Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "Intuicja" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-13 z 13
    Tytuł:
    Rozważania dotyczące statusu teorii naukowej
    On the Status of Scientific Theory
    Autorzy:
    Motycka, Alina
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2013418.pdf
    Data publikacji:
    2006
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    teoria
    mit
    rozum
    intuicja
    theory
    myth
    reason
    intuition
    Opis:
    The status of scientific theory is determined by a philosophical conception of science. The article seeks to present the different status of scientific theory in a comparative analysis of philosophical conceptions of science (inductivism, hypothetism, paradigmatism and intuitionistic conception of science).
    Źródło:
    Roczniki Filozoficzne; 2006, 54, 2; 163-174
    0035-7685
    Pojawia się w:
    Roczniki Filozoficzne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    W poszukiwaniu istoty miłości u Franciszka Sawickiego
    In Quest of the Essence of Love in Franciszek Sawicki
    Autorzy:
    Barth, Grzegorz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/31233603.pdf
    Data publikacji:
    2010
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    miłość
    osoba
    fenomenologia
    uczucie
    intuicja
    love
    person
    phenomenology
    sentiment
    intuition
    Opis:
    In his attempt to explain the essence of love Franciszek Sawicki combines two principally contradictory conceptions: the traditional one according to which the sentiment of love is regarded as an element of the carnal part of the human being, and love is pushed into the sphere of the irrational; the phenomenological one that defines love as a complete, free, meaningful, and intentional act of response to a value. Now seeking a compromise, he tried to prove that we cannot describe the rich and complex reality of sentiments together with their attendant experiences by means of rigid linguistic and conceptual structures. Man’s emotional life and the phenomenon of love, as the foundation of his existence, are much richer than any mental system that fails to grasp this complexity or to justify it by means of reason. Undoubtedly, Sawicki should be most merited in this area for his attempt to bring back the proper place for the human emotional sphere.
    Źródło:
    Roczniki Teologii Dogmatycznej; 2010, 2; 143-155
    2080-6345
    Pojawia się w:
    Roczniki Teologii Dogmatycznej
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Intuicja i spekulacja
    Intuition and Speculation
    Autorzy:
    Judycki, Stanisław
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2015659.pdf
    Data publikacji:
    2004
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    idealizm
    mistyka
    doświadczenie wewnętrzne
    intuicja
    idealism
    mysticism
    internal experience
    intuition
    Opis:
    The paper deals with the nature of internal experience. The views on this subject appear in I. Kant, J.G. Fichte, E. Husserl, and K. Rahner. The author seeks to prove that internal experience is an intuitive experience in which the subject presents to himself or herself in the so-called intellectual inspection (intellektuelle Anschaung). The subject has the feature of atemporality (nunc status) and is capable of transcending each content while preserving its identity. „Speculation” means reflection: the structure of the person of God is reflected in internal experience. He is semper stans. These views are compared with the standpoint of fourteenth-century mystics (J. Eckhart, J. Tauler, H. Suzo) about the so-called ground of the soul (Seelengrund).
    Źródło:
    Roczniki Filozoficzne; 2004, 52, 2; 227-239
    0035-7685
    Pojawia się w:
    Roczniki Filozoficzne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Descartes (and Spinoza) on Intellectual Experience and Skepticism
    Kartezjusz (i Spinoza) w kwestii intelektualnego doświadczenia i sceptycyzmu
    Autorzy:
    Carriero, John
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1791056.pdf
    Data publikacji:
    2020-06-30
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    epistemologia
    niepowątpiewalność
    świadomość
    sceptycyzm
    intuicja
    epistemology
    indubitability
    consciousness
    skepticism
    intuition
    Opis:
    Epistemologia Kartezjusza jest zakorzeniona w jego głębokim zainteresowaniu i uznaniu dla tego, co można by nazwać intelektualnym doświadczeniem, lub dokładniej przejrzystym intelektualnym doświadczeniem (przejrzyste intelektualne doświadczenie jest moim terminem oznaczającym to, co Kartezjusz określał ujęciem jasnym i wyraźnym). To zainteresowanie intelektualnym doświadczeniem, jak mi się wydaje, podzielali inni racjonaliści, Spinoza i Leibniz. W części pierwszej artykułu staram się ulokować fenomen przejrzystego intelektualnego doświadczenia w ramach doktryny Kartezjusza i Spinozy. Usiłuję pokazać, że jeśli nie uwzględnimy w sposób właściwy charakteru tego doświadczenia, to ryzykujemy utratą wglądu w centralne motywy leżące u podstaw ich teorii poznania. W drugiej części artykułu rozważam intelektualne doświadczenia w kontekście sceptycznego wątpienia, w szczególności radyklanego wątpienia. Chociaż często przyjmuje się, że Kartezjusz i Spinoza zajmują opozycyjne stanowiska, gdy chodzi o kwestię radykalnego wątpienia, to ja sądzę, że ich stanowisko były bardziej do siebie podobne w tej sprawie niż się zwykle przyjmuje.
    Descartes’s epistemology is rooted in his profound interest in and respect for what might be called intellectual experience, especially lucid intellectual experience. (Lucid intellectual experience is my term for what Descartes calls perceiving clearly and distinctly.) This interest, it seems to me, was shared by Descartes’s rationalist successors Spinoza and Leibniz. In the first part of this paper, I locate the phenomenon of lucid intellectual experience, focusing on Descartes and Spinoza. I try to show if we do not give enough attention to the character of such experience, we risk losing touch with a central motivation behind their respective epistemologies. In the second part of the paper, I consider intellectual experience in the context of skeptical doubt, particularly radical doubt. Although Descartes and Spinoza are often taken to be opposed here, I think they share more than is commonly appreciated.
    Źródło:
    Roczniki Filozoficzne; 2020, 68, 2; 21-42
    0035-7685
    Pojawia się w:
    Roczniki Filozoficzne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Epistemic Functions of Intuition in Descartes
    Epistemiczne funkcje intuicji u Kartezjusza
    Autorzy:
    Walczak, Monika
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1791066.pdf
    Data publikacji:
    2020-06-30
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    intuicja
    epistemiczne funkcje
    poznanie
    wiedza
    intuition
    epistemic functions
    cognition
    knowledge
    Opis:
    Przedmiotem artykułu jest pojęcie intuicji w filozofii Kartezjusza i jej epistemiczne funkcje. Kartezjusz wprowadza pojęcie intuicji w kontekście charakterystyki metody i procesu poznania oraz uprawiania nauki. Intuicja jest istotnym składnikiem tego procesu. Celem artykułu jest wykazanie, że główne epistemiczne funkcje intuicji w filozofii Kartezjusza są zróżnicowane. Jest ona niezbędna nie tylko w kontekście uzasadnienia (kartezjańska syntetyczna metoda dowodowa), ale przede wszystkim w kontekście odkrycia (kartezjańska analityczna metoda odkrycia). Odgrywa rolę nie tylko w fundowaniu cogito, lecz także na różnych etapach budowania systemu wiedzy. Intuicja pełni ważne funkcje w ujmowaniu prostych natur, tworzeniu pierwotnych pojęć, ujmowaniu złożonych natur, formułowaniu pierwotnych sądów (w tym pierwszych zasad), ujmowaniu relacji między nimi i przeprowadzaniu dedukcyjnych rozumowań (rola intuicji w dedukcji). Stąd intuicja jest fundamentem wszystkich podstawowych etapów tworzenia wiedzy. Stanowi czynny i ważny element czystego myślenia (a priori) w tworzeniu wiedzy ludzkiej i w nauce. Spełnia te funkcje dzięki specyficznym epistemicznym własnościom. W tekście argumentuję również, że intuicja nie jest autonomicznym i kompletnym typem poznania. Nie należy jej rozumieć jako twierdzenia intuicyjnego, ale raczej jako podstawę do uzasadniania tez (włącznie z cogito).
    The topic of the paper is the notion of intuition in Descartes’ philosophy and its epistemic functions. Descartes introduces his notion of intuition in the context of a description of his method and process of knowing and doing science. Intuition is a significant component of this process. I intend to show that the main epistemic functions of intuition in Descartes’ philosophy are differentiated. Intuition is essential not only in the context of justification (the Cartesian synthetic method of proof) but also and especially in the context of discovery (the Cartesian analytic method of discovery). It plays not only a role in the foundation of the cogito but also on different stages of constructing the system of knowledge. Intuition has important functions in grasping simple natures, forming primary concepts, comprehending complex natures, forming primary propositions (including primary principles), and capturing relationships between them and building deductive reasoning (the role of intuition in deduction). Hence, intuition is the foundation for all primary stages of producing knowledge. It is active and important element of pure thinking (a priori) in human knowledge, and science. It fulfils these functions due to its specific epistemic properties. I also argue that intuition is not an autonomous and complete type of knowledge. Nor is it an intuitive thesis, but rather the basis of a justification for theses (including the cogito).
    Źródło:
    Roczniki Filozoficzne; 2020, 68, 2; 43-61
    0035-7685
    Pojawia się w:
    Roczniki Filozoficzne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    O Arystotelesowskiej teorii poznania praktycznego
    On the Aristotelian theory of practical cognition
    Autorzy:
    Galewicz, Włodzimierz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2015951.pdf
    Data publikacji:
    2002
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    Arystoteles
    etyka
    poznanie praktyczne
    intuicja
    Aristotle
    ethics
    practical cognition
    intuition
    Opis:
    The article contains an analysis of Aristotle's views concerning ethical cognition. The author considers, among others, the following questions: (1) Did Aristotle at all know something like, literally understood, 'cognition by feeling', that is a kind of emotional defining values or normative features; and if so, then (2) Speaking of ethical aisthêsis, did he understand this kind of emotional intuition by it? The result of considerations is that although nature and contents of ethical perception do not appear in the texts of the author of Nikomachean Ethics too clearly, it can be stated that ethical perception is not common sensual perception, but it most reminds of an observation through which certain mathematical relations and truths are defined. Practical wisdom consists more in using this kind of ethical intuition than in cognition and in use of some general truths.
    Źródło:
    Roczniki Filozoficzne; 2002, 50, 1; 83-103
    0035-7685
    Pojawia się w:
    Roczniki Filozoficzne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    The Three Faces of the Cogito: Descartes (and Aristotle) on Knowledge of First Principles
    Descartes (i Arystoteles) o poznaniu pierwszych zasad
    Autorzy:
    Miles, Murray
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1791069.pdf
    Data publikacji:
    2020-06-30
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    cogito
    pierwsze zasady
    intuicja
    fundacjonalizm
    Kartezjańskie koło
    first principles
    intuitive induction
    foundationalism
    Cartesian Circle
    Opis:
    W celu systematycznego wyjaśnienia zjawiska określanego niekiedy jako “intelektualne ujęcie pierwszych zasad” przedstawiam interpretację pierwszej zasady Kartezjusza na historycznym tle Analityk wtórych Arystotelesa. Najpierw wyróżniam trzy „oblicza” cogito: (1) proto-cogito („myślę”), (2) właściwe cogito („myślę, więc jestem”) i (3) cogito jako ogólną zasadę („cokolwiek myśli, jest”). Następnie przedstawiam szczegółową (opartą w pewnej mierze na przypuszczeniach) rekonstrukcję w jaki sposób umysł przechodzi z (1) za pośrednictwem (3) do (2) i z powrotem do (3). Dzięki tej rekonstrukcji, co zaskakujące, otrzymujemy niekolisty, pozalogiczny i ostatecznie wcale nie zagadkowy proces stopniowego uwyraźniania pierwszych zasad zawartych domyślenie w złożonej intuicji, przy czym zasady abstrakcyjne są uchwytywane w ich abstrakcyjnej uniwersalności. Proces ten wykazuje uderzające podobieństwo do intelektualnej indukcji („wydobywanie treści ogólnej z tego, co jednostkowe”), którą kontynuatorzy Arystotelesa odróżniali od czysto empirycznych form indukcji.
    With the systematic aim of clarifying the phenomenon sometimes described as “the intellectual apprehension of first principles,” Descartes’ first principle par excellence is interpreted before the historical backcloth of Aristotle’s Posterior Analytics. To begin with, three “faces” of the cogito are distinguished: (1) the proto-cogito (“I think”), (2) the cogito proper (“I think, therefore I am”), and (3) the cogito principle (“Whatever thinks, is”). There follows a detailed (though inevitably somewhat conjectural) reconstruction of the transition of the mind from (1) via (3) to (2) and back again to (3). What emerges is, surprisingly, a non-circular, non-logical, and ultimately non-mysterious process by which first principles implicitly contained in a complex intuition are gradually rendered explicit (and, if abstract, grasped in their abstract universality). This process bears a striking family resemblance to that intuitive induction (“grasping the universal in the particular”) which Aristotle scholars have distinguished from empirical forms of induction.
    Źródło:
    Roczniki Filozoficzne; 2020, 68, 2; 63-86
    0035-7685
    Pojawia się w:
    Roczniki Filozoficzne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Dowód matematyczny z punktu widzenia formalizmu matematycznego. Część II
    Mathematical Proof from the Formalistic Viewpoint. Part II
    Autorzy:
    Wójtowicz, Krzysztof
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2013331.pdf
    Data publikacji:
    2007
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    program Hilberta
    platonizm Fregego
    intuicja matematyczna
    Hilbert’s program
    Frege’s Platonism
    mathematical intuition
    Opis:
    In the second part I discuss Frege’s and Hilbert views on the nature of mathematical proof, in particular their discussion concerning the problem of implicit definitions. I also discuss Hilbert’s program and conclude with some remarks concerning the problem of the “decline of intuition” in the formalistic conception of mathematical proof.
    Źródło:
    Roczniki Filozoficzne; 2007, 55, 2; 139-153
    0035-7685
    Pojawia się w:
    Roczniki Filozoficzne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Początki formowania się pojęcia intuicji intelektualnej
    The Beginning of Constitution of the Notion of Intellectual Intuition
    Autorzy:
    Daszkiewicz, Wojciech
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/38904481.pdf
    Data publikacji:
    2006
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    metafizyczne poznanie
    intuicja
    rozumienie bytu
    the metaphysical knowledge
    the intuition
    the understanding of the being
    Opis:
    The article undertakes the matter of the existence and the part of the intellectual intuition in the cognition of the reality at Heraclitus from Ephesus. It explains the specificity of the understanding of the intellectual intuition in the connection from Heralitus the understanding of the being, shows the role of intuition in the recognition of the reality. The analyses are led according to questions: What is the act of the intuition? What is the object of the intuition? What is the subject of the intuition? Heraclitus binds the understanding of the intuition with the „phronesis”. The characteristic moments of the act of “fronesis”: internal insight, visuality, intellectuality. The intuition is indispensable to reading of the solid Law – Logos.
    Źródło:
    Roczniki Wydziału Nauk Prawnych i Ekonomicznych KUL; 2006, 2, 2; 295-310
    1896-6365
    Pojawia się w:
    Roczniki Wydziału Nauk Prawnych i Ekonomicznych KUL
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    “There is an ‘Is’”: Intuition of being in the thought and writings of Gilbert Keith Chesterton (a Maritainian perspective)
    „Jest jakieś ‘jest’”: Intuicja bytu w myśli i pisarstwie Gilberta Keitha Chestertona (perspektywa Maritainowska)
    Autorzy:
    Wąs, Maciej
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/488143.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    Gilbert Keith Chesterton
    Jacques Maritain
    intuition of being
    Thomism
    habitus
    ratio formalis sub qua
    intuicja bytu
    tomizm
    Opis:
    The aim of the paper is to demonstrate that Gilbert Keith Chesterton possessed the genuine intuition of being as defined by the French Thomist, Jacques Maritain, albeit almost without the proper metaphysical habitus. It opens with some explanations of the terms used, and with a short extrapolation of the theory of the intuition of being. Next it proceeds to proving the thesis assumed by the means of demonstrating that Chesterton exhibited the intuition of being as to three most important elements: its proper object (with the principle of identity included), the principle of sufficient reason and the principle of finality. Next it attempts to demonstrate that despite that understanding, he never spoke in a properly metaphysical manner, the fact that points to the lack of metaphysical habitus, and to establish certain consequences of this state of things. The text ends with a list of practical conclusions that could be drawn from an analysis such as this.
    Celem artykułu jest wykazanie, że Gilbert Keith Chesterton miał prawdziwą intuicję bytu, taką jak zdefiniował ją tomista francuski, Jacques Maritain, niemniej niemalże bez towarzyszącego jej metafizycznego habitusu. Tekst rozpoczyna wyjaśnienie używanych pojęć i krótki wykład teorii intuicji bytu. Następnie następuje próba dowiedzenia przyjętej tezy na podstawie materiału dowodowego dotyczącego trzech zasadniczych skutków rzeczonej intuicji: jej właściwego przedmiotu (do którego „funkcjonalnie” należy włączyć także zasadę tożsamości), zasady racji dostatecznej i zasady celowości. Następnie dowodzi się, że choć Gilbert Keith Chesterton wykazywał wysoki poziom zrozumienia powyższych zagadnień, nigdy nie mówił o nich w sposób ściśle metafizyczny — co wskazuje dokładnie na brak odpowiedniej dyspozycji umysłowej — z jednoczesną próbą zarysowania skutków tego stanu rzeczy. Tekst wieńczy garść praktycznych konkluzji, jakie można z niniejszych rozważań wyprowadzić.
    Źródło:
    Roczniki Filozoficzne; 2019, 67, 2; 103-118
    0035-7685
    Pojawia się w:
    Roczniki Filozoficzne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Od informacji ku mądrości
    From Information towards Wisdom
    Autorzy:
    Lubański, Mieczysław
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2015710.pdf
    Data publikacji:
    2004
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    system
    dane
    informacja
    wiedza
    mądrość
    twórcza intuicja
    ewolucja nauki
    data
    information
    knowledge
    wisdom
    creative intuition
    evolution of science
    Opis:
    The contemporary science can be defined in a cybernetic language as a self-organising system. The development of this system is guided and controlled by streams of information items produced by science. At present this development assumes more and more clearly the shape of the evolutionary variability. In its input there are data. Their united sets constitute information items which, owing to their bringing together, form the human knowledge. Integration process of the human knowledge results in the wisdom. In this way the post-industrial science has an evolutionary character coming in a form of a system “from information towards wisdom”. It is very important to state a simple sum of data not to give any information, and as well a simple sum of information items not to give any knowledge, and then a simple sum of items which constitute knowledge not to give any wisdom. Only the process of integration causes a conversion from a lower level of cognition to its higher one. The essence of this process seems to be inspired by a creative intuition of an explorer-researcher who executes the above mentioned integration.
    Źródło:
    Roczniki Filozoficzne; 2004, 52, 1; 27-41
    0035-7685
    Pojawia się w:
    Roczniki Filozoficzne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Podmiotowe struktury poznawcze w epistemologii gonsethowskiej
    Subjective cognitive structures in Gonseths epistemology
    Autorzy:
    Kaczmarek, Jerzy
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2013935.pdf
    Data publikacji:
    2005
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    intuicja
    istota
    niezbywalności (to
    co niezbywalne)
    otwartość (otwarcie)
    poznanie dialektyczne
    epistemologiczny układ odniesienia
    struktury subiektywności
    intuition
    essence
    inalienability
    openness
    dialectical knowledge
    reference frame
    structures of the subjectivity
    Opis:
    The article consists of three parts: a) the explanation of fundamental concepts, b) the inalienables of the epistemic subject, c) the opening of cognitive structures. This article presents F. Gonseth's concept of the epistemic subject. I consider the subjective determinants of knowledge: the essences, the intuitions and the inalienable. For Gonseth essences are elements of consciousness. Consciousness is equipped with a register of essences of various types: sensory, rational, emotional essences, etc. Essences are for him innate data of our mental equipment. We can say that Gonsethian essences are inalienable. The human mind is able to overcome them, to acquire insights, which are foreign to our primitive natural state. Gonseth opposes his open phenomenology to Husserlian phenomenology. (According to Gonseth, phenomenology is the study of what he called "essences.").
    Źródło:
    Roczniki Filozoficzne; 2005, 53, 1; 87-108
    0035-7685
    Pojawia się w:
    Roczniki Filozoficzne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Rozumowanie per analogiam w prawie precedensowym: dwa ujęcia analogii
    Analogical reasoning in precedential law: Two accounts of analogy
    Autorzy:
    Koszowski, Maciej
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1806719.pdf
    Data publikacji:
    2019-11-16
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    analogia
    per analogiam
    rozumowanie
    wnioskowanie
    z podobieństwa
    argumentum
    a simili
    model
    teoria
    ujęcie
    precedens
    sądowy
    precedensowe
    stosowanie
    prawo
    intuicja
    racjonalny
    zasada
    reguła
    proporcja
    analogy
    analogical
    reason
    reasoning
    inference
    from
    similarity
    argument
    a simile
    theory
    account
    judicial
    precedent
    precedential
    applying
    law
    intuition
    intuitive
    rational
    Opis:
    Oprócz zwięzłego przedstawienia modelu precedensu z reguł w artykule zostały opisane dwa podstawowe ujęcia (modele, koncepcje) rozumowania per analogiam w prawie precedensowym. Pierwsze z nich zostało nazwane faktualnym, a drugie racjonalnym. Terminologia ta jest podyktowana tym, że w ramach modelu faktualnego do ustalenia istotnego podobieństwa między porównywanymi stanami faktycznymi dochodzi za pośrednictwem, nie do końca dostępnej dla ludzkiego poznania, intuicji tudzież emocji albo rezultatu, jaki – z jakichś innych przyczyn – pożądany jest w danym przypadku. Natomiast zgodnie z założeniami modelu racjonalnego podobieństwo to jest stwierdzane poprzez odwołanie się do pojęcia „precedensowych racji” oraz „faktów sprawczych” sprawy precedensowej i odpowiedników tych faktów w sprawie, której skutki prawne chcemy poprzez sięgnięcie do rozumowania z analogii dopiero określić. W efekcie sposób stawiania ostatecznych konkluzji jest w tym ujęciu prawniczej analogii bardziej przejrzysty i przewidywalny. Drugie natomiast, faktualne ujęcie takiej analogii, poza tym, że pozostaje bardziej tajemnicze („mistyczne”), zdaje się w większym stopniu umożliwiać sędziom wydawanie sprawiedliwych, w ich mniemaniu lub w mniemaniu społeczeństwa, rozstrzygnięć, zwłaszcza gdy ten, kto stawia wnioski per analogiam, jest osobą odznaczającą się dużą wiedzą prawniczą i doświadczeniem życiowym. Oprócz modelu faktualnego i racjonalnego w artykule została przedstawiona również koncepcja, która sprowadza rozumowanie z analogii do proporcji (A:B jest jak C:D), oraz takie ujęcie wnioskowania a simile, w którym o wystąpieniu istotnego podobieństwa przesądza nie podobieństwo między faktami porównywanych spraw, lecz sama możliwość objęcia tych faktów jakaś ogólną zasadą (regułą).
    Apart for the concise presentation of the rule-based model of binding judicial precedent, this article describes two basic accounts of analogical reasoning in precedential law. The first account has been named: the factual model and the second: the rational model. This terminology was adopted due to the fact that judgment of similarity within the factual model is deemed to be a direct result of the very facts of the cases being compared, or of the unfathomed mystical workings of human intuition (emotions) or the outcome desired for the case at hand. The rational model, in turn, is based upon the notion of precedential reasons and casual facts, which are the facts that are relevant in the light of such reasons. Dependence upon these two notions makes the rational model more predictable and explicable. In certain circumstances, however, analogy to proceeds needs therein some additional factors which do not stem from the gist of that model. The factual model, unpredictable though it may seem to be, is faster and apt to provide us with just, or socially desirable, conclusions, especially when utilized by a person of a great legal knowledge and experience. Two other possible accounts of analogical reasoning in precedential law, i.e. the principle-based model and the proportional model, have been rebutted. The reason is: lack of analogical pattern of thinking involved and serious difficulties in its forensic application respectively.
    Źródło:
    Roczniki Nauk Prawnych; 2015, 25, 1; 7-41
    1507-7896
    2544-5227
    Pojawia się w:
    Roczniki Nauk Prawnych
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-13 z 13

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies