Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "antropológia" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-15 z 15
    Tytuł:
    Metoda psychodramatyczna we współczesnych badaniach antropologicznokulturowych
    The Interpretative Potential of Psychodrama in Anthropological Research
    Autorzy:
    Pasterczyk, Piotr
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1807348.pdf
    Data publikacji:
    2020-01-02
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    psychodrama
    metoda
    antropologia
    mit
    rytuał
    method
    anthropology
    myth
    ritual
    Opis:
    Przedmiotem artykułu jest badawcza przydatność psychodramy jako procedury w badaniach z zakresu antropologii kultury. Współczesna niedostępność etnologicznych form życia społecznego będących tradycyjną przestrzenią badań etnologicznych zmusza do pytania o nowe metody badawcze, dzięki którym można oryginalnie zinterpretować zgromadzony już materiał badawczy. Stworzona przez Jakobiego Moreno psychodrama jest uznaną metodą leczniczą stosowaną przede wszystkim w psychoterapii. Będąca ważnym aspektem psychodramy metoda socjometryczna została uznana przez Lévi-Straussa jako ciekawa metoda mogąca służyć wypracowaniu statystycznych modeli czasu i przestrzeni w badaniach strukturalnych. Artykuł stawia pytanie, czy postrzegana w świetle Girardowskiej teorii kultura może być wyjaśniana dzięki dramatycznemu odtwarzaniu skryptów kulturowych takich jak mity i rytuały i ich socjometrycznej analizie. Odpowiedź na tak postawione pytanie jest ambiwalentna: z niewątpliwą szansą jaka może łączyć się z zastosowaniem oryginalnej procedury badawczej idą w parze wątpliwość związane z hipotetycznym charakterem Girardowskiej teorii kultury oraz z etycznymi pytaniami rodzącymi się w kontekście eksperymentu zakładającego ingerencję w ludzką psychikę.
    This article examines the interpretive potential and pertinence to anthropological research of dramatic re-enactments of certain, potentially revelatory cultural scripts, particularly myths and rituals, in a manner more commonly associated with a psychotherapeutic technique called ‘psychodrama.’ If it is true, as René Girard has claimed, that ‘globalization’ makes original ethnographic research in isolated human groups nearly impossible today, the creative application to existing anthropological materials of new interpretive procedures may open fresh perspectives. The so-called ‘psychodrama’ of Jakob Levi Moreno is perhaps more widely known as a psychotherapeutic technique, yet its use in anthropological research to yield socio-metric data has been recognized as well. Socio-metric procedures were used, for an example, by Claude Lévi-Strauss in working up statistical models of time- and space-perception. This article considers the use of ‘psychodrama’ in the interpretation, particularly, of cultural scripts like myths and rituals. While the author finds that such an approach lends itself to a Girardian theory of culture, the application of ‘psychodramatic’ techniques in the interpretation of myths and rituals will be complicated both by the hypothetical character of Girard’s theory and the inevitable interventions of individual human psyches.
    Źródło:
    Roczniki Kulturoznawcze; 2014, 5, 1; 35-51
    2082-8578
    Pojawia się w:
    Roczniki Kulturoznawcze
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Culture and Violence
    Kultura a przemoc
    Autorzy:
    Pasterczyk, Piotr
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1807382.pdf
    Data publikacji:
    2020-01-02
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    kultura
    przemoc
    antropologia
    natura
    mit
    culture
    violence
    anthropology
    nature
    myth
    Opis:
    Artykuł stawia pytanie o fundamentalne znaczenie kultury w stosunku do takich fenomenów, jak niepokój, pragnienie bezpieczeństwa, strach, agresja i przemoc. Przewodni motyw tej refleksji konstytuuje wzajemny stosunek przemocy i kultury, ujawniający się w odniesieniu wyżej wymienionych fenomenów do ludzkiego rozumu, interpretowanego nie w sensie psychicznego lub kulturowego procesu, ale w sensie transcendentalnego czynnika najbardziej typowego dla ludzkiej istoty. W dyskusji z Platonem, Le Bonem, Ortegą y Gassetem, Freudem i Girardem tekst konstatuje fakt, że przemoc może być konsekwencją nie tylko naturalnych czynników, takich jak pożądliwość jako naturalna część ludzkiej duszy w platońskiej antropologii, ale także czynników kulturowych, których wyrazem jest analizowane przez Freuda pytanie o kulturę jako źródło cierpienia, a także wprowadzone przez René Girarda do współczesnego dyskursu antropologiczno-kulturowego pojęcie mechanizmu kozła ofiarnego.
    The article discusses the fundamental meaning of culture from the point of view of anxiety, aggression, violence, fear and the need for social security. The intention is to examine the relationship between these phenomena and human reason not as a psychological or cultural process, but as a transcendental reality genuine to the human being. Through the works of Plato, Le Bone, Ortega y Gasset, Freud and Girard the paper asserts that violence is not only the result of natural factors—for example desire as the natural element of the soul in platonic anthropology—but of cultural factors as well. This interpretation is anchored in Freud’s discussion of culture as the source of suffering and René Girard’s contemporary anthropological concept of scapegoat.           
    Źródło:
    Roczniki Kulturoznawcze; 2013, 4, 2; 41-72
    2082-8578
    Pojawia się w:
    Roczniki Kulturoznawcze
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Salvation from Oblivion: Teofila Bobko-Jankowska (1920–2009)
    Ocalić od zapomnienia: Teofila Bobko-Jankowska (1920–2009)
    Autorzy:
    Boroch, Robert
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1806949.pdf
    Data publikacji:
    2020-04-24
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    regionalność
    literatura regionalna
    antropologia literatury
    regionality
    regional literature
    anthropology of literature
    Opis:
    Artykuł stanowi dokumentację twórczości miejscowej poetki Teofili Bobko-Jankowskiej (1920–2009) związanej z warmińską miejscowością Biskupiec. Zebrany materiał należy do kategorii badań nad regionalizmem i antropologią literatury polskiej, stanowiąc dokumentację wytworów kultury powstałych w małych strukturach społecznych oraz siły ich społecznego oddziaływania na procesy związane z ochroną kultury w regionie warmińskim po roku 1945. W tym kontekście literatura regionalna i lokalni twórcy kultury wywierają wpływ na możliwości wytwórcze miejscowej kultury, co przekłada się bezpośrednio na rozwój i konsolidację potencjału twórczego kultury miejscowej.
    The article documents the work of the local poet Teofila Bobko-Jankowska (1920–2009), who is associated with the Warmian town of Biskupiec. The collected material on the subject falls within the category of studies on regionalism and on the anthropology of Polish literature, documenting the cultural products of small social structures as well as the strength of their social influence on the processes of the preservation of culture in the Warmia region after 1945. In this context, regional literature and local creators of culture influence the expansion of the productive capacities of the local culture, which translates directly into expansion and consolidation of the local culture’s productive potential.
    Źródło:
    Roczniki Kulturoznawcze; 2019, 10, 3; 147-153
    2082-8578
    Pojawia się w:
    Roczniki Kulturoznawcze
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    “I Felt So Tall Within”: Anthropology in Slave Narratives
    „W środku czułem się tak dumny” – antropologia w narracjach niewolników
    Autorzy:
    Blum, Paul Richard
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1807386.pdf
    Data publikacji:
    2020-01-02
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    antropologia
    niewolnictwo
    autobiograficzne narracje niewolników
    René Girard
    anthropology
    slavery
    autobiographical slave narratives
    Opis:
    „Co to znaczy być człowiekiem w obliczu niewoli”. Autor analizuje trzy autobiograficzne dokumenty afroamerykańskich niewolników z XVIII/XIX wieku (Sojourner Truth, Victoria Albert i Frederick Douglass), pytając, czy pozwalają one dokonać nowego wglądu w antropologię. Niewolnicy są w stanie zachować swoje człowieczeństwo w obliczu fizycznej i ideologicznej jego negacji, potrafią oddzielić swoją cielesną kondycję od poczucia człowieczeństwa. Wszelkiego rodzaju deprywacje pokazują, paradoksalnie, to, co jest istotne dla człowieka – w niniejszym studium są to religia, imię i opór. Autor pokazuje również, w jakim zakresie do struktur niewolnictwa znajduje zastosowanie antropologia René Girarda.
    “What does it mean to be human in the face of slavery?” I will examine three autobiographical documents from African-American slaves of the 18th/19th century (Sojourner Truth, Victoria Albert, and Frederick Douglass) and ask: do they allow for new insight into anthropology? Slaves are able to be human in the face of physical and ideological denial of their humanity. Humans can separate their bodily conditions from themselves. Deprivations of all kinds show, paradoxically, what is essential to human beings: in this study, religion, name, and resistance. I will also show to what extent René Girard’s anthropology applies to the structure of slavery.
    Źródło:
    Roczniki Kulturoznawcze; 2013, 4, 2; 21-39
    2082-8578
    Pojawia się w:
    Roczniki Kulturoznawcze
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Social Uses of Logic in Medieval and Modern Contexts
    Autorzy:
    Brumberg-Chaumont, Julie
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1637986.pdf
    Data publikacji:
    2021-02-26
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    logika
    antropologia
    edukacja
    testy inteligencji
    krytyczne myślenie
    logic
    anthropology
    education
    intelligence testing
    critical thinking
    Opis:
    Społeczne użycie logiki w kontekstach średniowiecznych i nowoczesnych W średniowieczu, zwłaszcza od XIII wieku, logika stanowiła dyscyplinę propedeutyczną dla wszelkich form szkolnictwa wyższego, a także osnowę sztuki prowadzenia „sporu” (disputatio), która była zarówno metodą naukową, jak i obowiązkową formą zdobywania stopni uniwersyteckich, co miało społeczną organizację i było kontrolowane przez instytucje edukacyjne. Logika została również niedawno uznana za naukę i technikę doskonalenia ludzkiego intelektu. W ten sposób uzyskała bezprecedensowe znaczenie antropologiczne, prowadząc jednocześnie do zepchnięcia całych grup społecznych, uważanych za pozbawione logiki, do rangi podrzędnych form człowieczeństwa. Średniowieczna logika reprezentowała dominującą kulturę argumentacyjną o silnym znaczeniu normatywnym. Dzisiaj pozostał tylko normatywny wymiar logiki, ale w dużej mierze oderwany od jej podstaw teoretycznych i wartości edukacyjnej. Naszą epokę charakteryzuje zanik formalnego nauczania logiki i koniec praktyki sporu. Pojęcie inteligencji przeszło poważne ewolucje, podczas gdy praktyki intelektualne i naukowe nie są już zgodne ze sztywnym i zrytualizowanym wzorcem logicznym. Samo pojęcie logiki również uległo radykalnej zmianie wraz z rozdzieleniem logiki formalnej i tak zwanej logiki nieformalnej oraz zniknięciem idei logiki jako jednolitej normy, która pojawiła się wraz z wyłonieniem się nieredukowalnego pluralizmu logicznego. Społeczne zastosowania logiki są zasadniczo dyskryminujące, co można zaobserwować pośrednio w testach inteligencji i bezpośrednio w testach logicznych, zgodnie z programem selekcji opartym w dużej mierze na identyfikacji „rodzimych” umiejętności logicznych kandydatów. Troska jednak o edukację logiczną, ale pod inną nazwą, pojawiła się ponownie w XX wieku wraz z ruchem krytycznego myślenia. Refleksje i praktyki, do których ów ruch doprowadził, oferują interesujące podobieństwa ze średniowiecznym usytuowaniem logiki. Badanie średniowiecznego usytuowania logiki pozwala wskazać nieodwracalne zmiany, prześledzić długotrwałe dziedzictwo i pobudzające podobieństwa, ale także zastanowić się nad współczesnymi zastosowaniami logiki z innej perspektywy. Historia zastosowań i wartości nadanych logice w czasie i przestrzeni pomaga pluralizować i uhistoryczniać logikę, zwłaszcza gdy jest używana jako narzędzie do oceny na podstawie logiki „uniwersalnej i naturalnej” stopnia racjonalności jednostek i grup, których zachowanie intelektualne nie pasuje do normy.
    During the Middle Ages, especially from the 13th century on, logic constituted a propaedeutic discipline for any form of higher education as well as an art of ‘disputation’ (disputatio), which represented both a scientific method and a compulsory performance for gaining university degrees, socially organized and controlled by teaching institutions. Logic was also newly regarded as a science and a technique for perfecting the intellect of men. It thereby received an unprecedented anthropological signification, while it led to relegate whole social groups, thought of as deprived of logic, to inferior forms of humanity. Medieval logic represented a dominant argumentative culture, doted with a strong normative significance. Only the normative dimension of logic remains today, but to a large extent detached from its theoretical foundation and its educational value. Our era is characterized by the disappearance of a formal teaching of logic and by the end of the practice of disputation. The concept of intelligence has undergone major evolutions, while intellectual and scientific practices no longer follow a rigid and ritualized logical pattern. The very notion of logic has also changed radically, with a divorce between formal logic and the so-called ‘informal logic,’ and the disappearance the idea of logic as a unitary norm which came along the emergence of an irreducible logical pluralism. Social uses of logic are essentially discriminatory, as can be observed indirectly in intelligence tests and directly in logical tests, according to a selection program largely based on the identification of ‘native’ logical skills of the candidates. However, a concern for logical education, but under a different name, has reemerged during the 20th century, with the critical thinking movement. The reflections and practices it led to offer interesting parallels with the medieval situation of logic. The study of the medieval situation of logic allows to point out irreversible changes, to trace long-lasting legacies and stimulating parallels, but also to reflect on modern uses of logic from a different angle. The history of the uses and values bestowed on logic along time and spaces helps pluralizing and historicizing logic, especially when used as an instrument to evaluate on the basis of a ‘universal and natural’ logic the degrees of rationality of individuals and groups whose intellectual behavior does not fit into the norm.
    Źródło:
    Roczniki Kulturoznawcze; 2020, 11, 4; 117-149
    2082-8578
    Pojawia się w:
    Roczniki Kulturoznawcze
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Poszukiwanie sensu w globalnej logorei
    The Search for Meaning in the Global Logorrhea
    Autorzy:
    Burszta, Wojciech Józef
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1807251.pdf
    Data publikacji:
    2020-01-03
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    nomadyzm
    globalizacja
    abdukcja
    antropologia
    kulturoznawstwo pamięć
    nomadism
    globalization
    abductive reasoning
    anthropology
    cultural studies
    memory
    Opis:
    Artykuł przedstawia propozycję badań „świata w ruchu”, którą autor nazywa nomadologią pretekstową. Diagnoza zmienności wszelkich form kulturowych oraz nomadyczna wędrówka wartości z nimi związanych, w połączeniu z nadmiarowością potencjalnej wiedzy o świecie (logorea „słowoobrazów”), zmusza dzisiaj badaczy do przyjęcia strategii opisu świata, która jest w stanie tę zmienność uchwycić. Nomadyzm jako cecha współczesności ma wiele oblicz. Autor opowiada się za jedną z jego wersji, wskazując, w jaki sposób antropologia, literatura i fenomenologia mogą stanowić podstawowe i połączone sposoby wglądu w tę rzeczywistość. Pisanie nomadyczne polega na tym, że nie mamy w nim do czynienia z trafnymi i nietrafnymi interpretacjami, ale sama interpretacja zmienia naturę, stając się sztuką oceny, sztuką myślenia, jest rozgałęzieniem tekstu na zewnątrz - ku światu w ruchu.
    The paper presents a project of studying “the world in motion,” which the author calls pretext nomadology. The diagnosis of the diverse changes of cultural forms and the nomadic journeys of the values connected with them, in addition to the surplus of potential knowledge about the world (logorrhea of words and images), forces modern scholars to adopt a strategy of describing the world that will enable to capture these changes. As a characteristic of modernity, nomadism has many faces. The author focuses on one of its versions, showing how anthropology, literature and phenomenology can become basic and interconnected ways of exploring this reality. The idea of nomadic writing is based on the notion that there are neither correct nor incorrect interpretations, but that the act of interpretation changes nature and becomes an art of evaluation, and art of thinking, an expansion of the text to the outside - to the world in motion.
    Źródło:
    Roczniki Kulturoznawcze; 2015, 6, 1; 5-32
    2082-8578
    Pojawia się w:
    Roczniki Kulturoznawcze
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    The Body-Organism Difference as a Bridge between Particular Sciences and Philosophy in Understanding Human Person
    Różnica pomiędzy ciałem a organizmem jako pomost między naukami szczegółowymi a filozofią w rozumieniu osoby ludzkiej
    Autorzy:
    Pańpuch, Zbigniew
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2040491.pdf
    Data publikacji:
    2022-03-30
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    nauki szczegółowe
    człowiek
    ciało
    organizm
    antropologia filozoficzna
    interdisciplinary sciences
    human being
    body
    organism
    philosophical anthropology
    Opis:
    The article copes with a plurality of sciences in general and focuses in the human-related sciences, which present different cognitive results. There is difficult to co-ordinate them because of the difference in methods, aims and formal objects of sciences, whereas the material object of various sciences - the real man exists as the only subject, with a definite and clearly determined substance. In a consequence, they produce different concepts of man. Is it possible to co-ordinate or to reconcile these various information about human being, especially these from particular sciences with the philosophical anthropology? A general understanding of the biological organism is of this kind that it is an object of science, but the notion of organism has been present in philosophy quite a long time—from the ancient times. Thus, an outline of the problem appears, namely the distinction between the organism, as an object of possible experience (fundamentally internal, but also external) and the body in the metaphysical sense, as an sub-ontic element of the human being. From the metaphysical point of view it seems (and that is my proposition or may be only a point mentioned anywhere by some authors, which I would like especially stress), that this whole—consisting of its organic parts, all unified in systemic reciprocal dependencies and various relations—is only accidental to human substance. This human substance—is a person. This specific “set of accidentals” constituting the human organism is subordinated (subjected) to the substance and exists in it and by it. Such an understanding of the organism and more precisely described distinction between it and the body can determine the field of interest of philosophy and other sciences, and simultaneously create a bridge between them. Human organism could be a good object of various research in the field of particular sciences. But the scientists should not forget about metaphysic and existential background of the human organism. From the other hand, the philosophers looking for the necessary causes of the human being have to take in consideration this necessary and specific set of accidentals (a human organism) and the particular knowledge of it provided by the scientists.
    Artykuł podejmuje problematykę wielości nauk w ogóle, ze szczególnym zwróceniem uwagi na nauki o człowieku, które prezentują odmienne wyniki poznawcze. Trudno jest je skoordynować ze względu na odmienność metod, celów i przedmiotów formalnych tych nauk, podczas gdy przedmiot materialny różnych nauk – realny człowiek – istnieje jako jedyny podmiot, o określonej i wyraźnie zdeterminowanej substancji. W konsekwencji tworzą one różne koncepcje człowieka. Czy jest możliwe skoordynowanie, czy pogodzenie tych różnych informacji o człowieku, zwłaszcza pochodzących z nauk szczegółowych, z antropologią filozoficzną? Ogólne rozumienie organizmu biologicznego jest przedmiotem wielu nauk. Pojęcie organizmu jest obecne w filozofii dość długo – od czasów starożytnych. Pojawia się więc zarys problemu, a mianowicie rozróżnienie między organizmem, jako przedmiotem możliwego doświadczenia (zasadniczo wewnętrznym, ale i zewnętrznym) a ciałem w sensie metafizycznym, jako subontycznym elementem człowieka. Z metafizycznego punktu widzenia wydaje się (i to jest moja teza, a może to być tylko punkt wspomniany gdzieniegdzie przez niektórych autorów, który chciałbym szczególnie podkreślić), że owa całość – składająca się ze swych organicznych części, wszystkich zjednoczonych w systemowych wzajemnych zależnościach i rozmaitych relacjach – jest tylko przypadłościowa wobec substancji ludzkiej. Ta substancja ludzka to osoba. Ten swoisty „zespół przypadłości” tworzący ludzki organizm jest podporządkowany (poddany) substancji, istnieje w niej i przez nią. Takie rozumienie organizmu, a dokładniej rozróżnienie między nim a ciałem, może wyznaczyć pole zainteresowań filozofii i innych nauk, a zarazem stworzyć pomost między nimi. Organizm ludzki może być dobrym obiektem różnorodnych badań w zakresie nauk szczegółowych. Jednak naukowcy nie powinni zapominać o metafizycznym i egzystencjalnym podłożu ludzkiego organizmu. Z drugiej strony, filozofowie poszukujący koniecznych przyczyn bytu ludzkiego muszą brać pod uwagę ten konieczny i specyficzny zespół przypadłości (organizm ludzki) oraz szczególną wiedzę o nim dostarczaną przez przedstawicieli nauk szczegółowych.
    Źródło:
    Roczniki Kulturoznawcze; 2022, 13, 1; 41-51
    2082-8578
    Pojawia się w:
    Roczniki Kulturoznawcze
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Cicha wiedza Hippolity – Sen nocy letniej w lekturze René Girarda
    Hippolyta’s Silent Knowledge: René Girard’s Reading of A Midsummer Night’s Dream
    Autorzy:
    Wielechowska, Katarzyna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1807379.pdf
    Data publikacji:
    2020-01-02
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    antropologia kultury
    teatrologia
    dramat szekspirowski
    mimesis
    ironia
    metateatr
    cultural anthropology
    theatre studies
    Shakespearean drama
    irony
    metatheatre
    Opis:
    The article centres upon the phenomenon of mimetic desire which, as Rene Girard observes, is responsible for generating violence in the cultural and social sphere. In Girard’s view, William Shakespeare saw and documented the correlation between mimesis and violence, which makes his dramatic œuvre an essentially important text of culture. And A Midsummer Night’s Dream in particular is granted special attention; Girard clearly suggests that it should be an obligatory reading for all modern anthropologists. The article concerns an analysis of Girard’s revelatory reading of the play. It appears that the mimetic process is the thematic and constructional axis of dramatic events; furthermore, it is manifested in numerous transfigurations ultimately leading to violence and myth-creative hallucination. By creating the horizon of interpretation of A Midsummer Night’s Dream, the mimetic theory reveals also a demystifying power of the comedy. At the same time, it open a new perspective of the meta-theatrical level analysis of Shakespeare’s play.
    Źródło:
    Roczniki Kulturoznawcze; 2013, 4, 2; 97-122
    2082-8578
    Pojawia się w:
    Roczniki Kulturoznawcze
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Po co nam antropologia? O wzajemnym przenikaniu dyskursów na temat kultury/kultury duchowej
    Why Do We Need Anthropology? On the Mutual Penetration of Discourses on Culture/Spiritual Culture
    Autorzy:
    Szafrański, Adam A.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2040478.pdf
    Data publikacji:
    2022-03-30
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    antropologia kulturowa
    kultura
    globalna wioska
    tradycja
    dyskurs kulturowy
    cultural anthropology
    culture
    global village
    tradition
    cultural discourse
    Opis:
    Świat współczesny to świat wielokulturowy i chyba już zdążyliśmy do tego przywyknąć – przynajmniej większość z nas. Stąd codziennie, na przykład w pracy, staramy się pokonywać dzielące nas różnice, szukając porozumienia z kimś, o kim tak naprawdę niewiele wiemy. Choć rozumiemy go, to jednak nie jesteśmy w stanie „wczuć” się w jego świat. Antropologia kulturowa/interpretacyjna, której naturalnym kontekstem jest „globalna wioska”, pomaga nam oswoić „Innego”. Odwołując się do wybranych koryfeuszy antropologii starałem się krok po kroku budować nić porozumienia z „kimś”, kto nie przynależy do mojego świata i nigdy tak nie będzie. W propozycji tej nie zasypuję różnic, i właśnie mimo tych różnic, szukam porozumienia z „kimś”, za którym stoi inna, niepowtarzalna tradycja. Porozumienie jest możliwe, gdyż wszyscy jesteśmy ludźmi, ale „skrojeni” na miarę własnej kultury. Antropologia interpretacyjna to osobliwa propozycja spotykająca się najczęściej z filozofią kultury i z literaturą.
    The modern world is a multicultural world and we have probably got used to it—at least most of us have. Hence, every day, for example at work, we try to overcome the differences that divide us, seeking to communicate with someone about whom we really know very little. Although we understand the person, we are unable to „empathise” with his or her world. Cultural/interpretive anthropology, whose natural context is the „global village”, helps us to domesticate the „Other”. Referring to selected coryphaeuses of anthropology, I tried to build step by step the thread of understanding with „someone” who does not belong to my world and never will. In this proposal, I do not sugar-coat the differences, and it is precisely in spite of these differences that I seek agreement with the „someone” behind whom stands a different, unique tradition. Agreement is possible because we are all human, but ‘tailored’ to our own culture. Interpretive anthropology is a peculiar proposal that meets most often with philosophy of culture and with literature.
    Źródło:
    Roczniki Kulturoznawcze; 2022, 13, 1; 27-40
    2082-8578
    Pojawia się w:
    Roczniki Kulturoznawcze
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Antropologiczny wymiar malarstwa Krystyny Herling-Grudzińskiej
    Anthropological Dimension of the Artistic Creations of Krystyna Herling-Grudziński
    Autorzy:
    Bielska-Krawczyk, Joanna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1807441.pdf
    Data publikacji:
    2020-01-02
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    antropologia obrazu
    obraz jako pamięć
    ciało
    maska
    depersonalizacja
    anthropology of an image
    image as memory
    body
    mask
    depersonalization
    Opis:
    Celem artykułu jest odsłonięcie antropologicznego wymiaru twórczości artystycznej zapoznanej malarki, żony wybitnego polskiego pisarza Gustawa Herlinga-Grudzińskiego – Krystyny Herling-Grudzińskiej. Wykorzystanie perspektywy antropologicznej uzasadnione jest w tym przypadku zarówno rodzajem pytań, które prowokuje biografia malarki, jak i charakterem jej twórczości. 
    The main goal of this article is to reveal anthropological dimention of the artistic creations of almost unknown painter, the wife of the outstanding polish writer Gustaw Herling-Grudziński – Krystyna Herling-Grudziński. In the text I ask questions about the vision of a human being that we can find in those pictures and the ways painter shows its depersonalization. The main motivation of the use of anthropological perspective in the study of those works is biography of the artist (especially her suicidal death) and the character of her creations.     
    Źródło:
    Roczniki Kulturoznawcze; 2011, 2; 31-49
    2082-8578
    Pojawia się w:
    Roczniki Kulturoznawcze
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Marcel Marceau jako rzecznik mimu współczesnego
    Marcel Marceau as the Contemporary Mime Spokesman
    Autorzy:
    Krzyżak, Anna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1807064.pdf
    Data publikacji:
    2020-01-03
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    aktor
    antropologia teatru
    filozofia
    gest
    identyfikacja
    teatr
    milczenie
    mim
    pantomima
    actor
    anthropology of theater
    gesture
    identification
    mime
    theater
    silence
    pantomime
    philosophy
    Opis:
    Artykuł jest szkicem na temat mimu, formy teatralnej znanej od starożytności, lecz dzisiaj istniejącej w nowej odsłonie. Mim współczesny, powstały na kanwie awangardowych poszukiwań praktyków i teoretyków teatru początków XX wieku, zawdzięcza swą obecną formę twórcom francuskim, takim jak Étienne Decroux, Marcel Marceau i Jean-Louis Barrault. Koncepcja mimu przedstawiona w niniejszej pracy oparta jest na teorii i praktyce Marcela Marceau, mającej szczególny rys filozoficzny. Marceau, poświęcając całe życie propagowaniu idei i techniki mimu współczesnego poprzez spektakle, wywiady i pracę pedagogiczną, stał się jego rzecznikiem na całym świecie. Współcześnie mim to rodzaj teatru, w którym kluczową rolę odgrywają milczenie, stanowiące nowy wymiar ludzkiego istnienia, gdy słowa zawodzą, oraz postać doskonale przygotowanego technicznie aktora-mima, czyniącego na scenie to, co niewidzialne, widzialnym. Artykuł składa się z dwóch części. W pierwszej zarysowano historyczny kontekst mimu. Podjęto również próbę uporządkowania terminologicznego. W drugiej przedstawiono materię mimu współczesnego w aspekcie filozoficznym oraz technicznym na podstawie dokonań Marcela Marceau.
    The article is a sketch of the subject of mime, a theatrical form known since the ancient times, but nowadays existing in a new version. A contemporary mime that came into being based on the research of avant-garde theoreticians and practitioners of the early 20th century theatre owes its current shape to the French artists such as Étienne Decroux, Marcel Marceau, and Jean-Louis Barrault. The presented concept of mime is based on Marceau’s theory and practice—both having a particular philosophical touch. Marceau who dedicated his life to promoting theory and methodology of contemporary mime by means of performances, interviews and teaching has become a mime expert whose work has a timeless quality worldwide. These days mime is becoming a kind of theatre where silence plays the key role and becomes a new dimension of a human being when words fail, and where an actor-mime with perfect technical skills makes the invisible visible on stage The article consists of two parts. The first part outlines a historical context of mime. It also tries to organize its terminology. The second one presents philosophical and technical aspects of contemporary mime on the basis of Marcel Marceau’s work.
    Źródło:
    Roczniki Kulturoznawcze; 2018, 9, 2; 55-75
    2082-8578
    Pojawia się w:
    Roczniki Kulturoznawcze
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Inspiracje tekstów starotestamentalnych i apokryfów żydowskich w średniowiecznych wyobrażeniach scenicznych Księgi Rodzaju
    Inspirations of Old Testament Texts and Jewish Apocrypha in Medieval Scenic Representations of the Book of Genesis
    Autorzy:
    Mazurczak, Urszula M.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1807373.pdf
    Data publikacji:
    2020-01-02
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    ikonografia stworzenia człowieka
    średniowieczna antropologia obrazu
    symbolika Prawa
    iconography of the creation of man
    medieval anthropology of image
    figure of the Law
    Opis:
    The iconography of the Book of Genesis has been elaborated on in extensive studies in which connections with the biblical text and commentaries, mainly patristic, have been demonstrated. In the state of research gathered on this subject by U. Mazurczak in ‘Das Sechstagewerk in der Ikonographie des Mittelalters. Forschungsstand und Forschungsperspektiven’ (Acta Mediaevalia 8:1995) the author pointed out crucial research problems which were worth further studying in the iconography of ‘Genesis’. Moreover, in a book published in 2012 Human corporeality in medieval Italian painting (Vol. 1. Lublin 2012) the issues of the created body and its significance in the realm of medieval anthropology were presented. In the present study selected texts of Jewish apocrypha and philosophical commentators, which inspired Christian representations of illustrations for the Book of Genesis: the creation of man and his sojourn in the paradise as well as his departure after the original sin, have been pointed out. Jewish tradition in the images of angels in the illustrations of Cotton’s Bible, repeated on mosaics in the narthex of St. Mark’s Church in Venice has been also indicated. Those figures bear resemblance to the texts by Philo of Alexandria who explained the significance of angels appearing next to God in the subsequent days in his commentary On the creation of the world. The number of angels from the first to the seventh refers to each day being created. Elements of Jewish tradition can be also traced in the famous Bible of Czerwińsk (1148-1155), destroyed during World War II, where God the Creator was depicted together with three angels. God the Father anoints the first angel with the same gesture as he touches Adam’s forehead, which is shown in the following medallion. In this way Philo interpreted the creation of mind as stamping it with the wisdom of God the Creator who imprinted his stigma in man’s mind. The apocrypha called the Book of Jubilees was of significant importance—the list of angels’ (residents’ of heaven) powers was enumerated there. They rule over cosmic powers and over man on the earth. In the Book the dialogical form between God and the angels is developed and the gesture of touch is also explained here as it was presented in a codex once stored in Polish collection. The touch is a sign of the deep connection between man and Yahweh who reveals himself in a special way on the day of Sabbath—The Day of God’s Glory. With the sign of touching Adam’s forehead God gave his blessing to man on the seventh day, namely the day of consecration. In a codex stored in the National Library in Vienna and called the Vienna Genesis the scene of the parents going beyond the gates of paradise after the original sin was developed, in turn. A classic motif of an angel standing next to the gates of paradise was enriched with the second female figure, a personification which is deprived of signs of sanctity but is standing close to Adam and Eve. The miniaturist enriched the image of the paradise gates with a motif of blazing but not burning out rims of circles. The female personification, exposed by means of the smartness of clothes and proportionally exceeding all the figures of the scene including the angel, was identified with the personification of Wisdom. The author points out the personification of Divine Law here. In Liber Graduum, a compilation of Gnostic and Hebrew texts, its author concentrated on a description of the sin and the grace of God received by the parents. Before having committed the sin they experienced only God’s love in the paradise, however, after the sin they experienced Divine Mercy, together with Divine Law. The figure in Vienna Genesis standing beyond the gate next to the parents is the figure of the Law given by the merciful God to them.
    Źródło:
    Roczniki Kulturoznawcze; 2013, 4, 3; 51-73
    2082-8578
    Pojawia się w:
    Roczniki Kulturoznawcze
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Istota teatru
    The Essence of the Theatre
    Autorzy:
    Kaczmarek, Wojciech
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1807434.pdf
    Data publikacji:
    2020-01-02
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    teatr
    dramat
    antropologia teatru
    relacja
    teodramatyka
    persona
    personalizm
    osoba
    aktor
    rola
    scena
    theatre
    drama
    theatre anthropology
    relationship
    theo-drama
    personalism
    person
    actor
    role
    scene
    Opis:
    Autor artykułu wychodząc z założenia, że teatr już w starożytnej Grecji był związany ze współuczestnictwem osób tworzących społeczność polis, postuluje by także we współczesnym spojrzeniu na teatr uwzględnić koncepcję człowieka, który tworzy teatr i który do niego przychodzi. Relacyjny wymiar teatru istnieje od starożytności, gdy był on związany z polityczną i religijną funkcją jednoczącą społeczeństwo,  aż do współczesnej koncepcji teatru,  jako sztuki autonomicznej. Najważniejsza konsekwencja wynikającą z tego zestawienia (teatr i antropologia) ukazuje sztukę teatru jako miejsce formowania się koncepcji świata jako spektaklu (propozycje H. U. von Balthasara i H. Gouhier’a, J. Tischnera, A. Krąpca). Widz może odnaleźć na scenie metaforyczny obraz własnego życia, ogólny los człowieka jako istoty tragicznej, rozpiętej między życiem a śmiercią. Niezależnie od rodzaju realizowanego na scenie dzieła (komedia, tragedia, farsa) istotą teatru jest zawsze relacja między aktorem i widzem. Autor wskazuje także na genezę powstania teatru, pojęcie aktora, gry, roli, sceny oraz udziału widza. Ponieważ teatr jako sztuka nie ma utrwalonej formy, realizuje się w konkretnym czasie realizacji spektaklu (in statu nascendi), wymaga dlatego obecności odbiorcy w całym procesie swego trwania. Jest z tego powodu sztuką w swej istocie personalistyczną. Spektakl, o ile nie jest odbierany w kategoriach osobowych, przestaje być teatrem, a staje się widowiskiem pozbawionym relacji osobowych.
    The author of the article, assuming that the theatre, already in Ancient Greece, was connected with co-participation of persons constituting the community of polis, calls for equal recognition of the idea of man, who creates the theatre and who visits it, in the contemporary outlook upon the theatre.     The relational dimension of the theatre has existed since antiquity when it was strictly connected with a political and religious function uniting the community and reached the point of contemporary perception of the theatre as an independent art. The most crucial outcome resulting from the combination (theatre and anthropology) shows the art of theatre as a place of forming the conception of the world as a performance (suggestions of H.U. von Balthasar and of H. Gouhier, of J. Tischner, of A. Krąpiec). On the stage, theatre audience can find a metaphorical image of his or her life, of general fate of a man portrayed as a tragic being, suspended between life and death. Independently of the kind of performance given on the stage (comedy, tragedy, farce), a relation between the actor and theatre audience is a clue issue of the theatre. The author also shows the genesis of theatre formation, outlines the notion of the actor, stage acting, theatre roles, scenes and of theatre audience participation. Because the theatre as an art form does not have a stiff pattern, it acquires its shape at a concrete point of time during the stage performance (in statu nascendi). Therefore it requires the presence of theatre audience throughout the whole time of its duration. Because of that aspect, it is fundamentally personalistic at its roots. If a stage performance is not viewed on the grounds of personalistic categories, it stops being called the theatre and turns into a show devoid of personalistic relationships.  
    Źródło:
    Roczniki Kulturoznawcze; 2011, 2; 89-107
    2082-8578
    Pojawia się w:
    Roczniki Kulturoznawcze
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Religijno-kulturowa funkcja relikwiarzy. W kręgu genezy obrazowania ciała świętych w sztuce europejskiej
    Cultural-religious Function of Reliquaries. From the Circle of the Origins of Depicting the Bodies of Saints in European and Polish Art
    Autorzy:
    Mazurczak, Małgorzata Urszula
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1807407.pdf
    Data publikacji:
    2020-01-02
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    mozaiki: barwa
    światło
    relikwiarze: antropomorficzne
    złoto
    kamienie szlachetne
    antropologia ciała
    ciało święte
    ciało ziemskie
    mosaics
    colour
    light
    reliquaries
    anthropomorphic
    gold
    precious stones
    anthropology of the body
    saint body
    earthly body
    Opis:
    Works of art are an integral part of religious culture and they reflect its wealth in Christian piety. However, while methodology of research into works of religious art has consolidated its fixed and tested methods, interpretation of works in the context of cultural studies asks questions, raises doubts, and sometimes stirs up controversies. Nevertheless, one cannot help deliberating over the cultural-religious function of such significant evidences in the heritage of Christian culture as reliquaries, especially ones in the form of parts of the body, like the hand, foot, head, arm etc. In the aspect of the cult of relics of saints and the ways of practicing this cult, reliquaries have been discussed in detail in theological research, in hagiography of spirituality, as well as in the history e.g. of pilgrimages and of the cult of saints. The present deliberations try to interpret various forms of works of art connected with the cult of saints. Reliquaries in the form of parts of the body that serve keeping relics of saints evoke faith in sanctity and in the resurrection of bodies. It is in them that the mystery of resurrection of the body as a new body, with new features of the matter, has been illustrated. Its nature may be most adequately made evident by the nature of the light, brightness, radiating of colours. Even Roman mosaics filling the early Christian churches used the new artistic medium in depicting pictures of saints and of God. The form of the body divided into small tesserae implies the body that is “in pieces”, joined again with mortar into a new visual quality of joined pieces covered with gold and precious dyes. The technique of mosaic allowed rendering the shining and the brightness of colours, making one aware of the mystic matter and showing with the use of artistic means the nature of a saint’s body as a “new body”. In this way mosaics and reliquaries make it easier for the faithful to realize the mystery of the “new body” of the saint and the resurrected martyrs. This is why the mosaic décor, especially in the apses and the places where relics of saints are placed in early Christian Rome churches, is compared to reliquaries that were common in medieval Europe and in Poland. They belong to the common heritage of religious culture that in a sensual way showed the mysteries of resurrection of the bodies of martyrs and of their relics. Artistic objects participate in the Church’s teaching and faith, constituting the mutual heritage of art and faith.
    Źródło:
    Roczniki Kulturoznawcze; 2012, 3; 45-66
    2082-8578
    Pojawia się w:
    Roczniki Kulturoznawcze
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Zachęta do Makrobiusza: transmisja idei filozoficznych w kulturze
    Encouragement to Macrobius: transmission of philosophical ideas in culture
    Autorzy:
    Kowalewska-Harasymiuk, Małgorzata
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2129866.pdf
    Data publikacji:
    2022-09-30
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    Starożytność
    średniowiecze
    nepolatonizm
    teologia
    antropologia
    Bóg
    Umysł
    Dusza świata
    człowiek
    obraz świata
    komentarz
    hipostaza
    antiquity
    Middle Ages
    Neoplatonism
    theology
    anthropology
    God
    mind
    world-soul
    human being
    image of the world
    commentary
    hypostasis
    Opis:
    Artykuł przedstawia dzieło filozoficzno-literackie, które mimo charakteru kompilacji odegrało ważną rolę w historii kultury, gdyż pozwoliło przenieść istotne idee filozofii starożytnej do innej epoki, tj. średniowiecza. Jest to komentarz do księgi szóstej De re publica M.T. Cycerona, który odnajdujemy w Commentarii in Ciceronis Somnium Scipionis A.T. Makrobiusza. Utwór ten był przez długi czas jedynym świadectwem istnienia tekstu napisanego przez Cycerona. Był on również jednym z głównych źródeł, z których do średniowiecza dotarły idee platonizmu i pitagoreizmu oraz elementy starożytnych doktryn astronomicznych, muzykologicznych i matematycznych. Dzieło to było często komentowane przez średniowiecznych uczonych i zajmuje umysły wielu z nich. Liczne zagadnienia poruszane przez Makrobiusza wzbudzały zainteresowanie autorów znających jego Commentum. Podejmowali oni wątki Makrobiusza, rozwijali je i przekształcali według własnego sposobu myślenia. Komentarz Makrobiusza był w średniowieczu wielokrotnie przepisywany i komentowany, o czym świadczy liczba zachowanych rękopisów. W niniejszym artykule autor przedstawia wstępny zarys poglądów teologicznych, antropologicznych i psychologicznych, w połączeniu z komentarzem na temat przekazu w okresie średniowiecza.
    The article presents a philosophical and literary work which, despite its compiler character, played an important role in the history of culture. Thanks to him, important ideas of ancient philosophy were transferred to another era, that is, the Middle Ages. This work is a commentary on the VI book of De re publica by M.T. Cicero of A.T. Macrobius: Commentarii in Ciceronis Somnium Scipionis. This piece was for a long time the only trace of the mentioned piece by Cicero. It was also one of the main sources by which the ideas of Platonism and Pythagoreism as well as elements of ancient astronomical, musicological and mathematical doctrines reached the Middle Ages. This work was commented on very often by medieval scholars and is present in the minds of many of them. The numerous issues raised by Macrobius met with the interest of authors who know his Commentum. They took up macrobian threads and developed and transformed them according to their own way of thinking. Macrobius’ comment was repeatedly rewritten and commented on in the Middle Ages, as evidenced by the number of preserved manuscripts. In this article, I want to present an initial outline of the theological, anthropological and psychological views mediated by the commentary on the transmission of the Middle Ages.
    Źródło:
    Roczniki Kulturoznawcze; 2022, 13, 3; 5-34
    2082-8578
    Pojawia się w:
    Roczniki Kulturoznawcze
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-15 z 15

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies