Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

Wyszukujesz frazę "pojemnosc sorpcyjna" wg kryterium: Temat


Wyświetlanie 1-14 z 14
Tytuł:
Effect of the Addition of Coal Waste on the Process of Composting and Sorption Capacity of Composts
Wpływ dodatku odpadów węglowych na przebieg procesu kompostowania i pojemność sorpcyjną kompostów
Autorzy:
Sobik-Szołtysek, Jolanta
Kupich, Iwona
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1812007.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Politechnika Koszalińska. Wydawnictwo Uczelniane
Tematy:
composting
coal sludge
sorption capacity
kompostowanie
muły węglowe
pojemność sorpcyjna
Opis:
EU directives on the landfill of waste oblige member states to gradually reduce the deposit of biodegradable waste in landfills. In particular, the entire mass of green waste should be transformed into compost, representing a valuable material. Scientific publications contain numerous reports concerning co-composting of green waste with other types of waste materials, including mineral ones. Appropriate choice of input materials may have a positive effect on the properties of the final product. In particular, improving the sorption capacity of compost in terms of the possibility of using it to improve the properties of the soil seems to be a very important issue. The aim of the study was to determine the effect of the addition of waste coal sludge on changes in the sorption capacity of the obtained composts. The potential of using different substrates in the composting process is determined primarily by their proper moisture content, optimal C/N ratio and proper structure, forming an environment with good oxygenation. After theoretical analysis and practical testing, several substrate combinations were selected for the study. The process was conducted using only basic materials (grass, organic fraction of municipal waste, structure-forming materials), and coal sludge in the amount of 10 and 25% by weight. Since composting is a biological process, the course and conditions of the process need to be optimized and controlled. The research was conducted in two series: series 1, at room temperature of bioreactors, and series 2, with additional thermal insulation of bioreactors. The sorption capacity of the obtained composts was determined with reference to methylene blue and zinc sorption from aqueous solutions (the batch method) at a constant liquid-solid contact ratio of 1:20. The most favorable process parameters and satisfactory quality of the obtained compost were observed in mixtures with a lower proportion of coal sludge composted in bioreactors with additional insulation (series 2). In all composts produced with the addition of coal sludge, higher values of the specific surface area (St) with reference to methylene blue were obtained compared to samples without added sludge. These composts also showed a high capability to remove zinc ions (above 92.9%), regardless of the type and proportion of individual substrates. The obtained results confirmed the beneficial effect of 10% of coal sludge addition on the efficiency of the composting process, improvement of the sorption properties of composts, and the quality of the obtained final products.
Dyrektywy Unii Europejskiej w sprawie składowania odpadów zobowiązują państwa członkowskie do stopniowego ograniczenia deponowania odpadów biodegradowalnych na składowiskach. Zwłaszcza cała masa odpadów zielonych powinna ulegać przetworzeniu na cenny materiał – kompost. W publikacjach naukowych pojawiają się liczne doniesienia dotyczące współkompostowania odpadów zielonych z innymi materiałami odpadowymi, w tym mineralnymi. Odpowiedni dobór materiałów wsadowych może korzystnie wpływać na właściwości uzyskiwanego produktu. Zwłaszcza podwyższenie pojemności sorpcyjnej kompostu w aspekcie możliwości wykorzystania go do poprawy właściwości podłoża glebowego wydaje się być zagadnieniem bardzo istotnym. Celem podjętych badań było określenie wpływu dodatku odpadowych mułów węglowych na zmiany pojemności sorpcyjnej wytworzonych kompostów. O możliwości wykorzystania w procesie kompostowania różnych substratów decyduje przede wszystkim ich odpowiednia wilgotność, optymalny stosunek C/N oraz właściwa struktura, tworząca środowisko o dobrym natlenieniu. Po analizie teoretycznej i próbach praktycznych do badań wybrano kilka kombinacji substratów. Proces prowadzono z wykorzystaniem wyłącznie materiałów podstawowych (trawa, organiczna frakcja odpadów komunalnych – OFOK, materiały strukturotwórcze), jak i z dodatkiem mułów węglowych w ilości 10 i 25% wag. Z uwagi na to, że kompostowanie jest procesem biologicznym przebieg i warunki prowadzenia procesu wymagają optymalizacji i kontroli. Badania prowadzono w dwóch seriach: seria I – pokojowa temperatura otoczenia bioreaktorów, seria II – dodatkowa izolacja termiczna bioreaktorów. Pojemność sorpcyjną uzyskanych kompostów określono w odniesieniu do błękitu metylenowego oraz sorpcji cynku z roztworów wodnych (metoda batch) w stałej proporcji kontaktu ciecz-ciało stałe, wynoszącej 1:20. Najkorzystniejsze parametry procesowe oraz satysfakcjonującą jakość uzyskanego kompostu zaobserwowano w mieszankach z mniejszym udziałem mułów węglowych, kompostowanych w bioreaktorach z dodatkowym ociepleniem (seria II). We wszystkich kompostach wytworzonych z dodatkiem mułów węglowych uzyskano wyższe wartości powierzchni właściwej (St) w odniesieniu do błękitu metylenowego w porównaniu do próbek bez dodatku mułu. Również właśnie te komposty wykazały dużą zdolność do usuwania jonów cynku (powyżej 92,9%), niezależnie od rodzaju i udziału poszczególnych substratów. Uzyskane rezultaty badań potwierdziły korzystny wpływ 10% dodatku odpadowego mułu węglowego zarówno na przebieg procesu kompostowania, poprawę właściwości sorpcyjnych kompostów, jak i jakość uzyskanych produktów końcowych.
Źródło:
Rocznik Ochrona Środowiska; 2019, Tom 21, cz. 2; 1156-1174
1506-218X
Pojawia się w:
Rocznik Ochrona Środowiska
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Mozliwosci zwiekszania walorow produkcyjnych gleb lekkich przy zastosowaniu plonych skal gorniczych
Autorzy:
Baran, S
Turski, R
Flis-Bujak, M
Martyn, W
Kwiecien, J
Uzar, C
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/809784.pdf
Data publikacji:
1993
Wydawca:
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
Tematy:
ily przyweglowe
gleboznawstwo
pojemnosc sorpcyjna
plone skaly gornicze
gleby lekkie
nawozenie
Opis:
W warunkach doświadczenia wazonowego i mikropoletkowego badano przydatności płonej skały górniczej do użyźniania gleb lekkich. Stwierdzono, że dodatek jej do piasku powoduje wyraźny wzrost plonu uprawianych roślin, największy przy około 25% jej udziale. Skała ta powoduje wzrost zawartości metali w roślinach, lecz jest on mniejszy, niż wynikające z różnic gatunkowych, czy organowych roślin.
Mining gangue usability for fertilizing the light soils was exploved in pot and microplot experiments conditions. It was found that gangue is rich in nutrients and that its adding to sand in increased the yield of cultivated plants. The maximum increase was obtained for 25% addition of gangue into the soil. Mining gangue changed in heavy metals concentrations in plants, but less than changes caused by grade or organ differences.
Źródło:
Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych; 1993, 409; 83-88
0084-5477
Pojawia się w:
Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The influences of the rank of coal on methane sorption capacity in coals
Wpływ rzędu węgla na pojemność sorpcyjną metanu w węglach
Autorzy:
Olajossy, A.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/219335.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
metan
rząd węgla
pojemność sorpcyjna węgla
methane
rank of coal
sorption capacity
Opis:
Methane sorption capacity is of significance in the issues of coalbed methane (CBM) and depends on various parameters, including mainly, on rank of coal and the maceral content in coals. However, in some of the World coals basins the influences of those parameters on methane sorption capacity is various and sometimes complicated. Usually the rank of coal is expressed by its vitrinite reflectance Ro. Moreover, in coals for which there is a high correlation between vitrinite reflectance and volatile matter Vdaf the rank of coal may also be represented by Vdaf. The influence of the rank of coal on methane sorption capacity for Polish coals is not well understood, hence the examination in the presented paper was undertaken. For the purpose of analysis there were chosen fourteen samples of hard coal originating from the Upper Silesian Basin and Lower Silesian Basin. The scope of the sorption capacity is: 15-42 cm3/g and the scope of vitrinite reflectance: 0,6-2,2%. Majority of those coals were of low rank, high volatile matter (HV), some were of middle rank, middle volatile matter (MV) and among them there was a small number of high rank, low volatile matter (LV) coals. The analysis was conducted on the basis of available from the literature results of research of petrographic composition and methane sorption isotherms. Some of those samples were in the form (shape) of grains and others - as cut out plates of coal. The high pressure isotherms previously obtained in the cited studies were analyzed here for the purpose of establishing their sorption capacity on the basis of Langmuire equation. As a result of this paper, it turned out that for low rank, HV coals the Langmuire volume VL slightly decreases with the increase of rank, reaching its minimum for the middle rank (MV) coal and then increases with the rise of the rank (LV). From the graphic illustrations presented with respect to this relation follows the similarity to the Indian coals and partially to the Australian coals.
Metanowa pojemność sorpcyjna węgla ma istotne znaczenie w zagadnieniach metanu pokładów węgla (CBM) i zależy od różnych parametrów, w tym głównie od rzędu węgla i zawartości mecerałów w węglu. Jednakże zależność ta w wielu zagłębiach węglowych na świecie jest różnorodna i na ogół skomplikowana. Zazwyczaj rząd węgla jest wyrażany przez jego refleksyjność witrynitową Ro. Ponadto w węglach, w których występuje wysoka korelacja między rzędem , a zawartością częsci lotnych Vdaf, wówczas rząd węgla może być reprezentowany również przez Vdaf. Wpływ rzędu na metanową pojemność sorpcyjną dla polskich węgli nie jest dobrze rozpoznany, dlatego w tej pracy podjęto próbę zbadania tego zagadnienia. Do przeprowadzenia analizy wybrano czternaście prób suchego węgla kamiennego pochodzącego z zagłębia górnośloskiego oraz dolnośląskiego. W tych węglach metanowa pojemnośc sorpcyjna mieściła się w zakresie 15-42 cm3/g, a refleksyjność witrynitowa była w zakresie 0,6-2.2%. Większość z tych węgli była niskiego rzędu, o wysokiej zawartości części lotnych (HV), kilka było średniego rzędu, o średniej zawartości częśc lotnych (MV) oraz wśród nich była mała liczba węgli wysokiego rzędu, o niskiej zawartości części lotnych (LV). Przeprowadzono analizę opartą o wyniki wcześniejszych badań spotykanych w literaturze, dotyczących wysokociśnieniowych izoterm sorpcji metanu oraz składu petrograficznego tych węgli. Niektóre z tych prób były w kształcie ziaren, a inne były płytkami wyciętymi z wegla. Wysokociśnieniowe izotermy sorpcji metanu uzyskane wcześniej w cytowanych pracach były analizowane w celu określenia pojemności sorpcyjnej na podstawie równania Langmuire. W efekcie tej pracy okazało się, że dla niskiego rzędu (HV) metanowa pojemność sorpcyjna węgla VL nieznacznie maleje ze wzrostem rzędu, osiągając minimum dla średniego rzędu (MV), a następnie wzrasta ze wzrostem rzędu (LV). Z prezentowanych ilustracji graficznych odnośnie do tej zależności widać podobieństwo do węgli z basenu indyjskiego oraz częściowo do węgli z basenu australisjkiego.
Źródło:
Archives of Mining Sciences; 2014, 59, 2; 509-516
0860-7001
Pojawia się w:
Archives of Mining Sciences
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
On the effects of maceral content on methane sorption capacity in coals
Wpływ zawartości macerałów na pojemność sorpcyjną metanu w węglach
Autorzy:
Olajossy, A.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/219507.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
pojemność sorpcyjna metanu
macerały
witrynit
inertynit
methane sorption capacity
macerals
vitrinite
inertinite
Opis:
The problems connected with the sorption capacity of methane in hard coals are constantly subject to various research. In this paper, the influence of the content of macerals mainly vitrinite for the sorption capacity of chosen samples of Polish hard coals was analysed. The analysis was conducted on basis of available from the literature results of resarches of petrographic composition of this coals and methane sorption isotherms. The samples of grained coals contained from 7 ro 76% of vitrinite and their sorption capacity was obtained in the scope of high pressures; 0 < p < 80 bars, on the basis of the equation of Langmuire. In effect, it turned out that the maceral content has a little influence on the methane sorption capacity of coals. This refers mainly to high volatile and middle volatile coals. In the literature concerning this issue simillar effect may be encountered for other coals.
Problemy związane z pojemnością sorpcyjną metanu w węglach kamiennych są nadal przedmiotem różnych badań. W tym artykule przedstawiono wpływ zawartości macerałów, głównie witrynitu na pojemność sorpcyjną wybranych prób polskich węgli. Przeprowadzone analizy były oparte o wyniki badań dostępnych w literaturze odnośnie do składu petrograficznego tych węgli oraz ich izoterm sorpcji metanu. Dotyczy to próbek ziarnistego węgla, w którym zawartość witrynitu wynosiła 7-76%, a ich pojemność sorpcyjna była wyznaczona w zakresie ciśnienia 0-80 bar, w oparciu o równanie Langmuira. W efekcie tej pracy okazało się, że zawartość macerałów w węglu ma mały wpływ na pojemność sorpcyjną metanu w tych węglach. Dotyczy to głównie węgli o wysokiej i średniej zawartości części lotnych. W literaturze można spotkać podobny do tego efekt, dotyczący innych rodzajów węgli.
Źródło:
Archives of Mining Sciences; 2013, 58, 4; 1221-1228
0860-7001
Pojawia się w:
Archives of Mining Sciences
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wplyw hydrozeli na wlasciwosci sorpcyjne podlozy szklarniowych
Autorzy:
Hetman, J
Martyn, W.
Misztal, M.
Ligeza, S.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/795243.pdf
Data publikacji:
1996
Wydawca:
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
Tematy:
wlasciwosci sorpcyjne
ogrodnictwo
komponenty podloza
pojemnosc sorpcyjna
odczyn podloza
hydrozele
podloza uprawowe
Opis:
W badaniach określono oddziaływanie stosowanych w podłożach szklarniowych hydrożeli na ich pojemność sorpcyjną. Stwierdzono, że badane hydrożele krajowy-Akrygel RP oraz importowany - Alkosorb-400, zwiększały pojemność sorpcyjną odpowiednio o 21 % i 18 %. Oddziaływanie obu hydrożeli dotyczyło również występujących w niej antagonistycznych czynników jakimi są jony H⁺ oraz kationy zasadowe Ca⁺⁺ + Mg⁺⁺. Hydrożel krajowy zwiększał pojemność sorpcyjną podłoży, jak też zwiększał w niej udział jonów wodorowych i kationów zasadowych. Natomiast hydrożel importowany, zwiększając pojemność sorpcyjną, wyraźnie zmniejszał w niej udział jonów H⁺, a zwiększał udział kationów zasadowych. Zmiany w pojemności sorpcyjnej podłoży, jak też stosunków H⁺/Ca⁺⁺ + Mg⁺⁺ spowodowały, że zwiększaniu ilości hydrożeli w podłożach towarzyszył wzrost ich odczynu.
The influence of hydrogels used in glass-house substrates on their sorption capacity was evaluated in the studies. It was stated that the investigated hydrogels (Akrygel RP - Polish, and Alkosorb-400 - imported) had increased the sorption capacity consequently up to 21 and 18 %. The influence of both hydrogels also concerned the antagonistic factors, which appeared in it, and which are H⁺ ions and base Ca⁺⁺ + Mg⁺⁺ cations. Polish hydrogel increased the sorption capacity of the substrates and increased the content of hydrogel and base cations in it. The imported hydrogel, while increasing the sorption capacity, significantly decreased the H⁺ ion content in it, and increased the content of base cations. The changes in the substrate sorption capacity, as well as in the ratio of H⁺/Ca⁺⁺ + Mg⁺⁺ caused that the increase of the number of hydrogels was accompanied by the increase in their reaction.
Źródło:
Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych; 1996, 429; 137-141
0084-5477
Pojawia się w:
Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Charakterystyka hybrydowych materiałów hydrożelowych
Characteristics of hybrid hydrogel materials
Autorzy:
Drabczyk, A.
Kudłacik, S.
Bialik-Wąs, K.
Tyliszczak, B.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/101620.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Stowarzyszenie Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich PAN
Tematy:
hydrożele
nanocząstki
pojemność sorpcyjna
zwilżalność
badania inkubacyjne
hydrogels
nanoparticles
sorption capacity
wettability
incubation studies
Opis:
Hydrożele (in. superabsorbenty, SAPs) należą do grupy polimerów, która ostatnimi czasy staje się coraz bardziej popularna. Związki te znajdują zastosowanie w wielu dziedzinach ze szczególnym uwzględnieniem medycyny oraz farmacji. W niniejszej pracy dokonano syntezy hydrożeli na bazie chitozanu, a ich matrycę zmodyfikowano produktami pochodzenia naturalnego (tj. ekstraktem z szałwii i pyłkiem pszczelim) oraz nanocząstkami złota bądź srebra. Otrzymane hydrożele zbadano pod kątem zdolności sorpcyjnych, jak również określono ich tendencję do degradacji w symulowanych płynach ustrojowych. Ponadto, określono zwilżalność zsyntezowanych materiałów. Na podstawie uzyskanych wyników potwierdzono, że wprowadzenie dodatków do matrycy hydrożelowej ma wpływ na właściwości fizyko-chemiczne badanych materiałów.
Hydrogels (known also as superabsorbents, SAPs-Super Absorbent Polymers) belong to the group of polymers, which has recently become increasingly popular. These compounds are used in many fields, with particular emphasis on medicine and pharmacy. In this paper the synthesis of hydrogels based on chitosan which matrix was modified with products of natural origin (ie. extract of Salvia and bee pollen) and nanoparticles of gold or silver was carried out. The resulting hydrogels were tested for sorption capacity, as well as their tendency to degradation in simulated body fluid was determined. What is more, wettability of the attained materials was also defined. The obtained results confirmed that the introduction of additions to the hydrogel matrix has an impact on the physico-chemical properties of tested materials.
Źródło:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich; 2016, II/2; 581-588
1732-5587
Pojawia się w:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Właściwości sorpcyjne węgli względem wybranych składników gazu koksowniczego
Sorption Properties of Coals in Relation to Selected Components of Coke Oven Gas
Autorzy:
Rydzyk, Maria
Szulik, Wojciech
Czerw, Katarzyna
Zarębska, Katarzyna
Lipiński, Tomasz
Nowacki, Krzysztof
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/chapters/27312571.pdf
Data publikacji:
2023-12-14
Wydawca:
Politechnika Częstochowska. Wydawnictwo Politechniki Częstochowskiej
Tematy:
gaz koksowniczy
koks
pojemność sorpcyjna
węgiel kamienny
coke oven gas
coke
sorption capacity
coal
Opis:
Na jakość produkowanej stali wpływa m.in. jakość koksu, który produkowany jest z węgla metalurgicznego, a wymagania stawiane jakości koksu w tym zakresie stale rosną. Krajowe koksownie mają do dyspozycji ograniczoną bazę węgli koksujących, a jednocześnie ceny węgli zamorskich są wysokie. Dlatego istotne jest, aby w pełni wykorzystać właściwości koksotwórcze węgli rodzimych. Według danych literaturowych przebieg zjawisk sorpcyjno-dylatometrycznych dla węgli koksowych można skorelować z właściwościami koksu, które są zależne od gazów powstających w procesie koksowania. Niniejszy rozdział ma charakter przeglądowy, zostały w nim zawarte informacje dotyczące właściwości sorpcyjnych węgli kamiennych dla wybranych składników gazu koksowniczego, tj. metanu, tlenku węgla (IV) oraz wodoru. Przedstawiono zależności pomiędzy pojemnością sorpcyjną a składem petrograficznym węgli kamiennych dla metanu oraz tlenku węgla (IV). W przypadku sorpcji wodoru stwierdzono, że zmiana ilości sorbowanego wodoru jest związana z wilgotnością prób węgla. Dodatkowo najwięcej wodoru sorbują węgle silnie hydrofobowe oraz z dużą zawartością węglowodorów alifatycznych.
The quality of produced steel is influenced by various factors, including the quality of coke, which is produced from metallurgical coal. The quality requirements for coke are constantly increasing. Domestic coking plants have a limited base of coking coals, whilst the prices of imported coals are high. Therefore, it is important to fully utilise the coking properties of native coals. According to literature data, the sorption-dilatometric behaviour of coking coals can be correlated with the coke properties, which depend on the gases generated during the coking process. This review provides information on the sorption properties of bituminous coals for selected components of coke gas, such as methane, carbon monoxide (IV), and hydrogen. The relationships between sorption capacity and petrographic composition of bituminous coals for methane and carbon monoxide (IV) are presented. In the case of hydrogen sorption, it has been observed that the variation in the amount of sorbed hydrogen is related to the moisture content of the coal samples. Additionally, coals with high hydrophobicity and a significant content of aliphatic hydrocarbons exhibit the highest hydrogen sorption capacity.
Źródło:
Potencjał innowacyjny w inżynierii materiałowej i zarządzaniu produkcją; 180-189
9788371939457
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Rozkład wybranych metali ciężkich w osadach dennych Zbiornika Dobczyckiego
Distribution of heavy metals in sediments of Dobczyce reservoir
Autorzy:
Reczynski, W.
Kwiatek, W.M.
Kubica, B.
Golas, J.
Jakubowska, M.
Niewiara, E.
Dutkiewicz, E.
Stobinski, M.
Skiba, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/15167.pdf
Data publikacji:
2006
Wydawca:
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie / Polskie Towarzystwo Magnezologiczne im. Prof. Juliana Aleksandrowicza
Tematy:
zbiornik Dobczyce
osady denne
metale ciezkie
pojemnosc sorpcyjna
stezenie pierwiastkow
arsen
kadm
chrom
miedz
Opis:
Osady denne stanowią istotny składnik środowiska wodnego, akumulując składniki mineralne, w tym metale ciężkie. Zbiornik Dobczycki, będąc rezerwuarem wody pitnej dla aglomeracji krakowskiej, spełnia bardzo ważną funkcję gospodarczą. W badaniach osadów dennych Zbiornika Dobczyckiego wykonano analizę wierzchniej ich warstwy w 17 punktach pomiarowych. Pozwoliło to na opisanie dystrybucji metali w czaszy zbiornika oraz ocenę czynników warunkujących tę dystrybucję. Analizę wykonano dwoma metodami: metodą atomowej spektrometrii absorpcyjnej oraz metodą PIXE. Stwierdzono, z wykorzystaniem narzędzi statystycznych, że ze względu na stężenie metali, punkty poboru próbek można podzielić na dwie grupy: leżące poza dawnym nurtem rzeki Raby (niższe stężenia metali ciężkich) oraz usytuowane w dawnym nurcie rzeki (wyższe stężenia). Odpowiada to zmieniającym się właściwościom sorpcyjnym osadów, zależnym m.in. od uziarnienia, składu chemicznego i mineralnego oraz zawartości materii organicznej. Zastosowanie metody PIXE umożliwiło wykonanie wielopierwiastkowej analizy składu bez wstępnej procedury przygotowania próbek, z wystarczającą czułością oznaczeń, lecz mniejszą precyzją niż metoda ASA. Metody te mogą być komplementarne z punktu widzenia potrzeb analiz środowiskowych.
Sediments constitute important part of water systems, accumulating mineral compounds, such as heavy metals. Dobczyce Reservoir, being the main drinking water source for the city of Krakow, is important from the economical point of view. In the present research, analysis of elemental composition of sediment samples (upper 10 cm layer) in 17 sampling points was performed. It enabled us to analyse distribution of analysis of elements in Dobczyce Reservoir and to assess what factors influenced that distribution. The analysis was carried out by means of two instrumental methods, namely PIXE and ASA. Based on the statistical analysis of the results, it was found that all the sampling points could be divided into two groups – one situated out of the Raba river current (characterized by lower concentration of elements) and the other along the river current (higher concentration of elements). Such a division results from the differences in chemical and mineralogical composition of sediments as well as from their organic matter content and physical properties. The use of PIXE method makes it possible to analyze sediments in a multielemental mode without sample pretreatment, obtaining satisfactory sensitivity but less precision than with the use of AAS method. Both methods could be considered as complementary in environmental analysis.
Źródło:
Journal of Elementology; 2006, 11, 3
1644-2296
Pojawia się w:
Journal of Elementology
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The degrading effect of agrotechnical measures on the reaction and chemical properties of soil
Degradujacy wplyw intensywnych zabiegow agrotechnicznych na odczyn i wlasciwosci chemiczne gleb
Autorzy:
Domzal, H
Wojcikowska-Kapusta, A
Pranagal, J
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/809664.pdf
Data publikacji:
1994
Wydawca:
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
Tematy:
zabiegi agrotechniczne
zasobnosc gleb
pojemnosc sorpcyjna
gleby brunatne
Wyzyna Lubelska
degradacja gleb
odczyn gleby
Opis:
Brown soils formed from silt loess-like formation occurring in the Lublin Upland were examined. It was attempted to evaluate the effect of various agrotechnical measures on the chemical degradation of soil (reaction, sorptive capacity as well as available P₂O₅, K₂O and Mg content) in the objects which had been agriculturally utilized for many years. The high NPK fertilization without liming combined with intensive plant protection caused distinct drop of reaction and the deterioration of sorptive capacity. Especially strong chemical degradation was noted in the soil of herbicide fallow strips both in fertilized and non-fertilized objects.
Badaniami objęto gleby brunatne wytworzone z utworów pyłowych, lessopodobnych występujących na Wyżynie Lubelskiej. W pracy podjęto próbę oceny wpływu różnorodnych zabiegów agrotechnicznych na degradację chemiczną gleb (odczyn, pojemność sorpcyjna oraz zasobność w przyswajalny P₂O₅, K₂O i Mg) na obiektach użytkowanych rolniczo przez wiele lat. Wysokie nawożenie NPK bez wapnowania, połączone z intensywną ochroną roślin powodowało wyraźny spadek odczynu i pogorszenie zdolności sorpcyjnych. Szczególnie silną degradację chemiczną stwierdzono w glebie pasów herbicydowych i to zarówno na obiektach nawożonych, jak i nienawożonych.
Źródło:
Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych; 1994, 413; 99-103
0084-5477
Pojawia się w:
Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The impact of the degree of coalification on the sorption capacity of coals from the Zofiówka Monocline
Wpływ stopnia uwęglenia na pojemność sorpcyjną węgli z rejonu Monokliny Zofiówki
Autorzy:
Godyń, K.
Dutka, B.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/219595.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
węgiel
metan
refleksyjność witrynitu
pojemność sorpcyjna
Górnośląskie Zagłębie Węglowe
coal
methane
vitrinite reflectance
sorption capacity
Upper Silesian Coal Basin
Opis:
The evaluation of threats connected with the presence of methane in coal seams is based on our knowledge of the total content of this gas in coal. The most important parameter determining the potential of coal seams to accumulate methane is the sorption capacity of coal a. It is heavily influenced by the degree of coalification of the coal substance, determined by the vitrinite reflectance R0 or the content of volatile matter Vdaf. The relationship between the degree of coalification and the sorption capacity in the area of the Upper Silesian Coal Basin (USCB) has not been thoroughly investigated, which is due to the zonation of methane accumulation in this area and the considerable changeability of methane content in various localities of the Basin. Understanding this relationship call for in-depth investigation, especially since it depends on the analyzed reflectance range. The present work attempts to explain the reasons for which the sorption capacity changes along with the degree of coalification in the area of Jastrzębie (the Zofiówka Monocline). The relationship between parameters R0 and Vdaf was investigated. The authors also analyzed changes of the maceral composition, real density and the micropore volume. Furthermore, coalification-dependent changes in the sorption capacity of the investigated coal seams were identified. The conducted analyses have indicated a significant role of petrographic factors in relation to the accumulation properties of the seams located in the investigated area of USCB.
Ocena zagrożeń związanych z obecnością metanu w pokładach węgla opiera się na wiedzy o całkowitej zawartości tego gazu w węglu. Pojemność sorpcyjna węgla a jest najistotniejszym parametrem określającym potencjał akumulacyjny pokładów. Istotny wpływ na pojemność sorpcyjną ma stopień uwęglenia substancji węglowej określany przez współczynnik refleksyjności witrynitu R0 lub zawartość części lotnych V daf. Relacja pomiędzy stopniem uwęglenia i pojemnością sorpcyjną na obszarze Górnośląskiego Zagłębia Węglowego nie jest gruntownie rozpoznana, ze względu na strefowość nagromadzeń metanu na tym obszarze oraz znaczną zmienność jego zawartości w różnych rejonach Zagłębia. Relacja pomiędzy rozpatrywanymi parametrami zmienia się w zależności od analizowanego zakresu refleksyjności. Celem niniejszej pracy jest próba wyjaśnienia przyczyn zmienności pojemności sorpcyjnej z uwęgleniem na przykładzie węgli z rejonu Jastrzębia (Monoklina Zofiówki). Prześledzono relację parametru R0 w stosunku do V daf. Przeanalizowano zmiany takich parametrów węgla jak skład macerałowy, gęstość rzeczywista oraz objętość mikroporów ze wzrostem stopnia uwęglenia pokładów. Określono zmiany zdolności sorpcyjnej badanych pokładów z uwęgleniem. W rezultacie przeprowadzonych analiz wskazano na znaczącą rolę czynników petrograficznych w odniesieniu do właściwości akumulacyjnych pokładów badanego rejonu GZW.
Źródło:
Archives of Mining Sciences; 2018, 63, 3; 727-746
0860-7001
Pojawia się w:
Archives of Mining Sciences
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ocena zależności pomiędzy pęcznieniem swobodnym, ciśnieniem pęcznienia a powierzchnią właściwą wybranych gruntów ilastych
The estimation of relations between free swelling, swelling pressure and specific surface area of selected clayey soils
Autorzy:
Koszela-Marek, E.
Stróżyk, J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/171393.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Poltegor-Instytut Instytut Górnictwa Odkrywkowego
Tematy:
ciśnienie pęcznienia
pęcznienie swobodne
powierzchnia właściwa
pojemność sorpcyjna

swelling pressure
free swelling
specific surface area
methylene blue value
clay
Opis:
W pracy przeprowadzono ocenę zależności wybranych parametrów ekspansywności gruntów ilastych. Wykazano wyraźną zależność wartości pęcznienia swobodnego od parametrów, takich jak powierzchnia właściwa, pojemność sorpcyjna (MBC) oraz wilgotność gruntu w stanie powietrzno-suchym. Na tej podstawie stwierdzono, że głównym czynnikiem powodującym pęcznienie badanych gruntów jest zawartość pęczniejących minerałów ilastych w frakcji iłowej. Wyniki laboratoryjne badanych prób iłów nie wykazały zależności pomiędzy wartościami ciśnienia pęcznienia, a wartościami pęcznienia swobodnego oraz powierzchnią właściwą i pozostałymi parametrami. Stwierdzono, że główną przyczyną braku korelacji tych czynników może być silne skonsolidowanie i zagęszczenie prób iłów.
The paper presents estimation of the relation between selected swell parameters of clayey soils. The clear correlation of free swelling and parameters such as specific surface area, methylene blue value, water content of air-dry soil was demonstrated. On this basis, it was found that the main factor behind the swelling of tested soils is contents of swelling clay minerals in the clay fraction. Results of laboratory tests of the clay samples showed no relationship between swelling pressure values, free swelling and specific surface area, as well as other parameters. It was found that, the main reason for the absence of correlation of these factors may be high consolidation and compaction of clay samples.
Źródło:
Górnictwo Odkrywkowe; 2013, 54, 1; 46-51
0043-2075
Pojawia się w:
Górnictwo Odkrywkowe
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Laboratoryjne określenie zależności między ciśnieniem hydrostatycznym wywieranym na próbkę węgla, a wybranymi parametrami opisującymi sorpcję gazu
Laboratory studies to determine the relationship between hydrostatic pressure exerted on the coal sample and the selected parameters describing sorption of gas
Autorzy:
Dutka, B.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/166185.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Górnictwa
Tematy:
pojemność sorpcyjna węgla
pęcznienie sorpcyjne
ditlenek węgla
metan
ciśnienie hydrostatyczne
sorption capacity
sorption-induced swelling
carbon dioxide
methane
hydrostatic pressure
Opis:
Praca zawiera podsumowanie stanu wiedzy oraz doświadczeń w zakresie badania wpływu obciążenia na właściwości sorpcyjne węgla. Zagadnienie to stanowi istotny element uzupełniający opis układu węgiel-gaz, jednakże z powodu trudności metrologicznych pojawiających się w trakcie eksperymentów laboratoryjnych, jak dotąd nie jest w pełni rozpoznane. Podjęto próby znalezienia zależności pomiędzy parametrami opisującymi sorpcję gazu na węglu a obciążeniem. Do tego celu zaprojektowano i wykonano aparaturę badawczą służącą do wyznaczania parametrów sorpcyjnych węgli, w której ciśnienie hydrostatyczne obciążające próbkę utożsamiano z obciążeniem wywieranym przez nadkład skalny na pokład węglowy. Mając na uwadze odmienną naturę gazów kopalnianych (metan, ditlenek węgla), podejmowano próby wyznaczania parametrów sorpcyjnych węgli w stanie obciążenia hydrostatycznego. Sposób pomiaru sorpcji pod obciążeniem okazał się skomplikowany, a mierzone zmiany parametrów sorpcyjnych niekiedy bardzo małe. W pracy porównano wpływ obciążenia na pojemność sorpcyjną węgli różniących się stopniem uwęglenia.
This paper presents a summary of the state of knowledge and experience in the field of study of the impact of external load on the sorption properties of coal. The issue is an important element of complementary description of a coal-gas system, however, due to the metrological difficulties arising in the course of laboratory experiments, so far not fully recognized. Attempts have been made to find relations between the parameters describing gas sorption on coal and external load. For this purpose, the research equipment was designed and manufactured to determine the sorption parameters of coals. The hydrostatic pressure applied to coal sample was identified with the load exerted on the coal seam by overburden rocks. Taking into account the different nature of mine gases (methane, carbon dioxide) attempts have been made to determine the sorption parameters under hydrostatic pressure. Sorption measurements under load conditions proved to be complicated, and also, changes in the measured parameters were sometimes exceptionally small. This paper compares the hydrostatic pressure effect on the sorption capacity of coals differing in the degree of coalification.
Źródło:
Przegląd Górniczy; 2015, 71, 11; 2-7
0033-216X
Pojawia się w:
Przegląd Górniczy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wykorzystanie haloizytu i zeolitu syntetycznego w sorpcji metali ciężkich
The use of halloysite and synthetic zeolite in heavy metals sorption
Autorzy:
Skawińska, A.
Owsiak, Z.
Baran, T.
Hernik, K.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/392294.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Sieć Badawcza Łukasiewicz - Instytut Ceramiki i Materiałów Budowlanych
Tematy:
zeolit syntetyczny
haloizyt
modyfikacja
metal ciężki
sorpcja metali ciężkich
pojemność sorpcyjna
synthetic zeolite
halloysite
modification
heavy metal
heavy metal sorption
sorption capacity
Opis:
W artykule przedstawiono wyniki badań zeolitu typu A otrzymanego z haloizytu. Na podstawie rentgenowskiej analizy dyfraktometrycznej (XRD) i zmian mikrostruktury po poddaniu haloizytu działaniu NaOH stwierdzono zeolit 4Å. W artykule porównano pojemność sorpcyjną haloizytu oraz zeolitu syntetycznego. Do badań wykorzystano wodne roztwory soli [Pb(NO3)2; Zn(NO3)2; Cr(NO3)3 · 9H2O] o stężeniu 15 mM/dm3. Na podstawie otrzymanych wyników badań stwierdzono, że haloizyt charakteryzuje się pięciokrotnie niższą pojemnością sorpcyjną w porównaniu do zeolitu 4Å w odniesieniu do kationów cynku oraz ołowiu. Analiza składu chemicznego w punkcie (EDS) potwierdziła obecność metali ciężkich w haloizycie oraz zeolicie syntetycznym.
The paper presents studies results of zeolites 4Å obtained from halloysite. The presence of zeolite 4Å was confirmed by X-ray diffraction analysis (XRD) and microstructure changes after activation of halloysite by NaOH. Halloysite and synthetic zeolite sorption capacities properties were compared in the paper. Water solutions of salts [Pb(NO3)2; Zn(NO3)2; Cr(NO3)3 · 9H2O] in concentration of 15 mM/dm3 were used in studies. Based on obtained results, it was stated that halloysite has 5-fold lower sorption capacity compared to zeolite 4Å for zinc and lead cations. X-ray microanalysis in point (EDS) confirmed heavy metals presence in halloysite and synthetic zeolite.
Źródło:
Prace Instytutu Ceramiki i Materiałów Budowlanych; 2017, R. 10, nr 30, 30; 117-126
1899-3230
Pojawia się w:
Prace Instytutu Ceramiki i Materiałów Budowlanych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The influence of selected soil parameters on the mobility of heavy metals in soils
Wpływ wybranych parametrów gleby na mobilność metali ciężkich
Autorzy:
Fijałkowski, K.
Kacprzak, M.
Grobelak, A.
Placek, A.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/297176.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Politechnika Częstochowska. Wydawnictwo Politechniki Częstochowskiej
Tematy:
metale ciężkie
zanieczyszczenie gleby
biodostępność metali ciężkich
skład granulometryczny
forma występowania kationów
wartość pH
pojemność sorpcyjna
makroelementy
mikroelementy
potencjał oksydacyjno-redukcyjny
działalność mikroorganizmów
oporność gleby
heavy metal
soil contamination
bioavailability heavy metals
granulometric composition
occurrence and form of cations
pH value
sorption capacity
macronutrients
micronutrients
oxidation-reduction potential
activity of microorganisms
resistance of the soil
Opis:
The activity of zinc-lead industry has a very negative impact on the environment, mainly because of the accumulation of post-mining and metallurgical waste, which in the long term leads to an adverse transformation of natural environment due to migration of dust and metals to soils, surface waters and groundwater. Metals and their compounds present in the soil fractions vary in the degree of mobility. Their bioavailability is regulated by physical, chemical and biological processes and interactions between them. The method of binding heavy metals, and hence their bioavailability, depends on several soil properties, which include: granulometric composition, organic matter content, occurrence and form of cations, pH value, sorption capacity, content of macro and micronutrients, oxidation-reduction potential, activity of microorganisms, bioavailability for plants and animals, resistance of the soil. Mechanical composition of soil is one of the important factors determining the extent of soil contamination with heavy metals and their content in plant tissues. Heavy soils, as compared to light soils, due to large amounts of suspended fraction, have a greater ability to retain metallic elements. On the other hand, light soil does not have such ability of sorption. At a comparable state of heavy metal pollution, it may contain metals in dissolved form, easily available for plants. All soils with high sorption capacity for cations, i.e. land containing a large amount of clay minerals, have the ability to accumulate metallic elements. Increasing the amount of organic matter in the soil, helps to minimize the absorption of heavy metals by plants. Land rich in organic matter actively retains metallic elements. Forms of occurrence of heavy metals in soil significantly affect their mobility. The most mobile elements include the Cd, Zn and Mo, while the least mobile are Cr, Ni and Pb. Soil pH is considered one of the most important factors determining the concentration of metals in the soil solution, their mobility and availability to plants. The increase of hydrogen ion concentration affects the mobilisation intensity of heavy metals. In highly acidic soils, the mobility of metallic elements is much higher than in soils with neutral and alkaline reaction. The potential of oxidation - reduction of soil significantly determines participation in the form of a mobile element, which can enter the biological cycle, in relation to the total element content. Lack of oxygen in the soil causes start-up and increase the mobility of the large part of heavy metals. Each plant needs for growth and development the appropriate amounts of mineral salts, i.e. macronutrients and micronutrients. Plants draw heavy metals from the soil in a similar way as the macronutrients and micronutrients through the root system. The rate of uptake by the roots of metallic elements depends on the chemical form in which they appear in the soil. Insufficient amount of micronutrients in the soil often results in excessive accumulation of several heavy metals in plants. Properly balanced and well chosen level of nutrients in the soil, ensures high yields with a low content of heavy metals. Stress caused by an excess of heavy metals is the beginning of disturbances in the metabolism of plants and can lead to disturbances in the collection, transport and assimilation of macro-and micronutrients. Metallic elements accumulated in the soil inhibit the growth of microorganisms that inhabit it, leading to a distortion of their basic life functions, and especially the processes of decomposition and transformation of organic matter. Microorganism activity in ryzosphere is also a major determinant of growth of the plant and its resistance to pathogens. Soil contamination processes are constant, but compared to other elements of the environment, they are the most capable to defend themselves, acting as a buffer for pollutants. Resistance to contamination, regarding the pressure of degrading factors, land owes to its physical, chemical and biological properties. Resistance of soil is biochemical, because it results from the ability of plants to absorb and neutralize chemically active pollutants.
Działalność zakładów przemysłu cynkowo-ołowiowego bardzo negatywnie wpływa na środowisko przyrodnicze, co prowadzi do jego niekorzystnego przekształcenia na skutek pylenia i migracji metali do gleb oraz wód powierzchniowych i gruntowych. Metale oraz ich wiązki obecne we frakcjach glebowych charakteryzują się różnym stopniem mobilności. Sposób wiązania metali ciężkich, a tym samym ich biodostępność zależy od wielu właściwości gleby, do których zaliczyć można: skład granulometryczny, zawartość materii organicznej, formę występowania kationów, wartość pH, pojemność sorpcyjną, zawartość makro- i mikroelementów, potencjał oksydacyjno-redukcyjny, działalność mikroorganizmów, biodostępność dla roślin i zwierząt, oporność gleby. Skład mechaniczny gleby jest jednym z istotnych czynników decydujących o stopniu zanieczyszczenia gruntu metalami ciężkimi oraz ich zawartości w tkankach roślin. Gleby ciężkie, w porównaniu do gleb lekkich, za sprawą dużych ilości części spławianych posiadają większe zdolności zatrzymywania pierwiastków metalicznych. Natomiast gleby lekkie, nie posiadając takich zdolności do sorbowania metali ciężkich, przy porównywalnym stanie zanieczyszczeń mogą zawierać metale w formie rozpuszczonej, czyli łatwo dostępnej dla roślin. Wszystkie gleby charakteryzujące się wysoką pojemnością sorpcyjną w stosunku do kationów, czyli grunty zawierające dużą ilość minerałów ilastych, wykazują zdolność akumulacji pierwiastków metalicznych. Zwiększenie ilości materii organicznej w glebie sprzyja zminimalizowaniu pobierania metali ciężkich przez rośliny. Grunt bogaty w substancję organiczną aktywnie zatrzymuje pierwiastki metaliczne. Formy występowania metali ciężkich w glebie w znacznym stopniu wpływają na ich mobilność. Do najbardziej mobilnych pierwiastków zaliczyć można Cd, Zn i Mo, natomiast do najmniej ruchliwych należą Cr, Ni i Pb. Wartość pH gleby uważana jest za jeden z najważniejszych czynników decydujących o stężeniu metali w roztworze glebowym, ich ruchliwości oraz dostępności dla roślin. Wzrost stężenia jonów wodorowych ma wpływ na intensywność uruchamiania metali ciężkich. W glebach silnie zakwaszonych mobilność pierwiastków metalicznych jest znacznie wyższa niż w glebach o odczynie obojętnym i zasadowym. Potencjał oksydacyjno-redukcyjny gleby w istotny sposób warunkuje udział danego pierwiastka w formie mobilnej, w której może wejść w obieg biologiczny, w stosunku do całkowitej zawartości pierwiastka. Niedostatek tlenu w gruncie wywołuje uruchomienie oraz wzrost mobilności znacznej ilości metali ciężkich. Każda roślina potrzebuje do wzrostu i rozwoju odpowiednich ilości soli mineralnych, czyli makroelementów i mikroelementów. Rośliny pobierają z gruntu metale ciężkie w podobny sposób jak makroskładniki i mikroskładniki za pomocą systemu korzeniowego. Szybkość pobierania przez korzenie pierwiastków metalicznych uzależniona jest od postaci chemicznej, w jakiej występują w glebie. Niedostateczna ilość mikroelementów w gruncie powoduje często nadmierną akumulację wielu metali ciężkich w roślinach. Zrównoważony oraz właściwie dobrany poziom składników pokarmowych w glebie zapewnia uzyskanie wysokich plonów o niskiej zawartości metali ciężkich. Stres spowodowany nadmiarem metali ciężkich jest początkiem zakłóceń w metabolizmie roślin i może prowadzić do zaburzeń w pobieraniu, transporcie i asymilacji makro- i mikroskładników. Pierwiastki metaliczne nagromadzone w glebie hamują rozwój mikroorganizmów, które ją zasiedlają, prowadząc do zakłócenia ich podstawowych funkcji życiowych, a zwłaszcza procesów związanych z rozkładem i przemianą substancji organicznej. Aktywność mikroorganizmów ryzosfery stanowi także główny czynnik warunkujący wzrost samej rośliny oraz jej odporność na patogeny. Gleby stale ulegają procesom zanieczyszczenia, jednak ze wszystkich elementów środowiska są w stanie najskuteczniej bronić się, stanowiąc pewien bufor dla zanieczyszczeń. Odporność na skażenie, wobec presji czynników degradujących, grunt zawdzięcza swoim właściwościom fizycznym, chemicznym i biologicznym. Odporność gleb ma charakter biochemiczny, gdyż wynika ze zdolności roślin do pochłaniania i neutralizacji ładunków zanieczyszczeń chemicznie aktywnych.
Źródło:
Inżynieria i Ochrona Środowiska; 2012, 15, 1; 81-92
1505-3695
2391-7253
Pojawia się w:
Inżynieria i Ochrona Środowiska
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
    Wyświetlanie 1-14 z 14

    Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies