Wszystkie pola: pogranicze - Katalog OPAC zbiorów

Skocz do pozycji: 1.

Tytuł:: Białoruś jako pogranicze a pogranicza Białorusi: zarys problematyki badań językoznawczych z przełomu XX i XXI w.
Autorzy:: Kozłowska-Doda, Jadwiga
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/625095.pdf
Data publikacji:: 2016
Wydawca:: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:: borderlands
Belarus
language contact
methodology of linguistic research
linguistic terminology
dialect dictionaries
pogranicze
Białoruś
kontakt językowy
metodologia badań językoznawczych
terminologia językoznawcza
słowniki gwarowe
памежжа
Беларусь
моўныя кантакты
метадалогія лінгвістычных даследаванняў
лінгвістычная тэрміналогія
дыялектныя слоўнікі
Opis:: The article discusses some issues relating to the field of research analysis of linguistic material recorded in the contact zone of the Belarusian dialects with other languages (dialects). The author traces the publications of researchers, especially those which were written at the turn of the twentieth and twenty-first century, and on their basis some issues are discussed concerning the ambiguity of the terms; she compares them with traditional and innovative ways of interpreting linguistic facts and also shows that some stereotypes were contemporary in linguistic studies.
W artykule poruszono kwestie dotyczące badań terenowych oraz analizy językoznawczej materiału pochodzącego ze stref kontaktów gwar białoruskich z innymi językami (gwarami). Autorka dokonuje przeglądu publikacji z przełomu XX i XXI wieku, aby na ich podstawie rozważyć dyskusyjne kwestie odnoszące się do określeń o charakterze terminologicznym. Zestawia uzupełniające się tradycyjne i nowatorskie sposoby interpretacji faktów językowych oraz pokazuje, że niektóre stereotypowe poglądy pojawiają się także we współczesnych opracowaniach językoznawczych.
У артыкуле абмяркоўваюцца асобныя праблемы палявых даследаванняў на паграніччы, а таксама лінгвістычнага аналізу матэрыялу, які ілюструе моўныя кантакты беларускіх гаворак з іншымі мовамі (гаворкамі). Робіцца агляд публікацыяў даследчыкаў, асабліва надрукаваных на мяжы ХХ і ХХІ стст., абапіраючыся на якія разглядаюцца дыскусійныя пытанні адносна неадназначных тэрмінаў, супастаўляюцца традыцыйныя і інавацыйныя спосабы інтэрпрэтацыі моўных фактаў, а таксама паказваецца, што некаторыя стэрэатыпныя ўяўленні датычаць і сучасных мовазнаўчых даследаванняў.
Źródło:: Studia Białorutenistyczne; 2016, 10
1898-0457
Pojawia się w:: Studia Białorutenistyczne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 2.

Tytuł:: Kulturowo-językowe dziedzictwo Podlasia - projekt badawczy Katedry Białorutenistyki Uniwersytetu Warszawskiego
Autorzy:: Barszczewska, Nina
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/624812.pdf
Data publikacji:: 2016
Wydawca:: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:: dialects
Podlasie
borderland
identity
multiculturalism
gwary
pogranicze
tożsamość
wielokulturowość
гаворкі
Падляшша
памежжа
тоеснасць
шматкультурнасць
Opis:: The Podlasie study is essential due to the multiculturalism in the area, which, on the one hand, determines the richness of the region, and on the other, leads to difficulties in identifying the population’s nationality. The CULTURAL-LINGUISTIC HERITAGE OF PODLASIE project has been carried out at the Department of Belarusian Studies at Warsaw University since January 2013. The main objective of the project is to investigate the Polish – East Slavic linguistic interference and the cultural-historical differences. Another dimension of the project is the analysis of behaviours in bilingual communities of the multicultural borderland, such as the necessity to select the appropriate language in various social situations. The comparison of research material from the 1980s and recordings obtained in 2013 enables tracing changes that have occurred in the local dialects, rituals and traditions of Podlasie over the last 30 years.
Badanie Podlasia jest ważne ze względu na wielokulturowość, która z jednej strony stanowi o bogactwie danego regionu, a z drugiej – często utrudnia identyfikację narodową mieszkańców. Projekt Kulturowo-językowe dziedzictwo Podlasia realizowany jest w Katedrze Białorutenistyki Uniwersytetu Warszawskiego od stycznia 2013 roku. Głównym celem projektu jest zbadanie polsko-wschodniosłowiańskiej interferencji językowej i różnic historyczno-kulturowych. Dodatkowym wymiarem jest analiza zachowania się społeczności bilingwalnej w warunkach wielokulturowości pogranicza, na przykład konieczności wyboru odpowiedniego języka w różnych sytuacjach społecznych. Porównanie materiałów z lat 80. XX wieku oraz nagrań uzyskanych w 2013 roku pozwala na prześledzenie zmian, które zaszły w gwarach oraz obrzędach i tradycjach podlaskich na przestrzeni ostatniego 30-lecia.
Даследаванне Падляшша важнае з увагі на шматкультурнасць, якая, з аднаго боку, сведчыць пра багацце дадзенага рэгіёна, а з другога – часта ўскладняе нацыянальную ідэнтычнасць жыхароў. Праект Культурна-моўная спадчына падляшша рэалізуецца Кафедрай беларусістыкі Варшаўскага ўніверсітэта cа студзеня 2013 года. Галоўнай яго мэтай з’яўляецца даследаванне польска-ўсходнеславянскай моўнай інтэрферэнцыі і гістарычна-культурнай дыферэнцыяцыі. Дадатковым вымярэннем з’яўляецца аналіз паводзін білінгвальнага грамадства ва ўмовах шматкультурнага памежжа, напрыклад, неабходнасці выбару мовы i розных сацыяльных сітуацыях. Параўнанне матэрыялаў з 80-х гадоў ХХ стагоддзя ды запісаў з 2013 года дазваляе назіраць змены, якія адбыліся ў падляшскіх гаворках, абрадах і традыцыях за апошнія 30 гадоў.
Źródło:: Studia Białorutenistyczne; 2016, 10
1898-0457
Pojawia się w:: Studia Białorutenistyczne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 3.

Tytuł:: Nazwiska patronimiczne z formantem -uk w inskrypcjach nagrobnych na wybranych cmentarzach na południowym Podlasiu
Autorzy:: Kojder, Marcin
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/625066.pdf
Data publikacji:: 2015
Wydawca:: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:: patronymic surname
the Polish-Eastern Slavic borderland
tombstone inscription
nazwiska patronimiczne
pogranicze polsko-wschodniosłowiańskie
inskrypcje nagrobne
Opis:: The paper analyzes patronymic surnames with suffix -uk in tombstone inscriptions on selected cemetery on southern Podlasie region. The studied inscriptions are dated as covering two centuries: from the 20th to the 21st centuries (the limitary dates being: 1905 and 2011). In the tombstone inscriptions from cemetery in Bereść, Hanna, Holeszów, Kodeniec and Wyryki 372 attestations of patronymic surnames with suffix -uk were collected, written in Polish (Roman script) and in Ukrainian (in different varieties of the Cyrillic script).
W artykule analizie poddano nazwiska patronimiczne z formantem -uk w inskrypcjachnagrobnych na wybranych cmentarzach z terenu południowego Podlasia. Badane inskrypcjepochodzą z dwóch stuleci (XX i XXI wieku) i datowane są na lata 1905–2011. Z inskrypcjinagrobnych pochodzących z cmentarzy w Bereściu, Hannie, Holeszowie, Kodeńcu i Wyrykachwydobyto 372 poświadczenia nazwisk patronimicznych z formantem -uk, zapisanych w językupolskim (alfabetem łacińskim) oraz ukraińskim (w różnych rodzajach cyrylicy).
W artykule analizie poddano nazwiska patronimiczne z formantem -uk w inskrypcjach nagrobnych na wybranych cmentarzach z terenu południowego Podlasia. Badane inskrypcje pochodzą z dwóch stuleci (XX i XXI wieku) i datowane są na lata 1905-2011. Z inskrypcji nagrobnych pochodzących z cmentarzy w Bereściu, Hannie, Holeszowie, Kodeńcu i Wyrykach wydobyto 372 poświadczenia nazwisk patronimicznych z formantem -uk zapisanych w języku polskim (alfabetem łacińskim) oraz ukraińskim (w różnych rodzajach cyrylicy).
Źródło:: Studia Białorutenistyczne; 2015, 9
1898-0457
Pojawia się w:: Studia Białorutenistyczne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 4.

Tytuł:: Pogranicze polsko-wschodniosłowiańskie w świetle nazw terenowych na przykładzie gminy Wisznice
Autorzy:: Olejnik, Marek Wojciech
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/624989.pdf
Data publikacji:: 2017
Wydawca:: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:: onomastics, microtoponymy, semantic and structural classification
Onomastyka, mikrotoponimia, gmina Wisznice, klasyfikacja semantyczna i strukturalna
анамастыка, мікратапанімія, семантычная класіфікацыя мікратапонімаў, словаўтваральная класіфікацыя мікратапонімаў
Opis:: The article is an attempt to conduct a semantic and structural analysis of Wisznice community’s microtoponyms. As a result, it was shown that the topographical names are the majority, followed by cultural and possessive names. The primary names constitute the majority in the group of topographical and cultural names. The appellatives, concerning properties of geographical environment, belong to them. Simultaneously, they are appellative base of analyzed local names. In the group of secondary names, the topographical and possessive names are the most numerously represented, less often cultural ones. The big number of formants is typical for this group of names Key.
Artykuł jest próbą analizy semantycznej i strukturalnej mikrotoponimów gminy Wisznice. W wyniku przeprowadzonej analizy wykazano, że większość stanowią nazwy topograficzne, w dalszej kolejności są nazwy dzierżawcze i kulturowe. Nazwy prymarne stanowią większość w grupie nazw topograficznych i kulturowych. Należą do nich apelatywy mówiące o właściwościach środowiska geograficznego, stanowiące jednocześnie bazę apelatywną analizowanych nazw terenowych. W grupie nazw sekundarnych najliczniej reprezentowane są miana topograficzne i dzierżawcze, stosunkowo rzadziej kulturowe. Tą grupę nazw cechuje duży repertuar formantów.
У публікацыі зроблена спроба семантычнага і структурнага аналізу мікратапонімаў гміны Вішніцы. Праведзены аналіз паказаў, што большасць з іх – гэта тапаграфічныя назвы, на наступным месцы знаходзяцца прыналежныя і культурныя назвы. Пераважная большасць тапаграфічных і культурных назваў – гэта невытворныя простыя словы. Сярод іх апелатыўная лексіка, якая адлюстроўвае асаблівасці геаграфічных умоў. У групе вытворных, другасных мікратапонімаў найбольшую частку складаюць тапаграфічныя і прыналежныя мясцовыя найменні, культурныя назвы даволі рэдкія. Гэтая група характарызуецца разнастайнасцю словаўтваральных сродкаў.
Źródło:: Studia Białorutenistyczne; 2017, 11
1898-0457
Pojawia się w:: Studia Białorutenistyczne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 5.

Tytuł:: O „uniwersaliach” w pieśniach etnicznych: pogranicze białorusko-polskie i polsko-słowackie
Autorzy:: Кутырёва-Чубаля, Галина
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/624905.pdf
Data publikacji:: 2015
Wydawca:: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:: affinity
homogeneity
convergence
vocal memes
syllable rhythmic
melody mode
pokrewieństwo
homogenia
konwergencja
memy wokalne
sylaborytmika
tryb muzyczny
родство
моногенизм
конвергенция
вокальные мемы
силлаборитмика
лад
Opis:: In the context of the ethno genesis of Belarusian song culture examination and the coexistence of Baltic-Slavic elements in it, it is important to properly extract the Slavic musical stylistic complex. In this article it was presented through a few syllable rhythmic forms in various ritual and non-ritual song genres. The given formants represent vocal memes of pan-Slavic importance. Their mapping gives rhythmic ranges which unite the areas of Polish, Slovak and Belarusian border. The vocal musical slavicizms are present in the basins of Prypiat and Dnieper rivers and, which had not been noticed before, in the Upper Niemen (border zone of Minsk and Grodno regions).The aspects of linguistic-musical analysis allow to show common types of vocal forms (compositions), which can be interpreted in two ways: a) as an evidence of affinity, cultural-The aspects of linguistic musical analysis allow to show common types of vocal forms (compositions), which can be interpreted in two ways: a) as an evidence of affinity, cultural-language homogeneity, b) as a result of convergence in the development of „language of culture” in different parts of analyzed region.
W kontekście badania przez nas etnogenezy kultury pieśniowej Białorusi, współzależności w niej elementów bałtycko-słowiańskich, ważne jest właściwe wyodrębnienie słowiańskiego kompleksu muzyczno-stylistycznego. Został on przedstawiony w artykule poprzez kilka form sylaborytmicznych oraz oryginalny tryb muzyczny (mianowicie całotonowy); charakteryzują one różne gatunki pieśni obrzędowych i pozaobrzędowych. Wymienione formanty przedstawiają sobą wokalne memy ogólnosłowiańskiego znaczenia.
В контексте изучения нами этногенеза песенной культуры Беларуси, соотношения в ней балто-славянских элементов важно выделить и собственно славянский музыкально-стилевой комплекс. Он представлен в статье несколькими слогоритмическими формами в различных песенных жанрах, обрядовых и необрядовых. Названные форманты представляют собой вокальные мемы межславянского значения. Картографирование их даёт изомелы и ритмические изодоксы, объединяющие земли словацко-польского пограничья и Беларуси. Музыкально-вокальные славянизмы обнаруживаются в Поприпятье, Поднепровье и, что не было замечено ранее, в верховьях Нёмана (пограничье Минской и Гродненской областей). Аспекты лингво-музыкального анализа позволяют выявить типы вокальных форм, которые можно интерпретировать исторически двояко: а) как проявление родства, культурно-языкового моногенизма, б) как результат конвергенции процессов развития „языка культуры” (Н. Толстой) в различных частях исследуемого региона.
Źródło:: Studia Białorutenistyczne; 2015, 9
1898-0457
Pojawia się w:: Studia Białorutenistyczne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 6.

Tytuł:: Formowanie się sieci cerkiewnej na przestrzeni dziejów w granicach współczesnego województwa podlaskiego
Autorzy:: Kołbuk, Witold
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/624779.pdf
Data publikacji:: 2018
Wydawca:: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:: Orthodox Church, Greek Catholic Church, Podlasie, borderland, Podlaskie Voivodeship
Cerkiew prawosławna, Cerkiew greckokatolicka, Podlasie, pogranicze, województwo
праваслаўная царква, грэка-каталіцкая царква, пагранічча, Падляшша, Падляшскае ваяводства
Opis:: Eastern Christianity has been present in the territory of the present Podlaskie Voivodeship since the Middle Ages. The changing course of political history of the Podlasie region affected the creation of an Eastern Orthodox Christian church network in the following centuries. Based on the scattered source materials (from archives and libraries) it is possible to recreate the process of formation of this network. From mid-15th to late 16th century at least 67 Orthodox churches have been established in the territories of the contemporary Podlaskie Voivodeship. Following the Union of Brest (1596), the majority of temples has been transferred to the Greek Catholic Church, and new ones were also built, so that by the time of the Third Partition of Poland (1795) there were 109 Orthodox buildings in the region. Under the rule of the Russian Empire (until 1915), the Greek Catholic Church has been abolished, and its temples were handed over to the Russian Orthodox Church. About one hundred new sacral buildings were erected during that time. The dramatic events of both world wars and the derussification of the eastern territories of Poland during the interwar period resulted in a drop in the overall density of the Eastern Orthodox church network in Podlasie: in 1945, there were only 149 churches there. A slight increase occurred during the communist rule (1944–1989) with their number reaching 169. Only after the fall of communism did that number noticeably increase (205 in 2015, a few more being under construction). The majority of these buildings are unique examples of sacral architecture (mainly wooden).
Od czasów średniowiecza na terenie współczesnego województwa podlaskiego obecne było wschodnie chrześcijaństwo. Zmienny bieg dziejów politycznych Podlasia oddziaływał w kolejnych stuleciach na możliwość tworzenia się wschodniochrześcijańskiej sieci cerkiewnej. W oparciu o rozproszone materiały źródłowe (archiwalne i biblioteczne) można odtworzyć proces formowania się tej sieci. Między połową XV a końcem XVI w. powstało na terenie współczesnego województwa podlaskiego co najmniej 67 cerkwi prawosławnych. Po unii brzeskiej (1596 r.) większość świątyń przeszła w ręce Cerkwi greckokatolickiej, wybudowano także nowe i w momencie III rozbioru Rzeczypospolitej (1795 r.) na wspomnianym obszarze znajdowało się 109 obiektów cerkiewnych. W okresie przynależności Podlasia do imperium rosyjskiego (do 1915 r.) Cerkiew greckokatolicka została zlikwidowana, a jej świątynie przekazano Rosyjskiemu Kościołowi Prawosławnemu. W tym czasie wzniesiono jeszcze około 100 sakralnych obiektów cerkiewnych. Dramatyczne wydarzenia obu wojen światowych i derusyfikacja ziem wschodnich w Polsce w okresie międzywojennym skutkowały likwidowaniem świątyń na Podlasiu – w 1945 r. było już tylko 149 cerkwi. Niewielki wzrost liczby sakralnych obiektów wschodniego chrześcijaństwa nastąpił w czasie rządów komunistów (1944–1989) – ich liczba sięgnęła 169. Dopiero po upadku systemu komunistycznego na terenie współczesnego województwa podlaskiego liczba tych świątyń znacznie wzrosła (205 w 2015 r., kilka znajduje się ciągle w budowie). Większość omawianych obiektów stanowi unikatowe przykłady architektury sakralnej (głównie drewnianej).
Усходняе хрысціянства існуе на тэрыторыі сучаснага Падляшскага ваяводства з часоў сярэднявечча. Гістарычна-палітычныя перамены, характэрныя для Падляшша на працягу гісторыі, паўплывалі на магчымасць утварэння ўсходнехрысціянскай сеткі цэркваў. На падставе рознага тыпу крыніцаў, якія знаходзяцца ў аддаленых ад сябе месцах (архівах і бібліятэках), можна рэканструяваць працэс фарміравання гэтай сеткі. У перыяд паміж паловай XV і канцом XVI стагоддзя на тэрыторыі сучаснага Падляшскага ваяводства ўзнікла па меншай меры 67 праваслаўных цэркваў. Пасля Берасцейскай уніі (1596 г.) большасць гэтых храмаў перайшла да грэка-каталіцкай царквы, былі пабудаваны таксама новыя і на час трэцяга падзелу Рэчы (1795 г.) на гэтай тэрыторыі налічвалася 109 царкоўных аб’ектаў. У перыяд прыналежнасці земляў да Расійскай імперыі (да 1915 г.) грэка-каталіцкая царква была тут скасаваная, а яе храмы перададзены Рускай Праваслаўнай Царкве. У гэты час было пабудавана каля ста сакральных аб’ектаў і ў іншых месцах. Драматычныя падзеі абедзвюх сусветных войнаў і дэрусіфікацыя ўсходніх зямель Польшчы ў міжваенны перыяд выклікалі памяншэнне шчыльнасці сеткі цэркваў на Падляшшы – у 1945 г. налічвалася ўсяго 149 царквы. Нязначнае павелічэнне колькасці сакральных аб’ектаў усходняга хрысціянства на дадзеным абшары назіраецца ў часы камуністычнай улады ў Польшчы (1944–1989) – тады налічвалася 169 храмаў. Толькі пасля краху камуністычнай сістэмы на тэрыторыі сучаснага Падляшскага ваяводства колькасць гэтых святынь значна павялічылася (205 у 2015 г., некалькі будуецца). Большасць з гэтых аб’ектаў з’яўляецца ўнікальным прыкладам рэлігійнай архітэктуры (пераважна – драўлянай).
Źródło:: Studia Białorutenistyczne; 2018, 12
1898-0457
Pojawia się w:: Studia Białorutenistyczne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 7.

Tytuł:: Realia białoruskie w szkicach z podróży Melchiora Wańkowicza
Autorzy:: Хмяльніцкі, Мікалай
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/625077.pdf
Data publikacji:: 2015
Wydawca:: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:: Belarusian realities
sketch
reportage
borderland
chronotop
history
document
culture
discourse
realia białoruskie
szkic
reportaż
pogranicze
chronotyp
historia
dokument
kultura
dyskurs
беларускія рэаліі
нарыс
рэпартаж
пагранічча
хранатоп
гісторыя
дакумент
культура
дыскурс
Opis:: The article represents an attempt to study the presence and functioning of Belarusian realities in sketch-reportages of the polish writer and journalist M. Wańkowicz. Belarusian component in the artistic and publicistic heritage of M. Wańkowicz is revealed and characterized through the context of the cultural borderland (chronotop, Polish-Soviet border, traditions, landscape, literature, etc.).
Артыкул прысвечаны даследаванню прысутнасці і функцыянаванню беларускіх рэалій у нарысах-рэпартажах польскага пісьменніка і журналіста М.Ваньковіча. Праз кантэкст культурнага пагранічча выяўлены і ахарактарызаваны праявы беларускасці ў мастацкай і публіцыстычнай спадчыне М. Ваньковіча (хранатоп, польска-савецкая мяжа, традыцыі, пейзаж, літаратура і інш.
Artykuł został poświęcony realiom białoruskim w szkicach z podróży polskiego pisarza i dziennikarza Melchiora Wańkowicza. Autor opisuje i charakteryzuje elementy białoruskie w dorobku artystycznym i publicystycznym M. Wańkowicza (chronotyp, granica polsko-radziecka, tradycje, pejzaż, literatura i inne).
Źródło:: Studia Białorutenistyczne; 2015, 9
1898-0457
Pojawia się w:: Studia Białorutenistyczne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 8.

Tytuł:: ‘Between Monuments of Winners and Graves in Rural Cemeteries’.1 Poland – Belarus. Reflections on Historiosophy
„Między pomnikami zwycięzców a grobami na wiejskich cmentarzach”. Polska – Białoruś. Rozważania o historiozofii
Autorzy:: Bugajska-Więcławska, Joanna
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/1837723.pdf
Data publikacji:: 2020
Wydawca:: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:: Polska
Belarus
historiosophy
oral history
borderland
Polska
Białoruś
historiozofia
historia mówiona
pogranicze
Польшча
Беларусь
гістарыяграфія
вусная гісторыя
памежжа
Opis:: The purpose of the study was to portray the ideological, political, and methodological interpretation determinants in the historiography of Poland and Belarus. As the research example, the author chose interpretations pertaining to the events from September 1939 at the borderland of the Second Polish Republic and the Soviet Union and subjected them to a comparative analysis. Belarusians contest the veracity of data from the national censuses of the Second Polish Republic (the national composition of these lands in September 1939) and interpret the acts of the Jewish and especially the Belarusian community as an element of social justice. Poles adopt the criterion of historical borders whilst claiming the continuity of statehood in a given area in line with international law. They draw attention to the absence of precise determination, in the Belarusian historiography, of the territorial area known as ‘Western Belarus’. A claim is also raised about the generalisation of the area of provinces: Vilnius, Białystok and Navahrudak. Polish common understanding of the entire ‘Eastern Borderlands’ is, in turn, a generalisation of the areas of ethnic Belarus, Lithuania, Ukraine and south-eastern Latvia. As a result of recapitulation, determinants of historiosophic dispute were pinpointed. Interpretations of Polish historiosophy rely on pro-state arguments: Polish and simultaneously anti-Soviet, whereas the Belarusian narrative results from the national and ethnic context supported by the Soviet/post-Soviet ideology. The methodological evolution (use of oral history in studies) in the Republic of Belarus is described. Eventually, further extension of the methodological field in historical studies is proposed regarding borderland theories. It was also decided that such a disciplinary opening could allow for bilateral mitigation of the dispute, leading to more compatibility in the Polish and Belarusian studies.
Celem badań jest ukazanie ideowo-politycznych i metodologicznych uwarunkowań interpretacyjnych w historiografiach Polski i Białorusi. Za przykład badawczy obrano interpretacje dotyczące wydarzeń z września 1939 r. na pograniczu II Rzeczypospolitej Polskiej oraz Związku Radzieckiego i poddano je analizie porównawczej. Białorusini podważają prawdziwość danych ze spisów powszechnych ludności II RP (składu narodowościowego tych ziem we wrześniu 1939 r.), interpretują wystąpienia ludności żydowskiej a zwłaszcza białoruskiej jako element sprawiedliwości społecznej. Polacy przyjmują kryterium granic historycznych dowodząc ciągłości państwowości na danym obszarze zgodnie z prawem międzynarodowym. Zwracają uwagę na brak ostrego określenia w historiografii białoruskiej obszaru terytorialnego nazywanego „Białorusią Zachodnią”. Pada też zarzut o generalizowanie obszaru województw: wileńskiego, białostockiego i nowogródzkiego. Polskie powszechne rozumienie całych „Kresów Wschodnich” to z kolei generalizacja obszarów etnicznej Białorusi, Litwy, Ukrainy i południowo-wschodniej Łotwy. W wyniku podsumowań określono wyznaczniki sporu historiozoficznego. Interpretacje historiografii polskiej opierają się na argumentacji propaństwowej: polskiej i jednocześnie anty-radzieckiej, podczas gdy narracja strony białoruskiej wynika z kontekstu narodowo-etnicznego wspartego ideologią sowiecką/postsowiecką. Opisano ewolucję metodologiczną (wykorzystywanie w badaniach historii mówionej) w Republice Białoruś. Na koniec zaproponowano dalsze poszerzanie pola metodologicznego w badaniach historycznych o teorie z dziedziny pogranicza. Uznano, że takie otwarcie dyscyplinarne pozwoli dwustronnie złagodzić spór a badania polsko-białoruskie zyskają kompatybilność.
Мэтай даследавання з’яўляюцца ідэйна-палітычныя і метадалагічныя інтэрпрэтацыйныя абумоўленасці ў гістарыяграфіях Польшчы і Беларусі. Інтэрпрэтацыя вераснёўскіх падзей 1939 г. на мяжы Другой Рэчы Паспалітай і Савецкага Саюза была абрана ў якасці прадмета даследавання, зроблены параўнальны аналіз іх асвятлення ў абедзвюх краінах. Беларусы ставяць пад сумненне праўдзівасць дадзеных перапісу насельніцтва Другой Рэчы Паспалітай (нацыянальны склад гэтых зямель у верасні 1939 г.), трактуюць наяўнасць яўрэйскага, а асабліва беларускага насельніцтва, як элемент сацыяльнай справядлівасці. Палякі прытрымліваюцца крытэрыя гістарычных межаў, даказваючы пераемнасць дзяржаўнасці на дадзенай тэрыторыі ў адпаведнасці з міжнародным правам. Звяртаюць увагу на адсутнасць у беларускай гістарыяграфіі дакладнага азначэння тэрыторыі, якая называецца ‘Заходняя Беларусь’. Папракаюць беларусаў за абагульненні тэрыторыяў віленскага, беластоцкага і навагрудскага ваяводстваў. Агульнапрынятае польскае разуменне „Усходніх крэсаў’, у сваю чаргу, зʼяўляецца, абагульненнем этнічных тэрыторый Беларусі, Літвы, Украіны і паўднёва-ўсходняй Латвіі. Пры падвядзенні вынікаў былі вызначаны дэтэрмінанты гістарыясофскай спрэчкі. Інтэрпрэтацыя польскай гістарыяграфіі грунтуецца на прадзяржаўных аргументах: польскіх і, адначасова, антысавецкіх, у той час як наратыў беларускага боку вынікае з нацыянальна-этнічнага кантэксту, які склаўся на базе савецкай / постсавецкай ідэалогіі. Падкрэслена метадалагічная эвалюцыя ў Рэспубліцы Беларусь (у даследаваннях выкарыстоўваецца вусная гісторыя). У заключэнні прапануецца пашырыць метадалагічнае поле гістарычных даследаванняў, уключыўшы тэорыі ў галіне памежжа. Трэба меркаваць, што такая дысцыплінарная адкрытасць абодвух бакоў дазволіць злагодзіць спрэчку, а польска-беларускія даследаванні стануць кампатыбільнымі.
Źródło:: Studia Białorutenistyczne; 2020, 14; 71-86
1898-0457
Pojawia się w:: Studia Białorutenistyczne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 9.

Tytuł:: Polesie: Frontier of Archaic Traditions (on the Example of Polish, Belarusian and Ukrainian Family Rituals)
Polesie: pogranicze archaicznych tradycji (na przykładzie polskiej, białoruskiej i ukraińskiej obrzędowości rodzinnej)
Autorzy:: Kondratiuk, Olena
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/1837736.pdf
Data publikacji:: 2020
Wydawca:: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:: child
death
baptized parents
window
cradle
Polesie
dziecko
śmierć
ochrzczeni rodzice
okno
kołyska
дзіця
смерць
хросныя бацькі
акно
калыска
Палессе
Opis:: Polesie remains the interest of ethnologists and anthropologists to this day since it has allowed us to record the rudiments of archaic rites including ones from the family cycle. Modern socio-humanitarianism gives preference to the study of certain realities in limited areas. Therefore, the theme concerning the reasons and ways of protecting children from premature death in Polesie is still relevant today. The goal of the author is to analyse the main reasons for these premature deaths and consider ways of protecting children from premature death; the role and significance of verbal formulas; subjects markers and home loci was used during this process. The object of the research is the rituals of the family cycle as a component of folk culture of the inhabitants of Polesie. The subject of the research – magic ways to protect a baby. Methodological basis of the work is in the principles of objectivity and historicism. The methods of comparative and structural-functional analysis were used to process field and archival, ethnographic and folklore material. The source base of the research consists of author’s field materials and recordings of other scientists of the State Scientific Centre for Cultural Heritage Protection from Technogenic Catastrophes during complex historical-ethnographic expeditions within the territory of Polesie. Traditional ways of protecting a child were aimed at deceiving death via different rituals. Most of them were related to the choice of God parents, a name of a child, immitation of child purchase-sale, baby transfer through the window, burring of a child with a cradle, etc.
Polesie przyciąga obecnie uwagę etnologów i antropologów, gdyż wciąż pozwala na utrwalenie reliktów archaicznych obrzędów, w tym z cyklu życia rodzinnego. Nowoczesne podejście społeczno-humanistyczne oddaje przewagę badaniom konkretnych realiów w otaczającego człowieka świata w poszczególnych regionach. Autor artykułu podejmuje wciąż aktualną tematykę, która dotyczy przyczyn przedwczesnej śmierci w wieku dziecięcym i sposobów ochrony małoletnich przed nią w tradycyjnej kulturze ludowej na Polesiu. Celem pracy jest analiza przyczyn śmiertelności oraz podstawowych rytuałów magicznych związanych z ochroną dzieci przed przedwczesną śmiercią; analiza roli i znaczenia formuł słownych; analiza markerów przedmiotowych i „miejsc wspólnych” w tym procesie. Przedmiotem badań są obrzędy rodzinne jako składnik kultury ludowej mieszkańców Polesia. Podstawą metodologiczną pracy są zasady obiektywizmu i historyzmu. Do opracowania materiałów pochodzących z badań terenowych, archiwalnych, etnograficznych i folklorystycznych wykorzystano metody analizy porównawczej i strukturalno-funkcjonalnej. Bazę źródłową badań stanowią materiały zebrane w terenie przez autora oraz nagrania innych naukowców z Państwowego Naukowego Centrum Ochrony Dziedzictwa Kulturowego przed Katastrofami Technologicznymi, wykonanymi podczas kompleksowych wypraw historyczno-etnograficznych na terenie Polesia. Ludowe sposoby ochrony dziecka przed chorobą i śmiercią miały na celu jej „oszukanie” poprzez magiczne rytuały. Większość z nich wiąże się z wyborem rodziców chrzestnych, imieniem dziecka, imitacją kupna-sprzedaży dziecka, przeniesieniem dziecka przez okno, pochówkiem z kołyską itp.
Палессе па сённяшні дзень прыцягвае ўвагу этнолагаў і антраполагаў, паколькі дагэтуль дазваляе фіксаваць рудыменты архаічных абрадаў, у тым ліку і з сямейнага цыкла. Сучасны сацыяльна-гуманітарны падыход аддае перавагу вывучэнню пэўных рэалій канкрэтных фрагментаў навакольнага свету ў канкрэтных рэгіёнах. Аўтар артыкула разглядае актуальную і сёння тэму, якая датычыць прычынаў заўчаснай смерці дзяцей і спосабаў абароны ад яе ў традыцыйнай народнай культуры на тэрыторыі Палесся. Мэтай працы з’яўляецца аналіз прычынаў смертнасці і асноўных магічных рытуалаў, звязаных абаронай малалетніх ад заўчаснай смерці; аналіз ролі і значэння вербальных формулаў; аналіз прадметных маркераў і “агульных месцаў” у гэтым працэсе. Абʼектам даследавання з’яўляюцца абрады сямейнага цыкла як кампанент народнай культуры жыхароў Палесся. Метадалагічнай асновай працы з’яўляюцца прынцыпы аб’ектыўнасці і гістарызму. Для апрацоўкі палявых, архіўных, этнаграфічных і фальклорных матэрыялаў выкарыстоўваліся метады параўнальнага і структурна-функцыянальнага аналізаў. Базу даследавання складаюць уласныя палявыя матэрыялы аўтара, а таксама запісы іншых навукоўцаў Дзяржаўнага навуковага цэнтра аховы культурнай спадчыны ад тэхнагенных катастроф, зробленыя падчас комплексных гісторыка-этнаграфічных экспедыцый на тэрыторыі Палесся. Народныя спосабы аховы дзіцяці ад хвароб і смерці былі накіраваны на „падман” смерці з дапамогай магічных рытуалаў. Большасць з іх звязаны з выбарам хросных бацькоў, імем дзіцяці, імітацыяй куплі-продажу дзіцяці, пераносам немаўляці праз акно, пахаваннем з калыскай і г.д.
Źródło:: Studia Białorutenistyczne; 2020, 14; 103-116
1898-0457
Pojawia się w:: Studia Białorutenistyczne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 10.

Tytuł:: Przeszłość oczami mieszkańców białorusko-litewsko-polskiego pogranicza (na przykładzie wybranych wsi rejonu miadzielskiego i wołożyńskiego)
Autorzy:: Żebrowska, Anna
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/624924.pdf
Data publikacji:: 2018
Wydawca:: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:: Valozhyn district, Miadziel district, oral history, memories, communicative memory, Polish-Belarusian-Lithuanian borderland
rejon wołożyński, rejon miadzielski, historia mówiona, wspomnienia, pamięć komunikatywna, pogranicze polsko-białorusko-litewskie
Валожынскі райн, Мядзельскі раён, вусная гісторыя, успаміны, ка- мунікатыўная памяць, польска-беларуска-літоўскае памежжа
Opis:: The article is devoted to oral memories of the residents of the Polish–Belarusian-Lithuanian borderland of the Central and Western Belarus (Valozhyn and Miadziel districts), where the author has been conducting her research since 2010. The focus of the analysis is brought to the memories of representatives of the generation born in the 1920s and 1930s and living in the area since then. The oral history of the people native to these regions goes back several historical periods. This includes the inter-war period, the Second World War and the post-war years, all reconstructed on the basis of selected fragments of biographical narratives. The research shows that, in the communicative memory of the inhabitants of the area, the pre-war period evokes positive images associated with the Second Polish Republic, whereas negative memories are related to the advent of the Soviet government. The accounts from the period of the Second World War depict both the German soldiers and the partisans, and their interactions with the local population. Another difficult experience were the post-war years, which brought about exile, forced collectivization, repression of religious beliefs and the destruction of Polish documents. The analysis of the material gathered allows for a deeper understanding of the reality of life in conditions marked by shifting borders and state changes, and allows us to reconstruct the traditional world of the inhabitants of these villages. The preserved memories of the living witnesses constitute valuable research material, which often contradicts well-established historical facts.
Artykuł poświęcony jest ustnym wspomnieniom mieszkańców pogranicza polsko-białorusko- litewskiego (rejon wołożyński, rejon miadzielski w Centralnej Białorusi), gdzie od 2010 r. autorka prowadzi badania terenowe. Przedmiotem rozważań jest pamięć pokolenia urodzonego w latach 20.–30. XX w., od dawna mieszkającego na wymienionym obszarze. Historie mówione autochtonów dotyczą kilku okresów historycznych. To przede wszystkim okres międzywojenny, czasy II wojny światowej i lata powojenne, które zostały zrekonstruowane na podstawie fragmentów narracji biograficznych. Z badań wynika, że czas przedwojenny w świadomości społecznej mieszkańców wiąże się z pozytywnymi wspomnieniami II Rzeczpospolitej i negatywnymi dotyczącymi obcowania z władzą sowiecką. Obrazy z II wojny światowej przedstawiają żołnierzy niemieckich i partyzantów oraz ich relacje z miejscową ludnością. Lata powojenne, które przyniosły mieszkańcom przymusową kolektywizację, zesłania, prześladowanie wiary i niszczenie polskich dokumentów, zapisały się w pamięci badanych jako kolejne trudne doświadczenie. Analiza zgromadzonego materiału daje możliwość zrozumienia autochtonicznej ludności w warunkach przesunięcia granic, zmian politycznych oraz pozwala zrekonstruować tradycyjny świat mieszkańców badanych wsi. Wspomnienia wciąż żyjących świadków historii stanowią ważne źródło informacji, które niejednokrotnie wchodzi w konfrontację z uznanymi faktami historycznymi.
Артыкул прысвечаны вусным успамінам жыхароў польска-беларуска-літоўскага пагранічча (валожынскі і Мядзельскі раёны ў Цэнтральнай Беларусі), дзе з 2010 г. намі праводзяцца палявыя даследаванні. Развагі засяроджаны на памяці найстарэйшага па- калення, народжанага ў 20–30-я гг. ХХ ст., якое з дзеда-прадзеда жыве на даследава- най тэрыторыі. Вусная гісторыя старажылаў ахопліваe некалькі гістарычных перыядаў. Гэта, перш за ўсё, вобразы міжваеннага перыяду, часоў другой сусветнай вайны і пас- ляваенных гадоў, якія прадстаўляюцца ў артыкуле пры дапамозе выбаркі фрагментаў біяграфічных нарацый. Даваенны час у калектыўнай памяці аўтахтоннага насельніцтва характарызуецца станоўчымі ўспамінамі пра жыццё ў ІІ Рэчы Паспалітай, і адмоўнымі, звязанымі з прыходам саветаў. Карціны другой сусветнай вайны вагаюцца паміж апі- саннямі нямецкага войска і партызанаў, а таксама іх узаемаадносінамі з мясцовым на- сельніцтвам. Пасляваенныя гады прынеслі аўтахтонам чарговае выпрабаванне, напр. прымусовая калектывізацыя, ссылкі, забарона веры і канфіскацыя польскіх дакумен- таў. Аналіз матэрыялу дае магчымасць лепш зразумець вясковых жыхароў ва ўмовах тэрытарыяльных, палітычных і сацыяльных пераменаў, а таксама дапамагаюць зазір- нуць у іх традыцыйны свет. Захаваныя ўспаміны жывых сведкаў гісторыі – гэта багаты матэрыял, які часта ўступае ў канфрантацыю з прызнанымі гістарычнымі фактамі.
Źródło:: Studia Białorutenistyczne; 2018, 12
1898-0457
Pojawia się w:: Studia Białorutenistyczne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 11.

Tytuł:: Паэзія Адама Асныка ў кантэксце беларускай культурна-гістарычнай парадыгмы
Poezja Adama Asnyka w kontekście białoruskiego paradygmatu kulturowo-historycznego
Autorzy:: Brusewicz, Anatol
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/32222667.pdf
Data publikacji:: 2022
Wydawca:: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:: Adam Asnyk
cultural and historical paradigm
Belarusian-Polish literary borderland
paradygmat kulturowo-historyczny
białorusko-polskie pogranicze literackie
Адам Аснык
культурна-гістарычная парадыгма
беларуска-польскае літаратурнае памежжа
Opis:: The purpose of the article is to study the artistic features of the lyrics of Adam Asnyk, analyse the ideological and aesthetic foundations of his creative method and poetic style, as well as scientific understanding of the place and role of this outstanding representative of Polish literature within the Belarusian cultural and historical paradigm. To achieve this goal, on the example of individual poems, the methods of artistic interpretation by the poet of a number of issues that worried both him and Polish society in the era of post-romanticism were shown. It should be noted that A. Asnyk was a native of the so-called „Russian” Poland – those regions that, after the partition of the Polish–Lithuanian Commonwealth, together with the lands of the Grand Duchy of Lithuania (Belarusian lands), became part of the Russian Empire. This fact becomes not only one of the main factors that influenced the formation of the creative consciousness of A. Asnyk himself, but also the key to explaining how and why his poetry found a response from Belarusian writers – Yanka Luchina, Yanka Kupala, Zoska Veras, Yanka Bryl. Also, the genuine interest of Belarusians in the Polish author is explained by common cultural and historical values and traditions, a similar orientation towards representatives of the previous era (Adam Mitskevich, Juliush Slovatsky, Andrzej Toviansky) with simultaneous rejection of some principles of romantic art.
Celem artykułu jest analiza stylu poetyckiego liryki Adama Asnyka, opis podstaw ideowo-estetycznych jego metody twórczej, a także określenie miejsca i roli tego wybitnego przedstawiciela literatury polskiej w nawiązaniu do białoruskiego paradygmatu kulturowo-historycznego. Na podstawie wybranych utworów literackich autor wskazuje interpretacje artystyczne Asnyka szeregu zagadnień, które niepokoiły zarówno jego samego, jak i społeczeństwo polskie w dobie postromantyzmu. Należy zauważyć, że A. Asnyk pochodził z tzw. „ruskiej” Polski, tj. regionów, które w wyniku zaborów Rzeczypospolitej wraz z Wielkim Księstwem Litewskim (ziemie białoruskie) weszły w skład Imperium Rosyjskiego. Fakt ten był nie tylko jednym z głównych czynników, które wpłynęły na kształtowanie się świadomości twórczej samego A. Asnyka, ale także kluczem do wyjaśnienia, jak i dlaczego wiersze poety wywarły wpływ na białoruskich pisarzy – Janka Łuczynę, Janka Kupałę, Zośkę Wieras, Janka Bryla. Ponadto znaczące zainteresowanie Białorusinów polskim autorem można objaśnić wspólnymi polsko-białoruskimi wartościami i tradycjami kulturowo-historycznymi, a także nawiązaniem do przedstawicieli poprzedniej epoki (Adama Mickiewicza, Juliusza Słowackiego, Andrzeja Towiańskiego) przy jednoczesnym odrzuceniu niektórych zasad estetycznych epoki romantyzmu.
Мэтай артыкула з’яўляецца вывучэнне мастацкіх асаблівасцей лірыкі Адама Асныка, аналіз ідэйна-эстэтычных асноў яго творчага метаду і паэтычнага стылю, а таксама навуковае асэнсаванне месца і ролі гэтага яркага прадстаўніка польскай літаратуры ўнутры беларускай культурна-гістарычнай парадыгмы. Для рэалізацыі дадзенай мэты на прыкладзе асобных вершаў былі паказаны спосабы мастацкай інтэрпрэтацыі паэтам шэрагу пытанняў, якія хвалявалі і яго самога, і польскае грамадства ў эпоху пострамантызму. Варта заўважыць, што А. Аснык з’яўляўся выхадцам з так званай „рускай” Польшчы – тых рэгіёнаў, якія пасля падзелу Рэчы Паспалітай разам з землямі Вялікага Княства Літоўскага (беларускімі землямі) увайшлі ў склад Расійскай імперыі. Гэты факт становіцца не толькі адным з галоўных фактараў, якія паўплывалі на асаблівасць фармавання творчай свядомасці самога А. Асныка, але і ключом да тлумачэння, як і чаму яго паэзія знаходзіла водгук у беларускіх літаратараў – Янкі Лучыны, Янкі Купалы, Зоські Верас, Янкі Брыля. Таксама непадробная цікавасць беларусаў да польскага аўтара тлумачыцца агульнымі культурна-гістарычнымі каштоўнасцямі і традыцыямі, аналагічнай арыентацыяй на прадстаўнікоў папярэдняй эпохі (Адама Міцкевіча, Юльюша Славацкага, Анджэя Тавяньскага) з адначасовым непрыманнем некаторых прынцыпаў рамантычнага мастацтва.
Źródło:: Studia Białorutenistyczne; 2022, 16; 115-131
1898-0457
Pojawia się w:: Studia Białorutenistyczne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 12.

Tytuł:: Antroponimia Białostocczyzny w badaniach profesora Michała Sajewicza
Anthroponymy of the Bialystok region in the Research of Professor Michal Sajewicz
Autorzy:: Złotkowski, Piotr
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/32222659.pdf
Data publikacji:: 2022
Wydawca:: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:: onomastics
anthroponymy
Polish-East Slavic language borderland
Bialystok region
Michal Sajewicz
onomastyka
antroponimia
polsko-wschodniosłowiańskie pogranicze językowe
Białostocczyzna
Michał Sajewicz
анамастыка
антрапаніміка
польска-ўсходнеславянскае моўнае пагранічча
Беласточчына
Міхал Саевіч
Opis:: Celem artykułu jest ukazanie wkładu Michała Sajewicza w rozwój badań nad współczesną i historyczną antroponimią Białostocczyzny. Badacz jest znanym i cenionym językoznawcą, związanym naukowo z Uniwersytetem Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Slawista opublikował monografię oraz 28 artykułów naukowych o tematyce antroponimicznej. Z niniejszego opracowania wynika, że zainteresowania profesora skupiają się na następujących kategoriach nazw osobowych: imionach, nazwiskach, przezwiskach oraz marytonimach, z terenu obecnego powiatu hajnowskiego w województwie podlaskim. Na podstawie analizy dorobku badawczego językoznawcy można stwierdzić, że przedmiotem jego szczegółowych dociekań onomastycznych są: 1) imiona mieszkańców Kleszczel i okolicznych wsi w XVI–XVIII w., 2) imiona absolwentów Liceum Ogólnokształcącego z Białoruskim Językiem Nauczania w Hajnówce od lat 50. do 90. XX w., 3) nazwiska patronimiczne z formantem -uk w powiecie hajnowskim 4) przezwiska mieszkańców Lewkowa Starego i okolic oraz 5) nazwy żon w gwarach białoruskich okolic Narewki. W niniejszym tekście starano się również ukazać w jakim stopniu w badaniach polsko-wschodniosłowiańskiego pogranicza językowego prowadzonych przez slawistę, znalazły odbicie uwarunkowania historyczne, geograficzne, etniczne, wyznaniowe, kulturowe i socjologiczne. Dokonany tu przegląd osiągnięć badawczych Michała Sajewicza upoważnia do stwierdzenia, że wniósł on duży wkład w badania nad antroponimią Białostocczyzny.
Мэтай артыкула з’язляецца паказаць значэнне навуковых даследаванняў Міхала Саевіча ў галіне сучаснай і гістарычнай антрапаніміі Беласточчыны. М. Саевіч – вядомы і прызнаны мовазнаўца, які на працягу доўгага часу працаваў ва Ўніверсітэце Марыі Кюры-Складоўскай у Любліне. Славіст апублікаваў манагарафію і 28 навуковых артыкулаў на тэму антрапанімікі. З дадзенага нарысу вынікае, што навуковыя зацікаўленні даследчыка засяродзіліся на наступных катэгорыях асабовых назваў: імёнах, прозвішчах, мянушках, а таксама назвах замужніх жанчын на тэрыторыі Гайнаўскага павета Падляшскага ваяводства. На падставе аналізу вынікаў даследаванняў мовазнаўцы аўтар артыкула сцвярджае, што прадметам дэталёвых анамастычных разважанняў М. Саевіча з’яўляюцца: 1) імёны жахароў Кляшчэляў і навакольных вёсак у XVI–XVIII стст., 2) імёны выпускнікоў Агульнаадукацыйнага ліцэя з беларускай мовай навучання ў Гайнаўцы ў перыяд 1950–1999 гг., 3) патранімічныя прозвішчы з фармантам -ук у Гайнаўскім павеце, 4) мянушкі жыхароў Ляўкова Старога і наваколля, 5) назвы жон у беларускіх гаворках наваколля Нарэўкі. У дадзеным тэксце ўвага звяртаецца таксама на тое, у якой ступені ў даследаваннях польска-ўсходнеславянскага моўнага памежжа, што славістам разглядалася, адлюстраваны гістарычныя, геаграфічныя, этнічныя, культурныя і сацыялагічныя ўмовы, а таксама веравызнанне жыхароў. Прадстаўлены чытачу агляд навуковых дасягненняў Міхала Саевіча дазволіў аўтару сцвердзіць, што люблінскі славіст зрабіў значны ўклад у даследаванні антрапанімікі Беласточчыны.
The aim of this article is to present the contribution of Michal Sajewicz to the development of research on the contemporary and historical anthroponymy of the Bialystok region. The researcher is a well-known and respected linguist, scientifically associated with the Maria Curie-Skłodowska University in Lublin. The Slavist published a monograph and 28 scientific articles on anthroponymy. This study shows that the Professor's interests focus on the following categories of personal names: first names, surnames, nicknames and marytonyms, from the area of the present Hajnówka district in the Podlasie voivodeship. On the basis of analysis of the Linguist's research achievements, it can be concluded that the subjects of his detailed onomastic investigations are: 1) first names of Kleszczele and surrounding villages residents in the 16th-18th centuries, 2) first names of graduates of the Secondary School with the Belarusian Language of Teaching in Hajnówka from the 50's to the 90's of the 20th century, 3) patronymics surnames with a formant -uk in the Hajnówka district 4 ) nicknames of Lewkowo Stare and the surrounding area residents, and 5) names of wives in the Belarusian dialects of the vicinity of Narewka. In his linguistic research, Michal Sajewicz also addresses issues related to history, sociology and religious diversity of the Polish-East Slavic language borderland. Their results were published in the monograph and 28 scientific articles. This text also attempts to show to what extent the historical, geographic, ethnic, religious, cultural and sociological conditions were reflected in the research on the Polish-East Slavic language borderland conducted by the Slavist. The review of Michal Sajewicz’s research achievements presented here allows us to state that he made a significant contribution to research on the anthroponymy of the Bialystok region.
Źródło:: Studia Białorutenistyczne; 2022, 16; 277-287
1898-0457
Pojawia się w:: Studia Białorutenistyczne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 13.

Tytuł:: Маркеры этнічнай ідэнтычнасці жыхароў Віленшчыны (па матэрыялах палявых этнаграфічных экспедыцый пачатку ХХІ ст.)
Markery tożsamości etnicznej mieszkańców Wileńszczyzny (na materiale etnograficznych wypraw terenowych z początku XXI wieku)
Autorzy:: Vnukovich, Yury
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/32222761.pdf
Data publikacji:: 2023
Wydawca:: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:: ethnicity
identity
markers of distinctiveness
Belarusian-Lithuanian borderland
Vilnius region
etniczność
tożsamość
wyznaczniki odrębności
pogranicze białorusko-litewskie
Wileńszczyzna
этнічнасць
ідэнтычнасць
маркеры адрознасці
беларуска-літоўскае памежжа
Віленшчына
Opis:: The article presents an analysis of ways to articulate one's and another's ethnic identity of the inhabitants of Vilnius region on the basis of linguistic, territorial and religious markers of distinctiveness. The research is based on the ethnographic fieldwork materials collected in 2007-2011. Language is the most significant marker of ethnic identity in the Belarusian-Lithuanian borderland, where it is difficult to find other contrasting cultural differences between Lithuanians, Poles and Belarusians. For example, in Vilnius region Lithuanians are most often identified by local Slavic-speaking residents on the basis of this feature. However, in the case of people who speak a regional variant of the Belarusian language in Vilnius region, we are dealing with an ethnic anomaly or liminal category – often referred to as locals (“people from here”). Residents who consider themselves Poles call their language simple (prostaya mova). For them, it is no longer a direct marker of ethnicity. In this case, other determinants become markers of identity. First of all, it is the territory of origin and religion that situationally signal the ethnic boundaries between Lithuanians, Poles and Belarusians of Vilnius region.
W artykule przedstawiona jest analiza sposobów na artykułowanie swojej i cudzej tożsamości etnicznej mieszkańców Wileńszczyzny na podstawie językowych, terytorialnych i religijnych wyznaczników odrębności. Badanie opiera się na etnograficznych materiałach terenowych zebranych na początku XXI wieku. Język jest najważniejszym markerem tożsamości etnicznej na pograniczu białorusko-litewskim, gdzie ciężko jest odnaleźć inne kontrastujące odrębności kulturowe między Litwinami, Polakami i Białorusinami. Na przykład Litwini są najczęściej identyfikowani przez lokalnych mieszkańców słowiańskojęzycznych na podstawie akurat tej cechy. Natomiast w przypadku osób posługujących się regionalną odmianą języka białoruskiego na Wileńszczyźnie mamy do czynienia z anomalią etniczną lub kategorią liminalną, często określaną jako tutejsi. Mieszkańcy, którzy uważają się za Polaków, nazywają swój język prostym. Dla nich nie jest on już bezpośrednim wyznacznikiem przynależności etnicznej. W tym przypadku inne wyznaczniki stają się markerami tożsamości. Przede wszystkim jest to terytorium pochodzenia i religia, które sytuacyjnie sygnalizują etniczne granice między Litwinami, Polakami i Białorusinami Wileńszczyzny.
У артыкуле разглядаецца, як жыхары Віленшчыны артыкулююць сваю і чужую этнічную ідэнтычнасць, выкарыстоўваючы моўныя, тэрытарыяльныя і рэлігійныя маркеры адметнасці. Даследаванне выканана на падставе палявых этнаграфічных матэрыялаў, сабраных у пачатку ХХІ ст. Мова з’яўляецца найважнейшым маркерам этнічнай ідэнтычнасці на беларуска-літоўскім памежжы, дзе мы не знаходзім іншых кантрасных культурных адрозненняў паміж літоўцамі, палякамі і беларусамі. Напрыклад, літоўцы часцей за ўсё ідэнтыфікуюцца мясцовымі славянамоўнымі жыхарамі паводле гэтай прыкметы. Аднак у выпадку з носьбітамі рэгіянальнага варыянта беларускай мовы на Віленшчыне мы сутыкаемся з этнічнай анамаліяй або лімінальнай катэгорыяй, якая нярэдка вызначаецца як тутэйшыя. Сваю мову мясцовыя жыхары, якія лічаць сябе палякамі, называюць простай і для іх яна ўжо не з’яўляецца прамым індыкатарам этнічнай прыналежнасці. У гэтым выпадку маркіруючае значэнне набываюць іншыя прыкметы ідэнтычнасці – найперш тэрыторыя паходжання і рэлігія, якія сітуацыйна сігналізуюць пра этнічныя межы паміж літоўцамі, палякамі і беларусамі Віленшчыны.
Źródło:: Studia Białorutenistyczne; 2023, 17; 65-87
1898-0457
Pojawia się w:: Studia Białorutenistyczne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Informacja

Wyszukujesz frazę "pogranicze" wg kryterium: Wszystkie pola

Źródło danych

Dostawca treści

Kolekcja

Rok wydania

Wydawca

Temat

Autor

Typ dokumentu

Język