIX w. niektórzy krytycy kwestionowali jego prawa do podwójnego systemu zmiany wysokości dźwięku struny, sugerując, że jego prawdziwym wynalazcą był Gröll. Celem niniejszego artykułu jest wyjaśnienie roli Grölla przez umieszczenie go w kontekście kształtowania się idei Erarda, co stało się możliwe dzięki licznym źródłom, które niedawno ujrzały światło dzienne. Gröll zawdzięcza więcej wynalazkom Erarda, niż Erard – Gröllowi. Faktycznie jedynym elementem od Grölla, który pozostał w patencie Erarda z 1810 r., są detale, które w zasadzie zostały wynalezione przez Erarda: pedały i widełki. Połączenie między pedałami i widełkami było najsłabszą częścią patentu Grölla, który ewidentnie nie został przejęty przez Erarda, niewątpliwie z powodu nadmiernego tarcia związanego z jego konstrukcją. Patent Erarda z 1810 r. przetrwał, ponieważ okazał się pierwszym satysfakcjonującym, funkcjonalnym systemem. Jednak podwojenie widełek przez Grölla może być postrzegane jako milowy krok w ewolucji systemu podwójnego wcięcia (nie zapominając jednakże, że na wynalazek Grölla złożyły się poszczególne części wymyślone przez innych: podwójny mechanizm przez Cousineau i podstawa z pedałami i widełki Erarda). Podsumowując, jeśli nadal będziemy uważać Erarda za ojca harfy pedałowej o podwójnym wcięciu, możemy przynajmniej pozwolić, by Georges Cousineau był jego duchowym ojcem chrzestnym, a Karol Gröll – jego polskim wujem.
Źródło:: Muzyka; 2019, 64, 1; 3-21
0027-5344
2720-7021
Pojawia się w:: Muzyka
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 6.

Tytuł:: Do zagadnienia „niemych skrzypiec”
Concerning the ‘mute violin’
Autorzy:: Kołt, Malwina
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/28408358.pdf
Data publikacji:: 2019
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:: instrumenty muzyczne
skrzypce
nieme skrzypce
skrzypcowa praktyka wykonawcza
music instruments
violin
'mute violin'
violin performance practice
Opis:: Historię instrumentów muzycznych tworzą nie tylko ich „klasyczne” rodzaje wykorzystywane w podstawowej praktyce muzycznej, lecz także instrumenty eksperymentalne powstające w wyniku poszukiwań nowych konstrukcji, nowych brzmień. Osobną grupę stanowią także specjalne instrumenty do ćwiczeń, służące rozwojowi techniki manualnej, na których, dzięki ich cichemu brzmieniu, można było grać nie przeszkadzając otoczeniu. Należą do nich przede wszystkim tzw. „nieme skrzypce”, którym poświęcony jest niniejszy artykuł. Wbrew nazwie nie są one „nieme”, można na nich uzyskać słyszalne, chociaż ciche dźwięki, co pozwala na ćwiczenie nie tylko techniki palcowania, ale też poprawnej intonacji. Tekst ten poświęcony jest wielości rozwiązań konstrukcyjnych, jakie rozwinęły się w różnych ośrodkach lutniczych wytwarzających ten instrument. „Nieme skrzypce” cieszyły się stosunkowo niedużym zainteresowaniem muzyków, a używanie tego instrumentu ograniczyło rozpowszechnienie skrzypcowych tłumików.
The history of music instruments is co-created not only by their ‘classic’ varieties used in everyday music practice, but also by experimental instruments built as a result of exploring new types of construction and sound. A separate group is made up of special training instruments that develop the hand technique. Thanks to their quiet sound, they could be played without disturbing the neighbours. This paper is dedicated to the so-called ‘mute violin’, a model member of this category. Contrary to the name, it produces audible though quiet sounds, which makes it possible to practise not just fingering technique, but also correct intonation. I discuss the numerous types of construction applied in different violin making centres. The ‘mute violin’ attracted relatively little interest in musicians, and the popularisation of violin mutes limited the use of this special instrument.
Źródło:: Muzyka; 2019, 64, 2; 125-140
0027-5344
2720-7021
Pojawia się w:: Muzyka
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 7.

Tytuł:: Sztuka gry na instrumentach klawiszowych początku XV wieku a średniowieczna mnemotechnika
The Art of Playing Keyboard Instruments in the Early Fifteenth Century and the Medieval Mnemonics
Autorzy:: Lubieniecki, Ryszard
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/26850440.pdf
Data publikacji:: 2021
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:: muzyka późnego średniowiecza
Europa Środkowa
instrumenty klawiszowe
pamięć
mnemotechnika
praktyka wykonawcza
improwizacja
Late medieval music
keyboard instruments
memory
mnemonics
performance practice
improvisation
Opis:: Sztuka gry na instrumentach klawiszowych stanowi dziedzinę muzyczną, w której szczególnie wyraźne wydaje się „zawieszenie” pomiędzy tradycją ustną a piśmienną. Autor umieszcza ars organica początku XV w. w kontekście kultury opartej na pamięci oraz nakreśla wynikające z tej perspektywy konsekwencje dla badania i postrzegania zachowanego repertuaru muzycznego. Podstawowy materiał źródłowy stanowią dwa anonimowe traktaty organowe: Octo principalia de arte organisandi i Opusculum de arte organica, pochodzące z rękopisu M.CIII, przechowywanego w Bibliotece Kapituły Metropolitalnej w Pradze. W pierwszej części artykułu autor analizuje konstrukcję praskich traktatów organowych z perspektywy funkcjonowania średniowiecznej memorii. Wskazuje na zabiegi mnemotechniczne, takie jak stosowanie porządków numerycznych, informacji wydzielonych słowem nota (łac. „zanotuj”, „zapamiętaj”) oraz zabiegów perswazyjnych. Druga część poświęcona została kwestiom dotyczących bezpośrednio praktyki gry na instrumentach klawiszowych. Najpierw przedstawione zostają podstawowe modele melodyczno-rytmiczne (tactus) z odniesieniem do zachowanego repertuaru muzycznego (Kodeksu z Faenzy oraz źródeł fragmentarycznych, m.in. praskich fragmentów organowych). Analizy (dokonane już wcześniej przez wielu innych autorów) wykazują zbieżność figur tactus zawartych w traktatach z zachowanymi tabulaturami organowymi. Następnie konstrukcja traktatu Opusculum de arte organica skojarzona zostaje z teorią improwizacji Jeffa Pressinga oraz z perspektywy kształtowania muzycznego procesu w improwizacji porównane zostają ze sobą dwie kompozycje: Kyrie Magne Deus z praskich fragmentów organowych (CZ-Pnm 1D a 3/52, recto) oraz Kyrie Cunctipotens genitor Deus z Kodeksu z Faenzy (I-Fz MS 117, fol. 79r–79v). Na podstawie tego zestawienia autor podkreśla znaczenie niezbędnego w improwizacji „przyswojenia” podstawowych modeli melodycznych, a tym samym zwraca uwagę na fizjologiczny aspekt gry na instrumencie, obecny w znaczeniu słowa tactus (łac. „dotyk”, „zmysł dotyku). Artykuł zamykają uwagi dotyczące mnemotechniki oraz związanym z nią problemem indywidualizmu średniowiecznego twórcy.
Keyboard playing is a musical discipline in which the ‘suspension’ between oral and written traditions seems to be particularly strongly felt. I place the early fifteenth-century ars organica in the context of memory-based culture and present the consequences of such a perspective for the study and perception of the surviving musical repertoire. My basic source material consists of two anonymous organ treatises, Octo principalia de arte organisandi and Opusculum de arte organica, found in manuscript M.CIII, which is now held in the Library of the Metropolitan Chapter in Prague. In the first part of my article, I analyse the structure of the Prague organ treatises in the context of the mediaeval ars memoriae. I point out such mnemonic techniques as numerical orders, information marked in the text with the word nota (Lat. for ‘note’ or ‘remember’), and persuasive devices. The second part is devoted to issues directly concerning keyboard practice. I first discuss the basic melodic-rhythmic models (tactus) with reference to the preserved musical repertoire (the Faenza Codex and such incomplete sources as the Prague organ fragments). Analysis carried out by numerous authors shows a similarity between the tactus figures in the treatises and those found in the surviving organ tablatures. I subsequently relate the structure of the treatise Opusculum de arte organica to Jeff Pressing’s theory of improvisation and compare two compositions (Kyrie Magne Deus from the Prague organ fragments, CZ-Pnm 1D a 3/52, recto, and Kyrie Cunctipotens genitor Deus from the Faenza Codex, I-Fz MS 117, fol. 79r–79v) from the perspective of shaping the musical process through improvisation. On the basis of this comparison, I stress the importance of the ‘internalisation’ of the key melodic patterns, necessary for improvisation, thereby drawing attention to the physiological aspect of playing the instrument, reflected in the word tactus (Lat. for ‘touch’, ‘the sense of touch’). The article ends with remarks concerning the art of memory and the related problem of a mediaeval composer’s individuality.
Źródło:: Muzyka; 2021, 66, 1; 26-48
0027-5344
2720-7021
Pojawia się w:: Muzyka
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 8.

Tytuł:: Antymuzyka i antyinstrumenty w tradycji kulturowej ziem polskich
Anti-music and Anti-instruments in the Cultural Tradition of Poland
Autorzy:: Przerembski, Zbigniew Jerzy
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/26731700.pdf
Data publikacji:: 2021
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:: kultura ludowa
zwyczaje i obrzędy ludowe
folklor
muzyka ludowa
ludowe instrumenty muzyczne
folk culture
folk customs and rituals
folklore
folk music
folk music instruments
Opis:: W tradycji muzycznej należącej do jej niepisanego nurtu, przekazywanego międzypokoleniowo, w relacji mistrz – uczeń, bez pośrednictwa pisma (zwłaszcza nutowego), oprócz manifestacji dźwiękowych mieszczących się w szeroko pojętym zakresie muzyki, istniało zjawisko określane mianem antymuzyki, rozbrzmiewającej zazwyczaj podczas różnego rodzaju rytuałów przejścia. Antymuzyka zawiera się w szerszym pojęciu wrzawy obrzędowej, rozumianej jako aktywność akustyczna inicjowana w celu apotropaicznym. Stanowi ona odwrotny biegun zjawisk dźwiękowych, które konwencjonalnie przyjęło się uważać za muzykę, stanowiąc wobec niej swego rodzaju opozycję. Antymuzyka związana jest w kulturze tradycyjnej z czasem obrzędowym, będącym odwróceniem czasu „normalnego”, nieobrzędowego. W kulturze polskiej i europejskiej (ale też innych kontynentów) od wieków utrzymywało się przekonanie, że różnego rodzaju głośne manifestacje akustyczne należą do szerokiego spektrum zabiegów ochronnych przeciwko złym mocom, które, jak wierzono, miały wykazywać wzmożoną aktywność w czasie i miejscach interpretowanych w etnologii i antropologii kulturowej jako graniczne, przejściowe, znamienne zawieszeniem dotychczasowego porządku, powrotem do pierwotnego chaosu i otwarciem kontaktu z zaświatami. Obrzędowa wrzawa mogła też być wzniecana podczas sprawowania różnych zwyczajów i obrzędów cyklu rocznego, m.in. kolędowania, rytuałów zapustnych, śródpościa, wielkopostnych, wielkanocnych, wiosennych, sobótkowych, dożynkowych czy zaduszkowych. W cyklu ludzkiego życia przejściowe były: czas narodzin, inicjacja seksualna, ślub, zgon. Za miejsca przejścia uważano lokalne granice, rozstaje dróg, ale też pustkowia, cmentarze, wzgórza czy duże drzewa. Wrzawa obrzędowa, antymuzyka może mieć postać wokalną lub instrumentalną, a częściej quasiinstrumentalną, z użyciem narzędzi dźwiękowych czy nawet różnych przypadkowych przedmiotów antyinstrumentów, a także antyinstrumentów, będących parodią czy zaprzeczeniem „normalnych” instrumentów. Należały do nich przede wszystkim diabelskie skrzypce i burczybas.
Apart from sonic manifestations belonging to the sphere of music as broadly conceived, the musical tradition transmitted orally through the generations from master to pupil, without the agency of writing (and music notation in particular), also comprises a phenomenon referred to as anti-music, usually performed during various rites of passage. Anti-music is part of the wider notion of ritual noise, conceived as acoustic activity initiated for apotropaic purposes. It is poles apart from those sonic phenomena conventionally regarded as music. In traditional culture, anti-music is associated with ritual time, which constitutes a reversal of ‘ordinary’ non-ritual time. For centuries, in Polish and European culture (and also that of other continents), there was a conviction that various loud sonic manifestations belonged to the broad spectrum of means for protecting people against evil forces, which were supposedly more active in places and times which cultural ethnology and anthropology interpret as borderline or transitional, distinguished by the suspension of the previously existing order, a return to primaeval chaos and an opening-up of contact with the otherworld. Ritual noise could also be a part of various customs and rites belonging to the annual cycle, such as carolling, Mardi Gras, mid-Lent, Easter and spring celebrations, Midsummer Night, harvest festivals and All Souls’ Day. Within the cycle of human life, rites of passage were associated with birth, sexual initiation, marriage and death. The places considered as points of transition included local boundaries and crossroads, but also wildernesses, graveyards, hills and big trees. Ritual noise or anti-music can take vocal, instrumental or, more frequently, quasi-instrumental forms, using various sound-producing tools or even random objects, as well as anti-instruments, which are a parody and a contradiction of ‘normal’ instruments. Such anti-instruments include, first and foremost, the so-called devil’s fiddle and the Kashubian friction drum called the burczybas.
Źródło:: Muzyka; 2021, 66, 2; 121-140
0027-5344
2720-7021
Pojawia się w:: Muzyka
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 9.

Tytuł:: Tim Shephard, Sanna Raninen, Serenella Sessini, Laura Ştefănescu, „Music in the Art of Renaissance Italy, 1420‒1540”, London–Turnhout: Harvey Miller Publishers, 2020, ss. 408. ISBN 978-1-912554-02-7
Autorzy:: Grabiec, Dominika
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/25806605.pdf
Data publikacji:: 2022
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:: ikonografia muzyczna
muzyka renesansowa
sztuka renesansowa
muzyka we Włoszech
sztuka włoska
instrumenty muzyczne
muzyka aniołów
music iconography
Renaissance music
Renaissance art
music in Italy
Italian art
musical instruments
music of angels
Opis:: Artykuł dotyczy książki Music in the Art of Renaissance Italy 1420‒1540 autorstwa Tima Shepharda, Sanny Raninen, Serenelli Sessini i Laury Ştefănescu (Brepols 2020), poświęconej ikonografii muzycznej oraz muzyce w okresie renesansu we Włoszech. Jego celem jest prezentacja polskiemu czytelnikowi treści poszczególnych rozdziałów i zwrócenie uwagi na najważniejsze wątki i problemy poruszane przez autorów, a także na ciekawe ujęcie metodologiczne, które pozwoliło autorom spojrzeć na znane już tematy i dzieła z nowej perspektywy i ukazać je w szerokim kontekście kulturowym.
The article concerns the book Music in the Art of Renaissance Italy 1420‒1540 by Tim Shephard, Sanna Raninen, Serenella Sessini and Laura Ştefănescu (Brepols 2020), devoted to music iconography and music during the Renaissance in Italy. Its purpose is to present the content of individual chapters to the Polish reader and draw attention to the most important threads and problems raised by the authors, as well as to an interesting methodological approach that allowed the authors to look at already known topics and works from a new perspective and show them in a broad cultural context.
Źródło:: Muzyka; 2022, 67, 4; 165-172
0027-5344
2720-7021
Pojawia się w:: Muzyka
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 10.

Tytuł:: Bizantyńsko-ruskie sceny Naigrawania w kolegiacie w Wiślicy oraz w kaplicy Świętej Trójcy na Zamku Królewskim w Lublinie w świetle aktualnych badań i interpretacji
The Ruthenian-Byzantine Scenes of the Mocking of Jesus at the Wiślica Collegiate Church and the Holy Trinity Chapel at Lublin’s Royal Castle, in the Light of Research and Interpretations to Date
Autorzy:: Grabiec, Dominika
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/28881826.pdf
Data publikacji:: 2020
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:: sceny Naigrawania
freski bizantyńsko-ruskie
Kaplica Świętej Trójcy w Lublinie
Zamek Królewski w Lublinie
kolegiata w Wiślicy
średniowieczne instrumenty muzyczne
ikonografia muzyczna
Mocking scenes
Ruthenian-Byzantine frescoes
Holy Trinity Chapel in Lublin
Royal Castle in Lublin
Collegiate in Wiślica
medieval musical instruments
musical iconography
Opis:: Freski bizantyńsko-ruskie w Kaplicy Świętej Trójcy na Zamku Królewskim w Lublinie oraz w kolegiacie Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Wiślicy były już przedmiotem licznych studiów. Malowidła te zostały ufundowane przez króla Polski, Władysława Jagiełłę, pod koniec XIV w. (Wiślica) i na początku XV w. (Lublin, 1418 r.), jako jedne z kilku zespołów malowideł w najważniejszych świątyniach kraju wykonanych w stylu wschodnim. Choć oryginalna kompozycja scen Naigrawania z motywami muzycznymi zachowanych w Wiślicy i Lublinie budziła od dawna zainteresowanie historyków sztuki i muzykologów, to nie zostały one do tej pory szczegółowo przebadane. Zazwyczaj poprzestawano na dosłownym odczytywaniu roli muzyków jako szyderców ogłuszających i wyszydzających Chrystusa kakofoniczną muzyką. Tymczasem nowe badania na temat bizantyńskich scen Naigrawania z motywami muzycznymi wskazują zupełnie inne kierunki interpretacji. Pierwsze przykłady bizantyjskich scen Naigrawania z motywami instrumentów muzycznych i tańca datowane są na przełom XI i XII wieku. Są to miniatury zdobiące bizantyńskie Ewangeliarze oraz ikony gruzińskiego mnicha zachowane w klasztorze św. Katarzyny na Synaju. Sama idea włączenia motywów muzycznych do narracji pasyjnej pojawiła się prawdopodobnie nieco wcześniej w kręgach artystów konstantynopolitańskich. Na początku XIII w. sceny takie znane były już w Gruzji (monastery w Timotesubani i Ozaani), natomiast pod koniec tego stulecia pojawiły się na Bałkanach, gdzie osiągnęły najpełniejszą, dojrzałą formę, ale także na franciszkańskim retabulum z Majorki. Wiek XIV i XV to okres ich szczególnej popularności na terenach dzisiejszej Serbii, Macedonii, Kosova, Grecji i Bułgarii. W XVI w. liczne kopie pojawiają się też w Rumunii i na Wołoszczyźnie. Najpóźniejsze malowidła datowane są na XVIII w. Polskie przykłady inspirowane były bałkańskimi malowidłami, choć dokładna analiza wskazuje na zastosowanie oryginalnych, unikatowych rozwiązań i nietypowego doboru instrumentów muzycznych, mogących odzwierciedlać lokalną kulturę muzyczną, bądź muzyków przebywających na dworze Jagiełły. W literaturze pojawiło się wiele bardzo zróżnicowanych propozycji interpretacji bałkańskich scen Naigrawania, m.in. w kontekście charivari, komedii dell’arte, czy dramatyzacji pasyjnych. Niektórzy badacze sugerowali ich związek z antycznymi rytuałami upokarzania jeńców, bądź z konkretnymi epizodami znieważania cesarzy i dostojników bizantyjskich prześmiewczymi tańcami i pieśniami. Próbowano również odczytywać je w kluczu biblijnym, w kontekście fragmentów odnoszących się do cierpienia sprawiedliwych. Najmocniej przemawiały jednak elementy antycznej ikonografii imperialnej oraz kompozycja nawiązująca do scen koronacji cesarskich. Wydaje się, że malarze i teologowie chcieli podkreślić w ten sposób królewską godność wyszydzonego Chrystusa, prawdziwego Króla Żydowskiego i Mesjasza. Elementy muzyczne miały ewokować ceremonie dworskie, ale także Psalmy wzywające do gry, śpiewu i tańca na cześć Pana, Króla. Polskie malowidła z Wiślicy i Lublina wpisują się w bałkańską tradycję i są interesującym przykładem jej odległych oddziaływań, a także przekształceń jakie dokonywały się na peryferiach.
The Ruthenian-Byzantine frescos found in the Holy Trinity Chapel at Lublin’s Royal Castle and the Collegiate Church of the Nativity of the Blessed Virgin Mary in Wiślica have already been the subject of numerous studies. Funded by Polish king Władysław II Jagiełło late in the 14th c. (Wiślica) and in the early 15th c. (Lublin, 1418), they are one of several sets of Eastern-style paintings in Poland’s major churches. Even though the original composition of the scenes of the Mocking of Jesus in Wiślica and Lublin, with their musical motifs, has long attracted the interest of art historians and musicologists, those motifs have not been studied in detail so far. Scholars have usually limited themselves to a literal interpretation of the role of musicians as jeerers whose task is to deafen and deride Jesus with the cacophony of their music. However, the latest research into the Byzantine scenes of the Mocking of Jesus comprising musical motifs points to completely different directions of interpretation. The earliest such scenes, with depictions of music instruments and dance, dated to the turn of the 11th and 12th centuries, are found in the form of miniatures in Byzantine Books of the Gospels, and in icons by a Georgian monk preserved in St Catherine’s Monastery on Mount Sinai. The very idea of incorporating musical motifs into the Passion narrative had most likely appeared somewhat earlier among artists from Constantinople. Early in the 13th century such scenes were already known in Georgia (the monasteries in Timotesubani and Ozaani), while toward the end of the same century they can be found in the Balkans, where they attained their most developed, mature form, as well as in the Franciscan retabulum from Majorca. In the 14th and 15th centuries they were particularly popular in today’s Serbia, Macedonia, Kosovo, Greece, and Bulgaria. From the 16th century, numerous copies are found in Romania and Wallachia. The most recent such paintings are dated to the 18th century. The Polish works were inspired by those from the Balkans. However, detailed analysis reveals unique and original solutions, as well as an untypical choice of music instruments, which may reflect our local musical culture, or represent the musicians then active at King Jagiełło’s court. Literature of the subject offers many very different interpretations of the Balkan scenes of the Mocking of Jesus, among others, in the context of the charivari, commedia dell’arte, or Passion plays. Some scholars have suggested links to the ancient rituals of humiliating prisoners-of-war, or to historical instances of insulting Byzantine emperors and dignitaries with bantering dances and songs. The paintings have also been interpreted in Biblical contexts, namely, those that refer to the suffering of the just. Most convincing, however, are the elements of ancient imperial iconography and the indebtedness of the overall composition to scenes of emperors’ coronations. Through such references, painters and theologians seem to have aimed to emphasise the mocked Christ’s royal dignity as the true King of the Jews and Messiah. Musical elements were to bring to mind courtly ceremonies as well as the Psalms that invite the listeners to play, sing and dance in honour of the Lord and King. The Polish paintings from Wiślica and Lublin draw on the Balkan tradition and are an interesting example of influences from geographically remote areas as well as transformations taking place in the peripheral regions.
Źródło:: Muzyka; 2020, 65, 2; 147-177
0027-5344
2720-7021
Pojawia się w:: Muzyka
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Informacja

Wyszukujesz frazę "Instrumenty" wg kryterium: Temat

Źródło danych

Dostawca treści

Kolekcja

Rok wydania

Wydawca

Temat

Autor

Typ dokumentu

Język