Do zagadnienia „niemych skrzypiec”

Historię instrumentów muzycznych tworzą nie tylko ich „klasyczne” rodzaje wykorzystywane w podstawowej praktyce muzycznej, lecz także instrumenty eksperymentalne powstające w wyniku poszukiwań nowych konstrukcji, nowych brzmień. Osobną grupę stanowią także specjalne instrumenty do ćwiczeń, służące rozwojowi techniki manualnej, na których, dzięki ich cichemu brzmieniu, można było grać nie przeszkadzając otoczeniu. Należą do nich przede wszystkim tzw. „nieme skrzypce”, którym poświęcony jest niniejszy artykuł. Wbrew nazwie nie są one „nieme”, można na nich uzyskać słyszalne, chociaż ciche dźwięki, co pozwala na ćwiczenie nie tylko techniki palcowania, ale też poprawnej intonacji. Tekst ten poświęcony jest wielości rozwiązań konstrukcyjnych, jakie rozwinęły się w różnych ośrodkach lutniczych wytwarzających ten instrument. „Nieme skrzypce” cieszyły się stosunkowo niedużym zainteresowaniem muzyków, a używanie tego instrumentu ograniczyło rozpowszechnienie skrzypcowych tłumików.

The history of music instruments is co-created not only by their ‘classic’ varieties used in everyday music practice, but also by experimental instruments built as a result of exploring new types of construction and sound. A separate group is made up of special training instruments that develop the hand technique. Thanks to their quiet sound, they could be played without disturbing the neighbours. This paper is dedicated to the so-called ‘mute violin’, a model member of this category. Contrary to the name, it produces audible though quiet sounds, which makes it possible to practise not just fingering technique, but also correct intonation. I discuss the numerous types of construction applied in different violin making centres. The ‘mute violin’ attracted relatively little interest in musicians, and the popularisation of violin mutes limited the use of this special instrument.