Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

Wyszukujesz frazę "Grajewski, S.M." wg kryterium: Autor


Tytuł:
Wieloletnia zmienność pożarów lasów w wybranych 28 krajach Europy, Kanadzie i USA
Long-Term Variability of Forest Fires in Selected 28 European Countries, Canada and the USA
Autorzy:
Grajewski, S. M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/373405.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Centrum Naukowo-Badawcze Ochrony Przeciwpożarowej im. Józefa Tuliszkowskiego
Tematy:
pożary lasów
liczba pożarów lasów
spalona powierzchnia leśna
trendy
zabezpieczenie przeciwpożarowe lasów
forest fires
number of forest fires
burnt forest area
trends
forest fire protection
Opis:
Cel: Zasadniczym celem artykułu jest określenie wieloletniej zmienności liczby pożarów lasów i spalonej powierzchni leśnej w wybranych 28 krajach Europy, Kanadzie i USA oraz ocena skuteczności systemów zabezpieczenia przeciwpożarowego lasów w tych państwach. Celem dodatkowym jest wydzielenie grup krajów podobnych pod względem występowania pożarów lasów oraz skuteczności działania systemów zabezpieczenia przeciwpożarowego obszarów leśnych. Wprowadzenie: Pożary lasów skutkują nie tylko wymiernymi stratami gospodarczymi, ale najczęściej powodują również poważne zmiany w ekosystemach leśnych. Tym samym przyczyniają się do pogarszania jakości życia społeczeństw. Pożarami zagrożonych jest na świecie około 40% powierzchni lasów, a w Europie ponad 60%. Dodatkowo ze względu na ocieplanie klimatu, spadek wielkości opadów atmosferycznych i wydłużanie się okresów bezdeszczowych prognozuje się, że zagrożenie pożarowe lasów będzie wzrastać, co przełoży się nie tylko na większą liczbę pożarów, ale sprzyjać będzie ich intensywnemu rozprzestrzenianiu. W tym kontekście prowadzenie na bieżąco analiz pożarów lasów nabiera szczególnego znaczenia. Metodologia: Analizie poddano dane o liczbie pożarów lasów, spalonej powierzchni leśnej i średniej powierzchni pojedynczego pożaru dla 28 krajów europejskich, Kanady i USA. Liczbę pożarów i spaloną powierzchnię odniesiono do powierzchni lasów w poszczególnych krajach, dokonując przeliczenia wartości tych charakterystyk na 1000 ha powierzchni leśnej danego państwa. Dla będących w dyspozycji różnej długości serii danych dokonano oceny trendów za pomocą nieparametrycznego testu Manna-Kendalla. Do grupowania krajów pod względem występowania pożarów lasów oraz skuteczności systemów zabezpieczenia pożarowego obszarów leśnych w latach 1990–2015 wykorzystano hierarchiczną metodę analizy skupień z zastosowaniem euklidesowej miary odległości i metody aglomeracji Warda. Wnioski: Przeprowadzone dla 30 krajów badania generalnie nie potwierdziły poglądów niektórych badaczy dotyczących możliwości zwiększania się liczby pożarów lasów czy też rozmiaru spalonych powierzchni leśnych w konsekwencji zmian ziemskiego klimatu. Niemniej dla niektórych państw odnotowano potwierdzone statystycznie niepokojące tendencje wzrostowe tych cech. Najniższa wartość średniej powierzchni pożaru lasu charakteryzuje Czechy, Finlandię, Niemcy, Austrię, Szwecję, Litwę, Łotwę, Polskę i Ukrainę. Uprawnia to do stwierdzenia, że w krajach tych skuteczność przeciwpożarowego zabezpieczenia obszarów leśnych jest najwyższa. Pod względem liczby pożarów i spalonej powierzchni leśnej Polska tworzy wspólną grupę z Węgrami, Turcją, Francją i Bułgarią. Hierarchiczna analiza skupień z użyciem wskaźników liniowego tempa zmian dla liczby pożarów, spalonej powierzchni i dla średniej powierzchni pożaru (wartości Sen’s slope) oraz średniej powierzchni pożaru lasu skupia Polskę z Łotwą, Słowacją, Ukrainą i Białorusią obok Finlandii, Czech, Litwy, Niemiec, Szwecji i Austrii.
Aim: The primary aim of this paper was to determine long-term variability in the number of forest fires and burnt forest area in selected 28 European countries, Canada and the USA and to assess the effectiveness of fire protection systems in the forests of those countries. The secondary aim was to identify similarities between the analysed countries in terms of the incidence of forest fires and the effectiveness of forest fire protection systems. Introduction: Forest fires not only cause tangible economic losses, but they also typically result in serious changes in forest ecosystems. By affecting fauna, flora and the air, among other things, they simultaneously contribute to a deterioration of living conditions. Worldwide approx. 40% forested areas are at risk of forest fires, while in Europe it is over 60%. Additionally, due to climate change, decreasing precipitation and prolonged periods with no rainfall it is forecast that fire hazard in forests is going to increase, which will not only be manifested in a greater number of fires, but will also contribute to their intensive spreading. In this context, it is crucial to conduct analyses of forest fires. Methodology: Analyses were conducted on data concerning the number of forest fires, burnt forest areas and the mean area of a single fire in 28 European countries, Canada and the USA. The number of fires and the burnt area were compared to the total forested areas in individual countries by converting the values of these characteristics per 1000 ha forested area in a given country. Trends for the available varying lengths of data series were determined using the non-parametric Mann-Kendall test. Countries were clustered in terms of the incidence of forest fires and the effectiveness of fire protection systems in the years 1990-2015 using the hierarchical method of cluster analysis based on Euclidean distances and the Ward agglomeration method. Conclusions: Generally, the analyses conducted in the above-mentioned 30 countries did not confirm forecasts on the increasing numbers of forest fires or burnt forest areas, which may be explained e.g. by the consequences of climate change. Nevertheless, in some countries statistically disturbing trends were observed for these characteristics. The lowest mean forest fire areas were recorded for the Czech Republic, Finland, Germany, Austria, Sweden, Lithuania, Latvia, Poland and Ukraine, which indicates that those countries had the highest effectiveness of forest fire protection measures. In terms of the number of fires and burnt forested area Poland is clustered with Hungary, Turkey, France and Bulgaria. Hierarchical cluster analysis using linear indices for changes in the number of forest fires, burnt area and mean fire area (Sen’s slope) as well as mean forest fire area clustered Poland with Latvia, Slovakia, Ukraine and Belarus next to Finland, the Czech Republic, Lithuania, Germany, Sweden and Austria.
Źródło:
Bezpieczeństwo i Technika Pożarnicza; 2017, 47, 3; 46-61
1895-8443
Pojawia się w:
Bezpieczeństwo i Technika Pożarnicza
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Influence of pavement moisture content on the load-bearing capacity of forest road
Autorzy:
Grajewski, S. M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/100971.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Stowarzyszenie Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich PAN
Tematy:
light weight deflectometer
LWD
static load-bearing test
VSS
very low-volume roads
Opis:
The aim of the study was to analyse the interaction between pavement moisture content and load-bearing capacity of an unpaved forest road. The selected experimental road sector was divided into three sections (A, B and C), which were flooded with three different amounts of water 10 mm (section A), 20 mm (section B) and 30 mm (section C), compared with the intense rainfall. Three series of tests were conducted at each section: prior to flooding (1st day of measurements), during the first 24 hours after flooding (2nd day) and during the next 24 hours after flooding (3rd day of measurements). Moisture content of structural layers of the road (surface course, base course and subbase course) were determined and the measurements using a light weight deflectometer (Evd, s/v) and a static plate (E1 , E2 , Io ) were conducted. Recorded averaged results clearly indicate a negative effect of an increase in pavement layers moisture content (e.g. resulting from heavy rainfall) on the forest road carrying capacity and on compaction parameters of its layers. On the third day of the measurements a decrease in the analysed modulus, on average between 16% (E2 ) and 25% (Evd) was observed, but a decrease in compaction by 16% (s/v) and 4% (Io).
Źródło:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich; 2016, IV/2; 1451-1462
1732-5587
Pojawia się w:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Effectiveness of forest fire security systems in Poland
Autorzy:
Grajewski, S. M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/101173.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Stowarzyszenie Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich PAN
Tematy:
forest fire
forest fire risk
forest fire protection
forest fire security
State Forests National Forest Holding
Opis:
It has been estimated that over 80% of forest areas in Poland is threatened with fire. Due to the number of fires and burned area, Poland is counted to the group of European countries where fires break out the most frequently. On average, each year and mostly because of human activity, almost 8.5 thousand fires break out resulting in over 7 thousand ha of burned forest area. Many scientists forecast that the climate warming, decline in precipitation amount and prolonging rainless periods will enhance fire risk in forests, which will translate itself not only into an increase in the number of fires, but also will favour their intensive spreading. The aim of presented paper is estimating the operational efficiency of the fire protection system in Polish forests and the effectiveness of fire extinguishing actions in forests, but also recognition of the effect of the forest area management type on fire statistics. Following data series were investigated: of the number of fires, the burned forest area and average fire area for the years 1990-2016 for the forests under the management of the State Forests National Forest Holding (State Forests NFH) and other managements. Determined trends were analysed by means of Mann-Kendall non-parametric test. A mean area of forest fire was assumed as the main measure of forest fire protection system effectiveness. The area was compared with the other European countries, Canada and the USA. Despite a lack of a tendency for decreasing number of fires in Poland, which is noted in Europe, taking into account a low value and a statistically significant downward trend for average fire area, forest protection and the effectiveness of extinguishing actions in Polish forests should be regarded as very good. The exception are forests remaining beyond the management of the State Forests NFH, where the upward trend for the number of forest fires is alarming.
Źródło:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich; 2017, IV/2; 1563-1576
1732-5587
Pojawia się w:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wpływ efektu brzegowego drogi na cechy drzewostanów sosnowych Puszczy Noteckiej
Edge-effect of the road on the Scots pine stands characteristics in the Notecka Forest
Autorzy:
Grajewski, S.M.
Mizera, P.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/989417.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Polskie Towarzystwo Leśne
Tematy:
lesnictwo
Puszcza Notecka
drogi publiczne
drogi o malym natezeniu ruchu
oddzialywanie na srodowisko
efekt brzegowy
drzewostany sosnowe
cechy taksacyjne
zasobnosc drzewostanu
miazszosc drzew
road−edge effect
diameter at breast height
growing stock
forest stand value
very low−volume roads
Opis:
The development of the transportation network brings both benefits and threats. Much attention is paid to soil contamination with trace elements, difficulties in animal migration, noise propagation or synanthropisation of the vegetation cover. This paper deals with the effect of provincial road No. 150 on inventory characteristics of neighboring Scots pine stands in the Notecka Forest (western Poland) – one of the larger forest complexes in Europe. Twelve rectangular experimental sites were established perpendicular to the road axis, called belt transects. Each transect consisted of 3−4 plots located at different distances from the pavement edge (fig.). Measurements and estimations were recorded for the plots. Values from all belt transects were approximated within plots at the same distance from the road and then compared using statistical methods. Observations were conducted in Scots pine stands growing on fresh coniferous forest (Bśw) and fresh mixed coniferous forest (BMśw) sites. Reduced stand density that resulted in decreased basal area, volume and growth rates were observed in the immediate vicinity of the road compared to the forest interior. Individual trees were thicker, but more often burdened with defects decreasing timber value. Any considerable effect of the road on tree height wasn't observed. The above mentioned changes were more evident in poorer habitat conditions, while the location in relation to the road had no significant effect. Modified lighting conditions are probably the main cause of these changes. At the edge of Scots pine stands in the Notecka Forest, a unique ecotone has formed under the influence of the provincial road.
Źródło:
Sylwan; 2016, 160, 11; 915-922
0039-7660
Pojawia się w:
Sylwan
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Efekt brzegowy drogi a występowanie krzewinek z rodziny Ericaceae i zmienność pH gleb w Puszczy Noteckiej
The dependence of the road edge effect on the dwarf shrubs occurrence from the Ericaceae family and variability of pH soils in the Puszcza Notecka Forest
Autorzy:
Mizera, P.
Grajewski, S. M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/101628.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Stowarzyszenie Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich PAN
Tematy:
bór sosnowy
wrzosowate
Calluna vulgaris
Vaccinium myrtillus
Vaccinium vitis-idaea
pine forest
low-volume road
Opis:
W dotychczasowych badaniach wiele uwagi poświęcano wpływowi ciągów komunikacyjnych m.in. na zanieczyszczenie gleb metalami ciężkimi, utrudnioną migrację zwierząt, hałas czy synantropizację szaty roślinnej. W niniejszej pracy zbadano oddziaływanie drogi o bardzo małym natężeniu ruchu na roślinność zielną, a w szczególności na występowanie 3 gatunków roślin z rodziny wrzosowatych: wrzosu zwyczajnego, borówki czarnej i borówki brusznicy, oraz zmienność pH gleb. Obserwacje prowadzono w drzewostanach sosnowych w siedlisku boru świeżego i boru mieszanego świeżego na terenie Puszczy Noteckiej. Założono dwanaście prostopadłych do osi drogi prostokątnych powierzchni doświadczalnych – transektów. Na każdym z nich wyznaczono 3-4 działki badawcze zlokalizowane w różnej odległości od krawędzi jezdni. Na działkach przeprowadzono obserwacje roślinności i pomiary pH gleb. Uzyskane z transektów wyniki uśredniono w obrębie działek ulokowanych w tej samej odległości od drogi i porównano z innymi stosując metody statystyczne. Przy drodze próchnica leśna okazała się istotnie mniej kwaśna niż w głębi drzewostanu, obficiej występowała roślinność zielna, w tym wrzos zwyczajny, rzadziej natomiast pojawiały się borówka czarna i brusznica, których to częstość występowania istotnie rosła wraz ze zwiększaniem odległości od drogi.
The development of the transportation network brings both benefits and threats. Much attention is paid to soil contamination with trace elements, difficulties in animal migration, noise propagation or synanthropisation of the vegetation cover. This paper deals with the effect of provincial very low-volume road No. 150 on the herbaceous vegetation cover, especially on the occurrence of 3 species of the heather family: Calluna vulgaris, Vaccinium myrtillus and V. vitis-idaea. Observations were conducted in pine stands in fresh coniferous forest and fresh mixed coniferous forest sites in the Puszcza Notecka Forest, Poland - one of the larger forest complexes in Europe. Twelve rectangular experimental sites were established perpendicular to the road axis, called belt transects. Each of them consisted of 3-4 plots located at different distances from the pavement edge. Measurements and estimations of herbaceous vegetation cover and pH soils were recorded for the each plots. Values from all belt transects were approximated within plots at the same distance from the road and then compared using statistical methods. By the road humus was a less acidic than in the depth of the tree stand, there was more abundant herbaceous vegetation, including Calluna vulgaris, but rarely appeared Vaccinium myrtillus and V. vitis-idaea whose incidence is increased with increasing distance from the road edge.
Źródło:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich; 2016, III/2; 867-881
1732-5587
Pojawia się w:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Kolizje szlaków migracyjnych płazów z infrastrukturą komunikacyjną Poznania
Collisions amphibian migration routes of Poznan communication infrastructure
Autorzy:
Kaluza, M.
Kaminski, B.
Grajewski, S.M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/791671.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Wyższa Szkoła Zarządzania Środowiskiem w Tucholi
Tematy:
migracje zwierzat
plazy
szlaki migracji
miasta
Poznan
infrastruktura komunikacyjna
smiertelnosc zwierzat
zagrozenia zwierzat
kolizje
animal migration
migration route
collision
amphibian
animal threat
animal mortality
Poznan city
communication infrastructure
Opis:
W niniejszej pracy podjęto zagadnienie śmiertelności płazów na ciągach komunikacyjnych miasta Poznania. Badaniami objęto dziewięć uprzednio wytypowanych nowych miejsc potencjalnych kolizji szlaków migracji tych zwierząt z drogami. Na podstawie wyników badań terenowych ustalono miejsca zimowania i rozrodu płazów, wskazano kierunki ich migracji oraz określono przyczyny uniemożliwiające lub ograniczające migrację do miejsc rozrodu. Podczas migracji wiosennej wypadki śmiertelności wśród płazów stwierdzono na trzech spośród dziewięciu analizowanych obiektów, przy czym największą liczbę ginących osobników zarejestrowano na stanowisku numer dwa (około 900 przypadków z gatunków ropucha szara Bufo bufo L. i żaba trawna Rana temporaria L.) oraz numer cztery (około 150 przypadków żaby trawnej). Uzyskane wyniki badań mogą być podstawą do podejmowania decyzji rozpoczęcia czynnej ochrony płazów szczególnie w tych miejscach, gdzie śmiertelność wśród przedstawicieli tej gromady podczas wiosennej i jesiennej migracji jest największa.
In the present research the issue of mortality of amphibians on traffic routes in Poznan City was undertaken. Moreover, the attention was paid to the capabilities to reduce amphibian mortality on roads. The study included nine previously designated positions that are located in Poznan. On the basis of field investigations directions of mapped migration of amphibians at selected stations were shown and a barrier which prevents migration of amphibians to the place of their reproduction was determined. Mortality, which was presented during the spring migration on the investigation areas, was identified and estimated. Through the field investigation it has also been found wintering and reproduction places of amphibians at selected stations. Amphibian mortality was observed in 3 of 9 investigation areas. On the object No. 2 and No. 4 the highest number of dying migrants were observed during migration to reproduction places (object No. 2 about 900 cases of species common toad Bufo bufo L. and common frog Rana temporaria L., object No. 4 about 150 cases of common frog). These results may be a basis for the decision to start active protection of amphibians in the places where many individuals of this class die in large numbers during the spring and autumn migrations.
Źródło:
Zarządzanie Ochroną Przyrody w Lasach; 2015, 09
2081-1438
2391-4106
Pojawia się w:
Zarządzanie Ochroną Przyrody w Lasach
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The vascular plants in the “Puszcza Notecka” forest roadside
Autorzy:
Mizera, P.
Grajewski, S. M.
Kasztelan, A.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/100975.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Stowarzyszenie Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich PAN
Tematy:
forest roads
road edge effect
Scots pine
pine forests
vegetation cover
Opis:
This paper presents the edge effect of a very low-volume road on the belt of roadside vegetation in the “Puszcza Notecka”, Poland - one of the largest compact forest complexes in Europe. The observations were carried out in the vicinity of pine stands in the fresh coniferous forest and fresh mixed coniferous forest sites. Twelve rectangular experimental sites 30 and 50 meters wide at a distance of 0 to 10 meters from the edge surfaces were established. 75 species characteristic for the 13 phytosociological classes and 20 species associated devoided of the diagnostic value were recognized in the roadside area. Native species dominated, where the most numerous species belonged to meadow communities (Molinio-Arrhenatheretea) and ruderal (Artemisietea vulgaris). Despite the significant participation of synanthropic plants, there was no invasion of alien species.
Źródło:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich; 2016, IV/1; 1143-1156
1732-5587
Pojawia się w:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Funkcjonowanie infrastruktury komunikacyjnej obszarów leśnych
The functioning of forest communication infrastructure
Autorzy:
Trzciński, G.
Czerniak, A.
Grajewski, S. M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/101394.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Stowarzyszenie Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich PAN
Tematy:
droga leśna
transport drewna
nośność
forest road
transportation of timber
road carrying capacity
Opis:
W pracy wskazuje się, że masy całkowite samochodów z surowcem drzewnym pozyskanym z Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe powinny odpowiadać przepisom, aby zarówno drogi leśne jak i publiczne nie były ponadnormatywnie obciążane. W związku z przebudową dróg publicznych i aktualnie prowadzoną optymalizacją leśnej sieci drogowej konieczna jest współpraca zarządzających tymi drogami, planowanie wspólnych prac drogowych i opracowywanie logistyki transportowej lokalnych obszarów transportowych. Badania terenowe wykazały, że nośność dróg lokalnych i leśnych można podnosić stosując odpowiednie rozwiązania konstrukcyjne i nowoczesne materiały drogowe (np. geosiatki i geotkaniny).
The paper indicates that the total mass of vehicles with timber obtained from the State Forests National Forest Holding shall satisfy the requirements for both forest roads and public were not loaded above standards. In connection with the reconstruction of public roads and actually led the optimization of forest road network cooperation is required between managers of these roads, the planning of common work and the development of road transport logistics of local transport areas. Field studies have shown that the load capacity of local and forestry roads can be raised by using appropriate design solutions and modern road materials (eg. geogrid and woven geotextiles).
Źródło:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich; 2016, II/2; 527-542
1732-5587
Pojawia się w:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Application of a geotextile and geotextile semi-mattress to reinforce a low-bearing capacity subgrade of a forest technological route on a swampy terrain
Autorzy:
Grajewski, S.M.
Czerniak, A.
Kayzer, D.
Kasztelan, A.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/61024.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Stowarzyszenie Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich PAN
Tematy:
application
geotextile
surface bearing capacity
forest
technological route
forest road
road construction
new technology
swamp area
Źródło:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich; 2015, IV/3
1732-5587
Pojawia się w:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Świadomość społeczeństwa województwa pomorskiego na temat roli leśnictwa i leśniczego w gospodarowaniu ekosystemami leśnymi
Awareness of Pomorskie province society in the matter of forestry and foresters role in management of forest ecosystems
Autorzy:
Grajewski, S.
Dziekan, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/960405.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Wyższa Szkoła Zarządzania Środowiskiem w Tucholi
Źródło:
Zarządzanie Ochroną Przyrody w Lasach; 2012, 06
2081-1438
2391-4106
Pojawia się w:
Zarządzanie Ochroną Przyrody w Lasach
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies