Ocena zanieczyszczeń ołowiem gleb uprawnych Płąskowyżu Kolbuszowskiego

W pracy przedstawiono wyniki oznaczeń zawartości ołowiu w glebach piaszczystych w regionie Płaskowyżu Kolbuszowskiego. Zakres oczekiwanych stężeń (odpowiadający „naturalnym zawartościom” tego pierwiastka w glebie) obliczony z zależności między średnią geometryczną (G) i odchyleniem geometrycznym (SG) według formuły (G/SG²)-(G·SG²) wynosi 6,8-29,2 mg·kg⁻¹ i może być wykorzystany jako punkt odniesienia przy ocenie zanieczyszczenia ołowiem gleb badanego regionu. Porównanie zakresu stwierdzonych stężeń ołowiu z zakresem oczekiwanym wskazuje na brak zauważalnego wpływu czynników antropogenicznych na jego poziom w glebach. Zawartość ołowiu w glebach związana jest z naturalnym procesem glebotwórczym, świadczyć o tym mogą także statystycznie istotne na poziomie istotności p=0,001 współczynniki korelacji prostej (r), uzyskane dla zawartości ołowiu i ilości frakcji o średnicy <0,02 mm (r=0,51) i <0,002 mm (r=0,48) oraz niskie statystycznie nieistotne zależności w odniesieniu do zawartości węgla organicznego i odczynu. Naturalną zawartość ołowiu (0°) wykazuje 97,1% gleb tego regionu, a jedynie 2,9% zawartość podwyższoną (I°). Przeprowadzona ocena, według metody opracowanej przez Blumego i Brümmera, akumulacji ołowiu wskazuje na bardzo duże i duże (93% gleb) potencjalne zdolności wiązania tego metalu w glebach piaszczystych badanego regionu. Stwierdzone stężenia ołowiu, średnio na poziomie 13,7 mg·kg⁻¹, oraz dokonana ocena zawartości tego metalu według różnych kryteriów wskazuje, że są to nadal gleby niezanieczyszczone.

Paper presents the results of lead content determination in sandy soils in the region of Kolbuszowa Plateau. The range of expected concentrations (corresponding to „natural contents” of that element in soil), as calculated from the relationship between geometric average (G) and geometric deviation (SG) according to formula: (G/SG²)-(G·SG²), ranges between 6.8 and 29.2 mg·kg⁻¹ and may be used as a point of reference to evaluating soil contamination with lead in the studied region. Comparison of the actual range (determined) with the expected range of lead concentrations indicates no detectable effect of anthropogenic factors on its level in soils. Lead content in soils is related to natural soil generation process. This is also confirmed by statistically significant coefficients of simple correlation (r) (at significance level p=0.001) obtained for lead content and the share of soil fractions of dia. <0.02 mm (r=0.51) and dia. <0.002 mm (r=0.48), as well as a low, statistically insignificant relationship with the content of organic carbon and soil reaction. The natural lead content (0°) is shown by 97.1% soils in the region while only 2.9% soils indicated elevated lead levels (I°). The evaluation of lead accumulation, performed according to the method developed by Blume and Brümmer, indicates very high and high (93% soils) potential capabilities of binding this metal by sandy soils of studied region. However, currently detected lead concentrations, on average level of 13.7 mg·kg⁻¹, as well as the evaluation of the content of this metal performed according to various criteria, indicate that those soils are yet uncontaminated.