Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

Wyszukujesz frazę "gas chromatography method" wg kryterium: Temat


Wyświetlanie 1-14 z 14
Tytuł:
Lotne związki organiczne – metoda oznaczania
Voltaile organic compounds – determination method
Autorzy:
Makhniashvlli, I.
Kowalska, J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/138359.pdf
Data publikacji:
2007
Wydawca:
Centralny Instytut Ochrony Pracy
Tematy:
lotne związki organiczne (LZO)
metoda oznaczania
metoda chromatografii gazowej
powietrze na stanowiskach pracy
volatile organic compounds (VOCs)
determination method
workplace air
gas chromatography method
Opis:
Opracowaną metodę stosuje się do oznaczania par lotnych związków organicznych, w tym: izopropanolu, 1-metoksy- 2-propanolu, 2-(metoksymetyloetoksy)propan-2-olu, 2-(2-butoksyetoksy)etanolu, n-heksanu, cykloheksanu, cykloheksanonu, acetonu, benzenu, toluenu, etylobenzenu, ksylenów, styrenu, propylobenzenu, kumenu, trimetylobenzenów, dietybenzenenów, octanu winylu, octanu 2-metoksy-1-metyloetylu, octanu butoksyetylu i izoforonu. Metoda polega na adsorpcji par lotnych związków organicznych na węglu aktywnym, desorpcji mieszaniną 1-procentowego roztworu metanolu w disiarczku węgla i analizie chromatograficznej (GC/FID) otrzymanego roztworu.
The determination method is based on the adsorption of volatile organic compounds (VOCs) on activated charcoal (200/50 mg sections), desorption with 1 ml of 1% (v/v) methanol in carbon disulfide and a gas chromatographic with flame ionization detection (GC-FID) analysis of the resulting solution.
Źródło:
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy; 2007, 1 (51); 141-147
1231-868X
Pojawia się w:
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Metyloamina – metoda oznaczania
Methylamine – determination method
Autorzy:
Domański, W.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/137337.pdf
Data publikacji:
2008
Wydawca:
Centralny Instytut Ochrony Pracy
Tematy:
metyloamina
metoda analityczna
metoda chromatografii gazowej
powietrze na stanowiskach pracy
mikroekstakcja do fazy stałej
methylamine
determination method
gas chromatography method
workplace air
solid phase microextraction
Opis:
Metoda polega na adsorpcji par metyloaminy zawartych w powietrzu na żelu krzemionkowym, desorpcji wodą a następnie sorpcji na włóknie SPME par aminy znad wodnego zalkalizowanego roztworu próbki i analizie chromatograficznej substancji zatrzymanych na włóknie. Oznaczalność metody wynosi 1 mg/m3 powietrza.
This method is based on the adsorption of methylamine vapours on silica gel, desorption with water, alkalization of the obtained solution with sodium hydroxide, adsorption of methylamine vapours with the SPME/HS method and its determination with gas chromatography with an NPD detector. The determination limit of this method in the air sample is 0.6 mg/m3.
Źródło:
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy; 2008, 1 (55); 41-48
1231-868X
Pojawia się w:
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Trimetyloamina – metoda oznaczania
Trimethylamine – determination method
Autorzy:
Domański, W.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/137492.pdf
Data publikacji:
2008
Wydawca:
Centralny Instytut Ochrony Pracy
Tematy:
trimetyloamina
metoda analityczna
metoda chromatografii gazowej
powietrze na stanowiskach pracy
mikroekstakcja do fazy stałej
trimethylamine
determination method
gas chromatography method
solid phase microextraction
HS-SPME/GC-NPD
Opis:
Trimetyloamina (m. cz. 59,11) jest bezbarwną bardzo lotną cieczą, o ostrym amoniakalnym zapachu i ciężarze właściwym 0,636 g/ml, która topi się w temperaturze -117.1 oC, wrze w temperaturze 2,9 oC i jest łatwo palnym gazem tworzącym mieszaniny wybuchowe z powietrzem (dolna granica wybuchowości wynosi 2% obj., a górna granica wybuchowości – 11,8% obj.) oraz o temperaturze samozapłonu 190 oC. Pary trimetyloaminy są cięższe od powietrza. Pod wpływem ogrzewania związek ulega rozkładowi z wydzieleniem toksycznych tlenków azotu. Trimetyloamina bardzo dobrze rozpuszcza się w wodzie, ponadto rozpuszcza się także w benzenie, chloroformie, eterze etylowym i alkoholu metylowym. Trimetyloamina przenika do organizmu przez drogi oddechowe, skórę i przewód pokarmowy. Skutkiem działania par trimetyloaminy jest podrażnienie oczu oraz błon śluzowych nosa i gardła. Skażenie oczu wywołuje ból, łzawienie i może doprowadzić do uszkodzenia rogówki. Skażenie skóry roztworem powoduje jej zaczerwienienie, ból oraz oparzenia chemiczne. Objawami zatrucia drogą pokarmową (spożycie w postaci roztworu) są mdłości, wymioty, ból brzucha, biegunka, może wystąpić krwawienie z przewodu pokarmowego oraz perforacja przewodu pokarmowego. W Polsce wartość najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS) trimetyloaminy wynosi 12 mg/m3, a wartość najwyższego dopuszczalnego stężenia chwilowego (NDSCh) – 24 mg/m3.
The method is based on the adsorption of trimethylamine vapours on silica gel, desorption with water alkalized obtained solution with sodium hydroxide, adsorption of methylamine vapours SPME/HS method and its determination by gas chromatography with alkali-flame-ionization detector. The determination limit of the method in the air sample is 2 mg/m3.
Źródło:
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy; 2008, 1 (55); 65-72
1231-868X
Pojawia się w:
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Butyloamina – metoda oznaczania
n-Butylamine – determination method
Autorzy:
Domański, W.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/137919.pdf
Data publikacji:
2008
Wydawca:
Centralny Instytut Ochrony Pracy
Tematy:
butyloamina
metoda analityczna
metoda chromatografii gazowej
powietrze na stanowiskach pracy
mikroekstakcja do fazy stałej
HS-SPME/GC-NPD
n-butylamine
determination method
gas chromatography method
workplace air
solid phase microextraction
Opis:
Metoda polega na adsorpcji par butyloaminy zawartych w powietrzu na żelu krzemionkowym, desorpcji wodą, a następnie sorpcji na włóknie SPME par aminy znad wodnego zalkalizowanego roztworu próbki i analizie chromatograficznej substancji zatrzymanych na włóknie. Metodę stosuje się do oznaczania zawartości butyloaminy w powietrzu na stanowiskach pracy podczas przeprowadzania kontroli warunków sanitarnohigienicznych. Oznaczalność metody wynosi 0,2 mg/m3 powietrza.
This method is based on the adsorption of n-butylamine vapours on silica gel, desorption with water, alkalization of the obtained solution with sodium hydroxide, adsorption of n-butylamine vapours with the HS/SPME method and determination with gas chromatography with an NPD detector. The determination limit of this method in the air sample is 0.2 mg/m3.
Źródło:
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy; 2008, 1 (55); 5-11
1231-868X
Pojawia się w:
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Dichlorobenzen : oznaczanie w powietrzu na stanowiskach pracy metodą kapilarnej chromatografii gazowej z detekcją płomieniowo-jonizacyjną
Dichlorobenzene : determination in workplace air with GC-FID
Autorzy:
Wziątek, A.
Janoszka, K.
Brzeźnicki, S.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/138409.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Centralny Instytut Ochrony Pracy
Tematy:
dichlorobenzen
metoda oznaczania
metoda chromatografii gazowej
powietrze na stanowiskach pracy
dichlorobenzene
determination method
gas chromatography
workplace air
Opis:
1,2-Dichlorobenzen (1,2-DCB) jest bezbarwną cieczą o charakterystycznym przyjemnym zapachu, a 1,4-dichlorobenzen (1,4-DCB) w warunkach normalnych jest krystalicznym ciałem stałym o charakterystycznym aromatycznym zapachu. Izomery dichlorobenzenu są stosowane jako półprodukt w syntezie chemicznej oraz jako insektycydy lub składniki (1,4-DCB) środków odświeżających powietrze. Narażenie inhalacyjne na dichlorobenzen może prowadzić do podrażnienia: gardła i błon śluzowych górnych dróg oddechowych, oczu oraz skóry. International Agency for Research on Cancer (IARC) zaliczyła 1,4-dichlorobenzen do grupy związków o możliwym działaniu rakotwórczym dla ludzi (grupa 2.B). Nie stwierdzono mutagennego działania 1,4-dichlorobenzenu. Wykazuje on natomiast działanie teratogenne i negatywnie wpływa na rozrodczość. Celem pracy było opracowanie i walidacja czułej metody oznaczania stężeń izomerów dichlorobenzenu w środowisku pracy w zakresie 1/10 ÷ 2 wartości NDS zgodnie z wymaganiami zawartymi w normie europejskiej PN-EN-482. Badania wykonano techniką kapilarnej chromatografii gazowej przy zastosowaniu chromatografu gazowego Hewlett Packard model 6890 wyposażonego w: detektor płomieniowo-jonizacyjny (FID), automatyczny dozownik próbek oraz komputer z programem sterowania i zbierania danych (ChemStation), a także kolumnę analityczną ZB-1 50 m x 0,25 mm x 0,5 μm. Metoda polega na: adsorpcji izomerów dichlorobenzenu na węglu aktywnym, ekstrakcji zatrzymanych związków disiarczkiem węgla i chromatograficznym oznaczeniu ekstraktu przy zastosowaniu detektora płomieniowo-jonizacyjnego. Współczynnik desorpcji dichlorobenzenu z węgla aktywnego wynosi 100,4% dla 1,2-dichlorobenzenu i 100,9% dla 1,4-dichlorobenzenu. Próbki powietrza do oznaczeń dichlorobenzenu pobrane na węgiel aktywny przechowywane w lodówce są trwałe przez 30 dni. Zastosowanie do rozdziałów chromatograficznych kolumny ZB-1 50 m x 0,25 mm x 0,5 μm pozwala na selektywne oznaczenie obu izomerów w obecności związków współwystępujących. Metoda jest liniowa (r = 0,999) w zakresie stężeń 0,06 ÷ 1,8 mg/ml dla 1,2-dichlorobenzenu i 0,01 ÷ 0,3 mg/ml dla 1,4-dichlorobenzenu. Granica oznaczalności tej metody dla 1,2-dichlorobenzenu i 1,4-dichlorobenzenu wynosi odpowiednio: 1,6 i 0,5 μg/ml. Metoda analityczna umożliwia selektywne oznaczenie izomerów dichlorobenzenu w powietrzu na stanowiskach pracy w zakresie stężeń 6 ÷ 180 mg/m3 dla 1,2-dichlorobenzenu oraz 1 ÷ 30 mg/m3 dla 1,4-dichlorobenzenu (1/15 ÷ 2 wartości NDS). Metoda charakteryzuje się dobrą precyzją i dokładnością, spełnia wymagania zawarte w normie europejskiej PN-EN 482 dla procedur dotyczących oznaczania czynników chemicznych. Opracowana metoda oznaczania dichlorobenzenu została zapisana w postaci procedury analitycznej,którą zamieszczono w Załączniku.
1,2-Dichlorobenzene is a colorless liquid with a characteristic pleasant odor. 1,4-dichlorobenzene is a colorless or white crystalline solid with a distinctive aromatic odor. Both compounds areused as intermediate in chemical synthesis and as insecticides or (1,4-DCB) space odorant. Occupational exposure to dichlorobenzene isomers can lead to irritation of eyes, skin and respiratory system. International Agency for Research on Cancer (IARC) classified 1,4-DCB as a compound possibly carcinogenic to humans (Group 2B). There is no evidence of mutagenic activity of 1,4-DCB, but it demonstrate teratogenic activity and negative impact on reproduction. The aim of this study was to develop and validate a sensitive method for determining concentrations of dichlorobenzene isomers in workplace air in the range from 1/10 to 2 MAC values, in accordance with the requirements of Standard PN-EN 482. Studies were performed using capillary gas chromatography (GC). A 6890 Hewlett-Packard gas chromatograph equipped with a flame ionization detector (FID), ZB-1 50 m x 0.25 mm x 0.5 μm analytical column, autosampler and ChemStation software was used for chromatographic separations. The method is based on the adsorption of dichlorobenzene isomers on charcoal, desorption with carbon disulfide and gas chromatographic analysis of the resulting solution. Extraction efficiency of dichlorobenzene isomers from charcoal was 100.4% (1,2-DCB) and 100.9% (1,4-DCB). Samples of dichlorobenzene can be stored in a refrigerator for up to 30 days. The use of a ZB-1 50 m x 0.25 mm x 0.5 μm capillary column enabled selective determination of both isomers in a mixture of other compounds. This method is linear (r = 0.999) within the investigated working range of 0.06 – 1.8 mg/ml (1,2-DCB) and 0.01 – 0.3 mg/ml (1,4-DCB). Limit of quantification for 1,2-DCB and 1,4-DCB was 1.6 and 0.5 μg/ml, respectively. The analytical method described in this paper enables selective determination of 1,2-DCB and 1,4-DCB in workplace air in the presence of other compounds at concentrations of 6 – 180 mg/m3 (1,2-DCB) and 1 – 30 mg/m3 (1,4-DCB), (1/15 – Dichlorobenzen. Oznaczanie w powietrzu na stanowiskach pracy metodą kapilarnej chromatografii gazowej z detekcją płomieniowo-jonizacyjną 2 MAC value). This method is precise, accurate and it meets the criteria for procedures for measuring chemical agents listed in PN-EN 482. This method can be used for assessing occupationalexposure to DMA and associated risk to workers’ health. The developed method of determining dichlorobenzene isomers has been recorded as an analytical procedure (see Appendix).
Źródło:
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy; 2015, 2 (84); 105-121
1231-868X
Pojawia się w:
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Akrylan etylu : oznaczanie w powietrzu na stanowiskach pracy metodą kapilarnej chromatografii gazowej z detekcją płomieniowo-jonizacyjną
Ethyl acrylate : determination in workplace air with GC-FID
Autorzy:
Bonczarowska, M.
Wziątek, A.
Brzeźnicki, S.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/137537.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Centralny Instytut Ochrony Pracy
Tematy:
akrylan etylu
metoda oznaczania
chromatografia gazowa
powietrze na stanowiskach pracy
ethyl acrylate
determination method
gas chromatography workplace ai
Opis:
Akrylan etylu jest bezbarwną cieczą o ostrym, gryzącym zapachu, powszechnie stosowaną w przemyśle: chemicznym, włókienniczym, skórzanym, papierniczym, farmaceutycznym i kosmetycznym. Stosowana jest także do produkcji: tworzyw sztucznych, włókien syntetycznych, gumy syntetycznej, klejów, farb i lakierów. Zawodowe narażenie na akrylan etylu może być przyczyną podrażnień: skóry, oczu i błon śluzowych dróg oddechowych. Międzynarodowa Agencja ds. Badań nad Rakiem (IARC) zaklasyfikowała akrylan etylu do grupy związków prawdopodobnie rakotwórczych dla ludzi (grupa 2.B). Celem pracy było opracowanie i walidacja czułej metody oznaczania stężeń akrylanu etylu w środowisku pracy w zakresie 1/10 ÷ 2 wartości NDS zgodnie z wymaganiami zawartymi w normie europejskiej Badania wykonano techniką kapilarnej chromatografii gazowej przy zastosowaniu chromatografu gazowego Hewlett Packard model 6890 wyposażonego w: detektor płomieniowo-jonizacyjny (FID), automatyczny dozownik próbek i komputer z programem sterowania i zbierania danych (ChemStation) oraz kolumnę analityczną ZB-WAX 60 m x 0,32 mm x 0,5 μm. Metoda polega na: adsorpcji akrylanu etylu na węglu aktywnym, ekstrakcji zatrzymanego związku mieszaniną disiarczku węgla i metanolu (95: 5) oraz chromatograficznym oznaczeniu ekstraktu przy zastosowaniu detektora płomieniowo- jonizacyjnego. Współczynnik desorpcji akrylanu etylu z węgla aktywnego wynosi 102,2%. Próbki powietrza do oznaczeń akrylanu etylu pobrane na węgiel aktywny przechowywane w lodówce są trwałe przez dwadzieścia dni. Zastosowanie do rozdziałów chromatograficznych kolumny ZB-WAX 60 m x 0,32 mm x 0,5 μm pozwala na selektywne oznaczenie akrylanu etylu w obecności związków współwystępujących. Metoda jest liniowa (r = 0,999) w zakresie stężeń 0,01 ÷ 0,4 μg/ml, co odpowiada zakresowi 1 ÷ 40 mg/m3 dla próbki powietrza o objętości 10 l. Granica oznaczalności metody wynosi 0,85 μg/ml. Metoda analityczna umożliwia selektywne oznaczenie akrylanu etylu w powietrzu na stanowiskach pracy w zakresie stężeń 1 ÷ 40 mg/m3 (1/20 ÷ 2 wartości NDS). Metoda charakteryzuje się dobrą precyzją i dokładnością, spełnia wymagania zawarte w normie europejskiej PN-EN 482 dla procedur dotyczących oznaczania czynników chemicznych. Opracowana metoda oznaczania akrylanu etylu została zapisana w postaci procedury analitycznej, którą zamieszczono w Załączniku.
Ethyl acrylate is a colorless liquid with a sour, pungent odor. It is widely used in chemical, textile, leather, paper and pharmaceutical industries in manufacturing synthetic fibers, synthetic rubber, paints, lacquers and pharmaceuticals. Occupational exposure to ethyl acrylate can cause irritation of eyes, skin and respiratory system. International Agency for Research on Cancer (IARC) classified ethyl acrylate as a compounds possibly carcinogenic to humans (Group 2B). The aim of this study was to develop and validate a sensitive method for determining concentrations of ethyl acrylate in workplace air in the range from 1/10 to 2 MAC values, in accordance with the requirements of Standard PN-EN 482. Studies were performed using capillary gas chromatography (GC). A 6890 Hewlett-Packard gas chromatograph equipped with a flame ionization detector (FID), ZB-WAX 60 m × 0.32 mm × 0.5 μm analytical column, autosampler and ChemStation software was used for chromatographic separations. The method is based on the adsorption of ethyl acrylate on charcoal, desorption with a mixture of carbon disulfide and methanol (95: 5) and gas chromatographic analysis of the resulting solution. Extraction efficiency of ethyl acrylate from charcoal was 102.2%. Samples of ethyl acrylate can be stored in a refrigerator for up to 20 days. The use of a ZB-WAX 60 m × 0.32 mm × 0.5 μm capillary column enabled selective determination of ethyl acrylate in a mixture of other compounds. This method is linear (r = 0.999) within the investigated working range 0.01 - 0.4 μg/ml, which is equivalent to air concentrations from 1 to 40 mg/m3 for a 10-L air sample. The limit of quantification (LOQ) is 0.85 μg/ml. The analytical method described in this paper enables selective determination of ethyl acrylate in workplace air in the presence of other compounds at concentrations from 0.01 mg/m3 (1/20 MAC value). The method is precise, accurate and it meets the criteria for procedures for measuring chemical agents listed in EN 482: 2006. The method can be used for assessing occupational exposure to ethyl acrylate and associated risk to workers’ health. The developed method of determining ethyl acrylate has been recorded as an analytical procedure (see Appendix).
Źródło:
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy; 2015, 2 (84); 89-103
1231-868X
Pojawia się w:
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Eter oktabromodifenylowy – mieszanina izomerów : oznaczanie w powietrzu środowiska pracy metodą chromatografii gazowej ze spektrometrią mas
Octabromodiphenyl ether – mixture of isomers : determination in workplace air with gas chromatography – mass spectrometer
Autorzy:
Kucharska, M.
Wesołowski, W.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/137877.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Centralny Instytut Ochrony Pracy
Tematy:
etery oktabromodifenylowe
metoda oznaczania
metoda chromatografii gazowej
powietrze na stanowiskach pracy
octabromodiphenyl ethers
determination method
gas chromatography
workplace air
Opis:
Eter oktabromodifenylowy (oktaBDE) w czystej postaci jest niepalnym białym lub prawie białym ciałem stałym o charakterystycznym zapachu. Związek otrzymuje się przez bromowanie eteru difenylowego. Eter oktabromodifenylowy należy do bromowanych związków aromatycznych stosowanych do zmniejszania palności. Najczęściej był stosowany przy produkcji syntetycznych polimerów wykorzystywanych w przemyśle: samochodowym, elektrycznym i elektronicznym. Ze względu na swoje właściwości fizykochemiczne eter oktabromodifenylowy zaliczono do, tzw. trwałych zanieczyszczeń organicznych, których produkcja i stosowanie są zabronione w Unii Europejskiej od 2004 r. W warunkach przemysłowych podstawowym źródłem narażenia na polibromowane etery difenylowe (PBDE) jest praca w spalarniach odpadów komunalnych oraz przy utylizacji sprzętu elektrycznego i elektronicznego. Najbardziej istotne znaczenie w toksycznym działaniu eteru oktabromodifenylowego mają zmiany czynnościowe w wątrobie i tarczycy, a po narażeniu inhalacyjnym także zmiany w układzie oddechowym. Eter oktabromodifenylowy nie wykazywał działania mutagennego i genotoksycznego. W Environmental Protection Agency (EPA) zaliczono eter oktabromodifenylowy do klasy D, czyli związków nieklasyfikowanych jako kancerogen dla ludzi. Celem pracy było opracowanie i walidacja czułej metody oznaczania stężeń eterów oktabromodifenylowych w środowisku pracy w zakresie 1/10 ÷ 2 wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS), zgodnie z wymaganiami zawartymi w normie europejskiej PN-EN 482: 2012. Badania wykonano techniką chromatografii gazowej przy zastosowaniu chromatografu gazowego agilent tchnologies 7890B ze spektrometrem mas 5977A (MSD) oraz dozownikiem z podziałem lub bez podziału, z automatycznym podajnikiem próbek i komputerem z programem sterowania i zbierania danych (Mass Hunter) oraz kapilarną kolumną analityczną ZB 5-HT inferno (30 m × 0,25 mm × 0,25 µm). Metoda polega na: zatrzymaniu frakcji wdychalnej obecnego w badanym powietrzu aerozolu eterów oktabromodifenylowych na filtrze z włókna szklanego, ekstrakcji toluenem i analizie chromatograficznej otrzymanego roztworu przy zastosowaniu spektrometru mas. Wydajność odzysku oznaczanych związków przy zastosowaniu proponowanego zestawu do pobierania próbek powietrza wynosiła 95,7%. Tak pobrane próbki powietrza przechowywane w lodówce są trwałe co najmniej 30 dni. Zastosowanie kolumny ZB 5 HT inferno (30 m × 0,25 mm × 0,25 µm) umożliwia oddzielenie frakcji eteru oktabromodifenylowego od innych izomerów polibromowanych eterów difenylowych oraz rozpuszczalnika. Opracowana metoda jest liniowa (r = 0,999) w zakresie stężeń 1 ÷ 20 µg/ml, co odpowiada zakresowi 0,01 ÷ 0,2 mg/m³ dla próbki powietrza o objętości 200 l. Granica oznaczalności tej metody wynosi 0,365 µg/ml. Metoda analityczna umożliwia selektywne oznaczenie frakcji wdychalnej eterów oktabromodifenylowych w powietrzu na stanowiskach pracy w zakresie stężeń 0,01 ÷ 0,2 mg/m³ (1/10 ÷ 2 wartości NDS). Opracowana metoda charakteryzuje się dobrą precyzją oraz dokładnością i spełnia wymagania zawarte w normie europejskiej PN-EN 482: 2012 dla procedur dotyczących oznaczania czynników chemicznych. Opracowaną metodę oznaczania eterów oktabromodifenylowych, zapisaną w postaci procedury analitycznej, zamieszczono w załączniku.
The pure octabromodiphenyl ether (octaBDE) is a white, inflammable solid with characteristic odor, obtained by bromination of diphenyl ether. Octabromodiphenyl ether belongs to the group of brominated aromatic compounds used as flame retardants. It was most often used in the production of synthetic polymers used in the electric, electronic and car industries. Due to its physicochemical proprieties, octabromodiphenyl ether belongs to the group of so called persistent organic pollutants (POP’s) which production and utilization is banned in European Union since 2004. Occupational exposure may take place mainly in waste incineration plants and during using electric and electronic equipment. The most important toxic effects of octabromodiphenyl ether are functional changes in the liver and thyroid, and changes in the respiratory tract after inhalation. Octabromodiphenyl ether did not show mutagenic or genotoxic properties. Environmental Protection Agency (EPA) classified octabromodiphenyl ether in Class D (group of compounds not classified as a carcinogen for humans).The aim of this study was to develop and validate a sensitive method for determining octabromodiphenyl ether concentrations in workplace air in the range from 1/10 to 2 MAC values, in accordance with the requirements of Standard PN-EN 482:2012.Studies were performed using gas chromatography (GC). A 7890B Agilent Technologies gas chromatograph equipped with a 5977A mass spectrometry detector (MSD), ZB 5-HT inferno (30 m × 0.25 mm × 0.25 μm) capillary analytical column, autosampler and Mass Hunter software was used for chromatographic separations. The method is based on the adsorption of inhalable fraction of octabromodiphenyl ether on glass fiber filters, desorption with toluene and gas chromatographic-mass detection (GC/MS) analysis of the resulting solution.Extraction efficiency of octabromodiphenyl ether from filters was 95.7%. Samples of octabromodiphenyl ether can be stored in refrigerator for up to 30 days. The use of a ZB 5-HT inferno (30 m × 0.25 mm × 0.25 μm) capillary column enabled selective determination of octabromodiphenyl ether in a mixture of polibromineted diphenyl ethers, toluene and other compounds. This method is linear (r= 0.999) within the investigated working range 1 ÷ 20 μg/ml, which is equivalent to air concentrations from 0.01 to 0.20 mg/m3for a 200-L air sample. Limit of quantification (LOQ) is 0.365 μg/ml. The analytical method described in this paper enables selective determination of octabromodiphenyl ethers in workplace air in the presence of other compounds at concentrations from 0.01 to 0.20 mg/m3(1/10 ÷ 2 MAC value). The method is precise, accurate and it meets the criteria for procedures for measuring chemical agents listed in Standard PN-EN 482:2012. This method can be used for assessing occupational exposure to octabromodiphenyl ether and associated risk to workers’ health. The developed method of determining octabromodiphenyl ether has been recorded as an analytical procedure (see appendix).
Źródło:
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy; 2016, 2 (88); 129-145
1231-868X
Pojawia się w:
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Chloroeten : metoda oznaczania w powietrzu na stanowiskach pracy z zastosowaniem chromatografii gazowej ze spektrometrią mas
Chloroethene : determining in workplace air with gas chromatography – mass spectrometry
Autorzy:
Zieliński, M.
Twardowska, E.
Kucharska, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/137659.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Centralny Instytut Ochrony Pracy
Tematy:
chlorek winylu
chloroeten
metoda oznaczania
metoda chromatografii gazowej
powietrze na stanowiskach pracy
vinyl chloride
chloroethene
determination method
gas chromatography
workplace air
Opis:
Chloroeten (chlorek winylu – CW) jest związkiem wielkotonażowym. Nie występuje naturalnie w przyrodzie. Jest otrzymywany wyłącznie na drodze syntezy chemicznej. Około 98% całej produkcji choloroetenu jest wykorzystywane do wytwarzania polichlorku winylu (PVC) i kopolimerów. Narażenie na ten związek występuje podczas syntezy i polimeryzacji, a także podczas plastyfikacji i przetwórstwa polimerów oraz kopolimerów. Przetwórstwo chlorku winylu ma miejsce w wielu branżach przemysłu: tworzyw sztucznych, obuwniczego, gumowego, farmaceutycznego i in. W Polsce ogólna liczba osób narażonych zawodowo na ten związek, zgodnie z danymi Głównego Inspektoratu Sanitarnego z 2015 r., to ponad 1 300 osób. Narażenie ludzi na choloroeten może nastąpić: inhalacyjnie, z wodą do picia oraz żywnością. U pracowników przewlekle narażonych na duże stężenia choloroetenu stwierdzono objawy chorobowe zwane zespołem lub chorobą chlorku winylu, w tym: ból i zawroty głowy, niewyraźne widzenie, zmęczenie, brak apetytu, nudności, bezsenność, duszności, ból żołądka, ból w okolicy wątroby lub śledziony. W badaniach klinicznych stwierdza się: zmiany rzekomotwardzinowe skóry, alergiczne zapalenie skóry, akroosteolizę, polineuropatie obwodowe, zaburzenia neurologiczne, jak również zwłóknienie wątroby, powiększenie śledziony i wątroby, zaburzenia przemiany porfiryn. Chlorek winylu ma właściwości mutagenne/genotoksyczne. Chloroeten został sklasyfikowany jako kancerogen przez Międzynarodową Agencję Badań nad Rakiem, IARC (grupa 1.) i Unię Europejską (kategoria zagrożenia 1.A). Celem pracy było opracowanie i walidacja czułej metody oznaczania chloroetenu w środowisku pracy w zakresie od 1/10 do 2 wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS). Do oznaczenia chloroetenu zastosowano metodę chromatografii gazowej sprzężonej ze spektrometrią mas. Postanowiono opracować metodę zapewniającą oznaczalność na poziomie co najmniej 1/10 NDS. Dalsze rozważania możliwości oznaczania tej substancji w powietrzu oparto na wcześniej opracowanych metodach analitycznych. Zastosowanie kolumny kapilarnej INNOVAX umożliwia selektywne oznaczenie chloroetenu w obecności: toluenu, acetonu oraz innych związków współwystępujących. Odpowiedź detektora na analizowane stężenia chlorku winylu ma charakter liniowy (r 2= 0,9972) w zakresie stężeń 1 ÷ 26 μg/ml, co odpowiada zakresowi 0,20 ÷ 5,2 mg/m3 (0,08 ÷ 2 wartości NDS) dla próbki powietrza o objętości 5 l. Granica oznaczalności (LOQ) tej metody wynosi 0,07 μg/ml. Opracowana metoda charakteryzuje się dobrą precyzją oraz dokładnością i spełnia wymagania zawarte w normie europejskiej PN-EN 482+A1:2016 dla procedur dotyczących oznaczania czynników chemicznych. Opracowaną metodę oznaczania chloroetenu w powietrzu na stanowiskach pracy zapisano w postaci procedury analitycznej, którą zamieszczono w załączniku.
Chloroethene (vinyl chloride) is a large volume compound, which does not occur naturally in nature. It is obtained synthetically only. About 98% of all vinyl chloride production is used to produce polyvinyl chloride (PVC) and copolymers. Exposure to this compound occurs during the synthesis and polymerization, plastification and processing of polymers and copolymers. Vinyl chloride processing takes place in industries of plastics, footwear, rubber, pharmaceutical and other. In Poland, the total number of people exposed occupationally to this compound according to the data of the Chief Sanitary Inspectorate of 2015 is over 1300 people. Exposure of people to vinyl chloride can occur by inhalation, with water and food. Workers chronically exposed to high levels of vinyl chloride suffered from disease symptoms called vinyl chloride syndrome or disease, including headache and dizziness, blurred vision, fatigue, lack of appetite, nausea, insomnia, shortness of breath, stomach pain, pain in liver/spleen area. Clinical trials include rheumatoid changes of the skin, allergic dermatitis, acroosteolysis, peripheral polineuropathy, neurological disorders, and fibrosis of a liver, enlargement of spleen and liver, disturbances of porphyrins. Vinyl chloride has mutagenic/genotoxic properties. Vinyl chloride has been classified as a carcinogen by the International Agency for Research on Cancer, IARC (Group 1) and the European Union (Category 1.A). The aim of this study was to develop and validate a sensitive method for determining concentrations of vinyl chloride in workplace air the range from 1/10 to 2 MAC values. The study was performed using a gas chromatograph with mass spectrometry. The aim was to develop a method ensuring adequate determination of at least 1/10 NDS. Further considerations of the possibility of determining this substance in the air are based on previously developed analytical methods. The use of the capillary INNOVAX column enables a selective determination of vinyl chloride in the presence of toluene, acetone and other co-existing compounds. The detector's response to the analyzed chloroethene concentration was linear (r 2 = 0.9972) in the concentration range 1–26 μg / ml, which corresponded to the range of 0.20–5.2 mg/m3 (0.08–2 MAC value) for the a 5-L air sample. The limit of quantification (LOQ) of this method is 0.07 μg/ml. The developed method is precise, accurate and it meets the requirements of the European Standard No. PN-EN 482+A1: 2016 for procedures regarding the determination of chemical agents. The developed method for determining vinyl chloride has been recorded as an analytical procedure (see appendix).
Źródło:
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy; 2018, 2 (96); 99-113
1231-868X
Pojawia się w:
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
N,N-Dimetyloacetamid : oznaczanie w powietrzu środowiska pracy metodą kapilarnej chromatografii gazowej z detekcją płomieniowo-jonizacyjną
N,N-Dimethylacetamide : determining in workplace air with GC/FID
Autorzy:
Wziątek, A.
Adamus, D.
Brzeźnicki, S.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/137975.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Centralny Instytut Ochrony Pracy
Tematy:
N,N-dimetyloacetamid
metoda oznaczania
metoda chromatografii gazowej
powietrze na stanowiskach pracy
N,N-dimethylacetamide
determination method
gas chromatography
workplace air
Opis:
N,N-Dimetyloacetamid (DMAC) jest bezbarwną cieczą o charakterystycznym aminowym zapachu. Substancja ta miesza się z większością polarnych i niepolarnych rozpuszczalników organicznych, jak również z wodą. Jest wykorzystywana jako rozpuszczalnik w przemyśle tworzyw sztucznych i włókien syntetycznych, a także w przemyśle farmaceutycznym i kosmetycznym. Narażenie na pary i aerozole N,N-dimetyloacetamidu odbywa się drogą: oddechową, pokarmową oraz przez skórę. Narażenie inhalacyjne na N,N-dimetyloacetamid może powodować kaszel i duszności. Pary i roztwory N,N-dimetyloacetamidu mogą powodować podrażnienia i oparzenia skóry. Celem pracy było opracowanie odpowiednio czułej metody oznaczania N,N-dimetyloacetamidu w powietrzu na stanowiskach pracy, umożliwiającej, zgodne z wymaganiami zawartymi w normie PN-EN 482, oznaczanie stężeń N,N-dimetyloacetamidu w zakresie 1/10 ÷ 2 wartości NDS.Wszystkie badania wykonano przy zastosowaniu chromatografu gazowego firmy Hewlett Packard model 6890 wyposażonego w detektor płomieniowo-jonizacyjny (FID) oraz kolumny analitycznej ZB-WAX 60 m x 0,32 mm x 0,5 µm. Opracowana metoda oznaczania N,N-dimetyloacetamidu polega na: adsorpcji par związku na żelu krzemionkowym, desorpcji metanolem oraz chromatograficznej analizie uzyskanych roztworów. Metoda umożliwia selektywne oznaczanie N,N-dimetyloacetamidu w zakresie stężeń odpowiednio 1 ÷ 70 mg/m3 (dla próbki powietrza o objętości 20 l). Granica oznaczalności (LOQ) tej metody wynosi 3,14 µg/ml. Opracowaną metodę oznaczania N,N-dimetyloacetamidu, zapisaną w postaci procedury analitycznej, zamieszczono w załączniku. Metoda spełnia kryteria zawarte w normie PN-EN 482 dotyczące: czułości oznaczeń, precyzji i dokładności.
N,N-Dimethylacetamide (DMAC) is a colorless liquid with a characteristic amine odour. N,N-Dimethylacetamide mixes with polar and non-polar organic solvents and water. This substance is used in plastic and fibers industries as a solvent. N,N-Dimethylacetamide vapours and aerosols are absorbed through inhalation, gastrointestinal tract and skin. Inhalation of N,Ndimethylacetamide can cause cough or breathlessness. Vapours and solutions of N,Ndimethylacetamide can cause irritation and burns of skin. The aim of this study was to develop sensitive method for determining N,N-dimethylacetamide in workplace air in the range from 1/10 to 2 MAC value, in accordance with the requirements of Standard No. PN-EN 482. A 6890 Hewlett Packard gas chromatography equipped with a flame ionization detector (FID) and analytical column ZB-WAX 60 m × 0.32 mm × 0.5 μm was used. The method is based on the adsorption of N,N-dimethylacetamide on silica gel, desorption with methanol and gas chromatographic analysis of the resulting solution. The measurement range was 1 ÷ 70 mg/m3for 20-L air sample. Limit of quantification (LOQ) was 3.14 μg/ml. The method described as recipe of analysis (appendix) enables selective determination of N,N-dimethylacetamide. This method is precise, accurate and it meets the criteria listed in Standard No. PN-EN 482.
Źródło:
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy; 2016, 1 (87); 65-78
1231-868X
Pojawia się w:
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
1,2-Dimetoksyetan : oznaczanie w powietrzu środowiska pracy metodą chromatografii gazowej ze spektrometrią mas
1,2-Dimethoxyethane : determination in working air with gas chromatography -mass spectrometer
Autorzy:
Kucharska, M.
Wesołowski, W.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/137380.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Centralny Instytut Ochrony Pracy
Tematy:
1,2-dimetoksyetan
metoda oznaczania
metoda chromatografii gazowej
powietrze na stanowiskach pracy
1,2-dimethoxyethane
determination method
gas chromatography
workplace air
Opis:
1,2-Dimetoksyetan (DME) w warunkach normalnych jest: bezbarwną, przezroczystą cieczą, o słabym zapachu eteru, bardzo dobrze rozpuszczalną w wodzie, charakteryzującą się dużą prężnością par. Należy on do grupy rozpuszczalników alkiloeterowych, pochodnych glikolu etylenowego. 1,2-Dimetoksyetan jest stosowany: jako substancja pomocnicza przy sporządzaniu oraz przetwórstwie chemikaliów przemysłowych, w produkcji fluoropolimerów, a także w przemyśle mikroelektronicznym oraz w poligrafii jako rozpuszczalnik i środek czyszczący. W dostępnym piśmiennictwie nie ma danych na temat toksyczności ostrej i przewlekłej 1,2-dime-toksyetanu. Na podstawie wyników wieloletnich badań epidemiologicznych związków o podobnej budowie chemicznej wykazano jednak, że narażenie ludzi na etery alkilowe glikolu etylenowego może niekorzystnie wpływać na płodność i rozwój płodu, a także parametry hematologiczne. Celem pracy było opracowanie i walidacja czułej metody oznaczania 1,2-dimetoksyetanu w środowisku pracy w zakresie 1/20 ÷ 2 wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS), zgodnie z wymaganiami zawartymi w normie europejskiej PN-EN 482+A1: 2016-1. Badania wykonano techniką chromatografii gazowej przy zastosowaniu chromatografu gazowego Agilent Technologies 7890B ze spektrometrem mas 5977A (MSD), a także dozownikiem z podziałem lub bez podziału próbki, z automatycznym podajnikiem próbek oraz komputerem z programem sterowania i zbierania danych (MassHunter) oraz kapilarną kolumną analityczną HP-PONA (50 m; 0,2 mm; 0,5 μm). Metoda polega na: adsorpcji 1,2-dimetoksyetanu na węglu aktywnym, ekstrakcji dichlorometanem i analizie chromatograficznej otrzymanego roztworu przy zastosowaniu spektrometru mas. Współczynnik desorpcji 1,2-dimetoksyetanu z węgla aktywnego wynosi 96,4%. Próbki powietrza do oznaczeń 1,2-dimetoksyetanu pobrane na węgiel aktywny przechowywane w lodówce są trwałe do 28 dni. Zastosowanie kapilarnej kolumny HP-PONA umożliwia selektywne oznaczenie 1,2-dimetok-syetanu w obecności: dichlorometanu, toluenu, disiarczku węgla, glikolu etylenowego i propylenowego oraz innych związków współwystępujących. Metoda jest liniowa (r = 0,9999) w zakresie stężeń 5 ÷ 200 μg/ml, co odpowiada zakresowi 0,5 ÷ 20 mg/m3 (1/20 ÷ 2 wartości NDS) dla próbki powietrza o objętości 10 l. Granica oznaczalności (LOQ) tej metody wynosi 1,306 μg/ml. Opracowana metoda charakteryzuje się dobrą precyzją oraz dokładnością i spełnia wymagania zawarte w normie europejskiej PN-EN 482+A1: 2016-1 dla procedur dotyczących oznaczania czynników chemicznych. Opracowaną metodę oznaczania 1,2-dimetoksyetanu zapisaną w postaci procedury analitycznej zamieszczono w załączniku.
Under normal conditions, 1,2-dimethoxyethane (DME) is a colorless and transparent liquid with a faint odor of ether, very soluble in water, characterized by a high vapor pressure. It belongs to the group of alkyl ethers solvents, derivatives of ethylene glycol. 1,2-Dimethoxyethane is used as an excipient in preparing and processing industrial chemicals, in the production of fluoric polymers and as a solvent and cleaning agent in the microelectronics and printing industries. In the literature there are no data on the acute and chronic toxicity of 1,2-dimethoxyethane. However, long-term epidemiological studies on compounds of similar chemical structure suggest that human exposure to ethylene glycol alkyl ethers can adversely affect fertility and fetal development, and hematological parameters. The aim of this study was to develop and validate a sensitive method for determining concentrations of 1,2-dimethoxyethane in workplace air in the range from 1/20 to 2 MAC values, in accordance with the requirements of Standard No. PN-EN 482+A1: 2016-1. The study was performed using a gas chromatograph (GC). A 7890B Agilent Technologies gas chromatograph with a 5977A mass spectrometry detector (MSD), HP PONA (50 m; 0,2 mm; 0,5 µm) capillary analytical column, auto sampler and Mass Hunter software was used for chromatographic separations. The method is based on the adsorption of 1,2-dimethoxyethane on charcoal, desorption with dichloromethane and GC/MSD analysis of the resulting solution. Extraction efficiency of 1,2-dimethoxyethane from charcoal was 96.4%. Samples of 1,2-dimethoxyethane can be stored in refrigerator for up to 28 days. The use of a HP-PONA capillary column enabled selective determination of 1,2- dimethoxyethane in a mixture of dichloromethane, toluene, carbon disulfide, ethylene and propylene glycol and other compounds. The method is linear (r = 0.9999) within the investigated working range from 5 to 200 µg/ml, which is equivalent to air concentrations from 0.5 to 20 mg/m3 for a 10-L air sample. The limit of quantification (LOQ) is 1,306 μg/ml. The analytical method described in this paper enables selective determination of 1,2-dimethoxyethane in workplace atmosphere in presence of other compounds at concentrations from 0.5 to 20 mg/m3 (1/20 ÷ 2 MAC value). The method is precise, accurate and it meets the criteria for procedures for measuring chemical agents listed in Standard No. PN-EN 482+A1: 2016-1. The method can be used for assessing occupational exposure to 1,2-dimethoxyethane and associated risk to workers’ health. The developed method of determining 1,2-dimethoxyethane has been recorded as an analytical procedure (see Appendix).
Źródło:
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy; 2017, 2 (92); 133-147
1231-868X
Pojawia się w:
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Eter tert-butylowo-etylowy : oznaczanie w powietrzu środowiska pracy metodą kapilarnej chromatografii gazowej z detekcją mas
tert-Butyl ethyl eter : determination in workplace air with gas chromatography-mass spectrometry
Autorzy:
Wesołowski, W.
Kucharska, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/138086.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Centralny Instytut Ochrony Pracy
Tematy:
eter tert-butylowo-etylowy
metoda oznaczania
metoda chromatografii gazowej
powietrze na stanowiskach pracy
tert-butyl ethyl ether
determination method
gas chromatography
workplace air
Opis:
Eter tert-butylowo-etylowy (ETBE) jest bezbarwną, palną cieczą o charakterystycznym silnym zapachu, przypominającym eter lub benzynę. Eter tert-butylowo-etylowy jest stosowany w przemyśle petrochemicznym jako dodatek do benzyn silnikowych, podwyższający ich liczbę oktanową, a także poprawiający proces ich 1 Publikacja opracowana na podstawie wyników II etapu programu wieloletniego „Poprawa bezpieczeństwa I warunków pracy”, finansowanego w latach 2011-2013 w zakresie badań naukowych i prac rozwojowych ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego/Narodowego Centrum Badań i Rozwoju. Koordynator programu: Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy. spalania w silniku. Istnieje niewiele danych o działaniu eteru tert-butylowo-etylowego na ludzi. Główną drogą wchłaniania związku do organizmu jest droga oddechowa. U ochotników narażonych inhalacyjnie na eter tert-butylowo-etylowy obserwowano podrażnienie błon śluzowych nosa i górnych dróg oddechowych oraz niewielkie zmiany w parametrach określających funkcje płuc. ACGIH zaklasyfikowała eter tert-butylowo-etylowy do grupy związków nieklasyfikowanych jako rakotwórcze dla ludzi (grupa A4). Celem pracy było opracowanie i walidacja czułej metody oznaczania stężeń eteru tert-butylowo-etylowego w środowisku pracy w zakresie 1/10 ÷ 2 wartości NDS zgodnie z wymaganiami zawartymi w normie europejskiej PN-EN-482. Badania wykonano techniką chromatografii gazowej przy zastosowaniu chromatografu gazowego Agilent Technologies 6890N wyposażonego w: detektor mas 5973 (MSD), automatyczny dozownik próbek oraz komputer z programem sterowania i zbierania danych (ChemStation), a także kapilarną kolumnę analityczną HP-PONA 50 m x 20 mm x 0,5 μm. Metoda polega na: adsorpcji eteru tert-butylowo- -etylowego na węglu aktywnym, ekstrakcji zatrzymanego związku dichlorometanem i chromatograficznym oznaczeniu ekstraktu przy zastosowaniu detektora mas. Współczynnik desorpcji eteru tert-butylowo-etylowego z węgla aktywnego wynosi 98%. Próbki powietrza do oznaczeń eteru tert-butylowo-etylowego pobrane na węgiel aktywny przechowywane w lodówce są trwałe przez 30 dni. Zastosowanie do rozdziałów chromatograficznych kolumny HP PONA 50 m x 20 mm x 0,5 μm pozwala na selektywne oznaczenie eteru tert-butylowo-etylowego w obecności: dichlorometanu, toluenu, eteru tert-butylo-metylowego i innych związków współwystępujących. Metoda jest liniowa (r = 0,999) w zakresie stężeń 0,05 ÷ 2 mg/ml, co odpowiada zakresowi 5 ÷ 200 mg/m3 dla próbki powietrza o objętości 10 l. Granica oznaczalności (LOQ) tej metody wynosi 9,1 μg/ml. Metoda analityczna umożliwia selektywne oznaczenie eteru tert-butylowo-etylowego w powietrzu na stanowiskach pracy w zakresie stężeń 5 ÷ 200 mg/m3 (1/20 ÷ 2 wartości NDS). Metoda charakteryzuje się dobrą precyzją i dokładnością, spełnia wymagania zawarte w normie europejskiej PN-EN 482 dla procedur dotyczących oznaczania czynników chemicznych. Opracowana metoda oznaczania eteru tert-butylowo-etylowego została zapisana w postaci procedury analitycznej, którą zamieszczono w Załączniku.
tert-Butyl ethyl ether (ETBE) is colorless flammable liquid with characteristic strong gasoline like odor. It is used in petrochemical industry as a gasoline additive for enhance the octane number and are thought to improve combustion efficiency. Main route of exposure to ETBE is an inhalation route. There is a limited data on adverse effect of ETBE in humans. Among group of volunteers exposed to ETBE via inhalation route, irritation of eyes, upper inhalation tract, and slightly changes in pulmonary function have been noticed. American Conference of Governmental Industrial Hygienists (ACGIH) classified ethyl acrylate to group of compounds not classifiable as human carcinogens (Group A4).The aim of this study was to develop and validate a sensitive method for the determination of ETBE concentrations in workplace air in the range from 1/10 to 2 MAC values, in accordance with the requirements of the standard PN-EN 482. Studies was performed using gas chromatography (GC) technique. A 6890N Agi-lent Technologies gas chromatograph, equipped with a 5973 mass detector, HP PONA 50 m x 20 mm x 0,5 μm capillary analytical column, auto-sampler and ChemStation software was used for chromatographic separations. The method is based on the adsorption of ETBE on charcoal, desorption with dichloromethane and gas chromatographic analysis of the resulting solution. Extraction efficiency of ETBE from charcoal amounted to 98%. Samples of ETBE can be stored in refrigerator up to 30 days. Application of a HP PONA 50 m x 20 mm x 0,5 μm capillary column enabled selective determination of ETBE in a mixture of dichloromethane, toluene, tert- -buthyl methyl ether and other compounds. Method is linear (r = 0,999) within the investigated working range 0.05 - 2,0 mg/ml, which is equivalent to air concentrations from 5 to 200 mg/m3 for a 10 L air sample. Limit of quantification (LOQ) is 9,1 μg/ml. Analytical method described in this paper enables selective determination of ETBE in workplace atmosphere in presence of other compounds at concentrations from 0.05 mg/m3 (1/20 MAC value). The method is characterized by good precision and accuracy and meets the criteria for the performance of procedures for the measurement of chemical agents, listed in EN 482:2006. The method may be used for the assessment of occupational exposure to ETBE and the associated risk to workers’ health. The developed method of determining ETBE has been recorded as an analytical procedure (seeAppendix).
Źródło:
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy; 2015, 2 (84); 123-139
1231-868X
Pojawia się w:
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Propano-1,2-diol : oznaczanie w powietrzu środowiska pracy metodą chromatografii gazowej ze spektrometrią mas
1,2-Propanediol : determination in working air with gas chromatography with mass spectrometer
Autorzy:
Wesołowski, W.
Kucharska, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/137322.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Centralny Instytut Ochrony Pracy
Tematy:
propan-1,2-diol
glikol propylenowy
metoda oznaczania
metoda chromatografii gazowej
powietrze na stanowiskach pracy
1,2-propanediol
propylene glycol
determination method
gas chromatography
workplace air
Opis:
Propano-1,2-diol (glikol propylenowy, GP) jest bezbarwną i silnie higroskopijną cieczą stosowaną do produkcji: niezamarzających płynów, żywic poliestrowych i detergentów. Główne zastosowanie propano-1,2-diol znalazł w przemyśle kosmetycznym jako składnik: kremów, past do zębów, płynów do płukania jamy ustnej i dezodorantów w sztyfcie. Propano-1,2-diol jest stosowany w: medycynie, farmacji, przemyśle spożywczym oraz produkcji środków czystości. Ponadto, jest stosowany także jako czynnik higroskopijny w produkcji: tworzyw sztucznych, wyrobów tekstylnych i papierosów. W ostatnich latach jest wykorzystywany jako główny składnik płynów używanych w elektronicznych papierosach. W dostępnym piśmiennictwie nie ma doniesień o ostrych zatruciach ludzi propano-1,2-diolem w warunkach narażenia zawodowego. Obserwacje kliniczne ludzi, którym podawano propano-1,2-diol jako rozpuszczalnik leków, wskazują na: słabe działanie narkotyczne związku oraz niewielkiego 174 stopnia działanie drażniące na skórę i spojówki oczu. Celem pracy było opracowanie i walidacja czułej metody oznaczania propano-1,2-diolu w środowisku pracy w zakresie 1/20 ÷ 2 wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS), zgodnie z wymaganiami zawartymi w normie europejskiej PN-EN 482+A1: 2016-1. Badania wykonano techniką chromatografii gazowej, przy zastosowaniu chromatografu gazowego Agilent Technologies 6890N ze spektrometrem mas 5973 oraz dozownikiem z podziałem lub bez podziału próbki, z automatycznym podajnikiem próbek i komputerem z programem sterowania i zbierania danych (ChemStation) oraz kapilarną kolumną analityczną HP-PONA (50 m; 0,2 mm; 0,5 μm). Opracowana metoda polega na: zatrzymaniu frakcji wdychanej i par obecnego w badanym powietrzu propano-1,2-diolu na filtrze z włókna szklanego oraz żywicy XAD-7, ekstrakcji acetonitrylem i analizie chromatograficznej otrzymanego roztworu przy zastosowaniu spektrometru mas. Wydajność odzysku/desorpcji oznaczanej substancji przy zastosowaniu proponowanego zestawu do pobierania próbek powietrza wynosiła 97,3%. Tak pobrane próbki powietrza przechowywane w lodówce są trwałe co najmniej 28 dni. Zastosowanie kapilarnej kolumny HP-PONA umożliwia selektywne oznaczenie propano- -1,2-diolu w obecności: acetonitrylu, dichlorometanu, toluenu oraz innych związków współwystępujących. Opracowana metoda jest liniowa (r = 0,9992) w zakresie stężeń 10 ÷ 500 μg/ml, co odpowiada zakresowi 4,4 ÷ 222 mg/m3 dla próbki powietrza o obję-tości 180 l rozcieńczanej 80-krotnie. Granica oznaczalności tej metody wynosi 1,303 μg/ml. Metoda analityczna umożliwia selektywne oznaczenie frakcji wdychanej i par propano-1,2-diolu w powietrzu na stanowiskach pracy w zakresie stężeń 4,4 ÷ 222 mg/m3 (około 1/20 ÷ 2 wartości NDS). Opracowana metoda charakteryzuje się: do-brą precyzją oraz dokładnością i spełnia wymagania zawarte w normie europejskiej PN-EN 482+A1:2016-1 dla procedur dotyczących oznaczania czynników chemicznych. Opracowaną metodę oznaczania propano-1,2-diolu zapisaną w postaci procedury analitycznej zamieszczono w załączniku.
Propane-1,2-diol (propylene glycol, PG) is a colorless, strongly hygroscopic liquid used in the production of antifreeze fluids, polyester resins and detergents. The main use of propane-1,2-diol is in the cosmetic industry as an ingredient of creams, toothpastes, mouthwashes and deodorant sticks. It is also used in medicine, pharmaceutics, food and cleaning products. Propane-1,2-diol is used as a hygroscopic agent in the plastics industry, textile products and in manufacturing cigarettes. Recently, it is used as the main component of fluids used in electronic cigarettes. There are no reports in the literature on acute poisoning with propylene glycol of people in occupational exposure conditions. Clinical observations of people treated with propylene glycol applied as a drug solvent indicate a weak narcotic effect of the compound and mild irritation of the skin and conjunctives. The aim of this study was to develop and validate a sensitive method for determining concentrations of propane-1,2-diol in workplace air in the range from 1/20 to 2 MAC values in accordance with the requirements of Standard No. PN-EN 482+A1:2016-1. The study was performed using a gas chromatography (GC). A 6890N Agilent Technologies gas chromatograph with a 5973 mass spectrometry detector (MSD), HP-PONA (50 m; 0.2 mm; 0,5 µm) capillary analytical column, autosampler and ChemStation software were used for chromatographic separations. The method is based on the adsorption of inhalable fraction and vapors of propane-1,2-diol on glass fiber filters and XAD-7 resin, desorption with acetonitrile and analysis of the resulting solution with gas chromatographic with mass detection (GC/MS). The extraction efficiency of propane-1,2- -diol from filters and resin was 97.3%. Samples of propane-1,2-diol can be stored in refrigerator for up to 28 days. Application of a HP-PONA capillary column enabled selective determination of propane-1,2-diol in a mixture of acetonitrile, dichloromethane, toluene and other compounds. The method is linear (r = 0.9992) within the working range 10–500 µg/ml, which is equivalent to air concentrations range 4.4–222 mg/m3 for a 180-L air sample and 80-fold dilution. Limit of quantification (LOQ) is 1.303 μg/ml. The analytical method described in this paper enables selective determination of inhalable fraction and vapors of propane-1,2-diol in workplace air in presence of other compounds at concentrations from 4.4 to 222 mg/m3 (1/20–2 MAC value). The method is precise, accurate and it meets the criteria for procedures for measuring chemical agents listed in Standard No. PN-EN 482+A1:2016-1. The method can be used for assessing occupational exposure to propane-1,2-diol and associated risk to workers’ health. The developed method of determining propane- 1,2-diol has been recorded as analytical procedure (see appendix).
Źródło:
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy; 2017, 2 (92); 173-188
1231-868X
Pojawia się w:
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
2,3,7,8-Tetrachlorodibenzo-p-dioksyna : metoda oznaczania w powietrzu na stanowiskach pracy z zastosowaniem chromatografii gazowej ze spektrometrią mas
2,3,7,8-Tetrachlorodibenzo-p-dioxin : determining in workplace air with gas chromatography – mass spectrometry
Autorzy:
Zieliński, Marek
Twardowska, Ewa
Kucharska, Małgorzata
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/137561.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Centralny Instytut Ochrony Pracy
Tematy:
2,3,7,8-TCDD
metoda oznaczania
metoda chromatografii gazowej
powietrze na stanowiskach pracy
nauki o zdrowiu
inżynieria środowiska
determination method
gas chromatography
workplace air
health sciences
environmental engineering
Opis:
Polichlorowane dibenzo-p-dioksyny (PCDD), w tym 2,3,7,8-tetrachlorodibenzo-p-dioksyna (TCDD), należą do grupy związków chemicznych zwanych trwałymi zanieczyszczeniami organicznymi (TZO), (ang. persistent organic pollutants, POPs). Trwałe zanieczyszczenia organiczne są wykrywane w śladowych ilościach prawie we wszystkich przedziałach środowiska globalnego ekosystemu. Około 90% dioksyn dostaje się do organizmu człowieka z pożywieniem. Związki z grupy trwałych zanieczyszczeń organicznych gromadzą się w tkance tłuszczowej, są wolno metabolizowane i szkodliwe, nawet po długim czasie od początkowego narażenia. Dioksyny są związkami, które sukcesywnie i powoli kumulują się w organizmie. Wpływają na wiele reakcji immunologicznych, które przebiegają pod postacią przewlekłych alergii skórnych. Głównym miejscem działania dioksyn są interakcje z gruczołami wydzielania wewnętrznego: tarczycą, gonadami żeńskimi i męskimi, endometrium macicy oraz z nadnerczami, w których są wytwarzane hormony steroidowe. Dioksyny mogą powodować zaburzenia gospodarki hormonalnej organizmu poprzez indukcję receptora węglowodorów aromatycznych (AhR). Mechanizm patogennego oddziaływania TCDD z tkankami i komórkami często nie jest w pełni poznany, jednak na pewno w te mechanizmy jest włączony stres oksydacyjny, a także jakościowe i ilościowe modyfikacje receptorów komórkowych lub białek docelowych czy immunomodulacja. Celem pracy było opracowanie i walidacja czułej metody oznaczania 2,3,7,8-TCDD w środowisku pracy w zakresie 1/10 ÷ 2 wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS). Opracowana metoda polega na: adsorpcji TCDD na piance poliuretanowej, ekstrakcji zatrzymanego związku toluenem i analizie chromatograficznej otrzymanego roztworu przy zastosowaniu wysokorozdzielczego spektrometru mas. Wyznaczony współczynnik desorpcji TCDD z pianki poliuretanowej za pomocą toluenu, wynosi 83,1%. Odpowiedź detektora mas ma charakter liniowy (r = 0,998) w zakresie stężeń 18 ÷ 360 pg/ml, co odpowiada zakresowi 1,8 ÷ 36 mg/m3 (1/10 ÷ 2 wartości NDS) dla próbki powietrza o objętości 10 m3. Granica oznaczalności (LOQ) tej metody wynosi 10,26 pg/ml. Zastosowanie do analizy kolumny DB-5MS pozwala na selektywne oznaczenie TCDD w obecności: toluenu, nonanu oraz innych związków współwystępujących. Opisana metoda analityczna charakteryzuje się dobrą precyzją oraz dokładnością i spełnia wymagania zawarte w normie europejskiej PN-EN 482 dla procedur dotyczących oznaczania czynników chemicznych. Opracowana metoda oznaczania TCDD w powietrzu na stanowiskach pracy została zapisana w postaci procedury analitycznej, którą zamieszczono w załączniku. Zakres tematyczny artykułu obejmuje zagadnienia zdrowia oraz bezpieczeństwa i higieny środowiska pracy będące przedmiotem badań z zakresu nauk o zdrowiu oraz inżynierii środowiska.
PCDD are environmental pollutants, called Persistent Organic Pollutants (POPs). Their trace amounts can be found in almost all the spectrum of global ecosystems. Nearly 90% of human exposure to dioxins comes from food. POPs compounds, which gather in fatty tissues, are slowly metabolized and remain harmful even after a relatively long time after exposure. Dioxins enter the human body with food and accumulate in fat-rich tissues. Dioxins gradually and slowly accumulate in the body. They trigger a number of immunological reactions, which take the form of chronic skin allergies. They can disturb the body hormone economy through induction of the aromatic hydrocarbon receptor. The aim of the work was to develop and validate a sensitive method of determining 2,3,7,8-TCDD in the working environment in the range of 1/10–2 MAC values. The developed method consists in adsorption of TCDD on polyurethane foam followed by extraction of the retained compound with toluene and chromatographic analysis using a high-resolution mass spectrometry. The determined TCDD desorption coefficient from polyurethane foam with 20% acetone in toluene is 83.1%. The response of the mass detector is linear (r = 0.998) in the concentration range of 18–360 pg/ml, which corresponds to the range of 1.8–36 mg/m³ (1/10–2 MAC) for an air sample of 10 m³ . The limit of quantification (LOQ) of this method is 10.26 pg/ml. Using a DB-5MS capillary column makes a selective determination of TCDD in the presence of toluene, nonane and other co-existing compounds possible. The developed method is characterized by good precision and accuracy and meets the requirements of European Standard PN-EN 482 for procedures on determining chemical agents. The developed method of determining TCDD has been recorded as an analytical procedure (see appendix). This article discusses the problems of occupational safety and health, which are covered by health sciences and environmental engineering.
Źródło:
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy; 2019, 3 (101); 139-149
1231-868X
Pojawia się w:
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Pentan-1-ol i pozostałe izomery pentanolu : metoda oznaczania w powietrzu na stanowiskach pracy z zastosowaniem chromatografii gazowej z detekcją płomieniowo-jonizacyjną GC-FID
Pentane-1-ol and its isomers : determination in workplace air with GC with Flame Ionization Detector (GC-FID)
Autorzy:
Zieliński, Marek
Twardowska, Ewa
Kucharska, Małgorzata
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/138274.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Centralny Instytut Ochrony Pracy
Tematy:
pentanol
alkohol amylowy
metoda oznaczania
metoda chromatografii gazowej
FID
powietrze na stanowiskach pracy
nauki o zdrowiu
inżynieria środowiska
amyl alcohol
determination method
gas chromatography
workplace air
health sciences
environmental engineering
Opis:
Pentan-1-ol (C5H11OH) to organiczny związek chemiczny z grupy nasyconych monohydroksylowych alkoholi alifatycznych. Znanych jest 8 izomerów pentanolu: pentan-1-ol, pentan-2-ol (nr CAS: 6032-29-7), pentan-3-ol (nr CAS: 584-02-1), 2-metylobutan-1-ol (nr CAS: 137-32-6), 3-metylobutan-1-ol (nr CAS: 123-51-3), 2-metylobutan-2-ol (nr CAS: 75-85-4), 3-metylobutan-2-ol (nr CAS: 598-75-4) i 2,2-dimetylopropan-1-ol (nr CAS: 75-84-3). Izomery pentanolu wykazują właściwości chemiczne, które są charakterystyczne dla alkoholi alifatycznych. Są one otrzymywane przez hydratację izomerów pentenu lub hydrolizę chloropentanów. Wykorzystywane są jako rozpuszczalniki: tłuszczów, żywic i wosków. Pentan-1-ol wchłania się do organizmu człowieka poprzez: drogi oddechowe, skórę i przewód pokarmowy. Objawy zatrucia ostrego to najczęściej: łzawienie oczu, zaczerwienienie spojówek, podrażnienie błony śluzowej nosa i gardła. Przy większych stężeniach mogą wystąpić: ból i zawroty głowy, mdłości, wymioty, biegunka, stan pobudzenia (delirium), zaburzenia świadomości, śpiączka. Może również wystąpić arytmia i zaburzenia oddechowe. Skażenie skóry może spowodować jej zaczerwienienie i pieczenie oraz objawy, które występują przy zatruciu drogą inhalacyjną. Skażenie oczu ciekłą substancją wywołuje: ból, pieczenie oczu, zaczerwienienie spojówek, z ryzykiem długotrwałych i trwałych zmian. Wypicie bardzo małej ilości pentanolu może wywoływać: nudności, wymioty oraz biegunkę. Przy powtarzającym się kontakcie ciekłej substancji ze skórą mogą wystąpić jej wysuszenie i stany zapalne, natomiast długotrwałe narażenie skóry na substancję o dużym stężeniu może prowadzić do zmian w układzie nerwowym. Celem pracy było opracowanie i walidacja czułej metody oznaczania 8 izomerów pentanolu w środowisku pracy w zakresie od 1/10 do 2 wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS). Do oznaczenia izomerów pentanolu zastosowano metodę chromatografii gazowej z detekcją płomieniowo-jonizacyjną (GC-FID). Postanowiono opracować metodę zapewniającą oznaczalność na poziomie co najmniej 1/10 NDS. Dalsze rozważania możliwości oznaczania tej substancji w powietrzu oparto na wcześniej opracowanych metodach analitycznych. Zastosowanie kolumny kapilarnej HP-5 umożliwia selektywne oznaczenie pentan-1-olu w obecności: disiarczku węgla, metanolu oraz innych związków współwystępujących. Odpowiedź detektora na analizowane stężenia pentan-1-olu ma charakter liniowy (r2 = 0,9998) w zakresie stężeń 10 ÷ 2 000 μg/ml, co odpowiada zakresowi 1 ÷ 200 mg/m3 (0,01 ÷ 2 wartości NDS) dla próbki powietrza o objętości 10 l. Granica wykrywalności tej metody wynosi 0,026 μg/ml. Opracowana metoda charakteryzuje się dobrą precyzją oraz dokładnością i spełnia wymagania zawarte w normie europejskiej PN-EN 482 dla procedur dotyczących oznaczania czynników chemicznych. Opracowaną metodę oznaczania pentan-1-olu i pozostałych izomerów zapisano w postaci procedury analitycznej, którą zamieszczono w załączniku. Zakres tematyczny artykułu obejmuje zagadnienia zdrowia oraz bezpieczeństwa i higieny środowiska pracy będące przedmiotem badań z zakresu nauk o zdrowiu oraz inżynierii środowiska.
Amyl alcohol (pentan-1-ol) – C5 H12O or C5 H11OH – is an organic chemical compound from the group of saturated monohydric aliphatic alcohols. There are 8 known isomers of pentanol: pentan-1-ol (CAS:71-41- 0), pentan-2-ol (CAS: 6032-29-7), pentan-3-ol (CAS: 584-02-1), 2-metylobutan-1-ol (CAS: 137-32-6), 3-metylobutan-1-ol (CAS: 123-51-3), 2-metylobutan- 2-ol (CAS: 75-85-4), 3-metylobutan-2-ol (CAS: 598-75-4) i 2,2-dimetylopropan-1-ol (CAS: 75-84- 3). All of them are commonly referred to as amyl alcohols. Pentanol isomers exhibit chemical properties characteristic of aliphatic alcohols, they are obtained by hydration of pentene isomers, hydrolysis of chloropentanes or by reaction of butene and carbon monoxide isomers. They are used as solvents for fats, resins and waxes. Pentan-1-ol is absorbed into the human body through the respiratory tract, skin, gastrointestinal tract. Symptoms of acute intoxication are usually tearing eyes, redness of the conjunctiva, irritation of the mucous membrane of the nose and throat. In higher concentrations it may cause headache, dizziness, nausea, vomiting, diarrhea, delirium, disturbances of consciousness, coma. Arrhythmia and respiratory disorders may cause redness and burning, as well as symptoms such as inhalation poisoning, eye contamination with liquid substance causes pain, burning of the eyes, redness of the conjunctiva, with the risk of long-lasting and permanent changes. Repeated skin contact with the liquid substance may cause its drying and inflammation. It is suggested that long-term exposure of the skin to the substance at high concentration may lead to changes in the nervous system. The aim of this study was to develop and validate a sensitive method of determining 8 pentan-1-ol isomers in the working environment in the range from 1/10 to 2 of the MAC values. The gas chromatography method with a flame ionization detector (GC-FID) was used to determine pentan-1-ol and its isomers. It was decided to develop a method that ensures the determination of at least 1/10 of the MAC values. Further considerations of the possibility of determining this substance in the air are based on previously developed analytical methods. The use of the HP-5 capillary column enables the selective determination of pentan-1-ol in the presence of carbon disulphide, methanol and other co-existing compounds. The detector’s response to the analyzed pentan-1-ol concentrations is linear (r2 = 0.9998) in the concentration range 10–2000 μg/ml, which corresponds to the range of 1–200 mg/m3 (0.01–2 of the MAC values) for a 10-L air sample. The limit of quantification (LOQ) of this method is 0.026 μg/ml. The developed method is characterized by good precision and accuracy and meets the requirements of Standard No. PN-EN 482 for procedures regarding the determination of chemical agents. The developed method for determining pentan-1-ol has been recorded in the form of an analytical procedure (see Appendix). This article discusses the problems of occupational safety and health, which are covered by health sciences and environmental engineering.
Źródło:
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy; 2019, 1 (99); 93-106
1231-868X
Pojawia się w:
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
    Wyświetlanie 1-14 z 14

    Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies