Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

Wyszukujesz frazę "język," wg kryterium: Temat


Tytuł:
Język słoweński i język prekmurski – przykłady języków na styku kultur
The Slovenian and Prekmurian languages – examples of languages at a crossroads of cultures
Autorzy:
Stefan, Anna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/594128.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Łódzkie Towarzystwo Naukowe
Tematy:
historia rozwoju języka
język literacki
język słoweński
język prekmurski
history of language
literary language
Slovenian language
Prekmurian language
Opis:
Literacki język słoweński jest oficjalnym językiem obowiązującym w Słowenii oraz na terenach zamieszkanych przez mniejszość słoweńską. Od początku kształtowania się normy języka słoweńskiego cechują go mniejsze lub większe wpływy z języka niemieckiego. Język prekmurski rozwijał się równolegle z językiem słoweńskim od połowy XVIII wieku na terenie Prekmurja. Jest to najbardziej na wschód wysunięty obszar Republiki Słowenii, oddzielony od reszty terytorium słoweńskiego rzeką Murą i graniczący z trzema spośród czterech sąsiadów: Austrią, Chorwacją i Węgrami. Historia Prekmurców, w odróżnieniu od historii pozostałych Słoweńców, ponad tysiąc lat była związana z Węgrami. O literackim języku prekmurskim mówi się do 1919 roku, kiedy Prekmurje zostało włączone do ziem słoweńskich. Tradycja używania literackiego języka prekmurskiego pozostała żywa na terenie Porabja – obszaru zamieszkiwanego przez Słoweńców, ale znajdującego się obecnie na terenie Węgier. Celem artykułu jest krótkie przedstawienie historii języka prekmurskiego, powstałego na bazie dialektów prekmurskich, i ukazanie jego koegzystencji z literackim językiem słoweńskim, zwanym również w przeszłości centralnosłoweńskim. Aby ogląd ten był możliwy, przedstawiono szersze tło historyczne i odwołano się do procesu kształtowania się języka literackiego na ziemiach słoweńskich.
Literary Slovenian is the official language in Slovenia and in areas inhabited by Slovenian minorities. From the beginning of the shaping of the norm of the Slovenian language, it has been characterized by lesser or greater influences of German language. The Prekmurian language developed in parallel with the Slovenian language from the mid-18th century in Prekmurje, which is the most eastern area of the Republic of Slovenia, separated from the rest of the Slovenian territory by the Mura river and bordering three out of four neighbours: Austria, Croatia and Hungary. The history of the Prekmurs, unlike the history of the other Slovenians, was associated with Hungary for over a thousand years. The Prekmurian language was noted until 1919, when Prekmurje was incorporated into Slovenian lands. The tradition of using the literary Prekmurian language remained alive in Porabje, an area inhabited by Slovenians, but now located in Hungary. The aim of this paper is to briefly present the history of the Prekmurian language, based on Prekmurje dialects and to show its coexistence with the literary Slovenian language, also known as the central Slovenian language in the past. For this view to be sustained, it is necessary to outline the historical background and refer to the process of the shaping of the literary language in Slovenian lands.
Źródło:
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN; 2019, 67; 337-349
0076-0390
Pojawia się w:
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Про внесок наддніпрянських православних священиків у розбудову української літературної мови в хіх столітті
O wkładzie ukraińskich kapłanów prawosławnych w rozwój ukraińskiego języka literackiego w xix wieku
On the contribution of Dnieper Ukraine Orthodox priests to the formation of literary Ukrainian in the 19th century
Autorzy:
Даниленко, Андрій
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/594100.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Łódzkie Towarzystwo Naukowe
Tematy:
prace homiletyczne
ukraiński język literacki
język ojczysty
język staro-cerkiewno-słowiański
homiletic works
literary Ukrainian
vernacular Ukrainian
Church Slavonic
Opis:
Artykuł dotyczy wkładu trzech ukraińskich kapłanów prawosławnych, Wasyla Hreczułewycza (1791–1870), Stefana Opatowycza (1832–1892) oraz Ioanna Babczenki (?–?), w rozwój ukraińskiego języka literackiego w połowie XIX wieku. Szczegółowo omówiony został język zbiorów ich kazań i innych prac homiletycznych, opublikowanych przed cyrkularzem Wałujewa z 1863 r. na rosyjskiej Ukrainie. Analizie poddano cechy ich idiolektów opartych na języku ojczystym, które autor artykułu zaproponował umieścić na skali normalizacji języka ukraińskiego w XIX wieku. Zauważono, że idiolekt wielebnego Opatowycza jest najbliższy współczesnemu językowi ukraińskiemu. Autor stwierdza, że wkład ukraińskich kapłanów prawosławnych znad Dniepru w rozwój ukraińskiego języka literackiego może z łatwością konkurować z podobnym wkładem księży greckokatolickich na zachodnich ziemiach monarchii austro-węgierskiej
The article deals with the contribution of three Ukrainian Orthodox priests, Vasyl Hrechulevych (1791–1870), Stefan Opatovych (1832–1892), and Ioann Babchenko (?–?), to the formation of literary Ukrainian in the mid-19th century. The author analyzes the language of the collections of sermons and other homiletic works which were published before the Valuev Circular of 1863 in Russian-ruled Ukraine. Looking into the features of their vernacular-based idiolects, the author offers to posit their idiolects on the scale of the normalization of written Ukrainian in the 19th c.; he argues in particular that Reverend Opatovych’s idiolect is the closest to the vernacular standard of modern Ukrainian. The author proves that the contribution of the Dnieper Ukraine Orthodox priests to the formation of literary Ukrainian is fully commensurate with that of Greek-Catholic priests in Austria-Hungary.
Źródło:
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN; 2018, 66; 99-110
0076-0390
Pojawia się w:
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Mowa Polaków na Zaolziu (w kontekście języków ogólnonarodowych i ich odmian)
The speech of Poles in the Zaolzie region (in the context of ethnic languages and their varieties
Autorzy:
Bogoczová, Irena
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/594251.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Łódzkie Towarzystwo Naukowe
Tematy:
czeski Śląsk Cieszyński
język polski
język czeski
gwara
język mieszany
Czech part of Cieszyn in Silesia
Polish language
Czech language
dialect
mixed language
Opis:
Artykuł dotyczy sytuacji językowej na Śląsku Cieszyńskim w Republice Czeskiej, który zamieszkuje m.in. polska mniejszość narodowa. W pierwszej kolejności zostały podane i wyjaśnione podstawowe pojęcia odnoszące się do omawianego regionu i opisane wydarzenia historyczne, które doprowadziły do obecnej sytuacji językowej. Następnie przytoczono cechy typowego członka polskiej mniejszości na Śląsku w Republice Czeskiej. W dalszej kolejności poświęcono uwagę językom i ich odmianom, które kształtowały lokalną mowę potoczną, szczególnie zaś samej mowie „po naszymu”, przedstawionej we fragmentach autentycznych tekstów. W artykule zawarto również informacje o tym, jak przebiegały spory o afiliację gwary zachodniocieszyńskiej do czeskiego lub polskiego języka etnicznego.
This article deals with the language situation in the Czech part of Cieszyn in Silesia, where, among others, members of a Polish national minority live. First, the author introduces and explains basic notions concerning the region and offers a brief description of the historical development that has led to its present state. She presents the basic properties of a typical member of the Polish minority in the Czech part of Silesia. Subsequently, the author devotes attention to the languages and their varieties which have shaped the local common language, especially the speech itself, which is presented in the form of extracts from authentic texts. The third part of the article contains information about how disputes about the affiliation of the West Cieszyn dialect to the Czech or Polish ethnic language took place.
Źródło:
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN; 2019, 67; 7-18
0076-0390
Pojawia się w:
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Polsko-żydowskie pogranicze językowe – stan i perspektywy badań
The Polish-Jewish language borderland – the state and perspectives of research
Autorzy:
Krasowska, Anna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/594033.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Łódzkie Towarzystwo Naukowe
Tematy:
pogranicze językowe
język hebrajski
język jidysz
polszczyzna Żydów
language borderland
Hebrew
Yiddish
Polish language of Jews
Opis:
Polsko-żydowskie pogranicze językowe powstało w wyniku zetknięcia się ograniczonej terytorialnie jednojęzycznej kultury polskiej z wielojęzyczną i aterytorialną kulturą żydowską. W wyniku tego zetknięcia doszło do szeregu interferencji językowych, a także do ukształtowania się socjolektu mieszanego (polszczyzny Żydów) i języka mieszanego (jidysz – zgodnie z teorią slawocentryczną). Artykuł poświęcony jest omówieniu stanu polskich rozważań nad wzajemnymi wpływami polsko- -żydowskimi w dziedzinie językowej i ogólnemu zarysowaniu perspektyw badawczych, zwłaszcza w obrębie socjolingwistyki historycznej i dialektologii kontrastywnej.
The Polish-Jewish language borderland was created as a result of the meeting of the territorially limited monolingual Polish culture with the multilingual and aterritorial Jewish culture. As a result of this encounter, a number of linguistic interferences and a mixed sociolect (Jewish Polish) and mixed language (Yiddish – according to the Slavocentric theory) emerged. This article discusses the state of Polish reflections on the mutual Polish-Jewish influences in the linguistic field and outlines general research perspectives, especially in the context of historical sociolinguistics and contrastive dialectology.
Źródło:
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN; 2019, 67; 149-171
0076-0390
Pojawia się w:
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Współczesne odmiany mówione języka czeskiego i języka polskiego
The varieties of the contemporary spoken Czech and spoken Polish language
Autorzy:
Mielczarek, Joanna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/594155.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Łódzkie Towarzystwo Naukowe
Tematy:
język mówiony
język potoczny
odmiana języka
spoken language
colloquial speech
the variety of the language
Opis:
Celem artykułu jest przedstawienie niektórych problemów związanych z opisem mówionych odmian języka czeskiego i języka polskiego. W zakresie języka czeskiego uwaga autorki koncentruje się na specyficznej odmianie mówionej (jest to tzw. „obecná čeština”), która w systemie odmian języka stanowi zjawisko nietypowe ze względu na obecność substratu gwarowego, nie jest zaś dialektem jako środek komunikacji powszechny w Czechach także wśród wykształconych warstw społeczeństwa. „Obecná čeština” ujawnia swój specyficzny charakter także w niemożności znalezienia dla niej analogii pośród mówionych odmian języka polskiego.
This paper presents some difficulties with a description of the varieties of the contemporary Czech and Polish spoken language. It concerns especially the situation of the spoken Czech language, because the Czech colloquial speech (so called “obecná čeština”) has no analogy in other Slavonic languages (like the Polish language), by reason of its dialectal origin. There are also various appearances in the contemporary Czech language, they we could name “obecná čeština”: the very spoken language, the Middle-Czech dialect, and also various literary creations made by using this variety of spoken Czech language.
Źródło:
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN; 2013, 59; 135-142
0076-0390
Pojawia się w:
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Niemieckie słownictwo marynistyczne w publikacji Maritimes Wörterbuch Jürgena Gebauera i Egona Krenza. Wybrane zagadnienia
German maritime vocabulary in the publication, Maritimes Wörterbuch by Jürgen Gebauer and Egon Krenz. Selected questions
Autorzy:
Guz, Marzena
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/594302.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Łódzkie Towarzystwo Naukowe
Tematy:
słownictwo
język niemiecki
język marynarski
słowotwórstwo
onomastyka
vocabulary
German language
sailing language
word formation
onomastics
Opis:
Celem niniejszego artykułu jest analiza językowa słownictwa marynistycznego ze słownika Maritimes Wörterbuch zusammengestellt von Jürgen Gebauer und Egon Krenz (1989). W opracowaniu omówiono zagadnienia morfologiczne oraz problem składni. Materiał badawczy został zanalizowany także pod kątem onomastyki, poruszono również kwestie zapożyczeń oraz żargonu żeglarskiego. W słowniku, podobnie jak w całym języku niemieckim, występuje bogactwo złożeń. Uwagę przyciąga bogaty repertuar przydawek rzeczownikowych. W źródle, o którym mowa, odnotować można eponimy, kryptonimy, nazwy wydarzeń historycznych oraz ergonimy (nazwy instytucji). Żargon marynarski nieznacznie nacechowany jest ekspresywnością
The aim of this article is to analyse maritime vocabulary in the publication Maritimes Wörterbuch zusammengestellt von Jürgen Gebauer und Egon Krenz (1989). Morphological issues and syntax problems will be discussed. The research material will also be analysed in terms of onomastics and the issue of borrowings and sailing jargon will be discussed. The dictionary, and the German language in general are rich in complexities. The rich repertoire of noun additives attracts attention. The source in question includes eponyms, cryptonyms, names of historical events and ergonyms (names of institutions). Naval jargon is not very expressive.
Źródło:
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN; 2019, 67; 105-119
0076-0390
Pojawia się w:
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Cупин в древнерусских списках евангелия XI –XIII веков
Supinum w staroruskich ewangeliarzach z wieków XI –XIII
Supine in the Old Russian gospel manuscripts of the 11th–13th centuries
Autorzy:
Мольков, Георгий
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/594035.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Łódzkie Towarzystwo Naukowe
Tematy:
język staroruski
język starobułgarski
gramatyka historyczna
supinum
bezokolicznik
Old Russian
Old Bulgarian
historical grammar
supine
infinitive
Opis:
Od XI wieku w niektórych staroruskich ewangelicznych rękopisach używano form bezokoliczników po czasownikach ruchu do określenia celu, podczas gdy supinum w tym samym zdaniu występowało w innych kopiach ewangelicznych. Wydaje się, że ten fakt związany jest ze stopniową utratą tej formy w języku staroruskim, ale na tle poprawnego używania supinum w oryginalnych tekstach taka niestabilność może być odziedziczona z pisarstwa starobułgarskiego. Porównanie staroruskich rękopisów ewangelicznych różnych typów (tetraevangelia, krótkie i pełne lekcjonarze) ze starobułgarskimi pomaga rozwiązać ten problem. Analiza porównawcza pokazuje, po pierwsze, że supinum może być zastąpione bezokolicznikiem w staroruskim rękopisie Ewangelii tylko w niewielkiej liczbie przypadków (w przybliżeniu ⅓), a po drugie, że konteksty pozwalają na utratę formy supinum głównie w tych samych wersetach, co w starobułgarskim. Proces ten zależy ponadto od typu rękopisu ewangelicznego, istnieją bowiem przykłady zawierające pełne lekcjonarze z bezokolicznikiem w tej samej perykopie, w której krótkie lekcjonarze mają bardziej archaiczne supinum. Ta korelacja pozwala przypuszczać, że tekst Ewangelii w staroruskich rękopisach zachowuje supinum, które występuje w starosłowiańskich rękopisach z X i początku XI w.
Since the 11th century, some Old Russian Gospel manuscripts use infinitive forms after verbs of motion to specify purpose, while the supine in the proper context is used in other Gospel copies. This fact seems to be associated with the gradual loss of this form in Old Russian; but, against the background of the correct usage of the supine in the original texts, such instability could be inherited from the Old Bulgarian writing. A comparison of Old Russian Gospel copies of various types (tetraevangelia, short and complete lectionaries) with Old Bulgarian usage helps to resolve this problem. It shows, firstly, that a supine can be replaced by an infinitive in Old Russian Gospel manuscripts in a small number of cases (about ⅓), and secondly, that the contexts allow the loss of the supine form mostly in the same verses as in the Old Bulgarian; besides this, it depends on the type of the Gospel manuscript: there are examples where complete lectionaries have an infinitive in the same pericope in which short lectionaries have a more archaic supine. This correlation allows one to assume that the text of the Gospel in the Old Russian recension preserves the state of the supine in which it existed in the South Slavic manuscripts of the 10th and early 11th centuries.
Źródło:
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN; 2018, 66; 319-332
0076-0390
Pojawia się w:
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Лѣкарство… від приспаного розуму людського або перекладацька майстерність Дем’яна Наливайка
Lekarstwo… na uśpiony umysł ludzki albo artyzm Demjana Naływajki jako tłumacza
Medicine… from lulling human mind or Demyan Nalivayko’s nmaster translation
Autorzy:
Мойсієнко, Віктор
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/594145.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Łódzkie Towarzystwo Naukowe
Tematy:
zabytek piśmiennictwa
język staroukraiński
język cerkiewnosłowiański
świadomość językowa
written monument
Old Ukrainian language
Church Slavonic language
linguistic consciousness
Opis:
W artykule przeanalizowano szczegółowo osobliwości przekładu z języka cerkiewnosłowiańskiego na staroukraiński oraz cechy językowe zabytku z 1607 r. Лѣкарство на оспалый оумислъ чоловѣчїй…, który uporządkował (dobrał teksty Joana Złotoustego i cesarza Bazylego) i przetłumaczył Demjan Naływajko. Ustalono, że jako protografy dla przekładu posłużyły teksty staro-cerkiewno- -słowiańskie, a nie greckie. W doborze elementów językowych odpowiadających oryginałowi cerkiewnosłowiańskiemu Demjan Naływajko wykorzystywał przede wszystkim ówczesny literacki język ukraiński, w zabytku ujawniono bowiem niewiele lokalnych ukraińskich cech dialektalnych. Zaakcentowano również, że znaczny udział w tłumaczonej części zabytku zajmuje polszczyzna.
The article analyzes the peculiarities of the translation from Church Slavonic to the Ukrainian language and the linguistic features of the written historical text of 1607 Medicine for Male Sufferers, which was edited (selected parts were extracted by Ivan Zolotovust and Tsar Vasily) and translated by Demyan Nalyvayko. It was established that the sources for translation were texts in the Church Slavonic, not the Greek language. When selecting common-sense correspondences to the Church Slavonic original, Demyan Nalyvayko used the most contemporary Ukrainian book language. Local Ukrainian dialect features are little found. The Polish component is a significant proportion of the translated part.
Źródło:
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN; 2018, 66; 297-317
0076-0390
Pojawia się w:
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Połanieccy po słoweńsku – wśród przyrody i we wnętrzach. Semantyka i stylistyka w przekładzie
The Połaniecki Family in Slovene – Outdoors and Indoors Semantics and Stylistics in Translation
Autorzy:
Zatorska, Agnieszka
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1831372.pdf
Data publikacji:
2020-11-26
Wydawca:
Łódzkie Towarzystwo Naukowe
Tematy:
słownictwo
przekładoznawstwo
dzieło literackie
język polski
język słoweński
vocabulary
translation studies
literary work
Polish language
Slovene language
Opis:
Celem artykułu jest przedstawienie badań nad problemami translacji zaobserwowanymi w słoweńskim przekładzie Rodziny Połanieckich Henryka Sienkiewicza, autorstwa Petera Miklavca. Wybór ekwiwalentu w języku docelowym nastręczał niekiedy tłumaczowi trudności, por. bociany [SI, s. 33] – čaplje [MI, s. 48]; jak żuraw [SI, s. 305] – kakor čaplja [MII, s. 181]; lelek [SI, s. 35] – siva čaplja [MI, s. 51]; orzechowy kredens [SI, s. 6] – orehova miza ‘stół’ [MI, s. 5]; między sosnami [SI, s. 133] – med smrekami ‘świerkami’ [MI, s. 201]. Materiał poświadcza konkretyzację, np. tatarak [SI, s. 21] – muškat ‘rodzaj tataraku, kalamus’ [MI, s. 29] oraz generalizację, np. pudlem [SI, s. 292] – kózek ‘piesek’ [MII, s. 161]. Przekład frazy Połaniecki – że ja, który pochodzę z roli [SI, s. 50] – Polaneški „da jaz, dasi sem kmetiškega stanu” [MI, s. 72] jest błędny, ponieważ główny bohater pochodzi z rodziny szlacheckiej. Nacechowane stylistycznie wyrażenia mogą podlegać w translacji neutralizacji stylistycznej, np. oddaj mi się w łapy [SI, s. 340] – zaupaj mojim rokam [MII, s. 235]. Przeprowadzona analiza potwierdza semantyczną i stylistyczną odmienność przekładu wobec oryginału, np. być chłopcem młynarskim [SI, s. 285] – biti moka v mlinu [MII, s. 150]. Tłumacz pozostawił niektóre frazy w postaci oryginalnej, np. po vsaki tretji besedi ‘Panie dobrodzieju’ [MII, s. 181]. Zarówno oryginał, jak i przekład cechuje animizacja alpejskiej przyrody, ale metaforyzacja uzyskała bardzo udany kształt w translacji, por. jezioro wygładziło się […] zdawało się drzemać [SI, s. 79] – jezerska gladina […] se je kazala, kakor bi dremala [MI, s. 116].
The aim of the study is to discuss some problems observed in Peter Miklavec’s Slovenian translation The Połaniecki Family by Henryk Sienkiewicz. The choice of the equivalent in the target language may reveal some semantic differences: bociany ‘storks’ [SI, p. 33] – čaplje [MI, p. 48] ‘herons’; jak żuraw ‘crane’ [SI, p. 305] – kakor čaplja [MII, p. 181]; lelek ‘nightjar’ [SI, p. 35] – siva čaplja [MI, p. 51]; orzechowy kredens ‘cupboard’ [SI, p. 6] – orehova miza ‘table’ [MI, p. 5]; między sosnami ‘pines’ [SI, p. 133] – med smrekami ‘spruces’ [MI, p. 201]. The data attest instances of specification: tatarak ‘sweet flag’ [SI, p. 21] – muškat ‘kind of sweet flag, calamus’ [MI, p. 29], as well as generalization: pudlem ‘poodle’ [SI, p. 292] – kužek ‘a dog’ [MII, p. 161]. The translation of the phrase: Połaniecki – że ja, który pochodzę z roli [SI, p. 50] – Polaneški „da jaz, dasi sem kmetiškega stanu” [MI, s. 72] is erroneous, as the main hero comes from a noble family. Stylistically marked words may be replaced in the translation by neutral ones: oddaj mi się w łapy [SI, p. 340] – zaupaj moim rokam [MII, p. 235]. The conducted analysis confirms the existence of some semantic and stylistic differences between the original and the translation: być chłopcem młynarskim [SI, p. 285] – biti moka v mlinu [MII, p. 150]. Some phrases are left in the original form: po vsaki tretji besedi ‘Panie dobrodzieju’ [MII, p. 181]. Both in the original and in the translation the Alpine natural world is presented in animate terms, but the metaphorization employed in the translation appears particularly successful: jezioro wygładziło się […] zdawało się drzemać [SI, p. 79] – jezerska gladina […] se je kazala, kakor bi dremala [MI, p. 116].
Źródło:
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN; 2020, 68; 175-197
0076-0390
Pojawia się w:
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Pogranicze językowe i kulturowe polsko-wschodniosłowiańskie w obliczu tendencji globalizacyjnych (na materiale gwar Lubelszczyzny)
The linguistic and cultural Polish-East Slavic borderlands in the context of globalization. A study based on dialect data of the Lublin region
Autorzy:
Pelcowa, Halina
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/594253.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Łódzkie Towarzystwo Naukowe
Tematy:
pogranicze
język
kultura
globalizacja
borderland
language
culture
globalization
Opis:
Przedmiotem rozważań jest pogranicze językowe i kulturowe polsko-wschodniosłowiańskie rozpatrywane w aspekcie przeszłości i współczesności, z wyraźnie zarysowaną tożsamością regionalną, tendencjami globalizacyjnymi i aspektem świadomościowo-mentalnościowym mieszkańców wsi. Tak rozumiane pogranicze wpisuje się w globalizację i tożsamość lokalną z pojęciem małej ojczyzny oraz kultywowaniem tradycji regionu, sytuujących się w dwóch przeciwstawnych, a jednak wzajemnie spójnych przestrzeniach. Tworzą one nie tylko wąski obszar stykania się różnych odmian językowych i zjawisk kulturowych, ale i szeroki pas wzajemnych uwarunkowań współczesnych i historycznych, mających swoje odbicie w zachowaniach językowych najstarszych mieszkańców wsi, włączonych w nurt tendencji globalizacyjnych. Materiałem badawczym są wypowiedzi mieszkańców wsi regionu lubelskiego.
The study deals with the Polish-East Slavic past and present linguistic and cultural borderlands as seen through the prism of the globalizing and localist tendencies shown by the village population of the Lublin region with its clearly defined rural regional identity and self-awareness. Associated with the idea of the so-called ‘little motherland’ and with the cultivation of the regional tradition, regional identity and self-awareness spans two opposing but coherent cultural spaces in which the different language varieties and cultural strands of the past and present are met and reflected in the language of the oldest villagers confronted with present day globalizing tendencies. This study is based on data recorded in villages of the Lublin region.
Źródło:
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN; 2019, 67; 263-275
0076-0390
Pojawia się w:
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Typologia wypowiedzeń w ujęciu polskim i słoweńskim
Typology of utterances in Polish and Slovenian context
Autorzy:
Wtorkowska, Maria
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/594255.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Łódzkie Towarzystwo Naukowe
Tematy:
składnia
wypowiedzenie
zdania
typologia wypowiedzeń
język polski
język słoweński
syntax
utterance
sentence
typology of utterances
Polish language
Slovenian language
Opis:
Artykuł poświęcony jest porównaniu typologii wypowiedzeń w języku polskim i słoweńskim. Przedstawiono w nim polską typologię wypowiedzeń ze względu na wybrane kryteria podziału: (1) obecność i formę orzeczenia, (2) liczbę ośrodków predykacji, (3) postawę nadawcy wobec treści wypowiedzenia, oraz wyjaśniono wybrane terminy z tej dziedziny i porównano polską typologię i polskie terminy składniowe z ujęciem słoweńskim. Porównanie wykazało różnice nie tylko między językami, ale również wewnątrz obu języków, co wynika z użycia różnych kryteriów podziału lub z cech charakterystycznych dla poszczególnych systemów językowych i pomoże w lepszym, a przede wszystkim prawidłowym rozumieniu wybranych problemów składniowych obu języków oraz będzie pomocne w polsko-słoweńskich studiach porównawczych z zakresu składni.
The article compares typologies of utterances in the Polish and the Slovenian language. It presents the typology of Polish utterances according to selected criteria, namely according to: (1) presence and form of the statement, (2) number of centers of predication, (3) position of the sender of the utterance content. The article also explains selected terminology from this field and compares Polish typology and Polish syntactic terms with their Slovenian equivalents. The comparison showed differences not only between languages, but also within these two languages, which results from the use of different division criteria or the characteristics of the different language systems. It will also improve understanding and, above all, ensure the correct meaning of some syntactical problems in both languages and will be helpful for Polish-Slovenian comparative studies in the field of syntax.
Źródło:
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN; 2016, 62; 203-213
0076-0390
Pojawia się w:
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Leksyka socjolektalna w wybranych słownikach gwary uczniowskiej i studenckiej (XX i XXI w.)
Lexis sociolect in the selected dictionaries of students and pupils’ slang (20th and 21st cent.)
Autorzy:
Pachowicz, Małgorzata
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/594189.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Łódzkie Towarzystwo Naukowe
Tematy:
język polski
język młodzieży
slang
trwanie i zmienność w języku
Polish language
young people’s language
cohesion and alteration in language
Opis:
Język młodych ludzi, uczniów i studentów, jakim posługiwali się i posługują się podczas szkolnej lub uczelnianej przerwy to polszczyzna, w której można dostrzec spójność i zmienność zarówno w sposobach nazywania realiów otaczającej ich rzeczywistości (neosemantyzmy, neologizmy, zapożyczenia, frazeologizmy), jak i kontynuację nazewnictwa odnoszącego się do owej rzeczywistości. Słownictwo młodzieży obejmuje bowiem wiele wspólnych kręgów tematycznych (np. nazwy ocen, nazwy ucznia – studenta, nazwy przedmiotów). Słowniki gwary uczniowskiej i studenckiej zarówno z XX, jak i XXI w. odzwierciedlają te tendencje.
The language of Polish students and pupils which is used during their school breaks, is the language characterized by both cohesion and alteration in specifying their reality (neologisms, semantics, borrowings, idiomatic expressions), as well as continuation of the nomenclature which refers to the reality. The students and pupils’ slang comprises their shared thematic circles (e.g. names of school notes, names of students – pupils, names of school subjects). The dictionaries of students and pupils’ slang in 20th and 21st cent., though published in different periods, reflect the tendencies.
Źródło:
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN; 2013, 59; 189-197
0076-0390
Pojawia się w:
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Oб особенностях латинской транслитерации кириллического текста плачевной речи по карлу xi Юхана спарвенфельда
O osobliwościach łacińskiej transliteracji cyrylickiego tekstu Mowy pogrzebowej na cześć Karola xi Johana Sparwenfelda
On the peculiarities of the Latin transliteration of the Cyrillic text of The funeral speech in memory of Charles xi (Placzewnaja recz na pogrebenie […] Karolusa Odinatsetogho) by johan sparwenfeld
Autorzy:
Janas, Magdalena
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/594086.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Łódzkie Towarzystwo Naukowe
Tematy:
J.G. Sparwenfeld
transliteracja
język rosyjski
transliteration
Russian language
Opis:
Niniejszy artykuł poświęcony jest sposobowi transliteracji tekstu mowy pogrzebowej na cześć Karola XI, napisanej przez szwedzkiego dyplomatę i znanego slawistę-leksykografa J. Sparwenfelda. Placzewnaja recz na pogrebenie [...] Karolusa Odinatsetogho (1697) jest dziełem niezwykłym, została bowiem napisana w całości w języku cerkiewnosłowiańskim redakcji ruskiej i wydrukowana czcionką łacińską. W pracy przedstawiono metodę konwersji oryginalnego – cyrylickiego – tekstu na alfabet łaciński. Analiza materiału źródłowego wykazała, iż sposób transliteracji poszczególnych znaków jest zróżnicowany niekiedy do takiego stopnia, że czytelnik zauważa niekonsekwencję zapisu nawet w obrębie jednego leksemu. Należy ponadto zaznaczyć, że w transliteracji widoczna jest orientacja na polską ortografię. Pod tymi względami Placzewnaja recz znacząco różni się od innych rosyjskojęzycznych tekstów, które Sparwenfeld zapisał znakami alfabetu łacińskiego. Taka rozbieżność może świadczyć o tym, że omawiana mowa pogrzebowa została odtworzona w nowej formie graficznej bez udziału Sparwenfelda.
This article is devoted to the transliteration of the eulogy in honour of Charles XI, written by the Swedish diplomat and well-known Slavist and lexicographer J. Sparwenfeld. The funeral speech in memory of Charles XI (1697) is a unique and unusual source, since it was written entirely in Russian recension of Church Slavonic and printed with the use of the Latin script. The paper presents the method of conversion of the original (Cyrillic) text into the Latin script. The analysis of the source material has shown that the transliteration of particular characters varies significantly, sometimes to such an extent that the reader notices the record’s inconsistency even within a single lexeme. In addition, it should be noted that the transliteration in some cases is consistent with the principles of Polish orthography. In respect of this, The funeral speech… significantly differs from other Russian-language texts written by Sparwenfeld in the Latin script. Such a discrepancy may indicate that discussed funeral speech was recreated with the use of Latin characters without Sparwenfeld’s participation.
Źródło:
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN; 2018, 66; 171-183
0076-0390
Pojawia się w:
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Вариативность числовых форм в древнерусской письменности: singularis vs pluralis
Wariantywność form w zakresie liczby w piśmiennictwie staroruskim: singularis vs pluralis
Variability of numerical forms in Old Russian writing: singularis vs pluralis
Autorzy:
Жолобов, Олег
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/594147.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Łódzkie Towarzystwo Naukowe
Tematy:
język staroruski
kategoria liczby
wariantywność
Old Russian
number
variability
Opis:
Autor rozważa w artykule niecodzienny typ wariantywności w języku staroruskim: singularis vs pluralis. Jego uwagę zwracają przede wszystkim takie sytuacje we współczesnym języku rosyjskim, gdy zamiast dawnej wariantywności form liczby występują formy singularia tantum i pluralia tantum. Zdaniem autora przypadki wariantywności form w zakresie liczby można wyjaśnić podwójną naturą znaków językowych – sygnifikatywnych i denotatywnych. Forma gramatyczna liczby pojedynczej jest wyrażeniem significatum i w żadnym wypadku nie koreluje z potencjalnym gramatycznym znaczeniem jednostkowości. Wręcz przeciwnie, zastąpienie wyjściowych, oryginalnych form wyrazu w liczbie pojedynczej liczbą mnogą jest właśnie spowodowane semantycznym nasyceniem form pluralnych, odzwierciedlających złożoność obiektów lub ich substancjonalną (rzeczową) intensywność. Oznaczony, pozytywny człon opozycji – pluralis – sygnalizuje realność, konkretność, bytowość określanych obiektów, podczas gdy nieoznaczony, negatywny człon okazuje się być związanym z ideą (konceptem) nazwanych obiektów. W intensywnej interakcji członów opozycji rozwija się wtórna, odzwierciedlona kategorialność, w wyniku której prywatywna, jednostronna opozycja może funkcjonować jako ekwipolentna, dwukierunkowa.
The article considers an unusual type of variability in the Old Russian – singularis vs pluralis. Attention is drawn first of all to cases where in the modern Russian language, instead of the ancient variability of numerical forms, the words singularia tantum and pluralia tantum are found. We believe that cases of numerical variability have an explanation in the dual nature of verbal signs – significative and denotative. The grammatical form of the singular appears as an expression of significatum and does not correlate with the potential grammatical meaning of singularity. On the contrary, the replacement of the original word forms of the singular by the plural is due precisely to the semantic saturation of the plural forms reflecting the complexity of the objects or the substantial intensity. The marked member of the opposition – pluralis – signals the reality, concreteness, the beingness of the designated objects, while the unmarked term results in the idea (signification, concept) of the designated objects. In tense interaction of opposition members, a secondary, reflected categoriality develops, as a result of which the private opposition can function as an equipollent one.
Źródło:
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN; 2018, 66; 565-580
0076-0390
Pojawia się w:
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Белорусское в Гиперсловаре польского языка
Białoruskość w Hipersłowniku języka polskiego
Belarusian in The Hyperdictionary of the Polish Language
Autorzy:
Wawrzyńczyk, Jan
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/594257.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Łódzkie Towarzystwo Naukowe
Tematy:
leksykografia
hipersłownik
język i kultura polska
język i kultura białoruska
lexicography
hyperdictionary
Polish language and culture
Belarusian language and culture
Opis:
Artykuł stanowi pewnego rodzaju prezentację przygotowywanego obecnie do druku, liczącego około 1800 artykułów autorskich, specjalnego opracowania leksykograficznego – Hipersłownika języka polskiego. Autor skupił się przede wszystkim na informacjach odnoszących się do języka i kultury białoruskiej, które jego zdaniem mogą zainteresować slawistów, umożliwiając im jednocześnie zapoznanie się z nowatorską koncepcją samego Hipersłownika.
This article concerns a particular kind of entries in the publication, at present in preparation consisting of about 1800 original articles, of the lexicographical work – The Hyperdictionary of the Polish Language. The author is primarily concerned with information referring to Belarusian language and culture, which, in his opinion, will be of interest to Slavonicists, while simultaneuosly enabling them to experience the novel concept of the Hyperdictionary.
Źródło:
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN; 2018, 66; 523-529
0076-0390
Pojawia się w:
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies