Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "tale" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-15 z 16
Tytuł:
Rzeczy w magicznych światach (o roli przedmiotów w bajkach ludowych i baśniach literackich)
Things in magical worlds (on the cultural role of objects in folk tales and fairy-tales)
Autorzy:
Wróblewska, Violetta
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1788613.pdf
Data publikacji:
2020-08-09
Wydawca:
Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
Tematy:
folk tale
literary fairy tale
myth
thing
bajka ludowa
baśń literacka
mit
rzecz
Opis:
Tematem artykułu jest prezentacja przedmiotów w polskich bajkach ludowych i w baśniach literackich XIX-XXI wieku. Opisowi podlegają zasoby przedstawionych rzeczy oraz zakres ich funkcji fabularnych oraz kulturowych. Punktem wyjścia jest teoria mitu doświadczeniowego. Zasadniczym celem jest pokazanie różnic w odejściu do przedmiotów dawniej i dziś. Gdy w kulturze chłopskiej każda rzecz, w każdej fazie jej istnienia znajdowała swoje zastosowane, co do minimum ograniczało produkcję odpadów, w kulturze miejskiej rzeczy uszkodzone zastępowano nowymi, tanimi z racji ich masowej produkcji. Powyższe opozycyjne zestawienie wydaje się odzwierciedlać szerzej pojmowane zjawiska wpisujące się w różne warianty kultury – niedomiaru (braku) i nadmiaru (przesytu), co na poziomie narracyjnym szeroko rozumianych bajek i baśni ma dalekosiężne skutki fabularne oraz interpretacyjne.
The subject of the article is the presentation of items in Polish folk tales and literary fairy tales of the 19th-20th centuries. The resources of the presented items and the scope of their fictional and cultural functions are described. The starting point is the theory of experiential myth. The main goal is to show the differences in departing from objects in the past and today. When in peasant culture everything found its use in every phase of its existence, which minimized the production of waste, in urban culture damaged things were replaced with new ones, cheap due to their mass production. The above opposition juxtaposition seems to reflect the broader phenomena that fit into various variants of culture - underflow (lack) and excess (overflow), which at the narrative level of broadly understood folk tales and fairy tales has a far-reaching plot and interpretative effects.
Źródło:
Literatura Ludowa; 2020, 64, 4-5; 43-55
2544-2872
0024-4708
Pojawia się w:
Literatura Ludowa
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Drzewa magiczne w "Baśniach dla dzieci i dla domu" braci Grimm
Magic trees in children’s and household tales by the brothers Grimm
Autorzy:
Kotlarska, Izabela
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1787962.pdf
Data publikacji:
2021-08-09
Wydawca:
Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
Tematy:
Grimm
folk tale
fairy tale
tree
motive
symbol
stereotype
bajka ludowa
baśń
drzewo
motyw
stereotyp
Opis:
Na podstawie Baśni dla dzieci i dla domu Jakuba i Wilhelma Grimmów w przekładzie Elizy Pieciul-Karmińskiej dokonano analizy folklorystycznej w poszukiwaniu magicznych drzew pojawiających się w tych narracjach. Żadne z drzew prezentowanych w tym zbiorze nie było przedmiotem kultu, ale reprezentowały one określone wierzenia związane z ich odpowiednim traktowaniem lub cechami magicznymi. W zebranym materiale można wyróżnić dwie grupy drzew: pośredniczące i cudowne. W pierwszej grupie pojawiły się różne gatunki roślin, zgodnie z wierzeniami ludowymi, które łączyły rzeczywistość ze światem podziemnym, światem nadzmysłowym lub miały związek z diabłem. W drzewach zaklęte były dusze przedwcześnie zmarłych ludzi, ale też zamieniano w nie osoby żyjące. W drugiej grupie cudownych drzew znajdowała się mówiąca jabłoń, brzoza, która była domem złotego ptaka, złoto-srebrne drzewo, które wyrosło z wnętrzności magicznego pomocnika. Analizowane przykłady pokazują, jakie znaczenia, jakie miały drzewa w złożonym systemie ludowych symboli i stereotypów.
On the basis of Children’s and Household Tales by Jakub and Wilhelm Grimm, translated by Eliza Pieciul-Karmińska, a folklore analysis was carried out in search of magic trees appearing in these narratives. None of the trees presented in this collection were objects of worship, but represented specific beliefs related to its appropriate treatment or magical features. Two groups of trees can be distinguished from the collected material: mediating and miraculous. In the first group, various species of plants appeared, according to folk beliefs they connected reality with the underworld, the supersensory world, or had a connection with the devil. The souls of prematurely deceased people were enchanted in trees, but also living people were turned into them. In the second group of miracle trees there was a talking apple tree, a birch that was the home of a golden bird, a golden-silver tree that had grown from the guts of the magic helper. The analyzed examples represent specific meanings they have in a complex system of folk symbols and stereotypes.
Źródło:
Literatura Ludowa; 2021, 4-5; 33-42
2544-2872
0024-4708
Pojawia się w:
Literatura Ludowa
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The Cemetery and the Fear of the Dead
Autorzy:
Carrassi, Vito
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31343988.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
Tematy:
fear
beliefs
death
cemetery
cautionary tale
wager
Opis:
Fear is a characteristic feature of many legends. And the fear of the death is probably our deepest fear. Death is a crucial event in folk culture, as it triggers an existential crisis which must be duly managed. The living need to distance themselves from the dead in order not to lose their own “presence” in the world. To maintain this distance, people can rely on a dedicated place, the cemetery, where the fear of the dead can be mastered and framed in a sacred dimension. Cemetery may be regarded as a liminal, hybrid space, connecting life and death, the human and the divine, the visible and the invisible. Hence, it can turn into a critical, dangerous place, a “legend landscape”, where odd, mysterious, frightening encounters are possible or, at least, believable. This is especially so if one enters a cemetery at night, when it is forbidden to the living and the darkness creates the perfect stage for fearsome presences. In the ATU 1676B narrative type, an individual bets to enter a cemetery at night in order to show her/his courage and/or refute the belief of the dead as ghosts, but this gamble results in a death from fright. A different case concerns the fate of those who face the night in the cemetery with genuine courage and respect towards the dead, as in a folktale collected by W.B. Yeats (ATU 326), and a (true) story of a woman sleeping in the cemetery (Motif Index C735.2.5). Overall, the cemetery emerges as an ideal setting for a cautionary tale, through which local communities meditate on key issues such as death, fear and belief/non-belief.
Źródło:
Literatura Ludowa; 2023, 67, 1-2; 153-168
2544-2872
0024-4708
Pojawia się w:
Literatura Ludowa
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Polskie bajarze i ich kulturowe znaczenia (rekonesans)
Polish Collections of Fairy Tales and Their Cultural Meanings (Reconnaissance)
Autorzy:
Wróblewska, Violetta
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31343987.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
Tematy:
bajarz
zbiór baśni
bajka ludowa
baśń
folklor
tradycja
storyteller
collection of fairy tales
folk tale
fairy tale
folklore
tradition
Opis:
The main aim of the article is to show the functioning of bajarze in Polish culture, understood not as storytellers, but as collections of fairy tales. They began to be published in the 19th century and continue to be published today. The first Bajarz polski by Antoni Józef Gliński was created in 1853, and the latest, Współczesny bajarz polski, by Zuzanna Orlińska – in 2021. Over the centuries, many other collections of tales were released: their main goal has been to popularize Polish and/or folk traditions. The article presents known collections and shows their changing functions.
Podstawowym celem artykułu jest pokazanie funkcjonowania w kulturze polskiej bajarzy rozumianych nie jako gawędziarze, ale zbiory baśni. Zaczęto je publikować w XIX w. i wydaje się je aż do tej pory. Pierwszy, Bajarz polski Antoniego Józefa Glińskiego, powstał w 1853 r., ostatni zaś, Współczesny bajarz polski  Zuzanny Orlińskiej, w 2021 r. Na przestrzeni wieków powstało wiele innych bajarzy, których głównym zadaniem bya popularyzacja polskich bądź/i ludowych tradycji. W artykule zaprezentowano znane zbiory i ukazano ich zmieniające się funkcje. 
Źródło:
Literatura Ludowa; 2023, 67, 1-2; 137-149
2544-2872
0024-4708
Pojawia się w:
Literatura Ludowa
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
O pracy nad Współczesnym bajarzem polskim
On Working on Współczesny bajarz polski
Autorzy:
Orlińska, Zuzanna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31343989.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
Tematy:
bajka ludowa
adaptacje bajek
literatura dla dzieci
Antoni Gliński
Zuzanna Orlińska
folk tale
folk tale adaptations
children’s literature
Opis:
Zuzanna Orlińska - illustrator, author of texts for children and teenagers, among others, Ładna historia (A Nice Story, 2022), Okna Pałacu Saskiego (Windows of the Saxon Palace, 2022), Współczesny bajarz polski (A Contemporary Collection of Polish Folk Tales, 2021), Wstydu za grosz (No Shame, 2020), Miasto pamięci (A City of Memory, 2020), Matka Polka (Polish Mother, 2017), Ani słowa o Zosi (Not a Word about Zosia, 2020). She has received many awards and distinctions, including the “Guliwer w Krainie Olbrzymów” Award, the Kornel Makuszyński Literary Award and the award in the Astrid Lindgren Literary Competition
Zuzanna Orlińska - ilustratorka, autorka utworów dla dzieci i młodzieży, m.in. takich jak Ładna historia (2022), Okna Pałacu Saskiego (2022), Współczesny bajarz polski (2021), Wstydu za grosz (2020), Miasto pamięci (2020), Matka Polka (2017), Ani słowa o Zosi (2020). Za swą twórczość otrzymała wiele nagród i wyróżnień, w tym Nagrodę „Guliwer w krainie Olbrzymów”, Nagrodę Literacką im. Kornela Makuszyńskiego oraz nagrodę w Konkursie Literackim im. Astrid Lindgren.
Źródło:
Literatura Ludowa; 2023, 67, 1-2; 171-181
2544-2872
0024-4708
Pojawia się w:
Literatura Ludowa
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Królestwo za mgłą – bajka obozowa Zofii Posmysz
Królestwo za mgłą – Zofia Posmysz’s Camp Fairy Tale
Autorzy:
Smyk, Katarzyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31343983.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
Tematy:
bajka magiczna
obóz koncentracyjny
funkcje folkloru
bajka ludowa
folk tale
magic tale
concentration camp
Birkenau
Auschwitz
functions of folklore
Opis:
The author analyses the novel Wakacje nad Adriatykiem (Holiday on the Adriatic, 1970) and an extended interview Królestwo za mgłą (The Kingdom Behind the Mist, 2017) with Zofia Posmysz – a prisoner of Auschwitz, Ravensbrück and Neustadt-Glewe, who stylized her concentration camp memories as a traditional folk tale, thus commemorating the fairy tales told by her camp friend Zofia Jachimczak, who did not survive Auschwitz. The author introduces the concept of a camp fairy tale. In the first part of the article, she analyses the elements of folk fairy tale in Posmysz’s texts (space, time, characters, magical objects). In the second part, the author outlines a definition of a separate prose genre – a camp fairy tale, characterized not only by the adaptation of folk fairy tale motifs to concentration camp realities, but also by the fact that this fairy tale, originally told in the concentration camp, is narrated or written down from memory and recounted to listeners by a former prisoner who gives a testimony of life and death in the camp.
Autorka analizuje powieść Wakacje nad Adriatykiem (1970) i wywiad-rzekę Królestwo za mgłą (2017) Zofii Posmysz – więźniarki Auschwitz, Ravensbrück i Neustadt-Glewe, która swoje wspomnienia obozowe wystylizowała na tradycyjną bajkę ludową, upamiętniając bajki opowiadane przez jej zmarłą obozową przyjaciółkę – Zofię Jachimczak. Autorka wprowadza pojęcie bajki obozowej. W pierwszej części artykułu analizuje elementy bajki ludowej w tekstach Posmysz (przestrzeń, czas, postaci, magiczne przedmioty). W drugiej części zarysowuje definicję osobnego gatunku prozy – bajki obozowej, którego wyznacznikiem – prócz przystosowania motywów bajki ludowej do treści obozowych – jest to, że tę bajkę, opowiedzianą prymarnie w obozie koncentracyjnym, opowiada słuchaczom była więźniarka, dając świadectwo życia i śmierci w obozie.
Źródło:
Literatura Ludowa; 2023, 67, 1-2; 89-106
2544-2872
0024-4708
Pojawia się w:
Literatura Ludowa
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Dusze na pokucie. O ludowym pochodzeniu martwicy z "To lubię" i jej pokrewieństwie z marą pcimską
The souls in penance: on the folk origin of the spirit from “I like it” and its relationship with the spirit from Pcim
Autorzy:
Karpeta, Paulina
Radziszewska, Olga
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1789175.pdf
Data publikacji:
2021-09-17
Wydawca:
Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
Tematy:
bajka ludowa
opowieści wierzeniowe
morfologia bajki
systematyka bajki
Adam Mickiewicz
dusze na pokucie
ballada
Pcim
folk tale
belief stories
morphology of the folk tale
systematics of folk tale
ballad
souls in penance
Opis:
Nie udało się dotychczas ustalić, czy wiejska pieśń, na którą Adam Mickiewicz powołuje się w przypisie do ballady To lubię, rzeczywiście istniała. Lista bajek ludowych (opowieści wierzeniowych) rozważanych jako pokrewne jest za to dość długa. Podobieństwo pomiędzy poszczególnymi utworami oralnymi a balladą wykazywano na podstawie występowania tych samych wątków, a szczególnie motywu kary za nieczułość i odrzucanie miłości. Żadna z bajek nie okazała się jednak na tyle podobna do To lubię, by rozwiać wątpliwości badaczy, skłaniających się do wniosku, że Mickiewicz pomysł zaczerpnął z tradycji literackiej, a przypis zmistyfikował. Przyjęcie innych kryteriów podobieństwa umożliwi sięgnięcie do bardzo popularnej i rozbudowanej grupy bajkowej — dusze na pokucie. Zespół ten łączy stały schemat morfologiczny, w którym największej wariantywności podlega typ grzechu. Do grupy dołączyć powinna bajka zanotowana w Pcimiu (woj. małopolskie) w 2019 r. W wersji tej pokuta polega na straszeniu kichaniem do momentu, gdy ktoś odpowie pożyczeniem zdrowia. To lubię i bajkę z Pcimia łączy podobieństwo na tle morfologicznym — taka sama sekwencja wątków, ułożonych w identycznej kolejności, oraz zastosowanie retrospekcji. Kierunek pokrewieństwa nie jest jednak jasny. Mickiewicz pomysł na To lubię mógł zaczerpnąć z folkloru lub ballada ta już po powstaniu zbłądziła pod strzechy i na nowo zainspirowała kulturę ludową.
It has not yet been established whether the folk song Adam Mickiewicz refers to in the footnote to the ballad „I Like It” actually existed. On the other hand, the list of related folk tales is quite long. The similarity between individual oral pieces and the ballad has already been demonstrated by pointing out common themes, especially the penance for insensitivity and rejection of love. However, none of the folk tale turns out to be similar enough to “I Like It” to dispel doubts of those researchers who think that Mickiewicz took the idea from literary tradition and faked the footnote. Other similarity criteria should be applied to enable establishing references to the very popular and extensive folk tale group – souls in penance. All tales from this group share the same morphological pattern in which the type of sin is subject to the greatest variability. The group should be joined by a folk tale recorded in Pcim in 2019. In this version, penance is about sneezing until someone replies with a God bless you. “I Like It” and the tale from Pcim share a morphological background – the same sequence of threads arranged in the same order and the use of retrospection. However, the direction of this relation is not clear. Mickiewicz’s idea for “I Like It” could have been taken from folklore, or the ballad found its way to the countryside and inspired folk culture.
Źródło:
Literatura Ludowa; 2021, 64, 6; 27-38
2544-2872
0024-4708
Pojawia się w:
Literatura Ludowa
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Motyw ofiary w bajkach z wątkiem T 651 „Diabeł parobkiem”
The Figure of the Victim in the Fairy Tales with the T 651 Motif of the Devil as a Farm-hand
Autorzy:
Piotrowski, Robert
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/694927.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
Tematy:
fairy tale
folklore
sacrifice
devil
afterlife
bajka
folklor
ofiara
diabeł
zaświaty
Opis:
The article argued for the thesis that, in the fairy tales with the theme T 651 "The Devil as a Farm-hand", there is an agreement between the otherworld, represented by the devil, and the host human. Simultaneously, the motif of stealing bread is actually a veiled motif of sacrifice for a demonic world of archaic provenance. The author analyses selected narratives with the T 651 theme although stealing bread, that is the victim, and the service is present in practically all of its realizations.
Głównym założeniem pracy jest próba uzasadnienia trafności tezy, według której w bajkach z wątkiem T 651 „Diabeł parobkiem” dochodzi do zawarcia umowy pomiędzy zaświatami – reprezentowanymi przez postać diabła, a człowiekiem – gospodarzem. Natomiast motyw kradzieży chleba jest tak naprawdę zawoalowanym motywem ofiary dla świata demonicznego o archaicznej proweniencji. Do analizy posłużą wybrane narracje z wątkiem T 651, chociaż aspekt kradzieży pieczywa – ofiary, a wreszcie służby występuje praktycznie we wszystkich jego realizacjach. 
Źródło:
Literatura Ludowa; 2019, 63, 3; 33-46
2544-2872
0024-4708
Pojawia się w:
Literatura Ludowa
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Tradycje bajkowe w świecie współczesnym. Uwagi na marginesie II Forum Badaczy Białoruskiej Bajki
Autorzy:
Valodzina, Tatsiana
Marmysh, Tatsiana
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2029059.pdf
Data publikacji:
2021-12-23
Wydawca:
Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
Tematy:
bajka
folklorystyka
konferencje naukowe
Białoruś
fairy tale
folklore research
Belarus
academic conference
Opis:
Omówienie: II Forum Badaczy Białoruskiej Bajki (Mińsk, 27–29 maja 2021 r.).
Discussion on: II Forum for Researchers of Belarusian Fairy Tales (Minsk, May 27–29, 2021).
Źródło:
Literatura Ludowa; 2021, 3; 113-117
2544-2872
0024-4708
Pojawia się w:
Literatura Ludowa
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Uczony i demon, czyli postać czarownika w polskich bajkach ludowych
Autorzy:
Wróblewska, Violetta
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/962179.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
Tematy:
folk tale folklore, traditional culture
czarownik, czarnoksiężnik, bajka ludowa, folklor, kultura tradycyjna
Opis:
The article traces the motif of the magician in Polish magical folk tales and belief tales. The analysis of several dozens of texts from the 19th century and the beginning of the 20th century has revealed the complexity of the magician character: on one hand, it is close to demonic creatures (magical abilities including shapeshifting and sorcery); on the other hand, it resembles scholars from the past, that is priests or alchemists (black clothing, the ability to read and use spells from forbidden books).  
Celem artykułu jest prześledzenie motywu czarownika w polskich bajkach ludowych – magicznych i w podaniach wierzeniowych. Analiza kilkudziesięciu tekstów pochodzących z XIX i początku XX wieku pozwala wykazać złożoność postaci czarownika, z jednej strony sytuującego się w pobliżu istot demonicznych (magiczne umiejętności, jak zmiennokształtność, dar czarowania), a z drugiej przypominającego dawnych uczonych – księży bądź alchemików (czarny strój, dar czytania i używania do czarów zaklęć z zakazanych ksiąg).
Źródło:
Literatura Ludowa; 2017, 4-5
2544-2872
0024-4708
Pojawia się w:
Literatura Ludowa
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wiesław, czyli słowiańska bajka magiczna jako tworzywo komiksu
Wiesław, or a Slavic Magical Fairy Tale as Comic Book Material
Autorzy:
Gołębiowska-Suchorska, Agnieszka
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31343996.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
Tematy:
folk tale
comic book
transposition of folk themes
bajka ludowa
komiks
transpozycja wątków ludowych
Opis:
The article will present the results of a literary analysis of the comic book Wiesław by Maciej Kisiel (3 parts, 2019–2022), which is based on Slavic fairy tales. The inspiration for the analysis of the comic was Jolanta Ługowska’s reflections on the folk magic fairy tale as material of fiction. Folk material functions as a potential source of literary plots and comic scripts from which the author can draw the idea of the plot or even individual motifs or characters to be freely contaminated and modernised. The aim of the reflections on the phenomenon of comic transposition of motifs of Slavic folk tales was to determine to what extent the principles of constructing the plot of the analysed comic correspond to the principles of constructing a folk tale (economy of means, expressive exposition of turning points, covering the perspective of the narrator and the protagonist); and what adaptation and transformation processes (threads, motifs, heroes, objects) serve to adapt folklore material to the new communication situation and recipient.
W artykule zostaną przedstawione wyniki literaturoznawczej analizy komiksu Wiesław Macieja Kisiela (trzy części, 2019–2022) opartego na baśniach słowiańskich. Inspiracją do analizy komiksu stały się rozważania Jolanty Ługowskiej na temat ludowej bajki magicznej jako tworzywa literatury pięknej. Materiał ludowy funkcjonuje jako potencjalne źródło fabuł literackich i scenariuszy komiksowych, z którego autor może zaczerpnąć pomysł fabuły bądź tylko poszczególne motywy lub bohaterów, dowolnie je kontaminować i uwspółcześniać. Celem refleksji nad zjawiskiem komiksowej transpozycji wątków słowiańskich bajek ludowych było ustalenie, na ile zasady konstruowania fabuły analizowanego komiksu są zbieżne z zasadami tworzenia bajki ludowej (ekonomia środków, wyraziste eksponowanie momentów zwrotnych, pokrycie perspektywy narratora i bohatera) oraz jakie procesy adaptacyjne i transformacyjne (wątki, motywy, bohaterowie, przedmioty) służą przystosowaniu materiału folklorystycznego do nowej sytuacji komunikacyjnej i odbiorcy.
Źródło:
Literatura Ludowa; 2023, 67, 1-2; 77-88
2544-2872
0024-4708
Pojawia się w:
Literatura Ludowa
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Mak w polskich opowieściach folklorystycznych
Papaver in polish oral literature
Autorzy:
Orzechowska, Sara
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1787964.pdf
Data publikacji:
2021-08-09
Wydawca:
Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
Tematy:
papaver
tale
deat
sleep
traditional folklore
contemporary folklore
mak
bajka
sen
śmierć
folklor współczesny
folklor tradycyjny
Opis:
Mak pojawia się w mitologiach, bajkach, obrzędach oraz krótkich formach folkloru europejskiego wyjątkowo często, jako swoisty konstrukt kulturowy. W artykule dokonuję analizy znaczeń i kontekstów, w jakich roślina ta pojawia się w polskich bajkach ludowych, odnosząc to także do praktyki kulturowej, jak i wiedzy fitoterapeutycznej, będącej źródłem symboliki łączącej mak ze światem snu, śmierci, istot demonicznych oraz inicjacji w tradycyjnym folklorze. Żywotność maku w świadomości etnobotanicznej Polaków zdecydowanie wyróżnia się na tle pozostałych ziół, co udowadniają m. in. przeprowadzone na potrzeby artykułu ankiety. Zmieniające się realia gospodarcze i kulturowe wpłynęły na gwałtowny spadek wiedzy zielarskiej, zanikanie obrzędów i praktyk magicznych (w tym z użyciem nasion maku) w Polsce, niemniej mak wciąż należy do roślin, których działanie lecznicze  oraz istotne miejsce w czasie świąt (najczęściej Bożego Narodzenia) znane jest w Polsce niemal każdemu. Współczesny folklor ustny z komponentem „mak” odnosi się głównie do domowej produkcji środków odurzających z opium, tworząc nowe treści fabularne (także z elementami komicznymi), których fragmenty zamieszczam w artykule. Wątki te wzbogacają zasoby polskiej literatury oralnej dotyczącej roślin.
Papaver is popular component in European mythologies, fairy tales, rituals and short forms of folklore (oral literature), it appears as a specific cultural construct. Main goal of the article is to analyze the meanings of this plant occured in Polish folk tales, referring also to cultural practice and phytotherapeutic knowledge, which is the source of symbolism connecting papaver with the dream world, death, demonic creatures and initiation in traditional folklore. The lifespan of the papaver in the ethnobotanical consciousness of Poles definitely distinguish oneself from other herbs, it is proved by surveys conducted for the purposes of the article. Changes in economic and cultural realities have resulted in a sharp decline of herbal knowledge, the disappearance of rituals and magical practices (including this with use of poppy seeds) in Poland, nevertheless papaver is still a plant which physiological effect and an important place during holidays (most often Christmas) is known to almost everyone in Poland. Contemporary oral literature with the papaver component refers mainly to the home-made production of drugs with opium, it creates new plot content (also with comic elements), which passages are included in the article. These strands enrich the resources of Polish folklore about plants.
Źródło:
Literatura Ludowa; 2021, 4-5; 19-32
2544-2872
0024-4708
Pojawia się w:
Literatura Ludowa
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Jestem rzeką! Wanda Zuzanny Orlińskiej na tle tradycji oraz hydrofeminizmu
I am the River! Wanda by Zuzanna Orlińska, Literary Tradition and Hydrofeminism
Autorzy:
Bednarek, Magdalena
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31343992.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
Tematy:
Wanda
legenda
Zuzanna Orlińska
Współczesny bajarz polski
posthumanizm
hydrofeminizm
reinterpretacja
folk tale
legend
posthumanism
hydrofeminism
reinterpretation
Opis:
The paper presents a short story entitled Wanda by Zuzanna Orlińska as a posthumanist reinterpretation of the traditional ethnocentric legend. Subtle changes in te character’s motivation and expanding the plot of Wanda’s story into two other texts create a new understanding of community (not only a national one), as well as a new model of women’s participation in it. The foundations of this new model are agency, care and interdependence.
Artykuł przedstawia opowiadanie Zuzanny Orlińskiej pt. Wanda z tomu Współczesny bajarz polski jako próbę reinterpretacji etnocentrycznej legendy w duchu feminizmu i posthumanizmu. Za sprawą subtelnych zmian w motywacji bohaterki oraz rozbudowaniu jej wątku postać królowej z dziejów bajecznych konotuje nowy sposób myślenia o wspólnocie (nie tylko narodowej), a także o zasadach uczestniczenia w niej kobiet. Kobiety stają się jej częścią, przejawiając troskę, współzależność i sprawczość.
Źródło:
Literatura Ludowa; 2023, 67, 1-2; 123-135
2544-2872
0024-4708
Pojawia się w:
Literatura Ludowa
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wątki baśniowe w „słowiańskim uniwersum” Marty Krajewskiej
Fairy Tale Motifs in the Slavic Universe of Marta Krajewska
Autorzy:
Ługowska, Jolanta
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31343982.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
Tematy:
generic syncretism
fairy tale
Slavic universe
folk tradition
oral transmission
synkretyzm gatunkowy
baśń
uniwersum słowiańskie
tradycja ludowa
przekaz ustny
Opis:
Marta Krajewska’s series of novels forming the so-called Slavic universe (Idź i czekaj mrozów, 2016, Zaszyj oczy wilkom, 2017 Wezwijcie moje dzieci, 2021) is characterized by noticeable generic syncretism, with fairy tales playing an important role in the construction of the presented world. In her trilogy, the author draws on the most popular, universal fairy tale motifs recorded in international catalogues as well as in Polska bajka ludowa w układzie systematycznym (The Systematic Catalogue of the Polish Folk Tale) by Julian Krzyżanowski, using as the basis of her own story. Krajewska applies the plot patterns of these fairy tales (T. 400A “Urvasi”, T. 333 “Little Red Riding Hood”, T. 425 “The Quest for a Lost Husband”) in the construction of the fates of her protagonists; they also appear by way of folkloric quotes, present, for example, in dialogue replies of the characters. In the narratives of the novels, the writer also devotes a lot of space to the phenomenon of oral transmission of fairy tales, characteristic of folk tradition, and the function of this phenomenon in the life of the local community. However, the numerous references to folk tradition do not mean that Krajewska recreates the logic of selected motifs established in the folk tradition, with their characteristic intentionality and moral messages. The main novelty of the literary approach to traditional tales (especially the story of Little Red Riding Hood) lies in the author’s departure from the fairy tale’s warning role and in her focus on the ambivalence of fascination and horror evoked in the heroine by the figure of the wolf, which in the narrative structure initiates a complex love story with dramatic complications and frequent plot twists, leading, however, towards a happy ending.
Cykl powieściowy Marty Krajewskiej tworzący tzw. uniwersum słowiańskie (Idź i czekaj mrozów, 2016; Zaszyj oczy wilkom, 2017; Wezwijcie moje dzieci, 2021) charakteryzuje się zauważalnym synkretyzmem gatunkowym, z baśnią odgrywającą ważną rolę w konstruowaniu przedstawionego świata. Autorka w swojej trylogii czerpie z najpopularniejszych, uniwersalnych motywów baśniowych zapisanych w międzynarodowych katalogach oraz w Polskiej bajce ludowej w układzie systematycznym Juliana Krzyżanowskiego, opierając się na nich własną historię. Krajewska wykorzystuje schematy fabularne tych baśni (T 400A „Urvasi”, T 333 „Czerwony Kapturek”, T 425 „Poszukiwanie zaginionego męża”) w konstruowaniu losów swoich bohaterów; pojawiają się one także w formie cytatów folklorystycznych, obecnych np. w dialogowych replikach postaci. W powieściowej narracji pisarka poświęca również wiele miejsca charakterystycznemu dla tradycji ludowej zjawisku ustnego przekazywania baśni oraz funkcji tego zjawiska w życiu lokalnej społeczności. Liczne nawiązania do tradycji ludowej nie oznaczają jednak, że Krajewska odtwarza logikę motywów zaczerpniętych z tradycji folkloru, z charakterystyczną dla nich intencjonalnością i morałem. Główna nowość literackiego podejścia do baśni tradycyjnych (zwłaszcza opowieści o Czerwonym Kapturku) polega na odejściu autorki od ostrzegawczej roli baśni i skupieniu się na ambiwalencji fascynacji oraz grozy, jaką budzi w bohaterce postać wilka, który w strukturze narracji inicjuje złożoną historię miłosną z dramatycznymi komplikacjami i częstymi zwrotami akcji, prowadzącą jednak do szczęśliwego zakończenia
Źródło:
Literatura Ludowa; 2023, 67, 1-2; 65-76
2544-2872
0024-4708
Pojawia się w:
Literatura Ludowa
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Anny Brzezińskiej gry ze stereotypami. Konstrukcja postaci wiedźmy i przetworzenia motywów baśniowych w cyklu o Babuni Jagódce
The origins of creation of jerzy paramonow’s figure in the cultural texts devoted to his actions
Autorzy:
Ucherek, Dorota
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1788609.pdf
Data publikacji:
2021-03-06
Wydawca:
Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
Tematy:
a witch
a sorceress
Baba Yaga
fantasy literature
Anna Brzezińska’s works
stereotype
fairy tale
re-narration
wiedźma
czarownica
Baba Jaga
literatura fantasy
twórczość Anny Brzezińskiej
stereotyp
baśń
renarracja
Opis:
Autorka artykułu analizuje stworzony przez Annę Brzezińską cykl opowiadań fantasy o Babuni Jagódce, zestawiając konstrukcję tytułowej postaci ze stereotypem ludowej czarownicy, a zawarte we wymienionych utworach motywy baśniowe porównując do ich wersji zakorzenionych w tradycji, opartych głównie na przekazach zebranych przez braci Grimmów. Analiza ta unaocznia, że Babunia Jagódka tylko pozornie stanowi realizację stereotypowego wizerunku wiedźmy, tak naprawdę zaś jest dowodem gry z nim i postmodernistycznej autoświadomości samej bohaterki. Jej prześmiewczy stosunek wobec tradycji, związanej z wyobrażeniem czarownicy, ale także z treścią wątków baśniowych, wywołuje efekt humorystyczny, co zwraca także uwagę na odnoszenie się przez Brzezińską do kanonu fantasy komicznej, zwłaszcza do „Świata Dysku” Terry’ego Pratchetta i do postaci Babci Weatherwax. Wieloznaczność Jagódki sugeruje zaś, by łączyć ją z wizerunkami nie wiedźm Grimmowskich, ale wschodniosłowiańskich Bab Jag, występujących np. w baśniach zebranych przez Aleksandra Afanasjewa. Z kolei sposób przetwarzania motywów baśniowych świadczy, że analizowane opowiadania wykazują cechy renarracji: osadzają znane elementy w nowej konwencji, wprowadzają składniki fabularne nieistniejące w wariancie pierwotnym, poddają baśniowe postacie psychologizacji, zamieniają ich role, zawierają fragmenty autotematyczne oraz „prawdziwe”, „nieprzekłamane” wersje dziejów postaci czerpanych z folkloru.
The author of the article analyzes the cycle of fantasy short stories about Babunia Jagódka (“Granny Berry”), created by Anna Brzezińska, collating the construction of the title character with the stereotype of a folk witch, and comparing the fairy tale motives contained in the mentioned works with their versions rooted in tradition, based mainly on the sources collected by brothers Grimm. The analysis shows that Babunia Jagódka is only seemingly a realization of the stereotypical image of a witch, but in fact she is a proof of playing with it and a demonstration of the character’s postmodern self consciousness. Her irreverent attitude towards tradition, connected with the concept of a witch, but also with the content of fairy tale plots, evokes a humorous effect, which at the same time draws attention to Brzezińska’s references to the comic fantasy canon, especially to Discworld by Terry Pratchett and to the character of Granny Weatherwax. The ambiguity of Jagódka suggests in turn to link her not with Grimms’ witches, but with East-Slavic Baba Yagas, featuring e.g. in fairy tales collected by Alexander Afanasyev. On the other hand, the way of transforming the fairy tale motives indicates that the analyzed short stories show qualities of re narrations: they set well known elements in a new convention, introduce fictional components nonexistent in the original variant, submit the fairy characters for psychologization, exchange their roles, contain autothematic fragments and “true”, “undistorted” versions of the fates of folklore characters.
Źródło:
Literatura Ludowa; 2021, 2; 50-66
2544-2872
0024-4708
Pojawia się w:
Literatura Ludowa
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-15 z 16

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies