Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

Wyszukujesz frazę "Water" wg kryterium: Temat


Tytuł:
Wpływ wód dołowych odprowadzanych z Kopalni Węgla Kamiennego "Ziemowit" na jakość wody w Potoku Goławieckim
Effect of drainage water discharge from the bituminous coal mine Ziemowit (Upper Silesia) on the water quality of the recipient stream Potok Golawiecki
Autorzy:
Jabłońska, B.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/236426.pdf
Data publikacji:
2006
Wydawca:
Polskie Zrzeszenie Inżynierów i Techników Sanitarnych
Tematy:
mine water
drainage water
water quality
river pollution
Opis:
W pracy określono wpływ wód kopalnianych na jakość Potoku Goławieckiego (woj. śląskie), który jest odbiornikiem wód dołowych kopalni "Ziemowit". Badaniami objęto około 900 m odcinek biegu potoku znajdujący się poniżej zrzutu wód dołowych z osadnika ziemnego. W okresie od czerwca do grudnia 2002 r przeprowadzono 7 poborów próbek wody, w których na miejscu oznaczono temperaturę, tlen rozpuszczony, pH i mętność, natomiast w laboratorium -zawartość zawiesin, jonów siarczanowych, chlorkowych i substancji rozpuszczonych. Ocena jakości wody z Potoku Goławieckiego wykazała, iż rzeka znajduje się pod silnym wpływem wód dołowych. Duża mętność wody oraz ponadnormatywna zawartość zawiesin, chlorków i siarczanów klasyfikują wody odbiornika do V klasy czystości. Wykazano, że znaczna ilość zasolonych wód dołowych, w stosunku do średniego niskiego przepływu w odbiorniku tych wód, nie pozwala na utrzymanie dopuszczalnej zawartości chlorków i siarczanów w wodzie z Potoku Gołowieckiego. Przeprowadzone badania wykazały, że charakter hydrochemiczny Potoku Goławieckiego jest współkształtowany przez zrzuty wód kopalnianych, które przyczyniają się do zakłócenia jego naturalnego reżimu wodnego.
The investigations covered an approximately 900-meter length of the recipient downstream from the points of drainage water discharge from a settling pond. Samples were collected seven times between June and December 2002. Temperature, pH and turbidity were measured in situ; the concentrations of suspended solids, sulfate ions, chloride ions and total dissolved substances being determined under laboratory conditions. The findings produced by the study can be itemized as follows. (1) The mine water discharge strongly impacts upon the recipient. (2) Owing to a high turbidity level, as well as to the excessive concentrations of suspended solids, chlorides and sulfates, the Potok Golawiecki has been classified as a watercourse of Class V purity. (3) The large amount of the high-salinity waters received by the Potok Golawiecki, compared to their mean low flow in the recipient, does not allow the concentrations of chlorides and sulfates to be kept within the admissible levels. (4) The discharge of drainage water is a major contributor to the hydrochemistry of the recipient stream, thus disturbing its natural regime.
Źródło:
Ochrona Środowiska; 2006, R. 28, nr 3, 3; 29-33
1230-6169
Pojawia się w:
Ochrona Środowiska
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Modelowanie zmian jakości wody w systemie dystrybucji
Modeling of Water Quality Changes in the Distribution System
Autorzy:
Olsińska, U.
Skibińska, K.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/236921.pdf
Data publikacji:
2007
Wydawca:
Polskie Zrzeszenie Inżynierów i Techników Sanitarnych
Tematy:
water distribution
chlorine
water quality
trihalomethanes
Opis:
Modelowanie matematyczne systemów dystrybucji wody jest coraz częściej wykorzystywane w procesach automatycznego sterowania i zarządzania w przedsiębiorstwach wodociągowych. W pracy zaprezentowano model hydrauliczny fragmentu systemu zaopatrzenia w wodę eksploatowanego przez Górnośląskie Przedsiębiorstwo Wodociągów w Katowicach, powiązany z modelem transportu masy i kinetyką reakcji pierwszego rzędu zużycia chloru oraz powstawania trihalometanów. Zaproponowany model został pozytywnie zweryfikowany wynikami pomiarów. Większość odchyleń zawartości chloru pozostałego i sumy THM od wartości zmierzonych nie przekraczała 30%. Potwierdzona zatem została jego przydatność do prognozowania zarówno zawartości chloru wolnego, jak i sumy THM w wodzie podczas jej transportu do odbiorców. Przeprowadzone symulacje umożliwiły dodatkowo zidentyfikowanie odcinków sieci, w których występowały lokalne niedobory chloru pozostałego w wodzie.
Mathematical modeling of water distribution systems has become an increasingly frequent mode made use of in the processes of automatic control and management in water supply systems. The paper presents the hydraulic model of a part of the water supply system that is combined with the mass transport model and with the kinetics of the first-order reactions of chlorine depletion and trihalomethane (THM) formation. The model proposed was positively verified via measured data. The majority of the deviations of residual chlorine content and THM sum from relevant measured values did not exceed 30%. These findings substantiated the reliability of the model when applied to forecasting not only the free chlorine content but also the THM sum value in the water during transport to the users. Computer simulations enabled additional identification of the pipe sections where a local deficiency of residual chlorine in the water occurred.
Źródło:
Ochrona Środowiska; 2007, R. 29, nr 2, 2; 33-40
1230-6169
Pojawia się w:
Ochrona Środowiska
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Algorytm poszukiwania przyczyn pogorszenia jakości wody w systemach wodociągowych
A comprehensive model for searching the contributors to water quality deterioration in water supply systems
Autorzy:
Denczew, S.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/236412.pdf
Data publikacji:
2004
Wydawca:
Polskie Zrzeszenie Inżynierów i Techników Sanitarnych
Tematy:
woda wodociągowa
pogorszenie jakości
system zaopatrzenia w wodę
tap water
water quality
water deterioration
water supply system
Opis:
Proponowany algorytm poszukiwania przyczyn pogorszenia jakości wody w systemach wodociągowych składa się z dwóch współdziałających i uzupełniających się ciągów, tj. ciągu badań i analiz oraz ciągu działań eksploatacyjnych. Brak kompleksowych opracowań teoretyczno-praktycznych, obejmujących wszystkie podsystemy i niektóre wybrane elementy podatne na zanieczyszczenie wody, podkreśla ważność problemu, jakim jest pogarszanie się jakości wody w systemach wodociągowych. Zaprezentowany model ma wymiar społeczny i ekonomiczny. Zbudowanie konstrukcji obejmującej zbiór czynności uporządkowanych w dwóch ciągach umożliwia skrócenie czasu poszukiwania przyczyn pogorszenia się jakości wody i szybkie przywrócenie stanu normalnej pracy systemu zaopatrzenia w wodę, czyli dostawę wody zgodnie z wymogami w tym zakresie. Wdrożenie proponowanego modelu do praktyki eksploatacyjnej przedsiębiorstw wodociągowych powinno zapewnić z jednej strony sprawne podejmowanie usystematyzowanych czynności w celu ustalenia przyczyn i ich usunięcia, a z drugiej strony zapewnia przekazywanie na bieżąco rzetelnej informacji dla odbiorców.
The proposed model consists of two complementary sequences cooperating with each other - a sequence of research and analysis and a sequence of operational actions. So far, no comprehensive theoretical or practical projects have been developed to comprise all subsystems and some of the elements that are susceptible to water pollution. This lack makes us aware of how important the problem of water quality deterioration in water supply systems is. The model described in this paper is also meaningful in economic and social terms. Building up a structure incorporating a set of actions that have been ordered in two sequences enables us not only to shorten the time which is needed to find the contributors to water quality deterioration, but also to quickly recondition the water supply system, i.e. to restore water delivery in compliance with relevant requirements. The implementation of the proposed model offers two major benefits - taking efficacious, systematized actions to find and remove the deteriorating factors, and transmission of reliable up-to-date information to the users.
Źródło:
Ochrona Środowiska; 2004, R. 26, nr 2, 2; 27-30
1230-6169
Pojawia się w:
Ochrona Środowiska
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wpływ zastąpienia wody powierzchniowej wodą podziemną na jakość wody oczyszczonej w systemie wodociągu "Sulejów-Łódź"
Upgrading the Quality of Drinking Water by Substitution of a Deep-Well Intake for the Existing Surface Water Intake at an Impoundment Lake: A Case Study
Autorzy:
Grabowska, H.
Grabowski, Z.
Rzerzycha, B.
Cyran, J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/237500.pdf
Data publikacji:
2005
Wydawca:
Polskie Zrzeszenie Inżynierów i Techników Sanitarnych
Tematy:
wody powierzchniowe
wody podziemne
oczyszczanie wody
surface water
ground water
water treatment
Opis:
Zaostrzające się wymagania stawiane wodzie powierzchniowej ujmowanej do zaopatrzenia ludności oraz wodzie przeznaczonej do spożycia zmusiły do poszukiwania metod poprawy jakości wody. W pracy scharakteryzowano pogarszającą się jakość ujmowanej wody powierzchniowej ze Zbiornika Sulejowskiego na przestrzeni ostatnich 10 lat i jej wpływ na technologię oczyszczania, trudności w dotrzymaniu obowiązujących norm jakościowych oraz koszt oczyszczania wody. Omówiono rozważane w Zakładzie Wodociągów i Kanalizacji w Łodzi kierunki działań, zmierzające do poprawy jakości wody. Przedstawiono etapy zastąpienia ujmowanej wody powierzchniowej wodą podziemną, a także dostosowanie technologii i urządzeń do oczyszczania najpierw wody zmieszanej, a następnie samej wody podziemnej. Omówiono efekty technologiczne i ekonomiczne zastąpienia wody powierzchniowej na podziemną w systemie wodociągu "Sulejów-Łódź".
The object under study was the Water Supply System Sulejów-Łódź, which provides the city of Łódź (over million inhabitants) with drinking water. The water is drawn from an impoundment lake (Sulejów). In the past 10 years, the quality of the lake water has been deteriorating and fails to meet the more and more stringent standards. The continuing deterioration has also had a detrimental effect on the treatment and the costs involved. All this triggered the search for an alternative approach. Thus, in their effort to upgrade the quality of the treated water, the Waterworks of Łódź decided to use deep-well water instead of surface-water intakes. Such substitution requires adaptation of the treatment train and relevant equipment to the two stages of transition: the first one involving a mixture of both surface water and groundwater, and the second one using deep-well water alone. In conclusion, the paper itemizes the technological and economic benefits of switching from surface water to deep-well water treatment.
Źródło:
Ochrona Środowiska; 2005, R. 27, nr 3, 3; 43-46
1230-6169
Pojawia się w:
Ochrona Środowiska
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Badania zmian poboru wody w wybranych miastach Polski w latach 1990-2008
Variations in water consumption observed in some municipalities in the time span of 1990 to 2008
Autorzy:
Hotloś, H.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/236882.pdf
Data publikacji:
2010
Wydawca:
Polskie Zrzeszenie Inżynierów i Techników Sanitarnych
Tematy:
system dystrybucji wody
sieć wodociągowa
zasoby wodne
pobór wody
water distribution system
water-pipe network
water resources
water supply
water consumption
Opis:
Znaczący spadek poboru wody na potrzeby gospodarki i ludności od 1990 r., tj. od wprowadzenia w Polsce gospodarki rynkowej, wpłynął na zmniejszenie stopnia wykorzystania bardzo małych zasobów wodnych Polski. Jednocześnie, ze względu racjonalne projektowanie modernizacji i rozbudowy systemów wodociągowych (także kanalizacyjnych) konieczna jest weryfikacja wcześniejszych (zawyżonych) prognoz jednostkowego zapotrzebowania na wodę. Stąd wynika konieczność ciągłego i systematycznego badania trendów zmian poboru wody oraz dokonywanych prognoz. W pracy przedstawiono wyniki badań i analizy wielkości i struktury poboru wody w dziesięciu miastach w Polsce w latach 1990-2008. Stwierdzono, że największy spadek poboru wody miał miejsce w pierwszej połowie lat 90., a nieco mniejszy w drugiej. Wydaje się, że utrzymujący się od 2005 r. w badanej grupie miast (o liczbie mieszkańców do 130 tys.) prawie stały poziom jednostkowego poboru wody może w przyszłości ulec jedynie nieznacznym zmianom. Obecnie jednostkowy pobór wody przez gospodarstwa domowe wynosi 86÷112 dm3/M*d, natomiast przez przemysł (z wodociągów miejskich) i na inne cele komunalne 10÷50(60) dm3/M*d. W porównaniu do 1990 r. pobór wody w poszczególnych miastach zmniejszył się odpowiednio o 30÷60% oraz 45÷85%. Zmniejszyła się także ilość wody wtłaczanej do sieci wodociągowej, choć w niewystarczającym stopniu z uwagi na stosunkowo duże straty wody w sieci wodociągowej, które należy znacznie ograniczyć.
Upon transition to a free market economy in 1990, a continuing significant decrease has been observed in the volume of the water withdrawn for industrial and domestic purposes, which largely reduced the depletion of Poland's poor water resources. In view of a rational design, modernization and development of water-supply and sewerage systems, it is necessary to verify previous (overestimated) unit water demand forecasts. And this is concomitant with continuous monitoring of the trends of change in the water consumption pattern, and with analyzing pertinent forecasts. The aim of the study reported on in this paper was to analyze the volume and structure of water consumption in ten municipalities over the period of 1990-2008. The most significant decrease in water consumption was observed in the first half of the 1990ies (in the second half this decrease was found to be slightly lower). It seems probable that the almost constant level of unit water consumption which has been observed since 2005 in the investigated towns (with a population of up to 130,000) will undergo only insignificant changes. Presently, the unit water volume consumed by households varies between 86 and 112 dm3/capita/day, while that consumed by the industry (but provided by the municipality's waterworks), as well as the unit water volume consumed by other municipal users, ranges between 10 and 50 (60) dm3/capita/day. Compared to the year 1990, water consumption in the towns under study decreased by 30-60% and 45-85%, respectively. The water volume pumped into the water-pipe network was also found to decrease, but the decrease can not be regarded as satisfactory, since the water losses in the pipelines are comparatively high and must be significantly reduced.
Źródło:
Ochrona Środowiska; 2010, 32, 3; 39-42
1230-6169
Pojawia się w:
Ochrona Środowiska
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Rola wskaźników pomocniczych w ocenie zagrożenia zdrowia ludzi obecnością oocyst Cryptosporidium w wodzie
The role of indirect indicators in assessing threats to human health due to the presence of Cryptosporidium oocysts in water
Autorzy:
Toczyłowska, B.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/236500.pdf
Data publikacji:
2007
Wydawca:
Polskie Zrzeszenie Inżynierów i Techników Sanitarnych
Tematy:
jakość wody
kryptosporidioza
oczyszczanie wody
filtracja wody
mętność wody
water quality
cryptosporidiosis
water treatment
water filtration
water turbidity
Opis:
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 29 marca 2007 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia zaleca, aby dostawcy wody w przypadku stwierdzenia w wodzie obecności bakterii Clostridium perfringens zbadali, czy nie ma zagrożenia zdrowia ludzi wynikającego z obecności mikroorganizmów chorobotwórczych, np. Cryptosporidium. W artykule omówiono możliwość zastosowania fizyczno-chemicznych i bakteriologicznych wskaźników jakości wody do oceny ryzyka zagrożenia oocystami Cryptosporidium. Stwierdzono, że nie ma takiego wskaźnika, którego wartość byłaby ściśle skorelowana z liczbą oocyst Cryptosporidium obecnych w wodzie surowej lub oczyszczonej. Dlatego konieczne jest stosowanie równolegle kilku wskaźników, a korelację między tymi nimi a liczbą oocyst w wodzie należy ustalić indywidualnie w przypadku każdego systemu zaopatrzenia w wodę. Podkreślono, że wymagane przepisem prawa badanie, czy nie ma zagrożenia wynikającego z obecności w wodzie oocyst Cryptosporidium, ma na celu opracowanie kompleksowej strategii ochrony zdrowia publicznego przed kryptosporidiozą związaną z wodą do picia.
The Decree of the Minister of Health of March 29, 2007 regarding the quality of potable water recommends that, whenever the presence of bacteria of the species Clostridium perfringens has been detected in the water, the water supplier should find out whether or not there are any health hazards to humans arising from the presence of pathogenic microorganisms, such as Cryptosporidium. In the paper, the possibility is analyzed of using physicochemical and bacteriological indicators of water quality for the assessment of the risks associated with the occurrence of Cryptosporidium oocysts. No indicator has been found so far, whose value is closely correlated with the number of the Cryptosporidium oocysts that are present in untreated or treated water. It is therefore necessary to use several indicators simultaneously. In that case, the correlation between each indicator and the number of oocysts should be established separately for each water supply system in question. It has been emphasized that the lawful requirement of investigating if there is potential threat to human health arising from the presence of Cryptosporidium oocysts in the water aims at developing a joint strategy of public health protection against tap-water-related cryptosporidiosis.
Źródło:
Ochrona Środowiska; 2007, R. 29, nr 3, 3; 25-28
1230-6169
Pojawia się w:
Ochrona Środowiska
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Problemy uzdatniania wód powierzchniowych ujmowanych w rejonach podgórskich
Technological problems faced during treatment of soft surface waters in the piedmont area of South Poland
Autorzy:
Maćkiewicz, J.
Dziubek, A. M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/236352.pdf
Data publikacji:
2004
Wydawca:
Polskie Zrzeszenie Inżynierów i Techników Sanitarnych
Tematy:
soft water
buffering
pH adjustment
water treatment
NOM removal
Opis:
Uzdatnianie wód o twardości poniżej 10 otw. (ok. 180 gCaCO3/m3) - tzw. wody miękkie - nastręcza wiele trudności technologicznych, wynikających z niskiej buforowości tych wód. Omówione w pracy miękkie wody powierzchniowe, występujące w rejonie Pogórza Sudeckiego, charakteryzują się niską mętnością, lecz podwyższoną barwą i wysoką zawartością substancji organicznych. Zwrócono szczególną uwagę na problemy technologiczne wynikające z chemizmu procesu koagulacji wód o niskiej zasadowości. Omówiono metody oczyszczania wód, szczególnie zawierających podwyższone ilości substancji organicznych, takie jak koagulacja w złożach filtracyjnych, filtracja powolna poprzedzona filtracją horyzontalną (HRF - Horizontal Roughing Filter), technologia MIEX-DOCŽ, wykorzystująca namagnetyzowane żywice anionowymienne. Podkreślono możliwość stosowania układów technologicznych eliminujących proces koagulacji, a także wskazano na inne problemy wynikające ze stosowania nowych rozwiązań w układach oczyszczania wody.
The treatment of low-hardness water (below appr. 180 gCaCO3/m3), i.e. soft water, raises many technological problems, resulting from a poor buffering. The surface waters reported on in this paper come from the Sudeten Piedmont Region and are characterized by a relatively low turbidity, as well as an increased coloured matter content and a high organic substances concentration. In this study, particular consideration was given to the technological problems that arise from the chemistry of soft water coagulation. Treatment methods were discussed (with emphasis on those for water with increased organic matter content), such as coagulation in filter beds, slow filtration with the HRF process as a prior step, or the MIEX-DOCŽ technology involving magnetized anion-exchange resins. Potential applications of technological trains with no coagulation process were analyzed, and the implications of using modified treatment technologies were considered.
Źródło:
Ochrona Środowiska; 2004, R. 26, nr 4, 4; 17-20
1230-6169
Pojawia się w:
Ochrona Środowiska
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wpływ spadku zużycia wody w miastach zaopatrywanych z wodociągu grupowego Górnośląskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów w Katowicach na jakość wody w systemie dystrybucji
Effect of the Decrease in the Consumption of Water on its Quality in the Water Distribution System of Upper Silesia
Autorzy:
Kuś, K.
Grajper, P.
Ścieranka, P.
Wyczarska-Kokot, J.
Zakrzewska, A.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/236376.pdf
Data publikacji:
2003
Wydawca:
Polskie Zrzeszenie Inżynierów i Techników Sanitarnych
Tematy:
system zaopatrzenia w wodę
zużycie wody
jakość wody
water supply system
water consumption
tap water quality
Opis:
Wodociąg grupowy Górnośląskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów (GPW) w Katowicach, będący podstawą zaopatrzenia w wodę Górnego Śląska, jest największym tego rodzaju przedsiębiorstwem w Polsce, z którego korzysta około 3 mln mieszkańców. W strukturze materiałowej rurociągów magistralnych o łącznej długości ponad 1100 km w zakresie średnic od 400 mm do 1800 mm, 82% stanowi stal, często bez dodatkowego zabezpieczenia od wewnątrz. Ponad 2-krotny spadek zużycia wody przez ludność i przemysł wpłynął w istotny sposób na pogorszenie parametrów hydraulicznych jej transportu. Dla 33% długości tych rurociągów prędkość przepływu wody nie przekracza 0,1 m/s, a dla 47% zawiera się w przedziale 0,1÷0,5 m/s. Czas przetrzymania wody w systemie dystrybucji, łącznie z przepływem przez zbiorniki wyrównawcze, zawiera się od około 3 godz. do ponad 120 godz. W pracy dokonano analizy porównawczej składu fizyczno-chemicznego i bakteriologicznego wody opuszczającej poszczególne zakłady uzdatniania z jakością wody w zbiornikach sieciowych i charakterystycznych punktach sprzedaży, celu uzyskania odpowiedzi na pytanie jaki wpływ na jakość transportowanej wody ma czas jej przebywania w systemie dystrybucji. Stwierdzono sporadyczne przekroczenia dopuszczalnych wskaźników fizyczno-chemicznych wody w niektórych punktach jej sprzedaży z systemu dotyczące głównie barwy, mętności oraz zawartości związków żelaza i manganu. Wykazano, że większość rurociągów o dużych średnicach pracuje jako osadniki bardzo czułe na chwilowy wzrost natężenia przepływu wody, co może być przyczyną katastrofalnego pogorszenia jakości wody wodociągowej.
The group water supply system Górnośląskie Przedsiębiorstwo Wodociągów (GPW), Katowice, is Poland's largest system of that kind. With water-mains of 1100-km length and diameters varying from 400 to 1800 mm, the GPW serves a population of three million inhabitants. The majority of the pipes are made of steel (82%) without any lining. An over two-fold decrease in water consumption (both by the population and the industry) extended considerably the time of water residence in the distribution system (now ranging between approximately 3 h and over 120 h). Physicochemical and bacteriological analyses were carried out to establish how the residence time affects the quality of transported water. The investigations revealed episodes of exceeded permissible values, mostly those of coloured matter concentration, turbidity, as well as iron compounds and manganese content. The majority of pipes with large diameters were found to act as settling tanks sensitive to a temporary rise in flow rate, posing a serious risk of disastrous water quality deterioration.
Źródło:
Ochrona Środowiska; 2003, R. 25, nr 3, 3; 29-34
1230-6169
Pojawia się w:
Ochrona Środowiska
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Badania zmienności strat wody w wybranych systemach wodociągowych w latach 1990-2008
Variations in water loss observed in some water distribution systems over the period of 1990-2008
Autorzy:
Hotloś, H.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/237321.pdf
Data publikacji:
2010
Wydawca:
Polskie Zrzeszenie Inżynierów i Techników Sanitarnych
Tematy:
system dystrybucji wody
straty wody
sieć wodociągowa
pobór wody
obciążenie sieci
water distribution system
water losses
water-pipe network
water consumption
load factor
Opis:
Przedstawiono wyniki badań i analizy wartości wskaźników strat wody w dziesięciu miastach w Polsce w latach 1990-2008. Uwzględniono straty wody i jej zużycie na potrzeby technologiczne ujęcia i zakładu oczyszczania wody, całkowite straty wody w sieci wodociągowej, tj. straty wody w sieci wraz ze zużyciem wody na potrzeby własne systemu wodociągowo-kanalizacyjnego oraz straty wody w sieci wodociągowej. Najwięcej uwagi poświęcono stratom wody w sieci, które powstają wskutek wycieków przez nieszczelności w sieci wodociągowej oraz w czasie awarii rurociągów i armatury. W pracy dokonano oceny wpływu czynnika rzadko dotychczas branego pod uwagę w analizie zmian wielkości wycieków, a mianowicie zmniejszającego się w sposób znaczący od początku transformacji gospodarczej w Polsce obciążenia sieci wodociągowej. W latach 1990-2008 w konsekwencji zmniejszenia się (o 50÷70%) jednostkowego natężenia przepływu wody w sieci, wskutek spadku (o 36÷68%) całkowitego poboru wody zmniejszyły się (o 26(55)÷78%) w sposób naturalny straty wody w sieci, wyrażone stratami jednostkowymi. Wykazano, że miało to miejsce we wszystkich analizowanych systemach wodociągowych. Nie oznaczało to jednak, że w każdym z systemów zostały usunięte w jakimś stopniu przyczyny powstawania strat wody. Można o tym wnioskować dopiero na podstawie analizy zmian strat procentowych, która wykazała, że tylko w czterech systemach straty zmniejszyły się, w jednym znacząco wzrosły, a w czterech były prawie stałe w całym czasie obserwacji.
Water distribution systems of ten municipalities in Poland were chosen for the analysis of water loss parameters in the time span of 1990 to 2008. Consideration was focused on the following factors: water loss and water consumption for covering the technological needs of water intake and water treatment plant; water loss in the water-pipe network, and total water loss in the water-pipe net-work, which includes water loss in the network and water consumption for serving the needs of the water-supply and sewerage system. Emphasis was placed on leakage-related water losses, as well as on those observed during failures in the pipelines or plumbings. In this paper special attention is also given to the impact of the load factor, an issue that has seldom been taken into account in the analysis of change in the volume of leachates since 1990 (the year when Poland moved toward a free market economy). Over the period being analyzed, the volume of water loss in the pipelines (expressed in terms of unit loss) decreased by 26(55) to 78% as a natural consequence of the decrease of unit flow rate in the pipelines (by 50 to 70%) and the decrease in total water withdrawal (by 36 to 68%). This pattern was observed in all of the investigated water distribution systems, which does not mean, however, that the underlying causes of water loss in any of them have been rooted out so far. The analysis of the trends of change in water loss (%) has produced the following findings: reduction in water loss was observed only in four of the water distribution systems; one system displayed a decrease in water loss, and in four systems water loss was subject to slight variations.
Źródło:
Ochrona Środowiska; 2010, 32, 4; 21-25
1230-6169
Pojawia się w:
Ochrona Środowiska
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Analiza zmienności poboru wody w systemie wodociągowym Wrocławia
Water demand variations in the water distribution system of Wroclaw
Autorzy:
Hotloś, H.
Głowacka, J.
Kołodziej, A.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/236856.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Polskie Zrzeszenie Inżynierów i Techników Sanitarnych
Tematy:
system zaopatrzenia w wodę
sieć wodociągowa
pobór wody
water supply system
water-pipe network
water demand
Opis:
Przeanalizowano zmiany poboru wody we Wrocławiu w latach 1990-2011 oraz w cyklu rocznym i tygodniowym w 2011 r. Od początku lat 90. XX w., podobnie jak w innych miastach w Polsce, we Wrocławiu nastąpił spadek ilości wody pobieranej do celów komunalnych. Obecnie pobór wody jest dwukrotnie mniejszy niż w 1990 r. Wykazano, że największy spadek poboru wody wystąpił w początkowych latach gospodarki wolnorynkowej, natomiast od 2005 r. jednostkowy pobór wody utrzymuje się na prawie stałym i realnym poziomie i wynosi 113÷118 dm3/Mkźd w gospodarstwach domowych oraz 40÷42 dm3/Mkźd do celów produkcyjno-usługowych i innych. Analiza zmian ilości wody wtłoczonej do Wrocławia w 2011 r. wykazała i potwierdziła zmienność poboru wody w miastach w cyklach rocznym, tygodniowym i dobowym, przy czym im krótszy był analizowany przedział czasu, tym zmienność poboru wody była większa. Maksymalne zmiany miesięcznego, tygodniowego i dobowego poboru wody wynosiły odpowiednio 1,16, 1,23 i 1,57. Pobór wody w cyklu tygodniowym charakteryzował się niewielkimi zmianami w dniach roboczych i spadkiem w niedziele.
Analysis was carried out to examine variations in water demand for the city of Wroclaw, observed over the period of 1990-2011. For the year 2011, changes in water demand were also analyzed in the annual cycle and in weekly cycles. Since the beginnings of the 1990, Wroclaw has experienced a decline in the quantity of water withdrawn for municipal purposes, and so have some other municipalities in Poland. Nowadays water demand is half that in 1990. The largest decline was noted in the first years of market economy implementation. Since 2005, unit demand has been nearly constant, ranging from 113 to 118 dm3/capita/day for households and from 40 to 42 dm3/capita/day for production, services and other uses. Analysis of change in the quantity of water pumped into the distribution system of Wroclaw in 2011 revealed and substantiated cyclical variations in water demand for municipal uses, namely yearly, weekly and daily cycles. The shorter was the time interval, the greater were the variations in water demand. Maximal variations observed in the monthly, weekly and daily cycles were 1.16, 1.23 and 1.57, respectively. Water demand in the weekly cycle was characterized by insignificant changes on workdays and a decline on Sundays.
Źródło:
Ochrona Środowiska; 2012, 34, 4; 23-28
1230-6169
Pojawia się w:
Ochrona Środowiska
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Występowanie bakterii antybiotykoopornych w wodzie przeznaczonej do spożycia przez ludzi
Antibiotic resistant bacteria in drinking water
Autorzy:
Łebkowska, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/236572.pdf
Data publikacji:
2009
Wydawca:
Polskie Zrzeszenie Inżynierów i Techników Sanitarnych
Tematy:
woda
woda pitna
kąpielisko
woda butelkowana
bakteria lekoodporna
drinking water
water
bottled water
drug resistant bacteria
Opis:
Omówiono występowanie bakterii lekoopornych w środowisku wodnym, ze szczególnym uwzględnieniem wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Podano sposoby przenoszenia cechy oporności z komórek (dawców R+) na komórki wrażliwe biorców i scharakteryzowano pojecie oporności mikroorganizmów na antybiotyki. Opisano mechanizmy indywidualnej oporności bakterii na środki dezynfekcyjne, jak również oporności mikroorganizmów zasiedlających tzw. biofilm w przewodach wodociągowych. Podano przykłady lekooporności bakterii w warunkach dezynfekcji wody. Przedstawiono informacje związane z występowaniem bakterii opornych na leki w wodach butelkowanych i w wodach przeznaczonych do rekreacji. Wykazano, że ze względu na wzrastające zużycie leków w terapii ludzi i w leczeniu zwierząt zwiększa się zawartość bakterii antybiotykoopornych w ściekach, w wodach powierzchniowych i w wodzie przeznaczonej do spożycia. Zjawiska te wymagają podjęcia działań w kierunku odpowiedniego stosowania antybiotyków, ograniczenia liczby mikroorganizmów w ściekach i - w konsekwencji - w wodach ujmowanych do celów wodociągowych, a także optymalizacji technologii oczyszczania i dezynfekcji wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Stwierdzono konieczność wprowadzenia w Polsce monitoringu bakterii lekoopornych występujących w środowisku wodnym.
Literature references to the presence of drug-resistant bacteria in the aquatic environment are reviewed, particular consideration being given to the water used for human consumption. The methods by which antibiotic resistance markers are transferred from the cells of the R+ donors onto the sensitive cells of the recipients are analyzed and the term "antibiotic resistance" is characterized. The mechanisms governing the specific resistance to disinfectants, not only of the bacteria but also of the microorganisms colonizing the biofilm in the water-pipe network, are discussed. Examples are given, which describe the drug-resistance of bacteria under conditions of water disinfection. Presented are data on the occurrence of drug-resistant bacteria in bottled water, as well as in the aquatic environment of recreational areas. It has been demonstrated that owing to the increasing use of drugs in human and animal therapy, the number of drug-resistant bacteria in wastewater, surface water and drinking water continues to grow. These findings provide evidence that immediate measures should be taken to ensure a rational application of antibiotics, to reduce the number of microorganisms in wastewaters (and consequently in water intakes for municipal supply), as well as to optimize the technology of water treatment and disinfection for human consumption. The need has been emphasized of monitoring the drug-resistant bacteria that are found in the aquatic environment in Poland.
Źródło:
Ochrona Środowiska; 2009, 31, 2; 11-15
1230-6169
Pojawia się w:
Ochrona Środowiska
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Praktyczne aspekty badań strat wody w sieciach wodociągowych
Practical aspects of analyzing water losses in water supply systems
Autorzy:
Siwoń, Z.
Cieżak, J.
Cieżak, W.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/236348.pdf
Data publikacji:
2004
Wydawca:
Polskie Zrzeszenie Inżynierów i Techników Sanitarnych
Tematy:
sieć wodociągowa
przecieki
straty wody
water supply system
water loss
Opis:
Zaprezentowano wyniki analiz i pomiarów terenowych mających na celu identyfikację objętości strat wody w sieci wodociągowej na terenie dolnośląskiego miasta o liczbie mieszkańców ok. 7 tys. Wykazano, że w warunkach, gdy przewody sieci wodociągowej są ułożone w gruntach skalistych i gruboziarnistych, przecieki spowodowane uszkodzeniami i związane z nimi straty wody są bardzo trudne do wykrycia, gdyż woda wnika w grunt i miejsca awarii są praktycznie niewidoczne. Szczególnie w małych systemach wodociągowych straty wody spowodowane przeciekami z przewodów mogą stanowić znaczący udział w jej produkcji i sprzedaży. W analizowanym systemie wodociągowym straty te kształtowały się w przedziale 83÷116% objętości sprzedanej wody, tj. 33,8÷38,0 m3/d×km. Stwierdzono, że do wstępnej oceny objętości ogólnych strat wody powinny być wykorzystane analizy zestawień ilości wody wtłaczanej do sieci wodociągowej oraz ilości wody sprzedanej, zarówno w odniesieniu do całej sieci, jak i wydzielonych jej rejonów. Szczegółowa lokalizacja odcinków sieci o zwiększonym rozbiorze wody spowodowanym przeciekami może być dokonana w oparciu o analizy symulacyjne działania systemu dystrybucji wody wykonane przy użyciu komputerowego modelu przepływów, pod koniecznym warunkiem właściwego wytarowania jego parametrów (właściwej kalibracji modelu). W niektórych sytuacjach, zwłaszcza jeśli ciśnienia w sieci wodociągowej nie są stale monitorowane, wskazane jest przeprowadzenie ich pomiarów w wytypowanych godzinach nocnych. Kontrola i racjonalizacja ciśnień w sieci wodociągowej jest jednym z najważniejszych zabiegów mających na celu minimalizację strat wody, a tym samym minimalizację kosztów związanych z poborem i dystrybucją wody do jej odbiorców. Oszacowana obniżka kosztów bezpośrednich produkcji i dystrybucji wody w analizowanym systemie wodociągowym w rezultacie zmniejszenia nadmiernych strat ciśnienia, wyniosła 12,9% w 2001 r.
Analysis and field measurements were carried out to identify the volume of water losses in the water supply system of a Lower-Silesian town with a population of about 7,000. The findings of the study are as follows. When the pipes are laid in rocky or coarse-grained soils, leaks due to damage, as well as the resulting water loss, are very difficult to identify because the water soaks into the soil and the breakdown spots become practically invisible. Water losses due to leaks are of crucial importance to a small-sized water supply system, where they may substantially contribute to the overall water production and sale. In the water-supply system being analyzed, water losses accounted for 83% to 116% of the total volume of the water sold (i.e. 33.8 to 38.0 m3/d×km). When establishing preliminary assessments of the overall water loss, it is necessary to include into analysis the volume of the pumped-in water and the volume of water sold, with respect to both the entire water network and separate segments. A precise location of the segments with increased partition due to leaks can be obtained by simulating the operation of the water distribution system. The simulation can be carried out with a computer model of flow, provided that its parameters have been adjusted appropriately (the model has been calibrated accordingly). In some instances (especially when the pressure in the pipes is not monitored continuously), it is advisable to perform pressure measurements during arbitrarily chosen night hours. Control and optimization of pipe pressure is a crucial requisite for minimizing water loss and consequently the cost of water intake and water distribution to the users. The estimated reduction in the direct cost of water production and distribution as a result of reducing excessive losses of pressure amounted to 12.9% in 2001.
Źródło:
Ochrona Środowiska; 2004, R. 26, nr 4, 4; 25-30
1230-6169
Pojawia się w:
Ochrona Środowiska
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zastosowanie modelowania komputerowego do wspomagania procesu eksploatacji systemu wodociągowego
Computer simulation as a tool assisting in the operation of a water supply system
Autorzy:
Zimoch, I.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/237842.pdf
Data publikacji:
2008
Wydawca:
Polskie Zrzeszenie Inżynierów i Techników Sanitarnych
Tematy:
sieć wodociągowa
przesiębiorstwo wodociągowe
woda
hydraulic model
water supply
water
Opis:
Przedstawiono procedury budowy modelu hydraulicznego systemu zaopatrzenia w wodę Wrocławia, który został zbudowany w oparciu o program komputerowy EPANET 2. W programie uwzględniono takie parametry, jak czas symulacji oraz krok symulacji, które pozwalają badać system wodociągowy w warunkach dynamicznych odzwierciedlających jego rzeczywistą pracę. Opracowany i skalibrowany model hydrauliczny systemu zaopatrzenia w wodę Wrocławia stanowi cenne narzędzie analityczne, pozwalające na badanie symulowanych różnorodnych zdarzeń eksploatacyjnych o charakterze losowym. W oparciu o uzyskane wyniki opracowany model pozwala na określenie zasad racjonalnej eksploatacji systemu wodociągowego. Opracowany model może być pomocnym narzędziem w procesie zarządzania przedsiębiorstwem wodociągowym, umożliwiającym rozwinięcie metod wnioskowania o zachowaniu się poszczególnych obiektów systemu zaopatrzenia w wodę miasta. Wykorzystanie wyników analiz komputerowych funkcjonowania systemu wodociągowego, zarówno w warunkach przeciętnych, jak i ekstremalnych, daje możliwość podejmowania kroków minimalizujących skutki nieoczekiwanych zdarzeń losowych, a co za tym idzie - zmniejsza ryzyko, jakie ponosi przedsiębiorstwo wodociągowe. Ponadto może być pomocne w podejmowaniu decyzji dotyczących kierunków racjonalnej modernizacji i rozbudowy systemu wodociągowego. Skalibrowany model hydrauliczny stanowi podstawę budowy dynamicznego modelu jakościowego. Zadaniem pakietu oprogramowania jakościowego jest prognozowanie zmian jakości wody w czasie jej transportu do odbiorcy w zmiennych warunkach hydraulicznego funkcjonowania systemu wodociągowego.
Procedures are presented for the construction of a hydraulic model describing the water supply system of the city of Wroclaw. The model was built using the EPANET 2 computer program, which included such parameters as simulation time and simulation step, and thus enabled the examination of a water-pipe network under actual dynamic conditions. The calibrated hydraulic model of the water supply system for the city of Wroclaw (developed via the above route) is a valuable analytical tool for the investigation of a diversity of simulated random events that occur when the water-pipe network is in service. Taking into account the results obtained and making use of the model, it is possible to establish the rules of a rational in-service operation of the water-pipe network. The model can also be of use in the management of waterworks as it helps to develop methods of predicting the behavior of particular objects being part of the municipal water supply system. Using the results of computer analyses which simulate the functioning of the water-pipe network (both under normal and extreme conditions) offers the possibility of taking steps that will minimize the effects of unexpected random events and, in consequence, reduce the risk which the management of the waterworks will have to take. The model may also be of help in making decisions about how to modernize or develop the water-pipe network in a rational way. The calibrated hydraulic model forms the basis for the construction of the dynamic quality model. The aim of the quality software packet is to forecast water quality variations during transport to the user under variable conditions of the hydraulic functioning of the water-pipe network. słowa kluczowe polskie: System zaopatrzenia w wodę, sieć wodociągowa, model hydrauliczny, kalibracja modelu dynamicznego, statystyki niezgodności Thiela.
Źródło:
Ochrona Środowiska; 2008, 30, 3; 31-35
1230-6169
Pojawia się w:
Ochrona Środowiska
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Mętność wody dostarczanej przez systemy wodociągowe województwa małopolskiego.
Turbidity of water provided by the water supply systems in the Malopolskie Voivodeship.
Autorzy:
Bergel, T.
Pawełek, J.
Rułka, Z.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/236546.pdf
Data publikacji:
2009
Wydawca:
Polskie Zrzeszenie Inżynierów i Techników Sanitarnych
Tematy:
woda wodociągowa
jakość wody
mętność
tap water
water quality
turbidity
Opis:
W pracy dokonano analizy mętności wody dostarczonej odbiorcom w 2007 r. przez systemy wodociągowe w województwie małopolskim. W analizie uwzględniono wszystkie zakłady wodociągowe, które są objęte monitoringiem kontrolnym i przeglądowym przez wojewódzkie służby sanitarno-epidemiologiczne - łącznie 703. W badaniach obejmujących analizę 1794 próbek wody, w tym 167 próbek wody powierzchniowej, 1261 - wody podziemnej i 366 - wody mieszanej, określono mętność minimalną, maksymalną i średnią oraz liczbę przekroczeń mętności dopuszczalnej (1 NTU). Przeprowadzona analiza wykazała, że mętność wody wodociągowej, w zależności od źródła wody, wynosiła: wody powierzchniowe 0,1÷8,7 NTU (śr. 0,97 NTU), wody podziemne 0,01÷26,0 NTU (śr. 0,84 NTU), wody mieszane 0,02÷10,0 NTU (śr. 0,93 NTU). Najwięcej przekroczeń mętności dopuszczalnej odnotowano w wodociągach korzystających z wód powierzchniowych - 29,3% analizowanych próbek, a znacznie mniej w korzystających z wód podziemnych - 12,4% i mieszanych - 4,1%. Przekroczenia te w przeważającej większości przypadków mieściły się w przedziale 1÷5 NTU.
The water supplied to the users in the Malopolskie Voivodeship in 2007 was analyzed for turbidity. The analysis covered 703 waterworks regularly monitored by the Regional Sanitary and Epidemiological Station. A total of 1794 water samples was made subject to analysis (167 surface water samples, 1261 groundwater samples and 366 mixed water samples) to determine the minimal, maximal and average turbidity levels, as well as the number of episodes when the admissible turbidity value (1 NTU) was exceeded. The study has produced the following findings. According to the water source being used, the turbidity of the tap water supplied varied from 0.1 to 8.7 NTU (av. 0.97 NTU) for surface water, from 0.01 to 26.0 NTU (av. 0.84 NTU) for groundwater, and from 0.02 to 10.0 NTU (av. 0.93 NTU) for mixed water. The majority of episodes with the 1 NTU value being exceeded were observed in the waterworks using surface water (29.3% of samples). Significantly lower was the number of such episodes in the waterworks where use was made of groundwater (12.4% of samples) or mixed water (4.1% of samples). In most instances the exceeded turbidity values were within the range of 1 to 5 NTU.
Źródło:
Ochrona Środowiska; 2009, 31, 4; 61-64
1230-6169
Pojawia się w:
Ochrona Środowiska
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Analiza uszkodzeń i kosztów naprawy przewodów wodociągowych w okresie zimowym
Analysis of failure events and damage repair costs for water-pipe networks in the winter season
Autorzy:
Hotloś, H.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/236554.pdf
Data publikacji:
2009
Wydawca:
Polskie Zrzeszenie Inżynierów i Techników Sanitarnych
Tematy:
dystrybucja wody
sieć wodociągowa
water distribution system
water-pipe network
Opis:
Jedną z przyczyn występowania uszkodzeń przewodów wodociągowych w okresie zimowym jest nieprzestrzeganie, w czasie projektowania i budowy sieci, wymagań dotyczących minimalnej głębokości ułożenia przewodów ze względu na przemarzanie gruntu. Posadowienie przewodów w strefie przemarzania gruntu powoduje powstawanie uszkodzeń wskutek pęknięcia materiału rur, a nawet zamarznięcia wody. Dotyczy to zwłaszcza odcinków sieci o małej średnicy i bardzo małej prędkości przepływu wody. Przedstawione w pracy doświadczenia z eksploatacji sieci wodociągowych w Polsce i we wschodnich landach Niemiec wykazały, że czynniki te spowodowały bardzo dużo awarii i strat finansowych, szczególnie w czasie srogiej zimy na przełomie lat 1995/1996. W wybranych systemach wodociągowych w kraju (Brzeg, Kłodzko, Oleśnica, Wrocław, Opole, Świdnica) dokonano analizy częstości uszkodzeń przewodów magistralnych i rozdzielczych w miesiącach jesienno-zimowych i wiosenno-letnich (z obserwacji w wieloleciu oraz w 1996 r.). W większości systemów odnotowano kilkakrotnie większą intensywność uszkodzeń przewodów w miesiącach zimowych niż w pozostałym czasie. Dotyczyło to w większym stopniu uszkodzeń rurociągów (głównie pęknięcia rur) niż armatury. Trudne warunki atmosferyczne spowodowały także wzrost kosztów naprawy poszczególnych rodzajów uszkodzeń przewodów, a w konsekwencji bardzo duże koszty naprawy sieci w okresie zimowym. Przeprowadzona analiza eksploatacji sieci wodociągowej we Wrocławiu wykazała, że średnie miesięczne koszty naprawy uszkodzeń w czasie od stycznia do marca 1996 r. były nawet sześciokrotnie większe niż w pozostałych miesiącach tego roku.
One of the major underlying causes of water pipe failure in the winter season is negligence (during design and construction of the network) in conforming to the regulations that specify the minimal depth for pipe laying. When the pipeline is laid within a freezing soil layer, this will contribute to the occurrence of failure events due to pipe burst or frozen water, which holds true specifically for pipeline segments of a small diameter and very low flow velocity. In this paper observations are reported on the water-pipe networks that are in service in Poland and in the eastern Lands of Germany. They have revealed a very high number of frost-related failure events, as well as heavy financial losses concomitant with pipe failure, particularly during the harsh winter of 1996. In Poland, six water-pipe networks of choice (Brzeg, Klodzko, Olesnica, Wroclaw, Opole and Swidnica) were analyzed for the number of failure events in distributing pipes and mains in the autumn and winter months (November-February), as well as in the spring and summer months (March-October). Those analyses were based on many years' observations, with emphasis on the ones made in 1996. In the majority of instances, the rate of failure in the time span of November to February was several times as high as in the other months, and was observed in the water-pipe network rather than fittings. The harsh weather conditions are also to be blamed for the rise in the repair costs for particular types of pipe damage and, more importantly, for the very high costs of the repairs that had to be done in the water-pipe network during the winter months. In-service analysis of the Wroclaw water-pipe network has shown that the average monthly costs of damage repair in the time span of January to March 1996 were even six times those observed in the other months of that year.
Źródło:
Ochrona Środowiska; 2009, 31, 2; 41-48
1230-6169
Pojawia się w:
Ochrona Środowiska
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies