- Tytuł:
-
FRANCISZKA SAWICKIEGO KRYTYKA IDEOLOGII RASISTOWSKIEJ
FRANCISZEK SAWICKI’S KRITIK DER RASSISTISCHEN IDEOLOGIE
Francis Sawicki’s Criticism of Racist Ideology - Autorzy:
- BABIŃSKI, JAROSŁAW
- Powiązania:
- https://bibliotekanauki.pl/articles/512038.pdf
- Data publikacji:
- 2015
- Wydawca:
- Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
- Opis:
-
Racism, especially in Nazi ideology, it is currently the issue that is still painful and causing emotions. That was also in the interwar period, when the world watched in disbelief the actions of totalitarian-racist system in Germany. Many intellectuals strongly opposed to this ideology. Pelplin thinker, Fr. Francis Sawicki, was one of them. Criticism of racism was one of the key themes of his publications in the interwar period.Father Francis Sawicki as a Pomeranian of origin was a citizen of two cultures: German and Polish. He enjoyed a great scientific authority in both areas of language in which he worked. Therefore his attitude to racism was very important. His intran- sigent attitude towards racist ideology has caused numerous harassments against his person, especially the most spectacular example when the Nazis prevented his appointment as bishop of Gdansk.Criticizing Nazi ideology of race Sawicki indicated primarily its contradiction between Christianity, proclaiming the inalienable rights and dignity of every human person. Thus, he pointed to the Nazi hostility toward Christianity. Nazi ideologues sought to create a new, Germanic religion, based on Old Germanic myths, whose “final product” had to be clean racially new German man – Übermensch.He clearly exposes the weakness of the philosophical basis of the Nazism ideo- logy, paying also attention to the fallacy of assumptions. It shows that from the point of view of science does not exist Aryan race, but only the Aryan peoples, who by no means constitute a single race. Therefore, it is not allowed to restrict the way of explaining a man by the culture created by him with the concept of race. Modern science is unable to demonstrate a clear relationship of the manifestation of certain psychological traits with the membership of a particular race.The very notion is unclear and accepted criteria do not allow you to clearly draw the line between certain human types characterized by racial theories. Therefore, race cannot be a factor underpinning any segregation of people. Such ideas are opposed to the Christian doctrine of equivalent and equal rights for all people.Sawicki shows the incompatibility of racism, especially referring to the po- litical ideology of National Socialism and Christianity. The doctrines are both diametrically different at the same ideological bases. Christianity recognizes man universalistically, in the perspective of eschatological fulfillment of its history and the ultimate achievement of life goals in the perspective of eternity. Nazism is a typical messianic ideology, promising the ability to achieve complete happiness by man already here on the earth, which is reserved for the exclusive group of supermen through the extermination of less valuable people because of their race.
Racism,especiallyinNaziideology,itiscurrentlytheissuethatisstillpainfulandcausingemotions.Thatwasalsointheinterwarperiod,whentheworldwatchedindisbelieftheactionsoftotalitarian-racistsysteminGermany.Manyintellectualsstronglyopposedtothisideology.Pelplinthinker,Fr.FrancisSawicki,wasoneofthem.Criticismofracismwasoneofthekeythemesofhispublicationsintheinterwar period.
FatherFrancisSawickiasaPomeranianoforiginwasacitizenoftwocultures:GermanandPolish.Heenjoyedagreatscientificauthorityinbothareasoflanguageinwhichheworked.Thereforehisattitudetoracismwasveryimportant.Hisintran-sigentattitudetowardsracistideologyhascausednumerousharassmentsagainsthisperson,especiallythemostspectacularexamplewhentheNazispreventedhisappointment as bishop of Gdansk.
CriticizingNaziideologyofraceSawickiindicatedprimarilyitscontradictionbetweenChristianity,proclaimingtheinalienablerightsanddignityofeveryhumanperson.Thus,hepointedtotheNazihostilitytowardChristianity.Naziideologuessought to create anew,Germanicreligion, based onOldGermanicmyths,whose“finalproduct”hadtobecleanraciallynewGermanman–Übermensch.
HeclearlyexposestheweaknessofthephilosophicalbasisoftheNazismideo-logy,payingalsoattentiontothefallacyofassumptions.Itshowsthatfromthepointofviewofscience does not exist Aryan race, butonly the Aryanpeoples,whobynomeansconstituteasinglerace.Therefore,itisnotallowedtorestrictthewayofexplaining amanby the culture created byhim with the conceptof race. Modernscienceisunabletodemonstrateaclearrelationshipofthemanifestationofcertainpsychological traits with the membership of a particular race.
Theverynotionisunclearandacceptedcriteriadonotallowyoutoclearlydrawthelinebetweencertainhumantypescharacterized by racialtheories.Therefore,racecannotbeafactorunderpinninganysegregationofpeople.Suchideasareopposed to the Christian doctrine of equivalent and equal rights for all people.
Sawickishowstheincompatibilityofracism,especiallyreferringtothepo-liticalideologyofNationalSocialismandChristianity.Thedoctrinesarebothdiametricallydifferentatthesameideologicalbases.Christianityrecognizesmanuniversalistically,intheperspectiveofeschatologicalfulfillmentofitshistoryandtheultimateachievementoflifegoalsintheperspectiveofeternity.Nazismisatypicalmessianic ideology, promisingtheabilitytoachievecompletehappiness
bymanalreadyhereontheearth,whichisreservedfortheexclusivegroupofsupermenthroughtheexterminationoflessvaluablepeoplebecauseoftheirrace.
Babiński J., Die Rezeption des philosophisch-theologischen Werkes von Franz/ Franciszek Sawicki in Polen und Deutschland, w: A. Chylewska-Tölle, Ch. Heidrich (red.), Mäander des Kulturtransfers. Polnischer und deutscher Katholizismus im 20. Jahrhundert, Berlin 2014, s. 30-44.Bączkowski K., Wielki Myśliciel. Wspomnienie o ks. prof. Sawickim, „Kierunki“, 30(1957), s. 1.Bärsch C. E., Die politische Religion des Nationalsozialismus. Die religiösen Dimensionen der NS-Ideologie in den Schriften von Dietrich Eckart, Joseph Goe- bbels, Alfred Rosenberg und Adolf Hitler, Paderborn 2001.Benedykt XVI, Deus Caritas est, Kraków 2006. Bergmann E., Die deutsche Nationalkirche, Breslau 1933.Bocheński J. M., Europäische Philosophie der Gegenwart, Bonn 1947. Demmer K., Katholische Rechtstheologie – eine Anfrage an die Moraltheologie, „Gregorianum” 73(1992), s. 269-289.Frederikson G. M., Rassismus. Ein historischer Abriss, Hamburg 2004. Gadacz T., Historia filozofii XX wieku. Nurty. T. 1: Filozofia życia. Pragmatyzm.Filozofia ducha, Kraków 2009.Gogacz M., Człowiek i jego relacje, Warszawa 1985. Hund W. D., Rassismus, Bielefeld 2007.Koller Ch., Rassismus, Paderborn 2009.Kowalczyk M., U początków teologii historii w Polsce. Franciszek Sawicki.Konstanty Michalski. Aleksander J. Pechnik, Lublin 2008.Lietdke A., Tradycje naukowe Pelplina, „Studia Pelplińskie“, 1(1969), s. 19-38 May G., Interkonfessionalismus in der deutschen Militärseelsorge von 1933 bis 1945, Amsterdam 1978.Müller L., Was ist positives Christentum?, Stuttgart 1939.Nawrocki S., Polacy pod panowaniem pruskim 1815-1848. Die Polen unter preußischer Besatzung 1815-1848, w: H. Booms, M. Wojciechowski (red.), Deutsche und Polen in der Revolution 1848-1849. Dokumente aus deutschen und polnischen Archiven. Polacy i Niemcy podczas rewolucji 1848-1849. Wybór dokumentów z archiwów polskich i niemieckich, Boppard am Rhein 1991.Piszcz E., Sprawa nominacji ks. Franciszka Sawickiego na biskupa diecezji gdańskiej w 1938 r., „Studia Pelplińskie” 1(1969), s. 39-48.Pius XI, Divini Redemptor, http://www.vatican.va/holy_father/pius_xi/ encyclicals/documents/hf_p-xi_enc_19031937_divini-redemptoris_en.html.Pius XI, Mit brennender Sorge,http://www.vatican.va/holy_father/pius_xi/ encyclicals/documents/hf_p-xi_enc_14031937_mit-brennender-sorge_ge.html.Plenkiewicz M., Wokół nominacji ks. Franciszka Sawickiego na biskupa gdańskiego, „Studia z nauk społecznych” 1976, z. 1, s. 81-96.Sawicki F., Religia narodowa i rasowa, Pelplin 1935.Sawicki F., Die deutsche Philosophie und der Weltkrieg, w: G. Pfeilschifter (red.), Deutsche Kultur, Katholizismus und Weltkrieg. Eine Abwehr des Buches „La Guerre Allemande et le Catholicisme”, Freiburg im Br. 1916, s. 117-132.Sawicki F., Die materialistische Geschichtsphilosophie, „Wissenschaftliche Beilage zur Germania“ 1913, nr 25, s. 193-208.Sawicki F., Filozofia dziejów, Gdynia 1974. Sawicki F., Filozofia miłości, Poznań 1937.Sawicki F., Menschenwürde, w: Lexikon der Pädagogik, t. 3, red. E. M. Roloff, Freiburg 1914, szp. 650-653.Sawicki F., Nowoczesne teorie rasowe, „Przegląd Powszechny” 1934, t. 201, s. 19-33.Sawicki F., Osobowość chrześcijańska, Kraków 1947.Sawicki F., Osobowość w nauce chrześcijańskiej, „Ateneum Kapłańskie” 46(1947), z. 1(251), s. 1-14Sawicki F., Rasa i światopogląd, Warszawa 1939.Sawicki F., Wolność woli w nowym oświetleniu, „Roczniki filozoficzne KUL”, 1949/1950, t. 2/3, s. 185-198.Stępień T., Podstawy tomistycznego rozumienia człowieka, Warszawa 2003. Wojtczak M., Franz oder Franciszek Sawicki – ein deutscher oder polnischer Denker, „Studia Germanica Posnanensia“, t. 24(1999), s. 153-160.
Temat rasizmu, zwłaszcza w wydaniu hitlerowskim, jest współcześnie zagad- nieniem wciąż bolesnym i wywołującym emocje. Tak było też w międzywojniu, kiedy świat z niedowierzaniem obserwował poczynania totalitarno-rasistowskiego systemu w Niemczech. Wielu intelektualistów zdecydowanie przeciwstawiło się tej ideologii. należał do nich pelpliński myśliciel – ks. Franciszek Sawicki. Kry- tykę rasizmu uczynił jednym z zasadniczych tematów swych publikacji w okresie międzywojnia.Postawa Sawickiego o tyle była istotną, że – będąc z racji swego pomorskiego pochodzenia obywatelem dwóch kultur: niemieckiej i polskiej – cieszył się wiel- kim naukowym autorytetem w obu obszarach językowych, w których tworzył. Nieprzejednana postawa Sawickiego wobec rasistowskiej ideologii spowodowała liczne szykany wobec jego osoby i szykany ze strony nazistów, czego najbardziej spektakularnym przykładem stało się niepoduszczenie do jego nominacji na bi- skupa gdańskiego.Sawicki, poddając krytyce hitlerowską ideologię rasy, wskazywał przede wszystkim na jej sprzeczność z chrześcijaństwem, głoszącym niezbywalność praw i godność każdej osoby ludzkiej. Tym samym wskazywał na wrogość hitleryzmu wobec chrześcijaństwa. Nazistowscy ideologowie dążyli do stworzenia nowej, ger- mańskiej religii, opartej na starogermańskich mitach, której „produktem finalnym” miał być czysty rasowo nowy, niemiecki człowiek – Übermensch.Sawicki jasno obnaża filozoficzną słabość podstaw ideologii nazizmu, zwracając również uwagę na błędność założeń. Wykazuje, że z punktu widzenia nauki nie istnieje rasa aryjska, lecz tylko ludy aryjskie, które bynajmniej nie tworzą jednej rasy. Nie można zawężać sposobu eksplikowania się człowieka przez tworzoną przez niego kulturę z pojęciem rasy. Współczesna nauka nie jest w stanie wykazać jednoznacznego związku przejawiania określonych cech psychicznych z faktem przynależności od określonej rasy.Samo pojęcie jest niejasne, a przyjmowane kryteria nie pozwalają jednoznacz- nie wykreślić granic między określonymi typami ludzkimi, charakteryzowanymi przez teorie rasowe. Rasa nie może więc być czynnikiem będącym podstawą jakichkolwiek segregacji ludzi. Idee takie sprzeciwiają się chrześcijańskiej nauce o równowartości i równouprawnieniu wszystkich ludzi.Sawicki wykazuje niemożność pogodzenia rasizmu, zwłaszcza odnosząc się do politycznej ideologii narodowego socjalizmu z chrześcijaństwem. U samych swych ideowych podstaw obie doktryny diametralnie się różnią. Chrześcijaństwo ujmuje człowieka uniwersalistycznie, w perspektywie eschatologicznej, wypełnienie się jego historii i ostateczne osiągniecie życiowych celów upatruje w wieczności. Nazizm jest typową ideologią mesjanistyczną, zapowiadający możliwość osiąg- nięcia pełni szczęścia przez człowieka już tu, na ziemi, które jest zarezerwowane dla ekskluzywnej grupy nadludzi poprzez eksterminację mniej wartościowych z racji przynależności rasowej. - Źródło:
-
Studia Theologica Varsaviensia; 2015, 53, 2; 137-160
0585-5594 - Pojawia się w:
- Studia Theologica Varsaviensia
- Dostawca treści:
- Biblioteka Nauki
Artykuł