- Tytuł:
- Zasady konwencjonalizmu Poincarégo a relatywistyczna rewolucja w fizyce
- Autorzy:
- Sady, Wojciech
- Powiązania:
- https://bibliotekanauki.pl/articles/2105748.pdf
- Data publikacji:
- 2016
- Wydawca:
- Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
- Tematy:
-
konwencjonalizm
H. Poincaré
rozwój wiedzy naukowej
odkrycie
naukowe - Opis:
- Henri Poincaré sformułował zasady konwencjonalistycznej filozofii nauki w wyniku refleksji nad stanem, w jakim znalazła się fizyka na przełomie XIX i XX wieku. Choć dokładnie zasad tej filozofii nie wyraził, to jej zasadnicze przesłanie jest takie, że pewne twierdzenia, uważane przez kantystów za syntetyczne a priori bądź syntetyczne a posteriori, są faktycznie definicjami w przebraniu, o umownym charakterze. Umowa ma to do siebie, że może zostać unieważniona i zastąpiona inną – można by się więc spodziewać, że konwencjonalistyczna filozofia czyni jej zwolenników gotowymi na rewolucyjną zmianę poglądów. Pod tym względem postawa Poincarégo jako fizyka rozczarowuje: uczestniczył w przemianach, które doprowadziły do rewolucji relatywistycznej, w sposób tak konserwatywny, jak to tylko po 1900 r. było możliwe. Ten konserwatyzm prowadził go do błędnych diagnoz: za „potępione” przez odkrycia eksperymentalne uznawał te zasady, które ostatecznie przetrwały, radził natomiast bronić tych części fizyki klasycznej (zwłaszcza geometrii euklidesowej i newtonowskiego rozumienia czasu), które miały zostać zastąpione przez inne. Przebieg rewolucji relatywistycznej zdaje się w pewien sposób przemawiać przeciw konwencjonalistycznej tezie o możliwości wyboru. Skoro wyniki eksperymentów bez wyjątku świadczyły o tym, że te same równania Maxwella obowiązują we wszystkich inercjalnych układach odniesienia, to z uwagi na formalne własności tych równań zasada względności wymagała zmiany transformacji czasoprzestrzennych i dokładnie, w połączeniu z prostymi rozważaniami fizycznymi, te transformacje wyznaczała.
- Źródło:
-
Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria; 2016, 3; 87-102
1230-1493 - Pojawia się w:
- Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria
- Dostawca treści:
- Biblioteka Nauki
Artykuł