Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

Wyszukujesz frazę "Self-government" wg kryterium: Temat


Tytuł:
O znaczeniu tradycyjnej konstrukcji prawnej samorządu terytorialnego w warunkach współczesności
On the importance of the traditional legal structure of local self-government in contemporary times
Autorzy:
Niewiadomski, Zygmunt
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1036874.pdf
Data publikacji:
2020-12-30
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
public administration
local self-government
local self-government transformation
local self-government in the legal sense
local self-government in the political sense
social functions of local self-government
tasks of local self-government
supervision over local self-government
administracja publiczna
samorząd terytorialny
przekształcenia samorządu terytorialnego
samorząd terytorialny w znaczeniu prawnym
samorząd terytorialny w znaczeniu politycznym
społeczne funkcje samorządu terytorialnego
zadania samorządu terytorialnego
nadzór nad samorządem terytorialnym
Opis:
Samorząd terytorialny w naukach prawnych był do niedawna przedmiotem badań jako konstrukcja prawna (wyodrębniona wspólnota lokalna samodzielnie wykonująca funkcje administracji publicznej). Podjęcie przez samorząd nadto innych funkcji właściwych współczesności spowodowało zmianę akcentów badawczych. Na plan pierwszy wysuwają się nowe funkcje samorządu, wykraczające poza administrację publiczną (działalność na rzecz dobra wspólnego i społeczeństwa obywatelskiego). Stają się one niekiedy głównym elementem definiującym samorząd terytorialny, osłabiając dotychczasową główną funkcję samorządu w znaczeniu prawnym (wykonywanie administracji publicznej). To zaś rodzi niebezpieczeństwo traktowania samorządu jako zjawiska wyłącznie politycznego, wychodząc naprzeciw działaniom osłabiającym pozycję samorządu terytorialnego, zwłaszcza w państwach autorytarnych, rządzonych przez partie populistyczne.
Until recently, the institution of local self-government has been studied in the legal sciences as a legal structure (a separate local community autonomously performing public administration functions). The fact that local government has embraced other functions applicable in contemporary times has resulted in a shift in research focus. New functions of self-government, going beyond public administration (acting for the common good and civil society), have come to the fore. These functions sometimes tend to become the main element in the definition of local self-government, weakening the existing main function of self-government in the legal sense (the exercise of public administration). This, in turn, creates the danger of self-government being treated as a purely political phenomenon, thus seeking to weaken the position of local self-government, in particular in authoritarian states ruled by populist parties.
Źródło:
Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny; 2020, 82, 4; 35-47
0035-9629
2543-9170
Pojawia się w:
Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Przyszłość samorządu po 25 latach
The future of self-government twenty-five years on
Autorzy:
Dziekoński, Olgierd
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/693349.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
self-government
reform
Polska
samorząd
reforma
Polska
Opis:
In 2015 we celebrate the twenty-fifth anniversary of the first free local elections to self-governing bodies. Those elections activated local citizens initiatives and greatly contributed to the transformation in our social awareness, leading to real change in Poland’s political regime. The underlying rationale of free local elections, however, was the package of laws adopted on 8 March 1990 which created real self-government, enabled the elections to commune and municipality councils of 27 May 1990 and introduced a new dynamic to the process of the decentralisation of the state. Changes are always the result of dreams and our ability to realise them. It is possible to make them if there exist organisational structures and institutions which allow such changes to be made. The need for political transformation had long been felt and deliberated on by those involved in spatial development or and for whom the state monopoly status quo was unacceptable. To quote the late and much missed Professor Jerzy Regulski, the implementation of self-governance was departure from the monopoly of central government, which in turn meant an actual change in the political regime. The reform of 1990 broke up five monopolies of an authoritarian state which had existed in Poland since the end of the World War II: the political monopoly of one party, of centralised power, of uniform state ownership, of public finances and the state budget, and of the uniform public administration of the state. However, it must always be remembered that the possibility of realising dreams of a change in the nature of the state was shaped in the first triumphant stage of the Solidarity period in 1989, and later became a stable basis for the future in the resolution of the First National Congress of Solidarity Delegates and in the ‘Samorządna Rzeczpospolita’ (A Self-governing Republic) document. The success of the real change of 1990 was rooted in the long term determination and persistence of those whose personal experiences were involved in the quest for rationality in land management. Both Professor Jerzy Regulski and Professor Michał Kulesza drew their inspiration to change the political regime from the need to ensure that society worked in a way that would allow the local needs and initiatives be articulated, and inhabitants having the ability to take concrete decisions about the surrounding environment. In this way, the existing possibility of active involvement in local initiatives, incapable of being realised in the former political system, would become a reality and the citizens would be able to make collective decisions about their local area. This would also give a chance to oppose formally the investment logic resulting from the central planning of those times. The analytic work aimed at the transformation of the political regime that Professor Regulski started in the 1970s during his employment at the University of Lodz were subsequently continued at the Economic Institute of the Polish Academy of Sciences and led to the formation of a group of individuals for whom self-governance became a core value of the new regime and a way of looking at the modern state. The change that took place in 1990 was the beginning of the building of a de-centralised, modern state, the status of which was subsequently confirmed when Poland adopted the Council of Europe Framework Convention for the European Charter of Local Self-Government. Self-government is never an institution whose constitution is ever finished. This was shown during the reform carried out by Prime Minister Jerzy Buzek’s government, which continued the break-up of the monopoly of power and implemented subsidiarity principles at the regional level enabling them to exercise powers locally, in newly created districts (powiat), as well as in the later legislative changes pertaining to the regulations governing the election of mayors (wójt or burmistrz) or the work of the Komisja Wspólna Rządu i Samorządu (Joint Committee of the Government and Self-Government). Today, after 25 years of our experience with self-government, we are much more aware of the changes needed in the self-governing system. They include the strengthening of actual independence of self-government achieved through the ensured free choice of the manner in which self-government bodies will carry out their tasks, guaranteed revenues and the possibility given to commune and municipality authorities of exercising real influence on their size, improved cooperation between communes and municipalities (gmina) and districts (powiat), and, fore and foremost, by ensuring all citizens a chance of co-decision on matters which directly affect them. Changes in the regime of self-governance are a consequence of its assessment by external, independent experts but are also motivated by the natural dynamics of the changes resulting from the very essence of self-governance and its institutions, communes and municipalities (gmina), districts (powiat) and regions (voivodships). In 2010 associations of self-governing units realised the need for change and amendments to the law on self-governance. Thus, they formulated a number of proposals which were included in a document called ‘Requests to the President of the Republic of Poland to commence work on the white book of territorial self-government in the year of the 20th anniversary.’ This document initiated work on a draft law which in 2013 became the subject of a legislative initiative put forward by President Bronisław Komorowski. The purpose of the new law on the collaboration of self-governing bodies in local and regional development is to strengthen the role of the citizen as well as the community in the work of self-government in Poland. The effort that Professors Jerzy Regulski and Michał Kulesza in their capacity as Advisors to President Komorowski put into the legislative work remains invaluable. It is believed that the involvement of individual citizens constitutes the strength of self-government and is a guarantee of its role at the service and in the interest of communities, individual inhabitants and businesses. Hence the need for enhanced collaboration and the partnership of different bodies of self-government and the increased involvement of citizens. There is draft law that contains regulations supporting these activities. Under the draft law, a local referendum is seen as an important tool to ensure the participation of citizens in decision-making processes, including those concerning local development plans. Local referenda should constitute a mechanism used to solve local issues of material importance to residents. Their result should be binding regardless of the turnout. Self-governance helps to create and strengthen the natural inclination of individuals to act together in areas where because of their social, business or cultural ties, a local community spirit develops. In today’s world of global challenges and competition, we are looking for a space for the individual which provides a feeling of security. Another important value of self-governance is the possibility of creating affiliations with a community as well as individual entrepreneurship, social activity and a regard for the collective memory of the symbols of a place. The ability to participate in community life is inseparable from the functioning of democracy at a local level, with the consultation process, election of public officers, or participation in referenda. Self-governance is a special value which gives each of us a chance to exercise a real influence on local matters. It therefore occupies a very special place where politics has a personal dimension. The variety of self-governance means at the same time a variety of development policies since there are different communities, with different emotions, different experiences or ability to participate in democratic management. This variety is a special asset in the process of the stabilisation of the state as a whole. The diversity of opinions and experiences, appointments to public office of citizens not affiliated to or necessarily recommended by any party creates the solid foundations of a democratic state. This feeling of freedom within self-governing communities must be continued and promoted. The authors of many of the texts published in this issue of Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny devoted to self-governance are, at the same time, authors of the transformation of Polish law and Poland’s administration in the last 25 years. Contributions submitted by, among others, Prof. dr hab. Irena Lipowicz, Prof. Jerzy Stępień, Prof. dr hab. Jerzy Buzek, Prof. dr hab. Leon Kieres or Prof. dr hab. Hanna Gronkiewicz-Waltz are the best proof of the capital importance that self-governance plays in a democratic state. I thank Professor Teresa Rabska and the editorial staff of Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny for their active involvement in questions of self-government from the very beginning. This issue is entirely devoted to a range of legal, economic and sociological aspects of new challenges facing self-government and its regime. Once again I thank them for such active involvement and participation in the jubilee celebrations of Self-Government and this special issue of the journal. We need self-governance not only to feel that we can influence decisions being made about local issues but also to be continually able to renew our confidence in institutions at a local level, and through their collaboration at the national level.
Źródło:
Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny; 2015, 77, 3; 17-22
0035-9629
2543-9170
Pojawia się w:
Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Trzydzieści lat funkcjonowania samorządu terytorialnego – nauka prawa administracyjnego wobec reform ustrojowych. Zagadnienia wprowadzające
Thirty years of local self-government functioning – the study of administrative law in the face of systemic reforms. Introductory issues
Autorzy:
Sługocki, Janusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1036865.pdf
Data publikacji:
2020-12-30
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
local self-government
self-government reform of 1990
Polska
study of administrative law
samorząd terytorialny
nauka prawa administracyjnego
reforma samorządowa
Opis:
Przeprowadzone w 1990 r. reformy obejmujące reaktywowanie samorządu terytorialnego stanowiły jeden z najważniejszych elementów przemian ustrojowych w naszym kraju i były one istotnym elementem działań reformatorskich w ramach realizacji trzech głównych celów transformacji ustrojowej po roku 1989: demokracja, wolny rynek, decentralizacja. Postulat przywrócenia samorządu terytorialnego znalazł się w 1981 r. w programie Solidarności i powrócono do niego podczas obrad Okrągłego Stołu w 1989. Wśród zwolenników i propagatorów tej idei w opozycji antykomunistycznej byli przedstawiciele nauki prawa administracyjnego, którzy przewidywali stworzenie całkowicie nowej instytucji, niemieszczącej się w ramach ustroju komunistycznego. Zakładano zatem jednoznaczne odrzucenie starego systemu władz lokalnych. Przeprowadzona w 1990 r. reforma samorządowa stanowiła jednocześnie potężny wstrząs dla nauki ustrojowego prawa administracyjnego, które utraciło swój przedmiot badań w postaci problematyki rad narodowych, traktowanych odtąd wyłącznie w kontekście „negatywnych doświadczeń”. Reaktywowaniu samorządu terytorialnego w 1990 r. towarzyszyły dyskusje i spory wokół koncepcji jego istoty, podstawowych założeń ustrojowych i szczegółowych zasad funkcjonowania. Reforma nie zakończyła się w 1990 r., gdyż prawo samorządowe charakteryzuje się znaczną dynamiką przemian dotyczących konkretnych rozwiązań, co znajduje swój wyraz w licznych nowelizacjach ustaw samorządowych. Kolejnym reformom towarzyszyła działalność ekspertów z zakresu nauki prawa administracyjnego. Jednocześnie odnotować należy znaczny rozwój nauki prawa administracyjnego w zakresie problematyki samorządowej.
The reforms carried out in 1990, which included the reactivation of local self-government, constituted one of the most important elements of the systemic transformation in our country. They were also an important element of the reform measures undertaken to implement the three main goals of the political transformation after 1989: democracy, the free market and decentralization. The postulate of restoring local self-government was included in the Solidarity programme in 1981, and it was the subject of renewed focus during the Round Table talks in 1989. Among the supporters and propagators of this idea in the anti-communist opposition were representatives of the study of administrative law, who envisioned the creation of a completely new institution that would not be indebted to the communist regime. It was therefore assumed that the old system of local authorities had been rejected. The self-government reform carried out in 1990 was at the same time a powerful shock to the study of systemic administrative law, which lost its subject of research, namely the issues of national councils, which from then on were treated only in the context of ‘negative experiences’. The reactivation of the local self-government in 1990 was accompanied by discussions and disputes on the concept of its essence, basic political assumptions and detailed rules of functioning. However, the reform did not come to an end in 1990, as local government law is characterized by a significant dynamic of changes concerning specific solutions, which is reflected in numerous amendments to local government laws. Subsequent reforms were accompanied by the activities of experts in the field of administrative law. At the same time, one should note significant development in the study of administrative law with regard to the consideration of local self-government issues.
Źródło:
Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny; 2020, 82, 4; 9-20
0035-9629
2543-9170
Pojawia się w:
Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Europejska karta samorządu lokalnego w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego
European Charter of Local Self-Government in judicial decisions of the Constitutional Tribunal
Autorzy:
Kieres, Leon
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/693358.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
European Charter of Local Self-Government
self-government
Constitutional Tribunal
Constitution
Europejska karta samorządu lokalnego
samorząd terytorialny
Trybunał Konstytucyjny
Konstytucja
Opis:
When it comes to deciding upon a review model of normative acts regulating the situation of self-government, the Constitutional Tribunal regards the Constitution as the main source of such a model. However, the Constitutional Tribunal also invokes provisions of the European Charter of Local Self-Government as the source of a review model of normative acts that regulate the situation of self-government. The latter, however, is done only to support the rationale of judgments based on the Constitution, thus in the process of a Constitutional Tribunal review of normative acts, the European Charter is an ancillary document. At the same time, it is permissible to exclude the provisions of the European Charter when it is impossible to determine a review model due to the fact that an issue regulated in the European Charter has not been addressed in the Constitution. The significance of this, however, may only become apparent in the future, if certain amendments to the Constitution have been made, resulting in a constitutional omission.
Trybunał Konstytucyjny uznaje Konstytucję za podstawowe źródło wzorców kontroli (konstytucyjne wzorce kontroli) aktów normatywnych (ustaw, przepisów prawa wydawanych przez centralne organy państwowe), stanowiących o sytuacji samorządu terytorialnego. Trybunał przywołuje również postanowienia Europejskiej karty samorządu lokalnego jako źródło wzorców kontroli aktów normatywnych, które regulują sytuację samorządu terytorialnego. Przywoływanie to ma jednak przede wszystkim charakter wspierający argumentację i jej wyniki, które Trybunał wywodzi z Konstytucji. Karta w trybunalskiej kontroli zgodności aktów normatywnych, stanowiących o sytuacji samorządu terytorialnego, pełni tym samym rolę aktu pomocniczego. Trybunał dopuszcza zarazem wyłączność Karty w tej kontroli, jeżeli Konstytucja nie pozwala na ustalenie wzorca kontroli w sytuacji zaniechania przez ustrojodawcę ujęcia w Konstytucji problemu, który został uregulowany w Karcie. Pogląd ten ma jednak znaczenie prospektywne i odnosi się do ewentualnych zmian w Konstytucji, które prowadziłyby do takiego konstytucyjnego zaniechania.
Źródło:
Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny; 2015, 77, 3; 79-99
0035-9629
2543-9170
Pojawia się w:
Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Jeszcze raz w sprawie metropolii
A return to the metropolis
Autorzy:
Dolnicki, Bogdan
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1036878.pdf
Data publikacji:
2020-12-30
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
metropolises
territory
local self-government
metropolia
terytorium
samorząd terytorialny
Opis:
O metropoliach pisano już wiele. Niestety do dziś nierozwiązany pozostał problem ustroju obszarów metropolitalnych. Pojawiają się zatem kolejne projekty zawierające propozycje rozwiązania tego problemu. Stale rosnące potrzeby mieszkańców oraz dążenie do podnoszenia jakości życia wywierają znaczący wpływ na sposoby zarządzania przestrzenią miejską. W polityce spójności na plan pierwszy wysuwa się spójność terytorialna, rozumiana jako możliwość współdziałania regionów i układów lokalnych. Przedmiotem oddziaływania staje się w takim ujęciu terytorium. Terytorium rozumiane jako dynamiczny, zmieniający się w czasie i przestrzeni układ różnorodnych powiązań, wykraczający poza istniejące podziały administracyjne.
Much has been written about metropolises. Unfortunately, the problem of the structure of metropolitan areas has yet to be resolved. Therefore, new projects which propose solutions to this problem continually appear. The justification for these works is that the growing needs of residents and their efforts to improve the quality of life have a significant impact on the issue of how best to manage urban areas. In cohesion policy, territorial cohesion comes to the fore, understood as the possibility of cooperation between regions and local systems. In this approach, it is territory that exerts an influence. Territory is thus understood as a dynamic arrangement of various connections, which changes in space and time, and goes beyond the scope of administrative division.
Źródło:
Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny; 2020, 82, 4; 65-81
0035-9629
2543-9170
Pojawia się w:
Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zaufanie do samorządu terytorialnego w Polsce – próba oceny
Trust in self-government in Poland: an attempt at an evaluation
Autorzy:
Wiśniewski, Marcin
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/693710.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
local government
self-government
trust in government
władza lokalna
samorząd terytorialny
zaufanie do władzy
Opis:
Trust in self-government is crucial for the effectiveness of the realisation of public tasks vested in self-government units. This article elaborates on trust in an authority, including a local authority. The most important part of the study is an attempt to assess the level of confidence in self-government in Poland. This confidence was measured in three ways: by analysing the results of public opinion polls, by investigating the turnouts in local elections, and by examining the credit ratings received by local government units. Each of the tests showed a systematic increase in confidence since the restoration of self-government in Poland in 1990.
Zaufanie do samorządu terytorialnego ma kluczowe znaczenie dla skuteczności podejmowanych przez jego jednostki działań w zakresie realizowania przypisanych zadań publicznych. W niniejszym artykule podjęto rozważania na temat zaufania do władzy, w tym do władzy samorządowej. Najważniejszy element opracowania stanowi jednak próba oceny poziomu zaufania do samorządu terytorialnego w Polsce. Pomiaru dokonano na trzy sposoby, analizując wyniki badań opinii publicznej, badając kształtowanie się frekwencji w wyborach samorządowych, a także wnioskując o jego poziomie na podstawie ratingów kredytowych uzyskanych przez jednostki samorządu. Każde z badań pokazało systematyczny wzrost zaufania od momentu przywrócenia samorządu terytorialnego w Polsce.
Źródło:
Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny; 2015, 77, 3; 321-334
0035-9629
2543-9170
Pojawia się w:
Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Komisja Wspólna Rządu i Samorządu Terytorialnego – w stronę upodmiotowienia samorządu terytorialnego
The Joint Committee of Government and Local Self-Government – towards the empowerment of local self-government
Autorzy:
Przedańska, Justyna
Szwast, Michał
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/693868.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
Joint Committee of Government and Local Self-Government; legislative initiative; empowerment of local self-government
Komisja Wspólna Rządu i Samorządu Terytorialnego; inicjatywa ustawodawcza; upodmiotowienie samorządu terytorialnego
Opis:
The Joint Committee of Government and Local Self-Government has been operating for over 25 years. It is an institution that was conceived as having an advisory capacity, as a unique instrument of dialogue between the government authority and local self-government. However, experience over the last four years has shown that the central authority has marginalized the role of the Joint Committee, ignoring it completely in the legislative process – the vast majority of changes in the powers of the self-government authorities were introduced through member bills, which do not require an opinion from the Joint Committee. In this article, the authors propose extensive reforms to empower local self-government through the empowerment of the Joint Committee. Its fundamental recommendations are to furnish the Joint Committee with the right of legislative initiative, the right to file a motion with the Constitutional Tribunal, and the introduction of a group legislative initiative to the governing authorities of local self-government units.
Komisja Wspólna Rządu i Samorządu Terytorialnego funkcjonuje już od ponad 25 lat. Jest to instytucja, która z założenia miała mieć charakter opiniodawczo-doradczy, stanowiąc swoisty instrument dialogu między władzą rządową a samorządem terytorialnym. Praktyka ostatnich czterech lat pokazuje jednak, że władza centralna zmarginalizowała rolę Komisji Wspólnej, pomijając ją zupełnie w procesie legislacyjnym – zdecydowana większość zmian dotyczących kompetencji władz samorządowych była wprowadzano poprzez projekty poselskie, które nie wymagają opinii Komisji Wspólnej. W prezentowanym artykule autorzy proponują szeroko zakrojoną reformę mającą na celu upodmiotowienie samorządu terytorialnego poprzez upodmiotowienie Komisji Wspólnej. Podstawowymi jej postulatami są: wyposażenie Komisji Wspólnej w prawo inicjatywy ustawodawczej, prawo do występowania z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego oraz wprowadzenie grupowej inicjatywy ustawodawczej dla organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego.
Źródło:
Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny; 2019, 81, 4; 165-178
0035-9629
2543-9170
Pojawia się w:
Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Aksjologia samorządu terytorialnego – in rebus angustis?
The axiology of territorial self-government – in rebus angustis?
Autorzy:
Lisowski, Piotr
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/693898.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
axiology
common good
corporate character
independence
self-governance
territorial self-government
values
self-government community
aksjologia
dobro wspólne
korporacyjność
samodzielność
samorządność
samorząd terytorialny
wartości
wspólnota samorządowa
Opis:
Territorial self-government is an important element of the organisation and functioning of contemporary democracies. At the same time it is a phenomenon of particularly complex axiology showing many multi-layered axiological connotations. In this paper the recent changes to the Polish legal order have been analysed. More specifically, the analysis concerns the implication of the crucial features of the territorial government: the institutions that guarantee self-governance and independence. A special focus has been given to legal regulations in the area of structural administrative law in the part applicable to the territorial self-government. Amendments to provisions of universal applicability have only been identified. The conclusions of the above analysis,not very optimistic indeed, have been complemented with some  recommendations of what would need to be done in order to maintain or restore the hitherto existing level of decentralisation of public power in the sphere of self-government.
Samorząd terytorialny stanowi kluczowy element organizacji i funkcjonowania współczesnych demokratycznych państw prawnych. Jest zarazem zjawiskiem szczególnie wrażliwym aksjologicznie – wykazuje wieloaspektowe konotacje w tym zakresie. W artykule poddano analizie ostatnie zmiany polskiego porządku prawnego – in concreto z punktu widzenia ich wpływu na kluczowe atrybuty samorządu terytorialnego, tj. instytucje służące urzeczywistnianiu samorządności i samodzielności. Uwagę skoncentrowano na wprowadzanych regulacjach prawnych z zakresu ustrojowego prawa administracyjnego – w zakresie unormowań dotyczących samorządu terytorialnego. Natomiast sygnalizacyjnie potraktowano zmiany odnoszone do przepisów o systemowym (uniwersalnym) zastosowaniu. Niezbyt optymistycznym konkluzjom towarzyszą postulaty wskazujące na kluczowe wymagania, jakie należałoby spełnić, by – przynajmniej – zachować/przywrócić dotychczasowy stan decentralizacji władzy publicznej w sferze samorządu terytorialnego.
Źródło:
Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny; 2017, 79, 3; 49-60
0035-9629
2543-9170
Pojawia się w:
Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Prawnomiędzynarodowe uwarunkowania samorządu terytorialnego
International legal background of self-governance
Autorzy:
Kiczka, Karol
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/693630.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
self-government
international law
the Council of Europe
European Charter of Local Self-Government
decentralisation
samorząd terytorialny
prawo międzynawowe
Rada Europy
Europejska karta samorządu lokalnego
decentralizacja
Opis:
The article tackles selected issues regarding the significance of international law and other regulations, including the provisions of the EU law, on the juridicial status of self-governance in Poland. The researched material and its analysis indicate that international legislation and the legislative achievements of the Council of Europe in particular, have been taken into account in the process of the restitution of self-government structures in Poland.
Opracowanie porusza wybrane zagadnienia odnoszące się do znaczenia prawa międzynarodowego, w tym unijnego i jego praktyki na status jurydyczny samorządu terytorialnego w Polsce. Zbadany wybiórczo materiał i przeprowadzone rozważania dają podstawę do stwierdzenia, że restytucja samorządu terytorialnego w naszym państwie uwzględniała wzmiankowane prawodawstwo międzynarodowe, a zwłaszcza dorobek Rady Europy.
Źródło:
Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny; 2015, 77, 3; 101-114
0035-9629
2543-9170
Pojawia się w:
Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Środowisko prawne funkcjonowania samorządu terytorialnego (czy tylko decentralizacja?)
The legal environment for the functioning of local self-government (or just decentralization?)
Autorzy:
Szewczyk, Marek
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1036891.pdf
Data publikacji:
2020-12-30
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
decentralization
autonomy
local self-government
independence
decentralizacj
autonomia
samorząd terytorialny
samodzielność
Opis:
Przedmiotem niniejszego artykułu jest próba ukazania środowiska prawnego, w którym może funkcjonować samorząd terytorialny. Autor stara się wykazać, że środowiskiem takim może być środowisko charakterystyczne dla decentralizacji administracji publicznej rozumianej jako samodzielność w zakresie stosowania prawa, bez jednoczesnej samodzielności w zakresie stanowienia prawa rangą równego ustawie zwykłej. Jednakże – w ocenie autora – równie dobrze samorząd terytorialny może funkcjonować w warunkach autonomii, obejmującej samodzielność nie tylko w zakresie stosowania prawa, lecz także samodzielność w zakresie stanowienia aktów rangą równych ustawie zwykłej, jak działo się to w województwie śląskim w czasach II Rzeczpospolitej, a współcześnie w Republice Włoskiej oraz w Królestwie Hiszpanii. Wreszcie samorząd może funkcjonować także w warunkach quasi-autonomii. Tę z kolei autor charakteryzuje w ten sposób, że poszczególne jednostki samorządu terytorialnego zostały wyposażone bezpośrednio przez ustawodawcę konstytucyjnego w prawo do artykułowania własnych zadań – w granicach określonych w przepisami Konstytucji RP oraz do określania swych struktur wewnętrznych, bez konieczności powoływania – jako podstawy prawnej – upoważnień zawartych w ustawach zwykłych oraz bez konstytucyjnych gwarancji nieingerencji w te dwie sfery przez ustawodawcę zwykłego.
The article presents the legal environment in which local self-governments may operate. The author seeks to demonstrate that such an environment can be one characteristic for the decentralization of public administration, understood as independence in the field of law application, without simultaneous independence in the field of law-making that is equal to the rank of an ordinary act. However, in the author’s opinion, a local self-government may also function autonomously, which involves independence not only in the application of the law, but also in adopting acts with the rank of an ordinary act, as was the case in the Silesian Voivodeship in the times of the Second Polish Republic, and as found today in the Italian Republic and the Kingdom of Spain. Finally, local self-government can also function under conditions of quasi-autonomy. The author suggests that in this case individual units of local self-government have been directly equipped by the constitutional legislator with the right to articulate their own tasks – within the limits specified in the provisions of the Constitution of the Republic of Poland – and to define their internal structures, without the need to appoint – as a legal basis – authorizations included in ordinary acts, and without constitutional guarantees of non-interference in these two spheres by the ordinary legislator.
Źródło:
Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny; 2020, 82, 4; 143-154
0035-9629
2543-9170
Pojawia się w:
Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Europejska karta samorządu lokalnego w orzecznictwie sądów administracyjnych
European The European Charter of Local Self-Government in the jurisprudence of Polish administrative courts
Autorzy:
Zakroczymski, Stanisław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/28790945.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
European Charter of Local Self-Government
local government units
supervision over local self-government
principle of proportionality
Europejska karta samorządu lokalnego
jednostki samorządu terytorialnego
nadzór nad samorządem terytorialnym
zasada proporcjonalności
Opis:
Celem artykułu jest zidentyfikowanie strategii powoływania się na przepisy Europejskiej karty samorządu lokalnego (EKSL) w wyrokach sądowych. Artykuł kompleksowo opisuje stosowanie przepisów EKSL w orzecznictwie sądów administracyjnych. W badaniu odwołano się do klasycznych metod dogmatycznych, jak i dorobku empirical legal studies. Po raz pierwszy przy badaniu tego zagadnienia posłużono się metodami ilościowymi. Wyniki badań wskazują na istotną jakościowo, choć ograniczoną ilościowo obecność EKSL w orzecznictwie sądowoadministracyjnym. Zwraca uwagę, że w ostatnich latach nastąpił pewien wzrost liczby orzeczeń z odwołaniami do jej przepisów. Częściej też sądy powołują się na ten akt ex officio. Rośnie zwłaszcza liczba spraw, w których sądy, odwołując się do EKSL, przyznają rację organom jednostek samorządu terytorialnego (JST) w sporach z organami nadzoru. Maleje z kolei częstotliwość odwoływania się do Karty przez obywateli w sporach z władzami lokalnymi. Nie pojawiają się już również istotne dawniej głosy o braku normatywnego charakteru Karty. Wciąż jednak w orzecznictwie dają się zauważyć daleko idące rozbieżności odnośnie do zakresu zastosowania oraz rozumienia poszczególnych przepisów Karty, czego przykładem są sprawy dotyczące obowiązku konsultowania mieszkańców JST (art. 4 EKSL) oraz samodzielności statutowej samorządu lokalnego (art. 6). Szczególną uwagę zwraca rosnąca liczba spraw, w których sądy odwołują się do zasady proporcjonalności nadzoru statuowanej w art. 8 ust. 3 EKSL, niewyrażonej explicite w polskim ustawodawstwie. Rośnie również znaczenie zasady ochrony sądowej JST wyrażonej w art. 11.
The aim of the article is to identify strategies behind the application of the provisions of the European Charter of Local Self-Government in jurisprudence. The article comprehensively describes the application of the Charter’s provisions in the judgments of the Polish administrative courts. The study draws on classic dogmatic methods as well as the achievements of Empirical Legal Studies. For the first time, quantitative methods were used to study this issue. The results of the research indicate a qualitatively significant presence of the Charter in the jurisprudence of administrative courts, which is limited in terms of quantity, however. In recent years there has been a certain increase in the number of judgments referring to the provisions of the Charter. Courts more often refer to this act ex officio. On the other hand, the frequency of citizens referring to the Charter in disputes with local authorities is decreasing. Furthermore, the view that the Charter lacks a normative character is less commonly expressed than was the case in the past. However, there are still far-reaching discrepancies in the jurisprudence regarding the scope of application and understanding of individual provisions of the Charter, as exemplified by the cases concerning the obligation to consult local government residents (Article 4 of the Charter) and thestatutory independence of local government (Article 6). Particular attention should be paid to the growing number of cases in which the courts refer to the principle of proportionality of supervision enshrined in Article 8 sec. 3 of the Charter, not expressed explicitly in Polish legislation, and the importance of the principle of judicial protection of local government units expressed in Article 11.
Źródło:
Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny; 2023, 85, 1; 183-199
0035-9629
2543-9170
Pojawia się w:
Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Udział przedsiębiorców w podejmowaniu decyzji publicznych w sferze gospodarczej na poziomie lokalnym
Entrepreneur participation in the public economic decision-making process at a local level
Autorzy:
Antkowiak, Paweł
Kmieciak, Robert
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/694034.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
local government
economic self-government
entrepreneurs
social participation
samorząd terytorialny
samorząd gospodarczy
przedsiębiorcy
partycypacja społeczna
Opis:
Nowadays, outdated local policy-making is exhausted. It seems that we should increasingly incorporate other – external entities into the management structure in order to streamline and rationalize the process of public decision-making, which directly affects the economic development of the region. The answer to this need is the concept of public management. The group which in the opinion of the authors should have an impact on public decision-making in the  economic sphere, are undoubtedly the entrepreneurs. Unfortunately, in the authors’ opinion they have no real influence on the course of events at the local level. The reason for this is, among other things, the lack of (a) unified representation – common economic self-government.
Współcześnie wyczerpała się statyczna formuła prowadzenia polityki lokalnej. Wydaje się, że należy coraz intensywniej włączać inne – zewnętrzne podmioty do struktur zarządczych po to, aby usprawnić i zracjonalizować proces podejmowania decyzji publicznych, co bezpośrednio przekłada się na rozwój gospodarczy danego regionu. Odpowiedzią na takie zapotrzebowanie jest koncepcja zarządzania publicznego. Grupą, która w przekonaniu autorów powinna mieć wpływ na podejmowanie decyzji publicznych w sferze gospodarczej, są niewątpliwie przedsiębiorcy. Niestety w ocenie autorów nie mają oni realnego wpływu na bieg wydarzeń na poziomie lokalnym. Powodem takiego stanu rzeczy jest m.in. brak jednolitej reprezentacji – powszechnego samorządu gospodarczego.
Źródło:
Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny; 2015, 77, 1; 289-309
0035-9629
2543-9170
Pojawia się w:
Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Finansyzacja jednostek samorządu terytorialnego na przykładzie miast metropolitarnych w Polsce
The financialization of local self-government units based on the example of metropolitan cities in Poland
Autorzy:
Ostrowska, Aleksandra
Wichowska, Anna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1036925.pdf
Data publikacji:
2020-12-30
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
financialization
local self-government units
metropolitan cities
finansyzacja
jednostki samorządu terytorialnego
miasta metropolitalne
Opis:
W artykule podjęto problem procesu finansyzacji jednostek samorządu terytorialnego. W pierwszej kolejności dokonano charakterystyki tego zjawiska, następnie przedstawiono propozycję jego pomiaru wykorzystującą analizę struktury aktywów i pasywów bilansu oraz zadłużenia miast metropolitalnych w latach 2007–2017. Wyniki badań prowadzą do niejednoznacznych wniosków. W początkowych latach okresu badawczego zaobserwowano rosnące wskaźniki finansyzacji aktywów i pasywów, jak i wzrost zadłużenia, co wskazywało na przejawy kryzysu finansowego. W drugiej części okresu badawczego wartości badanych wskaźników charakteryzujących zadłużenie miast metropolitalnych zmalały, ale wskaźniki finansyzacji aktywów oraz pasywów nieznacznie wzrosły. Ostateczna ocena tych tendencji będzie możliwa w dłużej perspektywie czasu i wymagała będzie uwzględniania także innych, niemierzalnych czynników, takich jak: polityka finansowa miast, stanowione prawo lub jakość usług publicznych świadczonych przez samorządy miejskie.
The article addresses the problem of the process of the financialization of local self-government units. First of all, the characterization of this phenomenon is made, then a measurement proposal is presented, using the analysis of the structure of balance sheet assets and liabilities and the debt of metropolitan cities in 2007–2017. The research results lead to inconclusive conclusions. In the early years of the research period, increasing indicators of the financializaton of assets and liabilities, as well as an increase in debt, were observed, which indicated the symptoms of the financial crisis. In the second part of the research period, the values of the indicators characterizing the indebtedness of metropolitan cities decreased, but the financialization assets and liabilities ratios increased slightly. The final assessment of these trends will be possible in the longer term and will require consideration of other, immeasurable factors, such as a city’s financial policy, statutory law, and the quality of public services provided by municipalities.
Źródło:
Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny; 2020, 82, 4; 285-301
0035-9629
2543-9170
Pojawia się w:
Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Samorządna Rzeczpospolita – 25 lat samorządu w Polsce
A Self-governing Republic – 25 years of self-government in Poland
Autorzy:
Buzek, Jerzy
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/693354.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
self-government
reforms
democratic transition
Solidarity
Polska
samorząd
reformy
transformacja demokratyczna
Solidarność
Polska
Opis:
The discussion of the role of self-government in Poland’s political structure has been closely linked to the Polish people’s aspirations and desire for freedom, democracy and a state in which sovereignty is indeed in the hands of its people. These aspirations, so strongly expressed during the general election of June 1989, have since the very beginning included demands for self-government. What it meant for the state and its political system, was the implementation of the idea embodied in the name Solidarity which, as a trade union, was also to be independent and self-governing. It was also the realisation of the demand for a ‘Samorządna Rzeczpospolita’ (a Self-governing Republic), one of the fundamental principles of the Solidarity movement put forward at its First National Congress, which I had the honour of chairing in 1981. In March 1990, only a few months after its election on 4 June 1989, the Polish parliament adopted a law that restored the institution of local self-government at the level of communes and municipalities (gmina). Thus, 25 years ago, the road to political transformation in Poland was opened, allowing the building of a Polish state understood as the political community of all its citizens – a real Res Publica. The predominating belief which accompanied us in this process was that the indispensable prerequisite to shaping democracy was to give back the state to its citizens, thus releasing dormant social energy and the entrepreneurial spirit of the people. After all democracy means not only the possibility of the democratically electing the political representatives (the authorities) but equally the chance for citizens to feel involved and take the responsibility for public affairs. Therefore the first democratic government, headed by Tadeusz Mazowiecki, began the process of restoring the state to its citizens from the most important starting point. It started with the rebuilding of communal and municipal self-governing structures and the recreating of the intellectual foundations for the formation of the new constitution of a citizens-centred state. This was possible mainly because a vision of reform had already been conceived and had been long developing in the minds of a number of distinguished persons. This project of self-government reform constituted an original example of engagement of Polish intellectuals in state affairs and their taking responsibility for the common good. The reform also turned out to be one of the most effective methods of de-communisation of Polish public life. This could be best seen in the results of the first election to self-governing structures in 1990, and the role which the Solidarity citizens’ committees played in it. It was indeed the same people, the co-founders and members of the Solidarity movement, who have successfully carried out the restoration of self-government in Poland. ‘We marched for power to return it to the people’ was the motto of the Polish government in 1997, a government which I had the honour of heading for the subsequent four years, and which articulated the goals and the sense of political and social transformation of those times. We called it a Four Reform Programme, and its objective was a fundamental transformation of public life in Poland. On the one hand we intended to create favourable conditions for the development of the public civic space, while on the other we strove to activate and make more dynamic the processes of economic, political and cultural development in the country. We believed that acceleration of this development and modernisation was contingent upon active participation of self-government structures. Hence the creation of strong self-government had gradually become our conscious choice and an urgent ‘civilising task.’ This task was grounded equally in the need to manage properly our recently regained independence, and in the need to make efficient use of the pre-accession period preceding Poland’s membership of the European Union, which was then imminent. Thus the administrative reform undertaken by my government in 1999 introduced districts (powiat) as self-governing level of administration, allowing it, in conjunction with communes and municipalities (gmina), to take effective control of matters directly affecting local communities and their citizens. The self-governing structures formed at the level of strong voivodships, or regions, allowed at the same time to decentralise responsibility for regional economic development, competitiveness and modernisation strategies. Today, after over 10 years of EU membership, it is worth reflecting on the impact the political reforms which we carried through then have had on Poland’s functioning in the system of European integration. We were proven right in our conviction that decentralisation and differentiation of various state functions would allow for a better and more effective use and management of EU funds. The three-tier self-government structure created solid foundations helping to satisfy better the aspirations of citizens, local communities and regions with regard to their modernisation and development. Today it is those local self-governing units, those closest to citizens, those most familiar with and with the best understanding of their needs, which are responsible for the drafting of regional development projects and the management of funds available for those projects. Self-government structures have become the real centres for formulating and implementing development strategies. This is the context in which the key challenge facing self-government is set, namely the fostering of entrepreneurship, ensuring proper conditions for innovation and mobilising citizens to engage in economic and social initiatives. The role of self-government in shaping of the state’s development policy is not limited to dividing available means and resources. Much more important is its ability to effectively multiply the available means, to support partnership ventures, including public-private projects, to form strong business to business relationships as well as partner relations between research centres and local administrative bodies, or promote and support innovations and civic initiatives serving the common good. After all, all these are key factors for the long-term stability and development of our communities and our country, which is today the key measure of the responsibility for public matters, so deeply rooted in the idea of self-government. The self-government reform originated from the ideas developed in the 1980s of the twentieth century as part of the Solidarity movement, but was implemented in an already independent Poland, when laying the foundations for a transformation of the state and the democratisation of the citizen-state relationship. It also had, however, and maybe predominantly, a deep idealistic dimension, so easy to forget when we focus on the current and most urgent challenges of the present. In my opinion, it is in self-governance, as well as in the political and administrative culture, that opportunities for building our freedom lie: freedom, the sense of which we feel best if given a chance to share in the responsibility for it. In times of independence this means the possibility of personal engagement public issues based on the pro publico bono principle: issues pertaining to our family life, our local community, or the whole country. Today, in the context of our shared responsibility for the European Union, such an understanding of self-governance should also inspire us to seek new directions of development, and to participate in the shaping of Europe-wide standards of public life. In the same way as 25 years ago in Poland we founded a political community on the basis of self-governance, we should today look at self-governance as a chance to create a true political community of all European citizens.
Źródło:
Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny; 2015, 77, 3; 11-15
0035-9629
2543-9170
Pojawia się w:
Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Samorząd terytorialny jako podmiot administracji świadczącej
Self-government as an organ of welfare administration
Autorzy:
Lipowicz, Irena
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/693632.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
self-government
commune (gmina)
poviat
welfare administration
samorząd terytorialny
gmina
powiat
administracja świadcząca
Opis:
The status of self-government as an organ of welfare administration has never been questioned in the doctrine. This paper presents the changes that have occurred recently, and which result from the privatisation of public functions as well as a certain publicisation of spheres which for years were considered private. It is therefore recommended that research into the functions of administration and self-government bodies as organs of welfare administration as well as studies of the privatisation of public functions be re-combined so that they focus more strongly on the declared norms and values of a democratic state of law. Currently, inconsistent and dynamic changes in regulations are frequently introduced under pressure as a stop-gap to address current needs. What is really needed is determination, in accordance with the Constitution and the principles of public policy, of the targeted or ultimate extent of privatisation and the optimal scope of services available to citizens in their respective communes and municipalities (gmina), and districts (powiat).
Pozycja samorządu terytorialnego jako podmiotu administracji świadczącej przez lata nie podlegała w doktrynie zakwestionowaniu. W artykule przedstawiono zmiany, które zachodzą w tym zakresie w ostatnich latach, nie tylko w związku z prywatyzacja zadań publicznych, ale również swoistą publicyzacją obszarów uważanych przez dziesiątki lat za ścisły obszar życia prywatnego. W artykule wskazano, że prowadzone badania nad administracją świadczącą oraz samorządem terytorialnym, a także prywatyzacją zadań publicznych wymagają ponownego scalenia, a także silniejszego ponownego odniesienia do deklarowanych norm i wartości demokratycznego państwa prawnego. Często niekonsekwentna, dynamiczna zmiana regulacji dokonywana jest pod presją odwracania ich dla zaspokojenia bieżących potrzeb. Refleksji, w moim przekonaniu, wymaga przede wszystkim możliwość określania ‒ w świetle obowiązującej Konstytucji i zasad prowadzenia różnych form polityki publicznej ‒ docelowych granic prywatyzacji oraz optymalnego zakresu świadczeń dostępnego obywatelom głównie ze strony gminy i powiatu.
Źródło:
Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny; 2015, 77, 3; 115-130
0035-9629
2543-9170
Pojawia się w:
Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies